su ürünleri dış pazar araştırması 1. ürünün tanımı 2

SU ÜRÜNLERİ DIŞ PAZAR ARAŞTIRMASI Emine Çiğdem Kemahlı Civaner İGEME Tarım Dairesi Uzmanı Gıda Yük. Müh. 1. ÜRÜNÜN TANIMI Su Ür ünler i: Denizler, iç sular ve suni olarak yapılmış havuz, baraj, gölet, dalyan ve çiftlik gibi tesislerde tabii ve suni olarak istihsal edilen, yetiştirilen su bitkileri, balıklar, süngerler, yumuşakçalar, memeliler, sürüngenler, kabuklular gibi canlılarla, bunlardan imal edilen ürünlerdir. 2. DÜNYADA SU ÜRÜNLERİ ÜRETİMİ VE TİCARETİ 2.1. Dünyada Su Ür ünler i Ür etimi Dünyada avlanan balık miktarı 2002 yılında 133 milyon ton olup, 2003 yılında ise yaklaşık % 1 oranında bir düşüş kaydedilmiştir. Gıda amaçlı üretilen su ürünleri miktarı 2002 yılı verileri itibari ile 103 milyon tondur. Dünyada kişi başına düşen balık tüketimi ise 16.3 kg.dır. Çin dışındaki ülkeler dikkate alındığında nüfusun artış hızı balık üretiminden daha hızlı artmıştır. Avrupa kıtasındaki en büyük üretici olan Norveç ise dünya üretiminde onuncu sırada yer almaktadır. Dünya üretiminde, gelişmiş ülkelerin üretimi 31 milyon ton iken gelişmekte olan ülkelerin üretimi 98 milyon ton düzeyinde olmuştur. Diğer bir ifadeyle dünya üretiminin %75'i gelişmekte olan ülkeler tarafından gerçekleştirilmiştir. Türkiye dünya üretiminde 35. sırada yer almıştır. Tablo 1: Dünya Su Ür ünler i Ür etimi Toplam Avlanan Balık Üretim(mt) Dünya Çin Yıl 1999 Yıl 2000 Yıl 2001 126.178.607 130.927.000 130.207.400 41.512.698 43.069.240 44.063.216 Pay Değişim (% ) (2000/2001) % 37,3 2,3
1 Peru Hindistan Japonya ABD Endonezya Şili Rusya Tayland Norveç Filipinler Kore Vietnam İzlanda Bangladeş Danimarka Meksika İspanya Malezya Myanmar Kanada 8.437.565 5.352.303 5.937.427 5.228.324 4.797.060 5.324.744 4.209.772 3.607.707 3.086.108 2.198.825 2.422.774 1.794.910 1.740.164 1.544.170 1.447.664 1.250.592 1.485.038 1.406.895 1,010,524 1.135.516 10.665.420 5.689.468 5.752.178 5.173.583 4.928.545 4.691.747 4.047.659 3.630.578 3.191.335 2.280.512 2.146.393 1.952.145 1.986.145 1.661.385 1.577.698 1.368.021 1.289.081 1.441.018 1.168.638 1.116.902 7.995.507 5.965.230 5.521.100 5.405.404 5.068.106 4.363.239 3.718.268 3.605.544 3.199.404 2.379.874 2.282.486 2.009.623 1.985.086 1.687.000 1.552.012 1.474.667 1.397.467 1.392.891 1.288.134 1.201.955 6,8 5 4,7 4,6 4,3 3,7 3,1 3 2,7 2 1,9 1,7 1,7 1,4 1,3 1,2 1,2 1,2 1,1 1 ­25 4,8 ­4 4,5 2,8 ­7 ­8,1 ­0,7 0,3 4,4 6,3 2,9 ­0,1 1,5 ­1,6 7,8 8,4 ­3,3 10,2 7,6 Kaynak: FAO Trade Statistics 2.2 Dünya Su Ür ünler i Ticar eti Dünyada, son yıllarda su ürünleri ticareti ivme alarak artış göstermektedir. Bu artış ise; başta akua kültür olmak üzere üretimdeki ve de talepteki artıştan kaynaklanmaktadır. Su ürünleri (balık, balık unu, balık yağı ihracatı toplamı) uluslararası alanda en çok ticareti yapılan gıda maddesidir. 1976'da 7 milyar $ düzeyinde iken, 2001 yılında yaklaşık olarak 60 milyar dolar değerinde ürün dünya ticaretine konu olmuştur. Anılan değer dünya üretiminin değerce yaklaşık % 37 ‘sine karşılık gelmekte olup 2001 yılında sadece avlanan balıkların 20 milyar dolar civarında bir ticaret hacmi söz konusu olmuştur. Su ürünleri ticaretine ilişkin olarak 2001 yılında 194 ülke ihracat yaparken, 199 ülke de ithalat yapmıştır. Türkiye dünya ithalatında 87.sırada dünya ihracatında ise 63.sırada yer almaktadır. Tablo 2.2. 2001 yılı Dünya Balık ve Su Ür ünler i Toplam İhr acatı (Değer 1000 Amer ikan Dolar ı) Toplam Avlanan Balık İhracatı Dünya Çin 1999 52.682.253 2.959.530 2000 55.233.817 3.602.838 2001 55.950.320 6.267.488
2 Tayland Norveç A.B.D. Kanada Danimarka Şili İspanya Vietnam Endonezya Rusya Hollanda İngiltere İzlanda Hindistan Kore Peru Almanya Fransa Arjantin 4.109.860 3.764.795 2.945.014 2.617.759 2.884.334 1.699.516 1.604.237 940.473 1.527.092 1.217.684 1.744.665 1.427.853 1.379.379 1.179.989 1.393.428 788.411 966.300 1.107.169 807.478 4.367.332 3.532.841 3.055.261 2.818.433 2.755.676 1.784.560 1.599.631 1.481.410 1.584.454 1.386.398 1.343.979 1.258.585 1.229.184 1.405.196 1.385.948 1.128.516 1.101.877 1.095.742 747.884 4.053.478 3.382.759 3.356.288 2.806.991 2.676.159 1.940.370 1.852.823 1.783.411 1.538.041 1.529.941 1.412.859 1.316.743 1.276.920 1.249.396 1.160.138 1.128.515 1.040.096 1.026.190 952.871 Kaynak: FAO Trade Statistics Dünyada avlanan balığın sadece %25’i taze balık olarak pazarlanmakta, kalan %75’i işlenmektedir. Kalan bu %75 oranındaki bölümün ise % 40’ı balık unu ve balık yağı üretiminde kullanılırken %60’ı insan tüketimine uygun olarak işlenmektedir. Son on yıldır balık unu üretiminin miktarında önemli bir değişiklik olmamıştır. Toplam avlanan balığın yaklaşık %30’u balık ununa işlenmektedir. Toplam balık ihracatı (balık unu ve yağı dahil) dikkate alındığında ise 2001 yılında 55,9 milyar dolara çıkmıştır. Gıda olarak tüketilmeye uygun balık üretiminin %37’si uluslararası ticarete konu olmaktadır. Gelişmekte olan ülkeler, dünya balık ticaretinde %50 pay alarak su ürünleri ticaretinde aktif rol oynamaktadırlar. 2001 yılı Dünya Balık ve Su Ür ünler i Toplam İthalatı (Değer : 1000 Amer ikan Dolar ı) Toplam Avlanan Balık İthalatı Dünya Japonya ABD Çin İspanya Fransa 1999 2000 57.616.888 60.020.125 14.748.712 15.513.059 9.407.307 10.453.251 1.127.412 1.795.953 3.286.831 3.351.670 3.280.940 2.983.618 2001 59.850.310 13.486.979 10.315.071 4.132.392 3.731.592 3.078.548
3 İtalya Almanya İngiltere Danimarka Kore Kanada Hollanda Belçika Tayland Portekiz İsveç Norveç Avustralya Singapur Polonya 2.728.568 2.288.523 2.276.998 1.771.500 1.140.022 1.338.973 1.304.585 1.063.195 840.679 1.017.066 715.463 612.469 486.933 475.731 260.737 2.535.269 2.262.018 2.183.811 1.806.365 1.371.830 1.388.621 1.161.180 1.027.545 781.767 860.612 709.120 596.817 518.042 558.325 297.715 2.734.971 2.363.932 2.254.995 1.776.611 1.639.018 1.384.229 1.223.717 1.069.673 1.059.871 938.263 734.658 664.346 553.686 483.127 369.919 Kaynak: FAO Trade Statistics Gelişmekte olan ülkelerin, bu ürün grubundaki ithalatı 1976’da 1 milyar $ iken 2000 yılında 10 milyar dolar daha yükselmiştir. Gıda olarak tüketime sunulan balık arzı 2002’de 60 milyon ton olarak gerçekleşmiş olup, söz konusu miktar 1960’lardaki 30 milyon ton ile karşılaştırıldığında önemli bir artış kaydedildiği görülmektedir. 2000 yılı itibariyle, gelişmiş ülkeler, su ürünleri ithalatının değerce %82'sini gerçekleştirmişlerdir. Japonya su ürünlerinin en önemli alıcısı durumundadır. Dünya ithalatının %22,6'sı bu ülke tarafından gerçekleştirilmektedir. ABD ise dünyadaki dördüncü ihracatçı ülke ve ikinci önemli ithalatçı durumundadır. Tayland, Çin ve Norveç ise dünya su ürünleri ihracatında değer itibariyle en önde gelen ülkelerdir. AB'nin ise balık ihtiyacını karşılamada dışa bağımlılığı artmıştır ve değer olarak dünya ithalatından aldığı pay %34,5 olmuştur. Ancak ithalatının yarısı Topluluk içi ticaretten kaynaklanmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerin su ürünleri ticaretinde verdikleri ticaret fazlası ise giderek artmaktadır. Ürünler bazında incelendiğinde karides en çok ticareti yapılan su ürünü olup, bu ürün uluslararası ticaretten değer olarak %20 pay almaktadır. Söz konusu pay dünya üretimi ve üretim desenindeki değişimlere rağmen son 20 yıldır sabit kalmıştır. Dünya ticaretinden dip balıkları %12, ton balığı (orkinos) %9, somon ise %7 pay almıştır. 3. TÜRKİYE’DE TİCARETİ
SU ÜRÜNLERİ ÜRETİMİ VE 4 3.1. Ür etim Türkiye üç tarafı denizlerle çevrili doğal gölleri ve akarsuları ile zengin su kaynaklarına sahip bir ülkedir. Ülkemizde doğal ve yapay su ür ünler i ür etim alanı 26 milyon hektar ın üzer inde olup, bu alanlar bir bir inden far klı ekolojik özellikler e sahiptir . Tablo 3.1. Tür kiye’nin Su Ür ünler i Ür etim Alanlar ı Üretim Alanı Karadeniz, Ege, Akdeniz, Marmara Doğal Göller Baraj gölleri Göletler Akar sular TOPLAM Yüzölçümü (Milyon ha.) Sayı 24,6 4 1,00 0,34 0,01 0,20 26,15 200 206 953 33 ­ Söz konusu üretim alanı mevcut tarım alanlarına yakın, orman alanlarından ise daha fazla bir büyüklüğü ifade etmektedir. Ancak, bu alanın büyüklüğüne karşın sektörün milli ekonomiye katkısı yeterli düzeye ulaşamamıştır. Su ürünleri sektörünün GSYİH’dan aldığı pay %0,43, tarım sektöründen aldığı pay ise %2,34 oranındadır. 2002 yılı verilerine göre Türkiye’nin toplam su ürünleri üretimi 627.847 ton olmuştur. Tablo 3.2. Yetişme Şekli ve Yetişme or tamına Gör e Tür kiye Su Ür ünler i Ür etimi (Ton) Yıllar 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 Deniz 623.404 409.929 342.017 317.425 304.766 502.031 542.268 582.610 474.243 404.350 Avcılık % İç su 92,2 48.500 89,7 42.833 88,8 37.315 87,0 39.401 86,0 40.370 90,3 41.573 90,2 42.838 89,8 44.983 86,3 42.202 80,8 50.460 % 7,2 9,4 9,7 10,8 11,4 7,5 7,1 6,9 7,7 10,1 Yetiştiricilik Miktar % 4.100 0,6 4.354 0,9 5.782 1,5 7.835 2,2 9.210 2,0 12.438 2,2 15.998 2,7 21.607 3,3 33.201 6,0 45.450 9,1 Toplam 676.004 457.116 385.114 364.661 354.346 556.042 601.104 649.200 549.646 500.260
5 1998 1999 2000 2001 2002 432.700 523.634 460.521 484.410 522.744 79,6 82,2 79,0 82,0 83,3 54.500 50.190 42.824 43.323 43.938 10,0 7,8 7,0 7,0 7,0 56.700 63.000 79.031 67.244 61.165 10,4 9,8 14,0 11,0 9,7 543.900 636.824 582.376 594.977 627.847 Kaynak:Tarım Orman ve Köy işleri Bakanlığı Bu tablodan da görüldüğü üzere 2002 yılı verileri itibariyle doğal avlanma ile su ürünleri üretimimizin %90,3'ü sağlanırken, kültür balıkçılığının su ürünleri üretimine katkısı %9,7 düzeyinde olmuştur. 3.1.1. Tür kiye'de Avcılığa Dayalı Ür etim 3.1.1.1. Denizler de Avcılık 2002 yılı verilerine göre Türkiye'de su ürünleri üretiminin miktarca %83,3 oranındaki bölümü avcılığa dayalı olarak denizlerden elde edilmekte olup, bu ürünlerin toplam su ürünleri üretiminden değerce aldıkları pay %67 dir. Türkiye toplam su ürünleri üretiminden avlanan deniz balıkları miktarca %78 oranında pay alırken, balık dışındaki deniz ürünlerinin üretimden aldıkları payı %5 düzeyindedir. Karadeniz, ülkemizi çevreleyen dört deniz arasında doğal üretimin (avlanma) en yüksek olduğu deniz olup, toplam su ürünleri üretiminin miktarca %51'i buradan sağlanmaktadır. Özellikle Doğu Karadeniz bölgesi deniz balığı avcılığının miktarca en çok yapıldığı bölgemizdir. Akdeniz’de yaklaşık 500 tür balık bulunmakta olup, kuzey bölgelere gittikçe tür sayısında azalma görülmekte ve Karadeniz’de bu sayı 247’ye kadar düşmektedir. Ancak ticari olarak ülkemizde 100 dolayında tür avlanmaktadır. Deniz balıkları içerisinde ülkemizde miktarca en çok avlanan tür hamsidir ve 2002 yılı itibariyle toplam 493 446 ton olan deniz balığı üretiminin 217 000 tonunu hamsi oluşturmuş ve toplam deniz balığı üretiminden %71 oranında pay almıştır. Lüfer, İstavrit, Kefal, Bakalorya (Berlam), Mezgit ve Sardalye miktarca en çok avlanan diğer deniz balıklarıdır.
6 Tablo 3.3. YILLAR İTİBARİYLE DENİZ BALIKLARI ÜRETİMİNİN TÜRLERE GÖRE DAĞILIMI (TON) TÜR ADI HAMSİ 1992 1993 174.626 227.130 1995 1996 1997 294.418 387.574 1994 290.680 241.000 1999 2000 2001 2002 228.000 350.000 1998 280.000 320.000 217.000 LÜFER 9.697 16.442 8.078 5.456 4.117 3.050 3.350 2.995 4.250 13.060 25.000 İSTAVRİT(KARAGÖZ) 8.913 27.321 20.019 7.431 7.559 5.100 4.500 4.000 7.200 10.635 19.500 13.688 11.873 14.943 17.710 23.308 20.500 24.500 26.000 27.000 22.000 12.000 KEFAL BAKOLAORYA­ BERLAM MEZGİT 7.239 10.317 10.601 9.717 11.668 15.025 27.215 16.980 18.190 20.810 10.500 20.197 20.487 16.615 18.094 21.450 15.500 13.150 14.110 18.000 10.000 8.808 SARDALYA 29.765 32.911 26.399 33.812 18.972 20.500 23.600 22.000 16.500 10.000 8.684 İSTAVRİT(KRAÇ) 20.421 8.027 11.742 11.260 12.500 9.500 10.500 9.220 15.000 15.545 6.982 PALAMUT­TORİK 8.654 19.000 9.460 8.380 9.736 7.400 24.000 17.900 12.000 13.460 6.286 BARBUNYA 5.911 4.774 4.447 3.906 3.936 3.000 3.500 3.865 2.450 2.455 2.395 679 1.155 998 836 633 750 5.549 1.200 1.070 2.100 2.300 0 940 933 1.639 1.608 500 1.500 965 7.000 1.000 2050 14.762 15.908 16.748 17.410 10.444 10.850 10.120 10.200 9.000 4.500 1.500 TEKİR 3.769 4.728 3.704 3.602 3.962 2.950 2.050 2.100 2.300 1.570 1.450 KÜPEZ 3.633 3.154 4.236 3.196 3.736 2.450 4.100 1.620 1.500 1.000 1.126 İZMARİT 6.612 5.306 5.378 1.210 1.525 1.650 3.700 1.680 1.500 2.250 1.105 TIRSİ 2.609 5.101 4.331 1.590 1.166 505 880 680 720 690 862 LEVREK 1.188 1.160 1.884 2.116 2.411 3.450 3.950 3.650 1.900 1.200 713 ÇİPURA 1.984 1.593 1.334 1.432 1.340 1.200 1.400 1.665 830 1.070 700 KÖPEK 2.404 1.436 2.880 1.783 2.158 1.720 1.450 1.625 2.880 1.000 686 DİL­PİSİ 817 1.779 1.549 1.092 1.947 2.300 2.000 2.400 1.000 1.250 585 İSPAROZ 528 412 670 246 456 500 710 550 670 280 548 GÜMÜŞ 3.545 7.682 3.834 1.171 412 640 800 1.300 500 575 518 USKUMRU 1.151 2.311 1.105 296 592 300 650 850 900 550 486 ZARGANA ORKİNOZ ÇAÇA KOLYOZ 2.384 1.150 1.564 581 395 470 450 500 300 640 482 KALKAN 437 1.636 2.159 2.955 2.035 980 1.860 1.870 2.700 2.455 459 MERCAN 1.956 2.217 1.624 2.012 750 560 675 480 540 320 403 136 292 533 306 320 350 450 230 370 360 370 1.557 1.124 1.238 337 524 340 385 420 1.100 555 369 KILIÇ VATOZ AKYA 563 923 950 1.345 1.544 1.650 1.950 2.780 320 255 330 MIRMIR 572 1.266 1.413 304 416 310 300 680 200 340 300 3.287 2.253 1.921 1.500 2.319 750 700 710 260 200 271 415 361 362 473 250 200 315 255 300 525 270 SARPA 1.089 1.479 1.765 256 331 340 300 155 200 160 243 İSKARMOZ 4.580 1.594 1.507 506 250 200 120 170 150 130 206 KARAGÖZ 1.189 2.008 2.217 2.152 1.889 1.250 1.500 1.560 750 375 203 KAYABALIĞI 808 1.024 1.248 233 390 305 250 325 300 335 201 MELANURYA 286 208 330 196 184 190 180 115 80 90 130 HANİ 269 210 280 339 790 1.000 700 350 400 410 100 ZURNA 85 65 397 142 161 150 165 190 250 55 97 FANGRİ 145 153 265 216 253 150 110 100 70 100 80 SİNAGRİT 217 229 218 191 442 330 370 220 100 60 79 ORFOZ 452 513 808 620 700 600 640 135 85 80 71 MİNEKOP 913 748 786 91 116 65 150 155 45 55 70 SARIAĞIZ 327 353 295 290 71 40 30 65 70 50 63 TRANÇA 369 342 527 118 159 70 70 140 40 35 57
KIRLANGIÇ İSKORPİT 7 DÜLGER AVCI 32 33 44 35 73 50 120 135 100 130 55 29 459 431 65 87 85 50 85 50 35 45 SARIGÖZ 132 346 1.208 72 73 35 40 50 45 45 40 İŞKİNE 116 233 143 43 50 35 45 65 20 20 39 LİPSÖZ 21 186 72 66 335 235 200 60 60 115 26 KELER 13 13 15 31 42 15 140 70 60 20 18 GELİNCİK 1 13 7 15 24 50 150 50 50 35 8 GRENYÜZ 133 140 48 22 10 10 10 5 15 20 5 TORİK 209 548 633 564 548 410 0 0 0 0 0 DİĞER 546 57 21 103 150 500 301 320 300 175 280 491.335 557.138 451.997 382.065 413.900 510.000 441.690 465.180 493.446 TOPLAM 366.060 453.123 Kaynak: Su Ürünleri İstatistikleri DİE 2002 Balıklar dışındaki diğer önemli deniz ürünlerimiz içerisinde ise kum midyesi (Akivades) karides, deniz salyangozu, denizanası en çok avlanan türlerdir. Tablo 3.4. YILLAR İTİBARİYLE DİĞER DENİZ ÜRÜNLERİ ÜRETİMİNİN TÜRLERE GÖRE DAĞILIMI(TON) TÜR ADI 1992 1993 1994 1995 1996 1997 AHTAPOT 579 472 659 602 802 1.000 AKİVADES(KUM MİD) 20.412 30.134 31.869 11.864 3 7.150 AYNA 0 1 5 5 10 3 BÖCEK 10 21 2 4 5 45 ÇAĞANOZ 2 4 6 4 11 40 ÇALPARA 0 1 2 23 904 20 DENİZANASI 564 781 814 487 2.447 900 DENİZ SALYANGOZU 3.583 3.688 2.607 1.198 34 2.020 İSTAKOZ 11 8 18 33 1.140 40 İSTİRİDYE 2.226 1.222 1.803 1.836 364 1.495 KALAMERYA 557 397 579 331 1.100 420 KARİDES 3.299 4.275 3.437 1.976 3.500 1.380 MİDYE 6.757 7.086 8.033 6.042 10.925 6.450 MÜREKKEP BALIĞI 611 526 717 933 644 900 PAVURYA 4 2 9 10 10 25 SÜNGER 1 3 2 1 1 2 TARAK 0 202 308 23 52 95 YENGEÇ 10 84 63 98 287 250 DİĞER 80 1 0 2 7 50 TOPLAM 38.706 48.908 50.933 25.472 22.246 22.285 1998 1999 1.450 510 3.550 3.585 3 6 40 6 20 1 10 1 1.750 1.203 4.000 3.638 60 10 1.050 840 500 360 1.400 890 3.880 1.800 750 537 20 5 1 3 50 68 200 167 66 4 18.800 13.634 2000 2001 680 1.400 10.000 7.500 1 3 11 18 6 30 5 4 900 2.000 2.150 2.650 15 10 150 10 400 230 2.000 3.000 1.200 1.500 550 465 6 10 7 3 570 150 174 230 6 17 18.831 19.230
8 Şekil 3.1. 2002 Yılında İç su Ür ünler i Ür etim Miktar lar ının Bölgeler e Gör e Yüzde Dağılımı Doğu A nadolu %6 %5 %3 %12 İç Anadolu %45 %13 Akdeniz Marmara Karadeniz Ege %16 Güneydoğu A nadolu
3.1.1.2. İç Su Ür ünler i Var lığı Türkiye'de iç su ürünleri üretimi yıllara göre 40­50 bin ton arasında değişmektedir. Toplam su ürünleri üretiminden %10 oranında pay alan bu ürün grubunda toplam 43 938 ton olan üretimin 19 216 tonu Doğu Anadolu bölgesinden elde edilmekte olup, bu oran ülkemiz toplam iç su üretiminin %45 'ine karşılık gelmektedir. İç su üretimimizin türlere göre dağılımına bakıldığında toplam 43 938 ton iç su ürünleri üretimin 14 930 tonunu inci kefalı, 12 965 tonunu ise sazan üretiminin oluşturduğu görülmektedir. Bu iki ürünün toplam üretim miktarından aldığı pay ise % 65 düzeyindedir. Salyangoz, kerevit, levrek, gümüş balığı ve yayın balığı diğer önemli iç su ürünleridir. Şekil 3.2. 2002 Yılı İç su Ür ünler i Ür etimi 9 17% 2% 4% 4% 4% 4% Yayın Gümüş Lev rek Kerevit Saly angoz 30% 35% Sazan İnc i Kef ali Diğer
Tablo 3.5 2002 Yılı İç Ür ünler i Ür etimi İnci Kefali Sazan Salyangoz Kerevit Levrek Gümüş Yayın Siraz Kurbağa Kadife Kefal Kara Balık Alabalık Kızıl Kanat Turna Çapak Yılan Kaya Balık Akbalık Gökçe Diğer TOPLAM Miktar:Ton 14.930 12.965 1.937 1.894 1.850 1.733 987 918 898 800 659 495 352 240 217 198 147 85 73 39 2.521 43.938 3.1.1.3. Kültür Balıkçılığı Kültür balıkçılığı açısından 1993­2002 yıl1arı arasındaki 10 yıllık dönem incelendiğinde ülkemizde anılan ürün grubunun üretiminde çok hızlı bir artış yaşandığı görülmektedir. İncelendiğinde 1988’de kültür balıkçılığının su ürünleri üretiminden aldığı pay %0,6 iken bu pay 2002 10 yılında %9,7 düzeyine çıkmış bulunmaktadır. Aslında ülkemizdeki kültür balığı üretimindeki bu artış eğilimi dünyadaki eğilimle de benzeşmektedir. Şekil 3.3. Yetiştiricilik Üretim Miktar larının Bölgeler e Göre Yüzde Dağılımı % 2 % 9 % 9 Eg e Ma r ma r a % 1 K a r a d e n iz % 5 3 % 1 5 G ü ne y d o ğ u A n ad o lu Do ğ u A n a d o lu % 1 1 İç A n ad o lu A kd e niz
Ülkemizdeki iç su ürünleri yetiştiricilik işletmelerine bakıldığında 2002 yılı itibariyle 955 adet alabalık işletmesi vardır ve bunların toplam kapasitesi 22 970 ton/yıl’dır. Sazan üretimi yapan 71 adet işletme mevcut olup, bunların toplam kapasitesi 1 304 ton/yıldır. Mevcut üretim miktarına bakıldığında söz konusu işletmelerin anılan yıl itibariyle düşük kapasite ile çalıştıkları görülmektedir. Tablo 3.6. 2002 Yılı Kültür Balıkçılığı Ür ünler i Ür etimi Tür Sazan Alabalık (İçse) Alabalık (deniz) Çipura Levrek Midye Toplam Miktar (Ton) 590 33707 846 11681 14339 2 61165 Ürün türlerine göre değerlendirildiğinde iç su kültür balıkçılığında alabalık, deniz kültür balıkçılığında ise levrek ve çipura'nın üretim miktarı açısından en önemli ürünlerimiz olduğu görülmektedir. Midye üretiminin ise oldukça düşük düzeyde kaldığı görülmektedir. 11 0 % 1 % 2 3 % S a z a n L e v re k C ip u ra 5 6 % 1 9 % 1 % A la b a lık (d e n iz ) A la b a lık (iç s u ) M id y e
Şekil 3.4. 2002 Yılı Kültür Balıkçılığı Ür etiminin Tür ler e Gör e Dağılımı (Ton) 3.2. Tür kiye' nin Su Ür ünler i Dış Ticar eti 3.2.1. İhr acat Ülkemizin su ürünleri sektörü ihracatı 2004 yılı itibari yaklaşık 214 milyon dolar değerinde gerçekleşmiş olup, bu sektörün ihracatında 2002– 2003 döneminde önceki yıla göre değerce %25, 2004 yılında ise % 38 oranında artış olmuştur. Türkiye’nin su ürünleri ihracatının kompozisyonuna baktığımızda ihracatın büyük bir bölümünü taze­soğutulmuş balıkların oluşturduğu görülmektedir. 2003 yılında bu ürün grubunda 74 milyon dolar değerinde, 2004 yılında ise 95,5 milyon dolar değerinde ihracat yapılmış olup, söz konusu değer toplam su ürünleri ihracatımızın % 44 ünü oluşturmuştur. Bu grubu dondurulmuş balıklar %15 ve yumuşakçalar %12 pay ile izlemişlerdir Tablo.3.7. Tür kiye’nin Su Ür ünler i İhr acatı (Miktar :Kilogr am, Değer : Amer ikan Dolar ı) HS 0301 0302 ÜRÜN GRUBU Canlı Balıklar Balık (Taze/Soğutulmuş) M:2000 D:2000 M:2001 D:2001 M:2002 8539 41667 3263 26817 33030 267158 7311271 21225077 10055693 26548853 14036724 D:2002 46108505 M:2003 D:2003 30843 332454 15398180 12 74035059 0303 0304 0305 0306 0307 03 1604 1605 Balıklar (Dondurulmuş) Balık Filetoları Balıklar (Kuru/Tuzlu/Salamura/Tütsü) Kabuklu Hayvanlar Yumuşakçalar Ara Toplam Konserve Balık Ve Yumurtası Kons.Kabuklu Hayv.Yumuşakçalar TOPLAM 752320 1795072 1890201 7789625 1496905 2516038 2274570 9846210 3304704 2376716 18768018 10625386 2991702 1629491 3798369 8666956 274596 1278197 269512 1272833 309598 1515066 410965 2485473 1022097 3372970 14536865 15153702 4231858 9945002 46401627 26550890 1637450 3002764 18981625 3399830 6574997 7969458 54513738 6922242 4370695 16534424 3370688 12878072 34061262 89486941 25752143 74314052 2490523 10049981 5583264 15723059 28134559 103057173 1894501 5372121 3814706 14753028 33843766 123182322 2291664 12825671 6886657 21556134 29639502 123700116 3894403 10520244 4072908 19311326 37606813 153531686 Kaynak: DTM İhracatın yöneldiği pazarlara bakacak olursak; 2003 yılı itibariyle ihracatımızda İtalya miktar ve değer olarak en büyük payı alan ülke olup, bunu miktarca Yunanistan değerce İspanya izlemektedir. Fransa ve Japonya ise diğer önemli pazarlarımızdır. Avrupa Birliği (AB­15) ülkelerine olan toplam ihracatımız incelendiğinde; bu pazar içerisinde İtalya %30, İspanya %20, Yunanistan ise %17 oranında paya sahiptirler. Diğer bir ifadeyle Avrupa Birliğine olan ihracatımızın %67’si bu üç pazara yoğunlaşmış durumdadır. Su ürünleri ihracatımızın yöneldiği pazarlar her ne kadar AB ağırlıklı ise de dünyanın her bölgesine ihracat gerçekleştirilmektedir. 2003 yılı verileri itibariyle Uzak Doğu pazarlarında; Japonya, Güney Kore, Tayvan, Orta Doğuda; Lübnan, Cezayir ve Ürdün, Amerika kıtasında; ABD ve Kanada ihracatımızda önde gelen pazarlar olmuşlardır. İleriki yıllarda anılan pazarların daha da iyi değerlendirilebileceği ve diğer dünya pazarlarına olan ihracatımızın da beraberinde artırılabileceği düşünülmektedir. Tablo 3.8. Tür kiye' nin Ülkeler e Gör e Su Ür ünler i İhr acatı (HS03.1603.1604.1605) Miktar (M):Kilogr am, Değer (D) :Amer ikan Dolar ı ÜLKE İtalya İspanya Yunanistan Japonya Fransa Hollanda İsveç Güney Kore Belçika/Lüks. Almanya Lübnan Ege Serbest Bölge A.B.D. İsviçre KKTC Çın Halk Cumhur. İngiltere M2000 5381740 436575 2592160 2458294 2408202 1335173 342535 79468 2397111 7259477 1900715 164995 367096 403694 245865 ­ 3708061 D2000 16696431 1944807 6945858 10971076 10459541 5499919 1359497 337856 5738316 12687484 1134092 739508 1722326 1225569 506123 ­ 5713992 M2001 6629143 1060127 2941050 1052401 2613240 1379697 557675 158785 1210336 1790550 2666599 252702 579175 373877 282135 20005 605816 D2001 19425663 3803251 8187629 5388984 9787328 5010171 2327382 633193 3900536 2860612 2010314 759862 3069394 1287325 384517 66120 855391 M2002 9805663 1628627 5125419 3061489 3187805 1803179 376505 753990 1006407 1150587 2819877 641689 528209 290733 226725 62900 72329 D2002 28607876 6772955 17541165 24681676 13123872 6817276 2212397 2449557 3614494 1922112 2801315 1698899 2683972 1278496 369646 202796 251173 M2003 9967587 3460313 4867304 2914017 3269154 2087295 592480 1255552 1119515 1626225 2200420 407975 177094 224577 953816 278090 200280 D2003 36518534 24108892 19791143 17227785 15626604 10916994 4253423 4166321 3755792 3434469 2965767 1568364 1210405 1091042 890867 805966 723967
13 Libya Şeysel Adaları Bir. Arap Emirlik Ara Toplam TOPLAM Kaynak: DTM. ­ ­ 0 0 33150 63920 211128 439574 ­ ­ 0 0 10000 925000 499300 373975 ­ ­ 2004 3765 0 0 284454 218922 32546539 86861392 22964981 65860901 32585678 118019860 36596576 150088806 34061262 89486941 25752143 74314052 33843766 123182322 37606813 153531686 3.2.2. İthalat Türkiye’nin su ürünleri ithalatında 2003 yılında bir önceki yıla göre değerce %74 oranında önemli bir artış olmuştur. 2003 yılı ithalatımız 33.384.099 dolar olup, bunun miktarca %18'i İspanya'dan gerçekleştirilmiştir. Norveç ise değerce en çok ithalatın yapıldığı ülke olup, toplam ithalatın %33'ü bu ülkeden yapılmıştır. İrlanda, İsveç, Tayvan, Moritanya 2003 yılındaki diğer önemli tedarikçi ülkeler arasında yer almışlardır. Tablo 3.9. Tür kiye' nin Ülkeler e Gör e Su Ür ünler i İthalatı (HS03.1603.1604.1605) Miktar (M):Kilogr am, Değer (D) :ABD Dolar ı ÜLKE İspanya Norveç İrlanda Gürcistan Moritanya Fransa Hollanda Tayvan İsveç A.B.D. Yunanistan İngiltere Bulgaristan Hindistan Estonya Arjantin Almanya Singapur Çin Halk Cumh. Güney Kore Cum. Ara Toplam TOPLAM Kaynak: DTM.
M:2000 D:2000 M:2001 D:2001 M:2002 D:2002 M:2003 D:2003 18284484 15035599 1412146 1500565 3659875 3443400 12974509 6103714 14131681 12449967 6412741 6971805 9197817 8634813 9844245 10976469 0 0 1650 5109 2000488 834119 7347593 3044012 ­ ­ 2005121 178588 255660 35880 5656821 452656 0 0 22885 19760 1850029 718835 3053189 1271528 6682938 3585411 1204607 813272 1402560 1274595 2777779 2403290 40531 41956 0 0 352130 223640 2499231 1237664 0 0 0 0 119995 106722 2321792 1826150 ­ ­ 0 0 0 0 2128512 1876255 36932 107887 1016 2775 563995 307165 1343663 591977 261513 430987 63026 47154 102217 97489 507356 466896 63488 155992 24786 64640 18478 69206 505010 466749 363525 564715 243290 162131 209990 123186 420435 338641 500266 636362 218920 204360 338744 382645 373222 481231 ­ ­ 8794 20850 12146 23198 222087 126180 552074 683811 130118 119288 55086 85839 182176 185483 49480 53586 3508 18874 447511 422363 145992 352843 5176 370936 9606 224311 102698 348326 110141 378972 ­ ­ 84800 115949 34418 48295 93264 186365 ­ ­ 10300 31409 9666 28915 52410 33013 41400550 34581497 11857314 10500840 20733503 17208631 52559427 32800088 44517799 37873900 13139637 11833160 22712145 19235258 52852976 33384099 14 Tablo 3.10. Su Ür ünler i İthalatı Miktar (M):Kilogr am, Değer (D) :ABD Dolar ı HS 0301 0302 0303 0304 0305 0306 0307 03 1604 1605 ÜRÜN M 2000 D 2000 M 2001 D2001 M 2002 D2002 M 2003 D 2003 Canlı Balıklar 121.684 803.756 5.625 221.864 93.234 353.682 117.805 458.071 Balık (Taze/Soğutulmuş) 325.001 157.332 2.202.171 331.193 292.949 273.473 5.985.415 1.011.082 Balıklar (Dondurulmuş) 40.300.029 31.343.132 9.174.286 8.675.634 19.589.426 14.367.409 42.523.599 26.114.297 Balık Filetoları 1.350.629 1.980.557 450.781 928.786 606.045 1.427.976 1.011.257 1.868.238 Balıklar (Kurutulmuş) 59.64 436.445 28.925 274.552 63.067 334.946 26.013 254.746 Kabuklu Hayvanlar 55.866 90.723 12.986 35.175 43.954 36.902 345.900 256.993 Yumuşakçalar 2.022.582 2.210.985 1.101.406 1.050.033 1.842.962 1.960.395 2.431.521 2.672.693 Ara Toplam 44.235.431 37.022.930 12.976.180 11.517.237 22.531.637 18.754.783 52.441.510 32.636.120 Konserve Edilmiş Balık 139.807 347.663 156.860 288.415 142.931 340.551 390.898 595.510 Yumurtası Konserve Kabuk. Hayvan Ve 142.561 503.307 6.597 27.508 37.577 139.924 20.568 152.469 Yumuş.. TOPLAM 44.517.799 37.873.900 13.139.637 11.833.160 22.712.145 19.235.258 52.852.976 33.384.099 Kaynak.:DTM 2000­2003 dönemi değerlendirildiğinde ithalatta ağırlıklı ürün grubunu dondurulmuş balıkların oluşturduğu, bunu yumuşakçaların ve balık filetolarının izlediği görülmektedir. Ürün grubu olarak, 2003 yılında Türkiye’nin su ürünleri ithalatından en yüksek payı %78 ile dondurulmuş balıklar almış ve bunu yumuşakçalar ve balık filetoları izlemiştir. Sahip olduğu coğrafi yapısı ve iklim koşulları ile gerek deniz balıkçılığı ve gerekse tatlı su balıkçılığı ve kültür balıkçılığı yönünden büyük bir potansiyele sahip ülkemizde kaynakların akıllıca ve planlı kullanılması halinde uluslararası rekabet ortamında konumunu güçlendirmesi mümkün olacaktır. 3.3. AB PAZARI’NIN TÜRKİYE İLE TİCARETİ Son 4 yıllık kümülatif veriler dikkate alındığında AB ülkelerine ihracatımızın %49 oranındaki bölümünün İtalya ve İspanya'ya yönelmiş olduğu görülmektedir. Fransa, Almanya, Belçika ise pazardaki diğer önemli alıcılarımız durumundadır. Tablo 3.11. Tür kiye' nin Avr upa Bir liği' ne (15) Su Ür ünler i İhr acatı Miktar : (KG), Değer :(ABD Dolar ı) 2000 Ülke İtalya İspanya Yunanistan Fransa Hollanda İsveç Belçika­Lüksemburg Almanya İngiltere Avusturya Miktar 5381740 436575 2592160 2408202 1335173 342535 2397111 7259477 3708061 90746 Değer 16696431 1944807 6945858 10459541 5499919 1359497 5738316 12687484 5713992 332117 2001 Miktar 6629143 1060127 2941050 2613240 1379697 557675 1210336 1790550 605816 89513 Değer 19425663 3803251 8187629 9787328 5010171 2327382 3900536 2860612 855391 219545 2002 Miktar 9805663 1628627 5125419 3187805 1803179 376505 1006802 1150587 72329 132564 Değer 28607876 6772955 17541165 13123872 6817276 2212397 3615757 1922112 251173 405168 2003 Miktar 9967587 3460313 4867304 3269154 2087295 592480 1119514 1626225 200280 129456 Değer 36518534 24108892 19791143 15626604 10916994 4253423 3755792 3434469 723967 453116
15 Danimarka İrlanda 74335 0 97073 0 10504 0 14205 0 9 0 146 0 20149 960 48138 5337 Şekil 3.5. 2003 Yılında AB Ülkeler ine Yapılan İhr acatın Ülkeler e Gör e Or ansal Dağılımı (% ) Belç ika­Luks emburg % 1 % 3 % 1 % 3 % 4 İs v eç % 9 % 30 Hollanda % 13 Frans a Y unanis tan İs pany a İtaly a % 2 0 % 1 6 İngiltere A lmany a Diğer
4. AVRUPA BİRLİĞİ 4.1. Avr upa Bir liği’nde Ür etim Dünya üretimi dikkate alındığında AB üretimi 2000 yılı itibariyle 6­7 milyon ton civarında olmuş, 2001 yılında ise bu miktar 4,5 milyon tona düşmüştür. Bu miktar dünya üretiminin %5,2’sine karşılık gelmektedir. Toplulukta toplam avlanan ürünler içinde %35’lik pay ile Danimarka başı çekmektedir. Bunu İspanya (%31), İngiltere (%20) izlemektedir. Pelajik türlerden ringa balığı, yılan balığı, çaça balığı ve uskumru Avrupa'da avlanan balığın %50’sini oluşturmaktadır. Tablo 4.1. AB(15) Balık Ür etimi Toplam Balık Ür etimi (Ton) Tüm Avlanma Bölgeler inde Danimarka İspanya İngiltere Fransa Hollanda İtalya İrlanda Yıl 2001 1.552.012 1.397.467 911.622 858.246 570.226 528.666 417.244 % Pay 34,8 31,3 20,4 19,2 12,8 11,9 9,4 16 İsveç Almanya Portekiz Yunanistan Finlandiya Belçika­Lüksemburg Avusturya TOPLAM 318.589 264.691 199.038 192.190 165.835 31.839 2.755 4.460.941 7,1 5,9 4,5 4,3 3,7 0,7 0,06 100 Avrupa’daki avlanmaya getirilen kısıtlamalardan, en çok etkilenen tür bölge açısından da büyük önemi olan morina balığı (cod ve hoddock) olmuş ve sonuçta “cod” un avlanan miktarında yaklaşık %20 oranında azalma olmuştur. Avrupa'da balık avcılığı ''İzin Verilen Toplam Avlanabilir Balık Miktarı''na (TAC­ Totally Allowable Catches) bağlı olarak yapılmaktadır. 2000 yılında AB’de avlanan balık miktarı bir önceki yıla göre %4 oranında azalmıştır. Bu düşüşün önümüzdeki yıllarda da devam edeceği düşünülmektedir. Çünkü AB özellikle bazı tür balıkların avlanmasına kısıtlama getirmiştir. Bu eğilim ise Avrupa Birliğine ihracat yapacak ülkelerin ihracatçıları için kuşkusuz yeni fırsatlar yaratmaktadır. 2001 yılı verileri itibariyle, AB’nin kültür balığı üretimi 1.7 milyon Euro değerinde gerçekleşmiştir. Bu değer, dünya toplam kültür balığı üretiminin %7’sini oluşturmaktadır. Ülkelere göre kültür balığı üretimi önemi de üretilen türler açısından farklılık göstermektedir. Gökkuşağı alabalığı, somon, midye en önemli türler olup, kültür balıkçılığında İspanya, Fransa, İtalya ve İngiltere en büyük üreticilerdir. İşlenmiş balık ve balık mamulleri üretimi ise, 1999 yılı verileri itibariyle 6,1 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. 4.2. Tüketim ve Tüketici Eğilimler i 2001 yılı verilerine göre AB (15)’nin toplam su ürünleri tüketimi 3,7 milyon ton olarak gerçekleşmiş olup, bu miktar kişi başına 23,4 kg tüketime karşılık gelmektedir. Değer olarak toplam tüketim yine 2001 yılı itibariyle 24,6 milyar Euro değerinde gerçekleşmiştir. Balık, Avrupa’da özellikle Güney Avrupa ve İskandinavya ülkelerinde diğer Avrupa ülkelerine göre daha yaygın olarak tüketilmektedir. Ancak balık tüketimi
17 alışkanlığı yeterince yerleşmemiş olan diğer Avrupa ülkelerinde de balık tüketimi artış eğilimi içerisindedir. AB’de balık tüketimindeki görülen artış, tütsülenmiş fileto satışlarındaki artışlarla (özellikle alabalık, somon, uskumru) ve Avrupa’da balık satışının daha geniş bir şekilde özellikle süpermarketler yoluyla yapılmaya başlanması gibi örneklerde gözlenebilmektedir. Ayrıca AB’de etnik ürünlere ilgi giderek artmakta, diğer taraftan AB’de halen en hızlı büyüyen gıda sektörü olarak tanımlanan “hazır yemek” sektöründe de balık giderek daha fazla oranda kullanılmaktadır. Su ürünleri için pazardaki bir diğer eğilim ise kolay hazırlanabilen (convenience foods) gıda ürünleri arasında yer alan dondurulmuş hazır veya yarı pişmiş balık yemeklerin ve uluslararası damak alışkanlığına hitap eden “kalamar”, “sushi” gibi ürünlerin sağlıklı beslenmenin simgesi olması gibi nedenlerle balık tüketiminde daha fazla yer almasıdır. 4.3. AB Ticar eti 2001 yılında AB ülkelerinin toplam su ürünleri ihracatında 1999 yılına göre %15 oranındaki bir artış gözlenmiştir. AB ülkelerinin ihracatının %20’si Danimarka tarafından gerçekleştirilmektedir. Danimarka' nın büyük miktarda balık üretiminin olmasına karşın iç pazarın nispeten küçük olması ihracatının bu kadar çok olmasının nedenleri arasında sayılabilir. AB’nin toplam su ürünleri ihracatının %82’sini kendi içinde gerçekleştirmektedir. AB dışındaki diğer önemli ihraç pazarları ise Japonya, İsviçre, ABD belli bir ölçüde Nijerya olmuştur. Taze/soğutulmuş balıklar AB ihracatındaki en önemli gruplar olmuşlardır. Bu grubun 2001 yılındaki ihracatı 2,6 milyar Euro olmuştur. Dondurulmuş balıklar ise ihracatta giderek daha fazla önem kazanan ürün grubudur. AB içerisinde avlanma konusundaki kısıtlamalara ve artan tüketime bağlı olarak AB’nin ithal su ürünlerine daha bağımlı hale gelmesi beklenmektedir. 2001 yılında AB’nin su ürünleri ithalatı 22,4 milyar Euro olarak gerçekleşmiş ve 1999­2001 döneminde değerce %18 oranında bir artış sağlamıştır. Ancak miktar olarak aynı dönemde %9’luk bir artış olmuştur. İspanyol mutfağında balığın önemli bir yer tutması nedeniyle 2001 yılı itibariyle İspanya, AB içerisindeki en önemli su ürünleri alıcısı durumundadır. AB içerisindeki diğer önemli ithalatçı ülkeler ise; Fransa (%15), İtalya (%13), Almaya (%11) ve İngiltere (%10) dir.
18 1999–2001 döneminde İrlanda, Finlandiya ve İsveç ithalatlarını sırasıyla %32, %22 ve %22 oranlarında artırmışlardır. 2001 yılında ithalatta en önemli grubu balık filetoları ve balık etleri oluşturmuştur. Oysa daha önceki yıllarda taze/soğutulmuş balıklar ve kabuklu hayvanlar ağırlıklı grubu oluşturmakta idi. Bu sayılar üç ürün grubunun AB ithalatındaki toplam payları %54 oranındadır. Taze/soğutulmuş balıklar ile işlenmiş kabuklu hayvanlar dışındaki ürün gruplarının ithalatında artış olmuştur. Dondurulmuş karides ise en önemli ithal ürün grubunu oluşturmuştur. Morina balığı ve ton balığı ise diğer önemli ithal ürünlerini oluşturmaktadır. 2000 yılı itibariyle Norveç ve Danimarka AB’nin su ürünleri ithalatı içerisinden toplam %18 oranında pay almışlardır ve bu oranla Topluluğun en önemli tedarikçisi konumundadırlar. 2001 yılında ise değerce toplam ithalatın %56’sı AB dışı ülkelerden sağlanmış olup, bunun %29 oranındaki kısmı Gelişmekte olan ülkelerden kaynaklanmaktadır. Arjantin, Çin ve Rusya AB dışındaki tedarikçiler arasında AB pazarında paylarını en hızlı artıran ülkeler olmuşlardır. Gelişmekte olan ülkelerin AB’ye yönlendirdikleri ihracatı en önemli mal grupları kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar ve işlenmiş balıklardır. AB içerisinde talebin hızla arttığı ürünler ise dondurulmuş balık, balık filetoları ve etleri, taze balığa olan talep nedeniyle canlı balıklardır. 4.3.1. AB İthalatı Avrupa Birliğinde ithalat büyük ölçüde Topluluk içerisinde uygulamaya konulan kota ve kısıtlamalara bağlı olarak yönlenmektedir. Avrupa’daki balık sanayi iç talebi karşılamaktan uzaktır. Örneğin Almanya talebinin %80'ni ithalat yoluyla karşılanmaktadır. Önümüzdeki yıllarda; avlanmaya getirilen kısıtlamalar ve artan tüketime bağlı olarak Avrupa Birliği'nin ithalata daha da bağımlı olacağı düşünülmektedir. Avrupa Birliği’nin 2001 yılındaki su ürünleri ithalatı 22,4 milyar Euro’dur ve 1999 yılından beri değer olarak %18’lik bir artış söz konusudur. Buna rağmen 1999’a kadar Avrupa Birliği’nin ithalatındaki hacim olarak artış sadece %9 olmuştur.
19 Avrupa Birliği üyesi ülkeler balık avlanmasına büyük ölçüde kısıtlama getirmişlerdir. Avrupa’daki balık işleme sanayi topluluk iç talebini karşılamaktan uzaktır. İspanyolların diyetlerinde balığa verilen önemden dolayı İspanya en büyük ithalat pazarıdır ve 2001 yılında toplam ithalat içinde İspanya’nın payı %18 olmuştur. Avrupa Birliği’nin diğer ithalatçıları ise; Fransa %15, İtalya %13, Almanya %11 ve İngiltere %10’dur. 1999­2001 yılları arasında İrlanda, Finlandiya ve İsveç ithalatlarını çok artırmışlardır. Anılan sıraya göre artışlar; %32, %22 ve %22 olarak ifade edilebilir. 2000 yılı itibariyle AB üyesi Norveç ve Danimarka, AB içi su ürünleri ticaretinde toplam ithalatın %18’ini karşılayan lider tedarikçi ülkelerdir. Avrupa Birliği üyesi ülkeler Topluluk su ürünleri talebinin yarısından azını sağlayabilmektedirler. 2001 yılında toplam ithalatın değer olarak %56’sı AB dışı ülkelerden sağlanmıştır. Bu değerin %29’u gelişmiş ülkeler tarafından gerçekleşmiştir. Son üç yıldır Avrupa Birliği’ne su ürünleri tedarikinde önemli ölçüde artış sağlayan başlıca ülkeler; Arjantin, Çin, Fas ve Rusya’dır. TABLO 4.2. 1999­ 2001 Yıllar ı Ar asında Avr upa Bir liği’ne Üye Ülkeler in Su Ür ünler i İthalatı (Değer : Milyon Eur o, Miktar : 1,000 Ton ) Toplam AB Dışı Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler İspanya Fransa İtalya Almanya İngiltere Danimarka Hollanda Belçika Portekiz İsveç Yunanistan Avusturya İrlanda Finlandiya Lüksemburg 1999 2000 2001 Değer Miktar Değer Miktar Değer Miktar 18.902 6.521 20.957 6.712 22.359 7.077 10.322 3.618 11.548 3.651 12.617 4.066 4.532 1.619 5.442 1.731 64.03 1.967 3.036 1.180 3.740 1.290 4.097 1.409 3.046 909 3.222 898 3.386 967 2.577 770 2.734 752 2.986 788 2.142 757 2.386 808 2.516 821 2.004 600 2.202 592 2.343 683 1.582 645 1.819 686 1.861 730 1.191 695 1.316 714 1.412 667 953 213 1.087 224 1.094 222 974 342 950 319 1.038 319 667 184 764 195 208 284 104 278 114 292 118 185 48 169 43 195 49 97 27 102 27 127 38 103 37 112 36 126 46 63 11 77 14 7 11 Kaynak: Eurostat (2002)
20 Şekil 4.1. 2001 Yılında Avr upa Bir liği’ne Su Ür ünler i Tedar ik Eden Başlıca Ülkeler (Değer : Milyon Eur o ) Kaynak: Eurostat (2002) 1999 1974 2000 1800 1605 1600 1324 1400 1151 1200 934 855 825 1000 800 642 597 588 586 540 600 400 RUSYA FED.
A.B.D FAS ÇİN ARJANTİN ALMANYA FRANSA İZLANDA İNGİLTERE İSPANYA HOLLANDA DANİMARKA 0 NORVEÇ 200 21 4.3.2. AB Pazar lar ı 4.3.2.1. İspanya İspanya Avrupa Birliği içinde tonaj açısından en büyük filoya sahip olmasına karşın, iç talebini karşılayamamakta olup, AB içindeki en büyük su ürünleri ithalatçısıdır. 2001 yılında İspanya’nın toplam su ürünleri ithalatı yaklaşık 4,1 milyar Euro olmuştur. 2000 yılıyla karşılaştırıldığında %4’lük bir artış gerçekleşmiştir. Son yıllarda Avrupa Birliği’nce su ürünleri politikasında yapılmakta olan reformlarla, önümüzdeki yıllarda İspanya’ya da balık avlanması konusunda sınırlamalar getirilecektir. Şekil 4.2. 2001 Yılında İspanya’ya Ür ün Gr ubuna Gör e Su Ür ünler i İthalatı (Değer : Milyon Eur o ) 864 470 465 317 143 BALIK YAĞI SARDALYA YUMUŞAKÇALAR YENGEÇ VE ISTAKOZ TON BALIĞI KAFADANBACAKLI BAKALORYA 47 28 12 KARİDES 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Kaynak: Eurostat (2002)
22 Şekil 4.3. 2001 Yılında İspanya’ya Toplam Balık ve Su Ür ününü Sağlayan Lider Tedar ikçiler in Toplam İthalat İçindeki Değer (Eur o) İtibar iyle Paylar ı 12% 9% Arjantin Fas Fransa 8% 59% 6% 6% Namibia Hollanda Diğer Kaynak: Eurostat (2002) Doğal su ürünlerinin azalmasından dolayı kültür balığı ve deniz ürünleri üretiminin pazara arzı daha önemli hale gelmiştir. Bakalorya, ton balığı ve kafadanbacaklılar İspanyol balıkçıların avladığı başlıca su ürünleri olmakla birlikte önemli miktarlarda ithalat ta mevcuttur. Hepsinin toplam değeri 2001 yılında değer olarak 1,3 Milyar Euro’dur. Ton balığı ithalatındaki artış dikkate değerdir, bu artış 2000­2001 yılları arasında değer itibariyle (Euro) %20 olmuştur. Buna rağmen karides 2000­2001 yılları arasında aynı düzeyde kalmıştır. Ancak en büyük paya sahip ürün grubu olmaya devam etmektedir. 2001 yılındaki ithalat toplamı 864 Milyon Euro’dur. İspanya su ürünleri pazarındaki başlıca tedarikçiler konusunda; yerel AB tedarikçileri ile gelişmiş ülkelerdeki tedarikçiler arasında önemli bir farklılık söz konusudur. Anılan ülkede gelişmekte olan ülkeler satışlarını artırmaya başlamışlardır. 2001 yılındaki başlıca tedarikçiler; Arjantin (2000 yılına göre %47 artış), Fas (2000 yılına göre %16 artış), Fransa (2000 yılına göre %13 azalış), Namibya (2000 yılına göre %20 artış)’dır. Bu değişikliğin yerel ve Avrupa Birliği’nde uygulamaya konulan avlanma kısıtlamalarının etkisi ile ortaya çıkmış olabileceği düşünülmektedir.
23 Ton Balığı 1999­2001 yılları arasında ton balığı ithalatı değer olarak %36 oranında artmıştır ve bu da değer olarak yaklaşık 317 Milyon Euro olarak gerçekleşmiştir. Büyük bir kısmı (%70’inden fazlası) gelişmekte olan ülkelerden ithal edilmiştir. Aynı yıl içerisinde ton balığı ithalatının %79’u dondurulmuş ton balığından, %9’u taze veya soğutulmuş ton balığından, geri kalan %12’si ise konserve edilmiş ton balığından oluşmaktadır. Dondurulmuş ton balığının önde gelen tedarikçileri; Venezuela, Guatemala, Fransa ve Ekvator’dur. Fransa, İtalya, İrlanda, Fas ve Portekiz gibi İspanya’ya yakın ülkeler çoğunlukla taze/soğutulmuş ton balığı tedarik etmektedirler. Taze/soğutulmuş ton balığında yeni bir pazar da Yemen’dir. Konserve edilmiş ton balığının lider tedarikçileri ise Ekvator, Kolombiya, Fas ve Kostarika’dır. Sar dalye 2001 yılında sardalye ithalatında 1999 yılına nazaran %41’lik bir artış olmuş ve ithalat değer olarak 28 Milyon Euro’ya ulaşmıştır. İspanya’ya sağlayan en büyük tedarikçi ülke Fas’tır. Bunu takiben Portekiz gelmektedir. Tedarikçi gelişmekte olan ülkelerden Fas %99’luk bir paya sahiptir ve çoğunlukla konserve tedarik eder. İspanya ithalatının değer olarak %41’i konserve sardalye, geri kalan kısmı ise eşit olarak taze/soğutulmuş ve dondurulmuş arasında bölünmüştür. Bakalor ya Bakalorya İspanya’da yaygın olarak tüketilen, sevilen önemli bir türdür ve İspanyol mutfağının spesiyalitesi durumundadır. Oysa bunun tam aksi bir durum olarak, Almanya’da bakalorya, işleme endüstrisinde kullanılan ucuz bir üründür. 2001 yılında İspanya’nın bakalorya ithalatı tutar olarak 470 Milyon Euro’dur. Bu da 1999 yılından itibaren değer (Euro) olarak %16’lık bir artış olmuştur. Bunun %63’ü dondurulmuş, %37’si taze veya soğutulmuş olarak ithal edilmiştir. Bakaloryanın başlıca tedarikçileri gelişmekte olan ülkelerdir ve İspanya’nın bakalorya ithalatında %81’lik bir paya sahiptirler. Dondurulmuş bakalorya ithalatında en önemli pay Namibya’ya aittir (Toplam ithalatın %56’sı). Bunun ardından Güney Afrika (%33), Şili (%16)’dır. Ayrıca taze soğutulmuş bakalorya ithalatında ise tedarikçi Namibya %16’lık bir paya sahiptir.
24 Yengeç ve Istakoz Yengeç ve ıstakoz ithalatı 2000­2001 yıllarında hemen hemen eşittir ve tutar olarak 2001 yılında 143 Milyon Euro’dur. Yengeç ve ıstakozun en önemli ithal formları ise; %53’ü taze/soğutulmuş, %46’sı dondurulmuştur. Konserve edilmiş yengeç ve ıstakoz ithalatı ise yok denecek kadar azdır. Dondurulmuş yengeç ve ıstakoz tedarikçileri Küba ve İngiltere iken taze/soğutulmuş yengeç ve ıstakozlar da İngiltere, Fransa gibi İspanya’ya yakın ülkelerden sağlanmaktadır. Kar ides ve Ker evit Karides ve kerevit 2001 yılındaki su ürünleri ithalatında en önemli ürün grubunu oluşturmaktadır ve İspanya’nın toplam su ürünleri ithalatı içinde %21’lik bir paya sahiptir. 2001 yılında toplam değer 864 Milyon Euro’ya ulaşmıştır. Bunun %75’i Arjantin, Çin, Mozambik, Fas ve Kolombiya gibi gelişmekte olan ülkelerden tedarik edilmektedir. Hemen hemen bütün ithalatın (değer olarak) %98’i dondurulmuş olarak ithal edilmektedir. Yumuşakçalar 1999­2001 yılları arasında yumuşakça ithalatı hafif bir artış göstermiş ve 2001 yılında 47 Milyon Euro’ya ulaşmıştır. Başlıca yumuşakça tedarikçileri AB ülkeleridir. İspanya’ya tarak tedarik eden başlıca ülkeler; İtalya, İngiltere ve Fransa’dır. (Toplam yumuşakça ithalatının %48’ini oluşturur.) İspanya’ya midye tedarik eden başlıca ülkeler ise; Yeni Zelanda, Şili, Fransa ve Portekiz’dir. (Toplam yumuşakça ithalatının %41’ini oluşturur.) Bu üründe Şili hızlı üretim yapan bir tedarikçi ülkedir. Geriye kalan %11’lik bölüm olan istiridye ise Fransa ve İngiltere’den tedarik edilmektedir. Kafadanbacaklılar Kafadanbacaklılar ithalatı 1999­2001 yılları arasında %29 artmıştır ve 2001 yılında tutar olarak 465 Milyon Euro’ya ulaşmıştır. AB’ne komşu ülkeler ile karşılaştırıldığında Fas, Meksika, Çin ve Hindistan gibi gelişmekte olan ülkelerin İspanya’ya kafadanbacaklı tedariki artış göstermektedir. 2001 yılında kafadanbacaklılar ithalatının %70’ini mürekkep balığı ve kalamar oluştururken, %30’unu ise ahtapotlar oluşturmaktadır.
25 Balık Yağı İspanya’nın balık yağı ithalatı 1999­2001 yılları arasında belli bir süre düştükten sonra %54’lük bir artış göstermiştir ve bu tutar olarak hemen hemen 12 Milyon Euro’ya ulaşmıştır. Geçmiş yıllarda önemsiz bir payı olan Peru 2001 yılında toplam balık yağı ithalatının %22’sini tedarik ederek en önemli ülke olmuştur. Bunu takiben Danimarka ve Fransa gelmektedir. 4.3.2.2. Fr ansa Fransa su ürünleri açısından AB’deki en büyük pazarlardan biridir ve 2001 yılı verileri itibariyle İspanya’dan sonraki 2. büyük üretici konumundadır. 2001 yılı verileri itibariyle su ürünleri ithalatı 3,4 milyar Euro olmuş ve 1999’a göre %4 oranında bir artış gerçekleşmiştir. İspanyol tüketicisi ile karşılaştırıldığında Fransızlar daha fazla “soğuk deniz” balığı tüketmektedirler ve bu ürünlerin önemli bölümü Kuzey Avrupa ülkelerinden ithal edilmektedir. “Sıcak deniz” ürünleri ise genellikle gelişmekte olan ülkelerden sağlanmaktadır. Buna bağlı olarak, Fransa’nın ithalatında gelişmekte olan ülkelerin payı %12, İspanya için ise bu oran %54 düzeyindedir. Fransa pazarı için en önemli tedarikçi ülkeler, İngiltere, Danimarka, Hollanda, İspanya ve Almanya’dır. Fransa’ya su ürünleri ihracatı yapan ilk 10 ülke AB ülkeleridir. Sıcak denizlerden sağlanan ürünler ise daha çok Madagaskar, Fildişi Sahili, Şili, Fas ve Çin’den sağlanmaktadır. Pek çok AB üyesi gibi, Fransa’nın da üretimi iç talebi karşılamaktan uzaktır. Kabuklu deniz hayvanları en çok ithalatı yapılan ürün grubudur. Bunlar arasında karides en önemli yeri tutan üründür. 2001 yılında 556 milyar değerinde ithalat yapılmaktadır. Bunun %45’i Madagaskar ve %22’si Hollanda tarafından karşılanmaktadır. Karides ithalatının değerce %80’i dondurulmuş olarak ithal edilmektedir. Konserve karidesin payı %14 olup, geri kalanı taze/soğutulmuş olarak ithal edilmektedir. Ton balığı Fransa’nın ithalatındaki ikinci önemli ürün grubudur ve 2001 yılında 345 milyon Euro değerinde ithalat yapılmış olup, toplam su ürünleri ithalatının %10’unun karşılık gelmektedir. Ton balığı için, en önde gelen tedarikçi ülkeler Fildişi Sahili, İspanya ve Seyrel adalarıdır. Konserve ton balığı en çok ithal edilen ürün çeşidi olup, 2001 yılı itibariyle ithal değerinin %93’ü konserve ton balığıdır. Dondurulmuş ve taze haldeki ton balığının payı %7’dir.
26 Yengeç ve ıstakoz Fransa’ya ithal edilen üçüncü önemli gruptur ve 228 milyon Euro değerindedir. Avrupa geneline göre Fransa’da daha yaygın olarak tüketilmektedir. Ürünün %45’i dondurulmuş olarak, %39’u soğutulmuş olarak, %16’sı ise konserve halinde ithal edilmektedir. Bakalorya ise AB ortalamasına göre Fransa’da daha az tüketilen bir üründür. Toplam ithalatın %81’i dondurulmuş olarak yapılmaktadır. Taze/soğutulmuş halde ithalat da diğer bir seçenektir. Yumuşakçaların ithalatı 1999 yılına göre 2001 yılında %22 oranında artış göstermiştir. Fransa talebinin %23’ü gelişmekte olan ülkelerce karşılanmakta, ancak önemli bölümü AB ülkelerinden ithal edilmektedir. Bu ürün grubu ithalatının %75’ini tarak, %22’sini midye ve %3’ünü istiridye oluşturmaktadır. Kafadan bacaklılar konusunda ise Fransa 57 milyon Euro değerinde ithalat yapmış olup, bunun %87’sini kalamar %13’ünü ahtapot oluşturmaktadır. 4.3.2.3. İtalya İtalya’nın toplam ithalatı 2001 yılı itibariyle 3 milyar Euro değerinde olmuştur. İtalya AB içindeki üçüncü büyük su ürünleri ithalatçısıdır ve toplam AB ithalatındaki payı %13’dür. İtalyan su ürünleri piyasasında yavaş ama dengeli bir talep artışı mevcut olup, ithalatta artış olmasına karşılık üretim sabit düzeyde kalmıştır. Talep artışı özellikle ürünler ve katma değer kazandırılmış ürünlerde söz konusu olup, özelliği olmayan dondurulmuş ve konserve ürünlere olan talep giderek azalmaktadır. İtalya’nın ithalatında en önemli ürün grubunu 2001 yılında 440 milyon Euro ile kafadanbacaklılar oluşturmaktadır. Bu ürün grubu diğer AB üyesi ülkelere göre İtalya’da daha çok talep görmektedir. 1999­2001 döneminde ithalatında %18 oranında artış olmuştur. İthalatın %69’una mürekkep balığı ve kalamar oluşturmakta, ahtapot ise %31 oranında pay almaktadır. Ahtapotun %27’si Fas’tan tedarik edilirken, mürekkep balığı/kalamar ithalatının %25’i İspanya’dan sağlanmıştır. Karides, İtalya’nın ithal ettiği ikinci önemli ürün grubudur ve 2001 yılında 366 milyon Euro ithalat gerçekleştirilmiştir. Toplam karides ithalatının %81’i dondurulmuş olarak, %13’ü konserve olarak ithal edilmekte, kalan miktar ise taze/soğutulmuş olarak talep edilmektedir.
27 Ton balığı ithalatı ise 1999­2001 döneminde %14 oranında artmış ve 340 milyon Euro değerinde gerçekleşmiştir. İspanya en önemli tedarikçi ülke konumundadır. Ton balığı hem doğrudan tüketim amacıyla hem de konserve fabrikalarında işlenmek üzere ithal edilmektedir. İtalyan konserve sanayii daha iyi kalitedeki “yellow fin” türünü üretimlerinde kullanmaktadırlar. Konserve sanayi, için kullanılan ton balığı ithal edilmektedir. Zira sınırlı üretim olan “blue fin” Japonya’ya ihraç edilmektedir. İtalya ton balığının %90’ını konserve olarak ithal etmekte ve konserve ton ithalatın %43’ü İspanya tarafından sağlanmaktadır. İtalya toplam ton balığı ithalatının %14’ün dondurulmuş, %3’ü ise taze/soğutulmuş olarak gerçekleştirmektedir. 4.3.2.4. Almanya Almanya’da kişi başına su ürünleri tüketimi çok fazla olmamasına rağmen AB içerisindeki dördüncü büyük ithalatçı konumundadır. 2001 yılında ülke 2.5 milyar değerinde ithalat yapmıştır ve 1999 yılına göre %17 oranında bir artış gözlenmiştir. Genellikle Almanya’da daha çok “soğuk deniz”lerden elde edilen türler tercih edildiği için ithalatının büyük bölümünü Kuzey ülkelerinden özellikle de Danimarka, Hollanda ve Norveç’ten temin etmektedir. Ancak, son yıllarda bu ülkelerin pazardaki payları %10 oranında düşüş gösterirken Rusya ve Çin’in pazar payı %6 oranında artmıştır. Ürün grubu olarak, karides Almanya’nın ithalatında 271 milyon Euro değeri ile en önemli ürün grubu olma niteliğindedir. Bunu ton balığı izlemektedir. Diğer ürün grupları nispeten daha az paya sahiptirler. Almanya’nın karides ithalatının 120 milyon Euro değerindeki kısmı ki bu %45’lik bir orana karşılık gelmektedir, gelişmekte olan ülkelerden sağlanmaktadır. İngiltere (%12), Danimarka (%12), Hollanda (%11) ve Bangladeş (%10) en önemli tedarikçi ülkelerdir. Almanya’nın ithalatında ikinci önemli ürün grubu olan ton balığı ithalatının %25’i Hollanda tarafından sağlanmaktadır. 4.3.3. AB Pazar ına Gir iş 4.3.3.1. AB’ye İhr acat Yapacak (Gelişmekte Olan Ülkeler ) İçin Fır satlar AB ülkeleri AB dışındaki ülkelerden olan ithalata özellikle gelişmekte olan ülkelerden yapılan ithalata ilgi duymaktadır. AB’ye yapılacak
28 ihracatta ülkeler AB standartlarına uygun ürün hazırlanması konusunda bilinçlenmeye başlamışlardır. Bu durumda, Türkiye’de hızlı gelişmeler olmakla birlikte, çeşitli nedenlerle henüz AB’ye uyum sağlamamış olan üretici/ihracatçılarımızın uyum sağlamaları AB pazarına girmenin ilk koşuludur. AB’ye ihracat yapacak ülkeler için önümüzdeki yıllarda AB pazarının önemini koruyacağını söyleyebiliriz. Gelişmekte olan ülkeler için AB pazarında fırsatlar ve eğilimler şu şekilde özetlenebilir.
· Başta sağlıklı beslenme konusundaki AB tüketicisinin duyarlılığı nedeniyle su ürünleri tüketimi artmaktadır.
· Artan talep karşısında fiyatların ve kar marjlarının artması söz konusu olup, bu durum AB’ye ihracat yapacak olan ihracatçıların pazara yönelik beklentilerini artırmaktadır.
· Balık türleri arasında AB tüketicisinin en çok ilgi duyduğu türler; tonbalığı, bakalorya, men grim, Alaska pollac subye, kalamar, mürekkep balığı, karides ve kerevit olup, bu çeşitlere talep giderek artmaktadır.
· AB’nin 2004 yılındaki gelişmesi ise AB dışındaki ülkeler için yeni fırsatlar anlamına gelmektedir. Öncelikle bu ülkelerin AB’ye girişleri ile birlikte uyguladıkları gümrük vergisi oranları AB ile eşitlenmiş ve eskisine oranla daha düşük düzeye inmiştir. Ayrıca, bu ülkelerin diğer AB üyesi ülkelere göre daha ucuz fiyatlı su ürünlerine olan taleplerinde bir artış söz konusu olacaktır.
· Diğer taraftan, AB katma değeri yüksek su ürünleri için de önemli bir pazardır. Özellikle ton balığı, kafadanbacaklılar ve karides en fazla şansı olan ürünlerdir.
· Ülkelere göre talep gören su ürünleri türleri de farklılık arz etmektedir. İspanyollar özellikle dondurulmuş formlarda karides/kerevit, ton balığı, bakalorya, kafadanbacaklıları tercih etmektedirler. Fransa piyasasında en çok ilgi gören türler ise cod, dil balığı, somon, karides, ton balığı ve yumuşakçalardır. Kafadanbacaklılar, karides­kerevit, ton balığı ise İtalyan alıcıların ilgi duydukları en önemli çeşitlerdir.
29 · İngiltere piyasasında gelişmekte olan ülkelerden ithal edilen başlıca ürünler surumi, dondurulmuş kerevit ve karides, dondurulmuş ton balığı ve balık filetolarıdır.
· Almanya piyasasındaki karides, kerevit, ton balığı (işlenmiş), bakalorya, kafadanbacaklılar ilgi gören türlerdir.
· Hollanda’da ise işlenmiş ton balığı, dondurulmuş bakalorya (filetoları dahil) dondurulmuş karides, kerevit önemli olan ürünlerdir. AB pazarına girmek isteyen ihracatçılar gerek ticari ortaklarının taleplerini gerekse AB üyesi hükümetlerin taleplerini ve genel AB mevzuatını dikkate almak durumundadırlar. 4.3.3.2. Avr upa Bir liği Sağlık ve Güvenlik Mevzuatı AB’nin gıda maddelerine uygulamakta olduğu 3 temel yönetmelik bulunmaktadır. Bunlar; a) EC/852/2004 sayılı ve 29 Nisan 2004 tarihli Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Konseyi onaylı gıdaların hijyeni ile ilgili yönetmeliktir. Bu yönetmelik; tüm ticari mercilerin, HACCP (Kritik Kontrol Noktaları Risk Analizi) kurallarını uygulamaları ve uygulamaya ilişkin koşulların oluşturulmasına ilişkin yönetmeliktir. b) EC/853/2004 sayılı ve 29 Nisan 2004 tarihli Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Konseyi onaylı gıdalarda uygulanacak özel hijyenik koşullara ilişkin yönetmeliktir. Bu yönetmelik 3.ülkelerden ithal edilen hayvansal ürünlere uygulanacak özel kuralları içermektedir ve bu yönetmelikle 51/492/EEC sayılı ve çift kabuklu yumuşaklar ithalatına ilişkin yönetmelik ve 91/493/EEC sayılı su ürünleri ithalatında uygulanan yönetmeliğin yerini almıştır. c) EC/854/2004 sayılı ve 29 Nisan 2004 tarihli Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Konseyi onaylı, “insan tüketimi için olan hayvansal gıdaların resmi kontrolleri” hakkında yönetmeliktir. Bu yönetmelikle ithal gıdalara yönelik hijyenik durumunun saptanmasına ilişkin yöntemler ele alınmaktadır. Yani yukarıda adı geçen diğer iki yönetmelikte koşulların sağlanıp/sağlanmadığını belirleyecek yöntemler bu yönetmelik ile belirlenmiştir.
30
Bu üç yönetmelik AB su ürünleri ithalatında üçüncü ülkelere karşı uygulanmaktadır. Avrupa’da sağlık ve güvenli gıda ve su ürünleri kavramları büyük önem taşırken, bunun yanı sıra çevresel ve sosyal boyutları da dikkate alınmaktadır. Ambalajlama su ürünlerini fiziksel hasara karşı korumak ve mikro klima oluşturmak açısından büyük önem arz eder. Ambalaj ürün kalitesi belirleyen en temel öğelerden biridir. Hijyenik amaçla, özellikle su ürünlerinin izlenebilirliği (tracebility) çok önemlidir. AB mevzuatında bütün ambalajlarda “menşe ülkelerin” belirtilmesi istenmektedir ve su ürünleri işleme tesis “onay numarası”nın belirtilmesi gereklidir. 4.3.3.3. AB’de Dağıtım Kanallar ı Avrupa Birliği içerisinde su ürünlerinin büyük bölümü ithal edilmekte ve neredeyse hiçbir Avrupa ülkesi kendine yetecek kadar üretim yapamamaktadır. Avrupa balık piyasası, birçok tedarikçi, ürünü işleyenler ve dağıtıcılardan oluşmaktadır. İlerde bunların arasına birkaç aktif katılımcının dahil olmasıyla birlikte piyasa daha merkezi bir duruma gelecektir. Piyasadaki katılımcılar genelde birbirine yakın işler yapmaktadır. Sonuç olarak, su ürünleri son duraklarına ulaşmadan önce farklı birçok dağıtım kanalından geçerler. Dağıtım kanalının ve ticari ortağın seçilmesi, ürüne ve potansiyel ticari ortağın yerine getireceği hizmete bağlıdır. Spesifik bir dağıtım kanalı ve ticari ortak seçerek, diğer ticari ortaklar da otomatik olarak dahil edilmiş olur. İhracatçının piyasadaki farklı kanallardan haberdar olması önemlidir. Bazı ihracatçılar son kullanıcılarla doğrudan pazarlık ederken, bazıları bağımsız ithalatçılar veya satış acenteleri aracılığıyla satışlarını gerçekleştirmektedir.Birçok su ürünü ihracatçısı için 4 ana ticari ortaklık söz konusu olmaktadır; acenteler, ithalatçılar, işleme endüstrisi ve son ürün imalatçıları. Acenteler Acenteler, müşterilerin alım ve satım işlemlerini belirli bir komisyon karşılığı (alım fiyatının %2­5’i) gerçekleştiren aracı kurumlardır. Acentelerin alınan veya satılan mallar üzerinde sahiplik hakkı yoktur. Üstelik ürünler fiziksel olarak da acentelerin eline geçmez. İki çeşit
31 acentenin varlığından söz edebiliriz; alım acenteleri ve satış acenteleri Acenteler, güncel piyasa eğilimleri, fiyatlar ve kullanıcılar hakkında güçlü bilgilere sahip olmalıdırlar. Güçlü rekabet ve buna bağlı olarak düşük fiyatlar nedeniyle acenteler ticari oluşuma daha fazla dahil olmaya başlamışlardır. Bununla birlikte, sahip oldukları özel ve uzmanlık gerektiren bilgiler sayesinde alışılmadık veya özel malların ticaretinde de yardımcı olabilirler. İthalatçılar İthalatçılar su ürünlerini kendi hesaplarına alır ve çoğunlukla gıda sanayine veya tekrar ihracatçılara satarlar. İthalatçılar gelecekteki fiyat beklentilerine dayalı olarak, piyasada “uzun” veya “kısa dönemli” pozisyon alırlar. Kısa pozisyon almaları, henüz sahip olmadıkları bir malı satmak için sözleşme yaptıklarını ifade ederken, uzun pozisyon almaları, ticari hesaplarında satılmamış mallar olması anlamına gelir. Gıda Sanayi Gıda sanayi ithalatçıları hammaddeyi veya yarı işlenmiş ürünleri alıp işledikten sonra son ürün imalatçılarına satarlar. Örnek vermek gerekirse, işleme ithalatçıları, karidesi temizleyip ve kabuğunu soyduktan sonra gıda sanayine satar. Gıda üreticileri su ürünlerini doğrudan ithalatçılardan ya da acente aracılığıyla alırlar. Son Ür ün İmalatçılar ı Fazla miktarda su ürünü ihtiyacı olan bazı son ürün imalatçıları, yurtdışındaki satıcılarla doğrudan alışveriş yaparlar. Çoğunluk ise ülkeleri içinde danışma noktaları olan ithalatçıları veya acenteleri kullanırlar. Kullanımdan önce daha fazla işlemeye ihtiyacı olan ithal su ürünleri, ya gıda sanayiinden alınır, ya da son ürün imalatçısı tarafından işlenir. Per akende ve Hazır Yemek Or ganizasyonlar ı Perakendeciler, su ürünlerini tüketicilere satmanın son aşamasını yerine getirirler ve toplam satışın büyük bir bölümünü gerçekleştirirler. Perakendeciler hemen hemen hiç doğrudan su ürünleri ithalatına dahil olmazlar, bunun yerine toptancılardan veya ithalatçılardan satın alma yoluna giderler. Bununla birlikte bazı süpermarketiler veya hipermarketlerde doğrudan yurtdışından alış veriş yapma eğilimi oluşmaya başlamıştır.
32 E­ticar et İnternet, iş dünyasıyla insanlar arasındaki iletişimin yeni bir yolu olarak birçok fırsat yaratmıştır. Bilindiği üzere, E­ticaret, İnternet üzerinden, mal ve hizmet satarak iş yapmak anlamında kullanılmaktadır. Örneğin, firmalara, şahıslara, hükümetlere, mal ve servis piyasası için fiili müzayedeye imkan tanıyan elektronik ortamlar önerilmektedir. E­ticaret bir iş ortağı bulmak ve ilk bağlantıları sağlamak konusunda çok yararlı olabilir. İnternet piyasaya girişler için engelleri azaltırken, kurulum masraflarını da en aza indirger. Bununla birlikte, e­ticaretin kullanımı su ürünleri ticaretinde tartışılabilir sonuçlara neden olabilir. Çünkü su ürünleri ticaretinde aranan sıkı kalite şartı, güveni ve uzun döneme dayanan ilişkileri ön plana çıkartmıştır. Kalite, birleşmiş e­ticaret müzayedeleri tarafından garanti edilmekle birlikte, e­ticaret, özellikle dondurulmuş su ürünleri için daha uygun bir yöntemdir. İşletmeler daha fazla ve daha hızlı kazanç anlamına geldiği için e­ticaret satışlarını tercih etmektedirler. Ama son tüketiciler söz konusu olduğunda, e­ticaret satışları o kadar iyi değildir, çünkü alıcılar hala süpermarketi ya da balıkçıya gitmeyi tercih etmektedirler. Aşağıdaki listede satıcıların ve alıcıların birbirleriyle iletişime geçebilecekleri İnternet siteleri bulunmaktadır. Bu sitelerde bazı Avrupa balık açık artırmalarına ilişkin bağlantı adresleri verilmektedir. İnternet Sitesi Konusu Foodtrader.com Havyar ve bazı balık satışları için www. foodtrader.com günlük müzayedeler Ton balığı satıcı ve alıcıları için www.atuna.com online dünya çapında pazar @tuna Fishroute Dünya çapındaki su ürünleri alıcı ve satıcıları için adres rehberi Foodstrading.com Taze ve dondurulmuş gıda ürünleri için e­ticaret servisi Bacalao.net 600’den fazla teklifin yer aldığı ticari kurum Sea­ex Yenilebilen deniz ürünleri ve denizcilik endüstrisi için e­ticaret servisi Pan European Fish Su ürünleri alıcı ve satıcıları için Auctions online balık müzayedeleri ve piyasası İnternet Adresi www.fishroute.com www.foodstrading.com www.bacalao.net www.sea­ex.com www.pefa.com
33 Şekil 4.4. ve 4.5. su ürünlerinin endüstriyel kullanım ve tüketici ürünleri olarak geçtiği dağıtım kanallarını göstermektedir. İki kanal arasında her zaman için belirgin bir fark görülmemektedir. Şekillerdeki okların kalınlıkları, kanalların önemini göstermektedir. Genelde, gelişmekte olan ülkeler için, tüketiciler ve hazır yemek amacıyla kullanılan ticari kanallar, endüstriyel kullanım kanallarından daha önemlidir. Bununla birlikte, ikincinin önemi de, mal ve hizmeti dışardan sağlamaya olan eğilimle beraber artmaya başlamıştır. Mesela işle ilgili olmayan kısımlarla ilgili alt sözleşme yapmak; karideslerin kabuklarının soyulması gibi. Şekil 4.4. Su Ürünlerinin Endüstriyel Kullanımda Dağıtım Kanalları Yerel Filo Yabancı Filo Açık artırma Yabancı Şirketler İthalatçılar İşleme Endüstrisi Son ürün imalatçısı
Bu sektöre geniş ve çeşitli girişimler bulunmaktadır. Bazı şirketler, dondurma ve fileto kesme süreçlerini daraltmışlardır. Diğerleri ise, özellikle Hollanda ve Belçika’dakiler, tekrar ihracatta uzmanlaşma yoluna gitmişlerdir. Örneğin, çoğunlukla egzotik su ürünlerini gelişmekte olan ülkelerden ithal edip, Avrupa’daki komşularına ihraç etmektedirler. Şekil 4.5. Su Ürünlerinin Tüketici ve Hazır Yemek Kullanımındaki Dağıtım Kanalları 34 Yerel Filo Yabancı Filo Yabancı Şirketler Açık Artırma Acente, ithalatçı, toptancı İşleme Endüstrisi Balıkçı Süpermarket hipermarket Balık Uzmanı İşleme Endüstrisi
Su ürünlerini tüketiciler ve hazır yemek üreticilerine yönelik ihraç etmek isteyen firmalar için Avrupa piyasasına başarılı bir giriş yapmanın yolu ithalatçıların yoluyla pazara girmektir. Perakende ve hazır yemek organizasyonları da, büyük süper market zincirleri hariç, neredeyse hiç doğrudan ithalat yapmazlar. Diğer taraftan; Süpermarket ve hipermarket perakendeciliğinin başarısı, yenilebilen deniz ürünlerinde ve balık piyasasında gözle görülebilir düzeye ulaşmaya başlamıştır. Süpermarketlerin popülerliğinin artmasının bir sonucu olarak, balık tezgahları bu ortamlarda giderek daha fazla yer almaya başlamış ve bu sayede geleneksel balıkçılığın popülaritesi giderek artan bir ivme kazanmıştır. Balık tezgahlarının, süper marketlerde gelişmesi, beraberinde sorunlar da getirmiştir. Çünkü tüketiciler başlangıçta ürünleri kendileri seçme konusunda kalite nedeniyle isteksizlik göstermişlerdir. Bunun yanı sıra, halkın balık seçme ve hazırlama konusundaki bilgi eksikliği de deneyimli balıkçılardan balık tezgahlarına doğru yapılacak köklü değişimi geciktirmiştir. Kuzeybatı Avrupa’da ve İskandinavya’da, semt balıkçıları ve pazar tezgahlarının satışlarında önemli ölçüde düşüş görülmüştür. Akdeniz ülkelerinde ise, semt balıkçıları ve pazar tezgahları hala su ürünleri satışının büyük bir bölümüne hakimdir. Süpermarketlerin önerdiği çeşitler, pazardakilerden ve balıkçılardakilerden farklıdır. Pazarlar ve marketler, taze, soğutulmuş, tütsülenmiş ve kızartılmış ürünlere ağırlık vermişlerdir. Süpermarketler, dondurulmuş ve konserve ürünlere ağırlık vermelerinin yanı sıra, son 35 yıllarda, balık filetosu ve karides gibi taze, soğutulmuş ve paketlenmiş ürünleri de müşterilerine sunmaya başlamışlardır. Ayrıca, MAP paketleme tarzı gibi yeni paketleme tekniklerinin gelişmesi, süper marketlerdeki taze ve soğutulmuş balıkların raf ömrü uzatılarak, bu ürünleri diğer su ürünlerinin arasına dahil etmeye değer hale getirmiştir. Balıkçılar ve hazır yemek sektörü doğrudan dışardan alım yapmazlar, bunun yerine yerel toptancılardan veya ithalatçılardan alırlar. Kurumsal sektörler (hastaneler, bakımevleri) ihtiyaçlarını genellikle yüksek güvenilirliği olan ürünlerde uzmanlaşmış ithalatçılardan karşılarlar. Su ürünlerinde uzman firmalar, açık artırma kanallarıyla süpermarketler arasında arabuluculuk yaparlar. Bazı Avr upa Pazar lar ında Dağıtım Koşullar ı İspanya İspanya su ürünlerinde oldukça geniş ulusal üretime sahiptir. Balıkçılığın yapıldığı limanların çoğu ülkenin kuzeybatısında yer almaktadır. Vigo Avrupa’daki en büyük limandır ve su ürünleri endüstrisi için çok aktif bir noktadır. Birçok liman küçük gemilerin çoğunlukta olduğu Galiçya bölgesinde bulunmaktadır. Balıklar limana indirildiğinde, müzayedede yetkili toptancılara satılır, daha sonra ana pazarlara ve çeşitli MERCA’lara satılırlar. Deniz ürünleri diğer taze gıda ürünleri gibi MERCA’lar aracılığıyla İspanya’ya dağılırlar. MERCA devlet tarafından kurulmuş ve Tarım Bakanlığına bağlı bir şirkettir. Büyük şehirlerde yer alan toplam 22 tane MERCA vardır. “Mercamadrid” 1982 yılında açılmış ve ülkedeki en büyük toptan satış piyasasını oluşturmuştur. MERCA olmayan şehirlerde, gıda ürünleri ana pazarlar sayesinde dağıtılırlar. Perakende satıcılar, küçük balık dükkanlarından büyük hipermarketlere restoranlara, balığı MERCA’lardan veya ana pazarlardan alırlar. Büyük toptancılık piyasası konseptinin başarısıyla Mercamadrid’deki teknikerler, Avrupa ve diğer Latin Amerika’daki şehirlere de benzer sistemi götürmeyi düşünmüşlerdir. Daha ayrıntılı bilgi için Mercamadrid’in web sitesini ziyaret edilebilir: www.mercamadrid.es. Tablo 4.3. İspanya’da Deniz Ür ünler inin Per akende Piyasasına Dağılımı, 2001 (% ) Toplam ürün Geleneksel Süpermar ket Hiper mar ket 40,4 43,7 15,9
36 Taze Dondurulmuş Konserve 49,4 24,8 12,6 38,9 50,8 58,0 15,9 11,7 24,4 Kaynak:GAIN Raporu #SP2025 (2002) Pescanova SA İspanya’daki dondurulmuş balık piyasasının %30’una sahip bir İspanyol markasıdır. Firma dondurulmuş ve hazır su ürünleri odaklı üretim yapmakta ve anılan firmanın Avrupa, Afrika, Avustralya ve Güney Amerika’da bayilikleri bulunmaktadır. İspanya’daki konserve balık sektöründe faaliyet gösteren en önemli üç tedarikçi, piyasanın üçte birini ellerinde belirtmektedir. Bunlardan biri İsrail markası olan Conservas Garavilla’dır. Diğerleri Rianseire markası olan Jesus Alonsa ve Calvo markası Luis Calvo Sanz’dır. Diğer bir önemli konu da, İspanya’daki karides endüstrisidir. Dondurulmuş karides işleyicileri, sahip oldukları kaynaklarıyla, büyük yatırımların temelini oluştururlar. İspanyol şirketlerin Arjantin, Mozambik, Şili ve Ekvator’da yatırımları vardır. Karides, genellikle yüklendiği zaman dondurulur. Bazıları yüklendiğinde, tüketiciye sunulacak şekilde paketlenmiştir. Diğerleri ise İspanya’da tekrar işlemden geçerler. Fr ansa Fransa’da yaklaşık olarak 800 tane taze balık dağıtımı yapan firma vardır. Bazı firmaların (Péche & Froid gibi) Afrika’da kendi fabrikaları ve balıkçı filoları vardır. Su ürünleri esas olarak Akdeniz ve Afrika ülkelerinden ithal edilir ve Fransa’nın güney limanlarına ulaşır. Yüksek değerli ürünler ise Paris havaalanı aracılığıyla tedarik edilir. Avrupa Birliği ülkelerinden ve Avrupa’dan yapılan ithalat ise tığlarla yapılır. Bundan 20 yıl önce yapılan ve Paris’in 13 mil güneyinde bulunan, Rungis, deniz ürünleri de dahil olmak üzere gıda toptancılığı yapan en büyük toptan satış merkezidir. Rungis toptancılar, üretici ve satıcılar, servis şirketleri (ithalatçılar, satın alma acentaları ve dağıtımcılar) için bir merkezdir. Rungis, piyasa bilgilerini ve satış işlemlerini bilgisayarlara yükleyerek teknik yeterliliğini yükseltme süreci içindedir.
37 Piyasalardaki birleşmeye rağmen, birçok yerel Fransız toptancı, yerlerini büyük süpermarketlere, hipermarketlere ve son zamanlarda toptancılık aktivitelerini artıran indirimli satış mağazalarına kaptırmaya başlamıştır. AB ülkelerinden özellikle Belçika ve Hollanda’dan bazı ihracatçı toptancılar, dağıtım işini ellerine almış ve Fransız perakendecilere doğrudan satış yapmaya başlamıştır. Toptan satışlarda olduğu gibi, perakende satışlarda da, süpermarketler ve hipermarketler (indirimli satış mağazaları da dahil olmak üzere) önemli rol oynamaktadırlar. Son 10 yıldır, süpermarketler Fransa perakende satış piyasasında, çok güçlü pozisyon kazanmışlardır. Süpermarketlerin hesaplarına göre, 2000 yılında, su ürünleri dağıtımında miktar bazında piyasadan %67 pay almışlardır. Tüketicilere yönelik dağıtım kanalları açısından 3 önemli kanal sayılabilir:
· Hipermarketler­ Minimum satış alanı 2500 metrekare olan dükkanlardır. Gıda ve gıda olmayan ürünler için çok geniş yelpazede çeşit sunarlar. Fransa’da yaklaşık 1000 tane hipermarket bulunmaktadır.
· Geleneksel süpermarketler­ Hipermarketlerden daha küçüktür, satış alanı 400 ve 2499 metrekare arasındadır.
· İndirimli satış mağazaları­ En önemli özellikleri fiyatlarının düşük olmasıdır. Çok geniş ürün yelpazesi ve marka içerikli ürünler sunmadıkları için süper ve hipermarketler kadar çeşit bulunmamaktadır. Fiyatların öncelik taşıdığı müşteriler için son derece çekicidir. İtalya Doğal ve kültür su ürünleri, toptancı balık tüccarları tarafından dağıtılır, sadece tek bir bölümü doğrudan balıkçılar veya çiftçiler tarafından satılır. Toptan satıcılar, balıkların karaya çıkarılması ve tüketicilere, lokantalara, balık satıcılarına ve konserve endüstrisine ulaşımı veya diğer küçük toptancılara satılması haklarına sahiptirler. İthal canlı ve taze balıklar çoğunlukla Milano ve Roma havaalanları yoluyla getirilir. Tablo 4.4. Su Ür ünler i Satış Kanallar ı, 2001 (Tahmini % ) Satın Alma Toplam Dond./Buzu Noktası Tütsü Ür ün Çöz. Moder n Dağıtım *hiper/süpermarket 53,1 40,3 4,6 0,6 *indirimli Dond./ Ambalajlı Dond. 27,8 7,2 76,4 12,4 Konser ve Paketli 84,4 9,9 Tuzlu, Kur u 39,0 2,4
38 mağazaları Ar a Toplam Geleneksel Dağıtım *gıda dükkanları *balık dükkanları *tek ürün satanlar *yerel marketler Ar a Toplam Diğer ler i *Cash & Carry *Doğrudan Satış Ar a Toplam Toplam 57,7 40,9 35,0 88,8 94,3 41,4 6,6 26,9 0,3 8,0 41,8 2,9 43,2 0,1 12,3 58,5 31,8 27,7 0,6 4,5 64,6 8,6 0,8 0,4 0,1 10,9 4,2 0,1 0,5 0,5 5,3 12,9 23,1 2,1 20,0 58,1 0,3 0,2 0,5 100 0,3 0,3 0,6 100.0 0,3 0,1 0,4 100 0,2 0,1 0,3 100 0,4 0 0,4 100 0,3 0,2 0,5 100 Hiper ve süpermarketlerin balık dağıtımındaki büyüyen paylarına rağmen, İtalya’da, yerel balık dükkanları, kişisel servisleri sayesinde önemlerini hala korumaktadır. Bazı büyük dükkanlar haricinde, balık dükkanları, doğrudan ithalat yapmak için çok küçüktür, bundan dolayı balık marketinde veya dış marketlerde iş yapabilen toptancılardan satın almayı tercih ederler. Yerel balıkçıların geleceği, hiper ve süpermarketlerdeki taze balık reyonlarının artmasıyla çok da iyiye gitmemektedir. Su ürünleri çeşit ve kalite anlamında genel olarak geniş bir ürün yelpazesine sahiptir. Taze balık tezgahlarında, müşterilere verilen hizmetler (temizleme, kesme, kılçıklarını ayırma) gittikçe artmaktadır. Modern dağıtımcılar, dondurulmuş balığı tüketime hazır ambalajlarda ithalatçılardan veya toptancılardan alırlar. Süpermarketler müşterilere, dondurulmuş deniz ürünlerinin geniş çeşitlerini sunarlar. Ayrıca, dondurulmuş kabuklu deniz hayvanları son tüketiciye, süpermarketler ve sadece dondurulmuş gıda satan küçük perakende dükkanlar aracılığıyla ulaşmaktadır. Bu marketlerin taze su ürünlerindeki artan rolleri, İtalya’nın deniz ürünleri dağıtım yapısı üzerinde etkiye sahiptir. Süper ve hipermarketlerde İtalyan deniz ürünleri satışlarının %58’i gerçekleştirilmektedir. Bu oranı dışardan doğrudan alımı ve kültür balıkçılığı yapılan çiftliklerden alımı artırarak, daha da yukarılara çekmeyi amaçlamaktadırlar. Kuzey İtalya’daki deniz ürünleri dağıtımı güneydekinden çok farklıdır. Kuzeyde, süper ve hipermarketler aracılığıyla yapılan satışlar, toplam satışların %50’sinden fazlasını oluştururken, güneyde bu oran %20’ler civarında gerçekleşmektedir. İtalya’da önemli bölgesel farklılıklar olmasına rağmen, büyük ulusal ve uluslararası zincir kurumlar tüm bölgelerde hizmet vermektedir. Büyük ölçekli deniz ürün işletme tesislerinin çoğu Lombardy bölgesinde toplanmıştır. Bu bölgedeki iki uluslararası havaalanı da taze balık ithalatında önemli rol oynamaktadır. İtalya’nın en çok taze balık ithalatının yapıldığı şehir Verona’dır. Şehir ulusal marketlerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere mükemmel bir dağıtım
39 sistemine sahiptir. En büyük balık toptancısı ise İtalya’nın en büyük şehri olan başkent Roma’da yer alır. Almanya Almanya balık endüstrisinin merkezi, Bremerhaven, Cuxhaven, Hamburg ve Mecklenburg’da yer almaktadır. Bremerhaven müzayedesi Almanya’nın en önemli müzayedesidir. Nordsee ve diğer büyük deniz ürünleri tedarikçileri ürünlerini yıllarca kullandıkları müzayedeleri bir kenara bırakarak, başlıca uluslararası limanları kullanarak karşılamaya başlamıştır. Almanya’nın su ürünlerinde dağıtım kanalları giderek değişmektedir. Uluslararası tedarikçiler, piyasada bayilikler açmış ve piyasaya doğrudan hizmet verebilmek için yeni lojistik zincirler kurmuşlardır. Bundan dolayı toptancılık giderek önemini kaybetmeye başlamıştır. Toptancıların çoğu tüketicilere yönelik hızlı dağıtım hizmete ayak uyduramamıştır. Miktar bazında su ürünlerinin %79’u birçok perakende dükkânından satın alınmaktadır ki bu da değer bazında %69’unu oluşturmaktadır. Ülkedeki önde gelen süper ve hipermarketler, tütsülenmiş ve konserve balık satışlarında en önemli, taze ve soğutulmuş balık satışlarında ise ikinci derecede mağazalardır. Miktar bazında semt balıkçı dükkanları %7, çiftlikler, semt pazarları gibi diğer dükkanlar %14 oranında pay almaktadırlar. Balık kamyonetleri ve şubeler de geri kalan kısmı oluşturmaktadır. 2001 yılı satışlarını 2000 yılıyla karşılaştırdığımız zaman, indirimli satış mağazaları, artan satışlardan en çok kazananlar olduğu görülmektedir. Ortalama fiyatlar, %2,7 artarak tüm perakende tiplerinde yüksek satışlarla sonuçlanmıştır. İngilter e İngiltere dondurulmuş balık ithalatı sektöründe komisyon acentaları oldukça azdır. Genelde, ithalatçılar bütün malı alır ve işlemcilere veya toptan dağıtımcılara satarlar. Bağımsız perakendeciler giderek önemini kaybetmektedir. İnsanlar süpermarketlerden daha çok alışveriş yapmaya başladıkça, dağıtım da hızla daha da merkezi olmaya başlamıştır. Taze balık sektöründeki markalaşma çok yaygın değildir. Dondurulmuş balık sektöründe ise Uluslararası şirketler yer almaktadır.
40 Konserve balık sektörü iki marka tarafından kontrol edilmektedir. Piyasanın %60’ına iki şirket sahiptir. Bu şirketlerin ürünleri arasında, somon, ton balığı, balık yumurtası, sardalye, yengeç, uskumru, ringa balığı, jumbo karides, ıstakoz ve midye, zeytinyağında ton balığı, ayçiçeği yağında tütsülenmiş sardalye, sarımsak, hardal ve kremaya salamura yapılmış ringa balığı gibi bazı işlenmiş ürünleri bulunmaktadır. Bu şirketler son derece aktif bir ürün geliştirme programı uygulamakta ve işlenmiş yeni ürünlerin tanıtımına önem vermektedirler. İngiltere’de gıda alışverişinin çoğunluğu süpermarketlerde yapılmaktadır. Süpermarketler balık ve balık ürünleri satışı açısından anahtar yerler olup, piyasa payları giderek artmaktadır. Taze balık tezgahları kaybolmamış, bunun yerine süpermarketlerin içine transfer olmuşlardır. Taze balık tezgahları çok geniş süpermarketlerde yer almakta olup, soğutulmuş ve dondurulmuş balıkların özel bölümlerde satışa sunulmasıyla sayıları giderek artmıştır. Hollanda Hollanda müzayede sisteminde sadece taze balıklar satılmaktadır. 2000 yılında, Hollanda balık müzayedelerinde miktarca 204 bin ton, değerce 541 milyon Euro değerinde balık satılmıştır. Başlıca müzayedeler; Yerseke (midye), Urk (yanyüzergiller), Ijmuiden ve Harlingen’dir. Hollanda balık müzayedeleri balığı doğrudan limanda gemilerden alır. Müzayedelerde alıcılar, toptacılar, ihracatçılar ve balık işleme sanayisi temsilcileri yer almaktadır. Perakendeciler de sık sık müzayedelere katılırlar. Aynı zamanda yabancı gemilerin de yakaladıkları balıkları bu müzayedelerde sattıkları görülmektedir. Hollanda’da satılan tüm su ürünlerinin dağıtımı balıkçılardan ve pazar yerlerinden, süpermarketlere kaymıştır. Bunun başlıca sebebi, genellikle süpermarketlerde satılan dondurulmuş, galeta ununa bulanmış ürünler ve konserve balık satışlarıdır. Süpermarketler 1999 yılında su ürünleri satışının %39’unu gerçekleştirirken, 2002 yılında bu oran %50,4’e çıkmıştır. Balıkçılar da tütsülenmiş ve kızartılmış balıklar konusunda, hazır yemek ve parti ve davet hizmetlerinde uzmanlıklarını artırmaya başlamışlardır. Balıkçılar ortaklaşa alıcı grupları oluşturarak müzayedelere katılsalar da, dağıtım kanallarındaki payları azalmaktadır. Sadece yerel piyasaların değil, ihracat piyasalarının da Hollanda balık endüstrisi için hayati önemi vardır. Avlanan ve ithal edilen balık miktarının yaklaşık %80’i ihraç edilmektedir. Hollanda Avrupa ülkelerine, özellikle komşularına yapılan tüm ihracatın %80’ini karşılar.
41 Hollanda’nın, AB kurallarına göre gerçekleştirdiği sıkı denetimler yüzünden Hollanda’ya yapılan ithalatta sorunlar oluşabilmektedir. Örneğin, Çin’den gelen karides kargosu, ülkesine geri gönderilmek yerine imha edilmiştir. Bu gibi durumlar dolayısıyla, ithalatçılar yönlerini daha çok Belçika’ pazarına yöneltmeyi tercih etmektedirler. Üçüncü Ülkeler in İhr acatçılar ı İçin Dağıtım Kanallar ı : Hem tüketiciler ve hazır yemek sektörü için olan su ürünlerinin hem de endüstriyel kullanım için olan su ürünlerinin potansiyel ihracatçıları, Avrupa’daki ithalatçılarla iletişim içinde olmalıdır. Bu aracılar, müşterileriyle uzun zamana bağlı ilişkiler içerisindedir. Piyasaların ve son kullanıcıların talep ve tercihlerini çok daha iyi bilirler. Süpermarket zincirlerine, işleme endüstrisine ve son ürün imalatçılarına doğrudan ürün tedarik ederler. Ayrıca finansal olarak; dış bağlantıları, reklam kampanyalarını ve özel istekleri destekleyebilirler. AB’ye su ürünleri ihracatı yapacak olan ihracatçıların bazı gelişme ve gerekliliklerden haberdar olmaları gerekir. Dünya çapındaki rekabet dolayısıyla, işleme endüstrisinin üçüncü ülkelerin AB Piyasası için artan bir önemi vardır. Bu yüzden, AB’ye yüksek katma değere sahip işlenmiş su ürünleri ihracına da önem verilmektedir. Bu ürünler için ithalatçılar hala en önemli dağıtım kanallarıdır. Daha önce belirtildiği gibi, dünya çapındaki rekabet ve süpermarketlerin gelişen piyasa payı sayesinde, Avrupalı ithalatçılar süpermarketler, genel tüketici eğilimlerine yönelik hizmet verdikleri için süpermarketlere daha fazla tedarikte bulunmaya başlamışlardır. Bazen balık gibi doğal ürünler için bu üç koşulu gerçekleştirmek zor olsa da, AB’ye ihraç edilecek su ürünleri için bu talepleri karşılamak zorunludur. Örneğin, tütsülenmiş veya taze kültür som balığı. 5. J APONYA 2001 yılı verileri, itibariyle Japonya, Çin, Hindistan ve Peru'nun ardından 4. büyük üretici ülke konumunda olup, 5 521 100 ton ile dünya üretiminde %4,7 oranında paya sahiptir. Ancak diğer taraftan 2001 yılı itibariyle Japonya, dünya su ürünleri ithalatından aldığı %23 oranındaki pay ile en büyük ithalatçı ülke konumundadır. 2000 yılına göre ithalatında %13 oranındaki düşüşe karşın bu konuda yine de başı çekmektedir. Oysa 1980'lerde Japon halkının su ürünleri ihtiyacı ülke içi üretimden sağlanmakta idi.
42 5.1. Balıkçılık Sektör ünün Yapısı ve Özellikler i Balıkçılık sektörü çok sayıdaki balık çeşidi ve balık mamulleri üretimi ile hayvansal protein ihtiyacının %40'ını karşılamakta ve bu bağlamda ülkenin gıda kaynağı olarak büyük önem arz etmektedir.Özellikle kıyı bölgelerde yöresel ekonomiye katkısı ve kıyılardaki kültürel yapının korunması (kıyılardaki balık tüketim alışkanlığı, festivalleri, geleneklerin korunması) açısından ayrı bir önem arz etmektedir. Ancak balıkçılık sektörü belirli sorunlar ve kısıtlamalarla da karşı karşıyadır. Ülkeyi çevreleyen denizlerdeki balık varlığındaki azalma, okyanustaki çevresel faktörlerin kötüleşmesi nedeniyle avlanmada yaşanan düşüşler ve balık sanayiindeki duraklama sektörü olumsuz yönde etkileyen faktörlerdir. Bunlara ek olarak üretim ve su ürünleri kaynaklarının kullanımının sürdürülebilirliği düzenli balık arzı konusunda problemlere neden olan balıkçı sayısındaki düşüş ve bunların ortama yaşlarının yükselmesi ciddi problem olarak görülmektedir. Japonya 1996 da Birleşmiş Milletler Konvansiyonu Deniz Yasasını imzalamış ve bunun sonucu olarak da 200 deniz millik Özel Ekonomik Bölge (Exclusive Economic Zone­EEZ) oluşturulmuştur. Söz konusu Anlaşma gereğince Toplam Avlanabilir Miktar (TAC­Total Allowable Catch) sistemi oluşturulmuş ve böylelikle su ürünlerinin korunması ve devamlılığının sağlanması konusunda dünyada oluşan politikaya dahil olmuştur. 5.2. Su Ür ünler i Ür etimi 5.2.1. Deniz Balıkçılığı Japonya su ürünleri sektöründe en önemli bölümü deniz balıkçılığı oluşturmaktadır. Japonya'nın bir ada ülkesi olarak okyanusla çevrili olması nedeniyle çok uzun ve çok girintili çıkıntılı yapısı nedeniyle bölgede çok farklı türde su ürününün gelişmesine imkan tanımaktadır. Deniz Balıkçılığı kıyı balıkçılığı, kıyı ötesi (off shore­açık deniz balıkçılığı) ve uzak deniz balıkçılığı olmak üzere bu konularda üretim yapılmaktadır. Burada ağırlıklı üretim kıyı balıkçılığından sağlanmaktadır. 1998 yılı verileri itibariyle Kıyı balıkçılığından 1 582 000 ton, uzak deniz balıkçılığı (distant water fishing) 809 000 ton, kıyı ötesi balıkçılığı ile ise 2924 ton üretim elde edilmiştir.
43 5.2.2. Deniz Kültür Balıkçılığı Deniz kültür balığı üretimi su ürünleri kaynağı olarak büyük önem arz etmektedir. 1998 yılında 1 277 000 ton üretim yapılmıştır. Bu kapsamda üretilen başlıca ürünler deniz yosunu, istiridye, tarak, seabream ­çipura ve yellow tail olarak adlandırılan bir türdür. 5.2.3. İç Su Kültür Balıkçılığı Japonya'da iç su balıkçılığı olukça kısıtlı su kaynakları ile yapılmaktadır. 1998 yılı verileri itibariyle iç sulardan sağlanan balık üretimi 79 000 ton, akua kültür üretimi ise 64 000 tondur. İç sulardan ve akua kültür ile üretilen başlıca türler yılan balığı, sazan balığı ve alabalıktır. 5.3. Su Ür ünler inin J apon Pazar ında Değer lendir ilmesi 1998 yılı itibari ile Japonya'nın iç üretiminin %23'ü hayvan yemi ve balık yemi olarak kullanılan balık unu şeklinde ve diğer sanayi ürünleri olarak işlenmiştir. Üretimin küçük bir kısmı başta konserve sardalye ve uskumru konservesi olmak üzere ihracata yönlendirilmiştir.Bu miktar 1993–2001 yılları arasında 260 000 ton ile 425 000 ton arasında gerçekleşmiştir.İç üretimin % 77'si iç tüketime yönlendirilmektedir. İç piyasada gıda olarak tüketilen balığın %44'ü taze veya dondurulmuş olarak, %39'u kurutulmuş/salamura/tütsülenmiş olarak, %14'ü galeta ununa batırılmış halde, %3,9'u ise konserve olarak tüketilmektedir. İthalatta en önemli ürün dondurulmuş balıkdır. 5.4. Tüketim Alışkanlıklar ı Japon halkının günlük düzenli olarak balık tüketim alışkanlıkları mevcuttur. Balığı sushimi, ızgara veya işlenmiş balık olarak tüketmektedirler. Japonlar protein gereksinimlerinin %40’ını balık ve kabuklu deniz ürünlerinden temin etmektedirler. Japon tüketicilerin en başta önem verdikleri konu balığın tazeliğidir. Balığın besleyici içeriğini de dikkate alarak sağlıklı ürün olarak ayrı bir önem vermektedirler. Ürün çeşidi olarak ton balığı, somon balığı, karides, istakoz, mürekkep balığı, yellow tail (Ocyurus chrysurus­sarı kuyruk) gibi farklı türde balıklar tüketirler. Japon tüketicisi için ürünün ithal veya yerli üretim oluşu çok fazla bir önem taşımamaktadır. Tüketiciler balık seçimini, ürünün tazeliği, boyutlarının birbirine yakın olması, dış görünüşü ve fiyat özelliklerini
44 dikkate alarak yaparlar. Her balığı kendi mevsiminde tüketmeyi tercih ederler. Ancak ithal balıkların piyasaya girmesi ile birlikte pek çok balık türü mevsim dışında da temin edilmektedir. 1990'ların ilk yarısında Japonların konserve balık için hane başına harcadığı değer 4000 Japon Yeni iken, 1996 bu değer 3000 Japon Yen'ine düşmüştür. Bu daralmanın ardında çeşitli faktörler bulunmaktadır. ­Ön pişirmeye tabii tutulmuş gıda satışlarındaki artış, ­Dondurulmuş ve hazır gıdalara olan tüketim eğiliminin artması, ­Evlere servis hizmetinin pazarda yaygınlaşması, ­Dağıtım kanallarında gelişmiş ve etkin yöntemlerin kullanılması (soğuk zincirin sağlanması) ­Tüketici tercihlerinin ve yaşam koşullarının değişmesi olarak sıralanabilir. 5.5. Talep Japon Tarım Orman ve Balıkçılık Bakanlığı 2004 yılı için gıda olarak tüketilecek balık talebini 12,48 milyon ton olarak öngörmüştür. Aynı değer 1997 yılı için 12,6 milyon ton olarak gerçekleşmiştir.Ancak bu miktarı etkileyen faktörler olarak; artan balık fiyatları, canlı hayvan ve süt mamullerinin rekabetinin göz önüne alınması gerekmektedir. Artan gelir düzeyine bağlı olarak daha lüks ürünler olarak değerlendirilen karides, ton balığı gibi ürünlere olan tüketim eğiliminde artış beklenirken, piyasada daha bol miktarda bulunan ve daha ucuz ürün grubu olan sardalye uskumru gibi çeşitlerde talep artışının daha yavaş olacağı düşünülmektedir. 5.6.Dağıtım Kanallar ı Geleneksel olarak su ürünleri toptan ürün ticaretinde iki çeşit dağıtım kanalı kullanılmaktadır. ­ Bunlardan birincisi limanlara yakın ve balığın karaya çıkartıldığı yerlerde kurulmuş olan toptan satış hallerinde satışıdır. ­ İkinci yol ise perakendeci alıcılara yakın kurulmuş toptancı hallerinde yapılan satışlardır. ­ Bir üçüncü yol olarak ise büyük ölçekli imalatçılar, konserve balık üreticileri lokantacılık işi içerisinde yer alan büyük işletmeler doğrudan ithalat yolunu da seçebilmektedirler. ­ Ayrıca bazı süper/hipermarket zincirleri de doğrudan ithalat yolunu seçmektedirler.
45 Geleneksel dağıtım kanalları dışında su ürünleri ithalatı ile uğraşmak ise standard bir yöntem olarak uygulanmaktadır. Konserve deniz ürünleri dikkate alındığında perakendeciler tarafından yapılan toplam satışın %20’si büyük süpermarketler, %30­40'ı daha küçük boyuttaki süpermarketler, %20’si convenience store olarak adlandırılan ucuz satış yapan dükkanlarda gerçekleştirilmektedir. 5.7. İthalat Sistemler i Konserve su ürünleri gümrükte Japon Gıda ve Sağlık Kanununa dayanılarak incelemeye tabii tutulmaktadır. Gıda denetimine girmeden önce konu hakkında ihracatçıların, denetim mekanizması hakkında bilgi edinmeleri mutlak surette gereklidir. Bu konuda Japon ithalatçı firmadan veya temsilci kuruluştan yardım istenebilir. Özellikle konserve gıdalarda kullanılan gıda katkı maddelerine ilişkin kısıtlamalar konserve balık için önem arz etmektedir. 5.8.Pazar a Gir işte Dikkate Alınması Ger ekli Konular Pazara girişte ihracatçı firma bir aracı firma ile çalışabileceği gibi doğrudan bir perakendeci ile de çalışabilirler. Ancak her iki durumda da aşağıdaki konular dikkate alınmalıdır: ­ İhracat yapılacak ürünün doğru seçilmesi ­ Uygun bir aracı/ithalatçı bulunması ­ Japon tüketicilerin damak tadı ve tercihlerinin dikkate alınması ­ Ürünün kalitesinin ve ihracatın sürekliliğinin dikkate alınması ­ Japon gümrük ve ithalat mevzuatının dikkatle incelenmesi gerekmektedir. 6. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ABD 290 milyon kişi nüfusu ve kişi başına düşen 37 000 dolar düzeyindeki geliri ve çok farklı özellikteki etnik yapıları bünyesinde barındırması nedeniyle oldukça çekici ancak bir o kadar da rekabetin yoğun olduğu bir pazardır. Bunlara ek olarak gıda güvenliği ve insan sağlığı konusundaki sık denetimleri , izlediği aktif tarım ve gıda politikaları nedeniyle ve dünya tarımsal üretim ve ticaretini yönlendirmesi nedeniyle de ayrı bir öneme sahiptir. 6.1. Ür etim
46 ABD dünya su ürünleri toplam üretiminde 2001 yılı verileri itibari ile Çin, Peru, Hindistan ve Japonya'nın ardından 5. büyük üretici ülke konumunda olup 5,4 milyon ton ile dünya üretiminden % 4,5 oranında pay almıştır. 2003 yılına ilişkin yenilebilen ve yenilmeyen tahmini üretim değeri ise 7 milyar dolar olmuş, gıda olarak tüketilen bölümün değeri ise 6,6 milyar dolar düzeyine ulaşmıştır. 6.1.1. ABD Piyasasında Ür etilen İşlenmiş Su Ür ünler i ABD piyasasında üretilen işlenmiş su ürünlerinin % 78'i taze ve dondurulmuş olarak , %15 'i konserve olarak , %2’si ise çeşitli şekillerde (kurutulmuş, tuzlanmış, tütsülenmiş) işlenmekte, geriye kalan %5’i ise sanayide balık unu ve yağı, hayvan yemi ve benzeri ürünlerin işlenmesinde kullanılmaktadır. Taze ve Dondur ulmuş Ür ünler İşlenmiş su ürünlerinin değerce %78’i taze ve dondurulmuş halde işlenmekte olup, toplam değeri 5,9 milyar dolar tutarındadır. Bu ürün grubunun 1,1 milyar dolar değerindeki bölümü fileto ve dilimlenmiş halde piyasaya sunulmakta olup, üretimin %60'nı Alaska Pollac türü diğer kısmını ise dip balıkları oluşturmaktadır. Porsiyon ve stik balıkların toplam üretim değeri 262,7 milyon dolardır. Bunun içinde porsiyon balıkların tutarı ise 226,9 milyon dolardır. Diğer önemli bir ürün grubu ise galeta ununa batırılmış karidestir ve 2003 yılında üretimin değer olarak karşılığı 463,8 milyon dolardır. Konser ve Ür ünler Su ürünleri konservelerinin 2003 yılı itibari ile toplam değeri 1,2 milyon dolar olup, bunun 1,1 milyon dolarlık bölümü insan gıdası olarak, kalan bölümü ise hayvan yemi ve maması olarak işlenmiştir. Ton balığı, somon balığı, sardalye, tarak konserve olarak işlenen başlıca ürünlerdir. Ton balığı miktarca ve değerce üretimden en çok payı alan ürün grubunu oluşturmaktadır. 6.2. Ar z ABD piyasasına arz edilen gıda amaçlı su ürünleri miktarı 2003 yılı itibari ile 5,3 milyon ton olmuştur. Bu değerin tespitinde Amerika 'da avlanan su ürünleri ve ithalat miktarı dahil edilmiş olup, ihracat miktarı
47 ise toplam değerden düşülerek hesaplanmıştır. Su ürünleri sanayinin arzı ise 589.694 ton olmuş ve bu miktarda bir önceki yıla göre %1 oranında bir düşüş kaydedilmiştir. 6.3. Kişi Başına Tüketim 2003 yılı verileri itibariyle ABD 'de kişi başına düşen su ürünleri tüketimi yaklaşık 21,3 kg.dır. Bu değer 2002 yılında 21 kilo düzeyinde gerçekleşmiş olup, dolayısı ile kişi başına tüketimde yaklaşık %1 artış olmuştur. 6.4. Tüketici Har camalar ı Amerikalı tüketiciler 2003 yılında su ürünlerine 61,2 milyon dolar harcama yapmışlardır. Bu miktarın içerisinde 42 milyar dolar değerindeki kısmı gıda hizmet sektörleri aracılığı ile yapılmıştır. Gıda hizmet sektörü restoranları, hazır yemek servislerini, dışarıya yemek servisi yapan kuruluşları kapsamaktadır. Perakende satışların 18,9 milyar dolar düzeyindeki bölümü evde tüketilmek üzere satın alınmış, kalan 290,4 milyon dolar değerindeki bölüm ise su ürünleri sanayine yönelmiştir. Su ürünleri sanayinin iç ve dış pazarlara yönelik üretim ve pazarlama hizmetlerinin gayri safi milli hasılada yarattığı katma değer ise 31,5 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. 6.5. Dış Ticar et 2001 yılı verileri itibariyle, ABD dünya'daki dördüncü ihracatçı ülke ve ikinci önemli ithalatçı ülke konumundadır. Amerika'nın toplam (gıda ve gıda harici tüketilen) su ürünleri ihracatı 11,8 milyar dolar, toplam ithalatı ise 18,5 milyar dolar olmuştur. 6.5.1. İhr acat ABD'nin 2003 yılı toplam ihracatı 12 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Gıda olarak tüketime uygun, su ürünleri ihracatı ise 3,3 milyar dolar değerindedir.
48 Taze ve dondurulmuş su ürünlerinin ihracat tutarı 2,5 milyar dolar değerinde olup, ürünler bazında ise surumi 335, 4 milyon dolar, somon 276,9 milyon dolar ve istakoz 319,1 milyon dolar ile başı çekmektedir. Konserve ürünlerin ihracatından 236,6 milyon dolar gelir elde edilmiş ve konserve somon 148,3 milyon dolarlık değerle bu grupta başı çeken ürün olmuştur. Diğer şekillerde muhafaza edilmiş ürünler arasında ise havyar ve balık yumurtası ihracatı 510,2 milyon dolara ulaşmıştır. Gıda maddeleri dışındaki su ürünleri ihracat değeri ise 8,7 milyar dolar değerindedir. Balık unu ihracatı ise 778 milyon dolar değerindedir. 6.5.2. İthalat 2003 yılı itibariyle ABD'nin gıda amaçlı su ürünleri ithalatı 11,1 milyar dolar değerinde 2.225.598 ton olmuştur. ABD’nin ithalatı bir önceki yılın değerine göre 974,2 milyon dolar artış göstermiştir, miktar olarak ise 217.460 ton artmıştır. Gıda maddesi olarak kullanılan taze ve dondurulmuş su ürünleri ithalatı 9,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Konserve deniz ürünleri ithalatı ise 1 milyar dolar değerinde gerçekleşmiştir. Özel işlemden geçirilmiş ürünlerin ithal değeri ise 166,5 milyon dolar olmuştur ve bu değerin 28,5 milyon doları havyar ve balık yumurtası için harcanmıştır. Toplam gıda amaçlı balık ithalatının % 34'ünü karides ithalatı 3,8 milyar dolar olmuştur. Dondurulmuş ton balığı diğer önemli bir ithal ürün olup, bunu konserve ton balığı ve soğutulmuş ve dondurulmuş fileto balıklar izlemektedir. Amerika'nın toplam su ürünleri ithalatı (gıda ve gıda dışı ürünler toplamı) 2003 yılı itibariyle 21,3 milyar dolar olmuştur. 6.5.3. Dış Ticar ette Önem Ar z Eden Hususlar 6.5.3.1 ABD Bioter ör izm Yasası ABD’de 12 Aralık 2003 tarihinde yürürlüğe giren Kamu Sağlığı Güvenliği Bioterörizme Hazırlıklı Olma ve Karşı Koyma Kanunu (2002 Biotetörizm Kanunu) çerçevesinde diğer ülkelerin gıda ürünleri ihracatçılarını ilgilendiren iki yeni önemli düzenleme getirmiştir.
49 Bu kapsamda; ABD'ye ihracat yapacak gıda işletmelerinin bir defaya mahsus olmak üzere ABD Gıda ve İlaç İdaresine (FDA­Food and Drug Administration) kayıt olmaları ve ithal gıda ürünlerinin önceden FDA’ya bildirilmesi gerekmektedir. (10 Ekim 2003 tarihli Amerikan Resmi Gazetesi ­Federal Register’da yayımlanmıştır.) Ayrıca, insan ve hayvanlar için öldürücü veya ciddi sağlık sorunları oluşturabileceği yönünde muteber bir kanıt veya bilgi olan zararlı maddeler içerebilecek gıdaların müsaderesiyle ilgili Amerika Birleşik Devletleri Sağlık ve Beşeri Hizmetler Bakanlığına bağlı Gıda ve İlaç İdaresince yayımlanmış bulunan 27.05.2004 tarihli duyurunun bir örneği FDA’nın http://www.fda.gov/oc/bioterrorism/bioact.html adresinden temin edilebilir. İncelenmesinden de görüleceği üzere, söz konusu duyuru ile 2002 Bioterörizm Yasasının 303 Bölümünün uygulanması düzenlenmekte ve ABD Gıda ve İlaç İdaresi’nin (FDA) insan ve hayvanlar için öldürücü veya ciddi sağlık gıdalara ilişkin idari alıkoyma prosedürü açıklanmakta ayrıca, Federal Gıda İlaç ve Kozmetik Yasası’nın Bölüm 304 (h) maddesi uyarınca Amerikan Kongresi tarafından FDA’ya, gıdaların idari olarak müsadere altında tutulması yetkisinin verilmesi ile aynı Kanunun 801 (a) maddesinde bahsedilen ithal edilen gıdaların ülke içine girişinin reddedilmesi yetkisinin ayrı ve farklı olduğu belirtilmektedir. Bu çerçevede, Madde 304 (h)’ye göre FDA’nın, insan ve hayvanlar için öldürücü veya ciddi sağlık sorunları oluşturabileceği yönünde muteber bir kanıt veya bilgi olan zararlı maddeler içerebilecek gıdaları idari olarak alıkoyma yetkisi bulunmakta ve söz konusu maddeler FDA’nın kontrolü altında tutulmaktadır. Madde 801 (a) ile ithal edilecek gıda maddelerinin güvenli olarak üretilmesi, paketlenmesi ve muhafaza edilmesi, içeriğinde yasal olmayan katkı maddeleri ve artık bulunmamasının sağlanması ile uygun bir şekilde etiketlenmesi hususlarında FDA’nın ithal gıda maddelerini değerlendirmesi düzenlenmektedir. ABD'ye ihracat yapacak firmaların bu konuyu dikkate almaları gerekmektedir. 6.5.3.2. ABD Genel Pr efer anslar Sistemi Amerika Birleşik Devletleri Gelişmekte olan ülkelerden yapılan ithalata bazı ürünlere daha farklı ve lehte gümrük vergisi uygulamaktadır. Bazı su ürünleri de bu kapsamda indirimden faydalanabilmektedir. Su Ürünleri Gümrük İstatistik Pozisyon numarası bazında detaylandırılan gümrük
50 vergi oranları ve ülkemiz menşeli ürünün bu kapsamda gümrük indiriminden yararlanıp yaralanamayacağı konusundaki bilgilere http://dataweb.usitc.gov/scripts/tariff2004.asp adresinden ulaşılması mümkündür. Ayrıca faydalanılabilecek ürünler için ilgili formların doldurularak ABD makamlarına başvurulması gerekmektedir. 7. SONUÇ Su ürünleri uluslararası alanda en çok ticareti yapılan gıda maddesidir. 1976’da 7 milyar $ düzeyinde iken, 2001 yılında yaklaşık olarak 60 milyar dolar değerinde ürün dünya ticaretine konu olmuştur. Anılan değer dünya üretiminin değerce yaklaşık %37’sine karşılık gelmekte olup, 2001 yılında sadece avlanan balıkların 20 milyar dolar civarında bir ticaret hacmi söz konusu olmuştur. Su ürünleri ticaretine ilişkin olarak 2001 yılında 194 ülke ihracat yaparken, 199 ülke de ithalat yapmıştır. Türkiye dünya ithalatında 87.sırada dünya ihracatında ise 63.sırada yer almaktadır. Gıda ticaretinin geleceğine yönelik bir tahmin yapmak gerekirse özellikle sağlıklı gıdalar kategorisi kapsamında işlenmiş ve dondurulmuş su ürünlerinin tüketiminin giderek artış göstereceğini söylemek mümkündür. 2000 yılı itibariyle, gelişmiş ülkeler, su ürünleri ithalatının değerce %82'sini gerçekleştirmişlerdir. Japonya su ürünlerinin en önemli alıcısı durumundadır. Dünya ithalatının %22,6'sı bu ülke tarafından gerçekleştirilmektedir. ABD ise dünya'daki dördüncü ihracatçı ülke ve ikinci önemli ithalatçı durumundadır. Tayland, Çin ve Norveç ise dünya su ürünleri ihracatında değer itibariyle en önde gelen ülkelerdir. AB'nin ise balık ihtiyacını karşılamada dışa bağımlılığı artmıştır ve değer olarak dünya ithalatından aldığı pay %34,5 olmuştur. Ancak ithalatının yarısı Topluluk içi ticaretten kaynaklanmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerin su ürünleri ticaretinde verdikleri ticaret fazlası ise giderek artmaktadır. Ürünler bazında incelendiğinde karides en çok ticareti yapılan su ürünü olup, bu ürün uluslararası ticaretten değer olarak %20 pay almaktadır. Söz konusu pay dünya üretimi ve üretim desenindeki değişimlere rağmen son 20 yıldır sabit kalmıştır. Dünya ticaretinden dip balıkları %12, ton balığı (orkinos) %9, somon ise %7 pay almıştır. Su ürünleri ihracatımızın yöneldiği pazarlar her ne kadar AB ağırlıklı ise de dünyanın her bölgesine ihracat gerçekleştirilmektedir. 2003 yılı verileri itibariyle Uzak Doğu pazarlarında; Japonya, Güney Kore, Tayvan, Orta Doğuda; Lübnan, Cezayir ve Ürdün, Amerika kıtasında;
51 ABD ve Kanada ihracatımızda önde gelen pazarlar olmuşlardır. İleriki yıllarda anılan pazarların daha da iyi değerlendirilebileceği ve diğer dünya pazarlarına olan ihracatımızın da beraberinde artırılabileceği düşünülmektedir. Sahip olduğu coğrafi yapısı ve iklim koşulları ile gerek deniz balıkçılığı ve gerekse tatlı su balıkçılığı ve kültür balıkçılığı yönünden büyük bir potansiyele sahip ülkemizde kaynakların akıllıca ve planlı kullanılması halinde uluslararası rekabet ortamında konumunu güçlendirmesi mümkün olacaktır. Su ürünleri sektöründe denizler ve tatlı sulardaki toplam avlanma alanları mevcut tarım alanlarına yakın bir yüzölçümüne sahip olmasına karşın sektörün 2003 yılı verileri itibariyle GSYİH' dan % 0.43, tarım sektöründen ise % 2.3 pay almış olması mevcut potansiyelinin yeterince değerlendirilmediğini göstermektedir. 2003 yılı itibariyle toplam üretim 628 000 ton olmuş ihracat miktarı ise 37 000 ton olarak gerçekleşmiştir. Üretimin % 83 'ü avcılığa dayalı olarak denizlerden sağlanmaktadır. Ancak diğer taraftan da kültür balıkçılığı ülkemizde hızla yaygınlaşmaktadır. İhracatta en önemli ürün grubunu taze/soğutulmuş balıklar almaktadır. Bu grubu yumuşakçalar (taze veya işlenmiş) ile kabuklu ve yumuşakçaların konserveleri izlemektedir. Dış ticarette HACCP en önemli kalite kriterlerinden biri olup, AB'ye ihracat için ayrıca üretici firmanın AB' ye uygunluk kriterlerine sahip olması koşulu aranmaktadır. Su ürünleri dış ticaretinde en önemli pazarlarımız AB ülkeleridir. Japonya ise AB dışındaki en önemli pazarımız durumundadır. Diğer Uzak Doğu pazarları ise yıllara göre değişmekle birlikte potansiyel vaat etmektedir. Örneğin Çin 'e olan ihracatımız 2003' te bir önceki yıla göre değerce 4 kat artmıştır. Su ürünleri sektörünün büyük ölçüde KOBİ’lerden oluşması HACCP gibi kalite standartlarının yakalanmasını, bunun için gerekli finansman zorluklarını eğitim ve bilgi yetersizliğini beraberinde getirmektedir. Dünyada su ürünleri tüketimindeki artış eğilimi sektör için önemli bir fırsattır.
52 Ancak bu fırsatı değerlendirirken avlanmanın kontrollü yapılması da sürdürülebilir bir balıkçılık için gerekliliktir . Su ürünlerinde üretici üniversite sanayici­devlet işbirliği ile planlı olarak belirli projelerle üretici­ihracatçılar desteklenmelidir. Örneğin kültür balıkçılığının ve organik üretimin geliştirilmesine, bunun ihracata yönlendirilmesine ilişkin kapsamlı bir projenin hazırlanarak uygulanmaya konulmasının sektörün temelden güçlendirilmesine önemli katkısının olabileceği düşünülmektedir. Benzeri şekilde organik yöntemle üretilen ürünlerin değerlendirilerek ürünün birim değerinin artırılmasına önemli katkısı olabilecektir. Yurt dışındaki değişen tercihler doğrultusunda yeni ürünlerin geliştirilip pazarlanması ve böylelikle ürünlere katma değer kazandırılması konusunda girişimlerin desteklenmesinin yararlı olabileceği düşünülmektedir. —Soğuk zincirin güçlendirilmesi —Nakliyede kolaylık sağlanması ise sektöre doğrudan katkı sağlayacak diğer önlemlerdir. 8. İLGİLİ ADRESLER İHRACATÇI BİRLİKLERİ AKDENİZ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ URAY CAD. TURAN İŞHANI KAT:3­4 33001 MERSİN Tel : (324) 2376800 (5 Lines) Fax : (324) 2377117 ­ 2377109 ­ 2377036 ­ 2377081 Web : http://www.akib.org.tr E­mail: [email protected] EGE İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ ATATÜRK BULV. (1. KORDON) NO.382 35210 ALSANCAK İZMİR Tel : (232) 488 60 00 Fax : (232) 488 6100 (pbx) Web : http://www.egebirlik.org.tr E­mail: [email protected] GÜNEY DOĞU ANADOLU İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ İNÖNÜ CAD. KELEŞHOCA SOK.NO:1 KAT:1 ŞAHİNBEY 27200 GAZİANTEP
53 Tel : (342) 2200010 (5 Lines) Fax : (342) 2200015 ­ 16 Web : http://www.gaib.org.tr E­mail: [email protected] İSTANBUL İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ ÇOBANÇESME MEVKİİ, SANAYİ CADDESİ DIŞ TİCARET KOMPLEKSİ ­ C BLOK YENİBOSNA, BAHÇELİEVLER / İSTANBUL Tel : (212) 4540500 Fax : (212) 4540501­02 Web : http://www.iib.org.tr E­mail: [email protected] İHRACATÇILARA ULAŞIM BİLGİLERİ FAO Su Ürünleri Departmanında, uluslararası balık ticaretiyle ilgili bilgilerden sorumlu olan Globefish birimi, “Balık İthalatçıları, İhracatçıları ve Üreticileri için Rehber” adı verilen içerisinde 20 Avrupa ülkesindeki 1000’den fazla deniz ürünleri şirketini ve onların ürünlerini tanıtan bir rehber hazırlanmaktadırlar. Potansiyel ticari ortaklıkları gösteren bu kaynak endüstriyel kullanım için su ürünleri ihracatı yapanlar için yararlı olabilir. Ticaret fuarları da gelişmiş ülke ihracatçıları ve AB ithalatçıları için önemli buluşma noktalarını oluşturur. Ticari fuarlar iş ortaklarının kişisel bağlantı kurmaları için iyi bir fırsattır. Avrupa Su Ürünleri Fuarı, Avrupa’daki en önemli deniz ürünleri fuarıdır. Katılım bilgileri http://www.euroseafood.com adresinden edinilebilir. Ticari fuarların iletişim bilgileri bu bölümde verilmektedir. Bu yayın Globefish’in internet sitesinden sipariş edilebilir. ( www.globefish.org). Diğer ulusal ticari kurumlar da yerel ithalatçıların adreslerini edinmek için yararlı olabilir. Globefish ve diğer organizasyonlarla iletişim detayları bu bölümde belirtilmektedir. Ayrıca yabancı ülkelerin İGEME benzeri kuruluşlarına, ülkelerin Ticaret Müşavirliklerine, Ticaret Odalarına başvurarak ithalatçı adreslerine ulaşılması mümkündür. Bunun dışında internet üzerinden çeşitli adreslere de ulaşılabilmektedir. YABANCI KURULUŞLAR HOLLANDA BALIK Pazarlama Kurulu Dutch Fish Marketing Board
54 P.O. Box 72 2280 AB RIJSWIJK The Netherlands Tel.: +31 (0)70 336 96 55 Fax.: +31 (0)70 395 29 50 [email protected] STANDART KURULUŞLARI Uluslararası International Standardisation Institute (ISO) Address : P.O.Box 56, CH­1211 Geneva 20, Telephone : +41 (0) 227490111 Fax : +41 (0) 227333430 E­mail : [email protected] Internet : www.iso.org UN/ECE Trade Division­Agricultural Standards Unit Address : Palais des Nations, 1211 Geneva 10. Switzerland Telephone : +41 (0) 229174444 Fax : +41 (0) 229170505 E­mail : [email protected] Internet : www.unce.org Joint FAO/WHO Food Standards Programme Codex Alimentaions Commission ESN division Address : Viale delle treme di Caracalla, 00100 Rom: Italy Telephone : +3906 57051 Fax : +41 (0) 229170505 E­mail : [email protected] Internet : www.unce.org EUROPEAN UNION (Avrupa Birliği) Comite Europeen de NormaliStation (CEN) Addres : Third Countries Unit.Rue de Stassart 36. B­1050 Brussels. Belgium. Telephone : +32 (0)2 5500811 Fax : +32 (0)2 5500819 E­mail : [email protected] Internet : www.cenorm.be SGS European Quality Certification Institute EESV Address : P.O.Box 200.3200 AE Spijkenisse. The Netherlands Telephone : + 31 (0) 181 693750 Fax : + 31 (0) 181 693582 E­mail : [email protected] Internet : www.sgs.nl FRANCE (Fransa) Association Française de Normalisation (AFNOR) Address : 11.avenue Francis de Prenssence. 93571 Saint Denis La Plaine Cdex France Telephone : +33 (0) 1 41628000 Fax : +33 (0) 1 49179000 E­mail : [email protected] Internet : www.afnor.tr GERMANY (Almanya) Deutsches Institut für Normung eV (DIN) Address : Burggrafenstrasse 6.10787 Berlin, Germany. Telephone : +49 (0) 30 26010 Fax : +49 (0) 30 26011231 Internet : www.din.de ITALY (İtalya) Ente Nazionate Italiano di Unificazione (UNI) Address : Via Battistotti Sassi IIB. 20133 Milan, Italy Telephone : +39 02 700241 Fax : +39 02 70106106 E­mail : [email protected] Internet : www.unice.it INTERNATİONAL (Uluslararası) Globefish­European Price Report (published monthly in English (Aylık İngilizce Dergi) INFOFISH (two­weekly publication in English) (İki haftada bir yayımlanan İngilizce dergi) Address : Ist.Floor, Wisma PKNS, Jalan
55 Address Telephone Fax E­mail Internet : Fishery Industry Organisation of The United Nations, 00153 Rome, Italy : +39 06 57056313/5059 : +39 06 57055188 : [email protected] : www.globefish.org Telephone Fax E­mail Internet Raja Lant. 50350 Kuala Lumpur.Malaysia. : +60 (0)3 2914466 : +60 (0)3 2916804 : [email protected] : www.jaring.my/infofish Seafood International (published quartely in English) (Üç ayda bir yayımlanan İngilizce dergi) Address : 80 Calverley Road, TunbridgeWells, Kent TNI 2UN. United Kingdom. Telephone : +44 (0) 1892 533813 Fax : +44 (0) 1892 544895 E­mail : marketing@agra­net.com Internet : www.agra­net.com The Public Ledger (published weekly in English) (Haftalık İngilizce dergi) Address : 80 Calverley Road, TunbridgeWells, Kent TNI 2UN. United Kingdom. Telephone : +44 (0) 1892 533813 Fax : +44 (0) 1892 544895 E­mail : marketing@public­ledger.com Internet : www.public­ledger.com FRANCE Services des Nouvelles des Marches (SNM) (published monthly in English) (Aylık İngilizce dergi) Address : 3 rue Barbet de Jouy, 75349 Paris 07 SP. France Telephone : +33 (0) 1 49554575 Fax : +33 (0) 1 45517302 E­mail : [email protected] Internet : www.snm.agriculture.gouv.fr UNITED KINGDOM World Fish Report (two­weekly bulletin in English) (İki haftalık İngilizce bülten) Address : Agra Europe Ltd.80 Calverley Road. TunbridgeWells, Kent TNI 2UN. United Kingdom. Telephone : +44 (0) 1892 533813 Fax : +44 (0) 1892 544895 E­mail : marketing@agra­net.com Internet : www.agra­net.com EUROPEAN UNION (Avrupa Birliği) Association des Industries du Poisson de LUE (AIPCEE) (EU Fish Processots Association) (AB Balık İşleyicileri Birliği) Address : Avennue de Roodebeck 30. 1030 Brussels. Belgium. Telephone : +32 (0) 2 7438730 Fax : +32 (0) 2 7368175 E­mail : sia01@sia­dvi.be BELGIUM Beroepsvereniging der Visgroothandelaars in Belgie (Belgian Association of Fish Wholesalers) (Belçikalı Balık Toptancıları Birliği) Address : Vismijn 44, 8400 Ooslende, Belgium. Telephone : +32 (0) 59 322714 Fax : +32 (0) 59 330867 DENMARK Danmarks Fiskeindustri (Association of Danish Fish Processing Industries and Exporters) (Danimarkalı Balık İşleme Endüstrisi ve İhracatçıları) Address : Kronprinsessegade 8B4. 1306 Copenhagen. Telephone : +45 (0) 33 149999 Fax : +45 (0) 33 327757 E­mail : [email protected] FINLAND Association of Finish Fish Wholesalers and Retailers Address : PO Box.7.Hameentie 155 C. Helsinki Finland. Telephone : +358 (0) 9 798583 Fax : +358 (0) 9 798779 E­mail : kalakauppiasliito.kiiskinen@ Kolumbus.li.
56 Internet : www.danishfish .org FRANCE Syndicat National des Fabricants de Produits Surgeles et Congeles (National Association Frozen Food) (Ulusal Dondurulmuş Gıda Birliği) Address : 18, Rue de la Pepiniere. 75008 Paris. France. Telephone : +33 (0) 1 53421330 Fax : +33 (0) 1 53421332 E­mail : [email protected] GERMANY Bundesverband der Deutschen Fischindustric und des Fischgros­shandels e.V. (National Association of German Fish Processons and Wholesalers) (Ulusal Alman Balık İşleyicileri ve Toptancıları Birliği) Address : Grosse Elbstrasse 133, 22767 Hamburg. Germany. Telephone : +49 80) 40 381811 Fax : +49 (0) 40 3898554 E­mail : [email protected] IRELAND (Irlanda) Irish Sea Fisheries Board The Trish Fish Processors and Exporters Association (HEPEA) (İrlandalı Balık İşleyicileri ve İhracatçıları Birliği) Address : 25.Kincora Avenue­ Contraf, Dublin 3. Ireland Telephone : +353 (0) 18337882 Fax : +353 (0) 18346888 E­mail : [email protected] ITALY (Italya) Societe Trinity Alimentari Italiana Italyan Balık İşleyicileri ve İhracatçıları Birliği Address : Via Luigi Einaudi 18­22, 22072 Cermenate (Como) Italy Telephone : +39 (0) 3 1779260 Fax : +39 (0) 3 1779310 THE NETHERLANDS (Commodity Board for Fishery Products) (Balık ürünleri borsası) Address : P.O.Box 72. 2280 AB Rijswijk.The Netherlands. Telephone : +31 (0) 70 3369600 Fax : +31 (0) 70 3999426 E­mail : [email protected] Internet : www.pvis.nl. Nederlands Visburcau (Netherlands Fish Agency) (Hollanda Balık Acentası) Address : P.O.Box 72. 2280 AB Rijswijk.The Netherlands. Telephone : +31 (0) 70 3369600 Fax : +31 (0) 70 3999426 E­mail : [email protected] Internet : www.visburcean.nl PORTUGAL (Portekiz) Associacao Nacional dos Industriais de Conservas de Peixe (ANICP) (National Federation of Fish Processing Industry) (Ulusal Federasyon Balık Ürünleri İşleyicileri) Address : Rua Conde S.Salvador 352­66. Orto, Portugal Telephone : +351 (0) 2 9375213 Fax : +351 (0) 2 9375805 Internet : www.aniep.not SPAIN (İspanya) Asociacion Nacional de Fabricantes de Conservas de Pescados y.Mariscos (Nrational Federation of Fishery Product Processors) (Ulusal Federasyon Balık Ürünleri İşleyicileri) Address : Marcosende­Lagoas(Campus Universitario de Vigo).apartado 258, 36310 Vigo. (Pontevedra), Spain.
57 Telephone Fax E­mail : +34 (0) 86 469301 : +34 (0) 86 469269 : [email protected] SWEDEN (İsveç) Fiskbranschens Riksförbund (authority for the fish sector) (Balık sektörü Uzmanı) Address : P.O.Box 24, 45115 Undevalla, Sweden Telephone : +46 (0) 522 39369 Fax : +46 (0) 522 10031 E­mail :[email protected] Internet : www.fiskbranschen.se UNITED KINGDOM (İngiltere) Federation of British Port Wholesale Fish Merchants Association (Ulusal İngiliz Limanları Balık Tüccarları Birliği) Address : I.Wharneliffe Road, Fish Dock DN31 3QL United Kingdom Telephone : +44 (0) 147­2350022 Fax : +44 (0) 147 2240838 UK Association of Frozen Food Producers (İngiltere Dondurulmuş Gıda Üreticileri Birliği) Address : I.Green Street, Telephone : +46 (0) 522 39369 Fax : +46 (0) 522 10031 E­mail : [email protected] Sera Fish Industry Authority (Deniz Balıkları Endüstri Uzmanı) Address : 18 Logie Mill, Logie Green Road Edinburgh Telephone : +44 (0) 131 5583331 Fax : +44 (0) 131 5581442 E­mail : [email protected] Internet : www.seafish.co.uk SWITZERLAND (İsviçre) CASIC (Buying co­operatives of the fish­retailers) (Balık perakendeciler satın alma kooperatifi) Address : P.O.Box 24, 45115 Undevalla, Sweden Telephone : +41 (0) 61 3354500 Fax : +41 (0) 61 3312612 SU ÜRÜNLERİ HAKKINDA TİCARİ BİLGİ VEREN YAYIN ORGANLARI GENERAL (Genel) Fish Farming International (Aylık İngilizce Dergi) Address : 80 Calverley Road, Tunbridge Wells, Kent TNI 2UN, United Kingdom Telephone : +44 (0) 1892 533813 Fax : +44 (0) 1892 544895 E­mail : marketing@agra­net.com Internet : www.agra­net.com Seafood Leader (Aylık İngilizce Dergi) Address : Waterfront Press Co, 1115 N.W.46 th St. Telephone : (1) 206 789 6506 Fax : (1) 206 789 9193 Seafood Business (İki ayda bir yayımlanan İngilizce dergi) World Fishing Report (Üretim, tüketim, fiyat ve dzenlemelerle ilgili bilgi
58 Address : 80 Calvarley Road, Tunbridge Wells, TNI 2UN, United Kingdom Telephone : +44 (0) 1892 533813 Fax : +44 (0) 1892 544895 E­mail : marketing@agre­net.com Internet : www.agra­net.com içeren İngilizce olarak iki haftada bir yayımlanan rapor) Address : 80 Calvarley Road, Tunbridge Wells, TNI 2UN, United Kingdom Telephone : +44 (0) 1892 533813 Fax : +44 (0) 1892 544895 E­mail : marketing@agra­net.com Internet : www.agra­net.com Globefish­Highlifhts (İngilizce Fransızca ve İspanyolca olarak üç ayda bir yayımlanan dergi) Address : Fishery Industry Organisation of the United Nations, 00153 Rome, Italy. Telephone : +39 06 57056313/5059 Fax : +39 06 57055188 E­mail : globefish­[email protected] Internet : www.globefish.org Eurofish (Su ürünleri pazarlama bilgi servisinin küresel ağının 6 süreli yayınından birisi olan Eurofish, İngilizce ve Rusça olarak iki ayda bir çıkarılan, özellikle Doğu Avrupa’daki su ürünleri ihracatçılarına yönelik dergidir.) Address : P.O.Box 0896, P.O.Box 0896 UN Centre Midtermolen 3, 2100 Copenhangen, Denmark Telephone : +45 (0) 35 467180 Fax : +45 (0) 35 467181 E­mail : [email protected] Internet : www.easfish.org Infofish Trade News (Su ürünleri pazarlama bilgi servisinin küresel ağının 6 süreli yanınından birisi olan Infofish, İngilizce olarak iki haftada bir çıkarılan özellikle Asya/Pasifik’teki su ürünleri ihracatçılarına yönelik dergidir) Address : Ist.Floor,Wisma PKNS, Jalan Raja Laut, 50350 Kuala Lumpur, Malasyia Telephone : +60 (0) 3 2914466 Fax : +60 (0) 3 2916804 E­mail : [email protected] Internet : www.jaring.my/infofish Infopeche Trade News Su ürünleri pazarlama bilgi servisinin küresel ağının 6 süreli yayınından birisi olan Infopeche, İngilizce ve Fransızca olarak iki haftada bir çıkarılan özellikle Afrika’daki su ürünleri ihracatçılarına yönelik dergidir) Address : Tour C, 19eme etage Cite, Administrative, Abidjan 01, Ivory Coast Telephone : +598 (0) 29 28701 Fax : +598 (0) 29 30501 E­mail : [email protected] Internet : www.infopesca.org Infopesca Su ürünleri pazarlama bilgi servisinin küresel ağının 5 süreli yayınından birisi olan Infopesca, aylık olarak yayınlanan özellikle Latin Amerika’daki su ürünleri ihracatçılarına yönelik dergidir. Address : Julio Herreay Obes 1296, 11200 Montevideo, Uruguay. Telephone : +598 (0) 29 28701 Fax : +598 (0) 29 30501 E­mail : [email protected] Internet : www.infopesca.org Infosamak Su ürünleri pazarlama bilgi servisinin küresel ağının 6 süreli yayınından birisi olan Infosamak, aylık olarak yayınlanan, özellikle Arap ülkelerindeki su ürünleri ihracatçılarına yönelik dergidir. Address : 71, Boulevard Rahal El Meskini Casablanca 20 000, BP, 16 243 Morocco Telephone : +212 (0) 22 540855/56/57 Fax : +212 (0) 22 540855 E­mail : [email protected] Internet : www.globefish.org Infoyu BELGIUM (Belçika)
59 Su ürünleri pazarlama bilgi servisinin küresel ağının 5 süreli yayınından birisi olan Infoyu, aylık olarak yayınlanan özellikle Çin’deki su ürünleri ihracatçılarına yönelik dergidir. Address : Rm.203 Bldg.18 Maizidian Street, Chaoyang District Beijing 100026 PR China. Telephone : +86 (0) 10 64195140 Fax : +86 (0) 10 64195141 E­mail : [email protected] Internet : www.globefish.org/entry_infoyu.htm Visaktua (promotion yayınevi tarafından iki ayda bir yayımlanan dergi) Address : Kilinkstraat 35, 3570 Alken, Belgium. Telephone : +32 (0) 11 592780 Fax : +32 (0) 11 597358 E­mail : [email protected] Internet : www.visaktue.be FRANCE Produits de la Mer (İki ayda bir Fransızca olarak yayımlanan dergi) Address : 13 Reu du Breil, P.O.Box 6305, 35063 Rennes Cedex France Telephone : +33 (0) 2 99325880 Fax : +33 (0) 2 99418957 E­mail : [email protected] GERMANY Fish International (in English) Fischmagazin (in german) Address : Fachpresse­Verlag Michael Steinert, An der Alster 21, 20099 Hamburg Germany Telephone : +49 (0) 40 2484540 Fax : +49 (0) 40 2803788 E­mail : [email protected] IRELAND (İrlanda) Irish Skipper (Aylık İngilizce olarak yayımlanan dergi) Address : Taney Hall, Eglinton Terrace, Dundrum, Dublin 14, Ireland Telephone : +353 (0) 1 2960000 Fax : +353 (0) 1 2960383 Internet : www.irishskipper.net THE NETHERLANDS Vismagazine (vvu vitgerers B.V. yayınevi tarafından Hollandaca olarak ayda bir yayımlanan dergi) Address : P.O.Box 4, 7000 BA Doetinchem, The Nertherlands Telephone : +31 (0) 314 358224 E­mail : [email protected] Internet : www.zibb.nl/food SPAIN (Ispanya) Industrias Pesqueras (İki haftada bir İspanyolca olarak yayımlanan dergi) Address : Policarpo Sanz 22, 3o der., 36202 Vigo, Spain. Telephone : +34 (0) 98 6447075 Fax : +34 (0) 98 6430625 E­mail : [email protected] UNITED KINGDOM Fish Trader Address : Royston House, Caroline Park, Edinburgh AH5 IQJ, United Kingdom Telephone : +44 (0) 131 5512942 Fax : +44 (0) 1315512938 E­mail : [email protected]
Internet : www.industriaspesqueras.com 60 İTHALATÇI ADRESLERİ FRANSA Casino (Süpermarket zinciri) Address : 24 rue de la Montat, BP 306 42100 St. Telephone : +33 (0) 4 7743131 Fax : +33 (0) 4 77453838 E­mail : [email protected] Internet : www.groupe.casimo.tr Comigro Geneco SA (Su ürünleri ithalatçısı) Address : Royston House, Caroline Park, Edinburgh AH5 IQJ, United Kingdom Telephone : +44 (0) 131 5512942 Fax : +44 (0) 1315512938 E­mail : [email protected] Freshack Exploitation (Taze balık ithalatçısı) Address : Residence La Roseliere, 52 me Apolline. 62200 Saint Martin Boulogne. France Telephone : +33 (0) 3 21990499 Fax : +33 (0) 3 21997111 E­mail : [email protected] Furie SA (Konserve Balık İthalatçısı) Address : P.O. Box40, 29730 Le Guilvince France Telephone : +33 (0) 2 35102530 Fax : +33 (0) 2 35102536 E­mail : [email protected] Gelazur SA (Dondurulmuş deniz ürünleri ithalatçısı) Address : P.O.Box.3291 06205, Nice Cedex 3 France. Telephone : +33 (0) 4 93180705 Fax : +33 (0) 4 93185660 E­mail : [email protected] Internet : www.gelazur.com Interpral (Yenilebilen deniz ürünleri ithalatçısı) Address : 336 rue St.Honore.75001 Paris, France. Telephone : +33 (0) 1 55041212 Fax : +33 (0) 1 55041200 E­mail : [email protected] Internet : www.interpral.fr Maryvex (Su Ürünleri İthalatçısı) Address : 22 Boulevard J.P. Calloch. 56100 Lorient.France Telephone : +33 (0) 2 97373044 Fax : +33 (0) 2 97370622 Monoprix S.A. (Süpermarket zinciri) Address : Tours Vendome, 204 Ronde Pont De Sevres, 92516 Boulogne Cedex France. Telephone : +33 (0) 1 55207000 Fax : +33 (0) 1 55207001 Internet : www.monoprix.fr Pomona S.A. (Deniz börülcesi ithalatçısı) Address : 24 rue de la Montat, BP 306 42100 St. Telephone : +33 (0) 1 402 83171 Fax : +33 (0) 1 40283082 E­mail : [email protected] Prodimar (Yenilebilen deniz ürünleri ithalatçısı) Address : 3 rue de la Republique. 13001 Marseille. France Telephone : +33 (0) 4 91905163 Fax : +33 (0) 4 91904705 E­mail : [email protected]
61 Servifrais York S.A. (Taze balık ithalatçısı) Address : P.O.Box186, 76403 Fecamp Cedex France Telephone : +33 (0) 2 35102530 Fax : +33 (0) 2 35102536 E­mail : [email protected] GERMANY (Almanya) A&P Warenhandels GmbH (Karides, kabuklu deniz hayvanı ve kafadan bacaklılar ithalatçısı) Address : Im Heidewinkel 7, 21449 Radbruch Germany. Telephone : +49 (0) 4178331 Fax : +49 (0) 41781417 Internet : www.monoprix.fr Büsumer Fischerei­Gesellschaft mbH&Co.KG (Karides kabuklu deniz hayvanı ve kafadan bacaklılar ithalatçısı) Address : Chausseestrasse 32, 25797 Wöhrden. Germany Telephone : +49 (0) 48399000 Fax : +49 (0) 483990015 E­mail : [email protected] Internet : www.buesumer­feinkost.de Crustimex­Seafood GmbH (Dondurulmuş balık ve karides, kabuklu deniz hayvanı ve kafadan bacaklılar ithalatçısı) Address : Grosse Elbstrasse 133, 22767 Hamburg Germany Telephone : +49 (0) 403802020 Fax : +49 (0) 38020238 E­mail : crustimex­seafood@t­online.de Dan Lachs GmbH (Dondurulmuş balık ve karides, kabuklu deniz hayvanı ve kafadan bacaklılar ithalatçısı) Address : Lise­Meitner­Strasse 16, 24223 Raisdorf, Germany. Telephone : +49 (0) 43078011 Fax : +49 (0) 43075420 Denukacke&Wilms Nachf.GmbH (Dondurulmuş balık ve egzotik) taze balık ithalatçısı Address : Hinschenfelder Stieg 12c,22041 Hamburg Germany Telephone : +49 (0) 40 6965150 Fax : +49 (0) 40 6937362 Frischeparadies Edelfisch (Egzotik taze balık ithalatçısı) Address : Larchenstrasse 101, 65933 Frankfurt am Main, Germany. Telephone : +49 (0) 69 3803230 Fax : +49 (0) 69 38032333 Internet : www.frischeparadies.de/edelfisch.htm Exotic Seafood (egzotik) taze balık ithalatçı Address : Am Lunedeich 125­129,27572 Bremerhaven,Germany. Telephone : +49 (0) 471 972960 Fax : +49 (0) 471 9729666 E­mail : info@exotic­seafood.com Hamburger Feinfrost GmbH HLB Fischimport GmbH Dondurulmuş balık ve karides, kabuklu deniz (Egzotik) taze balık ithalatçısı hayvanı ve kafadan bacaklılar ithalatçısı Address : Bessheinerhof P.O.Box.119, Address : Grosse Elbstrasse 158, 22767 65464 Trebur, Germany. Hamburg Germany Telephone : +49 (0) 614791460 Telephone : +49 (0) 40 3992920 Fax : +49 (0) 6147914614 Fax : +49 (0) 40 39929239 E­mail : [email protected] E­mail : [email protected] Internet : www.hlbtropicalfood.com
Internet : www.hafro.de 62 Flamingo­Fisch GmbH Otto Franck Import KG Dondurulmuş ve tüm halde dondurulmuş balık Konserve balık ithalatçısı ithalatçısı Address : Statzlinger Strasse 63, 86165 Address : Am Lunedeich 15­23, 27572 Augsburg, Germany Bremerhaven, Germany Telephone : +49 (0) 821 794020 Telephone : +49 (0) 471 79930 Fax : +49 (0) 821 7940223 Fax : +49 (0) 471 799369 E­mail : [email protected] E­mail : mail@flamingo­fisch.de Internet : www.ottofranck.de Hussmann & Hahn GmbH Tüm halde dondurulmuş balık ithalatçısı Address : P.O.Box.360, 27453 Cuxhaven, Germany Telephone : +49 (0) 4721 6090 Fax : +49 (0) 4721 609170 E­mail : info@hussmann­hahn.de Internet : www.hussmann­hahn.de Rud.Kanzow GmbH&Co.KG Dondurulmuş balık ve karides kabuklu deniz hayvanı ve kafadan bacaklılar ithalatçısı Address : Trettaustrasse 22, 21107 Hamburg, Germany Telephone : +49 (0) 40 7519800 Fax : +49 (0) 40 751563 E­mail : [email protected] Internet : www.kanzow.de Ernst Kratzentein & Co.GmbH Tüm halde dondurulmuş balık ithalatçısı Address : Ringstrasse 72, 27572 Bremerhaven, Germany Telephone : +49 (0) 471 972870 Fax : +49 (0) 471 9728720 E­mail : e­kratzenstein@t­online.de Internet : www.ernst­kratzenstein.de A.O.M.Arnold Otto Meyer Karides, kabuklu deniz hayvanı ve kafadan bacaklılar ithalatçısı Address : Ballindamm 1,20095 Hamburg, Germany Telephone : +49 (0) 40 302990 Fax : +49 (0) 40 30299319 Nordsee GmbH & Co.KG Tüm halde dondurulmuş balık ithalatçısı Address : KluBmannstraBe 3, 27570 Bremerhaven, Germany Telephone : +49 (0) 471 1302 Fax : +49 (0) 471 131400 Internet : www.nordsee.com Fr.Pedersen Egzotik taze balık ithalatçısı Address : Grosse Elbstrasse 152, 22767 Hamburg Germany Telephone : +49 (0) 40 381617 Fax : +49 (0) 40 3892623 Pickenpack Tiefkühlgesellschaft GmbH Tüm halde dondurulmuş balık ithalatçısı Address : Lüner Rennbahn 9, 21339 Lüneburg, Germany Telephone : +49 (0) 4131 9870 Fax : +49 (0) 4131 987111 E­mail : verkaufs­ [email protected] Internet : www.pickenpack.de Ristic GmbH&Co.Lebensmittel Vertriebs KG Karides, kabuklu deniz hayvanı, kafadan bacaklılar ithalatçısı. Address : Am Espen 15, 90559 Oberferrieden Germany Telephone : +49 (0) 9183 4090 Fax : +49 (0) 9183 40949 E­mail : [email protected] Internet : www.ristic.com
63 Rungis Express GmbH Egzotik taze balık ithalatçısı Address : Am Hambuch 2, 53340 Meckenheim, Germany Telephone : +49 (0) 2225 883100 Fax : +49 (0) 2225 8833190 E­mail : info@Rungis­Express.de Internet : www.rungisexpress.de/index1.htm E­Schottke GmbH Tüm halde dondurulmuş balık ithalatçısı Address : Am Lunedeich 116, 27572 Germany Telephone : +49 (0) 471 97360 Fax : +49 (0) 471 72076 I.Schmidt HgmbH Konserve balık ithalatçısı Address : Zur Haveldüne 13, 13595 Berlin, Germany Telephone : +49 (0) 30 3620060 Fax : +49 (0) 30 36200631 E­mail : [email protected] Robert H.Schroeder Konserve balık ithalatçısı Address : Jungmannstrase 29, 22605 Seafood GmbH Egzotik taze balık ithalatçısı Address : Im Teelbruch 46, 45219 Essen, Germany Telephone : +49 (0) 2054 85669 Fax : +49 (0) 2054 85620 E­mail : seafood.essen@t­online.de Sey­Import und Export GmbH Egzotik taze balık ithalatçısı Address : Bürgermeister­Fiedler­Platz 1­3, Hamburg, Germany Telephone : +49 (0) 40 8890110 Fax : +49 (0) 40 8802987 E­mail : [email protected] 45219 Essen, Germany Telephone Fax E­mail Internet : +49 (0) 2054 95750 : +49 (0) 2054 957530 : info@sey­import.de : www.sey­import.de Shrimpex Handelsgesellschaft mbH Wünsche Handelsgeselschaft International MbH Karides, kabuklu deniz hayvanı ve kafadan Konserve balık ithalatçısı bacaklılar Address : Domstrasse 19, 20095 Address : Mörkenstrasse 7, 22767 Hamburg, Germany Hamburg, Germany Telephone : +49 (0) 40 3860390 Telephone : +49 (0) 40 333120 Fax : +49 (0) 40 3892553 Fax : +49 (0) 40 33312297 E­mail : [email protected] Internet : www.whi.de/wuensche/index.html THE NETHERLANDS Boas BV Konserve gıda ithaaltçı/dağıtıcısı (ton balığı, kabuklar, karides ve yengeç) Address : Stephensonstraat 40, P.O.Box 340, 2700 AH Zoetermeer, The Netherlands Telephone : +31 (0) 79 3442600 Fax : +31 (0) 79 3421722 E­mail : [email protected] Internet : www.boas.nl Culimer BV Dondurulmuş deniz balığı ve kabuklar ithalatçısı Address : Eemhavenweg 20, 3089 KG Rotterdam, The Netherlands Telephone : +31 (0) 10 4282255 Fax : +31 (0) 10 4281030 E­mail : [email protected] Internet : www.culimer.nl
64 Gebr.Dil Import and Export BV Canlı, taze ve dondurulmuş tatlı su balığı ithalatçısı (ürün toptancısı) Address : P.O.Box 25, 1920 AA Akersloot The Netherlands Telephone : +31 (0) 251 312306 Fax : +31 (0) 251 315420 E­mail : [email protected] Internet : www.fis.com/dil Goldfish Dondurulmuş ve taze su ürünleri ithalatçısı Address : P.O.Box 71, 1130 AB Volendam, The Netherlands Telephone : +31 (0) 299 363984 Fax : +31 (0) 299 267232 E­mail : [email protected] Internet : www.goldfish.nl Gravis Kennemerland BV Taze ve dondurulmuş yenilebilen deniz ürünleri ve filetoları ve tütsülenmiş ürünler Address : P.O. Box 158, 3750 GD Bunschoten, The Netherlands Telephone : +31 (0) 332 982614 Fax : +31 (0) 332 987188 E­mail : [email protected] Internet : www.culimer.nl Heiploeg BV Dondurulmuş karides ithalatçısı (imalatçısı) Address : P.O.Box 2, 9974 ZG Zoutkamp, The Netherlands Telephone : +31 (0) 595 405555 Fax : +31 (0) 595 402354 E­mail : [email protected] Internet : www.heiploeg.nl Hoogendijk Import Export BV Dondurulmuş yenilebilen deniz ürünleri ithalatçısı toptancısı ve ihracatçısı Address : P.O.Box 10, 3130 AA Vlaardingen, The Netherlands Telephone : +31 (0) 10 2486666 Fax : +31 (0) 10 2486600 E­mail : [email protected] Internet : www.hoogendijkbv.nl Interfish BV Su ürünleri ithalatçı, toptancı ve ihracatçısı Address : P.O.Box 53,1970 AB Ijmuiden, The Netherlands Telephone : +31 (0) 255 519024 Fax : +31 (0) 255 536073 E­mail : [email protected] Intergroup Trading (IGT) Konserve ton balığı ithalatçı ve ticaret şirketi Address : Rokin 101, 1012 KM Amsterdam, The Netherlands Telephone : +31 (0) 20 6272027 Fax : +31 (0) 20 6253548 Gbr.Kraan BV Canlı ve tütsülenmiş yılan balığı ithalatçı toptancı ve ihracatçısı Address : Westerdijk 27,2451 VB Leimuiden, The Netherlands Telephone : +31 (0) 71 3312300 Fax : +31 (0) 71 3316268 E­mail : [email protected] Internet : www.gebrkraan.nl Kühne en Heitz BV Dondurulmuş berlam balığı ithalatçı ve ihracatçısı Address : P.O.Box 325, 3100 AH Schiedam, The Netherlands Telephone : +31 (0) 10 4621100 Fax : +31 (0) 10 462112 E­mail : [email protected] Internet : www.212.206.28.214/index_ns.html MCM foods BV Konservelenmiş su ürünleri ithalatçı, ihracatçı ve dağıtımcısı Address : P.O.Box 23375, 3001 KJ Rotterdam, The Netherlands Telephone : +31 (0) 10 2130488 Fax : +31 (0) 10 4116545 E­mail : [email protected] Internet : www.memfood.com
65 Ouweand Dondurulmuş ringa balığı, morina balığı ve berlam balığı ithalatçı ve işleyicisi Address : P.O.Box 3033 2220 CA Katwijk The Netherlands Telephone : +31 (0) 71 4051111 Fax : +31 (0) 71 4051148 E­mail : [email protected] Internet : www.ouwehand.com Primstar BV Dondurulmuş balık ithalatçısı Address : P.O.Box 283, 3340 AG Hendrik Ido Ambacht,The Netherlands Telephone : +31 (0) 78 Fax : +31 (0) 299 267232 E­mail : [email protected] Internet : www.goldfish.nl Princes Foods Konservelenmiş su ürünleri ithalatçı/toptancısı ve ihracatçısı Address : P.O.Box 19157, 3001 BD Rotterdam The Netherlands Telephone : +31 (0) 10 2018181 Fax : +31 (0) 10 2018111 Pro Fish Kendi ihtiyacı olan taze yenilebilen deniz ürünleri ithalatçısı Address : P.O.Box 81, 7390 AA Twello, The Netherlands Telephone : +31 (0) 571 287780 Fax : +31 (0) 571 287795 E­mail : [email protected] Internet : www.profish.nl Pronk Hollandvis BV Taze yenilebilen deniz ürünleri ithalatçı, toptancı ve ihracatçısı Address : Vissershavenweg 65, 2583 DL Den Haag, The Netherlands Telephone : +31 (0) 70 3512258 Fax : +31 (0) 70 3521416 E­mail : [email protected] Klaas Puul&Zoon BV Derin deniz ürünleri, karides ve som balığı ithalatçısı Address : P.O.Box 231, 1130 AE Volendam, Sealect CV Dondurulmuş kabuklar ithalatçısı Address : Honingerdij 101 B, 3063 AL Rotterdam,The Netherlands Telephone : +31 (0) 299 364247 Fax : +31 (0) 299 367247 E­mail : purchase@klaas­puul.nl Internet : www.klaas­puul.nl Slothouber Dondurulmuş su ürünleri ithalatçı ve ihracatçısı Address : P.O.Box 85477, 2508 CD Den SPAIN İspanya America y Galicia S.A. Su ürünleri ithalatçısı Address : el.Tecen,55 36910 Las Palmas (Gran Canarica), Spain. Telephone : +34 (0) 986 890911 Fax : +34 (0) 986 890344 Basilio Pescados y Gongelados Dondurulmuş balık ithalatçısı Address : C/Basilio Castro 4, 33420 Lugones (Asturias), Spain. Telephone : +34 (0) 985 260166 Fax : +34 (0) 985 260494 E­mail : [email protected] Internet : www.pescados­basilio.es
The Netherlands Telephone : +31 (0) 299 364247 Fax : +31 (0) 299 367247 E­mail : purchase@klaas­puul.nl Internet : www.klaas­puul.nl The Netherlands Telephone : +31 (0) 70 3624780 Fax : +31 (0) 70 3609345 E­mail : [email protected] Internet : www.slothouber.nl 66 Basoarte S.A. Su ürünleri ithalatçısı Address : Eguidazu Kaia 1, Ondarroa, Spain. Telephone : +34 (0) 94 6830745 Fax : +34 (0) 94 6831608 E­mail : [email protected] Internet : www.basoarte.com Juan Blanque SL Taze ve dondurulmuş balık toptancısı Address : Calle longitudinal 6, Primercat 1, Oficina 42. Mercabarna,E­08040 Barcelona, Spain. Telephone : +34 (0) 93 3361911 Fax : +34 (0) 93 3362108 E­mail : [email protected] Frio Condal S.A. Dondurulmuş balık ithalatçısı Address : Calle Foc.69, E­08038 Barcelona, Spain. Telephone : +34 (0) 93 2237575 Fax : +34 (0) 93 2232987 E­mail : [email protected] Internet : www.friocondal.com Interaliment S.A. Dondurulmuş yenilebilen deniz ürünleri ithalatçısı Address : Zona Industrial de Congost,parcela 6 VJ08 170 Montonnes de Valles, Barcelona,Spain. Telephone : +34 (0) 93 8642900 Fax : +34 (0) 93 8642901 E­mail : [email protected] Internet : www.interaliment.com Pescados Videla S.A. Su ürünleri ithalatçısı Address : Transversal 9,Edificio Unifrisal, Mercabarna,E­08040 Barcelona, Spain. Telephone : +34 (0) 93 2626940 Fax : +34 (0) 93 2632171 E­mail : [email protected] Percados y Mariscos Rodolfo S.A. Taze balık ve kabuklu deniz hayvanı ithalatçısı Address : Zona Portuaria s/n,20110 Pasai San Pedro Guipuzcoa,Spain. Telephone : +34 (0) 943 404080 Fax : +34 (0) 943 395198 E­mail : [email protected] UNITED KINGDOM Allan & Dey Ltd. Egzotik balık ithalatçısı Address : 45 Sinclair Road, Torry,Aberdeen AB11 9BG United Kingdom Telephone : +44 (0) 1224 896000 Fax : +44 (0) 1224 872920 E­mail : [email protected] Internet : www.fis.com/allandey Amazon Seafoods Dondurulmuş yenibilen deniz ürünleri ithalatçısı Address : Fishery Pier, Kyle, Ross­Shire IV4 8AJ. Telephone : +44 (0) 1599 534224 Fax : +44 (0) 1599 534104 E­mail : [email protected] Ken Bell International Ltd. Dondurulmuş Address : 22/40 Brentwood Avenue,Newcastle­ Upon­Tyne,NE2 3DH United Kingdom Telephone : +44 (0) 191 2815311 Fax : +44 (0) 191 2818802 E­mail : [email protected] Internet : www.kenbell.com Croan Seafoods Ltd. Taze ve dondurulmuş balık ithalatçısı Address : 28 West Harbour Road,Edinburgh, EH5 IPS. United Kingdom Telephone : +44 (0) 1315 511888 Fax : +44 (0) 1315 512221 E­mail : [email protected] Internet : www.croan.co.uk
67 Fastnet Fish Ltd. Deniz ürünleri ithalatçısı Address : Alexandra Chambers, Flour Square, Crimsby,DN31 31S.United Kingdom Telephone : +44 (0) 1472 240777 Fax : +44 (0) 1472 241052 E­mail : [email protected] Lyons Seafoods Ltd. Yenilebilen deniz ürünleri ithalatçısı Address : Barrow House,Bishopsthrow, Warminster,Wiltshire BA12 9HU, United Kingdom Telephone : +44 (0) 1985 214565 Fax : +44 (0) 1985 214278 E­mail : [email protected] Sco­Fro Foods Ltd. Dondurulmuş yenibilen deniz ürünleri ithalatçısı Address : 229 St.Vincent Street, Glasgow G2 5QY, United Kingdom Telephone : +44 (0) 141 2237710 Fax : +44 (0) 141 2237715 E­mail : [email protected] Internet : www.sco­fro.co.uk John West Food Ltd. İşlenmiş balık ithalatçısı Address : West House, Bixeth Street, Liverpool L3 9SR,United Kingdom Telephone : +44 (0) 151 2368771 Fax : +44 (0) 151 2365465 ITALY Azienda Aricola VIP Mersin balığı ithalatçısı Address : via Convento Aguzzano 82,25034 Orzinuovi (BS),Italy Telephone : +39 030 941866 Fax : +39 030 944100 E­mail : [email protected] Internet : www.sturgeons.net Ferro Ezio­II Gabbiano SRL Balık ve yenibilen deniz ürünleri ithalatçısı Address : 84, v.S.Marco,30015 Chioggia (VE), Italy Telephone : +39 0414 966693 Fax : +39 0414 966693 Friofish SRL Dondurulmuş balık ithalatçı­ihracatçısı Address : Contrada Valle Cupa n 27,64010 Controguerra­Teramo,Italy Telephone : +39 0861 89763/89764 Fax : +39 0861 89762 E­mail : [email protected] Internet : www.friofish.it Oceanpesca SRL Dondurulmuş balık ithalatçısı Address : 11, v.De Nicola, 63039 San Benedetto del Tronto,Italy Telephone : +39 073 5753293 Fax : +39 073 5753321 Sea Business Yenilebilen deniz ürünleri ithalatçısı Address : 153,s.s.16, 64018 Tortoreto,Italy. Telephone : +39 0861 786571 Fax : +39 0861 786571 World Wide Import&Export di Saglimbene Giovanni Canlı, pişirilmemiş ıstakoz, karides, yengeç ve taze balık ithalatçısı Address : 6,v.Penna,98039 Taormina,Italy. Telephone : +39 0942 625191/24279 Fax : +39 073 5753321
68 9. SU ÜRÜNLERİ FİYATLARINA VE İSTATİSTİKLERİNE ULAŞILABİLECEK LİNKLER: http://fis.com/fis/marketprices/index.asp?l=e (TÜM DÜNYA FİYATLARI) http://www.st.nmfs.gov/st1/market_news/ (TÜM DÜNYA FİYATLARI) http://swr.ucsd.edu/fmd/sunee/twprice/jws.htm http://www.dorsetfreshfish.co.uk/prices.htm http://www.hanstholmfiskeauktion.dk/ukindex.htm http://www.st.nmfs.gov/st1/market_news/doc21.txt http://www.st.nmfs.gov/st1/market_news/ http://www.snm.agriculture.gov.fr­ (Fransa Fiyatları) http://www.mercabarna.es/ang/index3.html (İspanya 10. KAYNAKLAR DİE Tarım Bakanlığı Fao Production Statistics Fao Trade Statistics CBI Market Research
69