Öğretim - Engelsiz Üniversite

Transkript

Engelsiz
Ankara Üniversitesi Birimi
Ö÷retim Elemanı El Kitabı
EAÜ Birimi Ö÷retim Elemanı El Kitabı
i
Ankara Üniversitesi Yayınları No: 336
Hazırlayanlar
Prof. Dr. Bülbin Sucuo÷lu
Prof. Dr. Akın Kaya
Yrd. Doç. Dr. Hatice Bakkalo÷lu
Dr. D. Melek Sabuncuo÷lu
Kapak Tasarım
F. Cansın Sabuncuo÷lu
Engelsiz Ankara Üniversitesi Birimi
Sa÷lık Kültür ve Spor Daire Baúkanlı÷ı
Mamak Cad. No: 2 Dikimevi / ANKARA
engelsiz.ankara.edu.tr
ISBN:978-605-136-043-0
Baskı Yeri
Ankara Üniversitesi Basımevi
øncitaúı Sokak No:10 06510 Beúevler / ANKARA
Tel: 0 (312) 213 66 55
Basım Tarihi: 23 / 03 / 2012
ii
De÷erli Çalıúma Arkadaúlarım,
Cumhuriyetin kurdu÷u ilk üniversite olan Ankara Üniversitesi baúta
ö÷rencileri olmak üzere tüm bileúenlerine de÷er ve sorumluluk veren
bir üniversitedir. Üniversite yönetiminin ana görevi, her ö÷retim
elemanımıza, idari personelinize ve her ö÷rencimize huzurlu, adil ve
üretken bir çalıúma ortamı yaratmak ve potansiyellerinin tümünü
gerçekleútirmelerine yardımcı olmaktır. Ankara Üniversitesi ailesinin
her üyesinin, kendilerine sunulan tüm olanaklara ayrımsız ve eúit
biçimde ulaúması esastır.
Elinizdeki kitapçık, engelli çalıúanlar ve ö÷renciler ba÷lamında Ankara
Üniversitesinde olanaklara eúit ve ayrımsız eriúime dayalı bir kurum
kültürü ve üniversite yaúamı geliútirmeye yönelik bir yol haritası
niteli÷indedir. Bu metinde yalnız haklardan de÷il; baúta hakların talep
edilmesi ve uygulamaların etkin biçimde iúlemesinin yakından
izlenmesi alanındakiler olmak üzere, sorumluluklar da yer almaktadır.
Üniversitemizde yaúam sizlerin görüúleri ve önerileri do÷rultusunda
geliúecek ve hepimizin gurur duyaca÷ı noktaya eriúecektir.
Bu kitabı hazırlayan ve Ankara Üniversitesi’nde tüm çalıúanların ve
ö÷rencilerin hayallerini ve hedeflerini gerçekleútirme çabalarında
olanaklara eúit eriúim úansı sa÷lanmasında çok önemli bir rolü olan
Engelsiz Ankara Üniversitesi Birimi’ne úükranlarımı sunarım. Ankara
Üniversitesi’nin tüm bileúenlerinin Engelsiz Ankara Üniversitesi Birimi
ile iúbirli÷i yapmasının önemini bir kez daha vurgulamak isterim.
Hepinize çalıúmalarınızda baúarılar diler; saygılar sunarım.
Prof. Dr. Cemal TALUö
Rektör
iii
iv
Sayın Ö÷retim Elemanı,
Ülkemizdeki yasalar ve Yüksek Ö÷retim Kurumu’nun ilgili yönetmeli÷i
gere÷ince, üniversiteler fiziksel ve ö÷retimsel eriúilebilirlik
standartlarını benimseyerek ö÷rencinin gereksinimleri do÷rultusunda
ö÷retimsel uyarlamalar yapmak böylece tüm ö÷rencilere ö÷retimde
eúit fırsatlar sa÷lamakla yükümlüdürler. Ö÷retim elemanları, ö÷renciler
ve idari personelin bu süreçte sorumlulu÷u paylaúmaları, makul
ö÷retimsel uyarlamalar yapılabilmesi için Engelsiz Ankara Üniversite
(EAÜ) Birimi ile iúbirli÷i yapmaları gerekmektedir. Ö÷retim elemanları
için hazırlanan bu kitapçık, ilgili yasalar, ö÷renme süreçlerini etkileyen
yetersizlikler ile ö÷retim sürecinde yapılabilecek uyarlamalar ve
uyarlama süreci hakkında kısa bilgi vermeyi amaçlamaktadır. Kitaptan
yararlanırken, aynı engel grubunda olsalar bile her ö÷rencinin iúlev
düzeylerinin ve buna ba÷lı olarak gereksinimlerinin farklı oldu÷u
unutulmamalı,
uyarlama
ve
düzenlemelerin
yapılmasında
bireyselleútirmenin temel ilke oldu÷u göz önüne alınmalıdır. Bu
nedenle kitapçık ö÷retim elemanına genel olarak rehberlik etme
niteli÷indedir, ö÷rencinin bireysel gereksinimleri ve yapılacak özel
düzenlemeler ö÷renci, siz ve EAÜ biriminin iúbirli÷i ile
belirlenmektedir. Bütün ö÷rencilerimize üniversite yaúamında eúit
fırsatlar sa÷lama konusunda gösterece÷iz iúbirli÷i ve çabalarınız için
úimdiden teúekkür ediyoruz.
EDDH Komisyonu Baúkanı
v
vi
øÇøNDEKøLER
I.
GøRøù .............................................................................................1
EDDH Komisyonu..........................................................................1
EAÜ Birimi .....................................................................................2
II.
YASAL DÜZENLEMELER.............................................................3
III. EAÜ BøRøMøNCE SAöLANAN HøZMETLER .................................5
IV. HøZMETLERDEN KøMLER YARARLANABøLøR? ..........................8
V.
ÖöRETøM SÜRECøNDE SAöLANACAK UYARLAMA VE
DEöøùøKLøKLER..........................................................................11
Engel Grubuna Göre Yapılabilecek Uyarlama ve De÷iúiklikler ...14
VI. ÖöRETøM ELEMANININ SORUMLULUKLARI VE øùLEYøù ......20
VII. ENGELLø ÖöRENCøNøN SORUMLULUKLARI ...........................21
VIII. ÖNEMLø NOKTALAR...................................................................22
IX. KAYNAKLAR ...............................................................................23
X.
EKLER .........................................................................................24
Ek-1: Ankara Üniversitesi’nde Engelli Bireylere Sa÷lanan
Fiziksel Düzenlemeler (01.09.2011 de Güncellenmiútir) ...24
Ek-2: Ankara Üniversitesi Fakülte, Yüksekokul ve Enstitülerin
EAÜ Sorumluları ................................................................25
Ek-3: Ankara Üniversitesi EAÜ Birimi “Derste Ses Kaydı
Alma Taahhütnamesi”........................................................27
Ek-4: Ankara Üniversitesi EAÜ Birimi “Engelli Ö÷renci
Bireysel Uyarlama Mektubu”..............................................28
Ek-5: Ankara Üniversitesi EAÜ Birimi “Engelli Ö÷renci
Bireysel Uyarlama Mektubu” Hazırlanması Süreci ............30
vii
KISALTMALAR
ATAUM
BESYO
D.T.C.F.
EAÜ
EDDH
GETEM
M.Y.O.
viii
: Avrupa Toplulukları Araútırma ve Uygulama Merkezi
: Beden E÷itimi ve Spor Yüksek Okulu
: Dil ve Tarih - Co÷rafya Fakültesi
: Engelsiz Ankara Üniversitesi
: Engelli Danıúma ve Destek Hizmetleri
: Görme Engelliler Teknoloji ve E÷itim Laboratuarı
: Meslek Yüksek Okul
I. GøRøù
Bu kitapçık, engelli ö÷rencilerin üniversite e÷itimi sürecinde bireysel
gereksinimlerine uygun düzenlemeler ve uyarlamalar yapılabilmesi
için ö÷rencilerin özellikleri ve konuya iliúkin hukuksal altyapı (mevzuat)
konusunda ö÷retim elemanları ile tüm üniversite personelini
bilgilendirmek amacıyla Engelli Danıúma ve Destek Hizmetleri (EDDH)
Komisyonu ile Engelsiz Ankara Üniversitesi (EAÜ) Birimi tarafından
hazırlanmıútır. Kitapçı÷ın içeri÷inde, komisyonun ve birimin yapısı,
ilgili yasal düzenlemeler, hizmetlerden yararlanabilecek kiúiler, ö÷retim
sürecinde yapılabilecek uyarlama ve de÷iúiklikler, ö÷retim elemanları
ve ö÷rencilerin sorumlulukları ile EAÜ Biriminin iúleyiúini bulabilirsiniz.
Bu kitapçıkta ulaúamadı÷ınızı düúündü÷ünüz her tür bilgi ve destek
için EAÜ Birimi ile iletiúime geçiniz (e-posta: [email protected]/
Tel: 595 76 40).
Engelli Danıúma ve Destek Hizmetleri (EDDH)
Komisyonu
EDDH, Ankara Üniversitesi’nde çalıúan akademik ve idari personel ile
üniversite ö÷rencilerinin gereksinimlerini karúılayarak üniversite içinde
düzenlenen akademik ve akademik olmayan tüm etkinliklere
katılmalarını hedefleyen hizmetlerin tümüdür. Engelli bireylerin
üniversite içinde karúılaútıkları mimari (fiziksel), politik ve tutumlara
iliúkin engellerin belirlenmesi ve bu engellere iliúkin sorunların
çözülmesi amaçlanmaktadır. 2008 yılında kurulan komisyonda
danıúmanlık ve destek hizmetlerini yürütmek üzere E÷itim Bilimleri
Fakültesi’nden iki, Tıp Fakültesi’nden bir akademisyen Üniversitemiz
Rektörlü÷ünce görevlendirilmiútir.
EDDH Komisyonu:
[email protected]
Komisyon Baúkanı
Prof. Dr. Akın Kaya
[email protected]
Komisyon Üyesi
Yrd. Doç. Dr. Hatice Bakkalo÷lu
[email protected]
Komisyon Üyesi
1
Engelsiz Ankara Üniversitesi (EAÜ) Birimi
EDDH Komisyonu, 5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun
Hükmünde Kararnamelerde De÷iúiklik Yapılması Hakkında Kanunun
15. Maddesi ikinci bendine istinaden üniversitemiz bünyesinde kurulan
EAÜ Birimi ile birlikte çalıúmaktadır. Birimin görev ve sorumlulukları
“Yüksekö÷retim Kurumları Özürlüler Danıúma ve Koordinasyon
Yönetmeli÷i” ile belirlenmiútir. Bu yönetmelik gere÷i 2010 yılında EAÜ
Birimi sorumlusu atanmıútır.
Birim sorumlusu üniversitemizde EAÜ çalıúmalarının koordine
edilmesi, yürütülmesi ve izlenmesinden sorumlu olup, üniversitemize
ba÷lı tüm fakülte, yüksekokul ve enstitülerden bir akademisyen ile
iúbirli÷i yapmak üzere görevlendirilmiútir.
EAÜ Birimi Sorumlusu:
Dr. D. Melek Sabuncuo÷lu
[email protected]
2
II. YASAL DÜZENLEMELER
Ülkemizde engelli bireylerin yasal haklarına yönelik düzenlemeler çok
kapsamlıdır. Aúa÷ıda ö÷rencileri do÷rudan ilgilendirdi÷i düúünülen
baúlıca yasal düzenlemeler bulunmaktadır. ølgili tüm yasal
düzenlemelere www.ozida.gov.tr adresinden ulaúılabilir.
x
“Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde
De÷iúiklik Yapılması Hakkında Kanun”
Sayı: 5378, Yayım Tarihi: 1 Temmuz 2005
5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde
Kararnamelerde De÷iúiklik Yapılması Hakkında Kanunun 13.
Maddesi “Özürlülerin yeteneklerine göre mesle÷ini seçme ve bu
alanda e÷itim alma hakkı kısıtlanamaz. Özürlülerin yetenekleri
do÷rultusunda yapabilecekleri bir iúte e÷itilmesi, meslek
kazandırılması, verimli kılınarak ekonomik ve sosyal refahının
sa÷lanması amacıyla meslekî rehabilitasyon hizmetlerinden
yararlanmasının sa÷lanması esastır.” ve 15. Maddesinde de
“Hiçbir gerekçeyle özürlülerin e÷itim alması engellenemez. Özürlü
çocuklara, gençlere ve yetiúkinlere, özel durumları ve farklılıkları
dikkate alınarak, bütünleútirilmiú ortamlarda ve özürlü
olmayanlarla eúit e÷itim imkânı sa÷lanır. Özürlü üniversite
ö÷rencilerinin ö÷renim hayatlarını kolaylaútırabilmek için
Yüksekö÷retim Kurulu bünyesinde araç-gereç temini, özel ders
materyallerinin hazırlanması, özürlülere uygun e÷itim, araútırma
ve barındırma ortamlarının hazırlanmasının temini gibi konularda
çalıúma yapmak üzere Özürlüler Danıúma ve Koordinasyon
Merkezi kurulur.” ifadeleri yer alır.
x
“Yüksekö÷retim Kurumları Özürlüler Danıúma ve Koordinasyon
Yönetmeli÷i”
Sayı: 27672, Yayım Tarihi: 14 A÷ustos 2010
“Yüksek Ö÷retim Kurumları Özürlüler Danıúma ve Koordinasyon
Yönetmeli÷i” 20.06.2006 Tarih ve 26204 Sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlü÷e girmiútir. Yönetmelik 14 A÷ustos 2010
tarih ve 27672 sayılı Resmi Gazete’de yenilenerek YÖK, ÖSYM
ve üniversitelerin bu konudaki görev ve sorumluklarını belirlemiútir.
3
x
“Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sa÷lık
Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik”
Sayı: 27787 (Mükerrer), Yayım Tarihi: 16 Aralık 2010
Yönetmelik özürlülere sa÷lanan haklardan ve verilecek
hizmetlerden yararlanmak üzere istenilen özürlü sa÷lık kurulu
raporları ile özürlü sa÷lık kurulu raporu verebilecek yetkili sa÷lık
kurumlarını ve özürlülerle ilgili sınıflandırma ve ölçütleri kapsar.
Yönetmelik; özürlü sa÷lık kurulu raporlarının alınıúı, geçerlili÷i,
de÷erlendirilmesi ve özürlü sa÷lık kurulu raporu verebilecek yetkili
sa÷lık kurumlarının tespiti ile ilgili usul ve esasları belirlemek;
özürlülerle ilgili derecelendirmelere, sınıflandırmalara ve
tanımlamalara gereksinim duyulan alanlarda ortak bir uygulama
geliútirmek ve uluslararası sınıflandırma ve ölçütlerin kullanımının
yaygınlaútırılmasını sa÷lamak amacıyla hazırlanmıútır.
x
“Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu”
Sayı: 5846, Yayım Tarihi: 13 Aralık 1951, Yayımlandı÷ı Resmi
Gazete Sayısı: 7981 Ek Madde 11 - (Ek madde: 03.03.2004 5101/26.madde)
Ders kitapları dâhil, alenileúmiú veya yayımlanmıú yazılı ilim ve
edebiyat eserlerinin engelliler için üretilmiú bir nüshası yoksa hiçbir
ticarî amaç güdülmeksizin bir engellinin kullanımı için kendisi veya
üçüncü bir kiúi tek nüsha olarak ya da engellilere yönelik hizmet
veren e÷itim kurumu, vakıf veya dernek gibi kuruluúlar tarafından
gereksinim kadar kaset, CD, Braille alfabesi ve benzeri
formatlarda ço÷altılması veya ödünç verilmesi bu Kanunda
öngörülen izinler alınmadan gerçekleútirilebilir. Bu nüshalar hiçbir
úekilde satılamaz, ticarete konu edilemez ve amacı dıúında
kullanılamaz ve kullandırılamaz. Ayrıca bu nüshalar üzerinde hak
sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulması ve ço÷altım amacının
belirtilmesi zorunludur.
ÖNEMLø NOT: Bu bilgilerin güncel halini görmek
http://engelsiz.ankara.edu.tr/adresini ziyaret ediniz.
4
için
III. EAÜ BøRøMøNCE SAöLANAN HøZMETLER
Ankara Üniversitesinde yapılmıú olan tüm fiziksel ve çevresel
düzenlemeler Ek-1 de verilmiútir. Ek-1’deki tabloda yer almayan
hizmetler ise aúa÷ıda listelenmiútir.
x
EAÜ Birimi Web Sitesi (http://engelsiz.ankara.edu.tr)
Düzenli olarak güncellenen web sitesinden EAÜ çalıúmaları ile
ilgili bilgilere, ülkemizdeki yasal düzenlemelere ve gereksiniminiz
olabilecek di÷er bilgilere ulaúmak mümkündür. Ö÷rencilerin ve
üniversitemiz personelinin hizmetlerden yararlanabilmeleri için
web sitemizdeki baúvuru formunu doldurması gerekmektedir.
Birimimize yapılan tüm baúvuru, talep ve bilgiler saklı
tutulmaktadır.
x
EAÜ Teknoloji Odası
Sa÷lık Kültür Spor Dairesi Baúkanlı÷ı binasında tahsis edilen
odada Kabartma ùekil Çıkartma Makinesi (ZyFuse Termo),
Kabartma Braille Printer, Kabartma Printer Akustik Kabin
bulunmaktadır. Ders notlarını, ödevleri ve ö÷retim materyallerinin
Braille (kabartma) çıktısı bu araçlar kullanılarak alınabilmektedir.
Ayrıca kitaplar ve yazılı ders dokümanlarının seslendirilmesi için
tarayıcı, masaüstü bilgisayar ve ilgili programlar da teknoloji
odasında bulunmaktadır.
x
Görme Engelliler Okuma Odası
Bu oda Cebeci Yerleúkesi, Hukuk Fakültesi Z. Mesut Alsan
Okuma Salonu içinde yer almaktadır. Okuma odasında Jaws,
Magic, Focus programları ve 3 bilgisayar ile internet ba÷lantısı
bulunmaktadır.
x
GETEM Üyeli÷i
Bo÷aziçi Üniversitesi tarafından geliútirilen ve tüm görme
engellilerin kullanımına açık olan “Görme Engelliler Teknoloji ve
E÷itim Laboratuarı (GETEM)”na üniversite olarak kurumsal
üyeli÷imiz vardır.
x
Diz Üstü Bilgisayarlar
Üniversitemizde bazı fakülte ve yüksek okullarında engelli
ö÷rencilerin de÷erlendirme sürecinde (sınavlar) kullanılmak üzere
5
dizüstü bilgisayarlar bulunmaktadır. Ö÷rencinin talep etmesi
durumunda birim sorumlusu (Ek-2) tarafından sınavlarda
kullanılmak üzere ö÷renciye bilgisayar sa÷lanır. Bu amaçla dizüstü
bilgisayar sa÷lanan birimler aúa÷ıda listelenmiútir:
Beden E÷itimi Spor Y.O.,
D.T.C.F.,
E÷itim Bilimleri Fakültesi,
Elmada÷ M.Y.O.,
Fen Fakültesi,
Hukuk Fakültesi,
Veterinerlik Fakültesi,
Sa÷lık Hizmetleri M.Y.O.,
øletiúim Fakültesi,
Ziraat Fakültesi,
Yabancı Diller Yüksek Okulu.
x
Masa Üstü Bilgisayarlar
Engelli ö÷renciler tarafından kullanılmak üzere fakülte ve
yüksekokulların kütüphanelerinde veya bilgisayar laboratuarlarında
masaüstü bilgisayarlar sa÷lanmıútır. Görme engelli ö÷rencilerin
kullanabilmeleri için bu bilgisayarlara Jaws ve Magic programları
yüklenmiútir. Özel donanımlı masaüstü bilgisayarların bulundu÷u
fakülteler aúa÷ıda verilmiútir:
D.T.C.F.,
E÷itim Bilimleri Fakültesi,
Fen Fakültesi,
ølahiyat Fakültesi.
x
Rampalar
Üniversitemizin fiziksel eriúilebilirli÷ini artırmak üzere fakülte ve
yüksek okullardaki kilit noktalarda rampalar bulunmaktadır. Ek1’de verilen tabloda Ankara Üniversitesi’nde rampaların bulundu÷u
kilit noktalar görülebilir.
x
Ses Kayıt Cihazları
Ö÷rencilerin derslerde ö÷retim elemanları tarafından yapılan
sunumları kayıt edebilmeleri amacıyla EAÜ Biriminde ses kayıt
cihazları bulunmaktadır. Ses kayıt cihazlarını EAÜ Biriminden
temin edecek olan ö÷renciler derste yaptıkları kayıtları baúka bir
6
amaçla
kullanmayacaklarına
imzalamakla yükümlüdürler.
iliúkin
taahhütname
(Ek-3)
x
øúitme Engellilere Dil E÷itimi Deste÷i
Sınıfında iúitme engelli ö÷renci bulunan Türkçe ve yabancı dil
ö÷retim elemanları ile ö÷rencilere ö÷retimsel düzenlemeler
konusunda destek hizmet verilmektedir. Konuya iliúkin destek
isteyen ö÷retim elemanları EAÜ Birimine baúvurabilirler.
x
Staj Uyarlamaları
EAÜ Birimi sınıflarında engelli ö÷renci bulunan ö÷retim
elemanlarına, verdikleri dersler ve sorumlu oldukları staj
çalıúmalarına iliúkin uyarlamalar ve düzenlemeler yapabilmeleri
için destek hizmeti sa÷lamaktadır.
Üniversitemizdeki engelli ö÷renci ve personele yönelik yapılan
çalıúmalarda gönüllü olarak görev almak istiyorsanız bize ulaúınız.
E-posta: [email protected]
Web adresi: http://engelsiz.ankara.edu.tr
7
IV. HøZMETLERDEN KøMLER YARARLANABøLøR?
x
x
x
x
x
Yetersizlikleri nedeniyle akademik programa eriúimde güçlük
yaúayan,
Yetersizlikleri nedeniyle bilginin özel bir biçimde sunulmasına
gereksinim duyan,
Yerleúkeler içinde sınıflara, yemekhane, kütüphane, vb. alanlara
eriúimde sorun yaúayan,
Daha önceki ö÷renim hayatında destek hizmetlerinden
yararlanmıú olan ö÷renciler ile
Engeli olan ve görevi gere÷i özel düzenlemelere gereksinim duyan
akademik ve idari personel bu hizmetlerden yararlanabilir.
Yukarıdaki durumlardan herhangi birisini kendisi için tanımlayabilen
ö÷renci, akademik ve idari personel EAÜ Biriminden nasıl destek
alabilece÷i konusunda bilgi edinmek amacı ile birim sorumlusu ile
görüúmek üzere randevu almalıdır ([email protected]).
5378 sayılı yasada “özürlü” terimi “Do÷uútan veya sonradan herhangi
bir nedenle bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini
çeúitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaúama uyum
sa÷lama ve günlük gereksinimlerini karúılamada güçlükleri olan ve
korunma, bakım, rehabilitasyon, danıúmanlık ve destek hizmetlerine
gereksinim duyan kiúiyi ifade eder.” olarak kullanılmaktadır. Özel
E÷itim Terimleri Sözlü÷ü’nde ise engel, “bir bireye çevresi tarafından
zorla kabul ettirilen bir sınır ve bireyin bu sınırla baú edebilme
kapasitesi, bir bireyin tüm potansiyelini geliútirmesini sınırlayan veya
tehdit eden fiziksel, zihinsel, duygusal ve çevresel yetersizlikleri ifade
eden terim.” olarak tanımlanmaktadır (Sucuo÷lu ve ark., 2010). EAÜ
Birimi yukarıdaki yasal ve akademik tanımları temel almakta,
programa eriúebilme ve dersleri takip etmede herhangi bir
engeli/sorunu olan tüm ö÷rencileri kapsayan bir anlayıúla konuya
yaklaúmaktadır. Milli E÷itim Bakanlı÷ı Özel E÷itim Hizmetleri
Yönetmeli÷i’nde belirtilen engel grupları ve tanımları aúa÷ıda
verilmiútir.
8
Görme engeli. Görme gücünün kısmen ya da tamamen kaybından
dolayı özel e÷itim ve destek hizmetlerine gereksinim duyulması
durumu,
Dil ve konuúma engeli. Dili kullanma, konuúmayı edinme ve
iletiúimdeki güçlük nedeniyle özel e÷itim ve destek hizmetlerine
gereksinim duyulması durumu,
øúitme engeli. øúitme duyarlılı÷ının kısmen veya tamamen kaybından
dolayı konuúmayı edinmede, dili kullanma ve iletiúimde yaúadı÷ı
güçlükler nedeniyle özel e÷itim ve destek hizmetlerine gereksinim
duyulması durumu,
Duygusal ve davranıúsal bozukluk. Yaúına uygun olmayan, sosyal
ve kültürel normlardan farklı duygusal tepki ve davranıúlar gösterme
nedeniyle özel e÷itim ve destek hizmetlerine gereksinim duyulması
durumu,
Dikkat eksikli÷i ve hiperaktivite bozuklu÷u. Yaúına ve geliúim
seviyesine uygun olmayan dikkat eksikli÷i, aúırı hareketlilik,
hiperaktivite ve dürtüsellik belirtilerini en az iki ortamda ve altı ay
süreyle gösterme, nedeniyle özel e÷itim ile destek hizmetine
Fiziksel engel. Hastalıklar, kazalar ve genetik problemlere ba÷lı
olarak kas, iskelet ve eklemlerin iúlevlerini yerine getirememesi
sonucunda meydana gelen hareket ile ilgili yetersizlikler nedeniyle
özel e÷itim ve destek hizmetlerine gereksinim duyulması durumu,
Serebral palsi. Do÷um öncesi, do÷um sırası veya do÷um sonrasında
meydana gelen beyin hasarının neden oldu÷u kas ve sinir sistemi
bozukluklarına ba÷lı motor becerilerinin yetersizli÷inden dolayı özel
e÷itim ve destek hizmetlerine gereksinim duyulması durumu,
Süre÷en hastalık. Sürekli ya da uzun süreli bakım ve tedavi
gerektiren hastalı÷ı nedeniyle özel e÷itim ve destek hizmetlerine
Özel ö÷renme güçlü÷ü. Dili yazılı ya da sözlü anlamak ve
kullanabilmek için gerekli olan bilgi alma süreçlerinin birinde veya
birkaçında ortaya çıkan ve dinleme, konuúma, okuma, yazma,
9
heceleme, dikkat yo÷unlaútırma ya da matematiksel iúlemleri yapma
güçlü÷ü nedeniyle özel e÷itim ve destek hizmetlerine gereksinim
duyulması durumu,
Otizm. Sosyal etkileúim, sözel ve sözel olmayan iletiúim, ilgi ve
etkinliklerdeki sınırlılı÷ı erken çocukluk döneminde ortaya çıkan ve bu
özellikleri nedeniyle özel e÷itim ile destek hizmetlerine gereksinim
duyulması durumu,
Zihinsel engel. Zihinsel iúlevler bakımından ortalamanın iki standart
sapma altında farklılık gösteren, buna ba÷lı olarak kavramsal, sosyal
ve pratik uyum becerilerinde eksiklikleri ya da sınırlılıkları olan, bu
özellikleri 18 yaúından önceki geliúim döneminde ortaya çıkan ve özel
e÷itim ile destek hizmetlerine gereksinim duyulması durumu,
Çoklu engel. Birden fazla alanda görülen engel nedeniyle özel e÷itim
ve destek hizmetlerine gereksinim duyulması durumu olarak
tanımlanmaktadır.
10
V. ÖöRETøM SÜRECøNDE SAöLANACAK UYARLAMA
VE DEöøùøKLøKLER
“Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde
De÷iúiklik Yapılması Hakkında Kanun”un 15. maddesi engeli olan
bireylerin e÷itim ve ö÷retim haklarını belirlemektedir. Bu madde “Hiçbir
gerekçeyle özürlülerin e÷itim alması engellenemez.”ifadesi ile baúlar
ve “…özel durumları ve farklılıkları dikkate alınarak, bütünleútirilmiú
ortamlarda ve özürlü olmayanlarla eúit e÷itim imkânı sa÷lanır.” ifadesi
ile devam eder. ølgili maddede engelli üniversite ö÷rencilerinin ö÷renim
hayatlarını kolaylaútırabilmek ve akranları ile eúit úartlarda e÷itim
olanaklarından yararlanabilmelerinin sa÷lanması için gerekli araçgerecin temini, özel ders materyallerinin hazırlanması, özürlülere
uygun e÷itim, araútırma ve barındırma ortamlarının hazırlanmasının
ilgili kurumların yükümlülü÷ünde oldu÷u belirtilmektedir. Bu yasal
zorunlulu÷a ba÷lı olarak üniversitemiz gerekli çalıúmaları baúlatmıú
olmakla birlikte, hem akademik ve hem de idari personelimize bu
düzenlemeler
konusundaki
uygulamaların
yaygınlaútırılması
hususunda çok önemli görev düúmektedir.
Elinizdeki kitapçıkta yer alan “makul uyarlamalar” terimi Birleúmiú
Milletler Engelli Hakları Sözleúmesi’nden alınmıútır. Bu terim
engellilerin tüm insan haklarını ve temel özgürlüklerini di÷erleriyle eúit
úekilde kullanmasını veya bunlardan yararlanmasını sa÷lamak üzere
somut durumda ihtiyaç duyulan, ölçüsüz veya aúırı bir yük getirmeyen,
gerekli ve uygun de÷iúiklik ve uyarlamaları ifade etmektedir. Aynı
sözleúmede geçen “evrensel tasarım” ve “bütünleyici tasarım”,
ürünlerin, çevrenin, programların ve hizmetlerin özel bir tasarıma veya
uyarlanmaya gerek duyulmaksızın, mümkün oldu÷unca herkes
tarafından kullanılabilece÷i úekilde tasarlanması” olarak ifade
edilmekte; evrensel tasarım ve bütünleyici tasarımın, gerek duyuldu÷u
takdirde engel grupları için yardımcı cihazların tasarımını da kapsadı÷ı
vurgulanmaktadır. Sözleúmede makul uyarlamaların yapılmaması
durumu ise engelli÷e dayalı ayrımcılık olarak de÷erlendirilmektedir.
Bilindi÷i üzere Birleúmiú Milletler Engelli Hakları Sözleúmesi 2009
yılında ülkemiz tarafından imzalanmıú ve engelli bireylerin eúit
úartlarda tüm hizmetlerden yararlanmaları taahhüt altına alınmıútır.
11
Üniversitemizde ö÷renim gören özel gereksinimli ö÷rencilerin
akademik baúarılarının artması ve e÷itim ortamlarına eriúimlerinin
sa÷lanması için ö÷retim süreci, materyali, konuların içeri÷i, ödevler ve
sınavlara iliúkin makul uyarlama ve de÷iúiklikler aúa÷ıda açıklanmıútır.
x
Sınav Sürelerinin Uzatılması
Ö÷rencinin sözlü veya yazılı olarak aldı÷ı sınavlarda tüm
ö÷rencilere tanınan süreye ek süre verilmesidir. Süre uzatımı,
standart sınav süresinin en az %50 si kadar olmalıdır.
x
Sınavların Farklı ùekilde Uygulanması
Sınavlar ö÷rencinin gereksinimleri nedeniyle sözlü, yazılı,
bilgisayar ortamında (sınav formatında uyarlama yapmak)
yapılabilir ya da sınıftan farklı sessiz ve sakin bir odada (sınav
yerinde uyarlama yapmak) gerçekleútirilir.
x
Ders Materyallerinin Alternatif Formatlarda Sunulması
Ö÷renci ders içerikleri, ders notları, kitaplar, úekil ve grafikleri
alternatif formatta talep edebilir. Olası alternatif formatlar aúa÷ıda
listelenmiútir:
* Büyük puntolu dokümanlar,
* Yazılı dokümanların seslendirilmesi,
* Yazılı dokümanların bilgisayar ortamında ö÷renciye sunulması,
* Ödevlerin ses kaydı formatında hazırlanması,
* Braille / kabartma dokümanlar,
* Kabartma grafik, úekil ve formüller.
x
Sınıfta Ses Kaydı Yapılması
Ö÷renci özel gereksinimi gere÷i sınıfta not tutamaması nedeniyle
ders sırasında ses kaydı yapabilir.
x
Not Tutucu Sa÷lanması
Özel gereksinimi olan ö÷renciler yazma güçlükleri nedeniyle ders
sırasında not tutucuya gereksinim duyabilirler. Not tutucular,
baúka bölümlerden gönüllü ö÷renciler olabilece÷i gibi ö÷rencinin
sınıfında bulunan akranları da olabilir. Ders notları fotokopi ile
ço÷altılabilir. Konuya iliúkin herhangi bir sorun oldu÷unda EAÜ
Birimine baúvurulabilir.
12
x
Okuyucu Sa÷lanması
Okuyucu, ö÷renciye ders notlarının ve sınav materyalinin
okunması için görevlendirilen kiúidir. EAÜ Birimi gönüllü
ö÷rencilerden okuyucu sa÷layabilmektedir.
x
øúaret Dili Çevirmeni Sa÷lanması
Çevirmenler, iúitme engelli veya az iúiten ö÷renciler için iúaret dili
tercümanı kursunu almıú ve bu konuda ilgili kuruluútan sertifikası
bulunan kiúilerdir. øúitme engelli ö÷rencinin ders sırasında iúaret
dili tercümanı bulundurma hakkı vardır. EAÜ bu konuda çok sınırlı
hizmet sa÷layabilmektedir.
x
Sınıf ve Ders Etkinliklerde Yer De÷iúikli÷i Yapılması
Fiziksel engelli ö÷rencilerin eriúilebilirliklerini sa÷lamak amacıyla
staj ve küçük grup toplantıları gibi etkinliklerin yapıldı÷ı salonlar ya
da dersliklerin yeri de÷iútirilir.
x
Sınavlarda Dizüstü Bilgisayar Kullanımı
Ö÷renci, gereksinimleri ve yeterlilikleri do÷rultusunda sınavını
dizüstü bilgisayar ile yapılmasını talep edebilir. Üniversitemiz
birimlerinde sınavlarda kullanılmak üzere dizüstü bilgisayarlar
bulunmaktadır (Bkz. sayfa 5). Konuya iliúkin son güncellemeleri
www.engelsiz.edu.tr adresinden izleyebilirsiniz.
x
Staj Uyarlamaları Yapılması
Ö÷retim elemanları ö÷rencinin ö÷renim gördü÷ü disiplin alanının
gerektirdi÷i ö÷retimsel amaçlarının karúılanması için EAÜ Birimi ile
iúbirli÷i içinde staj uyarlamaları yapmalıdır.
x
Di÷er
Her bireyin gereksinimleri farklıdır. Ö÷retim elemanı sınıfındaki
engelli ö÷rencilerin yukarıda belirtilenler dıúındaki yetersizlikleri ve
güçlükleri ile ilgili düzenleme ve uyarlamalar yapılmasını talep
etmeleri durumunda EAÜ Birimi ile iletiúim kurmalıdır.
Engelli ö÷rencilerin yukarıda belirtilen uyarlamalardan
yararlanabilmesi için EAÜ Bireysel Uyarlama Mektubu düzenler
(Bkz. Ek-5).
13
Engel Grubuna Göre Yapılabilecek Uyarlama ve
De÷iúiklikler
Bu bölümde farklı engel grupları için makul olabilecek sınıf
düzenlemelerini ve ö÷retim sürecinde ö÷retim elemanlarına yol
gösterici olabilecek bazı ipuçlarını bulabilirsiniz. Uyarlama
(accommodation), engelli ö÷rencilerin performanslarının yetersizliklerinden etkilenmemesi amacıyla yapılan tüm düzenlemeler anlamına
gelmektedir. Uyarlamanın amacı, engelli ö÷renciye sınavda avantaj
sa÷lamak de÷il, ö÷renimlerini engelsiz akranları ile eúit fırsatlara sahip
olarak tamamlamalarını sa÷lamak ve yetersizli÷in akademik baúarı
üzerindeki etkisini en aza indirmektir. Uyarlama, “sonuçlarda de÷il,
fırsatlarda eúitlik” olarak açıklanmaktadır.
Sınav uyarlamalarında hatırda tutulması gereken önemli bir ilke,
uyarlamanın bireye özgü oldu÷udur. Sınava giren bütün görme engeli
ö÷rencileri tek bir grup ya da iúitme engelli ö÷rencileri tek bir grup gibi
düúünmek uyarlamanın amacına uygun de÷ildir. økisi de aynı engele
sahip olan iki ö÷rencinin sınavı akranlarıyla eúit koúullarda alabilmek
için farklı uyarlamalara ihtiyacı olabilmektedir. Sınav uyarlamaları,
sınavlarda de÷iúiklik (modification) yapmak de÷ildir. De÷iúiklik, örne÷in
test içeri÷inin farklılaútırılması iken; uyarlama, sınavın yöntemi ve
sınav sorularını yanıtlama biçimlerinde de÷iúiklik anlamına
gelmektedir. De÷iúiklik, ö÷renme beklentilerini düúürmekte ve
ö÷rencinin hâlihazırdaki baúarısı ile bir ö÷retim düzeyinde kazanması
gereken yeterlikler arasındaki farkın açılmasına neden olabilmektedir.
Örne÷in üniversite sınavlarında görme engelli ö÷renciler úekil, grafik,
tablo içeren sorulardan muaf tutulmaktadırlar. Bir baúka deyiúle
sınavda de÷iúiklik yapılmaktadır. Bu durumda görmeyen ö÷rencilerin o
sorulara iliúkin yeterlilikleri test edilememektedir. Bu nedenle engelli
ö÷renciler için sınavların içeri÷inde de÷iúiklik yapmaktan kaçınılması,
bunun yerine sınavlarda uyarlamalara gidilmesi önerilmektedir
(Bakkalo÷lu & Tuncer, 2010). Bu uyarlamaların hepsinin her engelli
ö÷renci için yapılması gerekmeyebilir. Ö÷rencilerin özelliklerine
(yeterlilikleri ve yetersizlikleri) göre hangi uyarlamaların ne úekilde
yapılaca÷ına bireysel olarak karar verilmelidir.
Aúa÷ıda ö÷rencilerin engel grubuna göre yapılabilecek bazı makul
uyarlamalar sıralanmıútır. Bu uyarlamalar EAÜ Birimince, ö÷rencinin
gereksinimleri do÷rultusunda de÷erlendirilerek “Bireysel Uyarlama
Mektubu”nda son halini alır (Bkz. Ek-4).
14
Ö÷renme Güçlü÷ü Olan Ö÷renciler
Makul uyarlamalar
x Derslerde not tutucu bulundurulması,
x Derste ses kaydı yapması,
x Sesli kitap sa÷lanması,
x Sessiz ve dikkati da÷ıtmayacak ortamlarda sınav yapılması,
x Sınavlarda özel gözetmen, okuyucu / iúaretleyici (sınavı okuyan ve
yanıtları kaydeden kiúi) bulundurulması,
x Sözlü/yazılı sınavlarda süre uzatılması.
Ö÷retim sürecinde nelere dikkat etmelisiniz?
x Dersin yükümlülüklerini ve ödev teslim tarihlerini net olarak
belirtiniz,
x Derste kullanılacak olan ders notlarını ö÷renciye yazılı olarak
veriniz,
x Dersten önce ö÷renciyle ders sırasında gereksinim duyabilece÷i
uyarlamalar konusunda görüúünüz,
x Ders anlatırken ö÷rencinin sizi görmesini sa÷layınız ve
konuúurken do÷al ifade ve jestleri kullanınız,
x Ödevleri hem yazılı hem de sözlü olarak veriniz,
x Her derse, dersin içeri÷ini (derste yapılacakları) açıklayarak
baúlayınız,
x Ö÷renciye soru sordu÷unuzda, verdi÷i yanıtların niçin do÷ru ya da
yanlıú oldu÷unu açıklayınız,
x Ö÷renciye ders içeri÷ini ve dönem içi ödevleri dönem baúında
veriniz,
x Ö÷renci talep ederse, sınavlarda kısa süreli aralar vermesine izin
veriniz,
x Ö÷renme güçlü÷ü olan ö÷renciler görsel araçlar kullanıldı÷ında
daha iyi ö÷renirler. Bu sebeple derslerinizde film/video gösterimi,
görsel sunumlar (tepegöz veya projektör, vb.) gibi araçlar kullanınız,
x Ö÷renciye sınavdan önce sınav formatını anlayabilmesi için örnek
sorular hazırlayarak veriniz,
x Blok derslerde ö÷rencinin kısa molalar vermesine izin vererek
derse ilgisini arttırınız.
15
øúitme Engelli Ö÷renciler
Makul Uyarlamalar
x Derslerde not tutucu bulundurulmasına izin verilmesi,
x Derslere iúaret dili tercümanı bulundurulması,
x øúitsel ders materyalleri ile birlikte yazılı metin veya ders tasla÷ı ve
alt yazı kullanılması,
x Yazılı ve sözlü sınavlarda süre uzatımı sa÷lanması,
x Sessiz ve dikkati da÷ıtmayacak ortamlarda sınav yapılması.
Ö÷retim sırasında nelere dikkat etmelisiniz?*
x Ö÷renci ile sınıf ortamında yapılabilecek düzenlemeler konusunda
özel olarak görüúünüz,
x Önemli mesajları sözel olarak söylemenin yanı sıra bu mesajı
ö÷renciye yazılı olarak da veriniz,
x Derste öncelikle ö÷rencinin en çok yararına olaca÷ını düúündü÷ü
yerde oturmasına izin veriniz,
x Her zaman ö÷renciye dönerek (ö÷rencinin yanında iúaret dili
çevirmeni bulundu÷u durumlar dâhil) konuúunuz,
x Yavaú ve açık konuúmaya dikkat ediniz,
x Konuúurken baúınızı baúka tarafa çevirmeyiniz, olabildi÷ince
ö÷rencinin sizin yüzünüzü görmesini sa÷layınız (Aksi takdirde
dudak okuyan ö÷renci sözcüklerinizi kaçırabilir),
x Konuúmaya baúlamadan evvel ö÷rencinin dikkatinin sizde
oldu÷una emin olunuz.
x *Web sitemizde bulunan “øúitme Engelli Üniversite Ö÷rencilerine
Yönelik Düzenlemelere øliúkin Yönerge”mizi inceleyiniz.
16
Fiziksel Engeli / Kronik Hastalı÷ı Olan Ö÷renciler
Makul Uyarlamalar
x Sınavlarda okuyucu ve iúaretleyici (sınavı okuyan ve yanıtları
yazan kiúi) bulundurulması,
x Sınıf içi fiziksel uyarlamalar (masa, sandalye, kürsüde uyarlama
yapmak gibi) yapılması,
x Yazılı ve sözlü sınavlarda süre uzatımı yapılması,
x Ders sırasında ses kaydı yapılmasına imkân sa÷lanması.
Ö÷retim sırasında nelere dikkat etmelisiniz?
x Ö÷rencinin ö÷retim ortamındaki gereksinimleri konusunda kendisi
ile görüúünüz ve özel gereksinimlerini ondan ö÷reniniz, (Örne÷in;
düzenli sa÷lık kontrolleri sebebi ile devamsızlık yapabilirler.)
x Ö÷renciler için derslere geç kalmak kaçınılmaz olabilir; hava
koúulları, trafik yo÷unlu÷u, asansör arızası / asansör beklenmesi,
kullanılan yardımcı araçla ilgili aksaklıklar ö÷rencilerin derse geç
gelmelerine neden olabilir. Ö÷rencilerle görüúüp bu durumlar için
esneklik sa÷layınız,
x Ö÷rencilerin size baúvurarak özel durumlarını, sa÷lık sorunlarını
ve sınıftaki gereksinimlerini paylaúmaları konusunda onları
cesaretlendiriniz,
x E÷er dersiniz kapsamında alan gezisi var ise, bu ö÷renciler için
gerekli düzenlemelerin yapıldı÷ından emin olunuz, bu tür
etkinlikleri tüm ö÷rencileriniz için planlayınız,
x Ödevler ve okumalar için ek süre tanıyınız,
x Ö÷rencinin yardıma gereksinimi oldu÷undan emin olmadan yardım
etme giriúiminde bulunmayınız,
x Epilepsi, astım, úeker hastalı÷ı olan ö÷renciler için acil (kriz)
durumlarda neler yapılaca÷ını EAÜ Biriminden ö÷reniniz.
17
Psikolojik Bozuklukları Olan Ö÷renciler
Makul Uyarlamalar
x Yazılı ve sözlü sınavlarda süre uzatılması,
x Sessiz ve dikkati da÷ıtmayacak ortamlarda sınav yapılması,
x Ö÷rencinin derste ses kaydı yapmasının sa÷lanması.
ile görüúünüz,
x Ö÷renciyi olası sınırlılıklarını açıklaması için cesaretlendiriniz,
x Uygun olmayan davranıúlarını ona açıkça söyleyiniz ve bu davranıúa
alternatif olabilecek davranıúlar hakkında kendisi ile konuúunuz,
x Gerekirse ders sırasında kısa süreli olarak mola vermesine izin
veriniz.
Dil ve Konuúma Bozuklukları Olan Ö÷renciler
Makul Uyarlamalar
x Yazılı ve sözlü sınavlarda süre uzatılması
ile görüúünüz ve özel gereksinimlerini ondan ö÷reniniz,
x Sizinle konuúurken onu sabırla dinleyiniz,
x Kendilerini ifade edebilmek için daha uzun zamana gereksinim
duyduklarını göz önüne alarak sözlerini kesmeyiniz. Ö÷renci
konuúurken kendisi talep etmeden destek sunmayınız,
x Konuúmasını anlamadı÷ınız durumlarda söylediklerini tekrar
etmesini isteyiniz,
x Ö÷renci konuúmasını bitirdikten sonra söylediklerini özetleyerek
onu do÷ru anlayıp anlamadı÷ınızı kontrol ediniz (bu hem sizin hem
de onun için iletiúiminizi kolaylaútırmada yardımcı olacaktır),
x Sınıf önünde / grup içinde konuúması için ısrar etmeyiniz.
18
Görme Engelli Ö÷renciler
Makul Uyarlamalar
x Notlar, ders içeri÷i ve di÷er akademik dokümanların büyük punto
ile yazılması,
x Notlar, ders içeri÷i ve di÷er akademik dokümanların
seslendirilmesi,
x Sınavlarda okuyucu ve iúaretleyici (sınavı okuyan ve yanıtları
yazan kiúi) sa÷lanması,
x Yazılı ve sözlü sınavlarda sürenin uzatılması,
x Derste ses kaydı yapılması,
x Ders kitaplarını kullanabilmeleri için okuyucu sa÷lanması,
x Sınavların ö÷rencinin tercihine ba÷lı olarak bilgisayar ortamında,
okuyucu yardımı ile veya büyük puntolu soru kâ÷ıdı ile yapılması.
x Tahtaya yazdı÷ınız her úeyi sözel olarak tekrar ediniz,
x E÷er beyaz tahta kullanıyorsanız siyah kalem, e÷er yeúil tahta
kullanıyorsanız sarı tebeúir veya kalem kullanınız,
x Görsel materyallerinizi sözel olarak açıklayınız,
x Ders notları ve notlardaki yazı karakterlerini büyüterek koyu renkli
olarak hazırlayınız,
x Az gören ö÷renciler için (gerekiyorsa) konuúurken sınıfa ve
ö÷renciye do÷ru bakınız,
x Ö÷rencinin yardıma gereksinimi oldu÷undan emin olmadan yardım
etme giriúiminde bulunmayınız,
x Görme engelli ö÷renciye yönelik konuúmaya baúlamadan önce
ö÷rencinin adını söyleyiniz, sınıfta söz alan di÷er ö÷rencileri
konuúmaya baúlamadan önce adlarını söylemelerini hatırlatınız.
19
VI. ÖöRETøM ELEMANININ SORUMLULUKLARI VE
øùLEYøù
Dersinizi alan engelli ö÷renciniz varsa gerekli uyarlama ve
düzenlemeleri yapabilmeniz için aúa÷ıda açıklanan süreci takip ediniz:
1. Ö÷retim yılı ya da dönem baúında ö÷rencilerinize da÷ıttı÷ınız ders
içeri÷inin en altına “Herhangi bir yetersizlik (engel) nedeniyle derse
iliúkin düzenlemelere gereksinim duyuyorsanız, lütfen danıúma
saatlerimde benimle görüúmek için randevu alınız.“ ifadesini ekleyiniz.
2. Engelli ö÷renci size baúvurmasa da ö÷rencilerinizi gözlemleyerek
bazı ö÷rencilerin dersi takip etmede güçlükleri oldu÷unu fark
edebilirsiniz. Bu durumda ö÷renci ile ofisinizde görüúerek EAÜ
Birimine baúvurması için cesaretlendiriniz.
3. Ö÷renciyi EAÜ Biriminden randevu alması ve güçlüklerine iliúkin
bilgi vermesi için cesaretlendiriniz. EAÜ web sayfasındaki baúvuru
formunu doldurarak EAÜ Birimine ulaúabilece÷ini hatırlatınız.
4. Ö÷rencinin akademik danıúmanı ve bulundu÷u birimin EAÜ
sorumlusu ile konuúarak ö÷rencinin durumu hakkında bilgilendiriniz.
5. EAÜ web sayfasını inceleyerek yapılacak düzenleme ve
uyarlamalar hakkında bilgi edininiz.
6. Ö÷rencinin dersleri takip edebilmesi ve ö÷renebilmesi için sizden
talep etti÷i uyarlama ve düzenlemelerin makul uyarlamalar olup
olmadı÷ı konusunda EAÜ Birimi sorumlusu ile görüúünüz.
7. Ek-4’te bulunan ve her ö÷rencinin talep etti÷i uyarlama ve
düzenlemeleri içeren “Bireysel Uyarlama Mektubu” nu imzalarken
sizden talep edilen uyarlamaları kontrol ediniz. Daha sonra birim
tarafından onaylanan mektubun kopyasını ö÷renciden talep ediniz.
Ayrıntılı bilgi için Ek-5’e bakınız.
8. Dersinizde yaptı÷ınız uyarlama ve düzenlemelerin ö÷rencinin
akademik baúarısını ve derse devamını artırıp artırmadı÷ını izleyiniz.
9. Her dönemin sonunda ö÷renci için yapılan özel düzenlemeler ve
sonuçları hakkında EAÜ Birimine bilgi veriniz.
10. EAÜ Biriminin çalıúmasında ö÷renci bilgilerinin gizlili÷i esastır.
Sınıfta hiçbir úekilde ve hiçbir zaman ö÷renci ve engeli ile ilgili olarak
konuúmamalı, edindi÷iniz bilgileri di÷erleri ile paylaúmamalısınız.
Engellilikle ilgili size verilen bilgiler sadece ö÷renci için gerekli
düzenlemelerin yapılması amacıyla ve ö÷rencinin akademik danıúmanı
ve EAÜ Birimi ile iletiúim sırasında kullanılmalıdır.
20
VII. ENGELLø ÖöRENCøNøN SORUMLULUKLARI
1. Ö÷renci EAÜ Birimine internet üzerinden kayıt olur.
(http://engelsiz.ankara.edu.tr/). Ö÷retim yılı baúlamadan önce
birim sorumlusu ile mutlaka iletiúime geçer.
2. Her ö÷retim döneminin baúında ders aldı÷ı ö÷retim elemanları ve
akademik danıúmanını gereksinimleri, özellikleri, yeterlilikleri
konusunda bilgilendirir.
3. Her ö÷retim döneminin baúında aldı÷ı tüm dersleri gözden
geçirerek gereksinim duydu÷u yardımcı teknolojiler ve uyarlamalar
konusunda EAÜ Birimi ile en kısa zamanda iletiúime geçer (kitap,
ders notu seslendirilmesi, kabartma grafik vb. gereksinimler, özel
staj düzenlemeleri gibi) ve “Bireysel Uyarlama Mektubu”
düzenlenir.
4. Ö÷renci koúullarında herhangi bir de÷iúiklik oldu÷unda EAÜ Birimi
ile
iletiúim
kurarak
bu
bilgilerin
yenilenmesini
veya
gereksinimlerinin yeniden de÷erlendirilmesini talep eder (iletiúim
bilgileri ya da özel gereksinimlerindeki de÷iúiklikler, mezuniyet,
kayıt dondurma, kayıt sildirme, vb.).
5. Ö÷rencisi oldu÷u birim tarafından sa÷lanan/sa÷lanamayan
hizmetlere iliúkin EAÜ Birimi sorumlusunu belirli aralıklarla
bilgilendirir.
6. EAÜ Birimi, akademik danıúman ve aldı÷ı derslerin ö÷retim
elemanı ile sürekli ve tutarlı iletiúim kurar.
7. Sınavlardan 15 gün önce özel gereksinimine iliúkin olarak dersin
ö÷retim elemanına kendisini hatırlatır. Böylece sınavda yapılması
gereken uyarlamalar konusunda aksaklık çıkması engellenir.
8. Gereksinimlerinin zamanında ve uygun úekilde karúılanabilmesi
için a) EAÜ Birimi web sitesini düzenli olarak ziyaret eder, b) EAÜ
Biriminin düzenli olarak yaptı÷ı ö÷renci toplantılarına katılır.
21
VIII. ÖöRETøM ELEMANLARI øÇøN BAZI ÖNEMLø
NOKTALAR
x
x
x
x
x
x
22
Dersle ilgili olarak ö÷rencilerden beklentilerinizi dönem baúında
açıkça belirtiniz ve bu beklentileri ders içeri÷i ile birlikte ö÷rencilere
yazılı olarak veriniz (örne÷in; gerekli materyaller, ödev teslim
tarihleri, vb.).
Görme engelli ö÷renciler için yazılı materyallerin seslendirilmesi
zaman aldı÷ı için kitap, ödev ya da di÷er yazılı materyalleri dönem
baúında ö÷renciye bildiriniz.
Her dersin baúlangıcında, o dersin içeri÷i ve derste neler
yapılaca÷ını kısaca özetleyiniz. Dersin sonunda önemli noktaları
kısaca özetlemeniz, sadece engelli ö÷rencilerin de÷il tüm
ö÷rencilerin ö÷renme süreçlerini kolaylaútıracaktır.
Yeni ve teknik kavramları yazılı veya görsel olarak ö÷rencilerle
paylaúınız ve bunlara iliúkin örnekler veriniz. Bu engelli
ö÷rencilerin baúarısını olumlu yönde etkiler.
Karıúıklı÷a neden olmamak için ödevleri, hem sözel olarak hem de
yazılı olarak veriniz.
Derslerde tüm ö÷rencilere soru sormaları ve yanıt vermeleri için
yeterli ve eúit fırsatlar veriniz. Örne÷in; konuúma bozuklu÷u
(kekeme vb.) olan bir ö÷rencinin yanıtı için ona ek zaman
tanınmalı, görme engelli ö÷rencinin onunla konuúuldu÷unu
anlamasını sa÷lamak için ismi söylenmelidir.
KAYNAKLAR
Bakkalo÷lu, H. & Tuncer, T. (2010). Ö÷renci Seçme ve Yerleútirme Merkezi
(ÖSYM) Özürlü Ö÷renci Danıúma Merkezi 2010–2011 Yılı Eylem
Planı. Ankara: ÖSYM Özürlü Ö÷renci Danıúma Merkezi.
BM Özürlü Hakları Sözleúmesi,
http://www.ozida.gov.tr/ulasilabilirlik/Belgeler/2_MEVZUAT
STANDART/ULUSLARARASI_SOZLESME/BM_ENGELLIHAKLARIS
OZLESMESI.pdf
http://www.rockhurst.edu/studentlife/access/documents/AccessServicesHand
book2007-2008.pdf
http://www.umass.edu/disability/
http://www.abdn.ac.uk/disabilities/
http://www.rochester.edu/ada/
http://www.wesleyan.edu/studentaffairs/disabilities/index.html
Özel E÷itim Hizmetleri Yönetmeli÷i; 31.05.2006 tarih ve 26184 sayılı Resmî
Gazete (De÷iúiklik: 14.03.2009/R.G.: 27169) (De÷iúiklik: 31.07.2009/
R.G. : 27305).
Sucuo÷lu, B., Diken, ø.H., Demir, ù., Ünlü, E., & ùen, A. (2010). Özel E÷itim
Terimleri Sözlü÷ü. Ankara: Maya Akademi.
23
EKLER
øletiúim Fakültesi
E÷itim Bilimleri Fakültesi (merdiven baúlarında kat ve yön gösteren kabartma yazı)
Hukuk Fakültesi Kütüphane
Fakülte D blok giriúi
Fakülte A blok giriúi
Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlı÷ı, Bahçe Bitkileri, Su ürünleri B ölümleri ve
dekanlık Binası
Ziraat Fakültesi Tarla bitkileri bölümü
Dil Tarih ve Co÷rafya Fakültesi Fakülte binası 2 nolu giriú
Dil Tarih ve Co÷rafya Fakültesi Tiyatro binası
Dil Tarih ve Co÷rafya Fakültesi Kütüphane
Tıp Fakültesi Morfoloji Kampusu
øbni Sina Kampusu
Cebeci Kampusu yemekhane
Siyasal Bilgiler Fakültesi
Siyasal Bilgiler Fakültesi Spor Salonu (ayrı giriú çıkıú kapısı)
Eczacılık Fakültesi
Mühendislik Fakültesi F blok
Mühendislik Fakültesi E Blok
ølahiyat Fakültesi
Diú Hekimli÷i Fakültesi Alt kat
Diú Hekimli÷i Fakültesi Ö÷renci giriúi
Diú Hekimli÷i Fakültesi Ön ve alt giriú
Fen Fakültesi A blok zemin kat
Sa÷lık Bilimleri Fakültesi
Veteriner Fakültesi ö÷renci kantini
Veteriner Fakültesi Kütüphanesi
Veteriner Fakültesi Cerrahi ABD
Veteriner Fakültesi øç hastalıklar
Veteriner Fakültesi Do÷um jinekoloji ABD
Veteriner Fakültesi Merkez Derslikler
Veteriner Fakültesi Zemin katı
Kalecik Meslek Yüksek Okulu
Baúkent Meslek Yüksek Okulu
Devlet Konservatuarı
Beypazarı Meslek Yüksek Okulu
Yabancı Diller Yüksek Okulu A ve B giriú katı
Yabancı Diller Yüksek Okulu giriú katı-zemin
Yabancı Diller Yüksek Okulu garaj-2.kat
Yabancı Diller Yüksek Okulu her kat
Sa÷lık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Protez ve Ortez laboratuarı yemekhanesi
Elmada÷ Meslek Yüksek Okulu
Beden E÷itimi ve Spor Yüksek Okulu
Elmada÷ Meslek Yüksek Okulu
Ev ekonomisi Yüksek Okulu
Beden E÷itimi ve Spor Yüksek Okulu
Olimpik Yüzme Havuzu
ATAUM
24
Tekerlekli iskemle
Merdivenlerde
Tırabzan
Özel Tuvalet
Zemin Katında
Derslik
Zemin Katında
Laboratuar
Rampa
Fakülte ve Yüksek Okullar
Asansör
EK-1: Ankara Üniversitesi’nde Engelli Bireylere Sa÷lanan Fiziksel
Düzenlemeler (09.01.2012 de güncellenmiútir)
X X
X
X
X
X
X
X X
X
X
X X X
X X
X
X
X
X
X X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
x
x
x
x
EK-2: Ankara Üniversitesi Fakülte, Yüksekokul ve Enstitülerinin EAÜ
Sorumluları
BøRøM
BøRøM SORUMLUSU
Adalet M.Y.O.
Ziya Kundakçı
[email protected]
Adli Tıp Enstitüsü
Prof.Dr.Tülin SÖYLEMEZOöLU
[email protected]
Baúkent Meslek Yüksekokulu
Ogr. Gor. Dr. Cengiz Cetin
[email protected]
Beden E÷itimi ve Spor Y.O.
Yrd.Doç.Dr.O÷uz ÖZBEK
[email protected]
Beypazarı M.Y.O.
Ö÷r.Gör.Sabri Serkan KIZILSU
[email protected]
Biyoteknoloji Enstitüsü
Doç.Dr.E.Sümer ARAS
[email protected]
D.T.C.F
Prof.Dr.Hüseyin Gazi TOPDEMøR
[email protected]
Devlet Konservatuarı
Ö÷r.Gör.Özlem RUMELø
[email protected]
Diú Hekimli÷i Fakültesi
Doç.Dr.Hakan Alpay KARASU
[email protected]
Eczacılık Fakültesi
Prof.Dr.Gülgün AYHAN KILCIGøL
[email protected]
E÷itim Bilimleri Fakültesi
Prof.Dr.Selahaddin ÖöÜLMÜù
[email protected]
E÷itim Bilimleri Enstitüsü
Berrin BAYDIK
[email protected]
Elmada÷ M.Y.O.
Dilek Söylemez
[email protected]
Ev Ekonomisi Y. O.
Prof.Dr.Zeynep ERDOöAN
[email protected]
Fen Bilimleri Enstitüsü
Doç.Dr.Rahmi Ertan ANLI
[email protected]
Fen Fakültesi
Doç.Dr.ùeyhmus YARDIMCI
[email protected]
Hukuk Fakültesi
Yrd.Doç.Dr. Cavid Abdullahzade
[email protected]
ølahiyat Fakültesi
Prof.Dr.Ali YILMAZ
[email protected]
øletiúim Fakültesi
Doç.Dr.Nur Betül ÇELøK
[email protected]
25
Kalecik M.Y.O.
Yrd.Doç.Dr.Pınar ùANLIBABA
[email protected]
Kalecik M.Y.O.
Ö÷r.Gör.Yalçın GÜÇER
[email protected]
Mühendislik Fakültesi
Prof.Dr.Filiz ÖZÇELøK
[email protected]
Nükleer Bilimler Enstitüsü
Prof.Çelik TARIMCI
[email protected]
Sa÷lık Bilimleri Enstitüsü
Zübeyde ÜNSAL
[email protected]
Sa÷lık Bilimleri Fakültesi
Yrd.Doç.Dr.Eda PURUTÇUOöLU
[email protected]
Sa÷lık Hizmetleri M.Y.O.
Doç.Dr.Bahadır BOYACIOöLU
[email protected]
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Doç.Dr.Seda ÖKMEN
[email protected]
Su Yönetimi Enstitüsü
Prof.Dr.Süleyman KODAL
[email protected]
Tıp Fakültesi
Prof.Dr.Murat ÖZSAN
[email protected]
Türk ønkılâp Tarihi Enstitüsü
Dr.Necdet AYSAL
[email protected]
Veteriner Fakültesi
Prof.Dr. O÷uz SARIMEHMETOöLU
[email protected]
Yabancı Diller Y.O.
Md.Yrd. Ruhiser MERGENCø
[email protected]
Ziraaat Fakültesi
Prof.Dr.Hayrettin KENDøR
[email protected]
Yapı øúleri Dairesi Baúkanlı÷ı
ùule ÜRESøN
[email protected]
Ö÷renci øúleri Dairesi Baúkanlı÷ı
Deniz AKÇA
[email protected]
ÖNEMLø NOT:
Güncellemeler için http://engelsiz.ankara.edu.tr/adresini ziyaret
ediniz.
26
EK-3: Ankara Üniversitesi EAÜ Birimi “Derste Ses Kaydı Alma
Taahhütnamesi”
ANKARA ÜNøVERSøTESø
“DERSTE SES KAYIT TAAHHÜTNAMESø”
Ö÷renci
Adı-Soyadı:
Numarası:
Engeli:
Fakülte/YO/ Enstitü:
Tarih:
Ses Kaydının
Talep Edildi÷i Ö÷retim Dönemi:
Akademik Danıúman:
Birim Sorumlusu:
Ö÷retim Elemanı
Adı-Soyadı
Ders Kodu
Ders Adı
øMZA
Ankara Üniversitesi’nde ö÷renim gördü÷üm süre içinde özel durumum
gere÷i derslerde yaptı÷ım ses kayıtlarını hiçbir gerekçe ile bir baúka ö÷renci veya
kiúi ile paylaúmayaca÷ımı, televizyon, radyo, internet gibi ortamlarda
yayımlamayaca÷ımı taahhüt ederim.
ÖöRENCø ADI SOYADI
EAÜ Birimi Onayı
Bu mektup yasalarca korunan özel bilgi içerir ve
kapalı zarf içinde teslim edilir/alınır.
Yetkili kiúiler içindir.
Dr. D. Melek SABUNCUOöLU
Tel: 0 312 595 76 40
e-posta: [email protected]
web: http://engelsiz.ankara.edu.tr/
27
EK-4: Ankara Üniversitesi EAÜ Birimi “Engelli Ö÷renci Bireysel
Uyarlama Mektubu”
ANKARA ÜNøVERSøTESø
“ENGELLø ÖöRENCø BøREYSEL UYARLAMA MEKTUBU”
Ö÷renci
Adı-Soyadı:
Numarası:
Engeli:
Fakülte/YO/ Enstitü:
Tarih:
Uyarlamanın
Talep Edildi÷i Ö÷retim Dönemi:
Akademik Danıúman:
Birim Sorumlusu:
Ö÷retim Elemanı
Adı-Soyadı
Ders Kodu
Ders Adı
øMZA
UYARLAMALAR
F Sınavların Farklı ùekilde Uygulanması;
F Sınavları alternatif bir formatta alması uygundur.
F Okuyucu deste÷i uygundur. (Bilgisayar temin edilmedi÷i durumlarda. )
F Bilgisayar ortamında sınav alması uygundur.
F Sessiz bir ortamda sınav alması uygundur
F Sınavlarda süre uzatılması uygundur.
F Not tutucu deste÷i uygundur.
F Ders Materyallerinin Alternatif Formlarda Sunulması
F Büyük puntolu dokumanlar,
F Yazılı dokümanların seslendirilmesi,
F Yazılı dokümanların bilgisayar ortamına aktarımı,
F Ödevlerin ses kaydı ile hazırlanması,
F Braille yazıcıda hazırlanmıú dokuman,
F Grafik ve formül kabartmadır.
F Derste not tutucu bulunması
F øúaret Dili Çevirmeni Sa÷lanması
F Derste
F Sözlü sınavda (ö÷retim görevlisi kabul ederse)
F Stajda
F Dersleri bir kaydedici cihazla kaydetmesi uygundur (Taahhütname imzaladı÷ı takdirde).
F Ödevler øçin Süre Uzatılması uygundur.
F Ders çalıúmak için okuyucu sa÷lanması uygundur.
F Staj Uyarlamaları Yapılması uygundur.
F Di÷er
Bu mektup yasalarca korunan özel bilgi içerir ve
kapalı zarf içinde teslim edilir/alınır.
Yetkili kiúiler içindir.
28
Tel: 0 312 595 76 40
Ek-4: (devam)
Ö÷rencinin gereksinimi olan ve sizden talep etti÷i destekler size uygun
gelmiyorsa, lütfen EAÜ Birimi ile iletiúim kurunuz ve makul ve pratik bir
çözüme ulaúmak için birimle iúbirli÷i yapınız. Konuya iliúkin daha fazla
bilgi için Ankara Üniversitesi Engelsiz Ankara Üniversitesi Birimi web
sitesini ziyaret ediniz (http://engelsiz.ankara.edu.tr). Bu mektup
yasalarca korunan özel bilgi içermektedir ve kapalı zarf içinde teslim
edilmeli/alınmalıdır.
Tel: 0 312 595 76 40
29
EK-5: Ankara Üniversitesi EAÜ Birimi “Engelli Ö÷renci Bireysel
Uyarlama Mektubu” Hazırlanması Süreci
1) Ö÷renci “Ankara Üniversitesi Engelli Ö÷renci Bireysel Uyarlama
Mektubu” düzenlenmesi için, EAÜ Biriminden randevu alır
([email protected] veya 595 7640),
2) Uyarlama Mektubu düzenlenmesi için dilekçe hazırlar (EAÜ
Biriminde matbuu olarak bulunan form imzalanabilece÷i gibi
ö÷renci kendisi de dilekçe hazırlayarak baúvurabilir),
3) EAÜ Birimi tarafından doldurulan mektup, ö÷renci tarafından
aúa÷ıdaki sıra ile ilgililere imzalatılır,
I. Uyarlama talep edilen dersin ö÷retim elemanı
II. Ö÷rencinin akademik danıúmanı
III. Fakülte/Yüksek Okul/Enstitü Birim Sorumlusu
4) Uyarlama mektubunun EAÜ Birimince onaylanıp tarih ve sayı
verilmesinden sonra kapalı zarf içinde Fakülte/Yüksek
Okul/Enstitü Birim Sorumlusu’na teslim edilir,
5) Birim sorumlularınca uyarlama mektubundaki düzenlemelerin
yürütülmesi sa÷lanır,
6) Gerekli durumlarda birim sorumlularınca uyarlama mektubundaki
düzenlemelerin yürütülmesi için EAÜ Biriminden destek alınır,
7) Ö÷renci her dönem sonunda uyarlama mektubunda belirtilen
düzenlemelere iliúkin geri bildirimlerini birim sorumlusu ve EAÜ
Birimine yazılı olarak teslim eder.
8) Derste ses kaydı tutmak isteyen ö÷renci “Derste Ses Kayıt
Taahhütnamesi” için de aynı iúlemleri gerçekleútirir.
http://engelsiz.ankara.edu.tr ADRESøNDEN BU KøTABA PDF
FORMATINDA ULAùABøLøRSøNøZ.
EAÜ ÖöRETøM ELEMANI EL KøTABI
øLE øLGøLø
ELEùTøRø, ÖNERø VE KATKILARINIZI
[email protected]
ADRESøNE GÖNDERøNøZ.
30
NOTLAR
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
31
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
32

Öğretim - Engelsiz Üniversite

Transkript

Benzer belgeler

Özgeçmiş

FENERBAHÇE VAPUR İSKELESİ Projemizin tasarım fikri projenin

Cuma Hutbesi