TUNUS ÜLKE RAPORU

TUNUS ÜLKE RAPORU Hazırlayan Deniz ÇAKIROĞLU 2008 T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi
GİRİŞ Tunus 162,2 km2 yüzölçümü ve 2008 yılında yaklaşık 10,4 milyon nüfusu ile Kuzey Afrika’da Cezayir ve Libya arasındaki küçük bir alanda yer almaktadır. Resmi dili Arapça olan ülkede Fransızca ve İtalyanca yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Başkent Tunis ve 2006 yılı itibarıyla kişi başına gelir, 2 904 dolar, satın alma gücü paritesine göre ise 8 571 dolardır. Tipik bir Akdeniz iklimine sahip olan ülkede kışları ortalama 12 derece, yazları ise 29 derece civarındadır. Tunus ticaret anlayışında tarihi Kartaca geleneğini sürdürmeyi ilke edinmiştir. Tarihte Mısırlıların monarşi, Atinalıların demokrasi ve Kartacalıların ise ticareti keşfettikleri ileri sürülmektedir. Kartacalılar Milattan önce 2. Yüzyılın sonuna kadar, Akdeniz havzasındaki ticarete hakim topluluk olarak bilinmektedir. Bu dönemde Kartacalı denizcilerin ilk kez güneyde Gine Körfezi, kuzeyde ise İngiltere kıyıları gibi uzak mesafelere gidebildikleri görülmüştür. Tunus tarih boyunca Akdeniz ile Güney Sahra arasındaki ticarette önemli bir bağlantı noktası olmuştur. Bugün Tunus devleti tarihten gelen bu ticaret geleneğini sürdürmektedir. Akdenizin güneyinde yer alan bu ülke, bir taraftan Avrupa’ya siyasi ve ekonomik açıdan yakın, diğer taraftan iç siyasi dengeleri istikrarlı, modern bir Arap ülkesi profili çizmektedir. TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER 2006 2007 2008a GSYİH (milyar $) 30,96 35,0 41,5 GSYİH büyüme % 5,2 6,3 5,2 Tüketici fiy.enfl.ort.% 4,5 3,1 5,5 Nüfus (milyon) 10,2 10,3 10,4 İhracat (fob milyon $) 11,5 15,2 18,8 İthalat (cif milyon $) 14,0 18,0 22,2 Döviz kuru ort. TD:$ 1,33 1,28 1,16 Kaynak Economist Intelligence Unit; EIU Country Report Mayıs 2008 a: tahmini GSYİH gerçek artışı 1990’lı yıllar boyunca ortalama %4,5­5 civarında seyretmiştir. Tunus ekonomisi 2007 yılında %6,3 oranında büyümüştür. GSYİH’nin Kaynakları itibariyle gerçekleşen sektörel büyüme­ 2007 Sektörler Toplamın %si Tarım 2,1 Sanayi 7,2 Hizmetler 6,7 Kaynak Economist Intelligence Unit;EIU Country Report Mayıs 2008 2007 yılında bir önceki yıla nazaran Hizmetler Sektörü %6,7, Sanayi Sektörü %7,2, Tarım Sektörü % 7,2 oranında büyümüştür. Karşılaştırmalı Ekonomik Göstergeler­ 2006
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 1 Tunus Fransa Fas a Libya a Cezayir a GSYİH (milyar $) 30,96 2 252 63,3 51,0 113,2 GSYİH/ kişi ($) 2 904 36 986 2 050 8 470 3 393 GSYİH/ kişi ($) ppt* 8 571 32 985 5 296 14 376 7 391 Tük fiy. Enfl. 4,5 1,7 3,4 2,7 2,6 Cari işlemler dengesi (milyar $) ­0,6 ­27,7 0,2 12,9 29,0 Cari işlemler dengesi (GSYİH %’si) ­2,1 ­1,2 0,4 25,4 25,7 İhracat (fob milyar $) 11,5 483,6 11,4 33,7 53,8 İthalat (cif milyar $) 14,0 514,6 21,0 12,3 21,2 a: tahmini ppt: Satın alma gücü paritesi Kaynak Economist Intelligence Unit;EIU Country Profile 2007 GENEL EKONOMİK DURUM Nüfus ve İstihdam Nüfus artış hızı 1966 yılında %3 iken 2006’ya gelindiğinde bu oran %1,1 olmuştur. Nüfus göreli olarak azalmaktadır. 2030 yılında nüfus artış hızının %0,9 olması beklenmektedir. 2005 yılında 10,1 milyon olan ülke nüfusunun % 29,9’u 15 yaşın altında bulunmaktadır. Azalan doğum oranı, artan gelir ve eğitimle orantılıdır. Nüfusun %43’ü görece daha zengin olan doğu kıyısında yaşamaktadır. Ekonomi Tunus ekonomisi tarım, madencilik, enerji ve imalat sektörleriyle gelişen bir ekonomidir. Gıda ürünleri ithalatta önemli bir yer tutmakla birlikte ülke, başta zeytinyağı olmak üzere önemli bir tarım ürünleri ihracatçısıdır. Dünya fosfat üretiminde ilk sıraları alan Tunus, fosfatı işleyerek fosforik asit ve gübreye dönüştürmektedir. Ülkede petrol ve gaz üretilmektedir. İmalat sektöründe ise, tekstil ve deri ürünleri en önemli ihraç kalemlerini oluşturmaktadır. 1992­1996 yıllarını kapsayan, 8. Kalkınma Planı ile, yıllık GSYIH büyüme oranı % 6 olarak hedeflenmiştir. Bu plan mali piyasalara istikrar getirip, Dinarın konvertibilitesini sağlama, özelleştirme ve ithalat kısıtlamalarını azaltma hedeflerine ulaşmayı amaçlamıştır. Aynı zamanda, bu planla dış borçların, bütçenin ve cari hesap açıklarının kontrolü öngörülmüş, yeni bir Yatırım Kanunu uygulamaya konmuş ve Çalışma Yasası revize edilmiştir. 1997­2001 yıllarını kapsayan 9. Kalkınma planında hükümet hedeflerini 15 yıl gibi daha uzun bir zaman dilimine yayarak 2011 yılına kadar ki projeksiyonları da gözönüne almayı kararlaştırmıştır. Bu dönemde üretimde yıllık ortalama %3’lük bir büyüme ile tasarruf ve yatırımların artırılması hedeflenmiştir. 2002­2006 döneminde büyüme %4,5 olarak hedeflenirken, işsizliğin azaltılması temel ekonomik amaç olmuştur. 2007­2011 döneminde ekonomik büyüme %6,1, yanı sıra işsizliğin azaltılması, kişi başına düşen gelirlerin artırılması ve hayat standartlarının iyileştirilmesi hedeflenmiştir. Tunus, 1986 yılında pazar ekonomisinin kurallarını uygulamaya başlamıştır. Yapısal reformların ana çerçevesi fiyatların, ticaretin, faiz oranlarının ve yatırımların
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 2 serbestleştirilmesi ile hükümetin kontrolündeki finans sektörünün reformu olarak belirlenmiştir. Üretimde ve ihracatta fosfat ve petrol eski önemini yitirmiştir. Diğer tarafta tekstil, gıda işleme, elektrikli ürünler önem kazanmıştır. 2007 yılında Tarım ve balıkçılık GSYİH’ya %10 oranında katkıda bulunmaktadır. İhracat gelirlerinin ise özellikle gıda işleme alanında %9 ila 14’ü bu sektörden elde edilmektedir. Bu sektör toplam işgücünün %16’sını istihdam etmektedir. Yerli üreticileri korumak için AB dışı ülkelerden gelen ürünlere hükümet belirgin ticari engeller uygulamaktadır. Özellikle sermaye malı olmayan ithalata tarife dışı engeller uygulanmaktadır. Hükümetin 2005­09 ekonomik politika öncelikleri; istihdam yaratmak, işsizliği önlemek, ihracatı geliştirmek, yabancı yatırımları artırmak, enflasyonu kontrol altında tutmak ve genel ekonomide verimliliği artırmaktır. Haziran 1999’da Tunus’ta gerçekleştirilen ve özellikle Amerika ve Asya’daki yatırımcıların ülkeye olan ilgisini artırmayı amaçlayan bir Forum’da Tunus tarafı; tekstil, mekanik ve elektrikli ürünler, otomotiv parçaları, eczacılık ürünleri, ayakkabı ve deri, gıda ve bilişim teknolojilerine yapılacak yatırımlar açısından rekabet avantajına sahip olduklarını duyurmuştur. Tunus iç pazarının küçük olduğu düşünüldüğünde Tunus’un AB, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’daki daha büyük pazarlara giriş imkanını da yatırımcılara sunduğu görülmektedir. AB ile arasındaki Ortaklık Anlaşması, Avrupa pazarına girişte sanayi ürünlerinde gümrüksüz giriş imkanı sağlamaktadır. Tunus, Genel Preferanslar Sistemi çerçevesinde mamul mallarda, tarımsal ürünlerde ve el sanatları ürünlerinde; ABD, Kanada, İsviçre, Avustralya ve Japonya’nın tercihli tarifelerinden yararlanmaktadır. Ayrıca Mısır, Fas, Ürdün ile tarife engellerini kademeli olarak tümüyle indirmeye yönelik Serbest Ticaret Anlaşmaları bulunmaktadır. 1998 yılında Davos’taki Dünya Ekonomik Forumu’nda yayınlanan Rekabet Raporu’nda Tunus Kuzey Afrika’daki ikinci güçlü ülke olarak değerlendirilmiştir. 2007­2009 döneminde ülkedeki politik istikrarın sürmesi beklenmektedir. Ekonomi politikasının özel yatırımlar, üretim kapasitesinin yükseltilmesi, büyüme hızının ve istihdamın artırılması yönündeki yoğunlaşmanın sürdürülmesi beklenmektedir. Yatırımların istenen boyuta çekilmesi için hükümet: Yatırımlara ilişkin yasal çerçevenin iyileştirilmesi ( daha şeffaf ve ölçülebilir olması) İşgücü piyasası politikası oluşturulması Bankacılık sisteminin güçlendirilmesi Gelir hareketlerinin düzenlenmesi Bilgi kaynaklı ekonomi için gerekli eğitimin oluşturulması Sosyal güvenlik sisteminin güçlendirilmesine yönelik çalışmalarını sürdürmektedir. 2004 yılında Dünya Ekonomik Forumu’nda hazırlanan Global Rekabet Gücü Raporu’nda Tunus Güney Afrika Cumhuriyeti’nden sonra Afrika’daki rekabet gücü yüksek ikinci ülke seçilmiştir. Tunus dünya sıralamasındaki 104 ülke arasında da 42. sırada yer almaktadır. Aynı bölgede bulunan Fas 56. Mısır 62. Cezayir 71. sırada yer almaktadır. Başlıca Sektörler
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 3 Tarım Tarım Sektörü yıllar itibariyle GSYİH’nın %10, İhracat gelirlerinin ise özellikle gıda işleme alanında %9 ila 14’ü bu sektörden elde edilmektedir. Tunus tarım ürünleri son yıllarda geliştirilen sulama teknikleri ve sera üretimi ile tür ve miktar olarak artırılarak ülke ihtiyacına cevap verecek duruma getirilmiş bulunmaktadır. Tunus’ta sulama önemli bir sorundur. 2009 yılına kadar sulanan arazi büyüklüğü %50 oranında genişletilecektir. Bu sayede organik ürün üretiminin üç katına çıkması beklenmektedir. İklim koşullarına doğrudan bağlı olan üretim dönemleri, yılda birden fazla ürün almayı sağlamak amacıyla, seracılık çalışmalarının yaygınlaştırılması ile bazı bölgelerde üçe çıkarılmış bulunmaktadır. Böylece, Tunus’un ithal ettiği domates ve domates salçası ile meyve ve sebzeleri, iç piyasadan temin etmek mümkün olmaktadır. Başlıca tarım ürünleri; buğday, arpa, hurma, narenciye, zeytinyağı, sebze ve şeker pancarıdır. Hükümet, başta tahıl ürünleri olmak üzere, tarım ürünleri ithalatını azaltmak, ihracat gelirlerini artırmak ve köyden kente göçü engellemek amacıyla, tarımsal üretimi artırmayı en önemli hedeflerinden biri olarak görmektedir. Tunus’un tarım ürünleri içinde önemli yer tutan sert ve yumuşak buğday ile arpa ve mısır ithalatının bir süre devam edeceği, ancak, gelecek yıllarda hedeflenmiş olan sulama projelerinin gerçekleştirilmesi ile ülkenin Kuzey Afrika’nın tahıl ambarı konumuna gelebileceği düşünülmektedir. Tunus dünyadaki en önemli zeytinyağı ihracatçı ve üreticilerinden biridir. Diğer önemli tarımsal ihraç ürünleri hurma ve narenciyedir. Ülke süt ürünleri, sebze ve meyve ve kırmızı et konusunda kendi kendine yeterli durumda bulunmaktadır. Diğer taraftan balıkçılık alanında 25 000 kişi istihdam edilmektedir. Balık ve deniz ürünleri zeytinyağından sonra Tunus’un tarımsal alandaki en önemli ihraç kalemini oluşturmaktadır. Bu alandaki işleme ve koruma faaliyetlerinin Avrupa standartları ölçüsüne getirilmesine çalışılmaktadır. Madencilik Madencilik petrol, gaz, fosfat ve demir cevheri üretimine dayanmaktadır. Madencilik ülke ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır. Hükümet, bu sektöre etkinlik ve verimlilik sağlamak amacıyla reform programları oluşturmuştur. Fosfat ve kurşun madenciliğinde kullanılan teknikler yenilenmiştir. Çıkarılan fosfat, genellikle işlenerek süper fosfat, fosforik asit ve fosfat gübrelerine dönüştürülmektedir. Çıkarılan diğer mineraller kurşun ve çinkodur. Bu minerallerin çıkarılması ve işletilmesi ise Kanada, Almanya ve Tunus Ortak Şirketinin elinde bulunmaktadır. Sanayi Tunus, sanayileşme politikasında önceliği tarım ürünlerinin işlenmesine vermiştir. Buradaki hedef, yakın zamana kadar her türlü gıda maddesini ithal eden ülkenin, öncelikle bu sektörde kendine yeterli olması ve daha sonra makarna, kuskus, domates salçası, margarin, zeytinyağı gibi temel gıda maddelerini ihraç edebilmesidir. Bu alandaki büyüme 2007 yılında da devam etmiştir.
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 4 Sanayinin diğer dallarına ise, ortak yatırımları teşvik etmek suretiyle geçiş sağlamaya çalışılmaktadır. Bunun için, yerli üretimi koruma tedbirleri ve ihracata yönelik üretimin her türlü vergilendirmeden muafiyeti öngörülmüştür. Daha önce Devlet tekelinde olan Sanayi ve Hizmetler sektörünün büyük bir bölümü özelleştirme programına alınmıştır. Tunus’un en önemli ihracat kalemini oluşturan tekstil sanayi de, yine ortak yatırımlar yolu ile gelişmeye devam etmektedir. İhracata dayalı bu sektörde ucuz iş gücü önemli bir rekabet avantajı yaratırken ülkenin iç piyasaya yönelik üretiminde teknik alanda yetersiz kalındığı görülmektedir. Son dönemde tekstil sektörü özellikle Çin ve Hindistan kaynaklı rekabetten etkilenmektedir. Tunus hali hazırda AB piyasasındaki 4. büyük tedarikçidir. Ancak pazar payı Asya’dan kaynaklanan rekabet nedeniyle tehlikeye girmiştir. Örneğin; Fransa piyasasındaki önceliğini Çin’e kaptırmıştır. Bu alandaki yatırımlarda da bir miktar düşme görülmektedir. Çok Elyaflılar Anlaşması (MFA)nın 2005 yılından itibaren sona ermesi, AB pazarına girişte tüm ülkelere eşit fırsat sağlamaktadır. Dolayısı ile 2004 yılında DTÖ’de yapılan bir çalışmaya göre; Çin AB pazarında %10 olan payını %12’ye Hindistan %9 olan payını %11’e çıkaracaktır. Tunus, Fas ve Türkiye dahil Akdeniz havzasında bulunan tekstil üreticisi ülkeler bu durumdan olumsuz yönde etkilenmektedir. Diğer bir realite de Tunus tekstil sektörünün bu rekabeti göğüslemesi için sektörde reform ve yenileme yapması gerekliliğidir. Tekstil sanayinden sonra en çok istihdam olanağı yaratan sektör; mekanik­elektrik üretim sahasıdır. Bu sektörü, deri­ayakkabı ve sırasıyla kimya­plastik, gıda­tarım sektörleri izlemektedir. Tunus’ta mekanik­elektrik parçalar üretimi, küçük sermayelerle ve AB ülkeleri ile ortak yatırım şeklinde kurulmuştur. Sayıları günden güne artan bu tür şirketlerin en büyük sıkıntısı ise; düşük kalitede üretilen bu maddelerin pazarlamasındadır. Tunus’ta mevcut sanayi içinde en büyük yatırım kapasitesi olarak kimya­plastik sanayini sayabiliriz. Bu sektörde yapılan önemli yatırımları esasen, plastik, ilaç ve diğer kimyasal ürünler olmak üzere üç bölümde incelemek gerekmektedir: Plastik alanında yapılan yatırımlar, petrol üreten ülkelerden gelen ham plastiğin işlenmesi şeklinde olup, sermayesi de yine petrol üreten ülke yatırımcıları ile ortak yatırım şeklinde oluşturulmaktadır. Plastik sanayinde üretim, ambalaj sanayi ve mutfak gereçleri üretimi ile başlamakla beraber, döşemecilik ve otomobil yan sanayi ürünleri ile bazı elektrik malzemelerinin plastik kaplama işleri gibi üretimde çeşitlilik her geçen gün artırılmaktadır. Yapılan özelleştirme ve yabancı sermayenin teşviki çalışmaları ile ilaç sektöründe yerli üretimi arttırmak için yeni ilaç üretim üniteleri kurulması yönünde projeler geliştirilmektedir. Yatırım proje çalışmalarının, kimya sanayinde olduğu gibi büyük bir kısmının Fransa ve daha sonra İtalya ve İsviçre sermayeli olduğu bilinmektedir. Ancak, bu projelerin gerçekleştirilmesi durumunda, Tunus’un kendi tüketiminin çok üstünde bir üretim sağlanması beklenmektedir.
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 5 Taşıt araçları üretimi 1990 yılına kadar, otobüs ve kamyon üretimiyle sınırlandırılmış, bu yıldan sonra kamyonet ve otomobil üretimine başlanmıştır. Hızla büyüyen nüfus gıda ürünlerine olan talebi artırmış ve gıda sanayi yetersiz kalmıştır. Un, peynir ve yağ üretimi artmış, bununla birlikte sigara ve alkol üretimi düşüş göstermiştir. Enerji Tunus’ta petrol üretimi 1966 yılında başlamıştır. Petrol çıkarımı ve kullanımının 1990 yılında çıkarılan bir yasayla yeniden düzenlenmesi, yabancı petrol şirketlerinin Tunus petrolüne olan ilgisini artırmıştır. Cezayir’den borularla taşınan doğal gazın bir kısmı yurt içinde çeşitli bölgelere dağıtılırken, bir kısmı da aynı boru hattıyla İtalya’ya sevk edilmektedir. Turizm Tunus Akdeniz turizm pazarının yaklaşık %2,2’sine hizmet etmektedir. GSYİH’nın %6’sı ve döviz gelirlerinin %16’sı turizm sektörüne aittir. Hükümet, ekonomiye büyük katkısı olan, yeni iş olanakları sağlayan ve döviz kazandıran bu sektörü teşvik etmektedir. 1990 yılında turizm sektörü için yeni bir Yatırım Kanunu çıkarılmış ve bu kanunla, yerli ve yabancı turiste geniş olanaklar sağlanmıştır. Hükümet turizm sektörünün toparlanması için Almanya, İngiltere ve İsviçre gibi müşteri kaybedilen ülkelerde çeşitli tanıtım faaliyetleri yürütmektedir. Diğer taraftan Doğu Avrupa, Orta Doğu ve Çin pazar çeşitlendirmesi amacı ile bu tanıtım faaliyetlerine dahil edilmektedir. Ayrıca turizmin katma değeri yüksek bir faaliyet haline getirilmesi amacı ile golf, yelken, arkeoloji, sahra ve konferans turizmi gibi alanlara yatırım yapılması, mevcut tesislerin, eğlence yerlerinin artırılması ve sunulan hizmetin iyileştirilmesi hedeflenmektedir. DIŞ TİCARET Genel görünüm YILLAR Başlıca ihraç pazarları Fransa İtalya Almanya İspanya Başlıca ithal pazarları Fransa İtalya Almanya İspanya Başlıca ihraç ürünleri
2005 % Pay 2006 % Pay 2007 % Pay 2008a % Pay 32,9 24,0 8,4 5,5 29,7 21,0 8,8 6,2 ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ 23,5 20,9 8,2 5,1 27,8 24,3 10,5 5,2 ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ © İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 6 Tekstil Elektrikli aletler Petrol ve türevleri Deri ve kösele ürünleri Başlıca ithal ürünleri Petrol ve türevleri Tekstil Elektrikli aletler Makina 32,7 14,1 12,9 28,9 15,5 13,2 27,0 16,2 16,3 25,1 17,6 15,7 5,0 4,7 4,5 4,2 13,3 14,5 12,4 12,5 17,3 10,7 10,8 14,3 11,6 11,6 14,5 10,6 11,5 13,4 10,5 10,8 Kaynak: EIU Country risk service Mayıs 2008 a: tahmini Tunus 20 yıldan fazla bir süredir dış ticaret açığı vermektedir. Bu değer son yıllarda 2 milyar dolar civarında seyretmektedir. Dış ticaret açığı, geleneksel ürünlerin ihracattaki önemini yitirmesi ve sermaye malı ithalatı nedeniyle büyümektedir. Sonuç olarak ihracatta tekstil, deri, mekanik, elektrikli ürünler ihracatına yönelme şeklinde oluşan yapısal değişiklik ve buna bağlı olarak ithalatın artması temel neden olarak görülmektedir. 2006 yılında Tunus ihracatı 11,5 milyar dolar, ithalatı ise 14,85 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. TUNUS’UN DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLERİ Çok Taraflı İlişkiler Avrupa Birliği: Tunus 17 Haziran 1995’te AB ile Avrupa­Akdeniz Serbest Ticaret Bölgesi oluşumunun parçası olarak bir Ortaklık Anlaşması imzalamıştır. Bu Anlaşma 1996 yılından başlayarak 12 yıllık bir süreçte sanayi ürünleri üzerindeki tarife engellerini kaldırmayı hedeflemektedir. Anlaşma artan rekabette Tunus firmalarının üretim ve kalite yönünden iyileşmelerini sağlamış, Tunus’a yapılan yatırımları hızlandırmıştır. WTO­Dünya Ticaret Örgütü: Tunus, WTO kurucu üyesidir ve Uruguay Round sonuç belgesini imzalamıştır. Arap Magreb Birliği: Cezayir, Libya, Fas ve Moritanya ile ilişkiler mal ve hizmetlerde bir Serbest Ticaret Bölgesi oluşturmaya yönelik olarak düzenlenmektedir. Arap Magreb Birliği, 1989’da bölgesel barış ve refahın tesisi amacı ile yaklaşık 70 milyonluk bir piyasaya hitaben kurulmuştur. Ancak kurulduğu günden bu yana anılan birlik, Libya’ya uygulanan BM kaynaklı müeyyideler, Cezayir ve Fas arasında yaşanan Batı Sahra sorunu nedeni ile yavaş ilerleme kaydetmiştir. Son zamanlarda Libya üzerindeki BM baskısının azalması ve Cezayir’de Boufteflika’nın Devlet Başkanı seçilmesi bu atmosferi bir nebze olsun yumuşatmaktadır. Yumuşayan atmosferden yararlanan bürokratlar, Birliği canlandırmak için hemen harekete geçmişlerdir. Anılan girişimlerin Grup üyelerinin kendi aralarındaki bazı sorunların giderilmesi ve karşılıklı olarak bazı ticari avantajların elde edilmesi açısından faydalı olabileceği düşünülmektedir.
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 7 Arap Ülkeleri ile Serbest Ticaret Bölgesi: Tunus, Arap Birliği üyesidir. Bu Birlik de bir Serbest Ticaret Bölgesi oluşumunu öngörmektedir. Bu Anlaşma 1 Ocak 1998 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 10 yıllık bir dönem içinde üye ülkeler arasındaki gümrük vergilerinin lineer olarak yılda %10 oranında azaltılması hedeflenmektedir. İkili Ticari İlişkiler Tunus’un İspanya, Fransa ve İtalya ile güçlü ekonomik ve siyasi ilişkileri bulunmaktadır. Bunun yanısıra Kuzey Afrika’da Fas ve Libya önemli ticari partnerler arasında yer alırken Kuzey ve Orta Avrupa’da İngiltere ve Almanya diğer önemli iş ortaklarıdır. Anılan üç Güney Avrupa ülkesi; İspanya, Fransa ve İtalya olan ticaret, hukuksal altyapısı AB ile gerçekleştirilmiş olan Ortaklık Anlaşması çerçevesinde yürütülmektedir. TÜRKİYE İLE TİCARET Anlaşma ve Protokoller (Resmi Gazete) ANLAŞMA İMZA TARİHİ TARİH SAYI Turizm İşbirliği Anlaşması Sivil Havacılık Anlaşması Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması Hükümetlerarası Daimi Komisyon Kurulmasına İlişkin Anlaşma Deniz Taşımacılığı Anlaşması Tarım Alanında İşbirliği Anlaşması Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması Ticaret, Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması 8. Dönem KEK Protokolü Kara Ulaştırma Anlaşması Sağlık ve Tıp Alanında İşbirliği Anlaşması Bilimsel ve Teknik İşbirliği Anlaşması 9. Dönem KEK Protokolü Serbest Ticaret Anlaşması 10. Dönem KEK Protokolü 28.09.1981 07.05.1982 02.10.1986 23.05.1989 16.12.1981 26.04.1983 30.09.1987 11.09.1989 17546 18029 19590 20279 23.05.1989 23.05.1989 29.05.1991 12.11.1989 20340 10.08.1991 20956 21.03.1993 21531 15.07.1992 24.02.1993 21506 10.03.1998 25.03.2000 24.06.2000 22.03.2001 06/07.02.2002 25/11/2004 O7/09.02.2005 19.07.1999 ­ ­ 27.05.2001 ­ 23760 ­ ­ 24414 ­ 22.11.2005 26000 Kaynak:DTM Anlaşmalar Genel Müdürlüğü Türkiye­Tunus Dış Ticaret Değerleri (1000 $) Yıllar 1994 1995 1996 1997 İhracat 74.307 79.346 94.402 119.950 İthalat 50.737 46.334 49.892 59.914 Denge 23.570 33.012 44.510 60.036 © İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 Hacim 125.044 125.68O 144.294 179.864
8 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 350.045 238.454 162.272 140.593 117.467 220.015 255.427 294.758 63.088 66,575 64.843 72.937 71.801 98.140 100.142 117.372 286.957 171.859 97.429 67.656 45.666 121.875 155.285 179.653 413.133 305.009 227.115 213.530 189.268 318.155 355.569 409.863 2006 324.893 150.094 474.987 174.799 2007 530.277 229.788 760.065 300.489 2008* 269.256 87.618 357.874 181.638 Kaynak:DTM istatistikleri *:Ocak­Mayıs 1990 yılından 1998 yılına kadar artma eğiliminde olan Tunus’a yönelik ihracatımız, bu tarihten sonra düşmeye başlamıştır. İhracatımızdaki özellikle 1998 yılında kaydedilen önemli artışın nedeni, ihracatçılarımızın Libya’nın ambargosu nedeniyle bu ülkeye ihracatlarını Tunus üzerinden gerçekleştirmelerinden kaynaklanmıştır. Libya ambargosunun hafiflemesi çerçevesinde, Libya’ya ihracat doğrudan yapılmaya başlamıştır. İhracatımız 2007 yılında 530,3 milyon dolar olarak gerçekleşerek 2000 sonrası dönemin en yüksek değerine ulaşmıştır. İthalatımız ise, aynı dönemde 229,8 milyon dolar seviyesine gelmiştir. 2008 yılının ilk 5 ayında ise Tunus’a yönelik ihracat değerimiz 269,3 milyon dolar ile, 2004 yılın yıl sonu rakamını aşmış bulunmaktadır. Buna karşılık 2007 yılında Tunus’tan yapılan ithalat 229,8 milyon dolar, 2008 yılının ilk beş ayında ise 87,6 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Başlıca Maddeler İtibariyle İhracat (1000 $) ALTILI 2005 2006 2007 2008* 271011 HAFIF YAGLAR VE MÜSTAHZARLAR ALTILI ADI 0 15678767 85978205 4500 870322 MOTORLU TASIT; KIVILCIM ATESLEMELI (1000CM3<SILINDIR=<1500 CM3) 720711 DEMIR/ALASIMSIZ ÇELIK (CU<%0, 25; GENISLIK<2XKALINLIK) 271119 DIGER HIDROKARBON GAZLARI (SIVILASTIRILMIS) 721420 KÖSELI ÇUBUKLAR (ÇENTIK, YIV, OLUK VB SEKIL BOZUKLUKLARI OLAN) 520942 PAMUK MEN (DENIM, RENKLI IPLIKLERDEN, M2>200GR, PA=>%85) 870829 KARA TASITLARININ DIGER AKSAM­ PARÇALARI 271019 DIGER YAGLAR VE MÜSTAHZARLAR 43712564 43879365 49638130 34280430 38373908 12227816 45762823 0 6494476 2789244 39262361 32334798 10407424 12999252 34160325 18015951 11052705 20640300 33369613 22076934 285926 1892748 10969926 5504648 308659 270799 10906892 23236649 841430 SOGUTMA CIHAZLARINDA KULLANILAN KOMPRESÖRLER 841821 EV TIPI BUZDOLABI­KOMPRESÖRLÜ 2546760 4154421 8490997 4147800 6837076 9157792 6756411 1750004 070190 PATATES; DIGERLERI (TAZE/SOGUTULMUS) 730619 DEMIR/ÇELIKTEN DIGER GAZ/PETROL BORU HATTINDA KULLANILAN BORU 0 531696 5880632 0 0 0 5498680 0
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 9 721391 FILMASIN (ÇAP<14MM. ENINE KESITI DAIRE SEKLINDE) 732111 DEMIR/ÇELIKTEN YEMEK PISIRME CIHAZLARI (GAZ YAKITLI/HEM GAZ HEM DIGER YAKITLI) 847920 HAYVANSAL/BITKISEL YAGLARIN ÇIKARILMASINA MAHSUS MAKINE VE CIHAZLAR 521142 PAMUK MEN (DENIM, RENKLI IPLIKTEN, +SUNI/SENT, M2>200GR, PA<%85) 080222 FINDIK (KABUKSUZ) 9329419 15790550 5483497 2745000 3325491 6297955 5480593 859598 5448936 4591415 5065729 212628 86226 663408 4612847 3662849 7257198 4226449 4314717 3028189 854449 DIGER ELEKTRIK ILETKENLERI (GERILIMI=<80 V. IÇIN) 520939 PAMUK MEN (DIGER, BOYALI, M2>200GR, PA=>%85) 390690 DIGER AKRILIK POLIMERLER (ILK SEKILDE) 841899 SOGUTUCU/DONDURUCU­ISI POMPALARINA AIT AKSAM­PARÇALAR 731210 DEMIR/ÇELIK TELLERDEN ÖRME HALAT­ KABLOLAR 850423 SIVI DIELEKTRIK TRANSFORMATÖRLERI;GÜCÜ>10000 KVA 600410 DIGER ÖRME MENSUCAT (EN>30CM, ELASTOMERIK/ (KAUÇUK HARIÇ)=>%5) 721632 I SEKLINDE PROFIL (DEMIR­ÇELIK, YÜKSEKLIK=>80MM, SICAK ISLENMIS) 841510 PENCERE/DUVAR TIPI KLIMALAR (TEK BIR GÖVDE HALINDE) 732421 KÜVETLER; DÖKME DEMIRDEN 1866019 4469933 3383466 3419894 592233 1512778 3092577 2234136 553264 1042899 3084228 1590908 2274671 1883986 2958390 991035 3181446 3306543 2935797 1573970 12729752 3118885 2863937 2782180 560643 2320220 2839375 1142839 0 0 2816623 2477582 0 4631447 2710628 6415382 2781548 1072254 2630245 788157 600622 DIGER ÖRME MENSUCAT (PAMUKTAN, BOYANMIS) 870323 MOTORLU TASIT; KIVILCIM ATESLEMELI (1500CM3<SILINDIR=<3000 CM3) 721631 U SEKLINDE PROFIL DEMIR/ÇELIK (YÜKSEKLIK=>80MM, SICAK ISLENMIS) GENEL TOPLAM 360188 787632 2524385 982741 1637133 2204196 2505583 1664260 0 0 2354144 865867 294.785.234 324.892.895 530.276.892 269.256.413 Kaynak:DTM Anlaşmalar Genel Müdürlüğü *: Ocak Mayıs 2007 yılı itibariyle İhracatta önem arz eden madde grupları ise hafif yağlar, müstahzarlar, motorlu taşıtlar; kıvılcım ateşlemeli, demir/alaşımsız çelik, diğer hidrokarbon gazları (sıvılaştırılmış), köşeli çubuklar, pamuk mensucat (denim, renkli ipliklerden), kara taşıtlarının diğer aksam­parçaları, diğer yağlar ve müstahzarlar soğutma cihazlarında kullanılan kompresörler olarak özetlenmektedir. Başlıca Maddeler İtibariyle İthalat (1000 $) ALTILI 2005 2006 2007 2008* 310530 DIAMONYUM HIDROJENORTOFOSFAT ALTILI ADI 70483234 89427203 126343995 15722663 280920 FOSFORIK ASIT VE POLIFOSFORIK ASITLER 10980854 5288915 21226804 17977788 520942 PAMUK MEN (DENIM, RENKLI IPLIKLERDEN, M2>200GR, PA=>%85) 283531 SODYUM TRIFOSFAT (SODYUM TRIPOLIFOSFAT) 720449 DIGER DÖKÜNTÜ VE HURDALAR 2143011 3093548 14252570 3571852 6361863 9749752 12634809 14666409 2193676 3510569 9390996 3663900 691110 PORSELEN VE ÇINIDEN SOFRA VE MUTFAK ESYASI 2463785 3356677 3163261 1608405
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 10 251010 TABII KALSIYUM; TABII ALUMINYUM KALSIYUM FOSFATLAR VE FOSFATKI TEBESIR (ÖGÜTÜLMEM 847329 MUHASEBE, YAZAR KASA VB. MAKINELERIN AKSAM, PARÇALARI 620342 ERKEK/ERKEK ÇOCUK IÇIN KISA PANTOLON, SORT VS. PAMUKTAN 620462 KADIN/KIZ ÇOCUK IÇIN PANTOLON, SORT VS. PAMUKTAN 080410 HURMA (TAZE/KURUTULMUS) 0 0 3079274 6215016 0 0 2696090 190842 1866500 2083940 2590112 1850410 1441184 1950315 2541950 1185176 1270265 1237215 2460553 156462 310310 SÜPER FOSFATLAR 914370 4462751 2458570 3883750 521142 PAMUK MEN (DENIM, RENKLI IPLIKTEN, +SUNI/SENT, M2>200GR, PA<%85) 410150 SIGIR VE AT CINSI HAYVANLARIN DERILERI­ HAM (AGIRLIK; >16KG.) 310559 AZOT, FOSFOR VS. IKISINI IÇEREN DIGER MINERAL VE KIMYASAL GÜBRELER 842131 IÇTEN YANMALI MOTORLAR IÇIN HAVA FILTRELERI 282612 ALUMINYUM FLORÜR 158916 73319 2384144 289541 1073763 810164 1978938 129485 0 237649 1819891 1594417 78369 981757 1282790 761858 2889546 1743019 1001822 0 410510 KOYUN VE KUZULARIN YAS DERILERI 7706 13200 903643 264938 621290 PANTOLON ASKISI, ÇORAP BAGI, JARTIYER VB. ESYA ILE BUNLARIN PARÇALARI 760200 ALUMINYUM DÖKÜNTÜ VE HURDALARI 0 198102 815964 410793 70266 174038 765616 0 070190 PATATES; DIGERLERI (TAZE/SOGUTULMUS) 0 0 737800 0 391739 DIGER TÜP, BORU VE HORTUMLAR­ PLASTIKTEN 030199 DIGERLER BALIKLAR (CANLI) 0 0 685728 218832 3655356 2002486 678027 0 610910 TISÖRT, FANILA, ATLET VS. GIYIM ESYASI; PAMUKTAN (ÖRME) 960810 BILYE UÇLU KALEMLER 120705 890402 595499 254057 0 0 509631 60722 842123 IÇTEN YANMALI MOTORLAR IÇIN YAG­YAKIT FILTRELERI 847050 YAZAR KASALAR 72756 276020 469371 188402 0 0 424631 0 611011 KAZAK, SÜVETER, HIRKA, YELEK VB. YÜNDEN ESYA (ÖRME) 611020 SÜVETER/KAZAK/HIRKA/YELEK VS. PAMUKTAN (ÖRME) 620520 ERKEK/ERKEK ÇOCUK IÇIN GÖMLEK; PAMUKTAN GENEL TOPLAM 77663 257830 421358 16358 155105 299573 420930 314114 114345 164111 410908 249870 117.372.416 150.094.226 229.788.257 87.618.047 Kaynak:DTM Anlaşmalar Genel Müdürlüğü *:Ocak­Mayıs 2007 yılında Tunus’tan yapılan ithalat içerisinde; diamonyum hidrojenortofosfat, fosforik asit ve polifosforik asitler, pamuk mensucat (denim, renkli ipliklerden), sodyum trifosfat (sodyum tripolifosfat), diğer döküntü ve hurdalar, porselen ve çiniden sofra ve mutfak eşyası, tabii kalsiyum; tabii alüminyum kalsiyum fosfatlar ve tebeşir, muhasebe, yazar kasa vb. makinelerin aksam, parçaları, erkek/erkek çocuk için kısa pantolon, şort vs. ­ pamuktan, kadın/kız çocuk için pantolon, şort vs.­ pamuktan, hurma (taze/kurutulmuş), süper fosfatlar önem arz eden kalemler arasında yer almaktadır. İKİ ÜLKE ARASINDA ÖNEM ARZ EDEN KONULAR
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 11 Bavul Ticareti Her ay ortalama beş bine yakın Tunuslu alışveriş ve/veya bavul ticareti yapmak amacıyla Türkiye’ye gelmektedir. İki ülke arasında Türk ve Tunus Hava Yolları şirketleri haftada karşılıklı 8 uçuş gerçekleştirmektedir. Uçuşlar genelde tam dolulukla yapılmaktadır. Bu kapsamda yapılan ticaretin 100­150 milyon dolar seviyelerinde olduğu değerlendirilmektedir. Özellikle, 11 Eylül olayından sonra, daha önce bavul ticareti maksadıyla İtalya ve Fransa başta olmak üzere Avrupa ülkelerine giden Tunusluların vize almakta yaşadıkları güçlükler nedeniyle ülkemize yöneldikleri gözlenmekte olup, bu kapsamda yapılan ticaretin artmakta olduğu görülmektedir. Türk­Tunus İş Konseyi İki ülke arasındaki ekonomik, mali, ticari ve sınai ilişkileri geliştirmek ve ayrıca, iki ülke arasında ve üçüncü ülkeler ile ortak girişimleri desteklemek amacıyla 17 Eylül 1987 tarihinde “Ekonomik İşbirliği Komitesi” kurulmuş ve bu Komitenin adı 23 Mayıs 1989 tarihinde “Türkiye­Tunus İş Konseyi” olarak değiştirilmiştir. Konseyin faaliyetleri; ­İki ülke arasındaki ekonomik ilişkilerde kolaylık sağlanması için iki tarafın özel sektörlerinden gelecek bilgi taleplerini cevaplandırmak ve ortak yatırımları teşvik etmek amacıyla danışma hizmetleri yapmak, ­Tunus ile birlikte ticaret fuarları, sergiler, toplantılar, konferans ve seminerler düzenlenmesi veya bunlara katılımın sağlanması hususunda çalışmalar yapmak, durumu ilgili kuruluşlara bildirerek karar almak, görev alanına giren konularda tanıtıcı faaliyetlerde bulunmak, şeklinde özetlenebilir. Son Türk­Tunus İş Konseyi Ortak Toplantısı, 03/03/2008 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirilmiştir. Türk­Tunus İş adamları Toplantısı, 27 Mayıs 2008 tarihinde İstanbul’da gerçekleşmiştir. Deniz Ulaştırması Ülkemiz ile Tunus arasında 23.5.1989 tarihinde imzalanmış olan Deniz Taşımacılığı Anlaşması’nın 1. maddesi çerçevesinde, düzenli hat tesisi ve ortaklaşa işletilmesi hususunda D.B. Deniz Nakliyatı T.A.Ş. ile Tunus Milli Denizcilik Şirketi COTUNAV arasında 28 Kasım 1990 tarihinde bir Protokol imzalanarak ortak hat açılmasına karar verilmiştir. Bu ortak hat henüz tesis edilememiştir. Mevcut durum itibarıyla, ülkemizden Tunus’a özel gemi taşımacılığı şirketleri tarafından, ayda 3 düzenli sefer düzenlenmektedir. Serbest Ticaret Anlaşması AB ile gerçekleştirdiğimiz Gümrük Birliği Anlaşması çerçevesinde, Türkiye’nin, AB’nin Ortak Ticaret Politikasına uyum sağlanması amacıyla üstlenmekle yükümlü olduğu anlaşmalar arasında AB ile Tunus arasında 1 Mart 1998 tarihinde yürürlüğe giren Avrupa­ Akdeniz Ortaklık Anlaşması da bulunmaktadır. Bu çerçevede Türkiye ile Tunus arasında bir Serbest Ticaret Anlaşması imzalanması öngörülmekte idi.
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 12 Yapılan müzakereler sonucunda 25 Kasım 2004 tarihinde Tunus’ta imzalanan anlaşma, 13 Nisan 2005 tarih ve 2005/8734 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanarak, 10 Mayıs 2005 tarih ve 25811 Mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış ve 1 Temmuz 2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Türkiye­ Tunus Serbest Ticaret Anlaşması’nın iki ülke ticari ilişkilerinin geliştirilmesi açısından olumlu katkıda bulunacağı düşünülmektedir. Bu anlaşma çerçevesinde: Merkezi ve Doğu Avrupa ve Balkan ülkeleri ile akdedilen STA’lardan farklı olarak, sadece tercihli ticaret, devlet tekelleri, rekabet ve devlet yardımları, fikri, sinai ve ticari mülkiyet hakları, kamu alımları, vs. hükümleri değil, aynı zamanda ekonomik ve teknik işbirliğine dair ayrıntılı hükümleri de ihtiva etmekte olup, iki ülke arasında 15 Temmuz 1992’de imzalanan “Ticaret, Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması yürürlükten kaldırılmaktadır. Anlaşma; dış ticaretle ilgili Bakanların başkanlığında toplanacak Ortaklık Konseyi ile kendi yetkisi altında çalıştıracağı bir Ortaklık Komitesi ihdas etmektedir. Ortaklık Konseyi, Türkiye ile Tunus arasında 1992 tarihli Anlaşma ile tesis edilen “Ticaret, Ekonomik ve Teknik İşbirliği Karma Ekonomik Komisyonu (KEK)”nun yerine geçmektedir. Sanayi Mallarındaki Tercihli Rejim: Bahse konu Anlaşma ile iki ülke arasında dokuz yıllık bir geçiş döneminin sonunda serbest ticaret alanı tesis edilmektedir. Bu çerçevede Türkiye, sanayi mallarında gümrük vergilerini Anlaşmanın yürürlüğe girişiyle birlikte sıfırlamayı taahhüt etmiştir. Buna mukabil, anılan Protokol’ün I sayılı Listesinde yer alan ülkemiz menşeli sanayi mallarına Tunus’un uyguladığı gümrük vergisi ve eş etkili vergiler, yıllık %12’lik indirimlerle, 7’nci yılın sonunda sıfırlanacaktır. Tunus açısından daha büyük hassasiyet arz eden II sayılı Liste kapsamı ürünlerdeki gümrük vergileri ve eş etkili vergiler ise, Anlaşmanın yürürlüğe girişinden iki yıl sonra %9, takip eden yıllarda ise yıllık %13’lük indirimlerle, 9’uncu yılın sonunda sıfırlanacaktır. Söz konusu Listeler, ürün kompozisyonu bakımından, esas itibariyle, AB­Tunus Ortaklık Anlaşmasında indirim takvimine tabi Listeler ile uyumludur. Tek esaslı fark, Tunus’un ‘organik kimyasal müstahsallar (29 ncu fasıl)’ı, sıvı dielektrik transformatörlerini ve kanuni vergileri sıfır olan ürünleri ülkemiz açısından muaf ürünler kapsamına almış olmasıdır. I sayılı Liste kapsamında başlıca; ham mermer ve travertenler, plastik mamulleri, tekstil iplikleri, sentetik/suni filamentten mensucat, tüller, örme tüylü mensucat, bazı seramik mamulleri, filmaşin, demir­çelik çubuklar ve teller, demir­çelikten eşya, beyaz eşya aksam ve parçaları, binek otomobilleri ve bunların aksam ve parçaları yer almaktadır. II sayılı Listede ise, klinker, çimento, kozmetik/parfümeri müstahzarları, sabunlar, yıkama/temizleme müstahzarları, kara taşıtlarının dış lastikleri, kağıt ve kartonlar, pamuklu mensucat, diğer dokunmuş veya örme mensucat, hazır giyim, battaniye, nevresim, porselen/seramikten eşya, cam eşya, demir­çelik mamulleri (yarı mamuller, köşeli çubuklar, L şeklinde profiller, vs.), klima cihazları, buzdolabı, çamaşır makinesi, televizyon, toplu yolcu taşıtları, yük taşıtları, vs. yer almaktadır. Anlaşma’da ayrıca, Tunus açısından taviz dışı bırakılan ürünler III sayılı Listede (negatif liste) sayılmaktadır. Anılan Liste, sanayi malları itibariyle, AB­Tunus Ortaklık
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 13 Anlaşmasındaki negatif liste ile aynıdır. Listede; dokunmuş halı ve yer kaplamaları, el işi danteller, el örgüsü duvar halıları, yer bezleri, bulaşık bezleri ve kullanılmış giyim eşyası yer almaktadır. Listelerin incelenmesinden, Tunus’un; ihracatımızın önemli kalemleri arasında yer alan tekstil­konfeksiyon, elektrikli cihazlar, beyaz eşya (bulaşık makinesi hariç) başta olmak üzere, nihai mamuller ile çimento, klinker, mermer ve demir­çelik mamulleri (uzun mamuller) itibariyle hassasiyetinin olduğu ortaya çıkmaktadır. Türkiye­Tunus Ortaklık Anlaşmasının yürürlüğe girmesiyle birlikte, ülkemiz menşeli tabii boratlar, maden cevherleri, sodyum karbonat, kauçuktan boru ve hortumlar, pamuk ve döküntüleri, naylon/polyamid/polyester iplikleri, sentetik filament demetleri ve lifler, dokunmamış mensucat, dokunmuş kadife, peluş, tırtıl mensucat, demir­çelikten ark kaynağı, yassı hadde demir­çelik mamulleri, bakır teller, bulaşık makineleri, sıvı dielektrik transformatörleri, iş makineleri (greyder, küreyici, yol silindirleri, vs.), bazı binek otomobilleri, zirai/ormancılık traktörleri başta olmak üzere, ağırlıklı olarak ham maddeler ile Tunus’un üretmediği nihai ve yarı mamuller gümrük vergisinden muaf olarak bu ülkeye ithal edilebilecektir. Tarım Ürünlerinde Tercihli Rejim: Diğer taraftan, Anlaşmada, tarım, balıkçılık ve işlenmiş tarım ürünleri itibariyle, işlenmiş tarım ürünleri şu an için tavize konu olmamıştır. İşlenmiş tarım ürünlerinin tercihli rejime aşamalar halinde dahil edilmesi amaçlanmaktadır. Bu itibarla, başlangıç aşamasında, nohut, fasulye, kuru üzüm, kabuksuz fındık ve fındık püresinde tarife kontenjanı çerçevesinde indirilmiş gümrük vergili taviz elde edilirken; tarife kontenjanlı olarak, hurma, sardalye, uskumru, yumuşakçalar ile “harissa” da (Tunus’a has acılı ezme) gümrük vergisi muafiyeti, şarapta ise gümrük vergisi indirimi tanınmıştır. Menşe Kuralları Tercihli ticarette tatbik edilecek menşe kurallarına göre, taraflar, ikili ticarette, Pan­Avrupa­ Akdeniz Menşe Kümülasyonu sistemi kapsamındaki uyumlaştırılmış menşe kurallarını tatbik etmeyi kabul etmişlerdir. Ekonomik ve Teknik İşbirliği Hükümleri Türkiye­Tunus Ortaklık Anlaşmasında, evvelce akdedilen STA’larda yer alan tercihli ticaret, devlet tekelleri, rekabet ve devlet yardımları, fikri, sınai ve ticari mülkiyet hakları, kamu alımları, vs. hükümlerinin yanı sıra, ekonomik ve teknik işbirliğine dair ayrıntılı hükümler ile uyuşmazlıkların halli ve tahkim maddesi yer almaktadır. Taraflar arasındaki işbirliği ve teknik yardımların esas olarak; bebek endüstrilere, ticaretin serbestleşmesinden zarar gören sektörlere, kapasite artışına, müşterek teşebbüslerin desteklenmesine ve ikili girişimlere yöneltilmesi öngörülmektedir. Anlaşmada; sanayi, tarım, hizmetler, KOBİ’ler, ticaretin geliştirilmesi ve yatırımların teşviki hususları iki ülke arasındaki temel işbirliği alanları olarak hüküm altına alınmış ve söz konusu alanlarda, Türkiye’nin Tunus’a teknik yardım sağlaması öngörülmüştür. İŞ ADAMLARI İÇİN NOTLAR İş Adetleri
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 14 Tunus Avrupa ile Arap dünyası arasında köprü oluşturan bir ülke olmakla övünç duymaktadır. Ülkenin resmi dili Arapça’dır. Fransızca yaygın bir şekilde kullanılmakta ve iş hayatına hakim dil olarak kendini göstermektedir. Pek çok Tunuslu aynı zamanda Almanca, İtalyanca ve İngilizce de konuşmaktadır. Tunus Hükümeti son zamanlarda İngilizce öğretiminin yaygınlaştırılması konusuna önem vermektedir. Seyahat Önerileri Türk işadamları için vize zorunluluğu yoktur. Oturma ve çalışma izni İçişleri ve İşçi ve Sosyal İlişkiler Bakanlığından alınmaktadır. Oturma izni için yerel polis birimlerine başvurmak gerekmektedir. Kanuna göre bu izinler bir yıl süre ile verilmekte ve bir yıl uzatılabilmektedir. Bütün bu faaliyetler zaman ve emek gerektirmektedir. Tatil Günleri Belli başlı laik tatil günleri: Bağımsızlık Günü, 20 Mart, Martyr’s day 9 Nisan, İşçi Bayramı 1 Mayıs, Cumhuriyet Günü 25 Temmuz, Kadınlar Günü 13 Ağustos, Başkan Ben Ali’nin İktidara geldiği gün 7 Kasım. Ayrıca aşağıda anılan dini tatillerin zamanları ay takvimine göre değişiklik göstermektedir; Aid Esseghir (El­ Fitr), Aid el Kebir ( El­ Idha), Ras el Am El Hijri, Mouled Ticari Altyapı Tunus’un fiziksel ticari alt yapısı giderek iyileşmektedir. Deniz ulaştırması trafiğinin büyük bölümü Rades/Tunis üzerinden olmakla birlikte ikinci büyük şehir ve ticaret merkezi olan Sfax’da konteyner trafiğinin bir kısmını üstlenebilmektedir. Karayolu ağı güvenilirdir. Ayrıca kıyı şeridini birbirine bağlayan otoyolların inşasına devam edilmektedir. Elektrik ve su hizmetleri genel olarak güvenilirdir. Yüksek teknolojili telekomünikasyon sistemlerine ­ internet ve GSM­ giriş mümkün olmakla birlikte bu imkan sınırlı ve pahalıdır. Uluslararası telefon ücretleri ucuzlamış ve devlet iki özel şirkete internet’e giriş izni vermiştir. Tunus’ta yaşamın kolay ve güvenli olduğu farklı kaynaklardan teyit edilmektedir. Sağlık hizmetleri çok özel bir uygulama gerektirmedikçe yeterli ve güvenilirdir. Ülkede iyi donatılmış pek çok özel klinik bulunmaktadır. Yiyecek ve içecek standartları uygundur, aynı zamanda kıyı bölgelerinde çeşme suyu içilebilir niteliktedir. Ayrıca istendiğinde ucuz ve kolaylıkla elde edilebilen kapalı şişe suyu da satın almak mümkündür. PAZAR İLE İLGİLİ BİLGİLER TİCARET POLİTİKASININ ANA UNSURLARI Tunus 1995 yılında AB ile bir Avrupa Akdeniz Ortaklık Anlaşması imzalamıştır. 1 Mart 1998 tarihinde yürürlüğe giren bu Anlaşma 2010 yılında Topluluk ile Tunus arasında bir serbest ticaret alanı oluşturulmasını öngörmektedir. Tarife dışı engeller
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 15 Gümrük vergisinden farklı resim ve harçlar: 1996 yılından bu yana ithalattan % 10 oranında kar vergisi alınmaktadır. Bu vergi cif fiyat, gümrük vergileri ve KDV üzerinden hesaplanmaktadır. İthalata konu olan ürünlere yaygın bir şekilde uygulanan kar vergisi ithal edilen ürünler ile yerli piyasa arasında haksız bir ayrıma neden olmaktadır. İthalat yasaklamaları: Ekim 1998 tarihinden bu yana Tunus kına, hurma ve yonca gibi bazı tarımsal ürünlere bitki sağlığı nedeni ile ithalat yasağı koymuştur. Bazı tüketim malları ise Tunus otoritelerince laboratuar testine tabi tutulmaktadır. Bu uygulama malların gümrükten çekilmesini 6 ila 8 hafta hatta bazı durumlarda 3 aya kadar uzatabilmektedir. Avrupa standartları ile tam uyumlu bazı ürünler dahi bu uygulamaya tabi kalabilmektedir. Ticareti Koruma Önlemleri WTO ile uyumlu değildir: Anti­dumping vergilerine ilişkin uygulamaların genelde kabul görmüş WTO prosedürlerine uygun olarak yapılmadığı söylenmektedir. Buna karşılık AB­Tunus Anlaşmasına göre; anti­dumping uygulamalarının GATT Anlaşması’nın VI. Maddesi ile uyumlu olması gerekmektedir. Diğer: Tunus Hükümeti 1997 yılı sonu itibarıyla Tunus bankalarının yabancı satıcılar lehine Akreditif açılması uygulamasını kaldırmıştır. Yabancı satıcılara sadece fatura ibrazı karşılığı ödeme yapılmaktadır. Garanti edilmemiş ödeme, yabancı satıcıların Tunus’a ihracat yapmasını zorlaştırmaktadır. İletişim Hizmetleri İthal edilmiş ürünler ile yerel ürünlerin medyadaki reklam kanallarına girişinde farklı uygulamalar bulunmaktadır. İthal ürünlerine devlet kanalı olan RTT televizyonunda %250 oranında prim uygulanırken, devlet radyolarında ise %200 oranında prim uygulanmaktadır. Anılan uygulamanın yasaklayıcı ve Tunus piyasasına girişte ciddi olarak engelleyici olduğu düşünülmektedir. Tunus’ta Yatırım İmkanları Tunus Avrupa, Afrika ve Arap dünyası arasında kalan coğrafyası itibarıyla ticari yönden stratejik bir konuma sahip bulunmaktadır. Hali hazırda bu ülkede yaklaşık 1800 yabancı şirket faaliyet göstermektedir. 1998 yılı sonunda toplam yabancı direkt yatırım değeri 13,5 milyar TD olmuştur. Yabancı yatırımlar ülkedeki toplam özel yatırımların %20’sini oluşturmaktadır. Bugün Tunus, Tunus, yıllık ortalama yaklaşık 500 Milyon $ düzeyinde doğrudan yabancı sermaye çekmektedir. Ülkedeki yabancı sermaye stoku ise, 12 Milyar $ düzeyindedir. Ülkedeki yatırımların hızlandırılması için Tunus 6 temel faktör üzerinde durmaktadır: 1. İyi eğitilmiş işgücü: Tunus son yirmi yıldır mevcut bütçesinin %25’ini insan kaynakların güçlendirmek için harcamaktadır. Ülkedeki okuma yazma oranı %73’tür. 2. Politik ve sosyal istikrar: ülkede büyümekte olan bir orta sınıf ve fakirlik oranında belirgin bir düşme gözlenmektedir. Nüfusun sadece %6.7’si fakirlik sınırının altındadır. Nüfusun %79’u kendilerine ait konutlarda yaşamaktadır. Elektrik kullanımı ise %86 oranında bulunmaktadır. Ayrıca Tunus dış borçlarını ödeyebilme gücüne sahip ender Afrika ülkelerinden biridir. 3. Avrupa ­Akdeniz bölgesine entegrasyon: Tunus Akdeniz’de kurulması öngörülen serbest ticaret alanı oluşumuna aktif olarak katılmaktadır. Bu bağlamda AB ile imzalanan Anlaşma 12 yıllık bir dönemde sanayi ürünleri için bir serbest bölge oluşturulmasını hedeflemektedir. Anılan anlaşmanın üç önemli noktası bulunmaktadır: Tunus sanayi ürünlerine Avrupa pazarına serbest giriş imkanı, Avrupa ekonomik bölgesinde Tunus’a rekabet gücü,
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 16 Tunus hayat standartlarında iyileşme, iç piyasanın genişlemesi ve GSYİH’da yıllık ortalama %1­2 civarında ek büyüme. 4.Yabancı yatırımlara uygulanan teşvikler: Yabancı yatırımcılar proje sermayesinin %100’ünü bazı istisnalar dışında izinsiz getirebilirler; Kısmen ihraç edilen hizmet faaliyetlerinde yabancı ortaklığın %50’yi geçmesi halinde izin gerekmektedir. Tarımsal arazinin kiralanma süresi 40 yılı geçtiği durumlarda izin gerekmektedir: Yabancı yatırımcı ön izin almaksızın bir Tunus firmasının %49’unu satın alabilir. Bundan daha büyük satın almalarda izin alınması gerekmektedir. Tarım, sanayi, turizm, ve finansal olmayan projeler yürüten yabancı yatırımcılar, yatırım teşviklerinden yararlanabilir. Bölgesel kalkınma alanlarında yürütülen projeler ve ihracattan kaynaklanan gelirlerde 10 yıl süreyle vergiden muafiyet söz konusudur. Yabancı yatırımcılar serbest bölgeler sisteminden yararlanabilirler. Bu çerçevede tüm girdiler ve ekipman alımları vergiden muaftır. Yabancı yatırımcılar gelir ve varlık transferinde serbesttir. d. Yabancı yatırımcıların hakları aynı zamanda Paris ve Bern Konvansiyonları çerçevesinde de korunmaktadır. 5. İdari uygulamalarda yapılmakta olan iyileştirmeler: “one­stop shop” uygulaması Eylül 1989 da uygulamaya konmuştur. Bu çerçevede bir iş kurulması için gerekli tüm faktörler­ gümrük, belediye ve vergi hizmetleri, çevre koruma, Resmi gazete, ve Merkez Bankası hizmetleri­ Sanayii Geliştirme Ajansı (API) bünyesinde bir araya getirilmiştir. Yatırım teşviklerini elde etmek oldukça basittir: Vergi avantajı ilgili kağıtlar ibraz edilir edilmez otomatik olarak işleme konulmaktadır. Mali avantajlar için özel bir komiteye başvuruda bulunmak gerekmektedir. Yabancı Yatırımların Geliştirilmesi Ajansı (FIPA) Şubat 1995 tarihinde, yabancı direkt yatırımları geliştirmek ve yabancı yatırımcılara hizmet amacı ile kurulmuştur. Tunus’ta İş Kurma Prosedürleri 1. Yatırım Deklarasyonu Tunus kanunları çerçevesinde kapsanan pek çok iş faaliyeti için; *Endüstriyel üretim, hizmetler ve dış ticaret projeleri için Endüstriyi Geliştirme Ajansı’na (API) *Tarımsal projeler için Tarımsal Yatırımları Geliştirme Ajansı’na (APIA) *Turizm projeleri için Ulusal Turizm Kurulu’na bir deklarasyon vermek yeterlidir. API “one­stop shop” uygulaması sağlamaktadır. API ve APIA yabancı yatırımcılara işlerini kurmada yardımcı olmaktadır. Balıkçılık, turizm, ulaştırma, iletişim, eğitim, sağlık, emlak, silahlar, makine halıları, çöp işleme ve yeniden kazandırma konuları ön izne tabidir. 2.Yasal Çerçeve Şirket yatırımcının kendisi, bir avukat ya da bir danışmanlık şirketi tarafından kurulabilir. Bütün yasal prosedür API tarafından “one­stop shop” tarafından yürütülebilir. Tümüyle ihracata yönelik olan şirketler için ekipman ve hammadde temininde, ithalatta basitleştirilmiş prosedürlerden yararlanmak mümkündür.
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 17 3. Kuruluş Yeri Yabancı firmalara kuruluş yeri konusunda yol, elektrik, su, iletişim, altyapısı anlamında en uygun koşulların sağlandığı Tunus kaynakları tarafından ifade edilmektedir. Endüstriyel Emlak Ajansı (AFI) endüstriyel bölgelerin kurulmasından sorumludur. Turizm Emlak Ajansı (AFT) ise aynı amaçla Turizm bölgelerini ele almaktadır. Bu alanda çalışan özel kuruluşlara da aynı imkanları sağlama yetkisi verilmiştir. Ancak her koşulda devlet kuruluşları ile işbirliği yapmak ileride çıkabilecek sorunların kontrol altına alınabilmesi açısından önem arz etmektedir. Tarımsal Alanda Yatırım İmkanları 2000 yılında tarım ve balıkçılık sektörünün GSYİH içindeki payı % 14,9 olarak gerçekleşmiştir. Tarım arazilerinin uzun süreli kiralanması tarımsal alanda yerli ve yabancı yatırımcılara sağlanan en önemli teşvik kabul edilmektedir. Temel tarımsal ürünler: Tahıl ve yemler, zeytin, narenciye, hurma, balık ve kabuklu deniz hayvanları. Başlıca ithal ürünleri: Şeker bazlı tahıllar, sebze yağları. Başlıca ihraç ürünleri: Zeytinyağı, narenciye, sebzeler, balık ve kabuklu deniz hayvanları. İşbirliği alanları 1. Su ürünleri kültivasyonu: Bu alanda Tunus sahillerinde 16 bölge ayrılmış ayrıca dağlık bölgedeki 17 barajda toplam 14 000 hektarlık bir alan rezerve edilmiştir. 2. Kesme çiçek: Ülkenin su ve iklim avantajları ile birlikte Avrupa Birliği’ne gümrükten muaf olarak kesme çiçek ihraç etme imkanı vardır. 3. Esans yağları: Tunus kuşburnu, kekik, nane, portakal çiçeği, narenciye ekstreleri gibi yıllık ortalama ihracat değeri 3 milyon doları aşan, pek çok çeşitli esans yağı ihraç etmektedir. 4. Ayrıca tahıl ve canlı hayvan üretimi giderek gelişmektedir. Buğdayda yerel üretim şu anda ülke ihtiyacının %20’sini karşılamaktadır. DEĞERLENDİRME Tunus tarih boyunca Akdeniz ile Güney Sahra arasındaki ticarette önemli bir bağlantı noktası olmuştur. Tarihte ticaret yapmakla tanınan, Kartaca medeniyeti bu bölgeye hakim olmuştur. Bugün Tunus devleti tarihten gelen bu ticaret geleneğini sürdürmeyi hedeflemektedir. Akdenizin güneyinde yer alan bu ülke, bir taraftan Avrupa’ya siyasi ve ekonomik açıdan yakın, diğer taraftan iç siyasi dengeleri istikrarlı, modern bir Arap ülkesi profili çizmektedir. Tunus Devleti Avrupa ile Arap dünyası arasında bir bağlantı noktası olma özelliğini sürdürmeyi amaçlamaktadır. 1986 yılından bu yana piyasa ekonomisi kurallarını benimsemiş olan Tunus, ekonomik yapılanmasını giderek daha liberal temeller üzerine oturtmaya özen göstermektedir. Tunus’un istikrarsız bir bölgede bir istikrar odağı olmayı önümüzdeki yıllarda da sürdürmesi beklenmektedir. Tunus Devlet Başkanı Ben Ali genel seçimlerde büyük bir çoğunlukla yeniden seçilmiştir. Bu çerçevede önümüzdeki dönemde Tunus’un dış politikasında önemli bir değişiklik beklenmemektedir. Libya ve Cezayir arasında sıkışıp kalmış bu küçük ülke, Fransa, İtalya, İspanya ve ABD ile ittifak arayışlarını sürdürmeye devam edecektir.” Herkesle diyalog halinde olmak” dış
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 18 politikasında temel prensiptir. Dış politikadaki güvenlik arayışlarının yanı sıra ekonomik çıkarlar da dış politika ile paralel bir çizgi izlemektedir. Tunus’un temel ekonomik stratejisi kendisini yabancı yatırımcılar nezdinde AB, Magreb ve Arap dünyasındaki daha büyük piyasalara ulaşmada bir “kapı” olarak tanıtmaktır. Bu şekilde Tunus’un AB ile olan “Ortaklık Anlaşması”nın gereklerini yerine getirmeye ve Arap Magreb Birliği’ne hazır olduğunu ifade etmeye çalıştığı düşünülmektedir. Bu çerçevede ilk aşamada Kuzey Afrika’da bir “Serbest Ticaret Alanı” hedeflenmektedir. Hali hazırda Mısır, Ürdün ve Fas ile yapılmış olan ikili serbest ticaret anlaşmalarına diğer Arap devletlerinin de katılımı beklenmektedir. Özellikle AB, Kuzey Amerika ve Asya’daki yabancı yatırımcıları ülkeye çekmek Tunus hükümetinin en önemli öncelikleri arasında yer almaktadır. Nispeten ucuz ve nitelikli işgücü, çeşitli mali teşvikler sunan bir yatırım mevzuatı, giderek serbestleşen göreli olarak rekabetçi bir ekonomi, politik ve sosyal istikrar gibi unsurlar Tunus’u yabancı yatırımcılar için çekici bir hale getirmektedir. Ayrıca giderek yoğunlaşan özelleştirme programı “yap, işlet, devret” imtiyazları ve menkul kıymetler piyasasında yabancı sermaye üstündeki engellerin kaldırılması da bu tezi destekleyen diğer unsurlar arasında yer almaktadır. Diğer taraftan, bazı yatırımcılar iş hayatının kuralsızlığından, nitelikli iş gücü sıkıntısından, kısıtlayıcı iş kurallarından, yetersiz altyapı ve verimsiz bankacılık sisteminden muzdarip olmaktadır. Hükümetin bu sorunlardan haberdar olduğu ve üzerinde çalışmalar yaptığı söylenmektedir. Özellikle AB ile “Ortaklık Anlaşması”nın gereklerini karşılamak amacı ile ekonomiyi modernize etmek için bir yapısal reform programı üzerinde çalışılmaktadır. Ancak bu reformların yıllar sürmesi beklenmektedir. 2006 yılında Tunus ihracatının yaklaşık %80’i AB ülkelerine yapmaktadır. AB ülkeleri arasında Fransa ve İtalya’nın toplamının 2006 yılı ihracatı içindeki payı %50,7’dir. Dolayısıyla bu piyasadaki herhangi bir daralma ülke ihracatını etkilemektedir. Bu durum Tunus’un en önemli ihraç ürünleri olan tekstil, ayakkabı, deri, yiyecek ve mekanik ve elektrikli ürünler satışını etkilemektedir. Tunus Dinarı’nın değeri başlıca partnerlerinin ortak parası olan Euro’ya bağımlıdır. Bu nedenle Euro’nun dolar karşısındaki konumu TD’yi de etkilemektedir. TD’nin dolar karşısında ki durumunu da belirlemektedir. Bu nedenle Tunus’un rekabetçi pozisyonunun Euro değer ve istikrar kazandıkça artması beklenmektedir. Tunus’un ekonomik ve siyasi nedenler ile tercihini Avrupa ile yakınlaşmak şeklinde ortaya koyduğu görülmektedir. Bu çerçevede ticaretinde ön sıralarda yer alan ülkelerin de Avrupa ülkeleri olduğu izlenmektedir. Ülkede özellikle Fransa’nın kültürel etkisi hissedilmektedir. Tunus ekonomisi giderek liberalleşmekle birlikte özellikle tarife dışı engellere dikkat edilmesi gerekmektedir. İmalat sanayinde kalite ve teknik yeterlilik gibi sorunlar nedeni ile bu alanda işbirliği yapılabileceği düşünülmektedir. Nispeten küçük bir ekonomiye sahip olan Tunus’ta dış ticaret açığının yaklaşık 2 milyar dolar civarında kontrol altında tutulması istenmektedir. İç pazarı sınırlı büyüklükte olan bu ülke, yabancı yatırımları kendine çekmeyi amaçlarken Afrika, AB ve Orta doğu pazarlarına girişte bir köprü vazifesi görmeyi hedeflemektedir. Tunus, ithalatını artırmaktan ziyade, yabancı girişimcilerin ülkede ortak ya da direkt yatırımlar ile istihdama katkıda bulunulması konusunda ısrarlı bir tutum izlemektedir. Diğer
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 19 Kuzey Afrika ülkelerinde olduğu gibi bu ülke ile olan tarihsel ve kültürel bağlarımızın anılan ülke piyasasına girişte olumlu etkileri olabileceği düşünülmektedir. Bu ülke pazarına girerken ülke mevzuatının gerektirdiği koşulların herhangi bir işbirliği faaliyeti öncesinde net bir şekilde saptanmasının teşebbüsün başarısı açısından çok önemli olduğu düşünülmektedir. YARARLI ADRESLER TC TUNUS BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ Turkish Embassy Office of the Commercial Counsellor 3, Rue Ibn EL Jazzar EL Menzah 4 1004 TUNIS / TUNISIA Tel: 00 216­1 / 75 32 12, 75 25 06 Fax: 76 69 88 E­mail: dttun@amb_turquie.intl.tn TUNUS CUMHURİYETİ ANKARA BÜYÜKELÇİLİĞİ KULELİ SOK. NO:12 G.O.P./ANKARA Tel: (312) 4377812 Faks: (312) 4377100 Teleks: 42215 TUNUS ADANA FAHRİ KONSOLOSLUĞU KURTULUS MAH. 81/B ADANA Tel: (322) 4532595 Faks: (322) 4534405 TUNUS İSTANBUL BAŞKONSOLOSLUĞU EBULULLAH CAD.MERMERCİLER SİT. K:4 LEVENT/İSTANBUL Tel: (212) 2259443 Faks: (212) 2259442 TUNUS İHRACATI GELİŞTİRME MERKEZİ Centre de Promotion des Exportations­ CEPEX 28, Rue Gandhi ­ 1001 Tunis Tel: (216 ­ 1) 350 344 / 801 Fax: (216 ­ 1) 353 683 E­mail:cepex.disi @cepex.org.tn Web : http://www.cepex.nat.tn Galerie marchande : http://www.ecom.tn Bankalar Banque Centrale de Tunisie –Tunus Merkez Bankası 25 rue Hédi Nouira ­ 1001 Tunis Tél : (216 ­1) 340 588 Fax : (216 ­1) 340 615
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 20 E­mail : [email protected] Web : http://www.bct.gov.tnhttp://www.bct.gov.tn/ OFF­SHORE BANKALAR Beit Ettamouil Saoudi Tounsi 88, Avenue Hédi Chaker ­1002 Tunis Tél : (216 ­1) 790 000 Fax : (216 ­1) 780 235 North African International Bank PO BOX 485 ­ 1080 Tunis Cedex Tél : (216 ­1) 860 800 Fax : (216 ­1) 860 840 AI­Ubaf International Bank 90­92, Avenue Hédi Chaker Immeuble GAT BP.51­1002 Tunis Tél : (216 ­1) 783 500 Fax : (216 ­1) 793 905 Union Tunisienne des Banques­Tunus Bankalar Birliği Hôtel Africa ­ 50 Av. Habib Bourguiba 1000 Tunis Tél : (216 ­1) 341 211 / 241 Fax : (216 ­1) 340 241 Tunis International Bank 18, Avenue des Etats Unis BP.81 ­ 1002 Tunis Belvédère Tél : (216 ­1) 782 411 Fax : (216 ­1) 782 479 E­mail : [email protected] Loan and Investment CO. Complexe Mechtel ­ Avenue Ouled Haffouz 1002 Tunis Belvédère Tél : (216 ­1) 785 820 Fax : (216 ­1) 780 718 Citibank 53, Avenue Jugurtha ­ 1002 Tunis Tél : (216 ­1) 790 066 Fax : (216 ­1) 785 556 Arab Banking Corporation ABC Building ­ les Berges du lac 2045 Tunis Tél : (216 ­1) 861 861 Fax : (216 ­1) 860 921 KALKINMA BANKALARI
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 21 Banque de Coopération du Maghreb Arabe­ Arap­ Magrep İşbirliği Bankası Avenue Mohamed V ­ Zone Montplaisir Imm.BNDT ­ 1002 Tunis Tél : (216 ­1) 780 311 Fax : (216 ­1) 781 056 Banque de Développement Economique­ Tunus Ekonomik Kalkınma Bankası de Tunisie 34, Rue Hédi Karray ­ 1004 Menzah Tél : (216 ­1) 718 000 Fax : (216 ­1) 713 744 Banque Nationale de Développement –Turistik Kalkınma Bankası Touristique Avenue Mohamed V Zone Montplaisir ­ 1002 Tunis Tél : (216 ­1) 785 322 Fax : (216 ­1) 784 778 Banque de Tunisie et des Emirats –Tunus­ Emirlikler Yatırım Bankası d'Investissement 5 bis, Rue Mohamed Badra ­ 1002 Tunis Tél : (216 ­1) 783 600 Fax : (216 ­1) 783 756 Banque Tuniso­Quatari d'Investissement Tunus ­Katar Yatırım Bankası Centre urbain Nord BP 320 ­ 1080 Tunis Cedex Tél : (216 ­1) 713 555 Fax : (216 ­1) 713 111 Banque Tuniso­Libyenne deDéveloppement et du Commerce Extérieur –Tunus­Libya Kalkınma ve Dış Ticaret Bankası 25, Avenue Kheireddine Pacha ­ BP 102 ­ 1002 Tunis Tél : (216 ­1) 781 500 Fax : (216 ­1) 782 818 Société Tuniso­Séoudienne d'Investissement et de Développement Tunus­Suudi Kalkınma ve Yatırım Bankası 32, Rue Hédi Karray ­ BP 20 ­ 1002 Tunis Belvédère Tél : (216 ­1) 718 233 /717 968 Fax : (216 ­1) 719 233 E­mail : [email protected] Banque Tuniso­Koweitienne de Développement –Tunus –Kuveyt Kalkınma Bankası 10 bis, Avenue Mohamed V 1001 Tunis Belvédère Tél : (216 ­1) 340 000 Fax : (216 ­1) 343 106 Mevduat Bankaları
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 22 Arab Tunisian Bank 9, Rue Hédi Nouira ­ 1001 Tunis Tél : (216 ­1) 351 155 Fax : (216 ­1) 342 852 / 348 150 E­mail : [email protected] Amen Bank 13, Avenue de France ­ 1000 Tunis ­ RP Tél : (216 ­1) 340 511 Fax : (216 ­1) 349 909 E­mail : [email protected] Banque Franco­Tunisienne 24­26 Place du 7 Novembre ­ 1001 Tunis Tél : (216 ­1) 342 100 Fax : (216 ­1) 352 055 Banque Nationale Agricole Rue, Hédi Nouira ­ 1001 Tunis Tél : (216 ­1) 831 200 / 000 Fax : (216 ­1) 832 807 / 830 117 Banque du Sud 95, rue de la Liberté ­ 1002 Tunis Tél : (216 ­1) 289 400 / 792 400 Fax : (216 ­1) 782 663 / 799 714 Banque de Tunisie 2, Rue de Turquie, Place du 7 Novembre 1001 Tunis Tél : (216 ­1) 332 188 Fax:(216 01) 347 704 Banque Internationale Arabe de Tunisie 70­72 Avenue Habib Bourguiba ­ 1000 Tunis Tél : (216 ­1) 340 733 Fax : (216 ­1) 340 680 Banque de l'Habitat 21 avenue Kheireddine Pacha 1002 Tunis Belvédère Tél : (216 ­1) 785 277 Fax : (216 ­1) 788 181 Société Tunisienne de Banque Rue Hédi Nouira ­ 1001 Tunis Tél : (216 ­1) 340 477 Fax : (216 ­1) 340 009 Union Bancaire pour le Commerce et
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 23 l'Industrie – Ticaret ve Kalkınma Amaçlı Bankalar Birliği 139, Avenue de la Liberté ­ 1002 Tunis Belvédère Tél : (216 ­1) 842 000 Fax : (216 ­1) 849 312 Union Internationale de Banques –Uluslararası Bankalar Birliği 65, Avenue Habib Bourguiba 1001 Tunis République Tél : (216 ­1) 347 000 / 258 543 Fax : (216 ­1) 352 193 / 340 763 Banque Tunisienne de Solidarité 56 Avenue Mohamed V ­ 1002 Tunis Tél : (216 ­1) 844 040 Fax : (216 ­1) 845 537 TEKNİK MERKEZLER Centre Technique de l'Emballage et du Conditionnement – Ambalaj Teknikleri Merkezi Cité El Khadra, par la rue Alain Savary 1003 Tunis Tél : (216 ­1) 772.755 Fax : (216 ­1) 772.681 E­mail : [email protected] Centre Technique des Industries Mécaniques et Electriques­ Mekanik ve Elektrik Endüstrileri Teknik Merkezi Zone Industrielle ­ Ksar Saïd ­ 2086 Douar Hicher Tél : (216 ­1) 545.988 Fax : (216 ­1) 546.637 E­mail : [email protected] Centre Technique des Matériaux de Construction, Céramique et Verre –İnşaat Malzemeleri, Seramik ve Cam Teknik Merkezi Route de la Cagna ­ 1009 El Ouardia Tél : (216 ­1) 392.300 / 220/236 Fax : (216 ­1) 392.460 E­mail : [email protected] Centre Technique de la Chimie­Kimya Teknik Merkezi 5 ter, Rue El Kaouakibi ­ 1002 Tunis Tél : (216 ­1) 793.782 Fax : (216 ­1) 790.694 E­mail : [email protected] Centre Technique de l'industrie du Bois et de l'Ameublement (CETIBA)­ Mobilya ve Ağaç Ürünleri Teknik Merkezi 17, rue Mahmoud El Materi ­ Mutuelleville 1002 Tunis Belvédère Tél : (216 ­1) 845.109 / 846.803 Fax : (216 ­1) 847.405 E­mail : [email protected] Centre Technique du Textile­ Tekstil Teknik Merkezi
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 24 Av. des Industries Z.I. Bir El Kassâa BP 279 ­2013 Ben Arous Tél : (216 ­1) 381 133 Fax : (216 ­1) 382 558 E­mail : [email protected] Centre National du Cuir et de la Chaussure­ Ayakkabı ve Deri Milli Merkezi 17, rue du cuir ­ Z.I. Sidi Rézig ­ 2033 Mégrine Tél : (216 ­1) 432.246/255/311 Fax : (216 ­1) 432.283 E­mail : [email protected] Centre Technique de l'Agro­Alimentaire – Agro­alimanter Teknik Merkezi 16, Rue El Aacha ­ cité Mahrajène 1082 Tunis­Belvédère Tél : (216 ­1) 840.825 / 847.197 Fax : (216 ­1) 849 654 E­mail : [email protected] Centre Technique de la Pomme de Terre – Patates Teknik Merkezi Route de Jedeida ­ 2031 Essaida Tél : (216 ­1) 649 311 / 213 540 Fax : (216 ­1) 649 311 Centre Technique des Céréales­ Tahıllar Teknik Merkezi 8170 Boussalem Tél : (216 ­8) 638 034 Fax : (216 ­8) 638 034 BAKANLIKLAR Ministère des Affaires Etrangères –Dışişleri Bakanlığı Place du Gouvernement ­ 1006 La Kasbah Tunis Tél : (216 ­1) 563 022 Fax: (216 ­1) 571 314 Ministère de l'Agriculture – Tarım Bakanlığı 30, Rue Alain Savary ­ 1002 Tunis Belvédère Tél : (216 ­1) 786 833 Fax : (216 ­1) 799.457 Ministère de la Coopération Internationale et de l'Investissement Extérieur – Uluslararası İşbirliği ve Yabancı Yatırımlar Bakanlığı 149, avenue de la Liberté ­ 1002 Tunis Belvédère Tél : (216 ­1) 798.522 Fax : (216 ­1) 799.069 E­mail : [email protected] Ministère du Commerce – Ticaret Bakanlığı 37 avenue, Kheireddine Pacha ­ 1002 Tunis Tél : (216 ­1) 842 343 Fax : (216 ­1) 781.324 Ministère de l'Industrie – Sanayi Bakanlığı 37 Av. Kheireddine Pacha ­ 1002 Tunis Belvédère Tél : (216 ­1) 842 343 Fax : (216 ­1) 781 919 Ministère du Développement Economique –Ekonomik Kalkınma Bakanlığı
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 25 Place Ali Zouaoui ­ 1006 Tunis Tél:(216 ­ 1) 333.969 /353 596 Fax:(216 ­ 1) 351 279 Institut National de la Statistique – Devlet İstatistik Enstitüsü 70, rue Ech­cham BP. 265 CEDEX tunis Tél : (216 ­ 1) 846 511 Fax : (216 ­ 1) 792 559 E­mail : [email protected] Web : http://www.ins.nat.tn Ministère des Finances­ Maliye Bakanlığı Direction Générale des Douanes 5, rue Echbilia ­ 1000 Tunis Tél : (216 ­1) 333.700 Fax : (216 ­1) 353 275 Ministère des Communications – Haberleşme Bakanlığı 3, bis rue d'Angleterre ­ 1030 Tunis Tél: (216 ­1) 334 733 Fax: (216 ­1) 352 353 Agence Tunisienne d'Internet – Tunus İnternet Ajansı 13, rue Jughurta ­ Mutuelleville ­ 1002 Tunis Tél : (216 ­1) 846.100 Fax : (216 ­1) 846.600 E­mail : [email protected] Web : http://www.ati.tn BÜROLAR Office du Commerce de la Tunisie – Tunus Ticaret Ofisi 65 rue de Syrie ­ 1002 Tunis Tél : (216 ­1) 785 619 / 788 707 Fax : (216 ­1) 788 974 E­mail : [email protected] Office National du Tourisme Tunisien – Milli Turizm Ofisi 1, Av. Mohamed V ­ 1001 Tunis Tél : (216 ­1)341 077 Fax : (216 ­1) 350 997 E­mail : [email protected] Web : http://www.tourismtunisia.com Office National de l'Huile ­Yağ Ofisi 10 Avenue Mohamed V ­ 1001 Tunis Tél : (216 ­1) 345 566 / 338 966 Fax : (216 ­1) 351 883 E­mail : [email protected]
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 26 Office National des Pêches – Balıkçılık Ofisi BP13­ 2060 La Goulette Tél : (216 ­1) 736 912 Fax : (216 ­1) 735 129 Office National de la Vigne Şarapçılık Ofisi 60 rue Alain Savary ­ 1002 Tunis Tél : (216 ­1) 846 233 Fax : (216 ­1) 785 315 E­mail : [email protected] Office des Céréales – Tahıllar Ofisi 30 rue Alain Savary ­ 1002 Tunis Tél : (216 ­1) 799 976 Fax : (216 ­1) 794 152 Office de l'Aviation Civile et des Aéroports – Sivil Havacılık Ofisi Aéroport international Tunis­Carthage BP 137­147 ­ 1080 Tunis Cedex Tél : (216 ­1) 754 000 / 786 729 Fax : (216 ­1) 781 460 Office de la Marine Marchande et des Ports Tunisiens – Deniz Ticareti ve Limanlar Ofisi Port de la Goulette 2060 la Goulette Tél : (216 ­1) 735 300 Fax : (216 ­1) 735 812 Office National de l'Artisanat – El Sanatları Ofisi Avenue de l'Indépendance ­ BP208 ­ 2011 Den Den Tél : (216 ­1) 610 919 Fax : (216 ­1) 610 922 E­mail : [email protected] Office National des Télécommunications – Milli Haberleşme Ofisi Tunis Télécom Rue Asdrubal ­ 1002 Tunis Belvédère Tél : (216 ­1) 801 717 Fax : (216 ­1) 800 777 Union Tunisienne de l'Agriculture et de la Pêche – Tarım ve Balıkçılık Birliği Rue Alain Savary ­ Cité El khadra ­ 1003 Tunis Belvédère Tél.: (216­1) 800 800 Fax : (216­1) 797 292 E­mail : [email protected] TİCARETİ GELİŞTİRME KURULUŞLARI API : Agence de Promotion de l'Industrie – Sanayii Geliştirme Ajansı 63, rue de Syrie ­ 1002 Tunis Tél : (216 ­1) 792 144
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 27 Fax : (216 ­1)782 482 E­mail : [email protected] Web : http://ww.api.nat.tn APIA : Agence de Promotion des Investissements Agricoles – Tarımsal Yatırımları Geliştirme Ajansı 62, rue Alain Savary ­ Tunis ­ 1003 El Khadra Tél :(216 ­1) 771 300 Fax :(216 ­1) 796 453 E­mail : [email protected] Web : http://www.TUNSIE.COM/APIA FIPA : Foreign Investment Promotion Agency – Yabancı Yatırımları Geliştirme Ajansı Agence de Promotion de l' Investissement Extérieur 63, rue de Syrie ­ 1002 Tunis Belvédère Tél : (216 ­1) 792 144 Fax : (216 ­1) 782 971 E.mail:[email protected] Web : http://www.investintunisia.tn COTUNACE : Compagnie Tunisienne pour l'Assurance du commerce exterieur – Dış Ticaret Sigorta Şirketi Siège : rue 8006 Cité Montplaisir ­ 1002 Tunis Tél : (216 ­1) 783 000 Fax : (216 ­1) 782 539 E­mail : [email protected] Agence : 29, Avenue Habib Bouguiba ­ 3000 Sfax Tél : (216 ­ 4) 222 900 / 221 004 Fax : (216 ­ 4) 222 900 Institut National de la Normalisation et de la Propriété Industrielle INNORPI – Endüstriyel Standardizasyon Enstitüsü B.P. N°23 ­ 1012 Tunis Cité El Khadra Tél : (216 ­1) 785 922 Fax : (216 ­1) 781 563 E­mail : [email protected] ATCE : Agence Tunisienne de Communication Extérieure – Tunus Dış Haber Ajansı 3 avenue Jean Jaures ­ 1000 Tunis Tél : (216 ­1) 345 866 Fax : (216 ­1) 330 746 E­mail : [email protected] Web : http://www.tunisie.com Mesleki Kuruluşlar UTICA : Union Tunisienne de l'Industrie, du Commerce et de l'Artisanat – Ticaret ve El Sanatları Endüstrileri Birliği Çeşitli sektörlerden gelen üreticilerin çıkarlarını korumak ve sorunlarını ilgili yerlere ve halka iletmek amacı ile kurulmuş bir özel birlik ya da baskı grubu. 103, Av. de la Liberté ­ 1002 Tunis Tél : (216 ­1) 780.366 Fax : (216 ­1) 782 143 E­mail:[email protected] Web : http://www.utica.org.tn Club des Exportateurs de Tunisie – Tunus İhracatçılar Klubü
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 28 İhracatçı kuruluşları desteklemek amacı ile kurulmuş bir özel birlik. Imm. CTKD­ 1er étage ­ Bd. Ouled Haffouz 1005 Tunis Tél : (216 ­1) 789 234 Fax : (216 ­1) 782 516 FEDEX : Fédération de l'exportation – İhracat Federasyonu 17 rue Abderrahmane Jaziri ­ 1002 Tunis Tél/fax : (216 ­1) 782 391 Institut Arabe des Chefs d' Entreprises – ARAP İşverenler Enstitüsü Tunus şirketlerinin yurtdışı tanıtımı ve ilişkilerinin geliştirilmesini amaçlamaktadır. 77, Bld. de l'UMA ­ 2036 La Soukra Tél : (216 ­1) 759.766 / 155 Fax : (216 ­1) 759.247 E­mail : [email protected] Web : http://www.iace.org.tn Ticaret ve Sanayi Odaları – chambres de commerce et de l’industrie TUNİS 1, rue des entrepreneurs ­ 1000 Tunis Tél : (216 ­1) 350 300 / 340 796 Fax : (216 ­1) 354 744 / 332 968 E­mail : [email protected] MERKEZ Rue Chédly Khaznadar ­ 4000 Sousse Tél : (216 ­ 3) 225 044 / 182 Fax : (216 ­ 3) 224 227 E­mail : [email protected] SFAX 10 rue Tahar Sfar ­ BP 794 ­ 3018 Sfax Tél : (216 ­4) 296 120 /117 Fax : (216 ­4) 296 122 / 121 E­mail : [email protected] KUZEY­DOĞU 46 rue Ibn Khaldoun ­ 7000 Bizerte Tél : (216 ­2) 431 044 / 432 445 Fax: (216 ­2) 432 379 E­mail : [email protected] GÜNEY­DOĞU 202 Av. Farhat Hached ­ 6000 Gabès Tél : (216 ­5) 274 900 Fax : (216 ­5) 274 688 E­mail : [email protected] GÜNEY­BATI Rue des roses BP 46 ­ 2100 Gafsa Tél : (216 ­6) 226 650 Fax : (216 ­6) 224 150 KUZEY­BATI
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 29 Rue Hédi Chaker ­ 9000 Béja Tél : (216 ­8) 456 261 / 456 451 Fax : (216 ­8) 455 789 E­mail : [email protected] CAP BON 3 rue du Fel ­ Cité Néapolis BP113 ­ 8000 Nabeul Tél : (216 ­2) 287 260 / 224 251 Fax : (216 ­2) 287 417 E­mail : [email protected] Taşımacılar CTN : Compagnie Tunisienne de Navigation ­Tunus Deniz Ulaştırma Şirketi 5 rue Dag Hammarskjoeld ­ 1001 Tunis République Tél:(216 ­1) 341 777 Fax:(216 ­1) 346 540 E­mail : [email protected] Tunisair : Société Tunisienne de l'Air –Tunus Air Boulevard du 7 Novembre 1987 ­ 2035 Carthage Tél : (216 ­1) 700 100 Fax : (216 ­1) 700 008 E­mail : [email protected] Web : http://www.tunisair.com.tn T.S.T.C. :Tunisian Sea Transport Companie –Tunus Deniz Taşıma Şirketi 9 rue Amilcar ­ Tunis 1000 Tél.: (216­1) 326 766 / 329 280 Fax: (216­1) 325 545 Serbest Bölgeler Société de Développement et d'Exploitation de la Zone Franche de Bizerte –Bizerte Serbest Bölgesi 241­243 avenue Habib Bourguiba ­ 7000 Bizerte Tél : (216 02)436 477 Fax : (216 02) 436 925 E­mail : [email protected] Zone Franche de Zarzis –Zarzis Serbest Bölgesi Avenue Charles Nicolle ­ Imm.Saadi Tour EF ­ App23 ­ 2080 Ariana Tél:(216 01) 712 044 / 05 680 800 Fax:(216 01) 718 520 / 05 682 857 E­mail: [email protected] Web : http://www.zfzarzis.com Fuar Organizatörleri Konu ile ilgili ayrıntılı bilginin ve katılım koşullarının, CEPEX’ten alınması gerekmektedir. Foire Internationale de Tunis –Tunus Uluslarası Fuarı Parc des expositionsB.P. N°1 2015 Le Kram, Tunisie Tel.: (216­1) 731.111 / 730.111
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 30 Fax: (216­1) 730.666 E­mail: [email protected] http://www.fkram.com.tn Foire Internationale de Sfax –Sfax Uluslararası Fuarı Av. Habib Bourguiba 3000 Sfax Tel.: (216­4) 226.512 / 228.770 Tlx.: 40 962 TN Fax: (216­4) 296.527 E­mail: mg@foire­sfax.com Sogéfoires International 34, Avenue de la Foire Z.I. La Charguia 2035 Tunis, Tunisie Tel.: (216­1) 787 933 / 789 822 Tlx.: 15 100 / 15 150 TN Fax: (216­1) 786.226 Tunis­Expo 11, Rue Kamel Ataturk 1001 Tunis, Tunisie Tel.: (216­1) 310.127 / 310.136 Tlx.: 15 520 Fax: (216­1) 310.077 World Trade Center Tunis –Tunis Dünya Ticaret Merkezi 34, Avenue de la Foire Z.I la Charguia, 2035 Tunis Tunisie Tel.: (216­1) 809.377 Fax: (216­1) 807.955 E­mail : [email protected] Exposervices Tunisie –Tunus Sergi Hizmetleri 46, Rue Ibn Charaf 1002 Tunis, Tunisie Tel.: (216­1) 790.830 / 792.740 Fax: (216­1) 794.200 E­mail : [email protected] Exposet Colisée Saula ­ Bur.217­ El Manar 2 1004 Tunis Tel.: (216­1) 870.732 Fax: (216­1) 872.244 International Fair Exhibition (IFE) 7, Rue François Thorrand, Mutuelleville 1002 Tunis Tel.: (216­1) 286.709 Fax: (216­1) 847.321 E­mail : ife@gnet Foire de Béja –Beja Fuarı Rue Hédi Chaker 9000 Béja Tel.: (216­8) 455.777 Fax: (216­8) 455.789
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 31 Foire de Bizerte –Bizerte Fuarı Palais de Congrès, Boulevard 15 Octobre 7002 Bizerte, Tunisie Tel.: (216­2) 438.550 Fax: (216­2) 436.233 Foire de Gabès –Gabes Fuarı UTICA 15 Rue Ali Ben Khelifa 6000 Gabès, Tunisie Tel.: (216­5) 275.511 / 271.163 Fax: (216­5) 275.499 Foire de Monastir – Monastir Fuarı Route de Khniss 5000 Monastir, Tunisie Tel.: (216­3) 463.702 Fax: (216­3) 447.639 / 460 682 Société de la Foire de Nabeul – Nabeul Fuarcılık Şirketi 4, Av. Habib Bourguiba 8000 Nabeul, Tunisie Tel.: (216­2) 287.365 / 285.374 Fax: (216­2) 223.242 Foire Internationale de Sousse –Sousse Uluslararası Fuarı Zone Sidi Abdelhamid Route de Monastir BP N° 28 ­ 4061 Sousse, Tunisie Tel.: (216­3) 330.631 / 330.632 Fax: (216­3) 330 633 E­mail : [email protected] Foire de Tozeur –Tozeur Fuarı Avenue Farhat Hached 2200 Tozeur, Tunisie Tel./Fax : (216­6) 454. 430 Müşterek organizatörler Chambre de Commerce et d'Industrie de Sfax 10 Rue Tahar Sfar ­ BP 794, 3018 Sfax Sfax, Tunisie Tel.: (216­4) 292.120 / 117 Fax: (216­4) 296. 121 / 122 E­mail: [email protected] Chambre de Commerce et d'Industrie du Sud­Est 202, Avenue Farhat Hached 6000 Gabes, Tunisie Tel.: (216­5) 274.900 Fax: (216­5) 274.688 E­mail: [email protected] Centrel National du Cuir et de la Chaussure (CNCC) 17, Rue de cuir, Z.I. Sidi Rezig 2033 Mégrine, Tunisie Tel.: (216­1) 432.255 / 311/ 246 Fax: (216­1) 432.283 E­mail: [email protected] Centre Technique des Industries Mécaniques et Electriques (CETIME) Zone Industrielle Ksar Saîd
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 32 2086 Douar Hicher, Tunisie Tel.: (216­1) 545.988 Fax: (216­1) 546.637 E­mail : [email protected] Centre Technique des Matériaux de Construction, de la Céramique et du Verre (CTMCCV) Route de la Cagna 1009 Tunis Tel : (216­1) 392 300/ 220 / 236 Fax: (216­1) 392 460 E­mail: [email protected] Fédération Nationale du Textile (FENATEX) 116, Avenue de la Liberté 1002 Tunis, Tunisie Tel.: (216­1) 781.514 / 780.358 Fax: (216­1) 782.154 Fédération Nationale de la Chimie 17 Rue Abderrahman Jaziri ­ 1002 Tunis Tel.: (216­1) 788.134 / 791.882 Fax: (216­1) 790.467 Ministère de la Culture Place de la Kasbah Rue du 2 Mars 1934 1006 Tunis Tel.: (216­1) 562 661 / 570 157 Fax: (216­1) 563 854 Office National de l'Artisanat (ONA) Avenue de l'indépendance ­ BP 208 Den­Den, Tunis Tel.: (216­1) 610.919 Tlx.: 15 238 TN Fax: (216­1) 610.922 Salon du Livre Pour Enfants de Sfax B.P. 547 3018 Sfax, Tunisie Tel.: (216­4) 249.200 Fax: (216­4) 247 986 Union Tunisienne de l'Agriculture et de la Pêche (UTAP) Rue Alain Savary Cité El Khadra 1003 Tunis, Tunisie Tel.: (216­1) 800.800 Fax: (216­1) 797.292 E­mail : [email protected] Union Tunisienne de l'Industrie, du Commerce et de l'Artisanat (UTICA) 103, Avenue de la Liberté 1002 Tunis, Tunisie Tel.: (216­1) 780.366 Fax: (216­1) 782.143 E­mail: [email protected]
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 33 Faydalı linkler Indus try Promotion Agency www.tunisianindustry.nat.tn Tunisian Internet Agency (ATI) www.ati.tn Bank Professionnal Association of Tunisia www.apbt.org.tn Central Bank of Tunisia www.bct.gov.tn Export Credit Insurance Company COTUNACE www.cotunace.com.tn FIPA­Foreign Investment Promotion Agency www.investintunisia.com Tunisian Government www.ministeres.tn INS ­ National Institute of Statistics www.ins.nat.tn Tunis 2001 Games www.tunis2001.tn Tunisian Post www.poste.tn Tunisia News Updates in Arabic www.akhbar.tn Main website on Tunisia www.tunisie.com Tunisair www.tunisair.com.tn Tunisia Online www.tunisiaonline.com Tunisian Union for Industry, Commerce and Hadicrafts(UTICA) www.utica.org.tn KAYNAKLAR Economist Intelligence Unit;EIU Country Report Mayıs 2008 EIU Country risk service Mayıs 2008 Economist Intelligence Unit;EIU Country Profile 2007 Invest in Tunisia Web Sitesi Trade Compliance Center­USA Trade Port,USA­ Tunisia Trade Information Center,USA Trade Map, ITC
© İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 34 © İGEME ­ İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008 35