Examenopgaven VMBO-GL en TL

Transkript

Examenopgaven VMBO-GL en TL
2003
tijdvak 1
woensdag 28 mei
9.00 - 11.00 uur
TURKS CSE GL EN TL
TURKS VBO-MAVO-D
Dit examen bestaat uit 41 vragen.
Voor dit examen zijn maximaal 46 punten te behalen.
Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten maximaal behaald kunnen worden.
300005-577-522o
Let op: beantwoord een open vraag altijd in het Nederlands, behalve als het anders is
aangegeven. Als je in het Turks antwoordt, levert dat 0 punten op.
TEKST 1
1p
{
1
300005-577-522o
Je bent in øzmir met vakantie. Je hebt last van je ogen. Daarom wil je een kuur in
warmwaterbronnen ondergaan in de omgeving van øzmir.
Æ Kan dat volgens de tabel? Zo ja, schrijf de naam van de plaats op je antwoordblad.
2
ga naar de volgende pagina
TEKST 2
1p
z 2
300005-577-522o
Het Dolmabahçe Paleis is ruim voorzien van allerlei kunstuitingen.
Waaraan is de invloed van de westerse kunst zichtbaar?
A aan de buitendeuren
B aan de gordijnen
C aan de lampen
D aan de tapijten
3
TEKST 3
1p
{
3
Een vrouw wil graag deelnemen aan het proefproject van de Nasa.
Æ Geldt voor haar dan een extra eis? Zo ja, licht je antwoord kort toe.
NASA gönüllü denek arıyor..!
ABD'de, Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi NASA uzun uzay yolculuklarına ön deney
olarak laboratuvarda yatakta 1 ay yatacak gönüllüler arıyor
Kuzey California'da San Francisco
kentinin güneyindeki NASA-Ames Araútırma
Merkezi'nden Heather Wilson'un verdi÷i
bilgiye göre, toplam 45 günlük deneme
programında ''sa÷lıklı ve hamile olmayan''
deneklere, 30 gün boyunca yattı÷ı yerde
idmanlı ve idmansız deney uygulanacak.
Deneyde, gönüllülere saatine 11 dolar
ödenecek. ùimdiden gönüllülerden yüzlerce
baúvuru yapıldı. Yaú sınırı 25-45 arası.
Sırtüstü yatan kiúinin baúı 6 derece e÷ik
olacak. Bu konum, yerçekimsiz ortama
benzedi÷i için idmansız safhada kemiklerdeki mineral kaybı da ölçülecek.
300005-577-522o
4
TEKST 4
1p
z 4
Op
A
B
C
D
1p
z 5
Met wie wordt het jonge rekenwonder in de genoemde onderzoekstest vergeleken?
A met een aantal andere rekenwonders
B met een bekend genie
C met een groep wetenschappers
D met een paar leeftijdsgenoten
1p
z 6
Wat is volgens dit artikel bepalend voor het toenemen van iemands geheugencapaciteit
en -snelheid?
A de omgeving
B erfelijke factoren
C het ouderlijk gezin
D langdurige oefening
welke van onderstaande bronnen berust dit artikel?
Bilim Teknik Dergisi
Bilimsel Araútırmalar Merkezi Dergisi
Dahiler Dergisi
Genç Bilim Adamları Dergisi
Dahilerin beyni nasıl çalıúıyor?
Fransa Ulusal Bilimsel Araútırmalar Merkezi'nde yapılan deney, dahilerin
beyinlerinin nasıl iúledi÷ine ıúık tutuyor
Albert Einstein, Charles Darwin, Wolfgang Amadeus
Mozart ve Pablo Picasso gibi dünyayı etkilemiú dahilerin
beyinlerinin nasıl çalıútı÷ı hep merak konusu oldu.
Fikirlerin dahilerin aklında ani bir úimúek çakması gibi
birdenbire ortaya çıktı÷ı bilinir. Ancak bu noktada
beyinlerinin nasıl iúledi÷i, hangi bölgelerinin kullanıldı÷ı
bir türlü saptanamadı.
Bilim Teknik Dergisi'nin son sayısındaki habere göre,
Fransa Ulusal Bilimsel Araútırmalar Merkezi'nde yapılan
deney, dahilerin beyinlerinin nasıl iúledi÷ine ıúık tuttu.
Merkezde, en karmaúık matematik hesaplarını
kafasından yapabilen Alman genci Rüdiger Gramm'ın
beyniyle, yaúıtı 6 dene÷in beyinleri incelendi. Gramm ve
yaúıtlarından hesap makinesi kullanmadan bazı
matematik hesapları yapmaları istendi ve beyin faaliyetleri kamerayla izlendi.
Alman gencinin beyniyle di÷er deneklerin beyinlerinde harekete geçen bölgeler
arasında önemli farklılıklar oldu÷u gözlendi. Alman genci uzun matematik hesaplarını
do÷rudan belle÷inde tutabiliyordu.
Deneyler, uzun süreli bir egzersizin, belli bir konuda beyinde harekete geçen bölgeleri
de÷iútirebilece÷ini gösterdi. Veriler kiúilerin, yo÷un bir egzersiz programının ardından,
sadece biliúsel stratejilerini de÷il, beynin faaliyetlerini de kökten de÷iútirilebildi÷ini gözler
önüne serdi.
Deney sonuçları, tüm dahilerin, "Zamanının tümünü belli bir konuya ayırıp böylece
farklı yetenekler ortaya koyabilen, baúka hiçbir úeyle ilgilenmeyen manyaklar" olup
olmadı÷ı sorusunu da gündeme getirdi.
300005-577-522o
5
TEKST 5
2p
{
7
Æ Wat zijn de twee aantrekkelijke kanten van het fotoalbum?
Schrijf ze op je antwoordblad.
1p
{
8
Æ Welke winkel verkoopt de meeste van de aangeprezen artikelen?
Schrijf de naam van de winkel op je antwoordblad.
300005-577-522o
6
TEKST 6
1p
{
9
Æ Schrijf op je antwoordblad waarom kleine huishoudelijke artikelen het meest in trek
zijn als cadeau.
KÜÇÜK EV ALETLERøNøN
MEVSøMSELLøK ANALøZø
Anneler Günü ve Babalar Günü gibi özel günlerde küçük ev aletleri satıúlarında önemli artıúlar kaydediliyor. Özellikle Anneler Günü’nde satıúlar neredeyse 2-3 kat artıyor. Nisan ayının ikinci haftasında baúlayan hareketlilik, mayısın
ikinci haftasına kadar sürüyor. Bu hareketlilikten pay almak
isteyen úirketler, kampanya ve promosyon gibi faaliyetlere
bu dönemlerde a÷ırlık veriyorlar.
Evliliklerin yo÷unlaútı÷ı yaz dönemlerinde de pazarda
hareketlilik yaúanıyor. Özellikle çeyiz alımları satıúları artırırken, yeni evlenen çiftere alınan hediyeler de, küçük ev
aletleri arasından seçiliyor.
Uygun fiyatlar nedeniyle hediye alımlarında da küçük
ev aletleri tercih ediliyor. Modern dizaynı ile son dönemde
öne çıkan bu ürünlerde tüketici esteti÷e önem veriyor.
300005-577-522o
7
TEKST 7
1p
z 10
In
A
B
C
D
1p
{ 11
In de tekst staat dat men iemand nodig heeft om stress te bestrijden.
Æ Schrijf het eerste en laatste woord op van de zin waarin dat staat.
wat voor soort bron worden er volgens dit artikel adviezen gegeven voor stress?
in een boek
in een folder
in een krant
in een tijdschrift
Stresin ilacı derin nefes
x
x
x
300005-577-522o
Sa÷lık Bakanlı÷ı Temel Sa÷lık Hizmetleri Genel
Müdürlü÷ü'nce hazırlanan broúürde, stresle baúa
çıkmada kullanılacak bazı yöntemler úöyle sıralandı:
x Nefes verirken gerginli÷in kaybolup, vücudun
gevúedi÷ini ve rahatladı÷ını hissedin. Nefesi
burundan alıp a÷ızdan verin.
x Günde 10 - 15 dakikalık bir kültür fizik hareketini
alıúkanlık haline getirin.
x Yeterli ve dengeli beslenmeye çalıúın. Çeúitli
yiyeceklerle ideal kilonuzu koruyun. Aúırı ya÷, úeker
ve tuzdan kaçının, alkollü içecekleri makul ölçüde
alın. Yiyeceklerinizi küçük lokmalar halinde yavaú
ve iyice çi÷neyerek yiyin. Bol su için.
Aynı saatlerde uyuyup uyanmayı alıúkanlık haline getirin. Uyumak için yata÷a yatın.
Sıkıntı, üzüntü, baúarısızlık veya hataları yatakta düúünüp, çözüm yolu aramayın.
Uyuyamamaktan korkmayın, yatakta sessizce geçirilen saatler de uyku kadar
dinlendirir.
Kendinizle olumlu diyaloglar kurun. Problemi saptayıp, küçük parçalara ayırın. Çözüm
için seçenekleri belirleyin, bir tanesini seçip, uygulayın. Sonuçları de÷erlendirip,
ö÷rendiklerinizi gözden geçirin. Sonuç olumluysa kendinizi ödüllendirin. Olumsuz bir
sonuç çıkarsa, baúka seçenekleri deneyin, vazgeçmeyin, mutlaka bir çözüm yolu
vardır.
Stres yaratan durum veya durumları arkadaúlarınızla, yakınlarınızla paylaúın.
8
300005-577-522o
9
TEKST 8
Saç bakımı özen ister
Saç kestirmek sadece kısa olmasını sa÷lar, bakımla ilgisi yoktur
Uzun ve sa÷lıklı bir saç için sürekli kesim yaptırmak gerekmiyor. Hepiniz uzun ve sa÷lıklı
bir saça sahip olmak için onu sürekli kestirmeniz gerekti÷ini duyarsınız. Aslında sürekli
saçınızı kestirmek sadece onun daha kısa olmasını sa÷lar. Sa÷lıklı olması ile hiçbir ilgisi
yoktur.
Saç uzunlu÷u kafanızın úekli ve geniúli÷i ile
orantılıdır ve yeni teknolojilerle bile bunu
de÷iútirmenize olanak yoktur.
SAöLIKLI YA DA SAöLIKSIZ SAÇ YOKTUR
Sa÷lıklı ya da sa÷lıksız saç yoktur. Saçımız
aslında ölüdür. Ölü olmasaydı kesildi÷inde
canımız yanmaz mıydı? E÷er saçlarınızın ucu
kırılmamıúsa ya da boyama yüzünden hasar
görmemiúse onu sürekli kestirip sa÷lıklı ve uzun
yapmaya çalıúmak yanlıú bir úey. Sadece stil
de÷iúikli÷i düúünenler için sık saç kestirilmesi
önerilebilir.
SAÇ BAKIMI NASIL OLUR?
Saçınızın sa÷lıklı olması için yapabilecekleriniz:
Günlük olarak pahalı olmayan bir Vitamin (One-A-Day) alın.
Saçınızı fazla taramayın. Sadece gerekti÷inde úekil vermek için tarayın.
Kaliteli bir tarak ya da fırça kullanın. Keskin metal ya da plastik uçlar saçlarınızın uçlarının
kırılmasına neden olur.
Kaliteli saç ürünleri kullanın. Ço÷u alıúveriú merkezlerinde satılan úampuan ve saç
ürünleri aslında birçok kötü kimyasal maddeyi içlerinde bulunduruyor. Mesela 'ammonium
laurel sulfate' , ya da silikon içeren ürünler saçınızı kurutarak daha kolay kırılmasına
neden olabiliyor. øçlerinde birçok koruyucu madde bulundu÷unu iddia eden bu ürünler
saçınız için aslında en büyük tehlikeyi oluúturuyor.
Saçınızı sıkı bantlarla toplamayın. Bırakın rahat kalsın. Bu tür toplama úekilleri de
kırılmalara neden oluyor.
300005-577-522o
10
1p
z 12
Parçaya göre saç niçin kestirilir?
A canlı görünmesi için
B hızlı uzaması için
C kırılmaması için
D úekil verilmesi için
1p
z 13
Saçın uzun olmasında aúa÷ıdaki faktörlerden hangisi belirleyicidir?
A bedeninin fiziksel yapısı
B besinlerin sa÷lıklı olması
C kafanın fiziksel yapısı
D saçın sık sık yıkanması
1p
z 14
Parçaya göre günlük saç bakımı nasıl yapılmalıdır (par. 3)?
A jel sürerek
B krem sürerek
C sık tarayarak
D vitamin alarak
1p
z 15
Parçaya göre içlerinde koruyucu madde olan saç ürünlerinin saça etkisi nedir?
A bakım yapar
B rengini bozar
C uzatır
D zarar verir
300005-577-522o
11
TEKST 9
FAST FOOD ZARARLI...
Uzmanlar, fast food yaúam ve beslenme tarzının çocuklarda ve gençlerde úiúmanlık,
úeker hastalı÷ı ve kemik erimesi gibi sa÷lık sorunlarına neden oldu÷unu söylüyor
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk
Sa÷lı÷ı ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr.
ùükrü Hatun, fast food diye adlandırılan
yiyeceklerin çocuk ve gençlerin sa÷lı÷ını
olumsuz etkiledi÷ini bildirdi.
Prof. Dr.
ùükrü Hatun, fast food yaúam ve beslenme
tarzının çocuklarda ve gençlerde úiúmanlık,
úeker hastalı÷ı ve kemik erimesi gibi sa÷lık
sorunlarına neden oldu÷unu kaydetti. Fast
food endüstrisinin hedef kitlesinin çocuklar oldu÷unu belirten Hatun, büyük bir hamburger
mönünün yaklaúık 1000 kalori içererek, 10 yaúındaki bir çocu÷un günlük kalori ihtiyacının
yarısını karúıladı÷ını söyledi. Hatun, yo÷un kalori alımına televizyon ve bilgisayar
karúısında geçirilen hareketsiz saatlerin eklenmesi ile birlikte úiúmanlı÷ın çocukları ve
gençleri tehdit etti÷ini ifade etti.
Baúta ABD olmak üzere geliúmiú ülkelerde 12-17 yaú grubundaki çocukların yüzde
20'sinin fazla kilolu veya úiúman grubuna girdi÷ini bildiren ùükrü Hatun, "Bu kadar olmasa
bile Türkiye gibi geliúmekte olan ülkelerde de çocukluk ça÷ında úiúmanlı÷ın arttı÷ı
gözlenmektedir" dedi.
Çocukluk ça÷ındaki úiúmanlı÷ın, úeker hastalı÷ı, hipertansiyon gibi hastalıkların erken
yaúlarda ortaya çıkmasına neden oldu÷unu kaydeden Hatun, "ABD'de yeni tanı konan
úeker hastası çocukların yüzde 45'inde eriúkin tip úeker hastalı÷ı saptanması çocukları
bekleyen tehlikenin büyüklü÷ünü göstermektedir" dedi. Karbonhidratlı içeceklerin
çocuklardaki kemik sa÷lı÷ı üzerinde olumsuz etkilerinin bilindi÷ini söyleyen Hatun, "Kola
gibi karbonhidratlı içeceklerin vücuttaki kalsiyum dengesi üzerine olumsuz etkide
bulunarak çocuklardaki kemik kırı÷ı sıklı÷ını arttırdı÷ı bilinmektedir. Bunun yanında fast
food kültürüne eúlik eden hareketsizlik ise kemik kitlesi geliúimini olumsuz etkileyen en
önemli faktörler arasında sayılmaktadır" diye konuútu.
Küresel sorunlardan biri olan úiúmanlı÷ın, øngiltere'de ölümlerin yüzde 6'sından
sorumlu oldu÷unu belirten Hatun, "Son yıllarda úeker hastalı÷ı ve úiúmanlı÷ın birlikte veya
ayrı ayrı yeni bin yılın en önemli halk sa÷lı÷ı sorunları olacakları konusundaki endiúeler
artmaktadır" uyarısında bulundu.
300005-577-522o
12
1p
z 16
Parçada, Fast Food’un yanında, gençler için gösterilen önemli di÷er sorun nedir?
A Hareketsizlik
B Saygısızlık
C ùiddet
D Uykusuzluk
E Uyumsuzluk
1p
z 17
Amerika’nın yanında aúa÷ıdaki ülkelerden hangisinde gençler arasında úiúmanlık
problemi söz konusudur?
A Afrika’da
B Asya’ da
C Geliúmiú ülkelerde/ Batı (Avrupa)
1p
z 18
Parçaya göre Fast Food ürünlerinin hedef grubu aúa÷ıdakilerden hangisidir?
A çalıúan erkekler
B çalıúan kadınlar
C çocuklar
D tatile gidenler
2p
{ 19
Æ Worden onderstaande ziektes in de tekst genoemd?
1 botafbraak
2 gezichtsverlies
3 suikerziekte
4 voedselvergiftiging
Schrijf op je antwoordblad het nummer van de ziekte met daarachter ja of nee.
1p
z 20
Parçaya göre kola ve benzeri içecekler sa÷lık açısından hangi sorunlara yol açıyor?
A aúırı úiúmanlı÷a
B iútahsızlı÷a
C kemik problemlerine
D mide rahatsızlıklarına
300005-577-522o
13
TEKST 10
"Sattı÷ımız her gözlük bizi temsil ediyor"
Dilek Sancılı
1
2
3
4
5
Eskiden pek çok kiúi gözlük takmak istemezdi. Çünkü gözlükle hoú görünmediklerini
düúünürlerdi. Hatta gözleri ne kadar bozuk olursa olsun uzunca bir süre gözlük takmamak
için direnirlerdi. Takmak istediklerinde de iki üç model dıúında pek alternatif yoktu. Oysa
úimdi kemik çerçeveliden metal çerçeveliye, organik camlılara kadar pek çok seçenek ve
çeúide sahibiz. Tabii bunların yanı sıra dünyanın sayılı pek çok markasının da numaralı ve
güneú gözlükleri optik firmalarının vitrinlerini süslüyor.
Bu firmalardan biri de sektörün eskilerinden Fahri Kuz Optik. Kendi ismini taúıyan
firmasının temellerini 1970 yılında Aksaray'da oduncuların arasındaki küçük bir dükkanda
atan Fahri Kuz'a dostları, "Hiç böyle bir yerde gözlükçü iú yapar mı?" demiúler. Fahri Bey
ise, "pekmezin varsa sine÷i Ba÷dat'tan gelir" sözünü esas alıp müúterilerine sundu÷u
hizmetle bir yıl gibi kısa bir sürede østanbul'da isim yapmayı baúarmıú. øthalat ve
toptancılık dönemlerinden sonra da arka arkaya Atrium ve Akmerkez ma÷azaları ile lens
merkezlerini açan firma, ma÷azalar zincirine son olarak da Carousel'deki ma÷azasını
eklemiú.
Önceleri ürün yelpazesinde gözlük ve saat bulunduran firma, dünyaca ünlü markaları
satmaya baúladıktan sonra o markaların gözlük ve saatinin yanı sıra kalemini ve
çakma÷ını da piyasaya sunmuú. Christian Bernard, Side Watch, S.T Dupont, Raymond
Weil, Gucci, Christian Dior, Versace, Ferre gibi tanınmıú 16 markayı bünyesinde
bulunduran firma hizmet olarak da dünya standardını yakaladı÷ını belirtiyor. Ayrıca Fahri
Kuz Optik kendi adına da Japonya, Almanya, Fransa ve øtalya'da di÷er ünlü firmaların
yaptırdı÷ı gibi aynı kalitede gözlük yaptırıyor.
Yıllardır bu sektörün içinde yer almıú biri olarak Fahri Kuz'a gözlük alırken nelere
dikkat etmemiz gerekti÷ini sorduk. ùöyle cevap verdi: "Sadece optisyenin tavsiyesine
dikkat etmek lazım. øyi bir optisyen sizin havanıza, tipinize hangi gözlük gider çok iyi bilir.
Gözlük seçmek insanlar için önemlidir. Çünkü seçti÷iniz gözlük bir süre sonra
çerçevesiyle birlikte sizin karakterinizi ortaya koyacaktır. O yüzden de müúterilerimize en
iyi hizmeti vermek için çalıúanlarımızı çok iyi bir e÷itimden geçiriyoruz. E÷itimde
çalıúanlarımıza öncelikle bir optisyen olduklarını ama aynı zamanda da estetisyen
olmalarını ve son olarak da gözlük konusunda bir danıúmanlık yapmaları gerekti÷ini
söylüyoruz. Çünkü sattı÷ımız her gözlük taúıyanların yüzünde bizi temsil edecek."
Günümüzde insanların sadece bir ürün almak için alıúveriúe çıkmadıklarını belirten
Kuz, müúterilerin aynı zamanda duygu da satın almaya çalıútıklarını ve o duyguyu
paylaúabilecek insanlar aradıklarını söylüyor. Bu yüzden de firma olarak, gelen müúterinin
hem ruhuna hitap etmeyi hem de sattıkları ürünün faydalarını do÷ru bir úekilde yansıtmayı
amaç edinmiúler. Bunun sonucunda da kendilerinden alıúveriú yapan bir müúterinin hem
güvenini kazandıklarını hem de iz bıraktıklarını düúünüyorlar. Gözlük piyasasında örne÷in
Cartier bir gözlü÷ü A gözlükçüsünün de B gözlükçüsünün de sattı÷ını söyleyen Kuz,
"Önemli olanın sunuú güzelli÷i ve hizmet kalitesidir," diyor. Fahri Kuz Optik son olarak
müúterilerine "Advantage Card" ile alıúveriú imkanı da sa÷ladı.
Milliyet, 1998
300005-577-522o
14
2p
{ 21
Æ Schrijf twee soorten materiaal op waarvan brilmonturen gemaakt worden. (alinea 1)
2p
{ 22
Æ Schrijf twee artikelen op die ook te koop zijn, behalve brillen en horloges. (alinea 3)
1p
z 23
Birinci paragraf ile ikinci paragraf göz önüne alındı÷ında, aúa÷ıdaki seçeneklerden hangisi
do÷rudur?
A Birinci paragrafta bir sorun ikinci paragrafta bu sorunun nedenleri açıklanıyor.
B Birinci paragrafta genel bilgi, ikinci bu genel bilgi bir örnekle açıklanıyor.
C Paragraflar arsında bir iliúki yoktur.
2p
{ 24
Volgens Kuz (alinea 5) vinden mensen een aantal punten belangrijk bij het winkelen.
Æ Schrijf op je antwoordblad het nummer met daarachter ja bij wat ze wel belangrijk
vinden en nee bij wat ze niet belangrijk vinden.
1 kwaliteit
2 presentatie
3 prijs
4 service
1p
z 25
Dördüncü ve beúinci paragrafta anlatılan ortak nokta nedir?
A gözlü÷ün tarihçesi
B göz hastalıkları
C kaliteli hizmet
D uluslararası firmalar
300005-577-522o
15
TEKST 11
Antik Ça÷’da da øzmir dünyanın gözbebe÷iydi
1
Çarpık kentleúmeyle görünümünü bozdu÷umuz, yetersiz alt yapıyla kokuttu÷umuz,
dere yataklarında bile gecekondulaúmaya izin verdi÷imiz øzmir, antik ça÷larda da
güzelli÷iyle ünlüydü. Dönemin ünlü seyyahı Strabon, eski ismi Smyrna olan øzmir için,
“Gezdi÷im tüm kentlerden daha güzel” demiútir. Anadolu’yu katır sırtında dolaúarak,
birçok antik kenti dünyaya tanıtan E. Bean de øzmir için, “Dünyanın en güzel köúelerinden
biri” demiútir. Ancak bazı konulardaki kötü kaderinden olsa gerek, Antik Ça÷’da da
mimarların kanalizasyon sistemini tam olarak oturtamamaları yüzünden øzmir’in, kıú ayları
boyunca sular altında kaldı÷ı bilinmektedir.
2
øzmir’in ilk yerleúim birimi Bayraklı’dır. “Tepekule” adlı tepecik üzerindeki Antik
øzmir Kenti, M.Ö. 3000-300 tarihleri arasındaki yerleúme katlarından oluúmaktadır.
Bayraklı Höyü÷ündeki ilk bilimsel kazı, Ord. Prof. Dr. Ekrem Akurgal tarafından, øngiliz ve
Türk üyelerden oluúan bir heyetle, 1948 ve 1951 yılları arasında gerçekleútirildi. Akurgal
Bayraklı kazılarını 1966’dan 1993’e kadar kesintisiz sürdürdü. 1993’ten bu yana da,
çalıúmalar eúi Doç. Dr. Meral Akurgal tarafından yapılıyor. Eski øzmir’i gün ıúı÷ına
çıkarmaya devam eden Kazı Baúkanı Doç. Dr. Akurgal, 52 yıllık çalıúmayla ilgili olarak
bize úu bilgileri aktardı:
“Belirli bir sistem içinde, yıllardır devam ettirilen özverili ve baúarılı kazılar boyunca, eski
øzmir kentinin 20 dönümlük bir bölümü gün ıúı÷ına çıkarılmıútır. Bu çalıúmalarla, antik
kentin ana yapısı olan (Athena Tapına÷ı), øzmir’in batısındaki limandan, tapına÷a ulaúan
anayol (Athena Caddesi) ve bu anayola dik olarak ulaúan yan sokaklar, evler ortaya
çıkarılmıútır”.
3
Batı Uygarlı÷ı’nın günümüze de÷in bilinen en eski taú çeúmesi 1948-51 yılları
arasındaki çalıúmalarda ortaya çıkarılmıútır. 1997-98 yıllarında çeúmenin güneybatısında
çalıúmalar yapılırken kent duvarı dıúında kireçtaúı lahit ve piúmiú toprak pithoslardan
oluúan mezarlara rastlanmıútır. Bu mezarlar M.Ö. 7. yüzyılın sonu ve 6. yüzyılın ilk
yarısına aittir.
Tarihçi Herodotos’tan ö÷rendi÷imize göre, M.Ö. 600 yıllarında Lidya Kralı Alyattes, øzmir’i
yakıp yıktıktan sonra terk etmiútir. Bu saldırının ardından øzmirliler kentlerini, evlerini,
dükkanlarını ve özellikle Athena Tapına÷ı’nı daha güzel ve daha görkemli bir úekilde
yeniden yapmıúlardır.
4
Antik Ça÷’dan günümüze kadar geçen yüzyıllar boyunca øzmir, seyyahların
gözbebe÷idir. 19. yüzyılda øzmir’e gelen ve úehre hayran kalan Alman Seyyah Paul Von
Lindau, øzmir için, “Günbatımının dünyada en keyifle izlendi÷i yer” demiútir. Seyyah,
ayrıca øzmir’i “Batının modern bir kenti” olarak nitelemiútir. Acaba “seyyahların gözbebe÷i”
øzmir’den geriye neler kaldı? Hem yakın geçmiúimizi hem de kazıların büyük bir gayretle
sürdü÷ü Antik Ça÷’ın øzmir’ini yeterince koruyabildik mi? øzmir’e ismini veren Antik kent
Smyrna’yı gezerken hemen kuzeyimizde yükselen çarpık binaları, gecekondular ve
onların arkasında gökdelen yavrusu apartmanları gördük... Ne manzara ama! Ya o
güzelim ba÷ların arasında, korunmaya alınmıú Antik kentin içine girerek, “kafa çekenlere”
ne demeli? Doç. Dr. Meral Akurgal’ın bu konudaki üzüntüsünü fark ediyor ve
hassasiyetine katılıyoruz!
Yeni Asır online Ege’de 100 yıllık Kazılar
300005-577-522o
16
1p
{ 26
Æ Schrijf op je antwoordblad waarom øzmir in “Antik Ça÷” beroemd was.
1p
z 27
Birinci paragrafta iki gezginin görüúlerine yer veriliyor. Aúa÷ıdakilerden hangisi gezginlerin
düúünceleri ile ilgili olarak en do÷ru bilgiyi veriyor?
A Gezginler øzmir hakkında farklı düúünüyorlar.
B øzmir’e dengesiz geliúmiú bir úehir diyorlar.
C øzmir’i çok be÷endiklerini dile getiriyorlar.
D øzmir’i sıradan bir úehir olarak nitelendiriyorlar.
1p
z 28
Birinci paragrafa göre øzmir’in eksik yanı nedir?
A Belediyenin kötü çalıúması.
B Denizin kirli olması.
C Düzensiz kanalizasyon.
D Yetersiz yerleúim alanları.
1p
z 29
Welke bewering(en) is/ zijn juist (alinea 2)?
1 Bayraklı’daki ilk bilimsel kazılar Doç. Dr. Meral Akurgal tarafından baúlatılmıútır.
2 Kazı çalıúmaları sonucuna göre eski øzmir’in bir bölümü gün ıúı÷ına çıkarılmıútır.
A 1 en 2 zijn juist.
B Alleen 1 is juist.
C Alleen 2 is juist.
1p
z 30
Athena Tapına÷ı neden yeniden yapılmıútır (par. 3)?
A Bir saldırı sonucu ya÷malanıp yakıldı÷ı için.
B Depremde yıkılıp kullanılamaz hale geldi÷i için.
C Sellerin binaya büyük zararlar verdi÷i için.
D Tapınak çok eski ve yetersiz oldu÷u için.
1p
z 31
Yazar 4. Paragrafta “... Ne manzara ama! …” ifadesi ile neyi kastetmektedir?
A çarpıklı÷ı
B fakirli÷i
C güzelli÷i
D modernli÷i
300005-577-522o
17
TEKST 12
Kız Kulesi
Efsaneleri
Kız Kulesi Üsküdar’da, Salacak’ın 150-200 metre kadar açı÷ında, küçücük bir ada
üzerinde úirin, beyaz bir yapı olarak inúa edilmiú olan Kız Kulesi, østanbul’un güzelli÷ine
güzellik katan baúlıca mimari unsurlardan biri. Tarihi yarımadayı Üsküdar kıyılarından
seyretmeyi sevenler, østanbul panoramasının Kız Kulesi’yle nasıl bir renk ve canlılık
kazandı÷ını bilirler. Tarihin eski dönemlerinden beri bilinen bir mevki olan Kız Kulesi,
sadece estetik zerafetiyle de÷il, efsaneleri ve anılarıyla da østanbul’u zenginleútiriyor.
Kız Kulesi ile ilgili söylentilerin en eskilerinden biri, østanbul’un, ya da o zamanki adıyla
Byzantium’un Atina’nın hükümranlı÷ı altında oldu÷u döneme dayanıyor. Bu 32 göre,
Makedonya Kralı Filip’in østanbul’a saldırma ihtimaline karúı, Atina krallı÷ı, østanbul’u
korumak üzere Amiral Hares komutasında 40 pare gemi gönderiyor. Hares’in çok sevdi÷i
eúi Damalys öldü÷ünde, amiral, eúini buradaki kayalıkların içine oydurdu÷u bir mezara
defnediyor.
Bir baúka efsaneye göre ise, Leandra adlı bir genç burada bir genç kıza aúık oluyor. Her
gece, sevgilisiyle buluúmak için karúı kıyıdan yüzerek buraya gelen Leandra’ya yol
göstermek için, sevgili Kız Kulesi’nin bulundu÷u kayalıkların üstünde ateú yakıyor.
Bir fırtınalı gecede genç kızın yaktı÷ı ateú sönüyor. Leandra, kayalıkları bulamıyor ve
yolunu 33 . Bo÷azın serin ve karanlık sularında bo÷ulup gidiyor. Leandra’nın ölümüne
dayanamayan sevgilisi de intihar ediyor.
Bizans dönemiyle ilgili efsane de, eski Yunan hikayesindeki gibi ‘acı son’la bitiyor.
Falcılar, Bizans kralına, ‘Sevgili kızın, yılan sokmasından ölecek’ diye, kötü bir haber
veriyor. Kral, kızını yılan sokmasın diye, Kız Kulesi’nin bulundu÷u kayalıklara bir ev
yaptırıp, kızını buraya yerleútiriyor. 34 genç bir subay, kralın kızına aúık oluyor.
Günlerden bir gün, genç subay, prensese sunmak için bir demet çiçek hazırlıyor. Çiçek
demetinin içinde gizlenen bir yılan, talihsiz prensesi sokup öldürüyor.
Selçuklu dönemiyle irtibatlandırabilece÷imiz Battal Gazi efsanesinde ise ‘mutlu son’ var.
Battal Gazi, Üsküdar Tekfuru’nun kızına aúık olunca, Tekfur, kızını burada yaptırdı÷ı
kuleye hapsediyor. Bunu ö÷renen Battal Gazi, 35 basarak Tekfur’un kızını kaçırıyor.
Evliya Çelebi’nin hikayesi ise Osmanlı döneminde geçiyor. Çelebi, Sultan Bayezid-i Veli
zamanında, Kız Kulesi’nde yaúayan bir velinin, her gün cübbesinin eteklerini toplayıp
denizin üstüne oturarak Sarayburnu’na gitti÷ini ve Sarayda Padiúah’a ders verdi÷ini
anlatıyor.
Üsküdar açıklarındaki Kız Kulesi’nin bulundu÷u kayalıklarda ‘insan yapısı’ bir bina
bulundu÷una dair ilk kesin bilgiler 12. Yüzyıla dayanıyor. Bizans ømparatoru I. Manuel
Komnenos’un, Bo÷az’ın Marmara’ya bakan tarafına iki tane savunma kulesi yaptırdı÷ı
kaydediliyor. 36 Kız Kulesi’nin bulundu÷u yerde, di÷eri de Sarayburnu kıyılarında olan
bu kulelerin arasına østanbul’a yönelik saldırıları önlemek ve ticari gemilerin vergi
kaçırmasını önlemek için zincir geriliyor.
Bizans vakanüvisleri de, Osmanlı Sultanı Orhan Bey’in Üsküdar’a 37 geldi÷ini, Sultan
Orhan’ın kayınpederi Kantakuzenos’un ise karúı kıyıdan Kız Kulesi’ne kadar gelerek
buradan Sultan Orhan’a elçiler gönderdi÷ini kaydediyor.
Fetih sırasında da Venedik’e 38 bir deniz birli÷inin burayı üs olarak kullandı÷ına dair
bilgiler var.
Fetih’ten sonra, Fatih Sultan Mehmet Kız Kulesi’nin bulundu÷u yere bir kale yaptırmıú.
Kız Kulesi, Fetih’ten sonra çeúitli zamanlarda onarılıyor ve bazı de÷iúikliklere u÷ruyor.
Kulenin Osmanlı dönemindeki son büyük onarımı 2. Mahmut döneminde (1808-1839)
yapılıyor. Hattat Rakım’ın kitabesiyle belgelenen bu onarım (H. 1248/M. 1832-33), Kız
Kulesi’ne bugünkü 39 veriyor. Kule daha sonra 1943 yılında içeriden betona çevriliyor.
300005-577-522o
18
Baúlangıçta, savunma amacıyla inúa edilen Kız Kulesi bu özelli÷ini Osmanlı döneminde
de bir süre muhafaza ediyor. Ancak, ømparatorlu÷un sınırları geniúledikçe savunma amacı
önemini kaybediyor. Bunun yerine, denizcilere yol gösteren bir fener olma 40 öne
çıkıyor.
Kız Kulesi, bayramlarda, cülus merasimlerinde, østanbul’a önemli ziyaretçilerin geldi÷i
günlerde merasim toplarının atıldı÷ı baúlıca yerlerden biri oluyor.
Sürgüne gönderilen ya da -çok nadir de olsa- idam edilen önemli úahsiyetlerin bu kulede
gözetim altında tutuldu÷u dönemler de olmuú.
Kız Kulesi, 1830’daki kolera salgınında da karantina hastanesi olarak 41 .
Cumhuriyet’ten sonra bir süre daha deniz Feneri olarak kullanılan Kız Kulesi, 1964 yılında
Savunma Bakanlı÷ı’na devrediliyor. 1982’de Denizcilik øúletmeleri’ne iade edilen kulede
bir ara siyanür deposu yapılıyor.
Kız Kulesi, bugün sadece østanbul’u güzelleútiren bir mimari unsur olarak hayatını
sürdürüyor.
Milliyet, 2001
1p
1p
1p
1p
1p
1p
z 32
A
B
C
D
fıkraya
habere
soruya
söylentiye
A
B
C
D
buluyor
çiziyor
gözlüyor
kaybediyor
A
B
C
D
Ancak
Çünkü
Öylece
Sadece
A
B
C
D
kaleyi
kona÷ı
köúkü
kuleyi
A
B
C
D
Biri
Di÷eri
økisi
Öbürü
A
B
C
D
gibi
göre
kadar
yakın
z 33
z 34
z 35
z 36
z 37
300005-577-522o
19
300005-577-522o
20
1p
1p
1p
1p
z 38
A
B
C
D
ait
bakan
kalan
sahip
A
B
C
D
adını
önemini
úeklini
yerini
A
B
C
D
esrarı
güzelli÷i
özelli÷i
úansı
A
B
C
D
bakılıyor
kaldırılıyor
kullanılıyor
yapılıyor
z 39
z 40
z 41
300005-577-522o
300005-577-522o*
21
einde

Examenopgaven VMBO-GL en TL

Transkript

Benzer belgeler

Cumartesi 24 Eylül, Barış Yürüyüşı: Barış insanları bir araya getirir

Buradan daha net bir şekilde okuyabilirsiniz.

Sizin hamileliğiniz: Bebeğinizin büyümesinin takibi

Güzel Ahlak