enflasyon - EkonomiAnaliz

ENFLASYON (Genel bakış)
Gazi Üniversitesi Ekonometri Bölümü
-KADİR ÖZKAN
-HÜSEYİN FATİH YAZ
SUNUM KİTLESİ: İKTİSADİ İDARİ BİLİMLER
ÖĞRENCİLERİ
HÜSEYİN FATİH YAZ
1
ENFLASYON NEDİR ?
 Latince bir kelime olan "enflasyon", şişkinlik ya da genişleme anlamına
gelmektedir.
 Ekonomik literatürde ise enflasyon;
Enflasyon, fiyatlar genel düzeyinin etkili bir şekilde devamlı
yükselmesi nedeniyle paranın sürekli olarak değer kaybetmesi,
bunun sonucu olarak da tüketicilerin satın alma gücünü yitirmesidir.
 Enflasyon ortamında mal ve hizmetlerin genel fiyat düzeyi yükselirken, paranın
satın alma gücünde azalma olmaktadır. Bu nedenle enflasyon, paranın satın
alma gücünün düşmesi olarak da ifade edilmektedir.
 Yüksek enflasyon paranın alım gücünü azaltır ve aynı zamanda fiyat
değişimlerini anlamayı zorlaştırır.
ENFLASYONUN KAYNAĞI NEDİR?
1) TALEP ENFLASYONU
2) MALİYET ENFLASYONU
HÜSEYİN FATİH YAZ
3
1) TALEP ENFLASYONU
• Talep enflasyonu, para bolluğundan dolayı daha fazla mal ve
hizmet talep edilmesine ve fiyatların artmasına yol açan
olaydır.
HÜSEYİN FATİH YAZ
4
Türkiye’de 1950’lerden günümüze
para arzı ve enflasyon
HÜSEYİN FATİH YAZ
5
2) MALİYET ENFLASYONU
 Maliyet enflasyonu, üretilen mal ve hizmetlerin maliyetinin
sürekli artmasıdır.
•
•
•
•
İşçi ücretlerindeki sürekli artış.
Firmaların vergi yükünün artması.
Hammadde fiyatlarındaki artış.
Faiz haddinin yüksekliği
Üretim maliyetlerini artırarak fiyatlar genel seviyesini
yükseltmesine ve
maliyet enflasyonuna yol açan etkenlerdendir.
HÜSEYİN FATİH YAZ
6
ENFLASYON TÜRLERİ
• ILIMLI ENFLASYON
yıllık olarak tek rakamlı, yani %10'un altında
kalan bir enflasyon oranını ifade etmektedir.
Fiyatlar genel düzeyi fazla değişmez.
HÜSEYİN FATİH YAZ
7
ENFLASYON TÜRLERİ
• AŞIRI ENFLASYON
Bir görüşe göre yıllık %10'la %1000
arasındaki enflasyona yüksek oranlı enflasyon
denilmektedir.
Bazı iktisatçılar %10'la %200 arasındaki
enflasyonu yüksek oranlı enflasyon olarak
nitelendirmektedir.
HÜSEYİN FATİH YAZ
8
ENFLASYON TÜRLERİ
• HİPER ENFLASYON
fiyat artışları aylık %50'ye ulaştığı zaman
hiperenflasyon söz konusudur.
Bu ölçüdeki bir enflasyon dolaşımdaki parayı
tahrip etmektedir.
HÜSEYİN FATİH YAZ
9
BEKLENTİLERİN ENFLASYONA ETKİSİ
• Beklentiler enflasyonun artmayacağı yönünde olduğu sürece
talep ve maliyet enflasyonu artışı devam etmez.
• Aksi durum da geçerlidir.
Beklentilere örnek
HÜSEYİN FATİH YAZ
10
•
Eğer enflasyonun artacağı bekleniyor ise,
çalışanlar alım güçlerinin azalmaması için
ücretlerinin artmasını talep ederler,
bu da firmaların maliyetlerinin artmasına yol
açar.
Bu maliyet artışı tüketicilere daha yüksek
fiyatlar olarak yansıtılırsa enflasyon artar.
HÜSEYİN FATİH YAZ
11
HÜSEYİN FATİH YAZ
12
• ÇEKİRDEK ENFLASYON
Uluslararası piyasalardaki fiyat hareketlerine
bağlı enerji fiyatları,
mevsimsel etkilere maruz ürünlerin fiyatları,
devletin kontrolünde belirlenen fiyatlar ve dolaylı
vergilerin (KDV vb.),
tüketici fiyatları endeksinden kademeli olarak
ayrıştırılması ile hesaplanmaktadır
HÜSEYİN FATİH YAZ
13
Enflasyon ve Büyüme İlişkisi
• Aralarında ters yönlü bir ilişki vardır
HÜSEYİN FATİH YAZ
14
TÜRKİYE’DE ENFLASYON VE
HESAPLANMA YÖNTEMİ
1) Türkiye’de enflasyonun genel durumu
2) Enflasyon nasıl hesaplanır?
HÜSEYİN FATİH YAZ
15
1) Türkiye’de enflasyonun genel
durumu
‘Türkiye’de yaklaşık otuz yıldan beri devam
eden yüksek ve sürekli enflasyonun yarattığı
ekonomik istikrarsızlık,
büyüme performansının düşmesine,
gelir dağılımının bozulmasına yol açmış,
refah seviyesini düşürmüş,
her alanda istikrarsızlığa sebep olmuştur.’
(TCMB Enflasyon raporu)
HÜSEYİN FATİH YAZ
16
TCMB’nin yorumu kime ve neye göre doğru?
HÜSEYİN FATİH YAZ
17
MAASTRICHT KRİTERLERİ
• 7 Şubat 1992
• Avrupa Birliği Antlaşmasında (Maastricht
Antlaşması), Ekonomik ve Parasal Birliğin (EPB)
aşamaları, bu aşamalarda izlenecek ekonomik
ve parasal politikalar ve bu politikaların
uygulanması için gerekli kurumsal değişiklikler
ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
HÜSEYİN FATİH YAZ
18
MAASTRICHT ENFLASYON KRİTERLERİ
• Ülkenin enflasyon oranı, o yıllın en düşük
enflasyon oranına sahip üç ülke ortalamasının
en fazla 1,5 puan üzerinde olabilir.
HÜSEYİN FATİH YAZ
19
(Uyumlaştırılmış TÜFE ye göre)
Enflasyon oranı % 2005 yılı
Kaynak: Eurostat
http://epp.eurostat.cec.eu.int
HÜSEYİN FATİH YAZ
20
1) ENFLASYON NASIL HESAPLANIR?
4 farklı yoldan hesaplanmaktadır
1. Bir önceki yılın aynı ayına göre
HÜSEYİN FATİH YAZ
21
2. Bir önceki aya göre
HÜSEYİN FATİH YAZ
22
3. Bir önceki yılın ortalamasına göre
4. Aralık ayına göre
HÜSEYİN FATİH YAZ
23
HÜSEYİN FATİH YAZ
24
HÜSEYİN FATİH YAZ
25
Enflasyonun ne anlama geldiği, nelerin enflasyona
sebep olduğu ve enflasyonla mücadelede para
politikasının rolüne dair gerekli ve yeterli bilgi sahibi
olmak,
enflasyonun
Ülkemizin ekonomik ve toplumsal
hayatında yol açtığı hasarları
kavramamıza , enflasyonla mücadelenin neden bu
kadar önemli olduğunu anlamamıza ve bugün artık
sürdürülebilir ve yüksek büyümenin
Ancak fiyat istikrarı ile
sağlanabileceğine dair ortak bir bilinçin oluşmasına
büyük ölçüde katkıda bulunacaktır.
HÜSEYİN FATİH YAZ
26
HÜSEYİN FATİH YAZ
27