182-189 - Hemşirelik Yüksekokulu

HemĢirelikte Yeni Bir Uygulama: Reiki Dokunma Terapisi
Tülay SAĞKAL*, Ġsmet EġER **
ÖZET
Bu makalenin amacı ülkemizde Reiki dokunma terapisinin hemşirelikte uygulanmasının önemini
vurgulamaktır. “Reiki” Evrensel Enerji ya da Yaşam Enerjisi demektir. Ulusal Tamamlayıcı ve
Alternatif Tıp Merkezi Reiki dokunma terapisini tamamlayıcı ve alternatif terapilerin
sınıflandırılmasında bir enerji terapisi olarak listeler. Reiki dokunma terapisi ağrı, anksiyete gibi
fiziksel ve psikolojik semptomları gidermede kullanılır. Birçok ülkede bu terapi, hastaların tedavisinde
hemşireler tarafından kullanılmaktadır ancak ülkemizde tıbbi alanlarda yaygın olarak
uygulanmamaktadır. Bu yöntem ülkemizin tıbbi alanlarında bir hemşirelik uygulaması olarak
kullanılmalıdır. Aynı zamanda hemşirelik bakımında Reiki dokunma terapisiyle ilişkili hemşirelik
araştırmaları da yapılmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Hemşirelik, Reiki, Reiki dokunma terapisi
ABSTRACT
A New Practice in Nursing: Reiki Touch Therapy
The aim of this article is to emphasize the importance of the implementation of Reiki touch therapy in
nursing our country. “Reiki,” means Universal Energy or Life Energy. The National Center for
Complementary and Alternative Medicine lists Reiki as an energy therapy in its classification of
complementary and alternative therapies. Reiki Touch Therapy is used to restore physical and
psychological symptoms, such as pain, anxiety. The therapy in a lot of the countries is used by nurses
for treatment of patients but it commonly hasn’t been practiced in the medical settings in our country.
The technique should be used as a nursing practice in our medical settings. Also, it should be
performed on nursing researches related to Reiki touch therapy on nursing care.
Key words: Nursing, Reiki, Reiki touch therapy
GĠRĠġ
Yirmici yüzyılın ortasından itibaren hastalıkların tanı, tedavi ve bakımlarında tamamlayıcı tedavilerin
hemşireler tarafından kullanımında büyük bir artış görülmektedir (Turan, Öztürk ve Kaya 2010).
Ulusal Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Merkezi (National Complementary and Alternative Medicine
Center) Reiki dokunma terapisini tamamlayıcı ve alternatif terapilerin sınıflandırılmasında bir enerji
terapisi olarak listeler (Moquin, Blackman, Mitty ve Flores 2009). Reiki vücudun dışındaki
elektromanyetik alanlara ve vücuttaki enerji alanlarına odaklanan bir enerji terapisidir (Bossi, Jane ve
DeCristofaro 2008; Sağkal, Eşer 2009; Yücel 2007). Son 20 yılda başta Amerika olmak üzere birçok
yerde popüler olan Reiki uygulaması, bilinen tedavilere dirençli birçok hastalığı iyileştirmesi, ilaç
tedavisine oranla yan etkilerinin olmayışı, kolay uygulanması, güvenli, etkili ve ekonomik oluşu
nedeniyle modern tıpta önemli bir yere sahiptir.
Bu makalenin amacı Reiki dokunma terapisinin hemşirelikte uygulanmasının önemini vurgulamaktır.
*Öğr. Gör. Ege Üniversitesi Ödemiş Sağlık Yüksekokulu
** Prof. Dr. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı
Hemşirelikte Yeni Bir Uygulama: Reiki …183
REĠKĠ
Reiki Japonca bir sözcüktür. Rei ve Ki kelimelerinden oluşmaktadır. Sözlükte Rei “her yerde
varolan”; Ki “ruhsal yaşam enerjisi”, Reiki ise “evrensel yaşam enerjisi” anlamına gelmektedir
(Müler ve Günther 2006; Sağkal, Eşer 2009; Yücel 2007). Reiki, Budist bir rahip olan Dr. Mikao Usui
tarafından 19. Yüzyılda Japonya’da keşfedilmiş (Müler ve Günther 2006; Sağkal, Eşer 2009),
20.yüzyılın
başlarında
da
onun
spiritual
teknikleri
kullanılmaya
başlanmıştır
(http://nccam.nih.gov/health/reiki/0315_BKG.pdf). Yücel (2007) yapmış olduğu çalışmasında
ülkemizin, Reikinin dünya genelindeki yayılma sürecinden etkilenen ülkeler arasında olduğunu, resmi
ve özel kurumlarda uygulandığını belirtmiştir (Yücel 2007; www.bugday.org./article.php?ID=134).
REĠKĠ DOKUNMA TERAPĠSĠ
Akupressure, refleksoloji, masaj uygulamalarında olduğu gibi spesifik amaçlarla yapılan Reiki,
eğitimini almış kişiler tarafından insan vücudunun enerji merkezlerine (çakralara) dokunarak
uygulanır.
Reiki eğitimi: Reiki mastırı (üstadı) tarafından verilen Reiki eğitimleri 3 dereceden oluşur. Birinci
derece Reiki eğitiminde; Reiki’nin tarihçesi, nasıl çalıştığı, yararları, tedavi yöntemi olarak el
pozisyonların kendine ya da başkalarının vücuduna uygulamada nasıl kullanılacağı, temel el
pozisyonların nasıl uygulanacağı öğretilir (Anderson ve Ameling 2001; Miles ve True 2003;) Yücel
2007). İkinci derece Reiki eğitiminde; semboller, sembollerle ilgili bilgiler, uygulama ile zihinsel
bilgilerin çoğu ve uyumlama yer alır. Reiki 1 ile elde edilen şifa gücü bu uyumlama ile artmaktadır.
Bu sembollerin anlamı ve özelliği; enerji gücünü arttırmak, duygusal ve zihinsel problemleri çözmek,
zaman ve mekânın ötesinde tedavi yöntemleri öğrenilir. Bu düzeyde uzaktan tedavi (uzak mesafeden
tedavi tekniği), geçmişe dönük tedavi (geçmişe odaklanarak travmanın iyileştirilmesi), geleceğe dönük
tedavi (kendimiz için geleceğe dönük Reiki enerjisi gönderme, arzulanan koşulları oluşturma) elde
edilir. Üçüncü derece Reiki eğitiminde; Reiki mastırı olmak için alınır (Anderson ve Ameling 2001;
Müler ve Günther 2006; Yücel 2007).
Reikinin Etki Mekanizması: Reikinin etkili olup olmadığı bugün bir sorun olmaktan çıkarak nasıl ve
hangi mekanizmalar üzerine etki yaptığı tartışılır olmuştur (Anderson ve Ameling 2001; Bossi ve
ark.2008; VaanderVaart, Gijsen ve Wildt 2009).
Etkilerinin açıklanması çeşitli teorilere dayanır. Bunlar enerji teorileri ve hemşirelik teorileridir.
a) Enerji teorileri
Organların elektromanyetik alanlar yoluyla iletişimde olduğu ve Reikinin tıkanmış kanallardaki
enerjinin tekrar dolaşmasına yardımcı olduğu görüşünü savunur (Bossi ve ark 2008;). Reiki
uygulamasının mekanizması hakkında çok popüler teorilerden biri Geleneksel Doğu Tıbbında
kullanılan meridyenlerdir (enerji merkezleri) (Chang 2001 a).
Vücudumuz üzerinde, çakra adı verilen enerji merkezleri vardır. Her çakra, farklı frekanstaki bir
enerjinin giriş kapısıdır. Bu enerji kanalları, insan vücudunda yaşam enerjisini (Ki) dolaştırır ve enerji
akışını dengeler (Chang 2003; www.reikievi.com). Ki’nin özelliği insan varoluşunu içeren tüm yaşamı
canlandıran ve evreni sürdüren güçlü, işlevsel ve dinamik bir güç olmasıdır. Ki insan yaşamının
materyal ve spiritual maddesi olarak kabul edilir. İnsan bedeni, aklı ve ruhundan geçen Ki’nin evrenle
olan ilişkisiyle yaşar. Hayatın temeli olan Ki insan ve evren arasında akar. İnsanoğlu Ki’yi sürekli
olarak evrendeki hava, güneş, toprak ve su gibi çeşitli kaynaklardan alır (Chang 2001 a; Chang 2003;
Copa 2008). Ne zaman bu enerji kapılarından birinde tıkanıklık oluşursa, vücudun enerji alımı
güçleşir. Böylece rahatsızlıklar ve hastalıklar ortaya çıkar. Çakralar düzgün çalışmadığı zaman vücut,
sağlığını korumakta zorlanır. Yaşam enerjisi, çakralar yolu ile vücutta dolaşım sağlar. Vücudumuzdaki
ana merkezleri kontrol eden temel yedi çakra çok önemlidir (Tablo 1). Bu çakralar vücut üzerinde,
omurga boyunca yer alırlar. Çeşitli şekillerde, büyük salgı bezleri ve sinir ağı merkezleriyle kesişirler.
Böylelikle Reiki, çakralar ve salgı bezlerinin ortak çalışması ile beden üzerinde bir hareket kabiliyeti
kazanır (Anderson ve Ameling 2001; Müler ve Günther 2006; www.reikienerjisi.com;
www.reikievi.com).
184 Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Cilt:4,Sayı:1. 2011
Uygulayıcı, insan vücudunun enerji merkezlerine (çakralarla) elle dokunarak vücutta var olan enerji
yetersizliklerini ve tıkanıklarını giderir, vücudun enerji dengesini, kan ve lenf dolaşımını sağlar,
otonomik sinir sistemini uyarır. Reiki vücutta enerji dolaşımını ve fiziksel ve ruhsal rahatlığı ve sağlığı
yükselttiği gibi bakım veren ve bakım alan arasında da pozitif etkileşimi arttırmaktadır (Chang 2001 b;
Chang 2003).
Tablo 1: Temel Yedi Çakranın vücut sistemindeki etkileri(Müler ve Günther 2006; Vitale ve
Connor 2006; www.reikievi.com, www.nyu.edu/classes/keefer/nature/Paule.html)
ÇAKRALAR
ETKĠSĠ
1.Çakra(Kök
çakra)
Koksiks üzerindedir. Böbrek üstü bezlerini ve vücut sıvılarının kimyasal yapısını
kontrol eder, sinir ve dolaşım sistemlerinin çalışmasından sorumludur. Bu çakra
tıkalı veya kapanmış ise konstipasyon, hemoroid, obezite, siyatik sinir ağrısı,
artrit, diz sorunları, iştahsızlık ve intihar gibi sorunlar görülür.
2.Çakra(Sakral
çakra)
Göbek deliğinin altında, karın bölgesindedir. Üreme organları, böbrekler,
mesane, kan, sindirim asitleri ve benzeri vücut sıvıları, prostat bezleri, pelvis,
overler ve bağırsaklara yaşam enerjisi sağlamaktadır. Çakrada tıkanıklık
olduğunda, kişide cinsiyet problemleri, cinsel kimlik sorunları, özgüven
eksikliği, bedenini sevmeme, duygusal felç ve üreme organlarında rahatsızlıklar
ortaya çıkar.
3.Çakra(Solar
pleksus–güneş
sinir ağı merkezi)
Mide çakrasıdır. Göğüslerin altında göbek deliğinin üzerindedir. Özsaygının,
kendini değerli kılmanın, benliğin, gücün enerji merkezidir. Çakrada tıkanıklık
olduğunda organlara yönelik hastalıklar, sinirlilik, diyabet, bağımlılık gelişir.
4.Çakra(Kalp
çakrası):
Göğüslerin ortasındadır. Sevginin ve ilişkilerin enerji merkezidir. Burada timus
bezi bulunur. Timus bezinin çalışması ile bağışıklık sistemi arasında yakın bir
ilişki vardır. Çakrada tıkanıklık olduğunda damar tıkanıklığı, akciğer kanseri,
fibrokistler, kalp ve bağışıklık sistemiyle ilgili hastalıklar görülür.
5.Çakra(Boğaz
çakrası):
İfadelerin, iletişimin ve isteklerin enerji merkezidir. Boğazın üstünde hem tiroid
ve paratiroid bezlerine hem de gırtlak, boyun, ense, akciğer, bronşlar, yemek
borusu, ses telleri, çene, dişler, akciğerlerin üst kısmı, omuz ve kolların enerji
merkezidir.
6.Çakra(Alın
çakrası–üçüncü
göz)
Alın üzerindedir. Ruhsal süreçlerin ve sezgilerin enerji merkezidir. Burada
hipofiz salgı bezi vardır. Bu bezin işlevi, büyümeyi ve metabolizmayı kapsayan
hormonları salgılamaktır. Bu çakra hem fiziksel, hem de spiritüel anlamda
görme ile doğrudan bağlantılıdır. Çakrada tıkanıklık geliştiğinde unutkanlık ve
ruhsal gelişimi reddetme, güç gösterileriyle başkalarını etkileme gibi davranışlar
ortaya çıkar, algı bozukluları, baş ağrılarına sebep olur.
7.Çakra(Taç-tepe
çakra)
Başın üst kısmında bulunmaktadır. Spiritual ilişkilerin enerji merkezidir. Beyin
zarı ve merkezi sinir sisteminin büyük bölümünü besler. Burada epifiz salgı bezi
vardır. Seratonin ve melatonin hormonu üzerinde etkisi vardır. Çakrada
tıkanıklık geliştiğinde uykusuzluk, depresyon gibi rahatsızlıklar görülür.
Hemşirelikte Yeni Bir Uygulama: Reiki …185
b) HemĢirelik Teorisi
Reiki dokunma terapisi, hemşirelik kuramcılarından Rogers’ın “Üniter (bütüncül) İnsan Teorisine”
dayanmaktadır. Rogers’ın teorisinde insan ve çevrenin birbirleriyle etkileşim halinde olan enerji
alanları olduğuna dair ilkeler yer almaktadır. Rogers 1992 yıllında enerji alanlarının hem canlının hem
de cansızın temel birimini oluşturduğunu ve enerji alanlarının alışverişe ve genişlemeye uygun
olduğunu belirtmiştir (Fazio, Quinn Griffin, McNulty ve Fitzpatrick 2010; Vitale ve Connor 2006).
Rogers 1996 yıllarında hemşirelik dergilerinde “enerji terapisi olan Reikinin hemşirelikteki kullanımı”
hakkında makale yazmıştır (Anderson ve Ameling 2001). Makalelerde “Üniter İnsan Teorisi”ne
dayanan Reikinin, hemşirelik uygulamasında önemini destekleyen kanıtlara da yer verilmiştir (Fazio
ve ark.2010).
REĠKĠ DOKUNMA TERAPĠSĠNĠN HEMġĠRELĠKTE KULLANIMI
D. Krieger 1970’li yıllarda, Reikiyi binlerce hemşireye öğreterek hemşirelikte bir öncü olmuştur. Bu
teknik dünyanın pek çok ülkesindeki hastanelerde kullanılmaya başlanmıştır (Aghabati ve ark.2010;
Vitale 2007; Wardel ve Engebretsone 2001). Modern tıpta ise Reiki dokunma terapisi, hemşirelerin
bağımsız fonksiyonlarından biri ve hemşirelik bakımının bir parçası haline gelmiştir (Aghabati,
Mohammadi ve Esmaiel 2010; Anderson ve Ameling 2001; Bossi ve ark.2008; Chang 2003; Eschiti
2007; Vitale 2006; Sağkal, Eşer 2009; Vitale 2007; Wardel ve Engebretsone 2001; Wardell ve
Weymouth 2004).
Son on yıl içinde, hastanelerde, hospis bakım alanlarında, acil ve psikiyatri birimlerinde,
huzurevlerinde, ameliyathanelerde, obstetrik ve jinekoloji birimlerinde, yenidoğan bakım ünitelerinde
ve diğer birçok alanlarda, hastalık semptomlarının yönetiminde hemşireler ve diğer sağlık personelleri
tarafından Reiki’nin kullanımı artmıştır (Tablo 2) (Good, Albert, Anderson, Wotman, Cong, Lane ve
Ahn 2010; Miles ve True 2003; Vitale 2007).
Tablo 2: Reikinin uygulandığı hastalıklar (www.reikiinmedicine.org)
Kanser

AIDS
Kalp hastalıkları

Otizm/gelişimsel bozukluklar
Anksiyete, depresyon gibi emosyonel bozuklar

Crohn hastalığı
Akut/kronik ağrı

İrritabl bağırsak sendromu
İnfertilite

Travmatik beyin yaralanması
Nörodejeneratif bozukluklar

Yorgunluk sendromu
186 Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Cilt:4,Sayı:1. 2011
REĠKĠ ĠLE ĠLGĠLĠ YAPILMIġ ÇALIġMALAR
Son on yıl içerisinde Reikiyle ilgili yapılmış çalışmalar incelendiğinde organizma üzerinde birçok
olumlu etkileri olduğu saptanmıştır (Tablo 3) .
Enerji terapilerinden (terapötik dokunma, iyileştirici dokunma ve Reiki) biri olan Reiki dokunma
terapisinin bir hemşirelik uygulaması ve hemşirelik bakımının bir parçası olduğunu ileri süren birçok
çalışmalar incelenmiştir (Anderson ve Ameling 2001; Bossi ve ark.2008; Chang 2001 a; Chang 2003;
Eschiti 2007; Vitale 2006; Wardell ve Weymouth 2004).
Wardell ve ark. (2001) Reiki dokunma terapisinin etki mekanizmasını incelemeyi amaçladığı
araştırmada; 23 sağlıklı bireyin Reiki uygulaması öncesinde, sırasında ve sonrasında stresi azaltmada
etkili olduğunu gösteren anksiyete düzeyi, IgA ve kortizol salınımı, kan basıncı, cildin tepkisi, kas
gerilimi ve cilt sıcaklığı gibi biyolojik testlerine bakılmıştır. Ölçümlerin öncesi ve sonrası
karşılaştırıldığında anksiyetenin önemli derecede azaldığı, IgA salınım düzeyinin önemli derecede
arttığı, ancak kortizol salınımının istatistiksel olarak anlamsız, sistolik kan basıncında önemli bir
düşme, cilt sıcaklığında artış ve tedavi sırasında EMG’nin azaldığı saptanmıştır. Böylece Reikinin
stresi azaltmada etkili bir uygulama olduğu düşünülmektedir.
Vitale (2006) hemşirelerin, fiziksel sağlık kadar emosyonel, ruhsal ve spiritual iyiliği sağlarken bakım
vermede terapötik dokunma ve Reiki gibi geleneksel olmayan, destekleyici modelleri uygulamaları
konusunda farkındalıklarının gittikçe arttığını belirtmiştir.
Vitale (2007) incelediği birçok araştırma sonucu doğrultusunda hemşirelik teorisyenlerine (Florance
Nightingale, Marta Rogers ve Jean Watson) dayandırdığı çalışmasında; şimdilerde hemşirelik
uygulaması olarak geçen Reiki dokunma terapisinin, iyileşmeyi hızlandırmada, stresi azaltmada,
gevşemeyi artırmada kullanıldığını ileri sürmüştür.
Bossi ve ark. (2008) çalışmasında Reikinin Kanser Enstitüsü’nde çalışan hemşirelerin klinik
uygulamalarının bir parçası haline geldiğini ve bu doğrultuda hemşirelikte bütüncül yaklaşım
açısından, Reikinin hemşirelik bakımına entegre edilmesinin uygun olduğu ileri sürülmüştür (Pocotte
ve Salvador 2008).
Pocotte ve ark. (2008) ağrı yönetiminde rehabilitasyon hemşirelik girişimi olarak Reikinin uygulandığı
vaka çalışmasında; 6 haftalık süreçte, her biri 30 dakika süren Reiki uygulamasından sonra paraplejik
vakanın her uygulama sonrasında ağrısının azaldığını, kendini iyi hissettiğini ve nabız hızında azalma
olduğunu belirtmiştir.
Cassidy ve ark. (2010) ameliyat öncesi Reiki uygulanmasının etkisini inceledikleri kontrollü
araştırmada; 38 kadın hasta 2 grup (müzikli Reiki uygulaması ve yalnızca müzik uygulaması)
karşılaştırılması sonucunda; müzikli Reiki uygulamasının diğerine göre nabız hızında, sistolik kan
basıncında, anksiyete ölçeğinde önemli bir farklılık olduğu saptanmıştır.
Reikinin hastaların fizyolojik ve psikolojik değişkenleri üzerinde olumlu ve orta derece bir etki
yarattığını, derin bir rahatlama meydana getirdiğini, olumlu ruh halini artırdığını, anksiyeteyi, ağrıyı
ve analjezik kullanımına gereksinimi azaltığını öne süren kanıtlar vardır (Fazio ve ark.2010). Jackson
ve ark. (2008) yazdıkları makalede, kanser hastalarında terapötik dokunmanın ağrıyı ve anksiyeteyi
azaltıp azaltmadığını ve terapötik dokunmanın etkisini mevcut araştırmalarla incelemişlerdir. Bu
makalede Hemşirelikte ve Sağlık Bakımında Kanıta Dayalı Uygulamalardan 7 kanıt düzeyinden (I-VII
kanıt düzeyleri) söz edilmiştir. Terapötik dokunma, iyileştirici dokunma ve Reikiyi kapsayan
dokunma terapisine ilişkin toplam 12 makale incelenerek kanıt düzeylerine bakılmıştır. Birinci kanıt
düzeyinden 1 makale, 2. kanıt düzeyinden 4 makale, 3. kanıt düzeyinden 1 makale, 4. kanıt
düzeyinden 3 makale, 6. kanıt düzeyinden 3 makale incelenmiştir. Bu incelemeler sonucunda;
dokunma terapisinin kanser hastalarında ağrı ve anksiyeteyi azalttığını, hastaların fiziksel ve psikolojik
bakımında hemşirelerin holistik rolünün önemli olduğunu ve hasta bakımında bir yöntem olabileceğini
ileri sürmüşlerdir.
Hemşirelikte Yeni Bir Uygulama: Reiki …187
Son 20 yılın birçok makalelerinin incelendiği araştırmada; nonfarmakolojik yöntemlerden 12 klinik
uygulamanın (aromaterapi, dikkatini dağıtma, imajinasyon/düş kurma, mizah, masaj, müzik, Reiki,
sıcak-soğuk uygulama, meditasyon, refleksoloji, pozisyon verme, TENS) kanıt derecelerine (A-E
derece) bakılmıştır. Yedi Reiki makalesinin incelenmesi sonucunda altı makale D, bir makale C
derecesinde olduğu saptanmıştır. Reiki uygulamasının aromaterapi, sıcak-soğuk uygulama,
refleksoloji, meditasyon, TENS ve pozisyon verme gibi yöntemlere göre kanıt derecesi daha yüksek
iken, müzik, masaj, imajinasyon, mizah gibi yöntemlerle kanıt derecesi aynı olduğu saptanmıştır
(Williams 2009).
Tablo 3: Reikinin organizma üzerindeki etkileri Ģunlardır (Anderson ve Ameling 2001; Jackson,
Kelley, McNeil, Meyer, Schlegel ve Eaton 2008; Lee, Jang, Jang ve Moon 2003;
www.nurseteacher.com/phd/paper1.pdf; Movaffaghi, Hasanpoor, Farsi, Hooshmand ve Abrishami
2006; Pocotte 2008; Vitale ve Connor 2006; Williams 2009):
 Yaşam bulguların (kan basıncı, nabız hızı,
solunum hızı) normal düzeye ulaşmasını
sağlar
 Hemoglobin ve hematokrit düzeylerinde
pozitif değişiklikler meydana getirir.
 Akut ve kronik ağrıyı azaltır
 Uykuyu kolaylaştırır
 Yorgunluğu giderir
 Anksiyeteyi ve korkuyu azaltır
 Depresyonu giderir
 Stresi azaltır

Gevşemeyi sağlar

Hastanede
kısaltır

Analjezik kullanımını azaltır

Hasta memnuniyetini artırır

Yara iyileşmesini kolaylaştırır

Başa çıkma becerilerini artırır

İletişimi kolaylaştırır

Sindirimi kolaylaştırır

Kemoterapi ve radyoterapinin
yan etkilerini azaltır.

Benlik saygısını artırır.
kalma
süresini
SONUÇ VE ÖNERĠLER
Yapılan literatür incelemesi sonucunda; tamamlayıcı ve alternatif terapilerden biri olan Reiki dokunma
terapisinin organizma üzerinde pozitif etkilerine ve yurtdışında hemşirelik alanında uygulanmasına
rağmen ülkemizde, hastane ortamında nonfarmakolojik hemşirelik girişimi olarak kullanılmayan ve
bilinmeyen bir yöntem olduğu fark edilmiştir. Bu makalenin sonucunda ülkemizde hemşirelik
uygulamalarına yeni bir açılım kazandıracağı düşünülmektedir.
Reiki sağlıklı/hasta bireyin fiziksel ve ruhsal yönden iyileştirici ve rahatlatıcı olma özelliğiyle kolay,
etkili, güvenli olmasından dolayı hemşirelerin bağımsız fonksiyonları doğrultusunda hasta bakımında
uygulanmalı ve Reikinin etkililiğine ilişkin çalışmalar da yapılmalıdır.
KAYNAKLAR
Aghabati N, Mohammadi E, Esmaiel ZP (2010). The Effect Of Therapeutic Touch On Pain And
Fatigue Of Cancer Patients Undergoing Chemotherapy. ECAM, 7(3):375-381.
Anderson LN, Ameling A (2001). Reiki: A Complementary Therapy for Nursing Practice. Journal of
Psychosocial Nursing& Mental Health Services, 39(4):42-49.
188 Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Cilt:4,Sayı:1. 2011
Bossi LM, Jane Ott M, DeCristofaro S (2008). Reiki as A Clinical Intervention in Oncology Nursing
Practice. Clinical Journal of Oncology Nursing, 12(3):489-494.
Cassidy N, Collins K, Cyr D, Magni K (2010). The Effect of Reiki on Women’s Preoperative Anxiety
in An Ambulatory Surgery Center. Journal of PeriAnesthesia Nursing,25(3):196-198.
Chang SO (2001a). Meaning of Ki Related To Touch in Caring. Holist Nurs Pract, 16(1):73-84.
Chang SO (2001b). The Conceptual Structure of Physical Touch in Caring. Journal of Advanced
Nursing, 33(6):820-827.
Chang SO (2003). The Nature Of Touch Therapy Related To Ki: Practitioners’ Perspevtive. Nursing
and Health Sciences, 5:103-114.
Coppa D (2008). The Internal Process of Therapeutic Touch. Journal of Holistic Nursing, 26(1):17-24.
Eschiti VS (2007). Healing Touch. Dimens Crit Care Nurs, 26(1):9-14.
Fazio DL, Quinn Griffin MT, McNulty SR, Fitzpatrick JJ (2010). Energy Healing and Pain. Holist
Nurs Pract. 24(2):79-88.
Good M, Albert JM, Anderson GC, Wotman S, Cong X, Lane D, Ahn S (2010). Supplementing
Relaxation And Music For Pain After Surgery. Nursing Research, 59(4):259-269.
Jackson E, Kelley M, McNeil P, Meyer E, Schlegel L, Eaton M (2008). Does Therapeutic Touch Help
Reduce Pain and Anxiety in Patients with Cancer? Clinical Journal of Oncology Nursing, 12(1):113120.
Lee MS, Jang JW, Jang HS, Moon SR (2003). Effects of Qi-therapy on Blood Pressure, Pain and
Psychological Symptoms in The Elderly: A Randomized Controlled Pilot Trial. Complementary
Therapies in Medicine, 11:159-164.
Lynn Cox C, Hayes JA. Physiologic and Psychodynamic Responses of Critical Care Patients to the
Administration of Therapeutic Touch. www.nurseteacher.com/phd/paper1.pdf Erişim:10.09.2012.
Miles P, True G (2003). Reiki-Review of a Biofield Therapy History, Theory, Practice and Research.
Alternative Therapies in Health and Medicine, 9(2):62-72.
Moquin B, Blackman MR, Mitty E, Flores S (2009). Complementary and Alternative Medicine
(CAM). Geriatric Nursing, 30:196-203.
Movaffaghi Z, Hasanpoor M, Farsi M, Hooshmand P, Abrishami F (2006). Effects of Therapeutic
Touch on Blood Hemoglobin and Hematocrit Level. Journal of Holistic Nursing, 24(1):41-48.
Müller B, Günther HH (2006). Reiki Uygulamalı Şifacılık Teknikleri. Ege Meta Yayınları, İzmir.
Pocotte SL, Salvador D (2008). Reiki as a Rehabilitative Nursing Intervention for Pain Management:
A Case Study. Rehabilitation Nursing, 33(6):231-232.
Sağkal T, Eşer İ (2009). Emphasis On Nursing Of Reiki Touch Therapy According To Rogerian
Theory, 1st International Congress on Nursing Education, Research & Practice 15 to 17 October 2009
Thessaloniki, Greece.
VaanderVaart S, Gijsen VMGJ, Wildt SN (2009). A Systemic Review of The Therapeutic Effects of
Reiki. The Journal of Alternative and Complementary Medicine, 15(11):1157-1169.
Vitale A (2006). The Use of Selected Energy Touch Modalities as Supportive Nursing Interventions.
Holist Nurs Pract, 20(4):191-196.
Vitale AT, O’Connor PC (2006). The Effect of Reiki on Pain and Anxiety in Women with Abdominal
Hysterectomies. Holist Nurs Pract. 20(6):263-272.
Hemşirelikte Yeni Bir Uygulama: Reiki …189
Vitale A (2007). An Integrative Review of Reiki Touch Therapy Research. Holist Nurs Pract,
21(4):167-179.
Wardel DW, Engebretsone J (2001). Biological Correlates of Reiki Touch Healing. Journal of
Advanced Nursing, 33(4):439-445.
Wardell DW, Weymouth KF (2004). Review of Studies of Healing Touch. Journal of Nursing
Scholarship, 36(2):147-154.
Williams AM (2009). Facilitating Comfort for Hospitalized Patients Using Non-Pharmacological
Measures: Preliminary Development of Clinical Practice Guidelines. International Journal of Nursing
Practice, 15:145-155.
Turan N, Öztürk A ve Kaya N (2010). Hemşirelikte yeni bir sorumluluk alanı: Tamamlayıcı terapi.
Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 3(1):93-98.
Yücel D (2007). Reikinin Oluşumu, Gelişimi ve Türkiye’deki Yansımaları. Dokuz Eylül Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
www.reikienerjisi.com Erişim:01.09.2010
www.reikievi.com Erişim:01.09.2010
www.reikiinmedicine.org Erişim:01.09.2010
www.bugday.org./article.php?ID=134. Erişim:01.09.2010
http://nccam.nih.gov/health/reiki/0315_BKG.pdf. Erişim:05.09.2010
www.nyu.edu/classes/keefer/nature/Paule.html E.T:01.09.2010
ĠletiĢim adresi:
Öğr. Gör. Tülay SAĞKAL
Ege Üniversitesi Ödemiş Sağlık Yüksekokulu
Adres: E.Ü. Ödemiş Sağlık Yüksekokulu Atatürk mah. Atatürk cad. No: 3 Ödemiş/İzmir
Tel: 0232 5443450/0506 4883973
e-mail: [email protected]