KAYSERİ OSB H zmetler ve B lg lend rme Yayınları

KAYSERİ OSB Hizmetler ve
Bilgilendirme Yayınları
1
2
KAYSERİ ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
İTFAİYE MÜDÜRLÜĞÜ
YANGIN BİLİNCİ
ve ÖNLEMLER
içindekiler
BAŞKAN’DAN
04
GİRİŞ / YANGIN
06
İTFAİYE TEŞKİLLERİNİN GÖREVLERİ
07
İŞYERLERİNDE YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
08
BİNADAN GÜVENLİ ÇIKIŞ
24
SULU SÖNDÜRME SİSTEMLERİ
26
SU KAYNAĞI
27
YANGIN İSTASYONU
28
YANGIN SÖNDÜRME CİHAZLARI
30
YANGINDA YAPILACAKLAR
32
KOSB Hizmetler ve Bilgilendirme Yayınları - 1
3
Tahir NURSAÇAN
KAYSERİ OSB Yönetim Kurulu Başkanı
ÖNSÖZ
Günümüzde, endüstriyel tesislerde yapılan
üretim süreçlerinin en önemli tehlikelerinin başında
yangın gelmektedir.
Sanayideki gelişmeler, yeni üretim teknolojileri,
yeni enerji kullanımları, çok amaçlı ve çok katlı binaların
gün geçtikçe artması, yeni üretim sistemlerine, yangın
tesisatı ve önlemleri konusuna gerekli ve yeterli önlemlerin alınamaması yangın tehlikesini de beraberinde
getirmektedir.
Bu çerçevede işletmeler; yangınlar için yüksek
riskli yerlerin başında gelmektedirler. Herhangi bir
yangın oluşumunda çok büyük maddi ve manevi zarara
yol açan özellikte, üretim madde ve işlem makinelerini
içermektedirler.
Bu yangınlarda bazı çalışanlar ise ne yazık ki
hayatlarını ve sağlıklarını kaybedebilmektedir. Bu
üretim hammaddelerinin özelliklerinin zararlı oluşu,
4
eğitimsizlik, kontrolsüzlük, boş vermişlik gibi nedenlerin bir ya da birkaçının yan yana gelişiyle artış göstermektedir.
Dünya üzerinde birçok fabrika sıcak işlem prosedürlerini uygulamadığı için yangınlar nedeniyle kaybedilmiştir. Bu tür maddelerin bulunduğu fabrikaların
birçoğunda patlamalara sebebiyet verildiğinden aynı
zamanda da insan kayıpları olmuş-olmaktadır.
Ambarlar, stok alanları, saklama oda ve alanları
yine yönetmeliklere uygun dizayn edilmeli gerekli
yangın tedbirleri alınmalıdır. Ambarlar ve benzeri bu
yerler; personel sayısı az olan kısımlardır.Yangın kontrolü güçtür.
İşletmeler yangına müdahale yangın su rezervlerini, joker, elektrikli ve dizel yangın pompalarını,
hidrant sistemlerini, algılama ve otomatik söndürme
sistemlerini, seyyar( taşınabilir ) yangın söndürücüleri,
kaçış yollarını, acil aydınlatma sistemlerini kurmak ve
işletmek ile sorumludurlar.
Bunların dışında altı ayda bir itfaiyeler ile ortak
tatbikat ve tüm personelin yangın eğitimlerini, yangın
söndürme gruplarının eğitimlerini aldırmak zorundadırlar.
Yangını söndürmekten daha önemli olan şey
tedbir almaktır.
Kazasız, belasız, mutlu, huzurlu ve bereketli
günler geçirmeniz dileği ile…
Tahir NURSAÇAN
Kayseri Organize Sanayi Bölgesi
Yönetim Kurulu Başkanı
5
GİRİŞ / YANGIN
Yangın, çok kısa sürede büyük zararlara yol açan,
can ve mal kaybına uğratan telafisi zor olan bir afettir.
Ufacık bir kıvılcım ya da söndürülmeden atılan
bir sigara gibi ısıl kaynaklar başta önemsiz gibi görünse
de, uzun yılların birikimleri ve geleceğimizin teminatı
olan yatırımlarımızı kül eden, evleri hatta ormanlarımızı
yok eden bir felakette dönüşebilir.
Medeniyetin başlangıcından günümüze, ateş
insanlık için en önemli araç olmasının yanında, aynı
zamanda insanlığın en büyük düşmanı da olmuştur.
Sadece mal varlığına zarar vermekle kalmayıp, sayısız
insanın ölümüne de yol açmıştır.
Bir yangın durumunda, yangın ve sıcaklıktan
daha çok, yanma sonucu oluşan duman ve zehirli gazlar
tehdit oluşturur.
Günümüzde taşıyıcı sistemde kullanılan yapı
malzemeleri sağlam inşaat malzemelerinden yapılmış
olduğundan, yanan bir binada, nadiren çok az insan
çökme veya direkt yangın nedeniyle ölmekte ya da
yaralanmaktadır. Ölüm ve yaralanmaların esas nedeni,
yangından yayılan son derece zehirli ve boğucu gazlar
olmaktadır.
6
İTFAİYE TEŞKİLLERİNİN GÖREVLERİ
Organize Sanayi Bölgeleri 9/6/1958 tarihli ve
7126 sayılı Sivil Savunma Kanununun EK-9 uncu maddesi ve diğer ilgili mevzuata uygun olarak kurulan İtfaiye Teşkilatı bu durumda yangın güvenlik ve yeterlilik
uygulamaları kendi itfaiye gruplarınca yürütür.
19/12/2007 tarihli ve 26735 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik ile ilgili hükümleri yerine getirir.
İtfaiye Müdürlüğümüz de Yatırımcılarımıza Verilen
Hizmetler;
Yangınlara müdahale etmek,
Araç trafik kazalarında, yangına müdahalede bulunmak ve kurtarma yapmak,
İşletmelerin çalışanlarına uygulamalı olarak yangın
eğitimleri vermek ve belgelendirmek,
Katılımcılarımızla ortaklaşa tatbikatlar gerçekleştirmek, raporlamak,
Acil durum ekipleri, araç gereç, ekipman ve koruyucu
donanımların kullanımları ile ilgili eğitimler vermek,
Talep eden işletmelere yangın risk analizi çıkarmak
raporlamak,
Yapılacak inşaatların projelerini, yangından korunma
yönetmenliğine uygun olarak inceleyerek onaylamak,
Binaların yangından korunma yönetmeliğine uygun
olarak, işletmelere Yangın ve Patlamalara Karşı Yeterlilik belgesi düzenlemek.
7
İŞYERLERİNDE
YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
Can ve mal kayıplarının yaşandığı yangınlarda, kül
olup giden değerlerimizi yangın öncesi tedbirlerle koruma
altına almalıyız. Binalar ve işyerleri yangından korunma
sistemlerine uygun olarak projelendirilmeli ve inşa edilmelidir.
Yangın çıkmasının en büyük nedeni;
Yangın öncesi mesken ve işyerlerinde tedbirlerin
alınmamasıdır.
İş yerlerindeki üretim kısımları, mamul sevkiyatları,
hammadde stokları, soyunma odaları, yemekhaneler, trafolar, vb. tüm açık kapalı alanlarda yangın önleyici tedbirlerde
duyarlı olmamız kaçınılmaz bir gerçeğe dönüşmektedir.
Bu nedenle aşağıda ki önlemleri sırası ile inşaat
aşamasında iken değerlendirmemiz gerekmektedir.
Yapılarda yanmaz ve yanması güç malzemelerin kullanılması
Yangının yayılmasını önlemek amacıyla yangın bölümleri
oluşturulması
Dumanın yayılmasını önlemek için duman sızdırmaz
malzemeler kullanılması
Yangının etkilerinden korunması için kısa kaçış yollarının
sağlanması
Ateşleyici ve yanıcı malzeme kaynaklarının ayrılması
Her an kullanılabilir yangın söndürme cihazlarının bulunması
Yapılarda erken uyarı için algılama ve ihbar sisteminin
bulunması
8
Yangın Önleyici
Tedbirler
(A)
(B)
(C)
(D)
İnşaî (yapı)
Bakımından
Tesisat
Bakımından
Kullanımı
Bakımından
Diğer
Bakımdan
Sabit Tesisat
Elektrik
Su
Havagazı
Doğalgaz
Kalorifer
Paratoner
Drenaj
Algılama İhbar Tesisatı
Mekanik Sistem
Otomatik Sistem
Isı Duyar
Duman Duyar
Patlama Duyar
Elemanları
Yangın Söndürme Tesisatı
Otomatik Sabit Sistem
Yağmurlama Sistemi
Köpük Sistemi
Kuru Toz Sistemi
CO2 Gaz Sistemi
9
İŞYERLERİNDE
YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
A) İnşaî (Yapı) Bakımından Önleyici Tedbirler:
Binaları yangından koruyucu tedbirler; 19/12/2007
tarihli ve 26735 sayılı “Binaların Yangından Korunması
Hakkında Yönetmelik” gereği binaların imar planına uygun
inşaatından başlayarak, ana taşıyıcı sistemleri, kullanılacak
yapı malzemeleri, kaçış yolları ve kaçış merdivenleri, bacalar,
sığınaklar, otoparklar gibi binaların daha yapılma aşamasında alınması gereken önlemler dizisiyle başlar.
Yapı bakımından önleyici tedbirler olarak üzerinde
durulması gereken unsurlar;
İnşaat ve dekorasyon malzemesi,
İnşaat ve dekorasyon malzemesi yanmaz veya zor
yanıcı maddelerden seçilmelidir. Ahşap malzemelerden
mümkün olduğu ölçüde kaçınılmalıdır.
Bacaların inşa durumu,
Sıcak baca gazlarının yaladığı baca iç yüzeylerinin
sıvanmaması hâlinde, projelendirmede en uygun derzlendirme biçiminin seçimi gibi tedbirler alınır. Baca duvarlarının dış
yüzeyleri uygun şekilde sıvanır. Bacalarının altında bir kurum
temizleme menfezi bulunması ve yılda en az iki defa yetkili
kişilere temizlettirilmesi gerekir.
Yangın bölme duvarları,
İki bina arasında veya aynı bina içinde farklı yangın
yüküne sahip hacimlerin birbirinden ayrılması gereken
hâllerde, yangının ilerlemesini ve yayılmasını belirlenmiş bir
süre için durduran düşey elemandır.
Asansör motor daireleri ve havalandırma bacaları,
Asansör motor daireleri genellikle çatı içerisinde
bırakılmaktadır. Bu durumda alt katlardaki yangın baca
görevi yapan asansör boşluğu yolu ile motor dairesine ve
çatıya sıçramakta ve büyümektedir. Motor dairesinin çevre
duvarları çatıyı kesip dışarı çıkmalı ve üzeri kapatılmalıdır.
Havalandırma bacaları da keza çatı arasında son bulmamalı
çatıdan dışarı çıkmalıdır.
10
Bacaya yakın yapılan kapı ve pencere söveleri,
Kapı veya pencere söveleri (Pervaz) odalardan geçen
baca duvarlarına yakın veya bitişik yapılmakta veya belirli
takozlarla baca duvarlarına tutturulmaktadır. Takozların
sürekli ısınması zamanla tutuşmalarına sebep olmaktadır.
Ayrıca buralara gömme dolap yapılması da çok sakıncalıdır.
Yangına hassas yerlerin ayrılması,
Yangına karşı hassas yerlerin inşaat sırasında diğer
bölümlerden ayrı yapılması. (Mutfak, depo, akaryakıt tesisleri
kalorifer tesisatı vs.)
Yanmaz boya ve maddelerle kolay yanıcı
maddelerin üzerlerinin boyanması,
Bir tedbir olarak bu hususunda inşaat sırasında
dikkate alınması son derece yararlıdır.
Yangın merdivenleri.
Yangın merdivenleri. inşaat yapılmadan yapının özelliği ve
görünümü bozulmayacak şekil ve yere projede konulur.
Yangın merdivenlerinin yerleri görülecek şekilde işaretle
belirtilmelidir.
Ulaşması kolay ve yakın yerlere yapılmalıdır.
Binalarda yukarıdan aşağıya doğru genişleyecek şekilde
yapılır.
Bina büyüklüğüne ve mevcut sayısına orantılı olacak şekilde
geniş yapılmalıdır.
Lüzumsuz eşyalar ile asla kapatılmaz, kilitlenmez.
Yuvarlak yapılmaması daha idealdir.
Kafes şeklinde yapılmamalıdır.
Hava sirkülasyonu olmayan yere yapılmalıdır.
Malzeme (ısınmaz malzeme kullanılır) hafif metal kullanılır.
11
İŞYERLERİNDE
YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
B) Tesisat Bakımından Önleyici Tedbirler
B- a ) Sabit Tesisler Bakımından:
Elektrik – Su – Hava gazı – Kalorifer – Paratoner ve
Drenaj tesisatlarına göre önleyici tedbir olarak incelenir.
Elektrik tesisatı,
Tesisatta kullanılan sigortalar otomatik olmalı, erime
esasına göre yapılmış sigortalarda isesigorta teli kablo tellerinden daha ince ve kolay eriyici olmalıdır. Tesisatın topraklama tertibatı olmalıdır. Elektrik tesisatı üç veya altı ayda
periyodik kontrole tabi tutulmalıdır.
Su tesisatı,
Su tesisatı, sabit tesis olarak çıkmış yangını anında ve
başlangıçta söndürebilmek için önleyici ve koruyucu bir rol
oynamaktadır. Tesisat, binadaki sıhhi tesisat ile yangınlarda
harcanabilecek suyu sağlayacak kapasitede yapılmalıdır.
Havagazı ve doğalgaz tesisatı,
Bileşiminde hidrojen, karbon monoksit, hidrokarbür,
azot ve karbondioksit bulunan havadan yarı yarıya daha hafif
bileşiminde % 10 karbondioksit bulunması nedeniyle de
zehirli bir gazdır. Gazın havadaki oranı % 8,33 den az veya %
20 den fazla olması halinde parlama veya patlama olabilir.
Binadaki bütün tesisatı kapatabilecek, giriş kapısı yanında bir
genel musluk bulunmalıdır. Gerektiği zamanlarda bütün
binanın gazı bu ana musluktan kapatılabilmelidir.
Kalorifer tesisatı,
Sıvı yakıt tankları kazan dairesinin dışında mümkün
ise binanın dışında olmalıdır. Tanklar yeraltı yer altı biçiminde
yapılmalıdır. Bodruma monte edilecekler ise bu takdirde
kazanlar bölme duvarlarla çevrilmelidir. Kazanlara yakıt boru
12
ile getirilmeli boru üzerinde bir kaç yerde musluk bulunmalıdır.
Paratoner tesisatı ( Yıldırımlık)
Bilindiği gibi bu tesisat, bir yangın nedeni olan
yıldırım düşmesi halinde binaya zarar vermeden düşen
yıldırımı toprağa geçiren bir sistemdir. Özellikle yüksek binalarda bu tür bir tesisatın yaptırılması gereklidir.
Başlıca dört parçadan oluşur:
Yıldırım yakalama parçası,
Çatı iletkenleri,
Topraklama,
İndirme iletkenleri,
Drenaj ( Tahliye )
Tehlikeli, parlayıcı, patlayıcı maddelerle çalışan
(Barut vb.) işyerlerinde yerlerde biriken tehlikeli madde artıklarının tahliyesini sağlayan akar sistemdir
13
İŞYERLERİNDE
YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
B – b ) Yangın Algılama İhbar Tesisatları Bakımından:
Mekanik Sistem / Otomatik Sistem,
Yangın söndürme işleminde esas ve önemli faktör ilk
müdahale zamanını en aza indirmektir. Böylece yangın en az
kayıpla önlenmiş olur. Bunun içinde yangının zaman geçirilmeden haber verilmesini sağlayan değişik ve çeşitli yangın
uyarı sistemleri kurulmaktadır. Biz bu sistemleri mekanik
sistem, otomatik sistem, olmak üzere ikiye ayırabiliriz.
Mekanik Sistem,
Butonlu sistem: Bütünüyle elektrikli zil sistemine
dayanmaktadır. Binada yangın çıkma olasılıklı yerlerin duvarlarına camlı bir koruyucu içine konulmuş bir zil düğmesidir.
Yangın anında cam kırılır ve düğmeye basılarak uyarı yapılır.
Sesli ve ışıklı uyarıcı ile panodan yangının yeri belirlenerek
yangına ekiplerle müdahale edilir. Bu durumda yangını bir
kişinin görmesi ve sistemi harekete geçirmesi gereklidir. O
halde içinde çoğu zaman insan bulunmayan ambar, depo,
antrepo, müze, arşiv, galeri vb. gibi yerler için uygun bir
sistem değildir.
Otomatik Sistem,
İçinde insanın bulunmadığı yerlerde hem bina
içindekilere, hem de söndürme sistemini harekete geçirmede otomatik çalışan ayrıca itfaiye teşkilatına da aynı anda
bildirebilen sistemlerdir. Bu sistem sayesinde itfaiye anında
haberdar olur. Ayrıca olay mahalline ulaşıncaya kadar görevli
personelin ya da otomatik yangın söndürme sisteminin ilk
müdahaleyi yapması sağlanmış olur. Bu sistemde yer alan
yangını algılayacak duyar elemanları ise muhtemel yangın
tehlike kaynaklarına göre seçilmelidir. Duyar uyarı elemanlarını aşağıdaki gibi sınıflayabiliriz.
Isı Duyar Elemanları:
Ortam sıcaklığında oluşan değişmeyle uyarı veren
araçlardır bunlar iki tiptirler.
Normal sıcaklık üstü ayarlaması yapılır, ortamının
sıcaklığı ayarlanan sıcaklığın üstüne çıktığında uyarı veren
tiptir.
14
Sıcaklığın çok kısa zamanda ve hızlı yükselebileceği yerlerde
tehlike sınırına ulaşmadan uyarı veren yükseltmeli tiptir.
Duman Duyar Elemanlar:
Genellikle yanma olayında öncelikle duman (gazlar)
oluşur,dumana hassas olup uyarı veren bu araçlar iki tiptir.
Gaz değişimini içindeki radyoaktif kaynak vasıtasıyla
duyar elemandır. Ortamdaki duman (gazların) değişmesiyle
uyarı verir.
Optik olarak çalışan foto-sel prensipli duyar uyarı elemanıdır.
Alev Duyar Elemanlar:
Bazı yanma olaylarında duman (gaz) ve sıcaklık belirtilerinden önce alevle birlikte hızla yayılan yangınlar oluşur.
Bu tür yangınlar için kullanılan alev duyar elemanları 5-20 H2
frekanslar içinde alevin yayıldığı ultraviyole radyasyonu
hissedebilmekte ve uyarı vermektedir.
Patlama Duyar Elemanlar:
Patlayıcı maddelerin depolandığı yerlerde kullanılan
bu araçlar, patlama öncesi oluşan gazları hissederek uyarı
vermektedir.
15
İŞYERLERİNDE
YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
B – c ) Yangın Söndürme Sistemleri Bakımından:
Otomatik sabit yangın söndürme sistemleri,
Yangın uyarısı ile birlikte, anında yangın söndürme
işleminin otomatik olarak yapılmasını düşünüyorsak aşağıdaki sabit söndürme sistemlerinin kurulması gerekir. Ancak
bu sistemler kurulmadan önce çıkabilecek yangın çeşitleri,
bunlara karşı alınacak önlemler saptanmalı, gerekli planlama
sonu sistem seçimi yapıl-malıdır.
Yağmurlama (sprinkler) sistemi,
Genellikle ısı artışı ile birlikte çalışmaya başlayan bir
sistemdir. Yangın anında suyun yağmurlama veya pulverize
sis şeklinde boşaltılması esasına dayanır. En yaygın uygulama sahası olan bir sistemdir. A sınıfı yangınlar içi en ideal
sistemdir.
Köpüklü söndürme sistemi,
Köpük yapıcı kimyasal madde belli oranda basınçlı
su ile karışarak köpük oluşturur. Yanan sıvının yüzeyini kaplar
özellikle akaryakıt yangınlarının çıkabileceği tesislerle gemiler, uçak hangarları gibibenzeri yerlerde kurulacak bir sistemdir.
Kuru tozlu söndürme sistemi,
Kimya fabrikaları, nükleer enerji istasyonları, rafineriler vb. yerlerde tesis edilen sistemdir. Kuru kimyasal söndürme tozunun genellikle azot veya C02 gazı basıncı ile püskürtülmesi esasına göre çalışan bu sistemin 50-1500 kg. toz
kapasitesi vardır.
CO2 gazlı söndürme sistemi,
Makine daireleri, boya kabinleri, matbaa makineleri
vb. yerlerde kurulacak bir sistemdir. C02 gazının, yüksek
basınç altında çelik tüplere doldurulması yada soğutma ile
alçak basınç altında bulundurulması halinde yangın anında
otomatik olarak boşaltılması esasına dayanır.Bu sistemde
kullanılan tüp ve borular çekme çelik olmalı, kaynaksız imal
edilmelidir.
16
Temiz gazlı söndürme sistemi,
Telefon santralleri, makine dairelerinde, elektrik
panolarında, bilgisayar odalarında, arşivlerde vb. hassas
makinelerin bulunduğu yerlere temiz gazlı söndürme
sistemleri kurulmalıdır.
Her türlü gazlı söndürme sistemi kurulurken gaz
boşalması sırasında bölümde çalışan personeli ikaz eden ve
kişilerin tahliyesini sağlayan sesli, ışıklı uyarılar tesis edilmelidir.
17
İŞYERLERİNDE
YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
( C ) Kullanımı Bakımından:
Binanın, binadaki sabit tesislerin ve her çeşit eşyanın
ve donatımın kullanılmasında dikkat edilmesi gereken
hususlar kullanma bakımından önleyici tedbir olarak ele
alınmaktadır. Kullanmadaki hatalar, ihmaller veya bilgisizlik
birçok yangının nedeni olmuştur ve olmaktadır.
C.a ) Bacalarda biriken kurumlar sık sık
temizletilmelidir.
Baca çatlaklarından çıkan kıvılcımlar çatıdaki yanıcı
maddelere temas ederek yangınlara neden olabilir. Bacalar
yakıtın cinsine uygun olarak sık sık temizlenmelidir. Soba
bacaları en çok iki ayda bir, kalorifer ve mutfak bacaları ise
ayda bir kere kontrol edilerek temizlenmeli ve üzerine
kıvılcım kafesi konmalıdır.
C.b) Çatı araları temiz olmalıdır.
Çatılarda, yangına karşı korunma gereçlerinden
başka diğer herhangi bir eşya yanıcı patlayıcı madde vb.
bulunmamalıdır. Çatıya açılan kapılar daima kilitli olmalı ve
anahtarları ilgili amirde bulundurulmalıdır.
C.c )Elektrik ve elektrikli aygıtlar kullanma bakımından
önlemler şu şekilde sıralanabilir;
Tesisat ana girişlerinde yangın röleleri ve kaçak akım
röleleri bulunmalıdır. Panolarda otomatik sigorta kullanılmalıdır.
Elektrikli ocaklar, ızgaralar, sobalar vb. gibi aletler
yanabilecek eşya üzerinde, yakınında veya temas halinde
olmamalı, iş bitiminde prize takılı unutulmamalıdır.
TV, aygıtlar şarj aletleri çoklu ara kablolar uzun kullanılma sonucu aşırı akım geçmesi nedeni ile yanmalara yol
açabilir.
18
19
İŞYERLERİNDE
YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
( D ) Diğer Bakımdan:
Afet Öncesi Gerekli Önlem,
Personel Yangın Eğitimi,
Acil Durum İlk Müdahalesi,
Firma Ziyaretçi Bilgilendirilmesi,
Dış Tedarikçilerin Bilgilendirilmesi,
Bölge Müdürlüğü Birimleri İle Sürdürülebilir Yardımlaşma,
Yangın güvenliğinin en önemli basamağı, yangının
çıkmasına mani olmak için gerekli önlemlerin alınmasıdır.
Yangın çıktığında ise önemli olan gecikmeden fark
edilmesidir.
Sonra erken ve etkin müdahaleye hazır olunması gerekmektedir.
Bu önlemler zinciri, bina ve binada bulunanlar adına
hayati yarar sağlamaktadır. Gereken önlemlerin alınması ve uygulanmasının sonucu olarak
Yangın çıkma ihtimali azalacak
Yangın çıksa dahi uyarma ve ilk müdahale sistemleri ile
yangının yatay yayılması ve diğer katlara geçişi engellenecek.
cil durum ekiplerinin kurulması ve yangın eğitimleri ve
tatbikatları ile yangınlara müdahale etme çabuklaşacaktır.
Tahliye ve Kurtarma kolaylaşacaktır.
Kapalı alanlarda meydana gelen yangınların en büyük tehli
20
kesi ısı artışı olmaktadır. Hızla artan ısı etraftaki maddeleri
tutuşma derecesine yükselterek büyümeye devam eder. Bu
sebepten yangının belirli zaman sürelerinde, korunaklı
noktalarda sınırlanması gerekmektedir. Gerek binanın
yangından korunabilmesi gerek yangına müdahale edecek
personellerin korunabilmesi bu önlemler hayati önem
taşımaktadır.
D-a ) Isı Yalıtımı, binalarda mevcut elektrik, tesisat vs. şaftları
bina katları veya bölümleri arasında boşluk yaratmakta ve
bunun neticesinde bir bölümde oluşan yangın şaft boşluklarını kullanarak diğer kat ve bölümlere yayılabilmektedir. Bu
nedenle bu boşlukların uygun yalıtım malzemeleri ile doldurulması gerekmektedir. Isı karşısında malzeme şekil değiştirerek boşluğu tamamen doldurmakta, ısı ve duman geçişini
engellemektedir.
D – b )Duman yalıtımında yangının yatay veya dikey olarak
diğer katlara veya bölmelere geçişini engellemek için gerekli
tedbirlerden bir diğeride duman tahliye kapaklarıdır. Aynı
hava santrali ile birden fazla bölümün havalandırılması
yapılıyorsa, bölümler arası geçişlerine, yangında otomatik
olarak kapanan yangın damperleri takılmalıdır.
21
İŞYERLERİNDE
YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
( D ) Diğer Bakımdan:
D – c ) Depolamada Önlem
Katıları ve sıvıları ayrı olarak sınıflandırmak temel sınıflandırma
yöntemlerinden bir tanesidir.
Bu şekilde fiziksel temas sonucu oluşabilecek riskler azaltılmış
olur. Genel yaklaşımyanıcıların birbirleriyle uyumlu bir şekilde sınıflandırmak olmalıdır, daha sonra gruplarbariyerlerle birbirinden ayrılmalıdır.
Depolama alanlarında bulunan yanıcı maddelerde dikkat edilmesi gereken emniyet kurallarından bazıları aşağıdaki şekillerde belirtilmektedir.
Aşağıdaki tabloda, zamana orantılı ısı artışları ve
insana üzerindeki etki boyutu gösterilmektedir.
Yüksek Sıcaklık Tehlikesi;
Yangının büyüme hızı
22
Solunum Yollarında
Etkisi
ZAMAN
(dakika)
YANGIN YERİ
SICAKLIĞI
SICAKLIK
( °C)
DAYANMA
SÜRESİ
5
555
65
Sınırlı bir süre
15
720
120
15
30
820
143
5
60
927
173
1
ENDÜSTRİDE KULLANILAN
MADDELER
TUTUŞMA SICAKLIĞI
Pamuk
Pamuklu Kumaş (Ham bez)
Pamuklu Kumaş (Aprelenmiş)
Yün
Naylon 6,66
Polyester
Tahta
Gazete Kağıdı
Amonyak
400° C
225° C
275° C
600° C
425° C (160 - 260° C’ da erir)
450 - 485° C (256 - 292° C’de yumuşar ve damlar)
240 - 270° C (Çam: 260° C)
230° C
651° C
YANICI GAZLAR
Yanıcı Gaz Adı
Lpg
Doğalgaz
Havagazı
Hidrojen
Asetilen
Karbon monoksit
KÜKÜRT KARBONAT
PATLAMA SINIRLARI
Alt ve Üst Patlama Sınırları Lel / uel (% hacim)
2.1 / 9,6
5 / 15
4 / 40
4 / 75,6
1.5 / 82
12.5 / 74
1 / 60
BAZI TUTUŞTURMA
KAYNAKLARI
Propan Gazı Yanması
Bütan Gazı Yanması
Kibrit Alevi
Elektrik Arkı
Yanan Sigara
Oksijen – Asetilen Kaynak
İşlemi
YAYDIĞI SICAKLIKLAR
Oksijen ile/925° C
Oksijen ile/1905° C
450 - 470° C
1093° C
287 - 732° C
3315° C
23
( D ) Diğer Bakımdan:
3 BİNADAN GÜVENLİ ÇIKIŞ
Yangının ilk fark edildiği andan itibaren hissedilen heyecan
ve duygusal dürtüler insanda karar verebilme yetisini zayıflatır.
Tahliyelerin ve güvenli kaçış esnasında oluşan aksaklıkların ana
sebebidir.
Yangındaki karmaşa, ani reaksiyonlar, yanlış bilgiler, kazalar,
uzuv kayıpları, cesetlerle karşılaşmak vb. gibi durumlarda kaçış ve
yönlendirme sistemlerinin fark edilmesi ve kullanıcıların faydalanması gerekmektedir.
Yangın anı, deprem sonrası, patlama sonrası; sel / su baskını
öncesi ve anı; kimyasal kazalar,
Terör / bomba tehdidinde ve heyelan tehlikesi öncesinde
uygulanır.
Yapının kullanımda olduğu sürece zorunlu çıkışların kolayca
erişilebilir, kapıların açılabilecek durumda olması ve önlerinde engelleyicilerin bulunmaması gerekir.
Çıkışların ve erişim yollarının açıkça görülebilir olması veya
konumlarının simgeler ile vurgulanması ve her an kullanılabilmesi
için engellerden arındırılmış hâlde bulundurulması gerekir.
Tahliye kapılarının temiz genişliği 80 cm den az olmamalıdır.
Tahliye kapıları duman sızdırmaz ve
yangına 90 dakika dayanıklı
olmamalıdır.
Kapılar kilitli tutulmamalı,
Yangın sırasında asansörler elektrik
kesilmesi ile kullanım dışı kalacağından
kaçış yolu olarak kullanılmamalı,
Otomatik veya canlı ses mesajları ile
binadaki kişilerin tahliyesine yardımcı
24
A-Tahliyede Acil Aydınlatma Sistemi
Kaçış yollarında, kullanıcıların kaçışı için gerekli aydınlatmanın
sağlanmış olması şarttır.
Bütün kaçış yollarında, toplanma için kullanılan yerlerde, asansörde
ve yürüyen merdivenlerde, yüksek risk oluşturan hareketli makineler
ve kimyevi maddeler bulunan atölye ve laboratuvarlarda, elektrik
dağıtım ve jeneratör odalarında, merkezi batarya ünitesi odalarında,
pompa istasyonlarında, kapalı otoparklarda, ilk yardım ve emniyet
ekipmanının bulunduğu yerlerde, yangın uyarı butonlarının ve
yangın dolaplarının bulunduğu bölümler ile benzeri bölümlerde acil
durum aydınlatması yapılması şarttır.
Kaçış işaretleri fosforlu olmayıp, kesintisiz güç kaynağından beslenmeli.
Acil durum aydınlatmasının normal aydınlatmanın kesilmesi hâlinde
en az 60 dakika süreyle sağlanması şarttır
B - Uyarıcı İkaz Levhaları
Acil durum hâlinde, bina içerisinde tahliye için kullanılacak olan
çıkışların konumları ve bina içerisindeki her bir noktadan planlanan
çıkış yolu bina içindekilere gösterilmek üzere, acil durum çıkış işaretlerinin yerleştirilmesi şarttır.
Acil durum yönlendirmesinin normal aydınlatmanın kesilmesi
hâlinde en az 60 dakika süreyle sağlanması gerekir.
Yönlendirme işaretleri; yeşil zemin üzerine beyaz olarak, ilgili yönetmelik ve standartlara uygun sembolleri ve normal zamanlarda
kullanılacak çıkışlar için "ÇIKIŞ", acil durumlarda kullanılacak çıkışlar
için ise, "ACİL ÇIKIŞ" yazısını ihtiva eder.
Yönlendirme işaretleri, yerden 200 cm ilâ 240 cm yüksekliğe yerleştirilir.
25
İŞYERLERİNDE
YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
( D ) Diğer Bakımdan:
4) SULU SÖNDÜRME SİSTEMLERİ
Yapılarda meydana gelebilecek muhtemel tüm yangınlarda,
başlangıçta söndürmek, soğutmayı sağlamak ve gelişen yangını
itfaiye gelinceye kadar sınırlamak amacı ile kurulan ve su ihtiyacını
karşılamak için tesis edilen manuel ya da otomatik sistemlerdir.
Yapının devreye girmesi ile birlikte önceden belirlenen ve tasarlanan
bu sistemlerin sürekli kontrol altında ve çalışır durumda olmasını
sağlamak, işletmedeki insanların can güvenliği ile binanın yapısal
korunumu ve ticari riskleri ortadan kaldırır.
Yangın dolapları arasında 30 m den fazla mesafe bulunmayacaktır. Sprinkler ve itfaiye su alma ağzı var ise 45 m olabilir
Dolaplar koridor çıkışı ve merdiven sahanlığında tesis
edilecektir.
Yangın Dolaplarının önlerine sabit veya seyyar malzeme
konulmamalıdır.
26
5) SU KAYNAĞI
İşletmelerde yangın tedbirleri olarak bulunan sulu söndürme sistemlerinden; Yağmurlama sistemi, Yangın dolabı ve Hidrant
sistemleri için en az bir güvenilir su kaynağı bulunması şarttır. Bu
sistemleri destekleyecek su depolarının yangın rezervi olarak ayrılmış
bölümlerinin başka amaçla kullanılmaması ve sadece söndürme
sistemlerine hizmet verecek şekilde düzenlenmesi gerekir. Su deposu
hacmi, düşük tehlike için 30 dakika, orta tehlike için 60 dakika ve
yüksek tehlike için 90 dakika esas alınarak bulunur.
Sulu söndürme sistemlerine basınçlı su sağlamak için; anma
debi ve anma basınç değeri ile ifade edilen yangın pompası konulması gerekmektedir.
Sistemde bir pompa kullanılması hâlinde, aynı kapasitede
yedek pompa olması gerekir.
6) YANGIN İSTASYONU
Yangın ekibi bulunan bina ve işyerlerinde ekip personelinin
kişisel korunma amacı ile kullanacağı cihaz ve malzemenin muhafaza
edileceği yangın istasyonu bulundurulmalıdır.
Acil durum ekipmanları istasyonu, yangından etkilenmeyen
ve kolay ulaşılabilecek yerde tesis edilmelidir.
Yangından Korunma Yönetmeliğine göre işyerlerinde
yangın ekiplerinde görevlendirilen personellermevcut itfaiye teşkilatınca eğitilir.
Acil durum ekiplerinin personeli; bina sahibi, yöneticisi veya
amirinin sorumluluğunda yangından korunma, yangının söndürülmesi, can ve mal kurtarma, ilk yardım faaliyetleri, itfaiye ile işbirliği ve
organizasyon sağlanması konularında, mahalli itfaiye teşkilatlarından
yararlanılarak eğitilir ve yapılan tatbikatlar ile bilgi ve becerileri
artırılır.
İşletmede olası yangınlarda, mahsur kalan kişi veya kişileri
kurtarma çalışmalarındaki davranış ve yöntemleri bilmek veişletmenin özelliğine göre ekip olarak organize bir şekilde meydana gelebilecek yangınlara ilk müdahalede bulunabilmesini ve başlangıç aşamasındaki yangınların söndürülmesi, söndürülemediği takdirde profesyonel itfaiye ekibi gelinceye kadar kontrol altında tutulması sağlanmalıdır.
27
Yangın İstasyonunda bulunması gereken araç gereçler
Sıra No
Malzemenin Adı
Kadro Miktarı
Açıklama
1
Temiz Hava Tüplü Solunum Seti
3 takım.
Kapalı ve dumanlı alanlarda çalışacak
personel için gerekli koruyucu
teçhizattır.Elektrik odaları, trafo
merkezleri pompa daireleri vb. yerlerde
çıkabilecek yangınlarda, kullanılmalıdır.
İhtiyaç duyulması halinde sayı
artırılabilir.
2
Yangına Yaklaşma Elbisesi
(Ceket-Pantolon Yangın Elbisesi, Yangın
Çizmesi, İtfaiyeci Miğferi, Yangın
Eldiveni, Başlık feneri, Antiflash Başlık)
3 takım.
Personelin yangın ortamında meydana
gelebilecek alev yalamaları ve flashover
gibi yangın hareketlerinden korunması
için gerekli, koruyucu teçhizattır. İhtiyaç
duyulması halinde sayı artırılabilir.
3
El Feneri
4 adet
Gerekli görüldüğü takdirde görevli
personel sayısı kadar da verilebilir.
4
Şarjlı Projektör
1 adet
Karanlık ve yoğun duman ortamında
etkilidir.
5
Çok Maksatlı Manivela (Holigan aleti)
1 adet
Kilit, kapı kırmak, açmak, kaldırmak
gibi işlemlerde gereklidir.
6
Can Halatı
7
Balyoz ( 5 kg.lık)
1 adet
Kırmak ve parçalamak için kullanılır
8
Yangın Baltası ( bir tarafı delici diğer
tarafı kesici ağızlı 1600 gr,)
1 adet
Kırmak ve parçalamak için kullanılır.
9
Yangın Kancası
1
Çekmek, delmek, parçalamak için .
10
Yangın Küreği
2
Atmak ve parçalamak için kullanılır.
11
Megafon (pilli)
1
Personeli yönlendirmek için kullanılır.
12
Sedye
1
Yaralı taşımak için kullanılır.
50 metre
Aramid esaslı yanmaya dreçli 9-11 mm
çapında bir ucu karabinalı halat yangın
alanına hortumsuz giren söndürme
veya keşifçi personelin irtibat ve
haberleşme malzemesi olarak kullanılır.
Acil durum lideri ve acil durum ekiplerinde görevli personellerin bilmesi
gereken en önemli konuların başında,
yangınla
yapılacak
mücadelede
zamana karşı yarıştığıdır.
Aşağıdaki yangının seyir grafiğinden
de anlaşılacağı üzere erken müdahalede kesin çözüm almak mümkün
olmaktadır.
28
7) YANGIN SINIFLARI
Yangınlar, bilimsel literatürce, yanıcı madde cinslerine göre adlandırılır. Buna
göre en son kabul edilen TS EN 2 ve TS EN 2/A1'e standartlarında;
A Sınıfı: Yanmanın,parlak korlar oluşturduğu,genellikle organik esaslı katı madde
yangınlarıdır,
B Sınıfı: Sıvılar veya sıvılaşabilir katı yangınlardır,
C Sınıfı: Gaztüreviyangınlarıdır,
D Sınıfı: Yanabilen hafif metalve alışımlar yangınlarıdır,
F Sınıfı: Pişirme gereçlerindeki (bitkisel / hayvansal sıvı ve katı yağlar) yangınlar
olarak tarif edilir.
E sınıfı bir yangın sınıfı olmayıp yangın başlangıcıdır.
Buna göre; Yangın Sınıfları Ve Söndürme Maddeleri
A SINIFI
Su (Solid,Pulverize) / Foam-köpük / Kuru Kimyevi Toz
B SINIFI
Foam-köpük / Kuru Kimyevi Toz / Karbondioksit
C SINIFI
Foam-köpük / Kuru Kimyevi Toz / Karbondioksit
Gaz Akışını Kesmek Esastır!
D SINIFI
Özel (d) tozu / Trimotoksinboroksin
Kuru Tuz ve Kuru Kum
F SINIFI
Kuru Kimyevi Toz / Karbondioksit
E
Kuru Kimyevi Toz / Karbondioksit
BAŞLANGIÇLI
29
İŞYERLERİNDE
YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
7) YANGIN SÖNDÜRME CİHAZLARI
Taşınabilir söndürme cihazlarının tipi ve sayısı, mekânlarda var olan
durum ve risklere göre belirlenir.
Yangın dolapları arasında 30 m den fazla mesafe bulunmayacaktır.
Sprinkler ve itfaiye ağzı var ise 45 m olabilir
Dolaplar koridor çıkışı ve merdiven sahanlığında tesis edilecektir.
Yangın Dolaplarının önlerine sabit veya seyyar malzeme konulmamalıdır.
Taşınabilir söndürme cihazlarında söndürücünün duvara bağlantı
asma halkası duvardan kolaylıkla alınabilecek şekilde yerleştirilir ve 4
kg’dan daha ağır ve 12 kg’dan hafif olan cihazların zeminden olan
yüksekliği yaklaşık 90 cm’yi aşmayacak şekilde montaj yapılır.
Bulunduğu yerlerin işaretlendirilmeleri ve ışıklandırılmaları yapılmalıdır.
Anlaşılacağı üzere yangın esnasında kullanılacak söndürücü etken
madde ve taşınabilir cihazlar, yangının sınıfına uygun tip söndürücü
olarak kullanmak hayati önem taşımaktadır
30
A - Taşınabilir söndürme cihazları
Dolum ve Bakımı
Yangın söndürme cihazlarının periyodik kontrolü ve bakımı TS ISO
11602-2 standardına göre yapılır. Söndürme cihazlarının bakımını
yapan üreticinin veya servis firmalarının dolum ve servis yeterlilik
belgesine sahip olması gerekir. Servis veren firmalar, istenildiğinde
müşterilerine belgelerini göstermek zorundadır. Söndürme cihazlarının standartlarda belirtilen hususlar doğrultusunda yılda bir kez
yerinde genel kontrolleri yapılır ve ( 4. ) dördüncü yılın sonunda
içindeki söndürme maddeleri yenilenerek hidrostatik testleri yapılır.
Cihazlar dolum için alındığında, söndürme cihazlarının bulundukları
yerleri tehlike altında bırakmamak için, servisi yapan firmalar, bakıma
aldıkları yangın söndürme cihazlarının yerine, aldıkları söndürücü
cihazın özelliğinde ve aynı sayıda kullanıma hazır yangın söndürme
cihazlarını geçici olarak bırakmak zorundadır.
31
YANGIN ESNASINDA
YAPILMASI GEREKENLER
Kesinlikle telaşlanmayın.
Yangını çevrenizdekilere mutlaka duyurunuz.
Bulunduğunuz yerde yangın ihbar düğmesi varsa ona basınız.
Yangını İtfaiyeye ihbar ediniz. 0352 321 11 05
Yangın adresini doğru ve kısa bir şekilde veriniz.
Yangının cinsini (bina, depo, motorlu vasıta, araç vb.)bildiriniz.
İtfaiye gelinceye kadar yangını söndürmek için mevcut söndürücülerle müdahale ediniz.
Yangının genişlemesini önlemek için yangın başlayan kısmın
kapı ve pencereleri kapatınız.
Kapalı kapıda elinizin tersi ile ısı kontrolü yapın, duman ve ısı
çıkışını önlemek ve taze hava girişini önlemek için gerekirse
kapının kenarlarına ıslak bezler sıkıştırın.
Kapı veya pencere kenarlarında kısık duman çıktığını ve duvar
çatlaklarında is lekesi gördüğünüzde kesinlikle buraları açmayın; aksi halde patlama (geri tepme-back draft) tehlikesine
neden olabilirsiniz.
Bulunduğunuz mekânın elektrik tesisatı hattını ( şalterini)
kapatınız.
Kaçarken gözlerinizi kapatmayacak şekilde ıslak bir bezle ağzınız kapayın, sık nefes almayın.
Ayak uçlarınızı göremiyorsanız, yere yakın, dizlerinizin üstünde hareket edin.
Yangın anında en tehlikeli yerler, yangın katının bir üstü ile en
üst katlardır.
Bulunduğunuz katta sığınacak yer yoksa aşağıya doğru kaçış
yolunu tercih edin.
Normal kat asansörü kullanmayın.
Bunları yaparken kendinizi ve başkalarını tehlikeye atmayınız.
İtfaiye gelince olay yerini görevlilere teslim ediniz.
32
alo itfaiye
321 11 05
KAYSERİ ORGANİZE SANAYİ
İTFAİYE AİLESİ OLARAK
SİZİN İÇİN
365 GÜN 24 SAAT GÖREVDEYİZ !
YANGINSIZ GÜNLER
TEMENNİSİ İLE.
33
LÜTFEN
DİKKAT
Bilgi Hayat
Kurtarır
Yangın Anında
Ne Yapmalısınız
34
PANİK YAPMAYINIZ.
ALARM BUTONUNA BASINIZ
MÜMKÜNSE İTFAİYEYİ
ARAYINIZ
YANGIN ÇIKIŞ YÖNERGESİNİ
TAKİP EDİNİZ
YANINIZA EŞYALARI
ALMAYA ÇALIŞMAYINIZ
ASANSÖRLERİ DEĞİL
MERDİVENLERİ KULLANIN
TOPLANMA YERLERİNE
GİDİNİZ
TEHLİKE GEÇİNCEYE KADAR
YANGIN YERİNE DÖNMEYİNİZ
YANGINLA İLGİLİ BİLGİ
VERİLMESİNİ BEKLEYİNİZ
Yangın Tüpü
Kullanımı
Pimi Çekiniz
Ateşin Kaynağına Yönelin
Kolu Sıkınız
Süpürerek Püskürtünüz
35
Organize Sanayi Bölgesi 11. Cad. No:9 38070
Anbar- Melikgazi / KAYSERİ
Tel: 0352 321 11 00 / Faks: 0352 321 27 10
http://www.kayseriosb.org