salsa kural kitabı

Transkript

salsa kural kitabı

TÜRKİYE DANS SPORLARI FEDERASYONU
(TDSF)
SALSA KURAL KİTABI
Eylül, 2014
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER.................................................................................................................................. 2
GENEL HÜKÜMLER .......................................................................................................................15
BÖLÜM -1 SALSA DANSINA GİRİŞ ......................................................................................................16
1.1 SALSA HAKKINDA .......................................................................................................................17
1.1.1 SALSA TARİHÇESİ VE KELİME ANLAMI ............................................................................................17
1.1.1.1 EL SON ...............................................................................................................................17
1.1.1.2 BOOGALOO .........................................................................................................................18
1.1.2 CANLI MÜZİK VE SALSA ..............................................................................................................21
1.2 TEMEL SALSA EĞİTİMİ ..................................................................................................................22
1.2.1 GİRİŞ ....................................................................................................................................22
1.2.2 FREE STYLE (SERBEST STİL) ..........................................................................................................23
1.2.3 ERKEK VE BAYAN STİLİ ÇALIŞMALARI (MAN & LADIES STYLING) ............................................................23
1.2.3.1 ERKEK STİLİ (MAN STYLING) .....................................................................................................23
1.2.3.2 BAYAN STİLİ (LADİES STYLING) ..................................................................................................24
1.2.4 DONUŞ (SPİN) ÇALIŞMALARI .......................................................................................................25
1.2.5 KOMBİNASYON ÇALIŞMALARI ......................................................................................................26
1.2.6 MÜZİKALİTE ÇALIŞMALARI ..........................................................................................................27
1.2.7 SALSA MÜZİĞİNDE KULLANILAN MÜZİK ALETLERİ ..............................................................................28
1.2.7.1 GELENEKSEL MÜZİK ALETLERİ ..................................................................................................28
1.2.7.1.1 GUIRO .............................................................................................................................28
1.2.7.1.2 TRES ...............................................................................................................................29
1.2.7.1.3 CLAVE .............................................................................................................................29
1.2.7.1.4 BONGO ...........................................................................................................................30
1.2.7.1.5 DJEMBE ...........................................................................................................................30
1.2.7.1.6 SHEKERE ..........................................................................................................................31
1.2.7.1.7 SURDO DRUM ...................................................................................................................31
1.2.7.1.8 MARACAS ........................................................................................................................31
TDSF SSD SALSA Kural Kitabı
2
1.2.7.1.9 TİMBALES.........................................................................................................................32
1.2.7.1.10 CAMPANA - COWBELL........................................................................................................32
1.2.7.1.11 AGOGO..........................................................................................................................33
1.2.7.1.12 PAN PİPE ........................................................................................................................34
1.2.7.1.13 CAJON ...........................................................................................................................34
1.2.7.1.14 BATA DRUM....................................................................................................................34
1.2.7.1.15 CONGA ..........................................................................................................................35
1.2.7.1.16 AFOXE ...........................................................................................................................35
1.2.7.1.17 ATABAQUE ....................................................................................................................35
1.2.7.1.18 CAXİXİ ..........................................................................................................................36
1.2.7.1.19 CUICA............................................................................................................................36
1.2.7.1.20 KALİMBA........................................................................................................................36
1.2.7.1.21 PANDEIRO ......................................................................................................................37
1.2.7.1.22 RECO RECO ....................................................................................................................37
1.2.7.1.23 SNARE DRUM ..................................................................................................................37
1.2.7.1.24 TIMBAL..........................................................................................................................38
1.2.7.2 ÇEVRESEL MÜZİK ALETLERİ .......................................................................................................38
1.2.7.2.1 PIYANO ...........................................................................................................................38
1.2.7.2.2 BAS GİTAR ........................................................................................................................39
1.2.7.2.3 KLAVYE............................................................................................................................39
1.2.7.2.4 CABASA ...........................................................................................................................40
1.2.7.2.5 CHIMES ...........................................................................................................................40
1.2.7.2.6 CYMBALS .........................................................................................................................40
1.2.7.2.7 GANZA ............................................................................................................................41
1.2.7.2.8 TRIANGLE .........................................................................................................................41
1.2.7.2.9 POSAUNE .........................................................................................................................41
1.3 SALSA STİLLERİ ...........................................................................................................................42
1.3.1 ON 1 VE ON2 NEDIR?................................................................................................................43
3
1.3.2 LA STİLİ SALSA .........................................................................................................................45
1.3.3 NY STİLİ SALSA ........................................................................................................................46
1.3.4 KÜBA STİLİ SALSA .....................................................................................................................47
1.3.5 MİAMI - PORTO RİKO VE KOLOMBİYA STİLİ SALSA .............................................................................47
1.3.6 RUEDA (CASINO DE RUEDA) ........................................................................................................48
1.4 GENEL MÜZİK BİLGİSİ VE SALSA .......................................................................................................50
1.4.1 SES .....................................................................................................................................50
1.4.2 SESİN DUYULMASI (İŞİTME) ........................................................................................................50
1.4.3 SESİN HIZI ..............................................................................................................................50
1.4.4 SESİN TİTREŞİM ÖZELLİKLERİ .......................................................................................................50
1.4.5 RİTİM ...................................................................................................................................51
1.4.6 BAR......................................................................................................................................51
1.4.7 ÖLÇÜ ....................................................................................................................................51
1.4.8 VURUŞ ..................................................................................................................................51
1.4.9 MELODİ .................................................................................................................................52
1.4.10 ARMONİ ..............................................................................................................................52
1.4.11 NOTA..................................................................................................................................52
1.4.12 SUS ....................................................................................................................................52
1.4.13 SÜRE ..................................................................................................................................52
1.4.14 TEMPO ................................................................................................................................52
1.4.15 KLAVE ' HERŞEYİN TEMELİ ' .......................................................................................................53
1.4.15.1 '2-3' KLAVE ......................................................................................................................54
1.4.15.2 '3-2' KLAVE .......................................................................................................................54
1.4.15.3 CASCARA RİTMİ ..................................................................................................................54
BÖLÜM 2 SALSA TEKNİK BİLGİSİNE GİRİŞ ................................................................................................56
2.1 SALSA DANSI GENEL VÜCUT DURUŞU................................................................................................56
2.2 DÖNÜŞLER ................................................................................................................................57
2.2.1 ADIM DÖNÜŞ ..........................................................................................................................60
4
2.2.2 SERBEST DÖNÜŞ ......................................................................................................................60
2.2.3 ÇAPRAZ DÖNÜŞ (CROSS TURN) ....................................................................................................61
2.2.4 KANCA DÖNÜŞ (HOOK TURN) ......................................................................................................62
2.2.5 GEZİCİ DÖNÜŞ (TRAVEL TURN).....................................................................................................63
2.2.6 SPİRAL DÖNÜŞ ........................................................................................................................65
2.2.7 KOMBİNASYON İÇİ DÖNÜŞLER .....................................................................................................65
2.2.8 MODERN VE JAZZ DANS TEMELLİ DÖNÜŞLER....................................................................................65
2.2.9 BALE TEMELLİ DÖNÜŞLER ...........................................................................................................66
2.3 KESİK ENERJİ..............................................................................................................................66
2.4 SHINE NEDİR? ............................................................................................................................67
2.5 DÖNÜŞ HAZIRLIĞI (SPİN LEADING) ...................................................................................................69
2.5.1 ÇOKLU DÖNÜŞ ........................................................................................................................69
2.5.2 TEKLİ DÖNÜŞ ..........................................................................................................................70
2.6 KESME .....................................................................................................................................70
2.6.1 TAM KESME............................................................................................................................71
2.6.2 YARIM KESME .........................................................................................................................71
2.7 TOUCH AND GO (DOKUN VE GİT) ....................................................................................................71
2.8 ADIMLAR ..................................................................................................................................72
2.8.1 AĞIRLIK AKTARIMI....................................................................................................................72
2.8.2 ADIM ....................................................................................................................................72
2.9 TUTUŞ POZİSYONLARI ..................................................................................................................73
2.9.1 GENEL TUTUŞ POZİSYONLARI .......................................................................................................73
2.9.1.1 AÇIK TUTUŞ ........................................................................................................................74
2.9.1.2 KAPALI TUTUŞ ......................................................................................................................74
2.9.2 EL TUTUŞ POZİSYONLARI ............................................................................................................75
2.9.2.1 KANCA SİSTEM TUTUŞU (HOOK SYSTEM) .....................................................................................75
2.9.2.1.1 KALIN KANCA ....................................................................................................................76
2.9.2.1.2 İNCE KANCA ......................................................................................................................76
5
2.9.2.1.2.1 MONOMOVE İNCE KANCA ..................................................................................................77
2.9.2.1.2.2 DİMOVE İNCE KANCA ........................................................................................................77
2.9.2.1.2.3 POLYMOVE İNCE KANCA ....................................................................................................77
2.9.2.1.3 BİLEŞİK KANCA...................................................................................................................78
2.9.2.2 ARTI KURALI (PLUS REGULATION) ..............................................................................................78
2.10 SALSA FIGURLERİ VE SINIFLANDIRILMASI .........................................................................................78
2.10.1 BASIT ADIM VARYASYONLARI (BASIC, SIDE VE CUMBIA STEP) .............................................................79
2.10.1.1 BASIC STEP (TEMEL ADIM) .....................................................................................................81
2.10.1.2 SIDE STEP (YAN ADIM) ..........................................................................................................81
2.10.1.3 CUMBIA STEP .....................................................................................................................81
2.10.2 CROSS BODY LEAD VE VARYASYONLARI (ÇAPRAZ VUCUT GEÇİŞİ) .........................................................82
2.10.2.1 CROSS BODY INSIDE TURN VARYASYONLARI ..............................................................................84
2.10.2.2 CROSS BODY OUTSIDE TURN VE VARYASYONLARI .........................................................................84
2.10.2.3 SWING TURN VARYASYONLARI................................................................................................85
2.10.2.3 - A '5 UP' SWING TURN ........................................................................................................85
2.10.2.3 - B '2 UP' SWING TURN .........................................................................................................85
2.10.3 OPEN BREAK VARYASYONLARI ...................................................................................................87
2.10.3.1 ADIOS ..............................................................................................................................88
2.10.4 KOPLEX KOL VARYASYONLARI ....................................................................................................88
2.10.5 UNDER ARM TURN VE VARYASYONLARI .......................................................................................90
2.10.6 STOP ON X VE VARYASYONLARI..................................................................................................91
2.10.7 WALKAROUND COMBINATION VE VARYASYONLARI .........................................................................91
2.10.8 TRİCK VARYASYONLARI ............................................................................................................92
2.10.9 AKROBATİK VARYASYONLAR .....................................................................................................93
2.10.10 ARA RİTİM VARYASYONLARI ....................................................................................................94
BÖLÜM 3. AFRİKA DANSLARI VE SALSA ..................................................................................................95
3.1 AFRİKA DANSLARI GENEL BİLGİSİ .....................................................................................................95
3.1.1 GİRİŞ ....................................................................................................................................95
6
3.1.2 ORISHA (TANRI) KAVRAMI..........................................................................................................96
3.1.3 AFRO-KUBA DANSI ...................................................................................................................97
3.1.4 RUMBA .................................................................................................................................97
3.1.4.1 YAMBU ..............................................................................................................................98
3.1.4.2 GUAGUANCO .......................................................................................................................98
3.1.4.3 COLUMBIA ........................................................................................................................ 100
3.1.5 DİĞER DANSLAR .................................................................................................................... 101
3.1.5.1 MANDIANI ........................................................................................................................ 101
3.1.5.2 MUCHONGOYO - JERUSAREMA ............................................................................................... 102
3.1.5.3 YAAKE - GEREVOL ............................................................................................................... 102
3.1.5.4 PALO- MAKUTA-YUKA VE DİĞERLERİ ........................................................................................ 103
3.2 AFRİKA DANSLARI TEKNIK BILGISI .................................................................................................. 104
3.2.1 GİRİŞ .................................................................................................................................. 104
3.2.2 TEMEL ORISHA (TANRI) ISIMLERİ ................................................................................................ 105
3.2.2.1 CANGO............................................................................................................................. 107
3.2.2.2 OYA................................................................................................................................. 108
3.2.2.3 OCHUN............................................................................................................................. 108
3.2.2.4 OBATALA .......................................................................................................................... 109
3.2.2.5 ELEGUA ............................................................................................................................ 111
3.2.2.6 OGUN .............................................................................................................................. 113
3.2.2.7 OCHOSI ............................................................................................................................ 114
3.2.2.8 YEMAYA ........................................................................................................................... 116
3.2.2.9 BABALU AYE ...................................................................................................................... 117
3.2.2.10 ORISHA OCO .................................................................................................................... 118
3.2.2.11 OSAIN ............................................................................................................................ 119
3.2.2.12 IBEYI .............................................................................................................................. 119
3.2.2.13 ORUNMILA (ORULA) .......................................................................................................... 119
3.2.2.14 OLOKUN ......................................................................................................................... 120
7
3.2.2.15 OCHUMARE ..................................................................................................................... 121
3.2.2.16 AGANJU (AGALLU)............................................................................................................. 121
3.2.2.17 OBA (OBBA NANİ) ............................................................................................................. 122
3.2.2.18 ERINLE (INLE) ................................................................................................................... 123
3.2.2.19 NANA BRUKU ................................................................................................................... 124
3.2.2.20 YEWA............................................................................................................................. 124
3.2.2.21 EGUN ............................................................................................................................. 124
3.2.2.22 ERKEK TANRILAR ............................................................................................................... 124
3.2.2.23 BAYAN TANRILAR .............................................................................................................. 125
3.2.3 TEMEL ORISHA FIGURLERI......................................................................................................... 125
3.2.3.1 CANGO............................................................................................................................. 125
3.2.3.2 OBATALA .......................................................................................................................... 126
3.2.2.3 YEMAYA ........................................................................................................................... 126
3.2.2.4 ARARA ............................................................................................................................. 126
3.2.2.5 CACHAN ........................................................................................................................... 126
3.2.2.6 CACHANGO ....................................................................................................................... 126
3.2.2.7 PALO ............................................................................................................................... 126
3.2.2.8 SALAZALO (SAINT LAZARRO) .................................................................................................. 127
3.2.2.9 COLUMBIA ........................................................................................................................ 127
3.2.4 TEMEL GUAGUANCO FIGURLERI ................................................................................................. 127
3.2.4.1 DOS MANOS ...................................................................................................................... 128
3.2.4.2 A MANOS OPUESTAS ........................................................................................................... 128
3.2.4.3 SACUDETE ......................................................................................................................... 129
3.2.4.4 CHE'KERE .......................................................................................................................... 129
3.2.4.5 DESPOJATE ........................................................................................................................ 129
3.2.4.6 DESPENATE ....................................................................................................................... 130
3.2.4.7 PEJNADA .......................................................................................................................... 130
3.2.4.8 RECOJE Y SUELTA ................................................................................................................ 130
8
3.2.4.9 CADENCIA DE UN LADO ........................................................................................................ 130
3.2.4.10 TUMBAO ........................................................................................................................ 131
3.2.4.11 GUARACHA...................................................................................................................... 131
3.2.4.12 PUNTA TACO 'N ................................................................................................................ 131
3.2.5 TEMEL VACUNAO TİPLERİ ......................................................................................................... 131
3.2.5.1 PİERNA............................................................................................................................. 132
3.2.5.2 ALARDE ............................................................................................................................ 132
3.2.5.3 LATİGAZO ......................................................................................................................... 133
3.2.5.4 TACO ............................................................................................................................... 133
3.2.5.5 CAIDA .............................................................................................................................. 134
3.2.5.6 CLASSICO .......................................................................................................................... 134
3.2.5.7 MATALA ........................................................................................................................... 134
3.2.5.8 SORPRESA ......................................................................................................................... 134
3.2.5.9 NUEVO ............................................................................................................................. 135
4 GENEL KOREOGRAFİ BİLGİSİ ............................................................................................................ 136
4.1.1 KOREOGRAFİ ........................................................................................................................ 137
4.1.1.1 GENEL KOREOGRAFİ TANIMI................................................................................................... 137
4.1.1.2 ÖZEL KOREOGRAFİ TANIMI .................................................................................................... 137
4.1.2 DANS KOREOGRAFİSİ VE ÖZELLİKLERİ .......................................................................................... 138
4.1.3 DANS KOREOGRAFİSİ TÜRLERİ ................................................................................................... 140
4.1.3.1 BIREYSEL KOREOGRAFI (SINGLE CHOREOGRAPHY) ........................................................................ 140
4.1.3.2 ÇİFT KOREOGRAFİSİ (COUPLE CHOREOGRAPHY) ........................................................................... 141
4.1.3.2.1 COUPLE YARIŞMA KOREOGRAFİSİ ......................................................................................... 142
4.1.3.2.2 COUPLE SAHNE - ŞOV KOREOGRAFİSİ .................................................................................... 143
4.1.3.2.3 COUPLE EĞİTİM KOREOGRAFİSİ ............................................................................................ 143
4.1.3.3 GRUP KOREOGRAFİSİ ........................................................................................................... 145
4.1.3.3.1 GRUP YARIŞMA KOREOGRAFİSİ ............................................................................................ 145
4.1.3.3.2 GRUP SAHNE ŞOV KOREOGRAFISI ......................................................................................... 146
9
4.1.3.4 BİRLEŞİK KOREOGRAFİ (COMBINED CHOREOGRAPHY) ................................................................... 146
4.2 SALSA KOROEGRAFİSİNE GİRİŞ ...................................................................................................... 147
4.2.1 KOREOGRAFİYE BAŞLARKEN ...................................................................................................... 147
4.2.2 KOREOGRAFİ HAZIRLAMA SÜRECİ VE KISIMLARI ............................................................................. 148
4.2.2.1 HİKAYE BELİRLEME .............................................................................................................. 149
4.2.2.2 MADDİ KAYNAK SAĞLANMASI ................................................................................................ 149
4.2.2.3 MÜZİK SEÇİMİ .................................................................................................................... 150
4.2.2.4 KOSTÜM TASARIMI .............................................................................................................. 151
4.2.2.5 DEKOR TASARIMI ................................................................................................................ 152
4.2.2.6 DANSÇILARIN SEÇİMİ............................................................................................................ 152
4.2.2.7 FİGÜRLERİN SEÇİMİ.............................................................................................................. 153
4.2.2.8 FİNAL POZU ....................................................................................................................... 154
4.2.2.9 KAĞIT ÜZERİNE AKTARIM ...................................................................................................... 154
4.2.2.10 ZAMAN ÇİZELGESİ OLUŞTURMA ............................................................................................. 154
4.2.2.11 YARDIMCI KOREOGRAFLAR .................................................................................................. 156
4.2.2.12 KOREOGRAFİ TOPLANTILARI ................................................................................................. 157
4.2.2.13 ÖN PROVALAR .................................................................................................................. 157
4.2.2.14 ANA PROVALAR ................................................................................................................ 158
4.2.2.15 ÖN SUNUM ..................................................................................................................... 158
4.2.2.16 GALA GECESİ ................................................................................................................... 159
Bölüm -5 SALSA MÜSABAKA KURALLARI
AMAÇ
........................................................................................................................................ 162
KAPSAM
..................................................................................................................................... 162
VERSİYON KONTROLU...................................................................................................................... 162
TANIMLAR.................................................................................................................................... 162
SALSA ......................................................................................................................................... 162
SPORCU ....................................................................................................................................... 162
YARIŞMACI ................................................................................................................................... 162
10
YARIŞMACI ÇİFT ............................................................................................................................. 162
KARMA UYRUKLU ÇİFT ..................................................................................................................... 162
ETAP
.......................................................................................................................................... 163
HEAT .......................................................................................................................................... 163
TUR ............................................................................................................................................ 163
KLASMAN
.................................................................................................................................... 163
ANTRENÖR ................................................................................................................................... 163
RESMİ YETKİLİLER ........................................................................................................................... 163
LİSANS ........................................................................................................................................ 163
SEZON ......................................................................................................................................... 163
SEZON BAŞLANGICI
........................................................................................................................ 163
WDSF .......................................................................................................................................... 163
TDSF ........................................................................................................................................... 163
TEKNİK KURUL
.............................................................................................................................. 163
TRİCK .......................................................................................................................................... 163
LİFT ............................................................................................................................................ 163
LOW LİFT ..................................................................................................................................... 164
HIGH LIFT ..................................................................................................................................... 164
DRIP AND DROP
............................................................................................................................ 164
AKROBATİK FİGÜR
......................................................................................................................... 164
DÜZLEM ...................................................................................................................................... 164
EKSEN
........................................................................................................................................ 164
DURAKLAMA VE DONMALAR
HAREKETSİZ DURUM
RUTİN
............................................................................................................ 164
...................................................................................................................... 164
........................................................................................................................................ 165
KOREOGRAFİ
................................................................................................................................ 165
HİT ............................................................................................................................................. 165
DİSKALİFİYE .................................................................................................................................. 165
11
ON1 ........................................................................................................................................... 165
ON2 ........................................................................................................................................... 165
VURUŞ ........................................................................................................................................ 165
TEMPO
...................................................................................................................................... 165
BAR ............................................................................................................................................ 165
SENKOP
...................................................................................................................................... 165
DENGE ........................................................................................................................................ 165
OPEN BREAK ADIMI ........................................................................................................................ 165
FREE STYLE 'SERBEST STİL ' ................................................................................................................ 166
YARIŞMA TÜRLERİ YAŞ GRUPLARI VE KLSMAN YAPISI ............................................................................... 167
MADDE 1 : YARIŞMA TÜRLERİ VE GENEL HUSUSLARI ................................................................................ 167
MADDE 2 : YAŞ GRUPLARI VE ESASLARI
............................................................................................... 170
MADDE 3 : KLASMAN YAPISI ............................................................................................................. 171
MADDE 3- 1 KLASMAN BELİRLEME
..................................................................................................... 171
MADDE 3-2 KLASMAN ATLAMA ........................................................................................................ 173
KULÜPLERARASI SALSA LİGİ KLASMAN KURALLARI .................................................................................. 174
AKROBASİ VE LİFT SINIRLAMALARI
ON1 VE ON2 YARIŞMA BİLGİSİ
..................................................................................................... 174
.......................................................................................................... 174
KLASMAN YARIŞMALARINDA KOREOGRAFİ YASAĞI
................................................................................. 175
HİTLERDE KULLANILAN BAŞLANGIÇ POZLARI .......................................................................................... 175
HİTLERDE ÇALINACAK MÜZİKLER
........................................................................................................ 175
FİNALE KALACAK SPORCU SAYISI......................................................................................................... 175
C KLASMAN KURALLARI.................................................................................................................... 175
B KLASMAN KURALLARI
................................................................................................................... 177
A KLASMAN KURALLARI ................................................................................................................... 178
OPEN (AÇIK ) YARIŞMA KURALLARI
PUANLAMA SİSTEMİ
..................................................................................................... 179
....................................................................................................................... 182
KLASMAN SİSTEMİNDE PUANLAMA ..................................................................................................... 182
12
OPEN YARIŞMALARDA PUANLAMA
SPORCU SIRALAMA LİSTESİ
..................................................................................................... 182
............................................................................................................... 187
YARIŞMA DÜZENİ ........................................................................................................................... 187
YARIŞMA İŞLEYİŞİ
.......................................................................................................................... 187
YARIŞMALARA KATILACAK SPORCULARDA ARANILAN ŞARTLAR ................................................................... 188
DEĞERLENDIRME VE SIRALAMA.......................................................................................................... 188
SALSA PUANTAJ SİSTEMİ .................................................................................................................. 189
ARTİSTİK HAKEM DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ
..................................................................................... 189
UYGULAMA HAKEMİ DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ
................................................................................. 190
SALSA MÜSABAKASI KIYAFET KURALLARI .............................................................................................. 192
YARIŞMADAN AYRILMA VE HİT KAÇIRMA
............................................................................................. 199
YARIŞMA YÖNETİMİ ........................................................................................................................ 199
TÖRENLER
................................................................................................................................... 199
ISINMA TURLARI VE TOPLU DANSLAR
.................................................................................................. 199
İTİRAZLAR .................................................................................................................................... 200
CEZALAR
..................................................................................................................................... 200
DİSKALİFİYE ETME DURUMLARI .......................................................................................................... 200
KAYITLAR
.................................................................................................................................... 201
REKLAM VE YARIŞMA NUMARALARI
MALİ KONULAR
................................................................................................... 201
............................................................................................................................. 202
PROGRAM VE EKLENECEK KONULAR
................................................................................................... 202
YÜRÜRLÜK ................................................................................................................................... 202
YÜRÜTME .................................................................................................................................... 202
EK-1 SPORTİF SOSYAL LATİN DANSLAR SALSA ŞOV KATEGORİSİ YARIŞMA KURALLARI ........................................ 203
EK - 2 ŞOV DANS ÖNKAYIT FORMU ................................................................................................... 206
EK-3 YARIŞMA DÜZENLEYECEKLER İÇİN TEKNİK TALİMATNAME
.................................................................. 207
EK - 4 ARTİSTİK HAKEM DEĞERLENDİRME FORMU ................................................................................... 210
13
EK-5 UYGULAMA HAKEMİ DEĞERLENDİRME FORMU
............................................................................... 239
14
Genel Hükümler;
Bu kural kitabı TDSF Sportif Sosyal Latin Danslar SALSA Branşına ait düzenlenecek
müsabakalarda uygulanacak kuralları kapsamaktadır.
Bu kural kitabı sezon sonlarında, branşın gereksinimlerine daha açık yanıt vermek ve branş içi
gelişmelere uyum sağlamak adına TDSF Sportif Sosyal Latin Danslar TEKNİK KURUL tarafından
güncellenir.
Bu kural kitabında yer alan hususlar sezon içerisinde ‘değiştirilemez’. Kural kitabındaki
güncellemeler sezon başlarında yapılır.
Bu kural kitabında değişiklik yapma hakkı teknik kurul kararı ve yönetim kurulu onayı ile
mümkündür.
Bu kural kitabında yer almayan hususlar hakkında karar verme yetkisi Türkiye Dans Sporları
Federasyonu ‘na aittir.
Bu kural kitabında yazılı hususların müsabakalara katılan kulüpler ve antrenörleri tarafından
eksiksiz bilinmesi gerekmektedir.
Bu kural kitabında yer alan Bölüm 1-2-3-4 ; Salsa dansını doğru ve bilinçli icra etmek için
gerekli olan temel bilgileri kapsamaktadır. Bu bilgilerin TDSF tarafından gerçekleştirilen antrenör
kurslarında müfredat olarakda kullanılması amaçlanmıştır. Bu bağlamda bölüm-1-2-3-4 salsa eğitim
müfredatı ve genel terminoloji - kavramları kapsamakta, Bölüm-5 ise salsa dansının müsabaka
işleyişine açıklık getirmektedir.
TDSF SSD SALSA KURAL KİTABI – Eylül, 2014
15
BÖLÜM - 1
SALSA DANSINA GİRİŞ
16
1. SALSA DANSINA GİRİŞ
1.1
Salsa Hakkında
Bu kısımda salsa dansı adına bilinmesi gereken temel kavramlar ele alınmıştır. Bu temel
kavramlar Salsa sporuna emek veren Salsa sporcuları , hakemleri, antrenörleri tarafından mutlaka
bilinmesi gereken kavramlar olup, sırası ile kural kitabımızda anlatılacaktır.
1.1.1 Salsa Tarihçesi – Kelime Anlamı
Genel kabul gören ve kural kitabımızda kullanılacak ifadesiyle salsa, Küba-Karayipler
bölgesinden ortaya çıktığı varsayılan bir müzik ve dans çeşididir. Salsa kültürünü sadece dans türü
olarak algılamak yanlış bir yaklaşımdır. Kökeninde başka müzikler olmasına karşın günümüzde,
popüler kültürün etkisinde kalarak salsa olarak anılan birde müzik türü ortaya çıkmıştır. İlk ortaya
çıktığı dönemlerde daha çok bölgenin yerel halkı tarafından orta ve alt sınıf sosyal statüye sahip kişiler
tarafından icra edilmesine karşın 70
lerin
sonu
80
lerin
başında
popülaritesini hızla arttırmaya başlamış
ve günümüzdeki gelişim ivmesine
kavuşmuştur.
Bu
durumun
oluşmasında
sayısız
etmen
rol
oynamıştır. Popüler kültüre ait müzik
aletlerinin kullanılmaya başlanması,
büyük orkestraların tüm dünyada ki
hatırı sayılır çalışmaları, farklı müzik ve
dans türlerine olan açlıkla birlikte
iletişim ağlarının gelişmesi, bu müzik ve dans türünün yaygınlaşması için gerekli altyapıyı başarılı bir
şekilde oluşturmuşlardır.
Salsa kelimesi İspanyolca da „Sos‟ anlamına gelmekte ve günümüzde birçoğunuz da salsa
isminin karışık acı İspanyol sosundan geldiğini düşünmekteyiz. Aslında hikaye tamamen farklıdır. Bir
konser sırasında gelişi güzel söylenmiş birkaç süslü cümle sonucunda işbilir yapımcıların ortaya
çıkardıkları bir terimden başka bir şey değildir.
Salsa dansının kökeni konusunda değişik görüşler vardır. Çoğunluk Salsa nın öncelikle
Küba'nın Son müziğinden ortaya çıktığını öne sürse de, bazıları kökeninin 50'lerin New York'unda
görülen müzik biçimlerinin karışımından oluştuğunu öne sürerler. Ancak son müziğinin popüler
kültürden etkilenerek zaman içinde farklı coğrafyalarda farklı bir müzik türüne dönüşmüş olduğu
gerçeği de unutulmamalıdır. Bu konuda yazılı kaynakların yetersizliği de düşünülerek kural kitabımızda
salsa dansının kökeninin „SON‟ müziği ve kültürü olduğu kabul edilmektedir.
Peki „Son‟ müziği nedir?
1.1.1.1 El Son
Son, Havana bölgesine Küba‟dan daha iyi şartlarda yaşam sürmek için büyük şehirlere göçen
insanlar tarafından, 1920'lerin ortalarında getirilmiştir. Para kazanmak için sokaklarda gitarları,
davulları ve diğer birçok yöresel müzik aletleri ile Havana'ya renk ve neşe katarak bambaşka bir hava
17
oluşturan bu insanlar zamanla Havana partilerinin ve gecelerinin aranılan performansçıları haline
gelmişlerdir. Doğaçlama çaldıkları muhteşem ezgilerle insanları dans ettirmişlerdir ki bu müziğe „SONMONTUNDO‟ denmektedir. Bu müzikler, günümüz salsa müziklerinin atası olarak sayılmaktadırlar.
Birçok ritim ve geçiş tarzı günümüz salsa şarkılarında da rastladığımız birçok şekli anımsatmaktadır.
Bu türün ilk uygulayıcıları kaynaklarda;
Ignacio Piñero
María Teresa Vera
Miguel Matamoros olarak geçmektedir.
Adı geçen kişiler; İspanyol koloni kültüründen kısmen kendi kültürlerine adapte etmeye
başladıkları farklı türde gitarlar ve geleneksel Küba çalgılarının en önemlileri olan guiro, maracas ve
clave ile bu müziği (El Son) yıllar sonraya taşıyacak birikimi güçlü bir şekilde oluşturmuşlardır. Kısa
zamanda Havana insanları, o zamana kadar yaptığı Waltz, Danza, Contradanza ve Danzón gibi
dansların yanında "El SON"(Son) da yapmaya başlamışlardır. Kulaklarına yeni gelen bu müzik türü
kısa zamanda oldukça popüler olmayı başararak geniş kitleler tarafından hızla benimsenmiştir.
Altyapısında yer alan müzik aletlerinin verdiği yumuşak ve bir o kadar da kıpır kıpır ritimler, bir taraftan
hızla insanların kanını kaynatmayı başarırken diğer taraftan da birçok yöresel müzisyeninde „Son‟
müziğini icra etmesine neden olmuştur. Kartopu gibi yuvarlandıkça büyüyen bu oluşum, hızla yeni
müzisyenler ve gruplar yetiştirirken aynı zamanda dans eden yepyeni kitlesini de yaratmaya
başlamıştır.
Zamanla yeni gruplar, yeni müzik anlayışları ve yeni müzik aletleri ile son müziğini
geliştirmişlerdir. Piyano, perküsyon aranjmanları ve üflemeli çalgılar gibi birçok farklı faktör zamanla
SON müziğinin yeni bir şekle kavuşmasında büyük rol oynamıştır. Birçok kaynakta belirtildiği gibi
Küba'nın ekonomik durumu kötüleştikçe müzisyenler para kazanmak için Amerika Birleşik Devletleri ve
Meksika'ya göç ederek yaptıkları müzikle zor da olsa geçimlerini sağlamaya başlamışlardır. Zaman
geçtikçe yurtlarından uzakta olan bu müzisyenler kendi imkanları ile tanınmak için girişimlerde
bulunmuşlar, ücretsiz konserler vermiş, demo kayıtlar yapmaya çalışmışlardır. Birkaç önemli gurup
dışında tanınmak için yapılan bu girişimler çoğu zaman sonlandırılamamıştır. Elbette müzisyenler ise
asla vazgeçmemiş yeni arayışlarla gelişim sürecini sürekli dinamik tutmuşlardır.
1.1.1.2 Boogaloo
60'lı yıllara gelindiğinde Amerika'da yaşayan latin müzisyenler tarafından halkın son ritimlerine
kulağının alıştığı anlaşılmaya başlanmıştır. Bu durum sonucunda farklı arayışlar içine giren
müzisyenler son ritimleri üzerine başka müzik türlerinin ezgilerini adapte etme fikri üzerinde
çalışmışlardır. Bu çalışmanın sonucunda klasik son müziğine Rock'n Roll, Merengue, Bossanova,
Cumbia, Cha Cha Cha, Mambo, ve Boogie-Woogie gibi popüler müzik türlerini katmışlardır.
Geleneksel latin ritimlerini bozmadan ortaya çıkarttıkları bu türe heyecan verici, popüler ve bir o kadar
da ilgi uyandıran bir isim bulmuşlardır;
‘BOOGALOO’
O dönemde herkes tarafından kabul gören bu isim, hem birçok gelişim süreci için bir başlangıç, hem
de popüler kültürün ilgisini çekmek için önemli bir araçtı. Yeni sunum ismi ile birçok farklı müzik türüne
ait ezgileri barındıran boogaloo, dönemin dans eden insanları tarafından yavaş ancak belirgin şekilde
farklı figürler ile yorumlanmaya başlamıştır. Birçok farklı müzik aletinin dansçılar üzerindeki oldukça
farklı etkileri, bu dönemde „Boogaloo‟ nun içeriğinin her anlamda hızla dolmasına neden olmuştur.
18
Takip eden zamanda „Boogaloo‟ hızla yayılmış ve yeniliklere açık Amerikan halkı
tarafından büyük beğeni toplamıştır. Bu sayede dinleyici kitlesinde büyük artışlar meydana gelmiş ve
konserlerde on binler bu müzikle dans etmek için toplanabilmiştir.
Sokaklarda başlayan serüven barlara, barlardan orta seviye eğlence
mekanlarına, daha sonra lüks gece kulüplerine, takip eden süreçte
büyük stadyum konserlerine kadar devam etmiştir. Yine benzer bir
durum latin müziğin efsanesi Tito Puente nin, New York's Madison
Square Garden'daki Fania All Stars konserinde yaşanmıştır. Ancak bu
konser salsa tarihi için bir dönüm noktası olmuştur. Üstat konseri
sırasında muhteşem bir performans sergilemekteyken kafasını
kaldırarak dans eden kalabalığa bakmış ve görmüştür ki herkes
kendinden geçmiş bir şekilde dans etmektedir. Kendisi de bu
muhteşem kalabalığa dönerek tarihi cümlesini mikrofondan bağırmıştır.
"Esto es una gran SALSA!". (Salsa gibi olmak!)
Tito Puente' nin Fania All Stars konserinde söylediği bu
sözler kısa zamanda, bu müziğe kısa, etkileyici ve tanımlayıcı bir
isim arayan plak şirketlerinin yöneticileri tarafından kullanılmış ve bu
sayede SALSA etiketi günümüze kadar yaşamıştır. O güne kadar
insanlar tarafından Son Boogaloo olarak adlandırılan dans türü bu
konseri takip eden yıllarda Salsa olarak anılmıştır. İstemeden kendi
kültürüne ait bir müzik türünün isminin değişmesinde önemli rol
oynayan Tito Puente, bu müziğe zaman içinde Salsa denmesine en
çok kızan kişi olarak anılmıştır.
Birçok popüler müzikte benzer şekillerde ortaya çıktığı gibi, salsa müziği de Afrika kültürünün,
yeni dünyanın kozmopolit kültürüyle buluşması sonucunda ortaya çıkmıştır. Günümüzde salsa olarak
bildiğimiz dansın ilk taslaklarının 1930'lar ile 1940'lar arasında Küba'da ortaya çıkmıştır.
Salsa adının hakkını veren bir mix (karışım) danstır. Dinamikliğini asla yitirmemesinin yanı
sıra tüm kültürlerden, o kültürlerde ki müzik aletlerinden, o kültürlerde bu dansı yapan insanların
fiziksel özelliklerinden etkilenen ve sürekli gelişen salsa günümüzde de bu dinamikliğini korumuş;
modern dans, bale, afro – küba, rumba ,şov dans ve hatta tiyatro dan etkilenmiş ve gelişmiştir.
Salsa sadece Küba‟nın dansı değildir. Daha sonra "Danzon" adını alan ve Haiti'den kaçan
Fransızlar tarafından adaya getirilen, İngiliz/Fransız country müziği, Rumba ve Afrika kökenli birçok
dansla (Guaguanco, Colombia, Yambu) karıştırılmaya başlanmıştır. Sonuç olarak bugün bilinen salsa
ile neredeyse aynı özelliklere sahip olan, Küba'nın simgesel müziği ve dansı "Son" bu türler ile
harmanlanmıştır. Oluşan bu farklı varyasyonlar farklı bölgelerde zaman içinde yorumlanmaya
başlanmıştır. (Porto Rico, Dominik Cumhuriyeti vs) Bu ülkelerdeki orkestralar müziklerini para
kazanma amacıyla Mexico City ve New York'a taşıdılar. Ve bu iki şehirde yatırım olanaklarının ve
tanıtım imkanlarının zenginliği sebebiyle salsa ticari görünümünü kazanmış oldu. Bu şehirlerde
sahneye çıkan orkestralar dönemde var olan önemli bir boşluğu doldurarak büyük beğeni
toplamışlardır. Gecelik büyük ücretlere kulüplerde sahneye çıkan orkestralar kazandıkları paranın
hakkını sonuna kadar vermiş, günümüzde dahi zevkle dinlenen binlerce salsa şarkısına imzalarını
atmışlardır. "Salsa" terimi yukarıda bahsedildiği gibi New York'ta doğmuştur. Ancak salsa dansı ve
müziği için aynı şeyi söylemek mümkün değildir. Salsa değişik ülkelerin değişik müziklerine verilen
ortak bir lakap olarak popülaritesini kazanmıştır. (Rumba, Mambo, Guaracha, Cha cha cha, Son,
Charanga, Cumbia, Merengue, Plena, Danzon, Guaguanco, Festejo, bomba, cubop, Guajiro). Bu
müzik türlerinden bazıları (cha cha, mambo, rumba) kendi karakteristik özelliklerini hızla kazanırken
zaman içinde diğer müzik türleri de uygun şekillerde harmanlanarak salsa müziğini oluşturmuşlardır.
Daha kısa ve net bir anlatımla söylemek gerekirse;genel kabul gören tanımı ile Salsa;
19
Küba ‘Son’ müziğinin kozmopolit kültürün etkisiyle, birçok farklı müzik tarzından
etkilenmiş başarılı bir varyasyonudur
şeklinde açıklanabilir. Salsa müziğinin günümüz şeklini oluşturana kadar etkilendiği ve belirli zaman
aralıklarında harmanlandığı müzik türleri aşağıda gösterilmektedir.
Cha Cha
Guaguanc
o
Guaracha
Merengue
Guajiro
Danzon
Cubop
Salsa
Plena
Bomba
Cumbia
Fastejo
Mambo
Son
Günümüzde ise salsa dansını sanatın bir kolu olarak görmek yanlış bir yaklaşım
olmamaktadır. 90 lı yılların sonlarına doğru salsa dansı, oturmuş müzik altyapısı sayesinde birçok
farklı danstan etkilenmeye başlamıştır. Bu danslara ait figürler ve süslü görsel öğeler hızla salsa
dansını şekillendirmeye ve geliştirmeye başlamıştır. Amerika‟da düzenlenmeye başlayan yarışmalarla
rekabet ortamı oluşmaya başlamış, bu sayede gelişme bir kat daha hızlanmıştır. 90 larda
20
düzenlenmeye başlanan ve ülkemizde de o dönemde yakından takip edilen MAYAN SALSA
COMPETITION bu yarışmaların önde gelenlerindendir. Dansın yanında oldukça yüksek teatral altyapı
içeren koreografilerin sergilendiği Mayan Salsa yarışması diğer takipçileri arasından sıyrılarak lider
konumunu her zaman korumuştur. Bu sayede her sene tüm dünyadan katılımcılar, Mayan gece
kulübünün bu görkemli organizasyonunda boy göstermek için Amerika‟ya gitmişlerdir. Ülkemizden bu
yarışmaya 2005 yılında katılım sağlayan ilk Türk çift olan Aytunç BENTÜRK – Duygu URAL, Mayan
International kategorisinde birincilik kazanarak yurda dönmüşler, bu başarıları ile yurt dışında
tanınmaya başlayan Türk Salsa Dansçılarının önlerindeki kapıları ardına kadar açmışlardır.
Bu denli görsel yönü halen gelişen salsa dansının etkilendiği diğer dans türleri aşağıda
gösterilmektedir.
SALSA
Modern
Dans
Jazz
Dans
Bale
Pachanga
Afro Küba
Rumba
Flamenko
1.1.2 Canlı Müzik ve Salsa
Yıllar boyunca dinlediğiniz ve
kulağınızın oldukça alışık olduğu salsa
şarkılarını bir düşünün. O şarkılardan
herhangi birini hiç dinlemediğinizi hayal edin
ve ilk dinlediğinizde sizde uyandırdığı beğeni
ve heyecanla birlikte dans etme isteğini
hatırlayın…
İşte canlı müzik ve „Salsa‟ nın tanımı!
Uzun zamandır yurt dışında sanatlarını icra
eden ve oldukça popüler birçok Latin
orkestrası, son yıllarda organizatörlerin
girişimleri ile ülkemizde de konserler
vermeye başlamışlardır. Binlerce kişinin akın ettiği bu organizasyonlarda salsa severler ile buluşan
orkestralar, performansları ile herkesi kendilerine hayran bırakmaktadırlar. Moliendo Cafe, El Nazareo,
21
Arecibo ve diğerleri… Her konserde yeniden hayat bulan on binlerce salsa eserlerinden sadece
birkaçı.
Bazı önemli Latin orkestraları;



The
New
Swing
Sextet
El Gran Combo
Fania All Stars
1.2
Temel Salsa Eğitimi
1.2.1 Giriş
„Salsa‟ nın bu kadar popüler olmasında ki belki de en önemli unsur katılımcıların ilk dersten
itibaren dans etmeye başlamalarıdır. Başlangıç düzey salsa eğitimi 5 ile 12 ay arasında değişmektedir.
Orta düzey salsa eğitimi 1 ile 3 yıl gerektiren bir süreçtir. Kişideki yetenek düzeyi, algı açıklığı
vücut koordinasyon düzeyi gibi etmenlere bağlı olarak bu sürede uzamalar ve kısalmalar her zaman
için söz konusudur. „Salsa‟ nın hangi stili olursa olsun erkek ve bayan iki önemli temel unsur üzerinde
çalışmalarına devam etmelidir.
Erkek :


Kontrol etmek, yön vermek, dansın akışkanlığını sağlamak;
Stabil dönüşlere sahip olmak
Bayan :


Verilen komutları anlayabilmek ( erkeği takip edebilmek )
Stabil dönüşlere sahip olmak
Görüldüğü üzere dansın her türünde olduğu gibi salsa dansında da erkek kontrol eder ve bayanı
yönlendirir, bayan ise kendisine verilen komutları doğru şekilde algılayarak erkeğin beklediği tepkileri
vücudu ile verir. Elbette „Salsa‟ nın vazgeçilmez unsuru olarak karşımıza çıkan dönüş ve doğru dönüş
tekniği hem bayanın hem de erkeğin sahip olması gereken en önemli özellik olarak
belirginleşmektedir.
1.2.2 Free Style (Serbest Stil)
22
Sosyal Latin Danslarının Sportif Latin Dansları‟na göre en temel ayıracı, eğitim aşamasında
free style(serbest stil) gibi zor bir bölümünün olmasıdır. Günümüzde yurt içi ve yurt dışı yapılan
neredeyse tüm salsa yarışmalarında final aşamasına kadar free style (serbest stil) dans uygulaması
kullanılmaktadır. Eğer başarılı, dengeli, dağınık görünmeyen, estetik unsurları olan bir free style seri
geçirildiyse, sporcu finale kalır ve antrenörü tarafından kendisi için hazırlanmış özel koreografisinde
dans eder. Serbest stilin önemi sadece yarışmalarla sınırlı kalmamaktadır. Sosyal danslar
sıralamasında ilk sırada yer alan salsa, free style yorumlamalar ile Latin gecelerinde hayat
bulmaktadır. Bir „Salsa‟ dansçısının dans kalitesinin en önemli göstergelerinden biride serbest stil
dansındaki çeşitliliktir. Başarılı bir serbest stil salsa dansı sunabilmek için dansçının bazı temel
özelliklerin gelişmiş olması gerekmektedir. Bunlar;

Müzikalite bilgisi

Temel duruş ve dans bilgisi

İyi bir denge ve dönüş bilgisi

İyi düzeyde vücut farkındalığı

Geniş kombinasyon ve „Shine‟ bilgisi
Tüm bu özellikler ilerleyen konularda detaylı olarak anlatılacaktır.
Diğer yandan salsa dansında erkek ve bayan stili olarak adlandırılan çalışmalar yapılmaktadır.
Birbirinden her yönden son derece farklı olan bu çalışmalar, salsa eğitiminin vazgeçilmez unsuru
olmakta, aynı zamanda da katılımcılara dans etme hazzını üst seviyede yaşatmaktadır.
Görülüyor ki temel salsa eğitiminde aşağıdaki ana unsurlar üzerinde hassasiyetle durulmalıdır.




erkek ve bayan stili çalışmaları
dönüş çalışmaları
kombinasyon çalışmaları
müzikalite çalışmaları
Aşagıda bu 4 temel unsura yüzeysel bir şekilde değinilmiştir.
1.2.3 Erkek ve Bayan Stili Çalışmaları (Ladies – Man Styling)
1.2.3.1 Erkek Stili (Man Styling)
İster erkek olsun ister bayan, güzel ve „gürültüsüz‟ (dağınık olmayan farkındalıklı bir sunum) bir
performans ortaya koyabilmeleri için müzikalitelerini geliştirmek zorundadırlar. Müziği duymayan bir
dansçı olamayacağı gibi müzikalitesi olmayan, diğer bir değişle çalan farklı salsa parçalarını
yorumlayamayan bir salsa dansçısı da düşünülemez. O halde erkek stili ile kastedilen nedir?
23
Her gerçek salsa parçası kendi içinde bir ruha, farklı geçişlere, yükselip alçalmalara, kimi
zaman Afro – Küba , Palo gibi güçlü kısımlara, kimi zamanda
dansçıya sadece dönüş hissettiren dinamik kısımlara sahiptir. Her
salsa dansçısı müziği doğal olarak farklı hisseder. Gerek
koreografilerde sunulan şekli, gerekse serbest dans esnasındaki
şekli olsun, çoğu durumda müziğin yorumlanması kavramı ucu
oldukça açık bir kavramdır. Sadece birçok koreograf ve dansçı
tarafından kabul gören bazı yaklaşımlardan söz edilebilir. Yinede
hiçbir salsa dansçısı free style yaparken(serbest stilde dans
ederken) müziğin aynı yerinde aynı şeyi yapamaz. Aynı hareketi
denemiş bile olsalar aynı hareket gibi asla gözükmeyecektir. Bunun
nedeni dansçı kalitesi ve müzikalite bilgisindeki farklılıktır.
Genelleme yapmak gerekirse erkek stili, bayan stiline göre
daha hızlı ve keskin, çoğu zaman daha kapalı parmakların
kullanıldığı, kimi zaman bayana göre daha eğik bir tablo çizen
duruşlara sahip(Afro–Küba, Palo veya rumba kaynaklı duruşlar),
bayanla asla göz temasını kesmeyen, dizler hafif ve doğal şekli
kadar bükük, temel dans duruşları ile kontrol etme özelliğini hiçbir
zaman unutmayan bir yapıya sahiptir.
Hiçbir zaman unutulmaması gereken en önemli özellik, salsa erkek stilinde her eğitmenin ya
da dansçının farklı görünmesi, hiçbirinin birbirine benzememesidir. Temelde aynı hareketler kullanılsa
da yorum, fiziksel özellikler, temel dans altyapısı ve duruştan kaynaklı faklılıklar sonucunda her free
style kendi içinde karakteristik özelliklere sahiptir. Erkek salsa dansçısının yapması gereken bu temel
hareketleri öğrendikten sonra, „Body Isolation‟ (vücut farkındalığı) çalışmalarına özen gösterip yorum
farkını ortaya çıkarmaktır.
Diğer yandan erkek ve bayan stili arasındaki farklar gün geçtikçe kapanmakta neredeyse tüm
hareketler bayanlar ve erkekler tarafından ortak uygulanmaktadır. Stil (styling) farklılıkları figürlerin
cinsiyetini belirlemede önemli bir faktördür. Aynı figür stil farklılıkları ile oldukça farklı varyasyonlarda
sunulabilmektedir.
1.2.3.2 Bayan Stili
Salsa bayan stilinde kol ve parmak kullanımı son
derece önemlidir. Nerede yse tüm free style (serbest stil) ve
koreografi serileri boyunca bayanlar parmaklarını C
seklinde(baş ve orta parmaklarını birbirlerine yaklaştırıp
adeta bir yumurtayı tutar gibi) tutarlar. Bunun dışında farklı
kullanımlarda mevcuttur. Tüm parmaklar gergin ve dışa
dönük tutularak vücuttan enerji çıkışı doğru şekilde
gösterilmektedir. Free style bölümlerde kollar mümkün
olduğunca omuz hizasının bir miktar altında tutulur ve
hareketler bu alanda ivmelendirilir. Birçok senkop (müzik
geçişleri) veya yorum gerektiren kısımların icrası sırasında
eller
omuz
hizası
üstünde
sayısız
açı
ile
kullanılabilmektedir. Ancak bu durum belirtilen durumlar
dışına çoğu zaman çıkmaz. Birkaç istisnai durum
dışında(yarışma, gösteri, çeşitli sahne sunumları) salsa
dansında bayanlar bu kurala serbest dans ettikleri sürece
uyarlar. Büyük, kontrolsüz ve tehlikeli duruş poz yada
figürlerden kaçınırlar. Temel dans duruşlarını asla
bozmazlar (Bkz Temel Dans Duruşu). Neredeyse tüm
performanslarında
(Serbest
dans
yada
sahne
24
performansları) ayaklar dizlerden hafifçe büküktür. Elbette birçok duruş, poz yada figür içinde
dizlerin açısı ve büküklüğü değişmektedir, ancak bu kısa süreli kısımlardan sonra dizler doğal ve rahat
büküklüğüne geri döndürülmelidir.
Dizlerini hiç bükmeden de dans eden başarılı salsa bayan dansçıları vardır. Ancak dansın
kökeni göz önüne alındığında bu durum genel kabul gören bir durum değildir. Salsa dansını gerek
sportif gerekse sosyal olarak icra eden bayanların çok büyük bir çoğunluğu bahsedilen sınırlar
dahilinde dans etmektedirler.
Yukarıda erkek stili için ifade edilen noktaları bayan stili için bir daha vurgularsak;
Salsa bayan stilinde her eğitmen yada dansçı farklı görülmekte, hiçbiri diğerine
benzememektedir. Temelde aynı hareketler kullanılsa da yorum ve duruştan kaynaklı faklılıklar
sonucunda her free style kendi içinde karakteristik özellikler sahip olmaktadır. Bayan salsa dansçısının
yapması gereken bu temel hareketleri öğrendikten sonra, Body Isolation (Vücut Izolasyonu)
çalışmalarına özen gösterip yorum farkını ortaya çıkartmaktır.
Salsa, herhangi bir rutine bağlı kalmaksızın, doğaçlama olarak yapılan bir "serbest stil" danstır.
Bu özelliğinden dolayı da, „Salsa‟ nın orijinal türü diye bir şeyden bahsetmek olanaksızdır. Meksika
sokaklarında dans eden insanlar, Havana'nın kulüplerinde dans edenlerden farklı bir şekilde dans
ederler. Aynı şekilde New York' da yaşayan Kübalılar, Küba'da yaşayan Kübalılar' dan farklı bir şekilde
dans ederler. Dünyanın her yerindeki dansçılar Salsa müziğini kendilerince yorumlar ve kendi stillerini
yaratırlar. Bu açıklama sonucunda denilebilir ki;
Dünya üzerinde salsa yapan kişi sayısı kadar stil vardır.
„Salsa‟ yı bugün bildiğimiz farklı ve figür zenginliğine sahip bir dans yapan şey zaten
gelişiminde çok büyük bir oranda yaratıcılığın kullanılmasıdır. Diğer yandan, dünyanın belirli
bölgelerine belirgin olarak diğerlerinden ayrılan salsa stilleri vardır. Birbirinden ayak figürleri ve dönüş
türleri olarak farklılık gösteren bu stiller aynı dansın farklı varyasyonları olarak kabul edilebilir.
Bizler salsa dansını spor olarak ele aldığımızdan, bazı temel kuralları değişmez şekilde
benimsemek ve uygulamak durumundayız. Bu kurallar takip eden konularda açıklanmaktadır.
1.2.4 Dönüş (Spin) Çalışmaları
İstisnasız herkes, salsa dansında stabil dönüşlere
sahip olmalıdır. Serbest dönüşler, kombinasyon içi
dönüşler, hook turn(kanca dönüş), travel turn(gezici
dönüş), spiral turn(spiral dönüş), cross turn(çapraz dönüş),
right multiple turn(sağ çoklu dönüş), modern ve bale
kökenli dönüşler gibi birçok dönüş türü salsa dansında
aktif şekilde kullanılmaktadır. İyi düzeyde salsa dansçısı
olmak isteyen herkes tüm bu dönüş türleri konusunda bilgi
sahibi olup yapabilir konuma gelmek için uğraş vermelidir.
Her çalışmanın başında bu dönüş tipleri üzerine kısaca
değinilmeli ve pratik yaptırılmalıdır. Düzelmesi uzun süren,
sabır ve çalışma gerektiren bir sürece sahip olan dönüş
çalışmaları salsa dansının öğrenilmesi sırasında en çok
zorlanılan kısımlardan biridir.
Salsa dansındaki dönüş tekniklerinin neredeyse
tamamında bayanın da erkeğin de ayakları hafifçe kırıktır.
Kesinlikle düz bir ayakla kombinasyon içi veya serbest
25
multiple(çoklu) salsa dönüşlerini gerçekleştirmek mümkün değildir. Elbette farklı uygulamalardan
söz etmek mümkündür. Bir dansçının hafif bükük dizlerle gerçekleştirdiği dönüşü bir diğer dansçı
gergin dizlerle de gerçekleştirebilir. Ancak bu durum birçok hareketin akışkanlığını etkilemektedir.
Temel salsa dansı görüntüsünün kaybolmaması için dizler dönüşler esnasında büyük çoğunlukla
hafif bükük konumda tutulmaktadır. Devam eden hareketler içinde doğru zamanda olması gereken
adım büyüklükleri ile doğru adımların atılması için dizlerin bükük konumda ki dengesine son derece
dikkat edilmelidir.
Bayanlar salsa dansında ki dönüşlerinde kesinlikle erkeğe onun dengesini bozacak şekilde
tutunmazlar, dönüş enerjilerinin neredeyse tamamını kendileri verirler. Erkek ise dönüş eksenini
bozmadan devam eden bir enerjiyle partnerini çevirmelidir. Devam eden enerji kavramı üzerinde
hassasiyetle durulmalıdır, zira birçok problem erkeğin verdiği kesik enerjiden kaynaklanmaktadır.(Bkz
Kesik Enerji Kavramı) Elbette erkekle bayan elleri arasındaki tansiyonu (gerginlik) korumalı, asla hiçbir
dansçı birbirlerini çekiştirmemelidir.
Diğer yandan bayanların ayakları dönüşlerin büyük
çoğunluğunda, kesinlikle ayak bilekleri hizasında birleşmelidir. Aksi takdirde dönüş dairesi içindeki
çıkıntılar artacağından ivme bozulur ve dönüş istenilen temizlikte gerçekleşmez. Kollar dönüş
sırasında vücuda yakın tutulmalı asla çok fazla açılmamalıdır. Salsa dansındaki dönüşlerde kendini
maximum küçültebilen dansçılar, çok daha uzun ve stabil dönebilmektedirler.(Elbette birçok büyük
enerjili ve geniş dönüş daireli serbest dönüşlerin varlığı da unutulmamalıdır.) Genel olarak sağ taraftan
gerçekleştirilen dönüşler sağ ayak üzerinde, sol taraftan yapılan dönüşler ise sol ayak üzerinde
gerçekleştirilir.(Elbette istisnai dönüş türleri de mevcuttur) Genel kullanılan tabir olarak
değerlendirildiğinde;
Salsa dansında bir tur dönüş, dönüş değildir.
Başlangıç düzey dahi olsa her salsa dansçısı tüm yönlerden tek tur dönüş yapma yetisine sahip
olmalıdır. Bu yetiyi geliştirecek farklı çalışma türleri farklı eğitmen ve antrenörler tarafından
uygulanmaktadır.
İyi seviyeye ulaşmış salsa dansçıları aldıkları tek enerji ile minimum 3 tur dönebilmelidirler. Bu
dönüş sırasında ağırlık transferi ayaklar arasında uygulanmamakta dönüş hangi ayakta başlandıysa o
ayakta bitirilmeye çalışılmaktadır. (İstisnai birkaç dönüş türü bulunmaktadır). Parmak ucunda başlayan
herhangi bir dönüş topukta sonlandırılırsa bu durum salsa dansında denge kayıplarına neden
olacaktır. Aksi durumda doğrudur, yani topukta başlatılan bir dönüş pençede devam ettirilmeye
çalışılırsa denge kayıplarına neden olacaktır. Dolayısıyla salsa dansında bir dönüş pençede
başladıysa pençede, topukta başladıysa topukta sonlanmalıdır. Bayanların salsa dansında topukta
gerçekleştirdikleri dönüş neredeyse hiç yoktur. Sadece dönüşleri sonlandırmak için topuklarına ağırlık
transferini kullanırlar. Erkeklerin ise topukta gerçekleştirdikleri birçok dönüş tipi salsa dansında da
kullanılmaktadır.
1.2.5 Kombinasyon Çalışmaları
Salsa dansının en keyifli bir o kadar da zengin kısmı kombinasyonlardır. Kesinlikle salsa da ki
kombinasyon sayısı diye bir kavram yoktur. Salsa geçmişi 1900 lü yılların basına dayanan bir dans
türü olmasından dolayı o günden bu yana diğer dans türlerinden aktif bir şekilde etkilenmiş ve içeriğini
sürekli geliştirmiştir. Salsa dansında farklı şekilde uygulanabilecek milyonlarca kombinasyon üremek
mümkündür. Burada kombinasyon kavramına da bir açıklık getirmek gerekirse; minimum iki
maksimum 4 sekizlikten oluşan bağlantılı hareketlere kombinasyon, dört sekizlikten fazla yapılan tüm
bağlantılı hareketlere ise kombinasyon bloğu denir.
Kombinasyon türleri ve uygulanışları detaylı bir şekilde Temel Salsa Figürleri isimli konu başlığında
incelenmektedir. Birkaç kombinasyon türünü örneklendirmek gerekirse;

Walkaround Kombinasyonlar

Koplex Kol Varyasyonları
26

Ara Ritim Kombinasyonları

Swing Turn Kombinasyonları
sayılabilir.
1.2.6 Müzikalite Çalışmaları
Salsa dansında en zor elde edilen özelliklerden biride kaliteli bir müzikalite algısıdır.
Müzikalitesi yüksek bir performansçının dansı ile müzikalitesi iyi olmayan bir dansçının izlenme ışığı
birbirlerinden oldukça farklıdır. Uzunca bir süre başlangıç ve orta seviye sosyal yada sportif dansçılar,
öğrendikleri kombinasyonları ve shine (Bkz Shine Nedir?)bloklarını çalan müzik eşliğinde arka arkaya
uygulayarak dans etmektedirler. Bu şekilde gelişen dans algısı öğrenme sürecinin bir parçasıdır. Zira
insanlar salsa dansı öğrenirlerken aşağıdaki evrelerden geçerler;
1- İlgi duydukları dans türü ile tanışma (Salsa)
2- Dans eğitim merkezleri ile irtibat(Dans Stüdyoları vs.)
3- İlk ders ve sosyal ortama alışma
4- Dansa dair algı açıklı kazanma
5- Kombinasyonları ezberleme ve uygulama
6- Ezberlenen kombinasyonların ritim içinde yapılabilmesi için çalışma
7- Shine ezberleme ve uygulama
8- Ezberlenen „Shine‟ ların ritim içinde yapılabilmesi için çalışma
9- Yeni kombinasyonlar ve shine blokları üretebilme
10- Müzikalite gelişimi için eğitim almayla birlikte gerçek anlamda salsa dansından keyif alma
11- Diğer gelişim süreçleri
Benzer
kademelerden geçen salsa
dansçıları için müzikalite,
görülüyor ki oldukça geç
gerçekleştirilen ve önem
sırası düşük gibi görünen bir
sıradadır. Ülkemiz koşulları
göz
önüne
alındığında
eğitim veren kurumların bir
şekilde
öğrenci
kitlesini
düşürme
kaygısı
sonucunda,
ağırlıklı
kombinasyon çalışmaları ile
geçen
salsa
dersleri
müzikalite gelişimini kısmen
de olsa yavaşlatmaktadır.
Bilinçli
eğitmen,
bilinçli
öğrenci ile bu çalışmalara
verilen önem mutlak suretle
27
arttırılmalıdır. Birkaç aylık dansçıların dahi eğitmenlik yapabildiği ülkemizde bu sorun algısı açık,
tecrubeli ve bilgili antrenörlerimiz sayesinde gelecekte yaşanmayacaktır.
Müzikalite, salsa müzikleri içerisinde kullanılan müzik aletlerini iyi tanıyan ve ayrımını iyi
yapabilen kişiler tarafından anlatılmalıdır. Müzikaliteden yoksun bir salsa düşünülemez. Dans etmekle
kombinasyonları arka arkaya yapmak arasındaki ince çizgide müzikalite durur. İyi bir müzikalite
bilgisine sahip olmak iyi bir müzik kulağı gerektirir. Müziği parçalara bölebilmeyi, farklı müzik aletlerinin
seslerini ayrıştırabilmeyi gerektirir. İleri seviye salsa dansçıları için müzik bir sekizlik ritimden daha
fazlasıdır. İyi seviyeye ulaşmış bir salsa dansçısı ara ritimlerdeki ezgileri yakalar, vokalin şarkı içine
kattığı duyguyu algılar, orkestranın enerjisini kalbinde hisseder ve şarkının ilk sekizliğinde dinlediği
ritmin hızını şarkı boyunca bir daha dinlemez. İlk sekizlikte dinlediği ve içine aldığı ritim artık dansçının
vücudundan çıkmaktadır. Dansçı bu noktadan sonra ruhu ile müziği yorumlar.
Müzikalite ve vücut izolasyonu ayrılmaz çalışmalardır. İyi seviyede çalışılmış vücut izolasyonu, güçlü
bir kulakla birleştiğinde ortaya müzikalite değeri yüksek bir performans çıkarır.
O halde gelin salsa müziğinde yer alan müzik aletlerini daha yakından tanıyalım.
1.2.7 Salsa Müziğinde Kullanılan Müzik Aletleri
1.2.7.1 Geleneksel Müzik Aletleri
Gelenekselde kullanılan müzik aletlerinin sayısı son derece fazladır. Her yöre kendine has
geleneksel müzik aletleri ile orijinal şekli harmanlamıştır. Ancak her durumda belli başlı bazı müzik
aletleri salsa müziğinin olmazsa olmazı şeklinde karşımıza çıkmaktadırlar. Bunların önemli bir kısmına
aşağıda yer verilmiştir.
1.2.7.1.1 GUIRO
Plastik, fiberglas ya da doğal calabash (bir çeşit sukabağı)
kullanılarak yapılan, bir yüzü tırtıklı bir enstrümandır.
Günümüz teknolojisinde çok farklı materyaller kullanılarak
üretilmiş guirolar bulmak mümkündür. Tırtıklı olan yüzüne
tahta bir çubuk sürtülerek çalınır. „Guiro‟ nun tipine göre
sürülen çubuk, tahta dışında materyallerden imal edilmiş
de olabilir. Elde edilmek istenen sesin farklılığına göre
farklı
ebatlarda
şekillerde
ve teknolojilerde guirolar üretilmiştir. Salsa müziğinde
farklı sesi ile çok kolay ayırt edilebilen bir müzik
aletidir. Birkaç tip çalınma tekniği bulunmaktadır
ancak üstatlar parçanın dinamizmine göre çok farklı
doğaçlama çalma teknikleri de geliştirmişlerdir. Bazı
guiro türleri elektroniktir. İstenilen ses bir dizi
elektronik işlemden sonra amfiler yardımıyla
hoparlörlere aktarılır. Temiz bir ses elde edilmesine
karşın orijinal guiro tınısının yerini asla tutmayacaktır.
28
1.2.7.1.2 TRES
İlk bakışta klasik gitarı anımsatan bir müzik
aletidir. Çalınma tekniği olarak gitara son
derece benzemesine karşın ses derinliği ve
telinin özellikleri faklıdır. İkişer telli üç set
telden oluşan orta boyutlarda kimi zaman
küçük, geleneksel bir Küba gitarıdır.
Tres
çalınırken, akustik gitarı anımsatan metalik bir
tını duyulur. Oldukça duygusal olan bu ses
küba son müziğinin ve tabiî ki salsa nın da
vazgeçilmez bir müzik aletidir. Gelenekselde
halen oldukça popülerdir. Birçok orkestra
„Tres‟ in orijinal tınısının güçlü bir vokalle
birleşmesinden doğan büyüleyici özellik
konusunda hemfikirdir.
1.2.7.1.3 CLAVE
Salsa
ve
küba
müziklerinin temelini
oluşturan
son
derece önemli bir
müzik aletidir. Temel
olarak
2
tahta
çubuktan oluşur ve
birbirlerinin çoğu zaman orta kısımlarına
vurularak çalınır. Birçok farklı clave tipi
bulunmaktadır. Ancak temelde 2 tipi
diğerlerinden ayrılır. Bunlar Küba Clave ve
Latin Clave dir. Küba clave solda resimde
görüldüğü gibi biri kalın biri ince iki tahta
çubuktan oluşur. Kalın olan tahta çubuğun
içinde baştan sona uzanan bir delik tam
ortasında ise bir oyuntu bulunmaktadır.
Uçlara doğru daha yankısız, ortalara doğru
vurulduğunda ise son derece tok ve yankılı
bir ses vermektedir. Küba clave tok ve
yankılı sesi ile diğer klave türlerinden
kolayca ayırt edilmektedir. Birçok ağaç
türünden yapılabilmektedir ve günümüzde
en güzel küba klaveler küba sokaklarında el
yapımı olarak üretilen clavelerdir. Latin klave
ise yenilikçi bir türdür. Latin klavenin çubukları arasında çoğu zaman kalınlık farlı bulunmaz. Çoğu
zaman büyüklük ağırlık ve türleri özdeştir. Ortasından ise küba klave de olduğu gibi bir delik geçmez.
Dolayısıyla Latin klavenin tınısı yankısızdır. Birçok farklı maddeden üretilebilen Latin klave yeni
teknolojilerin gelişmesi ile sıkıştırılmış kağıttan dahi üretilmeye başlanmıştır. Orkestranın istediği sesi
bulması için bu klavelerin birisi çoğu zaman ise hepsi birbirleri arasında geçişler yapılarak kullanılır.
29
Elbette elektronik klavelerde mevcuttur. Günümüzde birçok orkestra elektronik klaveleri de tercih
etmektedir. Ancak hiçbir klave orijinal küba klavenin yankılı derinden gelen tok sesinin yerini
tutamamıştır.
Çalınma Şekilleri;

Son Klave (2-3 Son Klave, 3-2 Son Klave)

Rumba Klave(2-3 Rumba Klave, 3-2 Rumba Klave)

Özel Ritimler (Cascara vb.)
1.2.7.1.4 BONGO
Temel olarak farklı boylarda ki 2 küçük davulun yan
yana getirilmesi ile oluşturulmuş, dizin üstüne
konularak çalınan bir çeşit vurmalı müzik aletidir.
Boyutları elde edilmek istenen sese göre farklılık
gösteren bu davullar herhangi bir çubuk sopa
kullanılmadan elle çalınmaktadır. Neredeyse tüm
„Salsa‟ ve „Afro – Küba‟
müziklerin temel
altyapısını oluşturan müzik aletlerindendir.
Örnek Çalınma Stili; Martillo
1.2.7.1.5 DJEMBE
Djembe (Türkçe okunuşu ile cembe), Afrika kıtasında
13. yüzyılda Mali İmparatorluğu tarafından ilk olarak
kullanılmaya başlamış bir müzik aletidir. Günümüze gelene
kadar kültürler arası etkileşim ile Batı Afrika‟da Mali‟nin
çevresindeki ülkeler olan Gine, Gambia, Senegal, Burkina
Faso, Fildişi Sahilleri ve Sierra Leone‟nin de ulusal müzik
aletlerinden biri olmuştur. Bacakların arasına alınarak çalınan
bu müzik aletinin elde edilmek istenen sese göre üretilen farklı
boy
ve
özellikte
türleri
mevcuttur.
Djembe adı, Afrika‟da bulunan “djem” ağacından
gelmiştir. Yapım süreci, kesilmiş djem ağacının gövdesine
kadeh formu verilmesi ile başlar. Kadeh formu verilmiş ağacın
her iki ucu açık olacak şekilde oyulur ve iç kısmı oyularak
çıkartılır. Bu işlem el ile yapıldığında son derece zahmetli ve
yorucu bir iştir. Aynı zamanda gövdeye zarar vermemek
içinde son derece titiz çalışılması gereken bir süreçtir. Gövde
kalınlığının kadehin genişleyen kısmında eşit olması son
derece önemlidir. Günümüz fabrikasyon teknikleri ile bu son
derece kolay iken o dönemin şartlarında ustalık ve maharet
gerektiren bir iş olarak bilinmektedir. Geniş olan ağza hayvan derisi gerilmektedir. (Gerilen deri
30
genellikle keçi derisi olmakla birlikte bufalo ve antilop da kullanılabilmektedir) Bu deri ipler
yardımıyla uygulanan özel bir germe işlemi ile gerilerek, djembe‟ye son formu verilir. (BKZ. OTANTİK
DJEMBE) Günümüzde teknolojinin gelişmesi ile fabrikasyon olarak da üretilen djembeler, daha farklı
bir süreçle üretilseler de benzer sesin alınması amaçlanmıştır.
1.2.7.1.6 SHEKERE
Yuvarlak bir çeşit sukabağının etrafına ağ şeklinde örülmüş süslü
boncuklardan yapılan bir tür ritim aletidir. Genellikle sallanarak
çalınmaktadır. Bazı shekere türlerinin yüzeyi inceltilmiş bu sayede vurularak
da ses alınabilir hale getirilmiştir(Bkz. Shekere Resimler). Ancak çok yaygın
olarak bu formu bulunmamaktadır. Geleneksel shekere calabash (bir tür su
kabağı) kabağının etrafına değişik boylarda ve türlerde boncuklar örülerek
yapılmaktadır.(Calabash isimli su kabağı türü guiro, maracas gibi birçok
müzik aletinin yapımında da kullanılmaktadır. Bölgede oldukça yaygın
bulunabilen bir bitki türüdür. Genellikle nemli ve tropik ortamlarda yaygın
olarak bulunmaktadır) Elbette gelişen teknoloji sonunda üretim sürecinde
materyal, fiberglas olarak değişmiştir. Sadece shekere değil birçok otantik
müzik aletinin ana maddesi günümüzde fiberglastır. Birçok farklı türü
bulunmaktadır.(Örnek: Xequebum, kilden yapılmış brezilya kökenli biçimsiz
bir shekere)
1.2.7.1.7 SURDO DRUM
Afrika kökenli vurmalı bir müzik aletidir. Bir çeşit kalın çubukla vurularak
çalınır. Elle çalınan türü mevcut değildir. Özellikle samba müziği için son
derece önemlidir. Baskın ana ritim samba da orijinalitesini kaybetmemiş
paçalarda surdo drumla verilmektedir. Farklı büyüklükte surdo drumlar
mevcuttur. Ancak hiçbir türü belirli bir büyüklüğün altında değildir. Son
derece yankılı ve yüksek şiddette ses üreten bir müzik aletidir. Yeni
teknolojinin gelişmesinden nasibini almış ve hem gövde hem gergi teknolojisi
olarak fabrikasyon teknikleri ile üretilen türleri piyasa da yerini almıştır.
1.2.7.1.8 MARACAS
Bir çeşit ritim aletidir. Elle sallanarak çalınır. Şarkı içeriğine göre
birçok farklı stilde çalma şekli mevcuttur. Bir çeşit kabak tütünün içi
oyulmuş ve içerisine zeytin çekirdeği koyularak çalınmıştır. Günümüz
teknolojisi ile fabrikasyon maracaslar, bambaşka maddelerden
üretilmektedir. Küba kökenli müziklerin temel müzik aletlerindendir.
Dünya çapında en meşhur Latin müzik aletidir. Birçok kültür
maracası kendi müzik kültürlerine entegre etmişlerdir. Oldukça derin
puslu ve çoğul bir ses veren maracas, salsa müziklerinin altyapısını
başarılı bir şekilde doldurmaktadır.
31
1.2.7.1.9 TIMBALES
Son derece önemli bir müzik aletidir. Orkestraların temel ve
ayrılmaz bileşenindendir. Bir çift ayakları üzerinde duran davul ve
farklı boy ve türde cowbell(campana) adı verilen çanlardan oluşan
bileşik bir perküsyon aletidir. Birçok türü bulunan timbales in temel
düzeni genellikle değişmemektedir. Birçok orkestra son derece
coşkulu parçalarını timbalesin muhteşem ritimleri eşliğinde
gerçekleştirirler. Bir çok timbales üstadı salsa dansının ve müziğinin
bu günlere gelmesinde rol oynamıştır ki, bunların en ünlüsü Tito
Puente dir. Tek başına bile çalındığında muhteşem ritimler ortaya
çıkaran bu müzik aleti iki tahta çubukla çalınmaktadır. Bu
çubuklar(baget) normalden daha ince yapıda ve 12 mm çapındadır.
Elle çalınan türü bulunmamaktadır. Cutting sound denilen yüksek bir
tonda ses verir. Davullarının derinliği birçok türe göre azdır. Farklı
timbales üstatları müzik
aletlerine farklı bileşenleri
istekleri
doğrultusunda
eklemişlerdir. (ayak davulu
vs..) timbalessiz salsa ,
salsasız timbales düşünülemez. Canlı bir orkestra eşliğinde
timbalesin muhteşem ritimleri ile dans etmenin keyfi paha
biçilemez. Günümüzde modern birçok orkestra latin müziği
yapmasalar dahi bünyelerinde timbales bulundurmaktadırlar.
Tito Puente Hakkında;
„Timbales‟ ten bahsedip, latin müziği üzerine bilgi
verilirken Tito Puente‟den söz etmemek düşünülemez.
Gerçek adı Ernesto Antonio Puente, Jr olan Tito Puente
kabul gören şekli ile Latin müziğinin kralıdır. 20 Nisan 1923
doğumlu ve aslen Porto Riko lu olan Tito Puente; Latin caz ve mambo müzik tarzlarında yaptığı
çalışmalarla tüm dünyada salsa müziğinin günümüz şeklini kazanıp popülaritesinin arttırılmasında
önemli rol üstlenmiştir. 50 yılı aşkın müzik kariyerinde renkli kişiliği ile öne çıkmış, birçok sinema filmi
ve televizyon programında boy göstermiş, sosyal sorumluluk projelerine önayak olmuş, enerjisini ve
sempatikliğini hiç kaybetmemiş usta bir müzisyen ve yapımcıdır. Muhteşem timbal performansları ile
konser salonlarına on binleri dolduran Tito Puente orkestrası ile yüzlerce hit şarkıya imzasını atmıştır.
Zaman içinde kendisine „Latin Kralı, Mambo Efendisi‟ vb. anlamlarda kullanılan „El Rey‟ lakabı
takılmıştır. Bu isimde Tito Puente imzası taşıyan birçok latin müziği eserleri de bulunmaktadır.
Bazı Timbales Ritim İsimleri ;

Mambo Bell (Contra Campana)

Cascara Accents
1.2.7.1.10 CAMPANA - COWBELL
32
Genel anlamda çan olarak ta bilinir.
Varoşlarda müzik yapan insanların eldeki imkansızlıklar
nedeniyle ineklerin boynundan çıkarttıkları çana tahta bir
çubukla vurmaları sonucu ortaya çıkmış bir müzik
aletidir. Bu yüzden gelenekselde ismi „Ga‟ olan bu müzik
aletine Amerikalılar „Cowbell‟ ismini takmışlardır. Bu
şekilde tüm dünya genelinde birçok campana
varyasyonu cowbell olarak da bilinmektedir. Son derece
heyecan verici bir tınıya sahiptir. Dansçılar günümüzde
free style dans ederken(serbest stil) , shine (erkek ve
bayanın el ele tutuşmadan karşılıklı yada yan yana
doğaçlama yada koreografik dansı) kısımlarında
campanayı dinlemekten hoşlanırlar. Şarkılara ayrı bir
ahenk katan campana istenilen sese göre farklı kalınlık
boy ve materyallerden de üretilebilmektedir. Elde
çalınan türlerinin yanında birçok vurmalı perküsyon
setinde sıklıkla kullanılır. (Örnek:Timbales) Bazı
varyasyonları içerdikleri mekanizma sayesinde ayak ile de çalınabilmektedir. Her durumda campana
salsa dansı ve müziğinin vazgeçilmez parçasıdır.
Bazı Kampana Ritim İsimleri;

Komplex Kampana (Eserin hızına ve müzisyenin yaratıcılığına bağlı olarak birçok farklı
şekillerde çalınabilir.)

Basit Kampana (Simple Cowbell – 1,3,5 ve 7 de bir kez acık tarafa gelen üst kısma bir kez
vurularak çalınır)
1.2.7.1.11 AGOGO
Birbirine metal bir çubukla bağlanmış iki yada 3 içi boş koniden
oluşan agogo, tahta yada metal bir çubukla çalınan bir tür ritim
aletidir. Salsa müziği yanı sıra birçok samba ve küba kökenli
müzikte de sıklıkla kullanılmaktadır. Her durumda orkestraların
vazgeçilmez ritim aletleri arasındadır. Tahta bir çubukla
vurulduğunda tok ve yankılı, metal çubukla vurulduğunda tiz
metalik bir ses çıkartır. Metal çubuk kullanımı tahta çubuk
kullanımına göre daha az yaygındır.
33
1.2.7.1.12 PAN PIPE
Bir çeşit flüttür. Bambu ağacından yapılır ve varyasyon
olarak son derece fazla şekli vardır. Temel çalma prensibi
aynıdır. Üfleme sırasında deliklerin parmaklar yardımıyla
farklı sıralarda kapanıp açılması sonucunda sesler
oluşturulur. Bambu dışında yöresel olarak son derece
farklılık gösteren türleri mevcuttur. Resimlerde farklı pan
pipe türleri gösterilmektedir. Günümüzde fabrikasyon pan
pipe ler temiz ve yumuşak sesleri ile orijinal pan pipe lar
kadar ilgi görmektedir. Yenilikçi ve genç orkestralar bu
türde ki pan pipe ler ile dinlenmesi gerçekten son derece
keyifli introya sahip eserler üretmektedirler.
Çalınma tekniği olarak sınır tanımayan pan pipe kendine
has sesi ve tınısındaki derinlik ile her zaman büyüleyici bir
müzik aleti olma özelliğini taşıyacaktır.
1.2.7.1.13 CAJON
Temel olarak tahta bir kutudur. Çeşitli malzemelerden üretilen türleri mevcuttur.
Bacaklar arasına alınarak elle çalınır ve sıklıkla üzerine oturulur. Yeni jenerasyon
cajonlar elektrik tesisatı ile daha güçlü ve yankılı bir ses oluşturabilmektedirler.
Orijinal halinde bir çeşit ağacın gövdesi oyulmuş üst ve alt kısmına kısmen boşluklu
plakalar monte edilerek oluşturulmuştur. Samba ve birçok Küba kökenli müzikte
sıklıkla kullanılır. Oldukça yöresel bir müzik aleti olmasına karşın yeni teknoloji ile
birçok varyasyona kavuşmuştur.
1.2.7.1.14 BATA DRUM
Bir çeşit Nijerya kökenli davuldur. Bir kayış yardımıyla
bacaklara bağlanarak çalınmaktadır. Farklı boy ve
malzemeden imal edilebilirler. Salsa müziklerinde
oldukça sık kullanılmaktadır. Genellikle üçlü guruplar
halinde
kullanılmaktadır.
Gruptaki
en
büyüğe
„İya‟(Anne), ortancaya „İtotele‟, en küçüğe ise
„Okonkolo(Bebek)‟, adı verilir.
34
1.2.7.1.15 CONGA
Oldukça önemli bir müzik aletidir. Salsa müziklerinin altyapısındaki önemli müzik
aletlerindendir. Vurmalı ve güçlü sesli bir çalgıdır. Küba‟daki yaygın ismi tumbadorastır. Rumbaya ait
guaguanco ritmi içinde çalınır. Bu ritme „Tumba‟ adı verilir. Genellikle çift olarak çalınır. Boyut olarak
oldukça büyük türleri bulunmaktadır. Genellikle
bir çift taşıyıcı ayak üzerine konumlandırılır.
Günümüzde yenilikçi türleri de bulunmaktadır.
Conga-Cajon en bilinenleridir. Conga ve cajon a
ait birçok özellik bu muzik aletinde bir arada
bulunmaktadır.
Bazı Conga Çalınma Şekilleri;
* Simple Tumbao
* Tumbao
* Tumbao Two Congas
* Simple Guaguanco
* Guaguanco
* Cuban Guaguanco
* Caballo
* Caballo Two Congas
1.2.7.1.16 AFOXE
Birçok farklı materyalden üretilebilen afoxe, günümüzde plastik yada
ahşaptan yapılan bir sap üzerine dizilen boncukların oluşturduğu bir ritim
aletidir. Sap bir yöne çevrilirken boncuklar diğer yöne çevrilerek ses elde edilir.
Geleneksel kullanımda Shekere yi andıran bir yapıya sahip olsada günümüzde
var olan modern kardeşleri kendi ses ve görüntü kişiliklerini oluşturmuşlardır.
(Cabasa)
1.2.7.1.17 ATABAQUE
Günümüzde salsa müziğinde kullanılma oranı azalma
göstermiştir. Daha cok capoeira da sıklıkla kullanılmaktadır.
Jacaranda ağacından üretilen Afrika kökenli, koni şeklinde bir
davuldur.
35
1.2.7.1.18 CAXİXİ
Hasırdan yapılan bir müzik aletidir. Ses çıkartması için
içine pirinç taneleri konulur. Farklı boyutlarda üretilebilir. Boyutuna
göre elde edilen ses farklıdır. Gelenekselde halen var olan bu
müzik aleti günümüzde salsa müziklerinde cok sık
kullanılmamaktadır. Brezilya kültüründe kendine daha geniş bir
yer bulmuştur. Capoeira vb. müzik türlerinde gelenekselde
kullanılmaktadır.
1.2.7.1.19 CUICA
Metalden yapılmış olan bu müzik aletinin üst tarafında
deri gerilmiş olmasına karşın alt tarafı boştur. Üst deride, iç tarafın
tam ortasından bir ahşap çubuk davulun içine doğru uzanır.
Müzisyen bir eli ile dış kısmından deriyi içeri iten hareketler
yaparken, diğer elini alt taraftan davulun içine sokar. Bu aşamada
ıslak bir kumaş ile ahşap çubuk üzerinde ileri geri hareketler
yaparak ses elde edilir. Oldukça farklı bir tonda ses elde eden
cuica köpek ağlaması yada hırıldamasını andırır. Birçok AfroKüba geleneksel müziklerde kullanılmaktadır. Çoğu zaman metal
dış gövde kumaşlarla da süslenebilmektedir.
1.2.7.1.20 KALİMBA
Orijini Zimbabwe olan bir müzik
aletidir. Prensipte piyanoyu andırır. İnce metal
plakalardan oluşan tuşlarına basılarak ses
elde edilir. Bazı Afrika danslarına ait şarkılarda
halen kullanılmaktadır. Farklı şekil ve
süslemelerde üretilen türleri bulunmaktadır.

Celeste

Treble

Alto
olmak üzere üç türü
bulunmaktadır. Oldukça değişik tınıya
sahip bu müzik aleti ile basit melodiler
çalınabilmektedir.
36
Yukarıda adı gecen ve açıklanan müzik aletleri dışında farklı ülkelerin kültürlerini yansıtan
sayısız müzik aleti de salsa müziği içinde kullanılmaktadır. Salsa müziğine yepyeni tatlar getiren farklı
müzik aletleri ile salsa enerjisini ve çekiciliğini asla kaybetmemiş, temelde ise orijin ritimlerini asla terk
etmeyerek de nostaljik bir o kadar da lezzetli tınısını hiç kaybetmemiştir.
1.2.7.1.21 PANDEIRO
Doğu Afrika kökenlidir. Samba müziklerinde sıklıkla
kullanılır. Günümüz salsa müziklerinde nadiren kullanılır.
Tambourine olarak da blinmektedir. Vurmalı çalınmak yerine elle
sallanan tipleride bulunmaktadır. Bunlar „Pandeirola‟ olarak
adlandırılmaktadır. Orijinal pandeiroda orta kısımda bulunan
gergin madde pandeirolada bulunmaz. Halka etrafına takılı ziller
şeklinde görünür. Sallayarak çalınan bir müzik aletidir. Doğu
Afrika kökenli ve samba müziklerinin mihenk taşıdır.
1.2.7.1.22 RECO RECO
Bambu ya da demirden yapılmış Afrika orijinli bir müzik
aletidir. Bir çubuk vasıtasıyla vurularak ve sürtülerek çalınır. Birçok
yönden guiroyu anımsatmaktadır.
1.2.7.1.23 SNARE DRUM
Bir çift çubuk ile çalınan vurmalı bir müzik aleti türüdür. Birçok durumda bele
bağlanarak çalınmaktadır. Brezilya sambasında sıklıkla kullanılır ve
buradaki ismi „Caixa‟ dır. Türkçesi ise „Trampet‟ tir. Günümüz salsa
eserlerinde nadiren kullanılır. Birçok bateri bloğunun içinde ise sıklıkla
kullanılabilir. Farklı varyasyonlara sahiptir. (Örnek: Zabumba,bir çeşit
Afrika kökenli davul)
37
1.2.7.1.24 TIMBAL
Geleneksel bir davul türüdür. Çalınma tarzı olarak
djembeye oldukça benzer. İnce gerilmiş deriye el ile
vurularak çalınan bir müzik aletidir. Farklı boy ve
malzemeden üretilmiş gövdeye sahip olabilir. Afrika kökenli
bir davuldur. Günümüzde samba ve salsa eserlerinde
sıklıkla kullanılmaktadır.
1.2.7.2 Çevresel Müzik Aletleri
Yukarıda bahsedilen müzik aletleri en yaygın hali ile gelenekselde kullanılmaktadır. Çevresel
faktörlerin etkisiyle birçok müzik aletleri geleneksel Küba müziği içerisinde kullanılmaya başlanmıştır.
Bu etkileşim; kültürlerarası alışverişin bir sonucu olarak meyvelerini, 60 lı yıllardan itibaren tüm
dünyada vermeye başlamıştır. Sıklıkla kullanılan bazı çevresel müzik aletleri aşağıda açıklanmıştır.
1.2.7.2.1 PİYANO
Dokunaklı bir çalgıdır. Yapım itibarı ile farklı
türleri vardır. En önemlileri duvar ve kuyruklu(salon)
piyano tipleridir. İlk piyano temelleri Avrupa‟da 1700 lü
yılların başında atılmıştır. Sağlam bir gövde üzerine
belirli bir sıra ile gerilmiş tellere basit bir tokmak
düzeneği ile vurulması sonucu titreşimden ses elde
edilmektedir. Oldukça gösterişli möble dizaynlı salon
piyanoları bulunmaktadır. Tam olarak latin müziklerine
entegrasyonu bilinmemekle birlikte 30 ların sonu 40
ların
başında
kullanılmaya
başlandığı
düşünülmektedir. Altın çağını ise Amerikan halkının
latin müziği ile
tanışması sonucu
ulaşmıştır.
Salsa Müziğinde Kullanılan Bazı Piyano Çalınma Biçimleri;

Montuno(Oldukça fazla varyasyonu olan bir çalınma
şeklidir. Örnek: Montuno 3, Montuno 1-5 , By Kenneth,
Abre Que Voy vs…)

Tequila
38

El Preso (Birden fazla türü vardır örnek vermek gerekirse; El Preso Intro, El Preso
Montuno, El Preso Cascara vs…)
Elbette unutmamak gerekir ki tüm bu çalınma tarzları ve isimleri sadece sizlere örnek teşkil
etmesi için belirtilmiştir. Öyle ki; yukarıda adı geçen tüm çalma stilleri hem tek el hem de çift el ile
farklı tonlarda çalınabilmektedir. Dolayısıyla sınırsız sayıda piyano aranjmanından söz etmek
yanlış bir yaklaşım olmamaktadır.
1.2.7.2.2 BAS GİTAR
Oldukça yeni ve son döneme ait bir müzik aletidir.
Elektirk(elektro) ve akustik olmak üzere iki tipinden söz
edilebilir. Elektro bas gitarda tellerden gelen ses manyetik
ekipmanlar sayesinde elektrik sinyallerine dönüştürülür ve
bu sinyali sese çevirecek olan elektronik aygıta aktarılır.
Akustik bas gitarda ise geniş ve oyuk olan gövde tellerden
gelen sesi duyulabilir bir seviyeye çıkartır. Klasik bas gitar
genelde perdeli ve dört tellidir. Günümüzde tel sayısı 12
ye ulaşan ve perdesiz kullanılan bas gitarlarda mevcuttur.
Genelde alt ritim yardımcı müzik aleti olarak kullanılan bas
gitar günümüzde bilgisayar teknolojisinin gelişmesiyle üst
ritim müzik aleti olarak da kullanılmaktadır. Salsa müziğine
entegrasyonu 80 lerin başına dayanmaktadır. Teknolojinin
gelişmesiyle yenilikçi orkestralar bas gitarı hızla
benimsemişler ve eserlerinde kullanmışlardır.
Salsa Müziğinde Kullanılan Bazı Bas Gitar Çalma Şekilleri;

Tumbao 5-8-5-1

Tumbao 1-5-8-5-1

Tumbao 1-5-1-5-1

Mambo 1-5-8

El Presso-Bassline

Guaguanco 8-8-1-5

Cuban Guaguanco vs…
1.2.7.2.3 KLAVYE
Son
dönemde
oluşturulan
salsa
müziklerinde büyük ölçüde piyanonun
yerini
almıştır.
Geleneksel
piyano
taşınması sırasında bazı zorluklar
doğurduğundan orkestralar tarafından
aynı sesi alabildikleri klavyeler tercih
edilmektedir. Oldukça teknolojik bir müzik
aletidir. Birçok farklı müzik aletinin sesini
39
taklit edebilmektedir. Kayıtlar yapabilmekte, birçok kolaylaştırıcı özelliği ile müzisyenin iş yükünü
azaltabilmektedir. Salsa müziğine tamamen girmesi 70 lerin ortalarına rastlamaktadır. Bugün itibarı ile
neredeyse tüm latin orkestraları bünyelerinde bir adet klavye barındırmaktadırlar. Oldukça farklı
yüzlerce türü bulunan klavyelerin ortak özelliği erişilebilir ve portatif olmasıdır. Dahili hoparlörleri
olmasına karşın çoğu durumda sesi amfiler yardımıyla iletmektedirler.
1.2.7.2.4 CABASA
Plastik yada ağaçtan yapılmış bir
gövdeye sahiptir. Birbirine bağlı metal
bilyelerden oluşmuş bir kemer bu gövdenin
üzerine sarılır. Kemer gövde üzerinde hareket
edebilmektedir. Gövde bir yöne çevrilirken metal
kemer diğer yöne döndürülmek sureti ile ses
elde edilir. Yenilikçi müzik aletlerindendir. Afoxe
ve Shekere kadar eski bir geçmişe sahip
değildir. Günümüzde orkestraların kullandığı
birçok komplex cabasa türü mevcuttur. Bunların
bazıları küçük bir mekanizma sayesinde ayakla
çalınabilmektedir. Birçok kişi Afoxe ve Cabasa
isimlerini
benzer
müzik
aletleri
için
kullanabilmektedir.
1.2.7.2.5 CHIMES
Genellikle efekt amacı ile kullanılan bir müzik aletidir.
Birbirinden farklı boyda metal çubukların büyükten küçüğe
doğru tahta bir gövdeye asılması sonucu oluşmuştur.
Günümüz orkestraları sıklıkla chimes efektlerine yer
vermektedirler.
1.2.7.2.6 CYMBALS
Zil olarak da bilinir. Çok çeşitli boylarda
üretilebilmektedirler. Genel olarak tiz ve titreşime
dayalı bir ses üretirler. Orkestralar sıklıkla birçok müzik
aleti ile birlikte kombine şekilde cymbals kullanırlar.
Enerjinin çıktığı müzik bölümlerde, cümle sonlarında,
müzikal ataklarda, eser sonunda sıklıkla kullanılırlar.
40
1.2.7.2.7 GANZA
Yenilikçi bir müzik aletidir. Gelenekselde
maracas vb. karşılıkları mevcuttur. Genel tanımı ile
içine
farklı
türlerden
kabukların
konularak
oluşturulmuş bir sheaker türüdür. Metal gövdeli
olanlarının yanında diğer birçok maddeden üretilen
gövdeye sahip olanlarıda vardır. Çıkardığı ses itibarı
ile „Xique-Xique‟ olarak da bilinmektedir. Birçok
orkestra farklı ganza türlerine bünyelerinde yer
vermektedirler.
1.2.7.2.8 TRIANGLE
Demir, alüminyum vb. maddelerden yapılmış üçgen
biçimli çubuktur. Metal bir çubuk vasıtasıyla vurularak
çalınır. Aletin her üç kenarı farklı tonda sesler üretmektedir.
Efekt olarak orkestralar tarafından sıklıkla kullanılmaktadır.
1.2.7.2.9 POSAUNE
Salsa müziğinde sıklıkla kullanılan bir çeşit
üflemeli müzik aletidir. Gruplar halinde çalınabildiği
gibi tek başına da çalınabilen bir trombon çeşididir.
1950 lerden sonra sıklıkla salsa müziğinde
kullanılmaya
başlanılmıştır.
Gelenekselde
posaunenin yerini alan birçok üflemeli müzik aleti
mevcuttur.
41
Bazı bohem müzisyenler tarafından yukarıda adı geçenler dışında başka müzik aletleri de
salsa müziğinde oldukça nadir kullanılabilmektedir. Temel salsa altyapısını kullanmaları ile bu eserler,
ritim ve karakteristik olarak salsa müziğine yaklaşmaktadırlar. Kısaca bu müzik aletlerine örnek
verecek olursak;

TABLA: Orijini Hindistan'dır. İki adet davuldan oluşur.
Sağ elin çaldığı davula "Dayan"(dahina veya tabla)
denir. Sert tahtadan yapılmıştır. Şekil itibarı ile koni ve
silindir arası bir biçime sahiptir. Sol elin çaldığı davula
ise "Bayan" (Duggi) denilmektedir. Kil, pirinç veya
bronz gibi materyallerden üretilebilmektedir. Her iki
davulda yerden 25 cm yüksekliğindedir. Dayan 14 cm,
bayan ise 22 cm çapındadır.

TALKING DRUM: Önemli bir özelliğinden dolayı bu ismi
almıştır. Çalarken ton değiştirme imkanını müzisyene
verebilmektedir. Kol altında, bacak arasında yada
kucakta çalınabilir. Bir sopa vasıtasıyla vurulurken aynı
anda etrafına gerili iplerin gerginlikleri ile oynayarak ton
farkı elde edilir. Afrika kökenli bir müzik aletidir.

UDU DRUM: bildiğimiz su testisinden neredeyse hiçbir farkı bulunmayan,
vurularak çalınan bir müzik aletidir. Nijerya kökenlidir. İlk ortaya çıkışında
törenlerde kadınlar tarafından çalınmaktaydı. Günümüzdeki halinde ise
tek fark gövde bölümünde bulunan bir deliktir. Bu sayede farklı tonlar elde
edilebilmektedir. Orkestralar tarafından nerdeyse hiç kullanılmamaktadır.
Oldukça geleneksel bir müzik aletidir.
1.3 Salsa Stilleri
Gelişim süreçleri göz önüne alındığında birbirine birçok yönden benzemesine karşın günümüzde
birbirinden altyapı olarak oldukça farklı salsa stillerinden söz edilmektedir. Altyapı ile anlatılmak
istenilen; müziği kullanış sayıları, figür içeriği, duruş ve etkilendiği kültür farklılıklarıdır.
Dünya üzerinde kabul görmüş temelde 5 önemli salsa stili mevcuttur. Bunlar;
42
1. Los Angeles Stili (L.A Style)
2. New York Stili ( N.Y Style )
3. Küba Stili (Cuban Style)
4. Miami-Puerto Rico ve Kolombiya Stili
5. Rueda (Casino de Rueda)
Salsa
Stilleri
Los Angales
New York
Küba Stili
Stili
Stili
(Cuban Style)
(L.A. Style)
(New York Style)
Miami,
Porto Riko
ve Columbiya
Stili
Rueda
(Casino de
Rueda)
m
1.3.1 On1 ve On2 Nedir?
Salsa Müziği
Yorumlama Türleri
Son yıllarda ülkemizde de hızla gelişen
salsa, müzik yorumlanış biçimlerine göre iki ana
türe ayrılmaktadır. Bunlar;
On1 ve On2 bir dans türü kesinlikle değildir,
sadece salsa dansı içinde ki müziği yorumlama
biçimleridir. On1 gelişme ivmesi ve orijini göz
önüne alındığında On2 dan daha eskidir ve
dünya üzerinde en çok kullanılan salsa müzik yorumlama biçimidir. On 1 da adımlar bayanında
erkeğinde 1 de başlar. Erkekler 1 de sol adımları ile ileri bir adım atarken bayanlar ise sağ adımları ile
geri adım atarlar. On1 stilde 1-2-3 de adım atılır.( Erkek için sol-sağ-sol, bayan için sağ-sol-sağ) aynı
şekilde 5-6-7 de adım atılır(Erkek için sağ-sol-sağ, bayan için sol-sağ-sol). Görülüyor ki On1 biçiminde
4 ve 8 ritimlerinde herhangi bir adım yoktur, değişik ayak süslemeleri ile dans zenginleştirilse de bu
ritimleri es olarak düşünmek doğru bir yaklaşım olacaktır.
On-1
On-2
On 2 stilde ise baskın ritim 2 ve 6 olmasına karşın ( On1 da 1 ve 5 ) başlangıç adımı neredeyse
tüm On2 dans edenler tarafından 1 de atılır. Erkek 1 de sol adımını olduğu yere basar ve hemen
ardından gelen 2 adımında sağ adımını geriye basarak dansı başlatır. 3 de yeniden ağırlık sol adıma
transfer edilir. Bu noktada dikkat edilmesi gereken en önemli husus ortaya çıkar ki; On2 da 4 adımı
atlanır. Müziğin içine yedirilir. 4 adımı gecikmesi hissedilerek havada rotasyonuna devam ederken 5
adımı sağ ayak öne basacak şekilde yönlendirilir. 6 da sol adım sağ adımı geçecek şekilde öne basılır.
7 de ağırlık tekrar sağ adıma geçirilir ve az önce 4 için uygulanan adım tekniği bu sefer 8 için
uygulanır.
43
Peki bu şekilde birbirinden ayrılan iki müzik yorumlama çeşidi nasıl bir sonuç doğurur. On1
son derece keskin ara ritimlere sahip olan, 4 ve 8 de kısa süreli duraksamalara sahip oldukça net ve
dinamik enerji geçişleri ile ayrılırken On2 ise; 4 ve 8 ritimlerindeki rotasyonlardan dolayı (4 ve 8 on 1
daki gibi belirgin bir durmaya sahip değildir) oldukça akıcı herhangi bir şekilde durmayan enerji
geçişleri oldukça yumuşak , göze daha hoş ve sürekli gelen, kombinasyon olarak çok fazla karışık
olmamasına karşın(istisnalar mevcuttur), dansçıların ön planda olduğu yepyeni bir stil olarak göz
önüne çıkmaktadır.
Temel olarak yukarıda belirtilen 5 salsa stilini istenildiği takdirde hem On1 hem de On2
yorumlamak mümkündür. O an dansçı o şarkı için On1 bir seri hissettiyse On1 dans ederken, aynı
şarkı ile aynı pistte bir başkası ise On2 dans edebilir. Asla bu şarkı da On1 dans edilir bu şarkıda On2
gibi bir ayrım doğru değildir. Dansçı ne şekilde yorumlamak istiyorsa şarkıyı o şekilde yorumlayacaktır.
Ancak orijinal mambo müziklerinin varlığı asla unutulmamalıdır. Genel olarak tüm mambo dansçıları
stil olarak On2 dans etmektedirler. Birçok latin cazz ve mambo şarkıları belirgin bir şekilde 2 ve 6
ritmini ön plana çıkarmaktadırlar. Elbette bu şarkılarda On2 dans edilir şeklinde bir kuraldan söz
edilemez. Dansçı istediği takdirde latin cazz ve mambo şarkılarını da On1 yorumlayabilir. Ancak bu o
dansçının müzikalite ve salsa seviyesinin yetersizliğine ışık tutmaktadır. Müzikalitesi gelişmiş, çalan
parçayı yüreğinde hisseden ileri seviye dansçılar için On2 müzik yorumlama stili sonu gelmez
sürprizlere gebe büyülü bir tarzdır.
Özellikle New York lu orkestralar tarafından modernize edilmiş ve New York ta stil olarak On2 türü
benimsemiş olmasından dolayı 1 yerine 2 ritmi daha belirgin çalınmaktadır. Dolayısıyla On2 için daha
elverişli bir ortam yaratılmış olmaktadır. Aynı şekilde On1 – On2 ayrımı içerik açısından son derece
kesin çizgilerle ayrılmış olmasına karşın, dansçı tarafından yorumlayabildiği ölçüde değer
kazanmaktadır.
Diğer bir yanlış ifade ise; On1 birde, On2 ise ikide başlar cümlesidir.
On1 da On2 da sayı olarak 1 de başlar. On1 da leading (yönlendirme) verilen kısım 1 ritmi ile
başlarken bu kısım On2 da 6 ya denk gelmektedir. Aynı şekilde On1 da hareketin partnerde karşılık
bulduğu sayı genel olarak 5 iken bu kısım On2 da 2 ye karşılık gelmektedir. Ancak her iki müzik
yorumlama biçiminin temel adımına 1 de başlamak mümkündür. Dolayısıyla On1 birde, On2 ise ikide
başlar fikri yanlış bir yaklaşımdır.
On2 kombinasyonlar „gelenksel kullanımda‟ Walkaround Combination (Gezici Kombinasyon)
denilen özel bir kombinasyon türüne sahiptirler. Bu kombinasyonlar asla belirli bir alanda devam
etmeyen sahnesi ve yönü sürekli değişen, akıcılığını ve dinamikliğini kaybetmeyen, dansçıların dans
kaliteleri ile ön planda olduğu kombinasyonlardır. Hem izlemesi hem de uygulaması son derece haz
verici olan bu kombinasyonlar son yıllarda tüm salsa dansçıları tarafından benimsenmiş ve hızla
geliştirilmiştir. Diğer yandan On2 shine (Bkz Shine Nedir?) lar
perküsyon ve orkestrayı daha fazla dinleme şansı tanır.
Müziği yorumlamak On2 dans edenler için gerçek bir
mutluluk kaynağıdır. On1 shine lar gibi çoğu zaman OnBeat
(Vuruş Üstü) yorum gerektirmediğinden On2 shine lar
akıcılığı ve orkestra ile uyumu yönünden göz doldurmaktadır.
Ülkemizde LA Style (Los Angales) On1 olarak yayılan
salsa, branşın önde gelen dansçılarının yoğun uğraşları
sonucunda günümüzde NY Style On2 ya hızla kaymaktadır.
NY Style On2 nun ülkemizdeki gelişme sürecinde en önemli
rol sahibi Juan MATOS isimli dünya çapında tanınan dansçı
44
ve eğitmendir. Ülkemizde verdiği eğitimler ile 2002 yılından buyana NY Style On2 yu
yaygınlaştıran Juan MATOS kulandığı;
„‟ON1 is the past, the future is On2!‟‟ (On1 geçmiş, On2 ise gelecektir!)
cümlesi ile ne denli haklı olduğu, ülke çapındaki tüm ileri seviye salsa dansçı, eğitmen ve koreograflar
tarafından günümüzde daha net bir şekilde kavranmıştır.
1.3.2 Los Angales Stili (L.A Style)
Temel olarak dünya üzerinde en çok dansçıya sahip
türdür. LA Style dans son derece sert ve karışık kol
kombinasyonları içeren, bol pozlu, çizgisi genellikle hiç
değişmeyen, oldukça efor gerektiren bir dans türüdür. Adından da
anlaşılacağı gibi Los Angales‟in parlak gece kulüplerinde doğmuş
ve gelişmiştir. LA Stili Salsa, hareketlerini birçok dans stilinden
almış bir salsa türüdür. Küba ve New York stili Salsa, Caz, Swing
ve salon danslarından etkilenmiştir. Bu etkiler, LA stilini uygulayan
günümüz dansçıları tarafından üretilen çok sayıda dönüş figürleri
sayesinde daha da geliştirilmiştir. LA stili salsa figürlerinin çoğu,
“cross-body lead” denilen erkeğin bayanı çizgisel bir hareketle
vücudunu geçmesi için yönlendirdiği hareketlere dayanır. Bu
temel figür, Küba ve New York stili Salsa türlerinde de bulunur.
Ayrıca, L.A Stili dönüş figürleri, Küba stilinde olduğu gibi “dairesel”
değil, “çizgisel” yapılır. L.A Stili Salsa, New York Stili Salsa da
olduğundan daha rahat bir ritme sahiptir. New York Stili Salsa da
“duruş” ve “yakalama” içeren figürleri uygulayabilmek için çok iyi bir zamanlama ve müzikalite
gerekmektedir. L.A Stili Salsa nın da “Shine” isimli geçişleri vardır. “Shine” lar, karmaşık ayak figürleri
ile şık el vücut hareketlerini birleştiren ve doğaçlama yapılan figürlerdir. Dans ederken partnerler
birbirlerinden ayrılır ve kendi “shine” bloklarına başlarlar. Dans rutininde verilen bu etkili mola,
dansçıların hem kendi bireyselliklerini ortaya koymalarını hem de partnerlerinin stillerini izleme olanağı
sunması açısından önemlidir. Birçok kaynakta
“Shine” uygulamaları, daha çok “conga” vuruşlarının hızlandığı ve güçlü bir şekilde duyulduğu yerlerde
yapılır
ifadesi kullanılsa da günümüzde bu pek geçerli bir tanım değildir. Shine uygulamalarının ne
zaman yapılacağı ile ilgili bir yer söz konusu değildir. Kimi dansçı tüm
şarkıyı hiç shine uygulamadan yorumlamak isteyebileceği gibi, kimi
dansçı belki de o şarkının tamamında shine yaparak dans etmek
isteyebilir. Bu o an çalan parça ve yorumlayan kişilerin hissiyatları ile
ilgilidir. Asla unutmamak gerekir ki;
Salsa şarkıları onları yorumlayan dansçılar kadar değerlerine değer
katarlar. Hiçbir salsa şarkısı dünya üzerinde ki iki insana aynı şeyleri
hissettiremez!
En önemli L.A Style uygulayıcısı olarak karşımıza Vasquez Brothers
çıkmaktadır.(Vasquez Kardeşler) L.A Style ın bu denli geniş kitlelere
tanıtılmasında önemli yere sahiptirler. En önemli iki üyesi;
45
* Luis VAZQUEZ
* Johnny VAZQUEZ dir.
90 ların ortalarında salsa dansı ile tanışan kardeşler 90 ların sonlarına doğru hızla popülaritelerini
arttırmaya başlamışlardır. Ağabeyine göre daha heyecanlı, ele avuca sığmaz kişiliği ile ön plana çıkan
Johnny, 2001 yılında Mayan Salsa Competition‟da kazandığı birincilik ile tüm Los Angales tarafından
tanınan bir dansçı olmuştur. Neşeli ve beklenmedik tavırları ile herkesin ilgisini kısa sürede çekmeyi
başaran küçük kardeş, takip eden yıllarda hızı ve ürettiği birbirinden farklı sahne şovları ile adından
sürekli söz ettirmiştir. Günümüzde L.A Style Power On1 denildiğinde akla gelen ilk isimdir. Ağabeyi
Luis ise verdiği eğitimlerle dünya çapında birçok salsa dansçısı yetiştirmiş, partneri Melissa
FERNANDEZ ile birbirinden başarılı sahne şovlarına imza atmıştır. Halen aktif olarak dans eden
kardeşler, salsa kongrelerinin en çok aranılan eğitmen ve performansçılarındandır.
1.3.3 New York Stili (N.Y. Style)
New York, zaman içerisinde kendine özgü yeni bir „Salsa‟ stili yaratmıştır. Bu stil tüm dünyada
kısa zamanda kabul görmüş ve uygulanmaya başlanılmıştır. Öncelikle belirtmek gerekirse bu stil diğer
stillere nazaran daha akıcı, sanatsal ve muhteşem görünür. Özellikle figürlerin geçişleri ve bağlantıları
düşünüldüğünde ilk oluşmaya başladığı zamanlarda New
York Stili, bayanların güzel görünmesini ön planda
tutmaktaydı. Elbette günümüzde hem erkek hem de bayan
dansçılar dans esnasında oldukça güzel görünmektedirler.
New York Stili Salsa‟nın birçok hareketi günümüzde de
bayanı gözler önüne serer. Figürler gösterişlidir ve bayan
her zaman dansın en önemli öğesidir. Çoğu geleneksel
uygulanışlarda kızlar kendilerine gösterilen bu ilgiden
oldukça memnun şekilde dansederler. Aynı şekilde,
partnerlerinin güzel görünmesini sağlamak kendilerinin de
güzel görünmesini sağladığı için erkekler de bu stili
oldukça hızlı benimsemişlerdir. Dansçıların güzel
görünmesini sağlayan herhangi bir dans stili kaçınılmaz
olarak popüler olacaktır. İşte bu yüzden dünyanın her
yanında yapılan sahne şovlarında ve gösterilerde Salsa
dansçıları bu stili sık sık kullanırlar. Diğer yandan, figürler
çok basit ve etkilidir. L.A. Stilinde olduğu gibi karmaşık
dönüşler yerine, figürler net, adımlar ise basittir. İşte bu
yüzden bu stili öğrenmek de çok kolaydır. Sizi muhteşem
gösteren en basit figürlerin, en iyi dans figürleri olduğunu
söylemek ise oldukça doğru bir yaklaşımdır. New York‟ta
Salsa “Mambo” olarak da bilinir. Buradan da anlaşılacağı
gibi New York‟ta yapılan Salsa temelini Mambo‟dan almıştır. “Mambo dansının kralı” Eddie Torres
“Mambo Kralı” Tito Puente ile aynı sahnede sayısız gösteriye imza atmıştır. Mambo‟nun ilkelerini
Salsa dansına aktaran Eddie Torres, günümüzde New York‟taki en ünlü Salsa eğitmenidir ve New
York Stili nin temel kurucusu olarak kabul edilmektedir. Bugün dünya çapında eğitim veren birçok
eğitmen ve dansçı Eddie Torres ile bir dönem mutlaka çalışmışlardır. New York Stili Salsa, Salsa
dansının diğer dans stilleri ile nasıl iç içe geçtiğinin mükemmel bir örneğidir. Mambo dansı uygulandığı
ilk zamanlarda bu denli çok dönüş ve kombinasyon içeriklerine sahip değildi. Bu tür geliştikçe, West
Coast Swing ve Hustle gibi dans türlerinden birçok figür almaya başladı. Zaman içinde alınan bu
figürler temel ritimlere oturtularak kullanılmaya ve eğitmenler tarafından öğretilmeye başlandı.
Her durumda New York Stili Salsa sizin pistlerde fark edilmenizi ve ışıldamanızı sağlayacaktır
.
46
1.3.4 Küba Stili (Cuban Style)
Küba Stili Salsa, “Casino Salsa” olarak da bilinir. Dans figürleri oldukça karmaşık kol
hareketlerinden oluşur. Hızlı ayak figürleri ise kollara eşlik eder. Oldukça esneklik gerektiren birçok
figür Küba Stili‟nde sıradan figürlerdir. Birçok durumda Kolombiya stilindeki gibi vücut anatomisine
aykırı olduğunu düşündüğünüz birçok hareket Küba Stili‟nde uygulanmaktadır. Öğrenilmesi ve
uygulanması oldukça zahmetli bir türdür. Büyük ölçüde esneklik gerektiren akrobatik değeri yüksek
figürleri, son derece kolay bir şekilde gerçekleştiren Kübalılar genetik özelliklerinin artılarını başarılı bir
şekilde kullanmaktadırlar. İmkansız olduğunu düşündüğünüz birçok figürü Küba Stili Salsa‟da
bulabilirisiniz. Yayılım olarak dünya çapında geniş kitlelere henüz ulaşamamıştır.
1.3.5 Miami Stili (Casino Style) , Porto Riko ve Colombiya Stili
Bu iki tür birçok kaynakta birbirlerinden oldukça etkilenmeleri ile bilinmektedir. Yinede kesin
hatları ile günümüzde görüntü
olarak
birbirinden
ayrılsa
da
orjinlerindeki birliktelik her zaman
mevcuttur. Porto riko stili henüz
ülkemizde
birlikte
yaygınlaşmamakla
bu
durum
dünya
arenasında da benzer şekildedir.
Colombiya
salsası
ile
oldukça
benzemektedir. Colombiya salsası
birçok
özelliğinden
dolayı
öğrenme süreci en uzun salsa
türüdür.
Aynı
öğrenmesindeki
şekilde
zorluk
,
figürlerinin ve ayak hareketlerinin aşırı hızlılığı, bu stili belirli bir bölgesel yayılımın dışına pek de
çıkaramamıştır. Her ne suretle olursa olsun bu stilin figürlerinin enerjisi diğer hiçbir türde
bulunmamaktadır. Miami stiline değinecek olursak;
Küba insanı daha iyi bir yaşam sürmek için farklı
ülkelere göçleri sırasında kültürlerine ait birçok unsuru da
beraberlerinde taşımışlardır. Bunların başında geleneksel
dansları gelmektedir. Birçok farklı stildeki dansçılar yerleştikleri
bölgelerde kültürlerini yaşatmaya çalıştılar. Coğrafi açıdan
Küba‟ya yakın olan Miami, doğal olarak Küba‟dan göçen yerli
halkın ilk uğrak yerlerinden olmuştur. Kübalılar Miami‟ ye göç
ettikten birkaç sene sonra Küba stili salsayı modernize etmeye
başlamışlardır. Bunun sonucunda yeni ve bağımsız bir salsa
stilinin ilk adımları atılmıştır. Bu yeni salsa stili Miami Stili
olarak
anılmaktadır.
Küba
da
insanların
toplandıkları
meydanlara Casino ismi verilirdi. Bu isimlerin ise 50 li yıllardaki
47
ünlü casinolardan geldiği kabul edilmektedir. Bu gece kulüplerinde dans eden bölgenin en iyi
dansçıları, hafta boyunca çalıştıkları figürleri bu gece kulüplerinde sergilerlerdi. Diğer birçok dansçı ile
figür alışverişinin gerçekleştiği bu gece kulüpleri zaman içerisinde farklı nedenlerden ötürü kapandı.
Bunun sonucunda buralarda yapılan dans stiline „Casino‟ dans edenlere ise „Casinero‟ adı verildi.
80 lerin başında „Miami Hilton‟ içindeki Club Mystique Miami style ın gelişiminde büyük rol
oynamıştır. Önceleri çember halinde dans ettirilmeye çalışan insanların başaramadıkları miami stili
salsa, daha sonra kulüp yöneticilerin açtığı kurslar ile hızla popülaritesini artırmıştır. Takip eden 10-15
yıllık dönem içinde Miami stili hızla yaygınlaşmış ve gelişmiştir.
Temel adım tekniği olarak Mambo; ama sıklıkla Guepea kullanılmaktadır. Hareketlerin genel
görüntüsü yuvarlak hatlara sahiptir. Uygulanan kombinasyonlar her zaman dar bir alana sığdırılacak
şekildedir. Büyük hareketler mümkün olduğunca kullanılmamaktadır. Miami stilinde uygulanan ve lider
tarafından belirlenen bazı kombinasyonlar öylesine uzundur ki, bir şarkı 5-6 kombinasyon bloğu ile
sonlanabilmektedir.
Guepea 3 ve 8. vuruşlarda aksan adımları adı verilen yalancı adımlar ile de uygulanabilirler.
Adımların 1-2-4 , 5-6-7'nci vuruşlarda basılması "Tapping" olarak adlandırılan bir süsleme çeşididir. Bu
süsleme çeşidi belirli bazı hareketlerde ve yavaş ritimlerde kullanılmaktadır.
Dünya üzerinde Rueda de Casino olarak bilinen salsa çemberi figürlerini bilinenin aksine
çoğunlukla Küba stilinden değil Casino stilinden almaktadır.
Yerli halk tarafından geleneksel Küba Stili salsanın zor uygulamalı birçok figürü geliştirilerek
Miami Stiline hayat verilmiştir. Zaten zor olan Küba Stilinin gelişmiş versiyonu olan Miami Stili dünya
üzerinde var olan en zor salsa stili olarak birçok kaynakta geçmesine rağmen bu şekilde adlandırma
çokta doğru bir yaklaşım değildir. Teknik açıdan her dans türü kadar zor figür ve geçişlere sahip
oldukça dinamik ve akışkan bir türdür. İç içe geçen karışık figürler, aşırı derecede bükülen vücutlar,
zamanlama ve hız gerektiren üst düzey varyasyonları ile Miami Stili oldukça şaşırtıcı ve etkileyicidir.
1.3.6 Rueda (Casino de Rueda)
Rueda kelimesi İspanyolcada tekerlek anlamına gelmektedir. Rueda de Casino nun temeli 50
lerdeki Küba gece kulüplerinde yapılan çember şeklindeki sosyal danslara dayanır. Dünya genelinde
oldukça yaygın bir türdür. Tüm dansçılar partnerleri ile birlikte daire şeklinde sıralanır. Bu sıralanmada
çift sayısının herhangi bir önemi
yoktur. Bugüne kadar en çok
sayıda çiftin katıldığı rueda
çemberi 17 Ağustos 2007 de CaliKolombiya
Santiago
da
gerçekleştirilmiş
ve
Guinnes
Rekorlar
Kitabı‟na
girmeyi
başarmıştır.
Dans pistinin alabileceği
sayıda çift uygun şekilde sıralanır.
Tüm erkekler aynı yöne, tüm
bayanlar ise diğer yöne bakacak
şekilde
konumlanırlar.
Daire
şeklinde sıralanan dansçıların biri
48
lider konumdadır. Bu lider belirli figürlerin isimlerini söyleyerek grubu ahenk içinde dans ettirir.
Son derece sosyal bir salsa türüdür. Oldukça eğlenceli figürlere sahip olan bu stil özellikle iç içe
geçmiş büyük çemberler halinde yapıldığında sosyal bir dastan ziyade show dans estetiğinde bir
görüntü sunarak izleyicileri büyüler. Figür derinliği oldukça fazladır. Neredeyse uygulandığı her ülke,
onlarca farklı figürü bu stile entegre etmiştir. Her tür salsa ve mambo şarkısında uygumla yapmak
mümkündür. Hem on1 hem de on2 müzik yorumlama biçimi ile dansı gerçekleştirmek mümkündür.
Elbette çember içindeki tüm çiftler aynı müzik yorumlama biçimini kullanmak zorundadırlar. Bu ahengi
sağlamak ise liderin görevidir. Eşli dansların aksine Rueda da enerji tüm gruba yayılır. Herkes belirli bir
ahenk ve enerji içinde hareketleri uygulamaya çalışmaktadır. Küba da uygulanan Rueda ile Miami de
uygulanan rueda birbirinden oldukça farklıdır. Bunun nedeni Küba‟da geleneksel olarak uygulanan
Rueda nın aksine Miami‟de Rueda okulları mevcuttur. Buradaki eğitmenler sürekli yeni hareketler
bulmakta, bu hareketleri derslerinde anlatmakta ve kongrelerde workshoplar vermektedirler. Böylece
hareket derinliği artan Miami Ruedası belirgin biçimde farklılaşmıştır.
Yinede bağrışmaları, güçlü el çırpmaları, grup enerjisinin varlığı, sosyal paylaşımın düzeyi göz
önüne alındığında Casino de Rueda Salsa Türleri içinde en eğlenceli olanıdır. Bazı rueda figürlerinin
isimlerini belirtecek olursak ilk akla gelenleri;























Abajo
Abrázala
Adiós
A lo cortico
Arriba al tiempo España
Balsero
Bikini
Beso [El beso]
Besito
Bola
Cucaracha
Dame
Doble play
Doble cero
Dos (two)
Drácula
Echevarria
Enchufla
Evelyn
Pa'Arriba
Pa'Tras
Pelota...
Sombrero
sayılabilir.
Hangi salsa türü ile ilgilenirse ilgilenilsin bir yerinden salsa ya bulaşmış olmanın verdiği haz paha
biçilemezdir. Salsa bir yaşam biçimi , bir özgürlük kapısıdır. Farkında olmadığımız kanatlarımızın
farkına varmak onları kullanmayı öğrenmektir. Salsa bir tutku ,bir var olma biçimidir…
49
1.4 Genel Müzik Bilgisi ve Salsa
1.4.1 Ses
Bir cismin titreşiminden meydana gelen dalgaların hava yolu ile kulağımıza ulaşmasını
tanımlayan terimdir.
1.4.2 Sesin Duyulması ( İşitme )
İnsanlarda işitmeyi ve duymayı sağlayan organı kulaktır. Dış kulağa iletilen ses, orta kulağa
geçer. Orta kulaktan ise iç kulağa elektrokimyasal
olaylar ile geçerek sinirler aracılığı ile beyine ulaşır. Bu
sayede beyinin duyma merkezinde yorumlanan veriler
işitilmiş ses olarak algılanır. Kulak denge açısından da
son derece önemli bir organdır. İçerdiği özel yapılar
sayesinde hangi pozisyonda olursak olalım dengemizi
korumamıza yardımcı olmaktadır. Kulağıyla ilgili
rahatsızlıklardan dolayı dans etmeye ara vermiş birçok
başarılı dansçı bulunmaktadır. Bu nedenden ötürü
dansçının hassasiyetle dikkat etmesi gereken
organlarından biridir.
1.4.3 Sesin Hızı
Sesin herhangi bir cisim veya maddeden çıktığı andan
itibaren bulunduğu ortama göre belirli bir ulaşma hızı vardır. Ses
hızı havada, deniz seviyesinde ve 15 °C sıcaklıkta 340 m/s (340
metre/saniye) olarak belirlenmiştir. Sesin hızı frekanstan
bağımsızdır, her frekansta sesin hızı aynıdır. Havanın sıcaklık,
yoğunluk durumuna göre ise sesin yayılma hızı değişiklik gösterir.
Soğuk havada ses hızı azalır. Hareketli bir cismin hızı sesin
yayılma hızını geçerse ses duvarı aşılmış olur. Duyulan bir
patlama sesi, ses duvarının aşılmış olduğunun göstergesidir.
Resimde ses duvarını aşan bir savaş jeti görülmektedir.
1.4.4 Sesin Titreşim Özellikleri
Seslerin incelik - kalınlık dereceleri ve zamana göre titreşim özellikleri vardır. Örneğin LA sesi
bir saniyede 440 titreşim gerçekleştirir. Diğer sesler de buna göre düzenlenmiştir. Ses üreten varlıklara
doğal ses kaynağı denmektedir. Bu kaynaklar sesleri titreşimler vasıtasıyla oluşturur. Birçok müzik
aleti örnek gösterilebilir. İnsanların ses oluşturması yine titreşimlerle olur. Gırtlağımızda bulunan ve
ses teli olarak adlandırılan özelleşmiş teller, akciğerlerden gelen hava ile titreşerek ses oluşturur.
Sesin titreşimler halinde yayılması maddesel ortamlara bağlıdır. Boşlukta sesin yayılması söz konusu
değildir. (Örnek; Uzay) Ses, ışık gibi dalgalar halinde yayılır. Kaynaktan çıkan sesin maddenin
taneciklerini titreştirmesi sesin yayılması için kafidir. Bu tanecikler ne kadar sıkı ise ses o kadar hızlı
50
yayılır. Ses yayılma hızı en yüksek katı maddelerde, en düşük ise gazlardadır. Ses dalgaları
katılarda yaklaşık 5000 m/sn hızla hareket eder. Suda ise bu değer 1450 m/sn ler civarındadır.
1.4.5 Ritim
Ritim; zamanın belli bir süre içinde eşit veya değişik uzunluktaki
parçacıklara bölünmesidir. Müziğin matematiksel (sayısal) olarak parçalara
bölünmesi de diyebiliriz. Bu ritmik yapılar yaşanılan coğrafyanın etkileşimlerine
göre farklılık göstermektedir. Örneğin, Mzurka Polonya halk dansıdır ve ritmik
yapısı farklıdır. Flamenko, mambo, cha cha, samba , jive ve diğer birçok yöresel
müziklerinde ritmi birbirinden farklıdır. Ritim duygusunu ilerletmek için çok çeşitli
müzikleri dikkatle dinlemek gerekir. Bir süre sonra belleğimizde müziksel hafıza
oluşacaktır. İyi bir ritim kulağı kısmen geliştirilebilir bir özellik olmasına karşın küçük yaşlarda bir müzik
aleti çalmış, belirli bir spor dalı ile uğraşmış kişilerde normal insanlara göre daha iyi bir müzik kulağı
vardır.
1.4.6 Bar
Salsa müziğinde ki her bir 4 vuruş bir bar olarak adlandırılır. Salsa Müziği 4/4 lük vuruşlara
sahiptir. Müzik 8 lik ler halinde çalınmaktadır. Dolayısıyla her bir sekizlik 2 bardan oluşmaktadır. Salsa
müziğinde önemli bir kıstas da cümle kavramıdır. Cümle kavramını anlatmadan önce vokal nedir biraz
bahsedelim.
Vokal; ritimler üzerine prozodisi düzgün sözler söyleyen ve bunu belli bir ahenk içinde
gerçekleştiren kişilerin müzik dilinde adıdır. Her bir salsa şarkısındaki iki sekizlik, toplam 4 barlık 16
vuruş bir cümledir ve bu cümle üzerine vokal sözlerini yayar. İki sekizlik cümle bittiğini vokalin
performansından çıkartmak kolaydır. Özellikle birçok salsa şarkısının perküsyon derinliğinin ileri seviye
olduğu düşünülürse, kimi zaman vokali dinleyerek şarkının birinci ve ikinci barının ilk vuruşunu ( 1 ve
5) birbirinden ayırmak daha kolaydır. İki cümlenin birleşimi dört sekizlikten oluşan bir kıta oluşturur.

2 8‟lik, toplam 4 barlık uzunluk „Cümle‟

4 8‟lik, toplam 2 cümlelik uzunluk „Kıta‟
dır.
1.4.7 Ölçü
Bir müzik eserinin süre
olarak birbirine eşit parçacıklara
bölünmesine ölçü denir. Ölçü eşit
zaman kümeleridir ve müzik
yazısında birbiriden ölçü çizgileri
ile ayrılır. Ölçü çizgileri porteye
dikey olarak konulur. Her ölçüde
ölçü rakamı kadar nota süreleri
vardır.
Porte Nedir: Notaların üzerine yazıldığı eşit aralıklı beş çizgi ve dört aralıktan oluşan şekle porte
(dizek) denir. Çizgiler aşağıdan yukarıya doğru sayılır.
51
1.4.8 Vuruş
Vuruş, zamanın sırasını ve notanın değeri kadar tınlama süresini el hareketleri ile belirtmektir.
Diğer bir değişle notaların sürelerini ölçmek için el ile yapılan sayma hareketine vuruş denir.
Enstrüman çalışmalarında ayak hareketleri ile ölçü vuruşlarını da uygulanabilmektedir.
1.4.9 Melodi (Ezgi)
Ezgi sözcüğü yabancı kökenli melodi sözcüğüne karşı üretilmiş Türkçe bir tabirdir. Belli bir
duyguyu anlatması için yan yana getirilen notaların oluşturduğu yapıya melodi(ezgi) denir. Melodi veya
ezgi antik çağda “melos”(bir lirik şarkı üzerine söylenen şarkı) kelimesinden türetilmiştir.
1.4.10 Armoni
Latince „Harmos‟ (Bağlantı) kelimesinden türetilmiştir. Temeli Fransızca olan Harmonie
kelimesinden Türkçeye geçmiştir. Akorların (en az iki sesin aynı anda çalınması) art arda
bağlanmasından meydana gelen müzik dokusudur. Diğer bir değişle notaların belirli bir ahenk içinde
çalınmasıdır.
1.4.11 Nota
Seslerin tonlarına göre sınıflandırılması sonucunda elde edilen
terimlerin genel adıdır. Yedi tane nota vardır. Çeşitli sesleri
belirlemek ve bunların birbirlerine karışmasını önüne geçmek
için notalara özel isimler verilmiştir. Do, re, mi, fa, sol, la, si.
İngilizcede ve Almancada ise notalar harflerle gösterilmiştir.
(C=do, D=re, E=mi, F=fa, G=sol, A=la, B=si-ing.-, H=si-alm.-)
1.4.12 Sus (Es)
Müzikte belli bir birim zamanı olan ve sessiz geçen süreye Sus denir.
1.4.13 Süre
Notaların vermiş olduğu zaman bütünlüğüne süre denir. Sesli Süre ve Sessiz Süre olmak
üzere iki çeşit süre vardır. Sesli süreler notaların seslendiriliş zamanını,
sessiz süreler ise notalar arası bekleme zamanını ifade eder. Sessiz
süreler Müzikte ES işareti ile tanımlanır.
1.4.14 Tempo
Bir parçanın çalınma hızı o parçanın temposunu oluşturur.
Dakikadaki bar sayısı o şarkının temposu üzerinde etkilidir. Ortalama bir
salsa parçası 45 - 60 bar/ dk dır. Daha hızlı ve yavaş sarkılar elbette
mevcuttur.
Müzikte tempo „Metronom‟ adı verilen bir cihaz ile
ölçülmektedir. İlk kullanılmaya başlandığı 19. Yüzyılın ilk yarısında Johann
52
Nepomuk Mälzel tarafından üretilen metronomlar teknik açıdan bazı aksaklıklara sahipti. Ancak
günümüzde birçok midi ve ses programları yardımıyla bir şarkının temposu başarılı ve kesin doğru bir
şekilde ölçülebilmektedir.
1.4.15 Clave „Herşeyin Temeli‟
Klave, salsa adına müzikalite eğitiminin temelidir. Alt yapısı incelendiğinde neredeyse tüm
salsa şarkılarında klavenin farklı çalınış tarzlarını duymak mümkündür. Genelde tüm orkestra
elemanları klaveye uymak zorundadırlar. Bu sayede ilk ve ana ritim çoğu zaman klave vuruşları ile
sağlanmaktadır. Klave çalınma tarzına göre şarkıyı bambaşka şekillere sokabilme gücüne sahiptir.
Müzik içinde klavenin çalınma tarzı, bazı şarkılarda hissettirmeden değiştirilmektedir ki bu başlangıç
seviye salsa dansçılarının kabusudur. Müzik kulağı yeterince gelişmemiş kişiler bu değişimi fark
edemediklerinden dolayı dansın teknik altyapısına aykırı hareket ederek yanlış ritimde dans
etmektedirler. Bu tür şarkılar müzik kulağı ve müzikalite bilgisini ayırıcı şarkılar olduğundan özellikle
salsa yarışmalarında eleme turlarında tercih edilen şarkılardır.
Klave temel olarak 3 şekilde çalınabilir ki tüm dünyada genel olarak kabul edilen çalınma şekilleri
bunlardır. Elbette profesyonel müzisyenler bu üç şekil dışında şarkının akışına göre farklı klave çalma
stilleri de geliştirmişlerdir. Oranlamak gerekirse; klave salsa şarkılarının yüzde doksanında bu üç
stilden biri kullanılarak çalınmaktadır.
Klave Çalınma
Şekilleri
Son Klave
2-3 Son
Klave
3-2 Son
Klave
Rumba
Klave
2-3 Rumba
Klave
3-2 Rumba
Klave

2-3 Klave Ritmi ( ilk barda 2 vuruş – ikinci barda 3 vuruş vardır.)

3-2 Klave Ritmi (ilk barda 3 vuruş – ikinci barda 2 vuruş vardır.)

Cascara Ritmi (farklı varyasyonları üretilen özel bir ritim türüdür)
Diğer
Türler
Cascara
Ritmi vs.
Elbette yukarıda isimleri yazılı çalınma şekillerinin yanı sıra birçok üstat çok farklı tarzlar
geliştirmişlerdir. Ancak genel kabul görmüş olan klave çalınma tarzları yukarıda yazılmış olanlardır.
53
Not: Aşağıda verilen şemalarda kırmızı renkle belirtilen vuruşlar vurulması gereken zamanlamalara
siyah renkli vuruşlar ise atlanan kısımlara işaret etmektedir
1.4.15.1 „‟2-3 Klave‟‟
2-3 Klave; 2,3,5 ve 8
olarak çalınır. Ve nin yeri 6. ve 7.
Vuruşların
ortasındadır.
Bir
sekizlik
2-3
klave
çalınma
esnasında
tek
ara
ritim
içerdiğinden,
hızlı
çalındığı
durumlar dışında orta hızlı bir ritim
olarak tanımlanmaktadır. Mambo
altyapılı eserlerin temel klave
çalınış şeklidir.
1.4.15.2 „‟3-2 Klave‟‟
3-2 Klave; ise 2-3 klavenin tam
tersidir. Tek ara ritim içerir ve hız olarak
orta hızlı bir ritim türüdür. Birçok
şarkının dansçılar tarafından On1
müzik yorumlama stili kullanarak
işlenmesinde
3-2
klavenin
rolü
büyüktür.
1.4.15.3 „‟Cascara Ritmi‟‟
Özel bir ritim türüdür.1,2 ve 3 ritmi eşit aralıklarla vurulduktan sonra 3 ile 4 arasındaki „‟ve‟‟
ritmi vurulur. Bu aşamadan sonra eş gecikme (1 tam vuruş) ile 4 atlanarak 4 ve 5 arasındaki „‟ve‟‟ ritmi
vurulur. Ardından yarım vuruş sonra gelen 5 ritmi yakalanır ve vurulur. Yine eş gecikme ile 1 tam vuruş
atlanır ve 6 ritmi vurulur. 6 ile 7 arasındaki „‟ve‟‟ ritmi vurulduktan sonra 1 tam vuruş (eş gecikme)
beklenir ve 7 ile 8 arasındaki ve yakalanır. Son olarak 8 ile bir sonra gelen cümlenin 1 ritmi arasındaki
„‟ve‟‟ yakalanır ve vurularak bir sekizlik cascara ritmi tamamlanır. Ritim bozulmadan aynı sayılarda aynı
gecikmeler kullanarak seriye devam edilir.
54
Birden fazla „‟ve‟‟ ritmi vurulmasından dolayı cascara ritmi, oldukça dinamiktir. Vurulmaya
başlandığı anda şarkı içinde taptaze bir hava estirir. Dinamizm ve hız katar. Dansçı tarafından oldukça
beğeni ile karşılanan bir ahenge sahiptir.
Bazı Cascara Ritim Tipleri;

Cascara Accents

Cascara Mambo

Cascara Traditional
.
Cascara Ritmi;
1
2
3 ve 4 ve 5
ve
6
ve
7 ve 8 ve
55
2. Salsa Teknik Bilgisine Giriş
2.1 „Salsa Dansı‟ Genel Vücut Duruşu (Posture)
Hiçbir zaman unutulmamalıdır ki salsa bir dans türüdür. Dolayısıyla herhangi bir dans için
geçerli tüm duruş ve sunum teknikleri salsa için de aynen geçerlidir. Tüm dans türlerinde olduğu gibi
salsa dansını icra eden dansçı öncelikle kendine güvenen bir tutum sergilemelidir. Sahne ağırlığı
olmalı, her şeyin kontrolü altında olduğunu herkese hissettirebilmelidir. Ağırlık merkezini dikey vücut
ekseni içinde tutmayı başarması açısından başını, vücudu ve omurgası ile 90 derecelik bir açı ile
tutmalıdır. Omurgamızın doğal ve dik şekli korunmalı, omurga çizgimiz düzleştirilmelidir. Omuzlarımız
geriye küçük bir daire hareketi ile basılmalı, kürek kemiklerimiz birbirine yaklaştırılmalı, göğüs
kafesimiz
dışarıya
karnımız
içeriye çekilmeli ve tüm bunları
yaparken
düzenli
nefes
alıp
vermeye devam edilmelidir. Dans
ederken bu duruş kurallarına
hassasiyetle dikkat edilmeli ve
hangi
uygulansın
korunmaya
figür
bu
uygulanırsa
duruş
tavrı
çalışılmalıdır.
Kollarımız vücudumuzun doğal
salınımı ile hareket etmeli, asla
vücudumuzun sanki bir parçası
değilmiş gibi aşağı-yukarı doğru bilinçsizce sallanmamalıdır. Her zaman ağırlık merkezimiz
vücudumuzun içinde tutulmaya çalışılmalı, iç dengeyi bozacak
adım ve dönüş varyasyonlarından kaçınılmalıdır. Dizler hafif ve
rahat bir büküklükte tutulmalı asla çok fazla kırılmamalı yada
asla tamamen düzleştirilmemelidir.( Birçok koreografik figürde bu
kural geçerli olmamaktadır. Bunun nedeni vücudumuzdaki enerji
çıkış noktalarını kullanmamızla birlikte izleyicilere etkileyici
figürler sunabilmemizin temel kıstasının netlik olmasıdır. Belirli
bir tonusta tutulan vücut uzuvları enerji akışını doğru bir şekilde
yönlendireceğinden çok daha dinamik ve seyri güzel seriler
ortaya çıkarmaktadırlar. Ancak free style dans için bu durum söz
konusu değildir.)
56
İlerleyen sayfalarda açıklanan „Afrika Dansları‟ başlıklı kısımda anlatılan duruş teknikleri
yukarıda yazılı genel vücut duruşu özelliklerini kullanmamaktadır. Kendi tavır ve duruş özelliklerine
sahip Afrika dansları, farklı vücut izolasyonu ile uygulanması oldukça zor figürler ortaya çıkartmaktadır.
2.2 Dönüşler (Spins)
Bir yapının temeli ne kadar önemliyse salsa dansında dönüşler o kadar önemlidir. Dönüş
türleri ile zenginleştirilmemiş bir salsa dansı düşünülemez. Farklı dönüş türleri olmasına karşın
temelde dönülen tur sayısına göre 2 tip dönüş vardır.

Tek tur dönüş ve varyasyonları

Multiple( Çoklu) dönüş ve varyasyonları
Salsa dansındaki tekli ve çoklu dönüşler teknik altyapısına göre 9 farklı alt başlıkta incelenirler. Bunlar;

Adım Dönüş (Step Turn)

Serbest Dönüşler (Free spin)

Çapraz Dönüş (CrossTturn)

Kanca Dönüşü (HookTturn)

Travel Turn (Gezici Dönüş)

Spiral Dönüş (Spiral Spin)

Kombinasyon İçi Dönüşler

Modern ve Jazz Dans kökenli dönüşler

Bale kökenli dönüşler
Salsa Dansına ait dönüş türleri aşağıda şema halinde verilmektedir.
57
Salsa Dönüş Türleri
Adım Dönüş (Step Turn)
Serbest Dönüş (Free Spin)
Çapraz Dönüş (Cross Turn)
Kanca Dönüş (Hook Turn)
Gezici Dönüş (Travel Turn)
Spiral Dönüş (Spiral Turn)
Kombinasyon İçi Dönüşler
Modern-Jazz Dans Temelli Dönüşler
Bale Temelli Dönüşler
Tüm dönüş türlerini başarılı bir şekilde gerçekleştirebilmek için şu unsurlar doğru bir şekilde
uygulanmalıdır.
Genel Dönüş Kuralları:

Point(Nokta) alınmalıdır ve mükün olduğunca alınan point geciktirilmelidir.

Ağırlık merkezi vücudun içinde tutulmalıdır

Genel duruş kuralları doğru bir şekilde uygulanmalıdır.

Ayakların bükülme miktarı dönüş sırasında mümkün olduğunca değiştirilmemelidir (istisnalar
mevcuttur)

Dansçının boyu dönüş sırasında uzayıp kısalmamalıdır. Dönüş yüksekliği korunmalıdır.

Kolların salınımı kontrol altında tutulmalıdır.

Verilen enerji o dönüş türü ve sayısı için yeterli olmalıdır. Eksik ya da fazla olmamalıdır.

Aşırı pençe yada topuk üzerinde gerçekleştirilen dönüşlerden kaçınılmalıdır.

İstisnalar mevcut olmasına karşın(modern dans, jazz dans ve bale temelli dönüşler) genelde
sağdan dönüşler sağ, soldan dönüşler sol ayak üzerinde yapılmalıdır.

Dönüş sırasında ayaklar arasında fazla ve gereksiz ağırlık transferi yapılmamalıdır. Bu hem
dengemizi bozmakta hem de dönüş noktamız ve eksenimiz üzerinde oynamalara yol
açmaktadır.
Point(Nokta) Alma
58
Neredeyse tüm dans türleri içinde kullanılan dönüş teknikleri için ortak dikkat
edilmesi gereken en önemli unsurdur. Baş genel dans duruşu kurallarına
uygun
şekilde
dik
konumda
tutulurken,
gözlerle
o
an
dönüşün
tamamlanmasını istediğimiz yerde var olan bir noktaya doğru bakılır. Bu
noktanın göz hizasında seçilmesi genellikle kullanılan şeklidir. O an için bir
insan, karşı duvarda var olan bir obje, bir seyirci koltuğu gibi pek çok
hareketsiz cisim point alacağımız yer olabilir. Vücudumuz dönüş yönünde
hareket etmeye başladığında, başımız henüz hareket etmemiş ve gözlerimiz
halen aynı noktaya bakmayı sürdürmektedir. Hepimizin anatomik özellikleri birbirinden farklıdır.
Dolayısıyla her insanın point alma açısı oldukça değişkendir. Vücudumuz başımızı hareket
ettirmeden bir noktaya kadar dönebilmektedir. Adeta sıkılmış çamaşır, bükülmüş yay gibi bir şekle
giren vücut artık belli bir sıkışma enerjisini bünyesinde depolamıştır. Bu sıkışma enerjisi dönüş
enerjisine aktarılarak baş, vücuttan daha hızlı bir şekilde çevrilir. Bu esnada gözlerle aynı nokta,
tekrar bulunmaya çalışılır. Bu oldukça önemli ve dikkat edilmesi gereken bir husustur. Başın hızlı
dönüşünü çok kısa bir zaman aralığında vücut takip eder. Dönüş bittiğinde vücutla kafa aynı
noktadadır. (istisnai dönüş türleri mevcuttur) Neredeyse tüm dönüş türlerinde kullanılan point alma
kavramı hareketsiz nesneler için geçerlidir. Bazı özel koreografi çalışmaları ve sahne şovları
dışında hareketli bir noktadan point alma uygulaması kullanılmamaktadır. Elbette mutlak suretle
point göz hizasında bir noktadan alınacaktır şeklinde bir kuraldan söz etmek yanlış bir yaklaşımdır.
Dans esnasında istenilen herhangi bir noktadan( yerde bir noktadan, partnerin bel hizasından
vs…) point alınabilmektedir. Ancak belirli koreografiler içinde, belirli duyguların geçirildiği
özelleşmiş sunumlar dışında göz hizası dışında alınan pointler oldukça çirkin bir görüntü
sergilediğinden kullanılmamaktadır.
Point uygulamamızı gerçekleştirirken başı, dolayısıyla gözlerimizi mümkün olduğu kadar aynı
noktada tutup, kısa bir aralıkla hareketi tamamlama kavramına pointi geciktirmek denir. Point ne
kadar geçikirse dönüş o kadar dinamik ve net görünecektir. Birçok dönüşün aslında alınan geniş
açılı gecikmiş pointler sayesinde hızlı göründüğü unutulmamalıdır.
Point alma multiple(çoklu) dönüşlerde başın dönmeden dönüşün stabil şekilde tamamlanması
içinde oldukça önemlidir. Buz dansı gibi birkaç spesifik spor dalı dışında tüm dönüşler point alarak
gerçekleştirilir. Point almadan gerçekleştirilen dönüşlerin istenilen doğrultuda durdurulması ve
kontrol edilmesi de oldukça zordur.
Point her zaman dönüşün tamamlanacağı noktadan alınır. Bu sayede referans noktamız
dönüşü bitirmek istediğimiz yer olmaktadır. Bazı multiple salsa dönüşlerinde ilk alınan point dönüş
içerisinde değiştirilebilmektedir. Oldukça profesyonellik gerektiren bu uygulama „Değişken point‟
olarak adlandırılmaktadır.
59
2.2.1 Adım Dönüş
Salsa dansında geriye adım atılarak gerçekleştirilen tüm dönüş uygulamalarının belirli özel
isimleri bulunmaktadır. Eğer özel ismi yok ise bu tür dönüşler modern dans, jazz dans veya bale
kökenli serbest dönüşlerdir. Salsa dansında ki adım dönüş kavramı ise şöyle açıklanır; herhangi
bir ayağımızla ön yada ön çaprazlara adım atarak gerçekleştirdiğimiz sol veya sağ dönüş
uygulamaları adım dönüş olarak adlandırılmaktadır. Adım dönüş uygulamaları;
* Sağ ayak sol yönelmeli
* Sağ ayak sağ yönelmeli
* Sol ayak sol yönelmeli
* Sol ayak sağ yönelmeli
şeklinde sınıflandırılabilir. Burada ki yönelme ile anlatılmak istenen şey dönüş yönüdür. Adım
dönüş uygulamaları under arm turn varyasyonlarında sıklıkla kullanılan bir dönüş türüdür. Birçok
dansçı shine uygulamalarında adım dönüş varyasyonlarına yer vermektedirler. Ülkemizde eğitmen
ve antrenörler genellikle ilk dönüş çalışmalarını adım dönüş varyasyonları ile başlatmaktadırlar.
Adım dönüş için genel dönüş kuralları aynen geçerlidir.
2.2.2 Serbest Dönüş(Free Spin)
Herhangi bir dönüş stiline bağlı kalmaksızın dansçı tarafından uygulanan dönüş türlerini
kapsayan genel addır. Temel dönüş kuralları elbette bu tür içinde geçerlidir. Ancak dikkat edilmesi
gereken husus dönüş türünün dansçının fiziki ve teknik altyapısına göre şekillenmesidir. Genelde
serbest dönüş; erkekler tarafından, bayana verilen başlangıç enerjisi ile başlayan çoklu dönüş
varyasyonları olarak bilinmektedir. Bu yanlış değildir ancak bayanın serbest haldeyken, kendi
vücudundan enerji alarak gerçekleştirdiği serbest dönüş uygulamalarından da söz etmek
mümkündür.
Serbest dönüş kombinasyon içinde bağlantı blokları için kullanılabildiği
gibi aynı zamanda shine uygulamalarında hem bayan hemde erkek
dansçılar tarafından sıklıkla uygulanır.
Serbest dönüşten bahsedip Magna GOPAL isminden bahsetmemek
düşünülemez. Muhteşem serbest dönüş enerjisi ve tekniği ile yıllardan
buyana salsa dansçılarına örnek olmuş başarılı bir eğitmen ve dansçıdır.
60
Oluşturduğu eğitim DVD leri ile (Spins By Magna vs…) tüm dünya salsa dansçıları ile
bilgilerini paylaşan Magna GOPAL çeşitli aralıklarla ülkemizde de eğitim vermiştir.
2.2.3 Çapraz Dönüş (Cross Turn)
Özellikle erkek dansçılar tarafından oldukça sık kullanılan bir dönüş türüdür. Genellikle ön
çaprazlara adım atılan uygulamaları kullanılmaktadır. Geriye adım atılan versiyonları yerine
çoğunlukla Kanca Dönüş (Hook Turn) kullanılmaktadır. 2 ye ayrılır;
* Left Cross Turn ( Sol Çapraz Dönüş)
*Left Cross Mono Turn ( Sol Çapraz Tekli Dönüş)
* Left Cross Multiple Turn (Sol Çapraz Çoklu Dönüş)
* Right Cross Turn ( Sağ Çapraz Dönüş)
*Right Cross Mono Turn ( Sağ Çapraz Tekli Dönüş)
* Right Cross Multiple Turn (Sağ Çapraz Çoklu Dönüş)
Ön çapraza basılan ayak sağ ise sağ çapraz dönüş, sol ise sol çapraz dönüş olarak adlandırılır.
Çapraz dönüş uygulanırken şu hususlara dikkat edilmelidir;
* Her iki ayaktaki ağırlık eşit, balans tamamen yerde olmalıdır.
* Çapraz adım basılırken vücut, öne basılan ayağın aksi istikamette çevrilir. Bu sayede hem ayak
sıkışması sağlanır hem de vücuttan alınan enerji ile hareket kolaylaştırılır.
* Her zaman öne basılan ayak topuk arka ayak pençe olacak şekilde dönülür.
* Dönüşün bitmesine yakın ağırlık dönüş yapılan taraftaki ayağa aktarılır ve diğer ayak yanına
kapatılır.
* Genel dönüş kuralları aynen geçerlidir.
Dönüşe başlarken herhangi bir ayak diğerinin yanına çapraz şekilde basılır. Bu esnada ayaklar
arasında hafif bir boşluk vardır. Tamamen kilitli bir ayak söz konusu değildir. Öne basılan ayak diğer
ayağın tam yanına asla getirilmemelidir. Bu dönüşün uygulanması sırasında büyük problemler
doğurmaktadır. Bunun önüne geçilebilmesi için öne basılan ayak diğer ayağın hafifçe önünde
tutulmalıdır. Bu sayede ayakların tamamen kilitlenmemesi sağlanmış olur. Dönüşü başlatmak için
gerekli enerjinin tamamına yakını üst vücuttan verilmektedir. Dönüş yapılacak yönün aksi istikametten
61
alınan enerji öne adım atılırken kazanılmıştır. Kazanılan bu enerji dönüşe aktarıldığında önde
olan ayak topuk, arkada olan ayak pençe olacak şekilde tek bir eksende dönüş başlamıştır. Ortalama
270 derece dönüldükten sonra ağırlık dönüş yapılan taraftaki ayağa aktarılarak diğer ayak yanına
kapatılır. Bu sayede bir tur çapraz dönüş tamamlanmış olur. Bundan sonraki dönüş sayıları dansçının
aldığı enerji ile doğru orantılıdır. Dansçı çapraz dönüşe başlarken ne kadar büyük bir enerjiyi
vücudunda depoladıysa o denli fazla tur dönecektir. Çoklu çapraz dönüş yapılırken genel dönüş
kuralları eksiksiz uygulanmalıdır. Bu sayede dönüş kaliteli biçimde sonlanacaktır.
2.2.4 Kanca Dönüş (Hook Turn)
Basit ifadesi ile; geriye yönlenmiş çapraz dönüş uygulamasıdır. Yine erkek dansçılar
tarafından oldukça sık kullanılmaktadır. Gerek kombinasyon içinde olsun gerek shine
uygulamalarında olsun birçok bağlantı kanca dönüş uygulamaları sayesinde gerçekleşmektedir.
Aşağıdaki şekilde sınıflandırılmaktadır;
* Left Hook Turn ( Sol Kanca Dönüş)
*Left Hook Mono Turn ( Sol Kanca Tekli Dönüş)
* Left Hook Multiple Turn (Sol Kanca Çoklu Dönüş)
* Right Hook Turn ( Sağ Kanca Dönüş)
*Right Hook Mono Turn ( Sağ Kanca Tekli Dönüş)
* Right Hook Multiple Turn (Sağ Kanca Çoklu Dönüş)
Geriye bastığımız ayak sol ise sol kanca dönüşü, sağ ise sağ kanca dönüşü olarak adlandırılır.
Bu dönüşler elbette tekli ve çoklu uygulanabilmektedir. Bu uygulamalar sırasında genel dönüş
kurallarına harfiyen uyulur.
Kanca
dönüş
uygulanırken
bir
ayak
diğerinin
arkasına pençe basacak şekilde yönlendirilir. Ağırlık
pençeye aktarıldığında, üst vücuttan alınan dönüş
enerjisi bacaklara oradan da ayaklara iletilerek dönüş
başlatılır. Dönüş sırasında arkaya bastığımız ayak
pençede bırakılırken, öndeki ayağımız ise topukta
tutulur. Ön ayak topuk, arka ayak pençe şeklinde dönüş sürdürülür. Bu sırada dizlerin
büküklüğünün değişmemesine özen gösterilir. Dönüş, ayakların bilekleri birbirine yaklaştırılıp
kapatılması ile son bulur. Bu esnada ağırlık her iki ayağa dağılmıştır.
62
2.2.5 Gezici Dönüş (Travel Turn)
Oldukça
önemli
bir
dönüş
türüdür.
Tüm
salsa
dansçıları
tarafından
her
şekilde
kullanılmaktadır. Gerek koreografiler olsun gerek serbest stil uygulamaları olsun gezici dönüş , yer
değiştirmek için kullanılan önemli materyallerden biridir. Temel olarak enerjisi bir yönde akan arka
arkaya uygulanmış adım dönüş varyasyonudur. Elbette teknik altyapısı bazı önemli temel
farklılıklar içermektedir.
Genel Gezici Dönüş (Travel Turn) Kuralları

Ulaşılmak istenen nokta ve dönüşün sonlanacağı yön net bir şekilde seçilmiş olmalıdır.

Dönüşün başlayacağı yönün aksi istikametinden enerji üst vücutla alınmalıdır.

Dönüş tamamlanana kadar alınan enerji kesilmemelidir. Bu enerji ayakların itmesi sonucu
oluşturulmamalıdır. Köken olarak üst vücut hissedilmelidir.

Dönüş başlarken döneceğimiz taraftaki ayağımız öne basılır. Bu esnada ayak baş parmağımız
dönüşün devam edeceği yönü göstermektedir. Vücudumuz genel dönüş kurallarındaki hali ile
kontrollü ve hazır konumda bekletilmektedir.

Üst vücudumuzla dönüş yapacağımız yönün aksi istikametinden enerji alınır ve dönüş
başlatılarak bu enerji ayaklara iletilir.

Öne bastığımız ayağı takip eden diğer ayak dönüş doğrultusuna dik olacak şekilde adım atar.

Enerji kesilmeden diğer ayak dönüş doğrultusuna paralel olacak şekilde 180 derece daha
dönerek adım atar ve bu sayede başlangıç pozisyonuna gelinmiş olur.

Bu aşamadan sonra bu kurallar her tur için yinelenir.

Gezici dönüş uygulanırken dönüş gerçekleştiği esnada atılan tüm adımlar PENÇE dedir. Asla
dönüş sırasında ağırlık topuğa geçirilmemektedir. Bu dönüşün dengesinin bozulmasına,
enerjisinin kesilmesine neden olmaktadır.

Dönüş sırasında her turda dönüş yapılan doğrultuda bir noktadan point alınmalı, dönüş
sonlanmadan bir tur önce bu nokta dönüşün sonlanacağı yöne kaydırılmalıdır.

Tüm gezici dönüş türlerinde her turda enerji yinelemesi söz konusu değildir. Gezici dönüş
başlarken alınan ilk enerji dönüş bitene kadar korunarak kullanılmaktadır.
En kabul gören hali ile iki tip gezici dönüş bulunmaktadır.

Basit Gezici Dönüş (Simple Travel Turn)
63

New York Gezici Dönüş (New York Travel Turn)
Her iki türde tekli (mono) ve çoklu (multiple) olmak üzere iki alt türe ayrılmaktadırlar.
Basit Gezici Dönüş (Simple Travel Turn) : Oldukça sık kullanılan bir gezici dönüş türüdür. Temel
olarak dönüş sırasında kullanılan adımların küçük olması ile hemen ayırt edilir. Enerji bir yöne doğru
akarken atılan adımlar bu enerjiyi karşılayacak şekilde kullanılmalıdır. Bu dönüş hızına ayakların
yetişebilmesi demektir. Birçok yanlış uygulamada üst vücut ve kollarla verilen enerji ayaklarda karşılık
bulmamaktadır. Her iki gezici dönüş türü birbirine oldukça benzemektedir. Ancak basit gezici dönüşteki
temel ayıracın;
Küçük Adım
Olduğu hiçbir zaman unutulmamalıdır. Burada küçük adımla anlatılmak istenen şudur; Omuz
genişliğini geçmeyen ve neredeyse birbirinin yanına basan adımlardır. Birçok Avrupalı Sportif Latin
kökenli Salsa dansçıları tarafından kullanılmaktadır. Dönüş ivmesi adım büyüklüğünün az olmasından
dolayı daha yüksektir. Bu sayede new york gezici dönüşüne göre daha hızlı uygulamaları oluşmuştur.
New York Gezici Dönüş (New York Travel Turn)
New York Stil ON2 dans eden salsa dansçıları tarafından hem sahne şovları hem de
koreografileri içinde sıklıkla kullandıkları bir gezici dönüş türüdür. Basit gezici dönüşe göre en temel
farkı adım büyüklüğüdür. Oldukça geniş adımlara sahip bu gezici dönüş türü fazla adım atmadan seri
bir şekilde yer değiştirmeye olanak tanır. Genel gezici dönüş kuralları aynen geçerlidir. Tek fark
adımların büyüklüğü omuz genişliğinden fazladır.
New York gezici dönüşü az adımla büyük mesafeler kat etmeye olanak tanırken, basit gezici
dönüş aynı mesafe için daha fazla sayıda adım kullanmaktadır. Diğer yandan çoğu durumda basit
gezici dönüş, New York gezici dönüşüne göre daha hızlı uygulamalarla karşımıza çıkmaktadır. Her iki
gezici dönüş türü hız ve görsellik bakımından farklı şekilde incelenmektedir. Dansçılar koreografilerinin
karakteristiğine ve kendi tekniklerine uygun olan gezici dönüş türünü seçerek kullanmaktadırlar.
Her iki gezici dönüş türüne ait oldukça çok sayıda kol kullanım varyasyonu üretmek mümkündür. Bazı
gezici dönüş türüne ait kol kullanım varyasyonları resimlerde gösterilmektedir. Koreografinin genel
etkisi, anlatılmak istenen duygu vs. gibi unsurlar bu kol kullanımlarından hangisinin seçileceğine ışık
tutan birkaç faktör arasındadır. Genellikle kol kullanımındaki varyasyonlar bayanlar tarafından tercih
edilmektedir. Erkekler birkaç kullanım tarzının dışına oldukça nadir çıkmaktadırlar.
Serbest stil uygulamalarda gezici dönüş uygularken kol kullanımına hassasiyetle dikkat
edilmesi gerekmektedir. O an pistin doluluğu gezici dönüşün adım miktarı ve kol kullanım
varyasyonlarının seçilmesi açısından son derece önemlidir.
64
Kalabalık bir pistte geniş kollu büyük adımlı gezici dönüş varyasyonları uygulamaya
çalışmak başta önemli yaralanmalar gibi birçok olumsuz durumu beraberinde getirecektir. Bu
bağlamada serbest stil uygulamalarına özellikle dikkat edilmelidir.
2.2.6 Spiral Dönüş (Spiral Spin)
Salsa dansında erkek ve bayanın kullandığı spiral dönüşler çoğu zaman farklılık gösterir.
Gerek hız gerekse uygulama biçimi farklı bu dönüşlerdeki ortak nokta vücudun çoğu zaman sarmal bir
yapı oluşturarak dönüşü gerçekleştirmesidir. İki ana başlık altında incelenmektedir.
Ön Spiral Dönüşler (Front Spiral Spin)
Arka Spiral Dönüşler (Back Spiral Spin)
2.2.7 Kombinasyon İçi Dönüşler
Salsa dansında kullanılan dönüş türleri çoğu zaman kombinasyonlar içinde kullanıldığında
farklı varyasyonlar oluşturmaktadırlar. Basit bir adım dönüş ön spirale dönüşebildiği gibi, ara ritimde
gelen dönüş hazırlığı kol altı dönüşü çapraz dönüşe çevirebilir. Kombinasyon içerisinde gerçekleşen
dönüşlerde dikkat edilmesi gereken noktalar;
* Bayan tarafından erkek oldukça dikkatli takip edilmelidir.
* Genel dönüş kurallarına uyulmalıdır.
* Doğru zamanda doğru adımın basılmasına özen gösterilmelidir.
Kombinasyonların içinde gerçekleşen dönüşler el ele tutuşarak gerçekleştirilebildiği gibi, eller
ayrıkken de gerçekleştirilebilir. Dönüşler tek olabileceği gibi birden fazla da olabilir. O an gerçekleşen
kombinasyonun sekizlik içerisine girmiş hali bize teknik açıdan sorun yaratmadığı sürece dönüş sayısı
istenildiği şekilde arttırılıp azaltılabilmektedir. Bu aşamada erkek dansçının ne yaptırmak istediğini
bilmesi oldukça önemlidir. Kafasında hazırladığı kombinasyon ve dönüş türlerini doğru enerji ile
bayana anlatabilmeli, figürü takip edip gürültüsüz bir şekilde sonlandırabilmelidir.
2.2.8 Modern ve Jazz Dans Temelli Dönüşler
Günümüzde salsa dansının etkilendiği önemli dans türlerinin başında modern dans ve jazz dans
gelmektedir. Modern dansta kullanılan birçok sunum teknikleri, duygu ve his geçişleri, yerle olan ilişki,
65
jazz dansta kullanılan birçok sıçrama (Jump) teknikleri, basit lift ve trick varyasyonları günümüz
salsa dansında aktif şekilde kullanılan öğeler arasındadır.
2.2.9 Bale Temelli Dönüşler
Tüm danslar için gerekli altyapıyı başarılı bir şekilde harmanlamış bale, salsa dansının
günümüzdeki gelişimi açısından büyük öneme sahiptir. Sahne kullanımı
ve içeriğindeki farklı dönüş tekniklerini birçok bale kökenli dansçı başarılı
bir
şekilde
salsa
dansına
entegre
etmeyi
başarmıştır.
Temel
kombinasyon içi dönüşlere pek fazla katkıda bulunmamasına karşın,
serbest stil
ve ayrı dans
edilen
uygulamalara
büyük
etkilerde
bulunmuştur. Bunun nedeni temel teknik farklılıklarından dolayıdır. Salsa
dansında erkeğin ivmesi ile gerçekleşen multiple(çoklu) dönüşlerin
baledeki gibi düz dizlerle uygulanması oldukça zordur. Ancak erkeğin
ivmesinin kullanılmadığı birçok bale temelli dönüş birçok başarılı dansçı
ve eğitmenler tarafından salsa dansında kullanılmaktadır.
Birçok esneklik gerektiren bale figürü salsa dansına estetik açıdan büyük katkılarda
bulunmuştur. Buradan şu sonucu çıkarmak mümkündür.
İyi bir salsa dansçısı olmanın temel anahtarı, cok yönlü dans bilgisine sahip olmaktır.
Salsa günümüzde ileri geri adım atmak, birkaç figür bilmekten çok daha fazlasıdır. Bu durumun
oluşmasında modern dans, jazz dans ve balenin katkısı yatsınamaz.
2.3 Kesik Enerji
Dans esnasında erkekler bayanları, birçok figür içinde farklı sayılarda çevirerek çeşitli salsa
varyasyonları oluştururlar. Tüm bu figürler uygulanırken bayanların
stabil ve kaliteli bir dönüş çıkarabilmeleri için yukarıda sayılan dönüş
kurallarının yanında döndürme (Spin Leading) kurallarından da
bahsetmek gerekmektedir. Birçok erkek partnerlerini multiple(çoklu)
dönüş yaptırırken bazı hatalar yapmakta, bunun sonucunda da
partnerleri istenilen dönüş sayısına ve kalitesine kimi zaman
ulaşamamaktadır. Bu hataların en başında;
Kesik Enerji
66
gelmektedir. Kavramı açıklamak gerekirse; erkeğin partnerine dönüş leading ini aktardıktan
sonra hareket esnasında kolu ile uyguladığı enerji düzeyinin değişmesi kesik enerji olarak
tanımlanır. Belirli bir dönüş sayısına belirli bir sekizlik içinde ulaşılması için gerekli enerji çoğu
zaman birbirine çok yakındır ve dönüşü yaptıran erkek tarafından hissedilmektedir. Bu enerji
bayana aktarılmaya başlandıktan sonra şiddetinde asla değişiklik yapılmamalıdır. Dönüşün
tamamlanmasını istediğimiz turun başında şiddeti azaltmak yeterlidir. Aksi takdirde bayanın
dönüşü stabil şekilde tamamlanmayacaktır. Çoğu zaman erkeğin uyguladığı kesik enerjinin nedeni
bayan partneri de olabilmektedir. Özellikle başlangıç seviye bayan dansçılar, henüz iç dengeleri ve
dönüş tekniklerini tam oturtamadıklarından kaynaklı partnerlerinin ellerini aşağı doğru çekmekte,
çoğu zaman da aynı ele şiddetli biçimde tutunma ihtiyacı hissetmektedirler. Bu durum zamanla
bayanların denge ve dönüş tekniklerini oturtmaları sonucu ortadan kalkmaktadır. Son olarak
belirtmek
gerekirse
erkekler
partnerlerini
döndürürken
mümkün
olduğu
kadar
dönüşü
gerçekleştiren ellerinin yüksekliğini de değiştirmemelidirler. Bu yanlış uygulama da kesik enerji nin
önemli nedenlerindendir.
Erkekler partnerlerini dönüşü gerçekleştiren elin parmak uçları ile asla çevirmemelidirler. Çoğu
zaman „Çay Karıştırmak‟ olarak adlandırılan bu durum, dönüş kalitesi oldukça yüksek bayanlar
dışında sağlıklı sonuç vermemektedir. Dönüş enerjisi salsa da çoğunlukla vücuttan verilmektedir.
Burada vücutla kastedilen sportif latin danslarında ki geniş daireli ve tamamen göğüs kafesini
esneterek gerçekleştirilen dönüş tekniği değildir. Salsa da bu terimin karşılığı, dönüşü
gerçekleştiren kolun dönüşü tamamlamak için omuzdan hareket etmesi, dirseğin zemine paralel
olması ve küçük bir daire şeklinde bayanın başı üzerinde hareket etmesidir.
Temelde multiple turn kavramı teknik açıdan, sportif latin dansları ve sosyal latin dansları
arasında ki önemli bir ayraçtır.
2.4 Shine Nedir?
Gelişen salsa dansının kaçınılmaz olarak ürettiği en güzel meyve
„Shine‟ kavramıdır. İngilizce karşılığı parlamak olan „shine‟ kavramı
Amerika‟nın gece kulüplerinde doğmuştur. “Shine” lar, serbest
figürlerle birlikte uygulanan ayak hareketleri bir diğer değişle; dans
esnasında partnerlerin birbirinden ayrılıp kendi başlarına yaptıkları
doğaçlama figürler anlamına gelir. “Shine” (parlamak) adını,
dansçıların ayak hareketlerinin güzel görünmesi için ayakkabılarını
parlatmalarından aldığına dair bir bilgi günümüze kadar ulaşmıştır.
“Shine” lar ilk ortaya çıktıkları New York ve LA‟ta çok popülerdiler.
Aynı zamanda “Mambo Shine” ları olarak da bilinirler.
67
Dönemin hızlı gece kulübü dansçıları hafta boyunca çalışarak ürettikleri ayak hareketlerini dans
gecelerinde uygulamak için büyük heyecan duymaktaydılar. Yaptıkları bu figürlerin güzel görünmesi
için kıyafet ve ayakkabılarına oldukça önem vermekteydiler. Özenle parlatılmış ayakkabılar, pırıl pırıl
giysiler eşliğinde free style (serbest stil) dans eden bu dansçılar, „shine‟ kültürünün salsa dansına
entegrasyonu aşamasında büyük rol oynamışlardır. Kimi „‟shine‟‟ varyasyonları herkesçe bilinirken,
kimileri ise oldukça zor olup yalnızca bazı dansçılar tarafından yapılan sayısız “shine” çeşidi
bulunmaktadır.
Mevcut “shine” sayısı dansçıların yaratıcılıkları ve hayal güçleri ile sınırlıdır.
Shine tekniği ve bilgisini geliştirmiş bir dansçı müziği daha iyi
yorumlama yetisine sahip olacaktır. „‟Shine‟‟ ların sadece ayak figürleri
olduğunu düşünmek, içinde bulunduğumuz dönem için son derece
yanlıştır. Günümüzde dansçılar tarafından yapılan shinelar, birçok dansa
ait duruş, figür ve dönüş teknikleri içermektedir. Özellikle yeni dönemde
yetişmiş birçok dünyaca ünlü salsa dansçısı teknik altyapılarında birçok
farklı dans türlerini barındırmaktadır. Bu durum geliştirdikleri „shine‟ ve
kombinasyon türlerine büyük ölçüde yansımakta, sonuçta oldukça özgün
performanslara imza atmaktadırlar. Örnek vermek gerekirse; modern ve
jazz dans altyapısını bale teknikleri ile geliştirerek bu bilgi birikimini salsa dansına aktaran yeni
dönemin ışıldayan ismi Marco FERRIGNO ilk akla gelen isimlerdendir. Flamenko, Afrika dansları,
bale, jazz dans, modern dans ve latin dansları konularında akademik bilgiye sahip olan dansçı tüm
dünya ile birlikte ülkemizde de yakından takip edilmektedir. Çok genç yaşta olmasına rağmen
çalıştığı doğru isimlerle ( Maykel FONTS, Juan MATOS)
yeteneğini başarılı bir şekilde harmanlayan Marco FERRIGNO,
daha uzun yıllar salsa dansına yön veren isimler arasında
sayılmaya devam edecektir. „Shine‟ lardan bahsedip, salsa
dansına yön veren isimleri sıralarken, oldukça dinamik shine
blokları geliştiren, bu blokları hip hop, elektro boogie, afro-küba,
rumba danslarına ait figürlerle zenginleştirerek salsa tarihinde
yepyeni bir dönem açan Fernando SOSA‟ dan söz etmemek
düşünülemez. Kurduğu Tropical Gem isimli sahne grubu ile
özellikle 2003-2004 yıllarından itibaren dünya arenasında boy
göstermeye başlayan Sosa, L.A Style On1 içerikli oldukça enerjik ve müzikalitesi yüksek sahne
şovları ile yıldızı bir anda parlayan oldukça yetenekli bir dansçıdır. „OnBeat‟ adı verilen shine
türüne ait çok başarılı performanslara şovları içinde yer vermiş olan Sosa, güçlü dans altyapısını
salsa dansına aktaran önemli isimler arasında sayılmaktadır.
68
Sonuç olarak „Shine‟ lar pistte dansçının parladığı bölümlerdir. Tüm gözler onun üzerine
çevrilmiştir. Dansçıda bu ilgiden oldukça hoşnut şekilde müziği yorumlayarak dansın ve ilginin
keyfini çıkarır.
2.5 Dönüş Hazırlığı (Spin Leading)
Not: Kitabımızda anlatılan tüm teknik konular içinde verilen sayılar On-1 müzik yorumlama
türüne göre notasyonlandırılmıştır.
Rueda dışındaki tüm salsa türlerinde erkekler hangi figürü yaptıracaklarını partnerlerine el kol
pozisyonları, vücut duruşları ve adım yönleri ile anlatırlar. Dönüş Hazırlığı yani Spin Leading de bu
anlatım türlerinden biridir. Teknik olarak bayanın dönüş yapacağı eli;

2 de Havada (Çoklu Dönüş)

3 de Havada (Tekli Dönüş) olma durumu söz konusudur.
Burada „havada‟ kelimesi ile kastedilen, bayanın dönüş yapacağı elinin kendi başının hizasına
kalkması, dirseklerin ise 90 derecelik bir açı ile tutulmasıdır.
2.5.1 Çoklu Dönüş
Eğer erkek elini hızlı bir şekilde 2 de havaya kaldırırsa bu bayan için çoklu dönüş sinyalidir.
Erkeğin elini hızlı bir şekilde 2 de havaya nasıl kaldırdığı eğitmenleriniz tarafından uygulamalı
şekilde detaylı gösterilecektir. Temel olarak erkeğin eli önce sola doğru yarım bir yay çizmeli daha
sonra bu çizdiği yayı takip ederek 2 de havaya kalkmalıdır. Bayan bu sinyali aldıktan sonra özel bir
adım yapar ki bu adıma Çoklu Dönüş Adımı denir. Uygulaması son derece önemli ve başlangıç
seviye bayanlar tarafından zorlanılan bir harekettir. Çoklu dönüş adımı tüm dünyada yüzlerce farklı
süsleme stilleri ile sunulsa da temelde teknik olarak aynı alt yapıya sahiptir.
Çoklu Dönüş Adımı: Bayanlar tarafından uygulanan bu adımda 1 de sağ ayak bulunduğu
yere basılır ve vücut hafifçe sağa çevrilir. Bayanın erkekle olan paralel doğrultusuna göre bu
çevirme 45 dereceyi geçmez. Daha sonra erkeğin kolları yardımıyla 1 ile 2 arasında bayan sol
ayağını sağ adımının önüne point olacak şekilde uzatır. Bunu yaparken sol ve sağ iç baldırları
arasındaki boşluğu mümkün olduğu kadar kapatmalıdır ki sıkışma enerjisini dönüş sırasında
kullanabilme imkanı olsun. Vücut, bu şekilde sıkıştırılırken 1 ile 2 arsında erkeğin doğrultusuna
göre 45 dereceyi geçmeyecek şekilde sola çevrilir ve ağırlık sağ ayakta bırakılır. Bu şekilde bayan
çoklu dönüşe hazırlanmış olur.
69
Bayanlar tarafından dikkat edilmesi gereken bir diğer husus ise 2 de çoklu dönüş adımı
tamamlanıp, sıkışma enerjisi vücutta depolandığı anda dönüşe başlamaktır. (2 ile 3 arasında)
Erkeğin çevirmesi çoğu durumda beklenmemelidir. Elbette hareket erkekle uyum halinde
yapılmalıdır ancak burada anlatılmak istenen durum başkadır. Sıkışma enerjisi 1 saniye dahi
bekletilse kaybolacaktır. Bu enerjinin kaybolmaması için erkekle uyumu bozmadan, ilk enerjiyi
bayanın kendisi vererek dönüşe başlanmasıdır. Dönüş başladığı anda figür, erkekler tam uyum
içerisinde gerçekleştirilmelidir. Dönüş sırasında yukarıda belirtilen dönüş kurallarına harfiyen
uyulur.
2.5.2 Tekli Dönüş
Eğer erkek elini normal bir hızla leading yayını bozmadan 3 te havaya kaldırırsa bu sinyal tekli
dönüş sinyalidir. Bu sinyali alan bayanın dönüşü 5 te başlar ve bir tur devam eder. Bayanın bu
dönüş sırasında sayısız süslemesi bulunmasına karşın özel bir dönüş adımı yoktur. Sağ taraftan
sağ adım üzerinde Adım Dönüş tekniği ile dönmesi yeterlidir. Elbette bu sinyalden sonra free style
dans esnasında birden fazla dönen bayanlar ve birden fazla çeviren erkeklerde mevcuttur.
Kesinlikle bu uygulama yanlış sonuçlar doğurmamaktadır ancak sizin gibi teknik salsa eğitimi alan
eğitmen, dansçı ve antrenör adaylarının teknik olarak bilmesi gereken bilgiler yukarıda belirtilen
şekildedir. Sonuç olarak;
El Havada (Zamanlama)
Dönüş Türü
Dönüş Başlama Zamanı
2
Çoklu
2-3 Arası
3
Tekli
5
şeklinde özetlenebilir.
2.6 Kesme
Temel olarak; Herhangi bir kolun figür içinde kendi ağırlığıyla yada belirli bir güç ile bırakılarak
Kesme Türleri
aynı yada diğer el tarafından
çeşitli
stillerle
yakalandığı,
sıkışan ellerde figürün devamlılığı
için kısa süreli el değişimlerinin
yapıldığı, özellikle komplex kol
Tam Kesme
Yarım Kesme
varyasyonlarında
kullanılan
bir
sıklıkla
el
değiştirme
biçimidir. 2 tipi vardır
70
2.6.1 Tam Kesme
Kesme hareketi uygulanırken iki el durumundan söz edilir. Kesmeyi yapan el ve kesme
sırasında durağan olan el.(Durağanlıkla kastedilen elin hareketsiz durması değildir, diğer ele göre
daha az hareket etmesidir) Tam kesme hareketinde; kesmeyi yapan el kesme hareketini yaptıktan
sonra doğrultusunu değiştirmeden enerjisini diğer figüre geçirecek şekilde salınımını tamamlıyorsa
bu kesme tam kesme olarak adlandırılır.
2.6.2 Yarım Kesme
Yukarıda ki Tam Kesme tanımının dışında kalan tüm kesme türleri yarım kesme olarak adlandırılır.
2.7 Touch and Go ( Dokun ve Git )
Salsa dansında kulanılan bir tür „Tam Kesme‟
türünün kabul görmüş ismidir. Özellikle çapraz sistem el
tutuş
tekniğinde
yapılmak
üzere
multiple(çoklu)
geliştirilmiştir.
dönüş
Aksi
uygulaması
durumda
eller
çözülemez şekillerde kalabilmekte, dansın akışkanlığı
zedelenmektedir. Touch and go da temel mantık;
kesmeyi gerçekleştiren el enerjisini kesmeden multiple
under arm turn e devam eder( Bkz. Under Arm Turn
Varyasyonları ). Bu sırada diğer el partnerin eline her dönüş turunda cok kısa bir zaman aralığı
içinde dokunup geri çekilir. Touch and go figüründeki spin(dönüş) sayısı bayanın dönüş kalitesi ile
sınırlıdır. ( Junior&Emily kardeşler uyguladıkları inanılmaz hızdaki touch and go varyasyonları ile
tanınmaktadırlar ) Figürde bayan eli ile ilgili detaylar hakkında düşünmez. Kendisine verilen dönüş
sinyali ve akabinde ki dönüş enerjisinin kendisinde karşılık bulmasını sağlar. Erkeğin elini bıraktığı
yerde tutmaya çalışırken, bir yandan da dönüş kurallarını uygulayarak figürün akışkanlığını
sağlamaya çalışır. Erkek ise hızını ve zamanlamasının gücünü bu figürde ortaya çıkarır. Her turda
stabil dokunuşlar yaparken, kesmeyi devam ettiren eli süregelen bir enerjiyi bayan aktarmayı
sürdürür.
71
İleri seviye uygulamaları oldukça hızlı ve dinamiktir. Her orta ve ileri seviye salsa
dansçısının mutlaka temiz şekilde çıkarması gereken bir figür tipidir.
2.8 Adımlar
Salsa temel adım tekniği üzerine sayfalarca yazı yazılabilir. Bunun nedeni dünya üzerinde
yaşayan ve salsa yapan insan sayısı kadar farklı adım şekli vardır. Ancak bu temelde bir tek doğru
adım tekniği olduğu gerçeğini değiştirmez. Diğer tüm varyasyonlar dansçıların yorumlarını ve hislerini
katarak geliştirdikleri ayak süslemelerinden daha fazlası değildirler.
2.8.1 Ağırlık Aktarımı
Vücudun ağırlık merkezinden geçen dikey doğrunun, o an için vücudun ağırlığını taşıyacak
ayak üzerine alınması olarak tanımlanabilir. Temelde ağırlık vücutta farklı yönlerde değiştirilebilir olsa
da aslında iki ayağımız üzerinde gidip gelmektedir. Agırlık değişimi yapılırken yüzde yüz ağırlık
transferi yapabilirken, aynı şekilde isteğimize bağlı olarak ağırlığımızın bir kısmını da trasfer edebiliriz.
Seçtiğimiz figürün gerektirdiği miktarda ağırlık, dengemiz bozulmayacak şekilde bir ayaktan diğer
ayağa aktarılır.
2.8.2 Adım
Ayaklarımız arasında ağırlık aktarımı yaparak vücudumuzun kısmen yada tamamen yer
değiştirmesine adım bu eyleme ise adım atmak (Adımlamak) denir. Salsa dansında kullanılan birkaç
adım türünü belirtmek gerekirse;

Temel adım (Basic step)
** Ön Adım (Front Step)
** Arka Adım (Back Step)
72

Yanlara adım (Side step)
** Sağ Adım (Right Step)
** Sol Adım (Left Step)

Çapraz adım (Cross Step)
** Sol Çapraz Adım (Left Cross Step)
** Sağ Çapraz Adım (Right Cross Step)

Kumbia adımı (Cumbia Step)

Sanal Adım – Nokta Adım (Point Step)

Kanca adımı (Hook Step)
** Sol Kanca Adım (Left Hook Step)
** Sağ Kanca Adımı (Right Hook Step)
2.9 Tutuş Pozisyonları
2.9.1 Genel Tutuş Pozisyonları
Salsa da ki tutuş ve yönlere ait pozisyonları saymaya ve isimlendirmeye çalışmak dünya
üzerindeki kum tanelerini saymakla eşdeğerdir. Ancak ellerin pozisyonları ne olursa olsun 2 temel
tutuş şekli vardır.
Genel Tutuş
Pozisyonları
Açık Tutuş
Kapalı Tutuş
Her iki tutuş şekli üzerinde sayısız varyasyonlar üretmek mümkündür. Cumbia, promenade ve
gölge pozisyonları gibi kapalı tutuş varyasyonları sayılabildiği gibi, fan pozisyonu çapraz el tutuş gibi
açık tutuş varyasyonlarından da söz etmek mümkündür.
73
2.9.1.1 Açık Tutuş
Açık tutuş salsa da en çok kullanılan tutuş şeklidir. Eller salsa
dansına özgü hook sistem (kanca sistem) de tutulur. Partnerler arası
ortalama bir kol boyu mesafe bulunmaktadır. Elbette farklı figürlerde
bu mesafe uzayabilmektedir. Eller doğal salınımı ile kalça hizasının
biraz üstünde tutulmalıdır. Eller açık tutuşta asla göğüs hizasına
çıkarılmamalıdır. Tutuş sırasında artı kuralı ve hook sistem özellikleri
korunmaya çalışılmalıdır. Sınırsız sayıda açık tutuş leadingi yaratmak
ve uygulamak mümkündür. Önemi olan açık tutuşta kollarımızın ne
çok gergin nede çok serbest olmamasına özen göstermemizdir.
Partnerimizden bize geçen enerjinin, bize tamamının ulaşabilmesi için
kollarımız arasındaki eşik enerjimizin minimumda tutulması gerekmektedir. Çok sıkı bir kola, hafif bir
leading verildiğinde; erkeğin uyguladığı hafif enerji kızın kollarında ki „eşik enerjisi’ ni geçemediğinden
kızda karşılık bulmayacaktır. Tam tersi durum düşünüldüğünde; elleri son derece serbest bir bayana
dinamik bir kombinasyon için şiddetli başlangıç enerjisi uygulandığında, bu enerjinin büyük kısmı boşa
gidecektir. Bunun nedeni verilen şiddetli enerjinin partnerin kollarında karşılık bulmaması sonucu eriyip
gitmesidir.
Görülüyor ki kol sıkılığı, partnerler arasındaki uyum ve enerji değişimleri son derece önemlidir.
Eşik enerjisi kavramı ise üzerinde hassasiyetle durulması gereken bir konudur. Bu detaylara dikkat
eden dansçılar partnerleri tarafından „Konforlu‟ olarak adlandırılırlar.
2.9.1.2 Kapalı Tutuş
Erkeğin sağ elinin bayanın kürek kemikleri hizasına kadar ilerlediği
tüm tutuş varyasyonları kapalı tutuş varyasyonları olarak adlandırılır.
Eğer erkek sağ elini figürün içeriğine göre bayanın sağ yada sol
kürek kemikleri hizasına yönlendirmeye başlarsa bu kapalı tutuş
sinyalidir. Bu sinyali alan bayan kendi sol elini erkeğin sağ omuzu
hizasına doğru yönlendirir. Bayanın sol kolu erkeğin sağ kolu üzerine
kendi ağırlığı ile bırakılır ve partnerler arası 15-25 cm olacak şekilde
konumlanılır. Erkek kendi sağ kolunu zemine paralel şekilde kaldırır.
Bu hem teknik anlamda enerji geçişlerini rahatlatır hem de estetik
açıdan daha güzel bir görüntü sağlar. Salsa dansının orijinine
baktığımızda erkeğin sol bayanın sağ kolu alt çene yada göğüs
kafesi hizasında konumlanırken, günümüz salsa dansında bu kural
birkaç varyasyon dışında çok ta kullanılmamaktadır. Günümüzde kullanılan kapalı tutuşta, erkeğin sol
74
kolu aşağıdadır. Parmakları ise kanca sistem kurallarına göre şekillendirilmektedir. Serbest halde
herhangi bir itiş ve çekiş söz konusu değildir. Erkeğin sol kolunun havada tutulduğu kapalı tutuş şekli
diğer sosyal dans türleri olan Bachata, Cha Cha, Merengue ye daha yakındır.
Bu durumda erkeğin sol kolu ile bayanın sağ kolunun hiç birleşmediği kapalı tutuş
varyasyonlarından da söz edilebilir. Tanıma tekrar dönersek erkeğin sağ elinin bayanın kürek
kemiklerine kadar ilerlediği tüm tutuşlar kapalı tutuştur. Mutlaka erkeğin sol bayanın sağ elinin
tutuşması gibi bir gereklilik söz konusu değildir. Erkek bayanı, dans ettiği belirli yarıçapa sahip tepsi
içinde tuttuğu sürece kapalı tutuşta kalmaktadır. Birçok güncel olmayan kaynakta kapalı tutuş
hakkında yanlış ifadelere yer verilmektedir.
Yukarıdaki tanımın salsa dansı için yapıldığı unutulmamalıdır. Her dans türünün kendine has kapalı
tutuş şekli ve tekniği olduğuna şüphe yoktur.
(Açık ve kapalı tutuş resimleri kaynak; balroomdancers.com)
2.9.2 El Tutuş Pozisyonları
2.9.2.1 Kanca Sistem Tutuşu (Hook System)
Salsa nın karakteristik el tutuş tekniğidir. Elbette kombinasyon içeriklerine göre diğer bazı
tutuş tekniklerine de zaman zaman ihtiyaç
duyulmaktadır. Ancak salsa ya özel ileri seviye
ve
orta
seviye
tüm
kombinasyonların
neredeyse tamamında kanca sistem kullanılır.
Oldukça konforlu ve el varyasyonu yaratmaya
elverişli bir tutuş şeklidir. Bu sayede kanca
tutuş tekniği, salsa dansının ileri seviyesine
şekil vermiştir. Birçok kaynakta farklı tutuş
türleri salsa temel tutuşu olarak anlatılmaktadır.
Unutmamak gerekir ki her dansın kendine özel tutuş şekilleri elbette olabilir. Bu bilgi çerçevesinde
salsa dansının temel tutuş tekniği Hook (Kanca) Sistem dir.
Erkekler kanca sistemde ,parmakların ucu ile elin ayası 90 derece olacak şekilde tutulur.
Kısmen elle bir c şekli oluşturulur. İşaret parmağımız bu gruptan ayrılarak, elin ayası ile aynı
dogrultuya girerek kolumuza göre 180 derece, bükük olan parmaklarımıza göre 90 derece olacak
şekide ileriye doğru açılır. Küçük parmağımız ve başparmağımızın görevleri ise muazzamdır. Birçok
takibi zor olan ileri seviye kombinasyonlar, baş ve küçük parmağımızın yardımları ile gerçekleşir.
Erkekler bayanların vereceği kanca ile kendilerinde var olanı kilitler ve işaret parmaklarını bu kilidin
üzerini kapatacak şekilde yerleştirirler.
75
Bayanlar kanca sisteminde, küçük ile orta parmakları arasında kalan parmak ile orta
parmaklarını birleştirirler ve bu iki parmaklarını kanca şekline getirirler. Diğer parmaklar birbirinden ayrı
ancak kanca değişimleri için hazır bir konumda beklerler. Birçok bayan işaret ve orta parmaklarını
birleştirerek kancalarını oluşturmaktadırlar. Bu varyasyon elbette yanlış değildir. Bayanlar birkaç
şekilde karşımıza çıkan bu varyasyonlardan rahat ettikleri birini stillerine katarlar.
Peki; Erkeğin kancası ile bayanın kancası ilk tutuşmada nasıl birleşir?
Erkekler ellerinin ayasını (elin içe bakan kısmı) zemin ile 90 derece yapacak şekilde
konumlandırılır. Bayanın kancası ise; elin ayası zemin ile paralel olacak şekle getirilir. Bu durumda
kancalar birbirlerini dik açıyla kesecek şekilde birleştirilir.
Kanca sistemi, kullanılan parmak çeşitliliğine göre üç temel türe sahiptir.
Bunlar;
Kullanılan Parmak Çeşitliliğine Göre Kanca
Türleri
Kalın Kanca
İnce Kanca
Bileşik Kanca
2.9.2.1.1 Kalın Kanca
Kalın kanca başparmağın işin içine girdiği kanca türüdür. Genellikle birkaç saniyeden uzun kalın
kanca kullanımı salsa da söz konusu değildir. Kalın kanca bileşik kombinasyonlar içinde enerjinin
sürekliliğini sağlamak ve ara ritim kullanılan kombinasyonlar da kanca nın sağlıklı bir şekilde
düzelebilmesi için bir bağlaç görevi görmektedir. Kalın kanca ya anlık kanca da denmektedir.
2.9.2.1.2 İnce Kanca
İnce Kanca; baş parmak dışında kalan parmakların tek tek, birlikte yada gruplar halinde
kullanılması ile oluşmaktadır. İnce kanca üç gurupta incelenmektedir. Bunlar;
76
İnce Kanca
Türleri
Monomove
(Tekli)
Dimove
Polymove
(Çoklu)
(İkili)

Monomove(
Tek
parmak
kanca
şeklini
korumaktadır)

Dimove
(İki
parmak
kanca
şeklini
korumaktadır)

Polymove (3 veya 4 parmak kanca şeklini
korumaktadır)
77
2.9.2.1.3 Bileşik Kanca
Bazı kombinasyon türlerinde ciddi bir gerginlik hissi gerekmekte, enerji akışının doğru
hissedilebilmesi için mümkün olduğunca ellerdeki temas yüzeyinin arttırılması gerekmektedir. Bu
durumda bileşik kanca kullanılır. Bileşik kanca hem kalın hem de ince kancayı kapsamaktadır.
Tüm salsa dansçıları dans ederken bu kanca teknikleri arasında sürekli geçiş yaparlar ve bu
geçişleri çoğu zaman partnerlerine hissettirmezler. Bu geçişler hem kombinasyon akıcılığı açısından
son derece önemlidir hemde dansın hissiyatı üzerinde olumlu etkileri vardır.
2.9.2.2 Artı Kuralı (Plus Regulation)
Salsa da eller hangi türde tutulursa tutulsun her zaman bir kurala uyarlar.
Artı kuralı na…
Artı kuralı çoğu zaman farkında olmadan uygulamaya koyduğumuz bir kuraldır. Eller hangi kanca
sistemini kullanırsa kullansın her zaman yaklaşık bir artı oluşturacak şekilde tutulur. Bu tutuş enerji
aktarımı ve kombinasyonların devamlılığı için son derece önemlidir. Herhangi bir tutuş pozisyonunu
üzerinizde deneyerek aslında vücudunuzun doğal buluşması olan artı kuralını örneklendirebilirsiniz.
(Özel bazı figürlere ait istisnai durumlar bulunmaktadır.) „Temel Kanca Sistem‟ tutuşu dahi artı kuralına
uymaktadır.
2.10 Salsa Figürleri ve Sınıflandırılması
Salsa dansında ki kombinasyon ve shine bloklarının sayısını belirlemek şeklinde bir
kavramdan söz edilemeyeceğine daha önce değinmiştik. Ancak bazı temel kombinasyon ve figürler
belirli isimlerle anılmaktadır, Bu isimler antrenörler, sporcular ve sosyal dans edenler tarafından
mutlaka bilinerek doğru bir şekilde uygulanmalıdır.
Kısaca belirtmek gerekirse;

Basit Adım Varyasyonları
a) Basic Step (Temel Adım)
b) Side Step (Yan Adım)
c) Cumbia Step (Kumbia Adım)
78

Cross Body Lead ve Varyasyonları
a) Cross Body Inside Turn ve Varyasyonları
b)
Cross Body Outside Turn ve Varyasyonları
c) Swing Turn (Coca Cola) ve Varyasyonları

Open Break ve Varyasyonları

Koplex Kol Varyasyonları

Under Arm Turn ve Varyasyonları

Stop on X ve Varyasyonları

Walkaround Combination ve Varyasyonları

Trick Varyasyonları

Akrobatik Varyasyonlar

Ara Ritim Varyasyonları sayılabilmektedir.
Not: Aşağıda anlatılan figür açıklamaları ON 1 müzik yorumlama stiline göre açıklanmıştır.
2.10.1 Basit Adım Varyasyonları (Basic Step – Side Step ve Cumbia Step)
Doğru temel adım tekniği dansın temelini oluşturur. Temelde
bu hareketleri iyi düzeyde yapabilir konuma gelmeden diğer
varyasyonlara geçmek son derece yanlış bir uygulamadır. Çoğu
durumda birçok dansçı ve eğitmen temel adım tekniklerine hak ettiği
önemi
göstermemektedir.
Bunun
birbirinden
farklı
nedenleri
bulunmaktadır. Ancak yürümeden koşmayı öğrenemeyeceğimiz gibi,
temel adımları doğru bir şekilde uygulamadan da dansımızı güzel
gösteremeyeceğimiz su götürmez bir gerçektir. Elbette stil olarak
sayısız temel adım süslemesi üretmek mümkündür. Ancak temelde
gerçekleştirilen ağırlık değişimleri, çizgi kullanımları ve yönler her
stilde ortak unsur olarak karşımıza çıkmaktadır.
79
2.10.1.1 Basic Step (Temel Adım)
Temel adım kuralları sunlardır;

Erkek 1 de sol adımını kendi önüne basacak şekilde, ağırlığının
büyük çoğunluğunu sol ayağına aktararak pençesi ile adım atar.
Bayan bunu takip ederek erkeğin vücut ve ayak leadingine tepki
verip sağ ayağını 1 de geriye doğru basar. Bunu yaparken sağ
ayağını topuğa düşürmemeye özen gösterir.( Topuğa düşmek;
ağırlığının bir kısmını yada tamamını figür içinde istemeden
topuğa aktarmaktır )
Bu durum; temel adımın akışkanlığını
engelleyeceğinden, dans esnasında düşer gibi kesik görüntüler
oluşmasına neden olur.

Erkek 2 de ağırlığının tamamını tekrar sağ ayağına geçirir, bayan bunu takip eder ve
ağırlığının tamamını erkeğin doğrultusunda sol ayağına aktarır.

Erkek 3 de sol adımını sağ adımının yanına koyar ve merkeze yani başladığı yere döner.
Bayan da sağ adımını sol un yanına getirerek erkeği takip etmeyi sürdürür.

Erkek 3 ile 4 arasında ağırlığını sağ ayaktan sola,
bayan sol ayaktan sağa geçirir. Bu esnada herhangi
bir adımdan söz edilmez. On1 müzik yorumlama
stiline göre 4 ritminde ağırlık transferi gerçekleştirilir
ve 5 ritmi beklenir.

5-6 ve 7 ritminde yukarında 1-2-3 ritminde açıklanan
kısımlarda erkeğin uyguladıklarını bayan bayanın
uyguladıklarını erkek uygular.

7 ile 8 arasındaki
ağırlık transferi, 3 ile
4 arasındakinin tamamen aynısıdır. Sadece erkek ve bayan
aynı şekilde rolleri değişmişlerdir. Yani erkek ağırlığını sol
ayaktan sağ ayağa, bayan ise sağ ayaktan sol ayağa transfer
eder.
Temel adımda „Merkez Kuralı‟ nı uygulayarak 4 ve 8 de merkeze
dönmek çoğu zaman başlangıç seviye dans için geçerli kuraldır.
80
Ancak dans seviyesi ilerledikçe 4 ve 8 ler de ayaklar merkezde buluşmaz. Adımlar birbirlerini
geçecek şekilde uygulanır.
2.10.1.2 Side Step (Yan Adım)
Side Step kuralları şunlardır.

Adımlar ön arka yerine sola ve sağa 180 derecelik
açılarla basılır. Yatay eksende gerçekleştirilen bu adımda
basic step teki ağırlık transfer kuralları aynen geçerlidir.

1 de sol ayak sol tarafa pençe basacak şekilde adımlanır.
Ağırlığın büyük çoğunluğu sol ayaktadır. Topuk yere
değdirilmeden (genel olarak) ağırlık tekrar 2 ritminde sağ
adıma geçirilir ve 3 te sol adım sağ adımın yanına
kapatılır. (Merkez Kuralı)

3 ile 4 arsında ağırlık sağ adımdan sol adıma geçirilir.

5-6 ve 7 ritmindeki adım tekniği 1-2-3 te kullanılanın aynıdır.

7 ile 8 arasında agırlık sol adımdan sağ adıma geçirilir.

Yukarıda anlatılan erkeğin adımıdır. Bayanın adımı elbette teknik olarak yukarıda yazılanın
aynısıdır, ancak sayı olarak tam tersidir.
Temel seviye dışında side step free style uygulamalarda fazlaca kullanılan bir adım değildir.
Çok farklı varyasyonlar şeklinde shine uygularken kullanımı, genel olarak daha yaygın
görülmektedir. Birçok rumba temelli figürün temel adımıdır. Tavır ve teknik olarak farklılıklar
göstermesine karşın, adımlama kuralları aynıdır.
2.10.1.3 Cumbia Step (Kumbia Adımı)
Free style(Serbest Stil) dans esnasında, On2 müzik yorumlayarak dans eden dansçılar
„‟cumbia step‟‟ i dansın ara ritimlerini doldurmak veya dansa başlamak için kullanırlar. Teknik
kuralları;
81

1 de sol adım merkezin soluna doğru ağırlığın tamamı aktarılacak şekilde basılır. 2 de
sağ adım sol adımın sol arka çaprazına pençe basacak şekilde uygulanır. Ağırlığın yüzde
sekseni sağ ayaktadır. 3 te ağılığın tamamı yeniden sol adıma geçirilir. Sağ adım 3 il 4
arasında yatay eksende sağa doğru açılır ve sol adım ile uzaklığı omuz büyüklüğünü
geçmeyecek şekilde 5 ritminde basılır. 5 te ağırlığın tamamı sağ ayaktadır.

5-6-7 ve 8 ritimleri 1-2-3 ve 4 ün ayna tersidir. Teknik anlamda ağırlık tansfer ve adım
teknikleri tamamen aynıdır.

Cumbia step resimlerde görüldüğü gibi aynı çizgi içinde yapılabildiği gibi hafif sağ ve sol
çaprazlara adım atarak ta uygulanabilmektedir.

Cumbia step süsleme uygulanabilirliği açısından zengin bir adımdır. Sayısız süsleme dansçılar
tarafından eklenebilmektedir.
2.10.2 Cross Body Lead ve Varyasyonları (Çapraz Vücut Geçişi)
Neredeyse tüm salsa stillerinde kullanılan ve kabul gören temel hareketlerdendir. Teknik
olarak incelersek;

Normal koşullarda erkeğin yüzü bayana dönük tamamlanan temel adım, cross body lead
yapılacağı zaman 4 te çizgisini değiştirir.

1 de erkek sol adımı ile öne adım atar (Basic Step‟in
aynısı)

2 de ağırlığını tekrar sağ adıma geçirir ve yönünü 2
ile 3 ritmi arasında değiştirmek için hazırlanır.

3 te sol adımı sağın tam yanına basmak yerine
(„‟Temel Adım‟‟da olduğu gibi) dans çizgisine paralel
olacak şekilde sol adımını omuz büyüklüğünden biraz
daha fazla açık bir şekilde sağın yanına koyar.
Böylelikle erkeğin yüzü dans çizgisine dik enerji çıkış
yönüne doğru bakarken, bayanın yönü yatay enerji
çıkış yönüne bakar. Sonsuz derecede fazla süsleme
varyasyonları ile bambaşka görünümlere kavuşabilen cross body lead hareketi temelde hep
aynı teknik ile yapılmaktadır.
82

Temel On1 müzik yorumlama stiline göre 4 ve 8 de herhangi bir yönlendirme yoktur.
Değişik süslemeler ile görünüme renk katılabilir.

5 adımında erkek iki şekilde adım atabilir. Sadece ağırlığını sağ ayağa geçirebilir veya sağ
adımını solun gerisine basabilir.(Bkz Cumbia Step). Sağ ayağa geçirilen ağırlık 1 ritim içinde
tekrar sol adıma aktarılacaktır.

6 da ağırlığını tekrar sol adıma geçiren erkek 6 ile 7 arasında yüzünü bayana döner ve sağ
adımını solun biraz önüne basarak figürü tamamlar.
Peki bu sırada bayan ne yapmaktadır;

İlk 3 adımda bayan sadece temel adımını tamamlar. Kullanacağı süslemeler ile dansı
zenginleştirebilir.

4 ritmine gelindiğinde bayanın dans ettiği yönün (Dans Çizgisi) içerisinde artık erkek dans
etmemektedir. Bir anlamda önünden çekilmiştir. Bayan erkeğin önünden çekildiğini
gördüğünde hareketin cross body temelli bir hareket olduğunun farkına varır. Bunu sonucunda
bayan 5 ritmi geldiğinde erkeğin yarattığı boşluk doğrultusunda yürümesi gerektiğini artık
bilmektedir.

5 adımını sol ayakla öne basarak erkeğin önünden yürümeye başlar. Doğrultusu halen dans
çizgisi içindedir. Herhangi bir şekilde üst vücudu kesinlikle erkeğe dönmemiştir.(istisnai
süslemeler mevcuttur)

6 da sağ adımı ile yürümeye devam eder ki halen yönü yatay enerji çıkış yönüdür.6 adımından
sonra 6 ile 7 arsında vücudunu, erkeğinde kendine doğru vücudunu çevirmesi ile soldan sağa
doğru yönlendirmeye başlar.

7 de sol adımını sağ adımının hafifçe gerisine basar. Bu şekilde adımını geriye basmasının
nedeni erkeğin yönlendirmesidir. Erkeğin vücudu ile öne yönlendiği tüm figürleri, bayan
algılamak ve tepki üretmek durumundadır. Aksi durumda erkek ve bayanın ayakları bir şekilde
çarpışacaktır.

Bayan 8 ritminde es verdikten sonra,1 de sağ adımını geriye atarak dansa devam eder.
Cross body lead hareketi yön değiştirmesi ve varyasyonların çeşitliliği yönünden salsa ya derinlik
kazandıran son derece önemli bir harekettir. Temiz ve dengeli yapılmış cross body lead hareketi hem
kız hemde erkek tarafından zengin süsleme teknikleri ile çeşitlendirilebilir.
2.10.2.1 Cross Body Inside Turn ve Varyasyonları
83
İçerik ve uygulanış olarak yukarıda anlatılan cross body lead hareketine oldukça
benzemektedir. Farkları ise;

Erkeğin sol eli 3 te havadadır. Bayan bu sayede, hem devam eden harekette döneceğini
hemde erkek kendi kulvarında olmadığı için yürüyeceğini anlar.

Erkek, bayanın 5 ritminde ağırlığını sola geçirdiğine emin olduktan sonra sol kolunu bayanın
başı üzerinde enerjiyi kesmeden 1 tur çevirir. Çeviriş dairesi bayanın başı hizasından
uzaklaşmaz. Çevirme enerjisini parmak uçları yerine koldan verir ve kesmez. Bayana kararsız
enerji geçirmez ve bunları yaparken ayakları cross body lead hareketindeki adım tekniğine
aynen devam eder.

Bayan 5 te sol adımını öne atarken dönüş enerjisinin büyük çoğunluğunu kendi verir. Erkeğin
onu çevirmesini beklemez ki erkek bir önceki ritimde (3) elini havaya kaldırarak dönmesi
gerektiğini komutlarıyla anlatmıştır.

Cross body inside turn figürüne ait sayısız adım, vücut ve baş süsleme varyasyonları
mevcuttur.

Bayan cross body inside turn figüründe ağırlık merkezini her zaman vücudunun içerisinde
tutmalıdır. Adımları arasındaki ağırlık transferlerini parmak ucunda ve erkeği aşağı çekmeden
gerçekleştirmelidir. Yüksekliğini dönerken değiştirmemeli ve erkekten mutlaka point almalıdır.
Bunun nedeni ise; pointin daima dönüşün biteceği yerden alınması kuralıdır. Aksi takdirde tek
tur dönüşlerde kısmen sorun olmamasına karşın multiple dönüşlerde büyük problem
yaşanacaktır.
2.10.2.2 Cross Body Outside Turn ve Varyasyonları
Adım ve dönüş teknikleri açısından değerlendirildiğinde cross body inside turn ün neredeyse
aynısıdır. Sadece dönüş yönünde farklılık vardır. Bu figürde dönüş yönü soldan sağa doğrudur.
Erkekler yine ellerini 3 ritminde havaya kaldırırlar. Erkek bayanın 5 adımını bastığına emin
olduktan sonra, sol elini kendinden uzaklaştırarak bayanın yürüme doğrultusuna dik olacak şekilde
dışarı doğru yönlendirir. Bu, bayana hareketin inside(içeri) değil outside(dışarı) dönüş olduğunu
anlatır. Devam eden doğrultuda bayan sol elle1,5 tur çevirilerek dönüş tamamlanır. Tüm çevirme
ve cross body lead adım teknikleri cross body outside turn içinde geçerlidir.
Yukarıda anlatılan cross body inside ve outside hareketleri multiple turn (çoklu dönüş) eklentisi
ile anlatılmamıştır. Hareketler multiple turn eklenerek yapıldıklarında adım zamanlamalarında ve
dönüş tekniklerinde farklılıklar göstermektedir.
84
2.10.2.3 Swing Turn ( Double Cross ) Varyasyonları
Teknik anlamda son derece önemli bir harekettir. Dansa akışkanlık ve hız kazandırır. Yön
değişimleri sırasında kullanılan süslemeleri dansın daha zengin gösterilmesi açısından da oldukça
önemlidir. Birçok eğitmen tarafından farklı yorumlanan swing turn temelde tek ve doğru bir adım
tekniğine sahiptir. Çok farklı dönüş sayılarına sahip ve derinliği olan swing turn varyasyonları yaratmak
mümkündür. Temelde kullanılan 2 tip swing turn bulunmaktadır.

5 Up Swing Turn (5 de başlayan)

2 Up Swing Turn (2 de başlayan)
Genel Swing Turn Kuralları: Aşağıda yazılı kurallar genel olarak tüm swing turn çeşitlerinde ortak
dikkat edilmesi gereken kurallardır. Genel kurallar iyi şekilde öğrenilmelidir. Swing Turn iki sekizliğe
yayılmış, cross body inside turn varyasyonudur.
1- Erkeğin sağ eli 7 de bayanın sağ kürek kemiği üzerine konulur ve bir daha koyulduğu
noktadan uzaklaştırılmamaya çalışılır. Adeta elimizdeki çok güçlü bir yapıştırıcı bizi o noktada
tutmaktadır.
2- Bayan multiple swing turn yapıyorsa, dönüşü sırasında ya erkeğin çizgisine alınır
(profesyonellik gerektiren bir uygulamadır, erkek tarafından gerçekleştirilir) , ya da erkek
bayanın çizgisi içine adım atar. Aksi takdirde swing turn hareketinin çizgisi bozulacak gereksiz
bir derinlik kazanacaktır. Bayanın taşınması zorlaşacak ve hareketin dinamizminde sorunlar
ortaya çıkacaktır.
3- Erkek 2.sekizliğin bir ritminde sağ ayağını topuk basacak şekilde adım atar ve 1 ile 2 arasında
ağırlığını topuktan ayağın tamamına transfer eder.
4- Erkek birinci sekizlikteki 7 nin sonu ile ikinci sekizlikteki 3 ün sonu arasında bayanı sağ eli
yardımıyla taşımaktadır. Sağ el, dirsek yere paralel olacak şekilde kaldırılır. Genel duruş
kuralları aynen geçerlidir. Sağ el omuz hizasından kesinlikle geriye doğru açılmaz, kol her
zaman omuz hizasının önünde durmaktadır.
5- Teknik açıdan doğru yapılmış bir swing turn uygulamasında erkek her iki sekizliğin 3 ve 4
ritminde bayan ile 90 derece lik açı oluşturacak şekilde duruşunu konumlandırır. Yüzü seyirci
diye tabir edilen hareketlerin sunulduğu yöne dönmelidir.(elbette diğer yönlere uygulamalarda
yapılmaktadır)
85
6- Bayan ikinci sekizliğin bir ritminde sağ adımını olduğu yere basar. Bunun nedeni erkeğin
uyguladığı kapalı hareketin takibini kolaylaştırmaktır.
7- Bayan ikinci sekizliğin 1 ile 2 ritmi arası sol ayağını erkeğin açık olan ayakları arasına doğru
yönlendirir. Bu son derece önemli bir harekettir. Bu sayede erkeğin bayanı taşıması kolaylaşır,
hareket daralarak enerji akışı düzene girer, genel görüntü süslemeler için elverişli konuma
gelerek düzelir.
8- Erkekler partnerlerini kendi sol ayaklarının hemen önünde çevirirler. Bu sayede hareketi
uygulamak kolaylaşır. Eğer swing turn çoklu dönüşle uygulanıyorsa bayanlar partnerlerinin sol
ayağı önüne geldikten sonra dönüşü burada gerçekleştirmeye özen gösterirler.
2.10.2.3.1 „‟5 Up‟‟ Swing Turn (5 de başlayan)
Bu swing turn tipi genel olarak dünyada kabul görüp birçok salsa stilinde hem free style dans
esnasında hem de koreografi uygulamalarında kullanılmaktadır. Tüm 5 up swing turn
uygulamalarında bayan dönüşe 5 te başlamaktadır. Genel swing turn kuralları aynen geçerli olup
uygulaması 2 up swing turn e göre daha kolaydır. Birinci sekizliğin 5 ve 7 ritmi arasında bayanın
gerçekleştirdiği dönüş sayısına göre 2 tipi bulunmaktadır;
* 5 Up Mono Swing Turn
* 5 Up Multiple Swing Turn
5 Up Mono Swing Turn: Bayan 2 sekizlik swing turn hareketinde, 1. sekizliğinin 5 ile 7
ritmi arasında 1 tam tur (360 derece) dönüş gerçekleştirir.
5 Up Multiple Swing Turn: Bayan 2 sekizlik swing turn hareketinde, 1. sekizliğinin 5 ile
7 ritmi arasında birden fazla dönüş gerçekleştirir.
5 Up Swing Turn de ilk sekizlikte bayan tekli yada çoklu dönüşünü gerçekleştirirken erkek
dönüş enerjisini kesmemelidir. (Bkz Kesik Enerji Nedir ?) Birçok swing turn de uygulama sırasında
dönüş enerjisi değişiminden kaynaklı sorunlar ortaya çıkmakta ve figür tamamlanamamaktadır.
2.10.2.3.2 „‟2 Up‟‟ Swing Turn (2 de başlayan)
86
Bu swing turn tipi 5 Up a göre oldukça yenidir. 2002-2003 yılları arasında ortaya çıktığı
düşünülmektedir. Büyük ölçüde LA Style On 1 stilinin etkisinde bir figür olarak göze çarpmaktadır.
NY Style On 2 Stilinde kullanıldığı neredeyse hiç görülmemiştir. Günümüzde de güncelliğini
yitirmemiş dönemin ünlü gruplarından Tropical Gem in sahne showlarında kullandığı swing turn
çeşididir. Dolayısıyla bu türün temellerini Tropical Gem direktörü ve koreografı Fernando SOSA
atmıştır.
2 Up Swing Turn un amacı multiple dönüş sayısını arttırarak dansın dinamizmini yükseltmektir.
5 Up Swing Turn de dönüşler 5 ve 7 ritmi arasında gerçekleştirilir. Belirli bir sayı içinde orta hızda
bir ritimde 5 ve 7 sayıları arasında max 4 tur dönülebilmektedir.(son derece iyi dönüş kalitesine
sahip bir bayanla) 2 Up swing turn de bu sayı 7 yi bulmaktadır.
2 Up swing turn de bayanların dönüşü 1 ile 2 arasında başlar. Bu hızda dönüşü başlatabilmek için
özel bir adım tekniği kullanılır. 1 de bayanlar sağ ayaklarını bulundukları yere basarlar. 1 ve 2
arasında kendilerini sağ ayakları ile iterek erkeğinde yardımıyla ağırlıklarını sola geçirerek dönüşe
erkeğin sol adımı önünde başlarlar. Dönüş enerjisinin başlangıç sırasında büyük çoğunluğu bayan
tarafından, dönüş başladıktan sonra ise büyük çoğunluğu erkek tarafından verilmektedir. Erkekler
partnerlerini kendi sol ayakları önünde kesik enerji vermeden döndürürler. Devam eden adım ve
zamanlama teknikleri genel swing turn kurallarında belirlendiği gibidir.
2 Up Swing Turn gösteriler dışında çok fazla kullanılmamaktadır. NY Style On 2 nun günümüzde
yakaladığı çıkışa eş zamanlı olarak bu tür güncelliğini kaybetmeye başlamıştır. Öyle ki; ilk
uygulayıcısı Tropical Gem tarafından dahi artık çak fazla kullanılmamaktadır. Ama dönemin
şartları ile değerlendirildiğinde bu hareket önemli bir çığır açarak birçok dansçıya ilham kaynağı
olmuştur.
Basit Cross Body Temelli Hareket Süslemeleri;
2.10.3 Open Break ve Varyasyonları
Erkeğin 1 de sol adımını öne basmak yerine geriye bastığı, erkekle bayanın kollarında;
aralarındaki mesafenin bir miktar açılmasından dolayı küçük şiddetli bir gerginliğin oluştuğu tüm
varyasyonlar
Open
Break
Varyasyonları,
hareketin
kendisi
ise
Open
Break
olarak
adlandırılmaktadır. Salsa dansı için oldukça temel ve önemli hareketlerden biridir. İleri seviye
uygulamalarında erkek 1 de sol adımı yerine sağ adımını da geriye basabilmektedir. Bayan
açısından hareketin giriş adımında değişen herhangi bir teknik farklılık bulunmamaktadır. Elbette
open break hareketinde de dikkat edilecek noktalar vardır. Bunlar;
87

Erkeğin de bayanın da kolları omuz ve dirsekten kapalı konumdadır. Asla kollar
arasındaki tansiyon değiştirilmemelidir. Bu sayede takip eden harekete ait enerji akışı doğru
olacaktır.

Çiftler
birbirinin
hareketini
engelleyici
şiddette
güç
uygulamamalı,
birbirlerine
tutunmamalıdırlar.

Open Break sırasında kanca tutuşu zarar görmemeli, parmaklar açılarak hareketin bağının
kopmasına neden olunmamalıdır.

Bayanlar tarafından 1 adımı sağ geriye basıldıktan sonra, erkeğin hareketleri iyi takip
edilmelidir. Hareketin içinde var olablecek yön değişimi, dönüş vb. varyasyonlara uyum
sağlanması açısından algı düzeyi en üst seviyede tutulmalıdır.
Sayısız Open Break varyasyonu üretmek mümkündür. Salsa dansına kombinasyon ve ara
bağlantılar açısından oldukça zenginlik kazandıran bir harekettir. Her salsa dansçısı tarafından
doğru şekilde uygulanması gerekmektedir. Örnek vermek gerekirse; her seviye salsa dansçısı
tarafından bilinen „Adios‟ isimli figür bir open break varyasyonudur.
ADIOS: Oldukça önemli bir open break varyasyonudur. Nerdeyse tüm dünyadaki salsa dansçıları
tarafından bilinen bir harekettir. Birkaç farklı varyasyonu bulunmasına karşın adım tekniği ve
yönlendirme açısından birbirlerine oldukça benzemektedir. Birçok farklı ayak ve el süslemeleri ile
zenginleştirilebilen adios figürü tüm salsa stillerinde kullanılan
ortak bir figürdür.
2.10.4 „Koplex Kol Varyasyonları
Özellikle
2002
ile
2004
yılları
arasında
şekillenmeye
başlamış, 2005 ile 2006 yılları arasında gelişimi hız kazanmış
sayısız varyasyonu üretilebilen oldukça seri kol hareketlerinin
genel adıdır. İlk varyasyonları üretildiği dönemde „Power LA Style‟
Dansçıları tarafından sıklıkla kullanılan koplex kol varyasyonları
günümüzde tüm salsa stilleri içinde kullanılmaktadır. Adolfo
INDACOCHEA gibi önemli NY Style On2 dansçıları bu varyasyon
türüne büyük katkılarda bulunmuş ve bulunmaktadır. Birçok adım ve kol geçiş tarzı tüm dünya
dansçıları tarafından benimsenmiştir. Bu sayede kullanılan birçok kombinasyon bloğu „Adolfo
Kombinasyonu‟ olarak anılmaktadır. Halen dünya genelinde düzenlenen salsa kongrelerinin en
88
çok aranıla isimleri arasında yer almaktadır. Ülkemizde çeşitli dönemlerde eğitimler veren,
şovlar yapan, yetenekli Türk dansçılarının algısını açan önemli bir salsa performansçısı ve
koreografıdır.
Free Style ve Koreografi uygulamalarına gösteriş katan, kimi zaman oldukça yüksek bir hız,
kimi zaman koordinasyon, kimi zaman ise ara ritim gerektirmesi açısından teknik altyapısı oldukça
yüksek bir harekettir.
Örnek Koplex Kol Hareketi:

Erkek ve bayan açık tutuşta durur.

Erkek 1 ile 3 arasında tekli dönüş sinyalini bayana aktarır ve 3 te kendi sağ elini havaya
(bayanın baş hizasına) kaldırır.

Erkek 4-5 arasında kendi sağ elini bayanın sağ omzuna yönlendirir bunu yaparken kendi sağ
elinin dirseklerini zemine paralel tutarak bayanın başının arkasından geçirir.

Erkek 5 te kendi sağ elini bayanın sağ omzuna koymuştur ve 5 ile 6 arasında kendi sol eli ile
bayanı sağ taraftan çevirmeye başlar.

6 il 7 arasında bayan erkekte başlattığı dönüşü temel dönüş tekniklerini uygulayarak 7 nin
sonunda erkekte bitirir.

Erkek kendi sol elini bayanın başı üzerinden geçirdikten sonra hemen sağ omzunun arka
tarafına koymak üzere sağ omzuna yaklaştırır. Bu esnada sağ omuzu bayana doğru
yaklaştırarak hareketin yapılabilirliği arttırılır.

8 de erkek sağ kolunu sol kolu ile uyum içerisinde hareket ettirir.( aralarındaki açıyı „180
derece‟yi bozmadan) Sağ kolu yukarıya kaldırırken düzleştirmeye çalışırken sağ omuz
arkasından bir tam kesme figürü uygular. Kesme atılan bayanın sağ eli, erkeğin sol eli
tarafından bilekten yakalanır. Bu esnada 1-2ve 3 ritminde bayan temel adıma devam ederken
erkek temel dairesel kol görüntüsünü sağlayan rotasyonu uygular. Bu rotasyon sağ el ne
kadar havaya kalkarsa sol el o kadar aşağı ineceği görüntüsünü veren rotasyondur.

3 ile 4 arasında erkek yukarıdan getirdiği sağ elini sol elin altından bayanın kolları çapraz
kalacak şekilde sıkıştırır. Bu esnada önemli bir el değişimi uygulanır;
Erkeğin sağ eli bayanın tuttuğu sol elini bırakır, hızlı ve çevik bir hareketle, alttan bıraktığı eli, sol
elin üstünden tekrar yakalar. 5-6-7 ritminde bayanın dönüş kalitesine göre bir veya iki tur çevrilerek
dönüş tamamlanır.
89
Harekette temel olarak bayan sadece temel adım yapmakta, erkeğin üst taraftaki karışık kol
kombinasyonları ile ilgilenmemektedir. Unutmamak gerekir ki salsa dansında bayan her zaman
takipçidir. Erkeğin uyguladığı karışık koplex kol varyasyonlarını ezberlemek zorunda değildir.
Koplex kol hareketleri döngüsel bir harekettir. Ardı ardına istenildiği kadar uygulanabilir. Bu
uygulama sırasında farklı ayak figürleri ile yönler değiştirilebilmektedir. Figür tekli dönüş sinyali ile
uygulanabildiği gibi çoklu dönüş sinyali ile de uygulanabilmektedir. Bu durumda figürün zamanlaması
değişmektedir.
2.10.5 Under Arm Turn ve Varyasyonları (Kol Altı Dönüş)
Oldukça temel ve bir o kadar da önemli bir varyasyon çeşididir. Neredeyse tüm başlangıç – orta ileri seviye kombinasyonlar temelde bir under arm turn varyasyonu barındırır. Farklı
zamanlamalarla, farklı dönüş sayıları ve süslemelerle zenginleşen under arm turn varyasyonları,
salsa dansının mihenk taşı figürlerindendir. Temelde kullanılan ellerin çeşitliliğine göre 2 tip under
arm turn varyasyonu bulunmaktadır.

One Hand Under Arm Turn Varyasyonları (Tek El Kol Altı Dönüş Varyasyonları)

Double Hand Under Arm Turn Varyasyonları (Çift El Kol Altı Dönüş Varyasyonları)
Eğer kol altı dönüşü gerçekleştiren el sol yada sağ elimizden yalnızca biri ise bu figüre One Hand
Under Arm Turn , her iki elimizde dönüşü gerçekleştiriyorsa Double Hand Under Arm Turn olarak
adlandırılır. Her iki türde kendi içinde dönüş yönlerine göre 2 ye ayrılır.

To Left ( Soldan)

To Right (Sağdan)
Aynı şekilde figür içindeki dönüş sayılarına göre ise ;

Mono Spin Variation (Tekli Dönüş)

Multiple Spin Variation (Çoklu Dönüş)
90
olarak 2 şeklide sınıflandırılabilir.
Her iki kol altı dönüş türü (Mono ve Multiple), hem soldan hem sağdan gerçekleştirilebilmektedir.
Leading ve timingleri elbette birbirinden farklı olan bu iki tip (sol ve sağ) ,salsa dansında oldukça sık
kullanılan figürlerdendir. Yukarıda belirtildiği gibi kol altı dönüş varyasyonları tekli ve çoklu dönüşler
ihtiva edebilirler.
Under Arm Turn varyasyonları özellikle devam eden başlıklarımızdan Ara Ritim Varyasyonlarında
bolca kullanılmakta olup her iki varyasyon türü birbiri ile iç içe geçmiş durumdadır. Temelde ikisini
ayıran fark ise ana ritimde uygulanırlarsa kol altı dönüş varyasyonu, ara ritimde uygulanırsa ara ritim
varyasyonu olarak adlandırılmış olmalarıdır. Örnek vermek gerekirse;
Touch and Go (Dokun ve Git) hareketi; bir under arm turn varyasyonudur.
2.10.6 Stop on X ve Varyasyonları
Herhangi bir figürün herhangi bir sayısında, hareketin devam eden enerjisi ters bir enerji ile
sonlandırılıp, farklı bir enerji ile farklı bir figür çeşidine geçilmesi hareketi „Stop on X‟, kombinasyon
çeşidi ise „Stop on X Varyasyonları‟ olarak adlandırılır. Burada ki X; hareketin durdurularak diğer figüre
geçildiği zamanlama anlamındadır. Genel olarak 1 ve 8 arasında kalan tüm ara ritimlerde stop on X
uygulanabilir. Stop on 5 en çok bilinen uygulama türüdür ve çeşitli kombinasyonlar içinde sıklıkla
kullanılmaktadır. Bir çok ileri seviye kombinasyon içinde sıklıkla stop on 3 varyasyonları
kullanılmaktadır ki, ara ritim kullanıldığından oldukça dinamik geçişli varyasyonlardandır.
2.10.7 Walkaround (Adım Atan) Combination ve Varyasyonları
Eğer bir kombinasyon minimum 2 sekizlik, süregelen enerjisini (harhangi bir yönde devam ettirdiği
adımlı yönelme hareketi)
devam ettirirken aynı zamanda da erkek bulunduğu yeri bu iki sekizlik
boyunca 3 m den fazla değiştiriyorsa, bu kombinasyon Walkaround Kombinasyon olarak adlandırılır.
91
Walkaround kombinasyonlar içerik olarak nerdeyse diğer tüm kombinasyon türlerinin kolajı
gibidir. Bir adım atan(Walkaround) figür icra edileceği zaman sayısız başka figürde eş zamanlı olarak
işin içine karışmış olur. Dansa muazzam bir derinlik ve akışkanlık kazandırmaları açısından son
derece önemlidir. Hareketin tamamında hangi figürler seçilirse seçilsin, walkaround kombinasyonlar da
önemli bir kavramdan söz etmek gerekir;

Birlikte Uygulama Enerjisi
Bu kavram anlaşılması zor olan ve uygularken partnerlerin oldukça zorlandığı bir kavramdır. Genel
olarak şöyle tanımlanabilmektedir;
Bir walkaround kombinasyon içinde erkeğin uyguladığı zamanlama, hız ve enerjinin bayanda tam
olarak karşılık bulmasıdır.
Birçok adım atan kombinasyonda ki görüntü kirliliğinin nedeni hatalı zamanlamadan kaynaklı birlikte
uygulama enerjisinin yanlış olmasıdır.
2.10.8 Trick Varyasyonları
Dansın akışkanlığını değiştirmeden, dans esnasında yapılan tüm low lift, duruş, poz, geçiş ve
çeşitli sürpriz müzik yorumlarını kapsayan tüm figürler Trick olarak adlandırılır. Trick ler salsa dansına
heyecan
ve
dinamizm
Özellikle
izleyiciler
kazandırır.
açısından
son
derece keyifli sunumlar ortaya çıkaran
trickler,
çoğunlukla
sunumları,
gösterilerde
sahne
özel
şovları
sıkça
yarışma
ve
özel
kullanılan
figürlerdendir. Genellikle
free style
uygulamalarda low lift ve benzeri
trickler
kullanılmaz.
Serbest
dans
esnasında bolca sürpriz poz ve çeşitli
vücut duruşları kullanılmaktadır. Resimlerde poz içeren birkaç trick varyasyonu örnek olarak
gösterilmektedir.
Her durumda tricklerin kendi içinde tavırlarından bahsetmek söz konusudur. Son derece geniş olan bu
konu yüzeysel olarak eğitmen gelişim seminerlerinde uzmanlar tarafından açıklanacaktır.
92
Çoğu trick tavrının doğru verilebilmesi için dansçının bazı özelliklere sahip olması gerekmektedir.

Çevik Olunmalıdır

Hızlı Olunmalıdır

Partnerle Uyumlu Hareket Edilmelidir

Esnek Olunmalıdır

Genel Salsa Tekniklerini Doğru Şekilde Uygulayabilmelidir.

Dengeli Olunmalıdır.

Görülüyor ki doğru yapıldığında muazzam enerji geçişini gözler önüne serebilen trick
varyasyonlarını temiz uygulayabilmek için çok önemli bazı özelliklerimizin gelişmiş olması
gerekmektedir. Bu özellikler elbette orta ve ileri seviye dansçılarda var olan özellikler olduğu için trick
varyasyonları başlangıç seviye için göz ardı edilebilen figür çeşidi olarak diğerlerinin gölgesinde
kalmaktadır.
2.10.9 Akrobatik Varyasyonlar
Kesinlikle sosyal altyapısı bulunmayan kombinasyonlardır.
Özel bir çalışma periyodu gerektirmektedir. Yukarıda trick
varyasyonları için sayılan motorik özelliklerin çok daha fazlası
akrobatik varyasyonlar için gereklidir. Yanlış uygulama ciddi
sağlık sorunlarına ve sakatlanmalara yol açabilmektedir. Yeterli
şekilde planlı ve sistemli antrene edilmemiş uygulamalar
oldukça ciddi kazalara yol açmaktadır. Ülkemizde düzenlenen yarışmalarda geçmişte örneklerine
rastladığımız bu kazalar, günümüzde bilinçli antrenörlerin yetişmesiyle en aza indirgenmiştir. Akrobatik
varyasyonlara ait motorik özellikleri sayacak olursak;

Denge

Hız
93

Kuvvet

Çeviklik

Sürat

Esneklik

Kas – Kemik yapısı ilk akla gelenlerdendir.
2.10.10 Ara Ritim Varyasyonları
Orta ve ileri seviye salsa dansçıları tarafından kullanılan bir salsa figür türüdür. Normal
kombinasyonlar sırasında her bar içinde ki 4 bit lik sayıyı bütün halinde duymak yerine genellikle her
bar 2 bit lik iki parça halinde yorumlanır. Ara ritim varyasyonları uygulanırken bazı önemli özelliklere
dikkat edilmesi gerekmektedir;
Ara Ritim;

Hız

Denge

İyi bir zamanlama

İyi bir yönlendirme

Stabil dönüş tekniği

Güçlü bir müzikalite gerektirmektedir.
Basit uygulamalı birkaç türü dışında oldukça ileri seviye varyasyonlara sahip bir türdür. Bir sekizliğin
dört eşit parçaya bölündüğü uygulamalarına dahi rastlanmaktadır.
94
3.Afrika Dansları ve Salsa
3.1 Afrika Dansları Genel Bilgisi
3.1.1 Giriş
Neredeyse tüm dansların kökeni Afrika danslarıdır.
Dansın tarihi insanlığın var oluş tarihi ile eş zamanlı hatta daha
da eskiye dayanır. Havyaların birçoğu çiftleşme mevsimlerinde
eşlerini, bazı dans figürlerini anımsatan ve kendini tekrar
hareketler ile çağırmaktadırlar. İçgüdüsel olan bu davranış biçimi
canlıların ritim ve dans ile ne kadar ilintili olduklarının belirgin
birer ispatı olarak göze çarpmaktadır. Aynı şekilde ilk çağlarda
insanlar belirli durumlar hakkındaki düşüncelerini diğer insanlara
anlatmak için çeşitli el, ayak ve vücut figürleri kullanmışlardır.
Zaman içinde bu şekilde aktarılan bilgilerin insanlar üzerindeki gizemli etkisi su yüzüne çıkmış ve bu
durum, belirli olaylar karşısında belirli figürlerin kullanılması sonucunu doğurmuştur. Bu sayede zaman
içinde dinsel törenlerde çeşitli dans figürleri, guruplar halinde uygulanmaya başlamıştır. Takip eden
süreçte dans sadece dinsel törenlerle sınırlı kalmayıp birçok özel durum karşısında da kitleleri bir
araya getirmek için kullanılmıştır. Bu uygulamalar sırasında insanlar çemberler oluşturmuşlar, düzenli
sıralar ya da karşılıklı gruplar halinde dans ederek yakaladıkları tarifi zor enerjiyi, diğer insanlarla
paylaşmışlardır. Günümüz dünyasında birçok yerli kabile halen doğum, ölüm, kıtlık vs. durumlarda
dans etmektedir. Bu yerli halklar tarafından dans sırasında çeşitli maskeler ve özel giysiler kullanılması
çok sık rastlanılan bir durumdur. Bu sayede acılardan ve hastalıklardan uzaklaşıldığına, kötü ruhların
kovularak iyi ruhların yardıma çağırıldıklarına inanılmaktadır.
Uygarlıklar
ilerledikçe
çok
tanrılı
dinlerin
temel
tapınma şekli haline gelen dans, her kültürde karşılık bulan
önemli bir kültürel yapı haline gelmeye başlamıştır.
Eski mısır, eğlence için dans edilen ilk uygarlık olma özelliğini
korumaktadır.
Birçok Afrika dansı hayvanları taklit etmektedir. Özünde doğa ile iç içe olma kavramı bulunan
Afrika danslarında hayvanlara ait figürlerin kullanılması, onların çevikliği ve gücünün kimi zaman da
çaresizliğinin dansçılarda vücut bulmuş hali olarak düşünülmelidir.
95
3.1.2 Orisha (Tanrı) Kavramı
Afrika danslarından söz edipte orisha kavramından bahsetmemek söz konusu değildir. Orisha
„tanrı‟ demektir. Her anlamıyla tapılan, yardım istenilen, af dilenen, yakarışların duyulduğu yerdir.
Birçok Afrika dansında tanrıdan gelen iyilik doğa ile paylaşılır. İnsanların huzuru ve mutluluğu için
kullanılır. Tüm bu etkileşim içindeki temel araç ise elbette danstır. Afrika geleneksel kültüründe oldukça
çok sayıda „Orisha‟ bulunmaktadır. İlerleyen bölümlerde Afrika tanrıları liste halinde verilecektir.
Bu kitapta Afrika dansları üç ana başlık halinde incelenecektir. Bunlar; Afro-Küba, Rumba ve
Diğer Danslardır.
Afrika Dansları
Afro – Küba
Rumba
Orisha (Tanrı)
Diğer
Yambu
Mandiani
Guaguanco
Muchongoyo
Columbia
Yaake-Gerevol
Palo
Makuta
Yuka vs…
3.1.3 Afro – Cuba (Küba) Dansı
Kökeni Afrika olmasına rağmen günümüz şekline Küba
„da kavuşmuş olan Orisha(Tanrı) danslarıdır. İçerikleri
birbirine çok benzemesine karşın yöreden yöreye farklılık
göstermektedir. Afro – Küba müziklerinde „Bata‟ (Bata Drum)
adı verilen davul çeşidi kullanılır. Bata; taban dairelerinin
boyutları farklı olan, kucakta ve her iki tarafına da vurularak
çalınabilen kum saati şeklindeki davulun adıdır. Geleneksel afro müziklerde ise bata nerdeyse hiç
kullanılmaz, bunu yerini conga ve benzeri ayaklı davullar almaktadır. Bildiğimiz tanrı danslarının büyük
96
çoğunluğu bu gurup içine dahildir. Her tanrı için farklı yorumlanmış onlarca figür bulunmaktadır.
Örnek vermek gerekirse;

Ochun ve Obatala verilebilir. Konu detaylı bir şekilde takip eden bölümlerde açıklanmaktadır.
Günümüz modern dünyasında yapılan Afro-Küba dansları ile gelenekseldeki uygulamalar
birbirinden farklılıklar gösterir. Aynı şekilde gelenekselde, 90 larda yapılan Afro-Küba dansları ile 1800
lü yıllarda yapılan şekilleri de birbirlerinden farklıdır. Zaman ile dans türlerinin içeriğinin değişmesi her
dans türü için kaçınılmazdır.
3.1.4 Rumba
Kökeni Afrika olan ve Afro – Cuba dansları gibi günümüz
şekline Küba „da kavuşmuş bir müzik ve dans tarzıdır.
Uluslar arası arenada yarışmaları düzenlenen Rumba
dansının (İnternational Rumba), geleneksel Rumba dansı ile
isim dışında herhangi bir benzerliği bulunmamaktadır.
International Rumba nın geleneksel kültürde ki karşılığı
Guaguanco dur. Geleneksel rumba dakikada 22-26 bar gibi
yavaş bir ritim ile çalınmaktadır. Kalp atışını anımsatan bu yavaş ritim onu hisseden yerel dansçılar
tarafından muazzam yorumlanır. Üç ana tarzı ayırt edilmektedir.

Yambu

Guaguanco

Columbia

Her üç türde müzikal ve dans olarak birbirlerinden ayrıdırlar. Kısaca tanımlamak gerekirse;
3.1.4.1 Yambu
Üç tür içinde tempo olarak en yavaşıdır. Genel tavır olarak halk arasında kullanılan şekli ile
kadın genç, alımlı, çekici ve güzelken, erkek de bir o kadar yaşlı, yorgun ve acı çeker durumdadır.
Diğer türler gibi yöresel halk tarafından halen Küba sokaklarında bu türün canlı uygulamalarına
rastlamak mümkündür. Geleneksel de gerçekleştirilen ritüellerde ikinci sırada icra edilen türdür. Orta
ve ileri yaşlı erkeklerin sıklıkla boy gösterdikleri, bayanların ise bir o kadar alımlı, güzel ve genç
göründükleri bir rumba varyasyonudur.
3.1.4.2 Guaguanco
97
Hızlı ve yambuya göre temposu yüksek bir türdür. Genel olarak tavuk ile horozun
çiftleşmeden önceki itişip kakışmalarını betimler. Dansın genel çizgisini de, erkeğin bayan etrafında
çizdiği daireler oluşturmaktadır. 1900 ler öncesinde yerel halkın o gün içinde yaşananları, güncel
olayları,
politik gelişmeleri ve o gün için hissiyatlarını anlattıkları bir serbest stil dans türü olan
guaguanco, 1900 lü yılların başlarında günümüz şekli olan muzır ve bir o kadar da eğlenceli haline
bürünmüştür. Tavır olarak genel Afrika dansları duruşları aynen geçerlidir. Adeta dans ederek flört
etme durumu söz konusudur. Bazı temel Guaguanco figürlerini sayacak olursak;

Dos Manos

A Manos Opuestas

Sacudete

Che‟kere

Despojate

Desperate

Pejnada

Recoje y Suelta

Cadencia de un Lado

Tumbao

Guaracha

Punta Taco‟n sayılabilir.
Tüm hareketler bir sonraki ana başlıkta incelenecektir. Guaguanco kendi içinde özel bir takım atışma
figürleri geliştirmiştir. Bunların başında;
Vacunao (Aşılama)
hareketi gelmektedir. Bir nevi hızlı bir atak olarak düşünülebilmektedir. Bu dansa başlayan çiftlerin
etrafında kısa zamanda bir grup birikmiş ve biriken bu gurup ıslıkları ve el çırpmalarıyla yarattıkları
ritim ile dansçılara eşlik etmişlerdir. Dansın tamamında erkekten kaçan kadın, dansın sonunda erkeğe
boyun eğerdi. (Farklı vacunao figürleri ile). Bu final ve finali barındıran hareketin ismi Vacunao olarak
adlandırılmaktadır. Günümüz guaguanco uygulamalarında vacunao bir finalden ziyade, dansın içinde
yer alan figür çeşitlemeleri olarak kullanılmaktadır.
98
Erkek sürekli bayanın dikkatini dans
esnasında ki bu atakları ile kendisine çekmek
isterken bayan ise bu ataklardan belirli
figürler ile korunmaktadırlar. İzlemesi ve
uygulaması oldukça keyifli bu tür halen geniş
biçimde birçok salsa dansçısı tarafından
serbest stil uygulamalarında kullanılmaktadır.
Vacunao uygulamasında erkek ve bayan el
ele tutuşmazlar. Bayan kendisine doğru
gönderilen atak aracını savuşturmak için türlü figürler uygular. Bunu yaparken de bir yandan dansa
devam ederken, diğer yandan da erkeğini göz ucu ile izlemeyi sürdürür. Erkek ise sürekli bayanın
kendisi ile göz temasını kestiği bir boşluğu yakalamayı beklemektedir. Aslında ne gönderilen nede
alınan cismi bir şey yoktur. Sadece figürler ile sayısız vacunao varyasyonları üretilmektedir. Kendisine
bakmadığı anda bayanını yakalayıp vacunao yu bayana iletmeyi başaran erkek skor almış sayılır ve
bu durum erkeğin dans esnasında elini yukarı kaldırıp bayana skor bilgisini vermesi ile devam eder.( El
ile skor bilgisi vermek güncel uygulamalarda eğlence amacı ile kullanılır. ) Oldukça eğlenceli bu
uygulama yerel halk tarafından bir çember içinde farklı çiftler tarafından sıra ile saatlerce canlı müzik
eşliğinde uygulanmaktadır. Bazı temel vacunao uygulamaları şunlarıdır:

Pierna

Alarde

Latigazo

Taco

Caida

Classico

Matala

Sorpresa

Nuevo
3.1.4.3 Columbia
99
Üç tür içinde ki en hızlı türdür. Yerel halk ve
geleneksel uygulamalarda sadece erkekler tarafından
yapılmaktadır. Hızlı ve sert erkek ayak adımları çalan
davul ritimlerine karşılık verirler. Bu ayak adımlarının
çeşitliliği ve akışkanlığı, erkeğin zekasını, çevikliğini ve
hızını belirler. Bu sert tür en iyi erkek dansçıyı
belirlemesi açısından da oldukça önemlidir. Bu tür
daha çok kendini çeşitli yerlerinden kesen, agresif,
savaş hazırlığı içinde olan, yayını geren, okunu fırlatan, ayağıyla yeri hırpalayan bir tavır içindedir.
Her üç tür geneksel ritüellerde uygulanırken (Yambu, Guaguanco, Columbia) belirli bir sırayı
takip eder. Bu sıra;
* Elegua çağırılır ve saygı sunulur
* Yambu varyasyonu icra edilir
* Guaguanco varyasyonu icra edilir
* Columbia varyasyonu icra edilir.
* Bazı yöresel türler icra edilir(Ör: Drama içeriği taşıyan „Makuta‟ )
* Elegua geri gönderilir ve saygı sunulur
Her ritüelde bı sıralamaya uyulmaya çalışılır. Aynı ritüel içinde birden fazla guaguanco yada yambu
uygulaması yapılabilmektedir. Kesinlikle her türden birer örnek uygulanacak diye bir kural yoktur.
Orkestra ve onu yöneten kişi ritüel içindeki türlerin uygulama sayılarını değiştirebilmektedir.
Elegua en önemli Afrika tanrılarından birisidir. İnsanlar ile tanrılar arasındaki kapının bekçisidir
ve insanlar ile tanrılar arasındaki mesajları o taşır. Konu Afrika tanrılarını detaylı bir şekilde
incelediğimiz konu başlığında açıklanmaktadır.
3.1.5 Diğer Danslar
Günümüzde de var olan diğer bazı „Afrika Dansı‟ Türleri;
Dans Türü
Orijini
Uygulama Yeri
100
Evlilik Törenleri vs.
Mandiani
Burkina Faso, Gambia, Senegal
Muchongoyo
Mozambik, Zimbabve, Güney Afrika
Festival, Savaş vs.
Jerusarema
Zimbabwe
Gösteri ve Törenler
Yaake-Gerevol
Nijerya, Mali, Sudan
Evlilik, Yeni yıl vs.
Palo
Afrika Kıtası ve Genel Yayılım
Genel Tören vs.
3.1.5.1 Mandiani
Mandiani daha çok gençler ve çocuklar
tarafından uygulanan bir dans türüdür. Özellikle
Gambia da yaygın şekilde uygulanmaktadır.
Gambia halkı Madinka, Fula, Wolof isimli üç
gruba ayrılmaktadır. Her üç grupta bu dansı
benzer niteliklerde uygulamaktadırlar. Oldukça
hızlı,
sert,
agresif,
güçlü
bir
görüntü
sergilemektedir. Mandiani dansı kimi zaman oldukça esneklik gerektiren akrobatik figürlere sahiptir.
Gençler tarafından sıklıkla uygulanması bu yüzdendir. Çoğu zaman zemini ezer tekmeler nitelikte
şiddetli figürlere rastlanmaktadır. Senegal, nijeya ve diğer ülkelerin halkları da benzer özelliklerde bu
dansı icra etmektedirler. Birçok figür palo dansında karşılık bulmaktadır.
3.1.5.2 Muchongoyo - Jerusarema
Muchongoyo ve Jerusarema Zimbabwe
için oldukça önemli iki dans türürdür. Festival,
yarışma ve gösterilerde sıklıkla kullanılan bir dans
türüdür. Jerusarema poliritmik dairesel hareketler
içeren ve kimi zaman akrobatik figürler içeren bir
dans türüdür. Erkeğin sağ ayağı ile yeri eşelediği
bazı karakteristik figürleri mevcuttur. Hem erkek
hem bayan dansçılar tarafından uygulanmaktadır.
Birçok uygulamada erkek toprağı sağ ayağı ile
iterken bayan etrafında el çırparak dönmektedir. İki
kişi tarafından yapılabildiği gibi birden fazla kişi tarafından da uygulanabilmektedir. Oldukça yöresel bir
türdür. Dünya üzerinde Muchongoyo ve Jerusarema günümüzde diğer orta ve batı Afrika dansları gibi
geniş çaplı yayılma şansı bulamamıştır. Muchongoyo ise genellikle savaşların öncesinde yada
101
sonrasında uygulanan bir dans türüdür. Daha çok orduda yer alan askerlerin antrenmanı gibi
düşünülebilir. Sıklıkla erkekler tarafından uygulanan bu tür hızlı ve sert ayak vücut hareketleri içeren
bir idman şeklindedir. Çoğu geleneksel uygulamada erkekler ellerinde savaş erzakları ile dans
etmektedirler. Genellikle dansçılar siyah ve beyaz renkler kullandıkları kıyafetlerini giymektedirler.
3.1.5.3 Yaake – Gerevol
Özellikle Nijerya da gerçekleştirilen bir türdür. Genç ve evlenme çağına
gelmiş erkekler tarafından uygulanan bir ritüeldir. Genç erkekler yüzlerine bu
ritüel için çeşitli boyalar sürmekte ve bu sayede yüzlerinin rengini
olduğundan daha koyu bir tona çekmektedirler. Bunun nedeni gözleri ve
dişleri ön plana çıkartmaktır. Ne denli belirgin beyaz ve büyük gözlere ve
dişlere sahip olunursa o denli çekici ve şanslı olunmaktadır. Bu sayede
evlenme şansı arttırılmış olur. Üzerlerine eteğe benzeyen bir tür yöresel
kıyafet giyerler. Üstleri çıplak ve çeşitli renklerde boyalarla boyanmış
durumdadır. Genellikle birbirine kontrast sağlaması açısında siyah ve beyaz kullanılmaktadır. Genç
erkeklerin belirli bir hat üzerinde tek sıra halinde yan yana dizilmeleri ile gerçekleştirilir. Genç erkekler
birlikte aynı yönelmeli yavaş figürleri uygularken bir
yandan da gözlerini ve ağızlarını büyüterek ön
plana çıkmaya çalışırlar. Bu esnada iniltiye benzer
tonda bazı sözcükleri de bir çeşit melodi şeklinde
söylerler. Uzun boylu, dişeri ve gözleri beyaz, sesi
gür olan genç erkek ritüelin kazananı olmaktadır.
Oldukça endemik olan bu tür halen gelenekselde
kullanılmaktadır.
3.1.5.4 Palo-Makuta-Yuka ve Diğerleri
Palo dansı ve diğer türleri dünya üzerinde salsa şovlarına en geniş katkıda bulunmuş türlerden
biridir. Oldukça hızlı sert ve agresif bir dans türüdür. Genel yayılış olarak Afrika kıtasının büyük ölçüde
her yerinde görülmektedir. Erkek ve bayan dansçılar farklı varyasyonlarını birlikte uygulayabildikleri
gibi erkeklerin ayrı bayanların ayrı gerçekleştirdiği uygulamalardan da söz edilebilmektedir. Palo bir
figürün adı değildir. Ülkemizde bazı figürler palo figürü olarak isimlendirilmektedir ki bu durum son
derece yanlıştır. Palo Afrika danslarına ait bir alt türün adıdır ve geniş bir figür yelpazesine sahiptir.
Geleneksel uygulamalarının yanı sıra sahne şovlarına kattığı dinamizim sayesinde günümüzde birçok
şov koreografisinde sıklıkla kullanılmaktadır. Tüm genel Afrika dansı duruş kuralları aynen geçerlidir.
102
Bazı afrika dans türleri ve o türe ait ritimler ruhu özgür bırakır. Evrenden dünyamıza geçen
enerji oradan toprağa, topraktan ritmi oluşturan müzik aletine, oradan müzisyene, müzisyenden
çalınan ritimlere, oradan dans eden kişinin zihnine ve kalbine geçmektedir. Bu sayede evren o an için
dansçı için var olmakta tüm negatif duygulardan arınılarak mutlak huzura ulaşılmaktadır. Birçok yerli
kabile liderleri dans ederlerken benzer enerji geçişlerinden yüzyıllar boyu bahsetmişlerdir.
Diğer yandan her insanın bir kalbi bulunmakta ve bu kalp belirli bir düzenle atmaktadır. Yani
hepimizin içinde bir ritim çalmaktadır. Dolayısıyla ritim olgusu çoğu zaman kelimelere dökülememiş
olmasına karşın insanlığın var oluşu kadar eski bir kavramdır.
3.2 Afrika Dansları Teknik Bilgisi
3.2.1 Giriş
Birçok dans türünde başın konumunun dik ve sabit
tutulması estetik ve teknik açıdan zorunlu iken bu durum Afrika
dansları için söz konusu değildir. Baş vücudun diğer tüm
kısımları ile birlikte serbest ve genellikle eğik bırakılır. Vücutta
var olan herhangi bir gerginlikten çoğu zaman söz edilemez.
Tüm vücut hafif bir yaylanma hareketini ahenk içinde uygular.
Dizler bu dans türlerinde oldukça büküktür ve çoğu zaman
nerdeyse diz çökmüş konumda dans edilir.(Ör: Jerusarema)
Vücut özgürce hareket ettirilir ve kesinlikle belirli duruş
kurallarından bahsedilmez. Yaygın olarak uygulandığı kültüre
mensup insanların yaşam tarzları ve fiziksel özellikleri göz
önünde tutulduğunda, genel duruşun bu denli eğik olmasının
nedeni daha iyi anlaşılmaktadır. Afrika da bazı dansların kökeni
binlerce yıl geriye dayanmaktadır. Dans ve ritim insanların hiçbir zaman kaybetmediği doğumdan
ölüme kadar içlerinde barındırdığı en özel gizemdir. Birçok eski kabilede dans özel bir anlam
taşımakta, doğum, ölüm, evlilik, hastalık, kuraklık, savaş vb. birçok durum karşısında başvurulan en
önemli toplayıcı güç olarak kaydedilmektedir.
Genelde tüm Afrika dansların da bulunan ortak özelliklerden söz edilebilir. Bunlar;

Dizler oldukça büküktür.
103

Vücut hafif şekilde öne doğru eğiktir

Baş, serbest doğal salınımı ile hareket etmektedir.

Vücut; bir çeşit sallanma ve yükselip alçalma (bouns) hareketini belirli zaman aralıklarında
sürekli tekrarlar

Genelde doğadaki olaylar yada hayvanlar taklit edilmekte, tanrılarla iletişime geçilmekte, karşı
cinsler arasında sürtüşmeler betimlenmekte, evlilik, savaş, mutluluk, ölüm gibi konular
işlenmektedir.

Doğaçlama yönü oldukça güçlüdür.

Ritimlerin gücü ve hissedilen hızı genellikle (İstisnalar mevcuttur Ör: Gerevol) dans ilerledikçe
artmaktadır

Her türü gelenekselde büyük ölçüde başı sonu belli bir ritüel şeklinde uygulanmaktadır
Afrika danslarına var oluşundan buyana, Djembe başta olmak üzere birçok müzik aleti eşlik
etmiştir. Buradan da anlaşılabileceği gibi davul ve türleri Afrika danslarının temelini oluşturmaktadır.
İçerik olarak modern Avrupa dans türlerinde olduğu gibi müziklerde ilk dörtlükteki 1 ve 3 ritmi baskın
ritim değildir. Afrika danslarının genelinde müzikteki 2 ve 4 baskın ritim olarak kullanılmaktadır. Bu
ritimler sayesinde dans enerjisini kazanır, vurgularının yeri özelleşir, enerji patlamaları için uygun
altyapı oluşturulur. Afrika danslarının bir diğer önemli özelliği de dans esnasında vücudun kimi zaman
oldukça ters gelecek şekilde hareket ettirilmesidir. Doğal sallanma ve inip çıkma tavrı bazı müzik
çıkışlarında yerini ters vücut hareketlerine bırakmaktadır.
3.2.2 Temel Orisha (Tanrı) İsimleri
Afrika kıtası günümüzde azalmakla birlikte çok tanrılı dinlere büyük ölçüde ev sahipliği yapmış bir
kıtadır. Misyonerlerin günümüzdeki çalışmaları ile bu durum değiştirilmeye çalışılsa dahi birçok Afrika
ülkesinde var olan yöresel halk yada kabileler halen çok tanrılı dinlere inanmayı sürdürmektedirler.
Orisha kelimesinin tanrı anlamına geldiğine daha önce değinmiştik. Gelenekselde var olan yüzlerce
(700 den fazla) tanrıdan bahsetmek mümkündür. Bu tanrıların birbirleri ile olan ilişkilerine, aile
bağlarına ve hayat tarzlarına ait sayısız hikaye mevcuttur. Bu kitapta mümkün olduğu kadar bu
hikayelere yer verilmeyecektir. Ancak bazı önemli tanrı isimleri profesyonel salsa dansçısı ve
eğitmenleri tarafından mutlak suretle bilinmelidir. Günümüzde bazı tanrı isimlerine ait figürler tüm
dünyada kabul görmüştür. Bizde kitabımızda
bu tanrı isimleri ve figürlerini detaylı şekilde
inceleyeceğiz. Bazı tanrı özellikleri tek tanrılı dinlere inanan günümüz modern insanı tarafından
104
oldukça saçma bulunsa da durumu Afrika kıtasında ilk insanın var oluşundan günümüze geçen
süreçte değerlendirmek daha doğru bir yaklaşım olmaktadır.
Günümüzde bir tanrıya haylaz yada iyi dans eden yakıştırması oldukça saçma bir yaklaşım olarak
görülse de, çok tanrılı dinlerde bu ve benzeri kişiselleştirmeler sıklıkla kullanılmaktadır. Aşağıda detaylı
şekilde açıklanan tanrı karakterlerinde de bu şekilde betimlemelere azda olsa yer verilmektedir.
Bazı
tanrılar
belirli
durumlar
karşısında
farklı
şekillere
bürünerek
farklı
yollardan
ilerlemektedirler. Bu yollara aşağıdaki açıklamalarda sadece isim bazında yer verilmiştir. Detaylı
şekilde bu yoların açıklanmasına bu kaynak dahilinde gerek duyulmamıştır.
Bu isimlerin her biri Afrika „nın çok tanrılı dinlerinde ki tanrıları ifade etmektedir.( Örnek: Cango –
Şimşek Tanrısı) Aşağıda adı geçen tanrı isimleri parantez içinde varyasyonları belirtilmiş olsa dahi
Türkçe yazımları ile kullanılmışlardır. Bunun nedeni birçok farklı ülkede bu tanrı isimlerinin yazılışları
farklılık göstermektedir. Örnek olarak Yemaya;






Africa: Yemoja, Ymoja, Yemowo
Brazil: Yemanjá, Iemanjá, Janaína
Cuba: Yemaya, Yemayah, Iemanya
Haiti: La Sirène, LaSiren (in Vodou)
USA: Yemalla, Yemana, Yemoja
Uruguay: Iemanjá
gibi farklı şekillerde yazılmaktadır. Afrika kültürüne ait önemli tanrı isimlerini sıralayacak olursak;

Cango (Shangó, Xango, Changó, Chango, Nago Shango)

Obatala (Obatalá, Oxalá, Orixalá, Orisainlá)

Elegua (Eshu, Exú, Esu, Elegba, Legbara)

Yemaya (Imanja, Yemayá, Jemanja, Yemalla, Yemana, Yemanja, Yemaya, Yemayah,
Yemoja, Ymoja, Nanã, La Sirène, LaSiren,Lemanya)

Oggun ( Ogun, Ogoun, Ogúm, Ogou )

Ochosi (Oxósse, Ocshosi, Osoosi, Oxossi)

Oya (Oyá, Oiá, Iansã, Yansá, Iansan, Yansan)

Ochun (Oshun, Oshún, Oxum, Ochun, Osun, Oschun )

Babalu Aye (Omolu, Soponna, Shonponno, Obaluaye, Sakpata, Shakpana, Asojano)

Orisha Oco (Oko)

Osain (Ozain)
105

Ibeyi (Ibeji)

Orunmila (Orunla, Ifá)

Olokun

Ochumare (Oshumare, Oxumare)

Aganju (Aganyu, Agayu, Agallu)

Oba (Obba, Obba Nani)

Erinle (Inle)

Nana Buruku

Yewa
Şimdi bu tanrılar hakkında daha detaylı bilgi sahibi olalım;
3.2.2.1 Cango
Işığın ve şimşeklerin tanrısıdır. Göklerin efendisidir. Gücün ve erkekliğin sembolüdür. Diğerleri
gibi savaşçı özellikleri bulunsa da yaşamın bütün getirilerini sonuna kadar kullanmak istemesiyle
tanınmaktadır. Birden fazla eşinin olması da bunun örneğidir. Günlük hayatta karşılaşılan zorluklarla
ilgilenmektedir.
Chango çok tanrılı Afrika inanışlarının, hakkında
en çok ve en olumlu konuşulan tanrısıdır. Shango, Sango,
Alufina ve Xango olarak da bilinen Chango mükemmel bir
savaşçıdır. Gök gürültüsü ve yıldırım tanrısıdır.
Gökyüzünden toprağa düşen yıldırımdır. Göklerden gelen
yüksek sesli bir gök gürültüsü duyulduğunda bilinmelidir ki
bu beyaz atıyla adalete hizmet etmek için gelen
Chango‟dur.
Chango mükemmel fizikli yakışıklı ve uzun
boyludur. Kaplan derisiyle sarılmış saten kıyafetler giyer.
Tacı başında sabitlenmiş ve her zaman parlaktır. Renkleri
kırmızı ve beyazdır. Tahta bir teknede yaşar. Dans etmeyi
sever ve nasıl gösterişli bir şölen yapılacağını da iyi bilir.
Şölen o geldiğinde başlar ve dans ederek oradaki herkesi
etkiler. Aynı zamanda bata‟nın (çift başlı davullar)
sahibidir. Dansını bitirince davulunun başına geçer ve
hünerlerini gösterir.
Çok sevdiği üç karısı vardır bunlar Oshun, Obba
ve Oya dır. Hepsinin de kendilerine özgü önemli nitelikleri
vardır. Ohsun işveli ve kurnazdır. Ohsun dansıyla Chango‟ nun gözlerini her zaman kamaştırmıştır.
106
Bir fırtına yaklaştığında her tarafı aydınlatan şimşek Oya, daha sonra ardından gelen gök
gürültüsü de atıyla gökyüzünde dörtnala giden Chango‟nun sesidir. Yıldırımlar da Chango‟nun
dünyaya fırlattığı oklardır.
Dada ve Ibani
Yeni
doğmuş
çocuk
tanrılarıdır.
Chango‟nun
kardeşleridir. Dada küçük kardeşi Chango‟ yu büyüten tanrıdır.
Ibani Dada‟ya eşlik eder. Dada Chango‟nun yükselişine yardımcı
olmuştur. Dada Chango‟nun dadısı gibi olsa da aslında kız
kardeşidir.
Aina
Chango’nun çocuklarından biridir. İçindeki ateşi yansıtan
genç bir kızdır.Babası gibi olmak isterdi. Ayrıca, sırlarını koyduğu
bir de guirosu vardır. Bu guironun Chango’nun evinde gizli bir
yerde asılı olduğu söylenir. Bu tanrının Chango ya da Orisha Oko
ile yaşadığı söylenir.
Obacun
Chango’nun korumalarından biridir.
3.2.2.2 Oya
Rüzgar
ve fırtınaların tanrısıdır. Ölümün ve mezar
kapılarının düzenleyicisidir. Cango nun ilk ve en önemli eşlerinden
biridir. Yer altına açılan kapıların düzenleyicisi, kasırgaların
efendisidir. (Resim Kaynak; orishanet.org)
3.2.2.3 Ochun
Yeryüzündeki dere, akarsu ve nehirlerin tanrısıdır.
Sevgiyi ve güzelliği temsil eder. Aynı zamanda kanın akışını da
temsil ettiği için yaşamının da temsilcisidir. Kültür ve güzel
sanatları da düzenlemektedir. Olokun un evinden gelen mesajları
ileten Ochun, aynı zamanda tanrılar arasında en genç olanıdır.
Ochun‟un Kullandığı Yollar (Girdiği Şekiller)
107

Ibu Kole

Ibu Ololodi

Ibu Akuaro

Ibu Yumu

Ibu Ana

Ibu Ileke Oni

Ibu Itumu

Ibu Aremu Kondano

Ibu Asedan

Ibu Eyede

Ibu Ina

Ibu Inale

Ibu Tinibu

Ibu Idere Lekun

Ibu Aye

Ideu

Aje Shalunga

Yeye Lamba
3.2.2.4 Obatala
Tanrıların
Dünyanın
ve
tüm
yaratıcısı
ve
insanlığın
dünyadaki
babasıdır.
adaletin
sağlayıcısıdır. Dünyadaki temiz, saf, iyi olan her
şeyin kaynağıdır.
Beyaz olan her şeyin(giysiler,evler vs)
tanrısıdır. Ödüllendirilmiş yada ödüllendirilmemiş,
herkesin sahibi olan bir tanrıdır.
108
Adaleti ve yargılama görevinin Olofi tarafından Obatala’ya emanet edilmiştir.
Obatala’nın titreyen bir ihtiyardan, at binen bir genç adama dönüştüğü söylenir. Diğer renklerinde var
olduğu ancak baskın rengin beyaz olduğu giysiler giyer. Obatala’ya sunulan her şey beyazdır. Sırlarını
ve gizemini barındıran beyaz büyük bir kase de yaşar. Şefkatli ve merhametli bir baba, aynı zamanda
iyi bir dinleyicidir.
İnsanoğlunu Obatala’nın yarattığı ve Olofi’nin de onun yarattıklarına yeni bir soluk getirdiğine
inanılmkatadır.
Obatala sükunet ve barışın sahibi olan bir tanrı olduğu kadar, istediğinde öfkeli ve mükemmel
bir savaşçı olabilir. Kılıcıyla şeytanlara karşı savaşır ve galip gelir. Ama çağırıldığında yada ihtiyaç
duyulduğunda, düzen ve barış getirecek olan da odur. Barışın geldiğini haber veren beyaz bir
güvercindir. Obatala dağlar ve yüksek yerlerle ilişkilendirilir.
Obatala’ya adanan gün kutsal bakire Meryem ile aynı gun olan 25 Eylüldür. Sayısı 8 ve
katlarıdır. Obatala sadece çocuklarını değil diğer tanrıları da sever ve korur. Tanrılar ondan tavsiye alır
ve büyük saygı gösteririler. Giysilerin tanrısı olarak bilinen Obatala, bir örtü gibi yeryüzünü gizleyerek
insanların zarar görmesini önler. Beyaz olan her şeyi çok sever hatta ona sunulan her şey beyaz olur.
Çocukları zeki bilge oldukları kadar aynı zamanda sizsi de olabilirler. Hastalıklarla mücadele
edenlerin baş tanrısıdır. Çocuklarında bu hastalıkların hiçbiri yoktur. Obatala’ya kurban edilen
hayvanların hepsi beyazdır ve genelde dişi keçiler, tavuklar, güvercinler ve hint tavuklarıdır. Kimilerine
göre horoz ve kaplumbağa da yer. Mekanı en iyi ve saf beyaz kumaşlarla bezenmiştir. Hızlı, insaflı ve
haklı bir yargıçtır. Oğlu Ocoshi’nin evinin anahtarını saklayan tek kişidir. Tanrılar, insanlar ya da uluslar
arasında bir savaş veya anlaşmazlık çıksa, obatala barışı sağlamak ve düzeni tekrar kurmak için
çağırılır.
Obatala nın Girdiği Şekiller (Kullandığı Yollar)

Baba Ayaguna

Baba Osagrinan

Baba Agema

Baba Oba Moro

Baba Ochalufon

Oke

Baba Oloyu Okuni

Baba Asho

Baba Yelu

Ochanla
109

Elufora

Yeku Yeku

Yeye

Obanla

Enuaye

Ogan

Ogbon y Ogboni

Bromu ve Brosia

Baba Airanke

Baba Oyedade

Baba Bibinke

Baba Oshereibo
3.2.2.5 Elegua
Bütün
kavşakların
kesiştiği
bütün kapıların açıldığı yerdeki
tanrıdır. İlahi güçler(Orishas) ile
insanlar
arasındaki
bekçisidir.
İnsanlar
kapının
ile
tanrılar
arasındaki elçidir. Eğer bir insan
bir dua ederse, elegba (elegua)
çağırılır.
dualar
Elegba
ve
kapıyı
yakarışlar
açar,
tanrılara
ulaşır. Elegua dünya ve tanrılar
arasındaki yerin bekleyicisidir.
110
Cennet ve dünya arasında gidip gelerek, „Olofi‟ ve „Olodumare‟ nin neler olduğundan
haberdar olmasını sağlar. İnsanların inançlarını test eden oyunlar oynamayı sevmesinden dolayı
elegua, çocuksu bir tanrıdır. Bu testlerine hergün hiç durmadan devam eder. „Elegua‟ nın 121 adet
yolu (girdiği şekil) olduğuna inanılmaktadır. Burada yol ile kastedilmek istenen şey, insanlara ulaşmak
için girdiği şekiller, kullandığı senaryo ve silüetlerdir. Bu yoların birini her kullanışında farklı bir kişilikte
görünmektedir. Küçük bir çocuk kadar saf ve savunmasızken aynı anda yaşlı bir adam kadar bilgili ve
tecrübeli olabilir. Çoğu durumda kıyıda köşede kalmış bir insan, köşe başında kaybolmuş bir çocuk,
ilgileri toplayan bir bayan şeklinde görülmektedir. Elegua‟nın birçok adı vardır. (Elegba, elegbara,
legba, eshu, exu gibi.) Dünyanın her yerinde görülür ve kıtadan kıtaya eleguanın varlığı hissedilir.
Elegua, Oggun ve Ochosi nin ayrılmaz arkadaşıdır. Bu üç tanrı bir arada savaşçı tanrı üçlemesini
oluşturur. Elegua ayrıca ölümünde gardiyanıdır. İnsanların ölüm sırası geldiğinde Olofiye ulaşarak
dinlenmeye geçecekleri ölüm kapısını açan tanrıdır. Bu yolda görülen elegua, „Eshu Alagwana‟ olarak
bilinmektedir. Ölüm konusunda diğer din ve inanışlar göz önüne alındığında Elegua‟yı, mısırlıların
ölüm tanrılarına benzetebiliriz. Elegua her zaman insanoğlunun farklı durumlar karşısında kendi
risklerini almalarını ister. Eğer bir durum karşısında karar vermen gerekirse elegua kararını bekler.
Eğer yanlış karar verirsen, „Guava‟ ağacından yapılmış kancası ile verdiğin kararın sonucunu ödemen
için uygun kapıyı acar. Bu esnada seni sürekli test etmeye devam eder. Elegua‟nın görmek istediği
yanlış yapmaya devam edip etmediğindir. Yanlış yaptığın sürece elegua sonuçları barındıran kapıları
sürekli açar ve doğru yola girmeni sabırla bekler. Eğer doğru yola geçmeyi başarırsan mutluluk ve
şansın kapısını açar. Yaşamlarımız elegua tarafından labirentler gibi şekillendirilmiştir. Labirentlerde
kişi kendi seçimleri ile baş başadır. Elegua‟nın istediği şey ise tam olarak budur. O her köşede oturan
bir gardiyandır. Eğer labirentte yanlış bir hareket yaparsan, sana yanlış yola çıkacak kapıyı, doğru yolu
seçersen ise doğru yola açılan kapıyı açar. Elegua‟nın bilmediği, görmediği hiçbir şey yoktur.
Olodumare ve Olofi nin mesajcısıdır. Yani elegua mesajları insanlardan alıp tanrılara, tanrılardan alıp
olofi ye iletir. Bu yüzden geleneksel törenlerde Elegua övgü, sevgi ve iyi dilekleri alan ilk ve son
tanrıdır.

Elegua‟nın festival günü; 13 Haziran

Rengi kırmızı ve siyahtır. Bazı yolarda beyaz da kullanır.
Oynamayı ve dansı sever. Çocuksu bir tanrı olmasına rağmen tütün ürünleri tüketmeyi de
sevmektedir.
Eshu ve Elegua arasındaki fark.
Eshu düzenbazlıkları, kötülükleri, yanlışlıkları ortaya çıkaran güçtür. Tanrılara farklı teklifler
götürür. Elegua her zaman evin içinde eshu ise evin dışında gizlidir. Bunun sebebi eshu öyle
karmaşıktır ki her evden içeri girdiğinde azap ve tartışma getirir.
111
Elegua bir tanrıdır ancak eshu bir tanrı değildir. Eshu sokakalarda dolaşıp insanlara nasıl
azap çektirebileceğini düşünerek dolaşır. Çünkü insanlar eshuya hiç saygı göstermemişlerdir.
Elegua’nın Girdiği Başlıca Şekiller (Kullandığı Yollar)

Eshu Alagwanna-Lagwanna

Eshu Alaroye-Laroye

Eshu Bi

Eshu Anaki

Eshu Aina-Bara Aina

Eshu Arerebioko

Eshu Aye

Eshu Elegbara

Eshu Alaketu

Eshu Afra

Eshu Ana

Eshu Ashikuelu

Eshu Bara Layiki

Eshu Dako

Eshu Alboni

Eshu Ayeru

Eshu Aroyeyi

Eshu Ode

Esho Owo

Eshu Beleke

Eshu Eluufe
112
Kısacası Elegua, Afrika çok tanrılı dinlerinde oldukça önemli bir yere sahiptir. Elegua‟nın
memnuniyeti son derece önemlidir. Bu yüzden törenlerde ilk ve son övgü her zaman Elegua‟ya
aittir.
3.2.2.6 Ogun
Savaş, güç ve emeğin tanrısıdır. Elegua tanrılar ve
insanlar
arasındaki
(Machete) ile
kapıyı
açtığında
yolları temizler.
Şiddeti,
Oggun
tırpanı
yaratıcılığı ve
sağlamlığı somutlaştırır. Ölüm ve yaşamı kontrol etme hakkı
olan tek tanrıdır. Uzun yapılı ve güçlü bir tanrıdır. Demir
elementini en iyi nasıl kullanılabileceğini bilen tanrıdır.
Ormanın derinliklerinde sakladığı büyük örsü ile demire şekil
verir. Bu sayede kullanılacak araç gereçlerini üretir. Ochosi
gibi bilinen bir büyücüdür. Bitkiler hakkında derin bilgiye
sahiptir. Güçleri sayesinde nerede ne yapıldığını bilir. Eğer
kötü bir şey yapacaksan seni daha yapmadan engellemeye
çalışır. Her türlü yapının inşa edilmesi konusunda bilgi
sahibidir. Onun liderliği olmadan oluşturulabilecek bir yapı
yoktur. Ayrıca yaşamak için ihtiyacımız olan teknoloji onun sayesinde var olur. Elegua ve
Ochosi‟nin ayrılmaz arkadaşıdır. Bu üç tanrı üçlü savaşçı olarak adlandırılır.

Ogun un günü 29 Hazirandır.

Renkleri yeşil kırmızı ve mor dur.
Esas işi tırpanı ile yolları açmak, zorlukları ortadan kaldırmaktır. Hayvanları, içmeyi, tütün
mamülleri kullanmayı ve dans etmeyi çok sever. Obatala ve Yembo‟nun oğludur. Ochun ve
Oya‟nın kocasıdır. Ogun‟un çocukları çok çalışkandır. Asla isleri bitene kadar dinlenmezler. Ogun
gibi çocukları da içmeyi dans etmeyi hayattan zevk almayı sever. Ogun çocukları ile atışmayı çok
sever. Atışmayı kazanmadan ise asla vazgeçmez.
Ogun’ un Girdiği Bazı Şekiller(Kullandığı Yollar)

Ogun Alagwede

Ogun Arere

Ogun Chibiriki
113

Ogun Onile

Ogun Ode

Ogun Oke

Ogun Meyi

Ogun Alada

3.2.2.7 Ochosi
Savaşçıların izcisi, avcısı ve koruyucusudur. Obatala ile sürekli ilişki içindedir ve onun
tercümanıdır.
yaşamına
yön
görevlidir.
İnsan
vermekle
İnsanlara,
kendilerine yakın hissettikleri
gelenekleri takip etmelerini
tavsiye eder. Daha çok av
tanrısı olarak anılmaktadır.
Orman
Ogun
içindeki
ve
yaşamına
Elegua‟da
eşlik
eder. Oxossi ve Ode Mata
olarak da bilinmektedir. İyi bir
sihirbazdır. Ormandaki bütün bitkilerin faydalı kullanım
alanları hakkında bilgi sahibidir. Avlanırken kullandığı,
kendi yapımı olan ok ve yayını hep yanında taşır.
Nehirde yüzen bir balığı rahatlıkla yakalayabilecek
kadar iyi bir balıkçıdır. Genellikle bu tür avlanmalarını
iyi arkadaşı Inle ile birlikte gerçekleştirir.
Ochosi
ayrıca
adalet
tanrısıdır.
Her
zaman
dürüstlüğün peşindedir. Adaleti uygulayan insanlar,
ochosinin
koruması
altında
güvendedir.
Biri
suç
işlediğinde Ochosi avcı şekline geri döner ve suçluyu
aramaya başlar. Yanlış yapan insan yakalanana kadar
durmak bilmez. Yakalanan suçlular için hazırladığı özel
yerler vardır.
114
Bu yerler Ochosi‟nin hapishaneleridir. Avını yakaladıktan sonra kafese koymak gibi,
yakalanan suçluları da hemen hapishanesine yerleştirir. Ochosi‟nin sihir ile ilgili uğraşlarını,
ormanın kimsenin ulaşamayacağı kadar derin kısımlarında gerçekleştirildiği söylenmektedir. Çeşitli
bitki özlerini karıştırarak elde ettiği etkili iksirleri her alanda kullanır. Hastaların derdine deva,
düşmanlar için ise azap ve acı getiren bu iksirlerin bazıları zehirlidir. Bu zehirli iksirlerini okunun
ucuna sürer. Bu sayede avlanırken oku bir hayvana saplandığında ölüm kaçınılmaz olur. Avlanma
esnasında çoğunlukla Elegua ve Ogun ile birliktedir. Elegua uzun çalıların arasını açar, Ogun
tırpanı(Machete) ile yolları temizler, Ochosi ise bu sayede kolaylıkla avına nişan alır. Asla nişan
aldığı hedefi kaçırmaz. Geyik avlamayı çok sevmesine karşın, zaten ormandaki bütün hayvanlar
Ochosi‟nindir. Av sırasında Ochosi büyük oynamayı sever, bu esnada onun için imkansız diye bir
şey yoktur.

Ochosi‟ye adanan gün 25 Ekim‟dir.

Ochosi‟nin renkleri mavi, sarı, mercan rengi ve yeşildir.
Nerdeyse her hayvanla beslenir. Çocukları da kendisi gibi adalet peşinde ve güvenilirdirler;
sürekli avlanırlar ve her şeyin temelindeki gerçeklik arayışındadırlar. Avcılar, balıkçılar ve kanun
uygulayıcılar, Ochosi‟nin koruması ve gözetimi altındadırlar. Cezaevi ve mahkemeler Ochosi‟nin
kontrolündedir. Ochosi‟ye, birisi haksız yere suçlandığında, iftiracılar olduğunda yada yalnızca
haklı olanlar için kanunların engellenmesi gerektiğinde danışılır.
Ochosi Hakkında
Ode/Odede
Ode‟nin Ochosi‟nin babasın olduğu söylenir. Ode ormanın derinliklerinde yaşayan güçlü bir
kabile büyücüsüdür. Ochosi‟ye avlanma oyununu öğreten Ode‟dir. Avladığı bütün kuşlar ve
hayvanlar Ode ile ilişkilendirilir. Uzun boylu olduğu ve tıpkı oğlu Ochosi gibi geyik ve leopar
derisinden yapılmış giysiler giydiği söylenir. Ochosi‟nin oklarını ve yaylarını Ode yapmıştır.
Obaloke
Ochosi‟nin emirlerine göre mahkumları yakalayıp hapishane hücresi denilen kafeslere kitleyen
Obaloke‟dir.
Abola ve Aboqui
Ochosi‟nin her zaman yanında olan ve ona muhafızlık yapan, avlanma sırasında Ochosi‟yi asla yalnız
bırakmayıp koruyan ikizlerdir.
3.2.2.8 Yemaya
Deniz ve göllerin tanrısıdır. Her şeyin anası bütün zenginliklerin kaynağıdır. Tanrısı olduğu sular
gibi derin ve bilinmezdir. Merhametin tanrısı olarak da bilinir çünkü hiçbir zaman çocuklarına sırtını
dönmez. Obatala nın kız kardeşi Aganju nun eşidir. Afrika çok tanrılı dinlerinde oldukça önemli bir
tanrıdır.
115
Yemaya‟nın Kullandığı Bazı Yollar (Girdiği Şekiller)
* İbu Achaba
* Ibu Okunte
* Ibu Mayelewo
* Ibu Okuto
* Ibu Asesu
* Ibu Ataramawa
* Ibu Oro
* Ibu Elowo
* Ibu Agana
* Ibu Tinibu
* Ibu Ina
* Ibu Oggun Asomi
3.2.2.9 Babalu Aye (Asojano)
Hastalıkların tanrısıdır. Hasta olan insanlar iyileşmek için ona dua ederler. İnsanlara karşı sade
beklentileri vardır. Sadece dua etmelerini bekler. Bazı geleneksel kaynaklar, kendisinin de hasta
olduğundan bahseder. O denli hastadır ki, insanlara yardım dışında
başka hiçbir işle uğraşamamaktadır. Bazı inanışlara göre Babalu
Aye yeryüzündeki tüm hasalıkları geçirmiştir. Dolayısıyla her hasalık
hakkında bir çözüm yolu bulabilmektedir.
Acronica diye de bilinen Asojano, deri enfeksiyonu, ve
ölümcül olan veya olmayan bütün hastalıkları insanlara taşır.
Asojano, vücudunda çıban ve yaralar olan, elindeki bastonuyla
gezen biri olarak bilinir. Olofi‟nin gazabıyla bu hale gelmiş ve
yeryüzüne hastalık yayma göreviyle cezalandırmıştır.
Ayrımcılık tanrısıdır. Salgın hastalığı ve rahatsızlıkları
yüzünden kendiyle çatışır ve etrafındakiler de onu dışlar. İnsanlara
yaklaşmak istediğinde savunma olarak ona su atarlar. Toplum
içinde dilenci ve serseri olarak görülür. İnsanların yüreğinin nasıl
olması gerektiğini anlatabilmek ve test edebilmek için kendini böyle
gizler. Eğer ki herhangi biri bu testi geçemezse, Asojano‟nun salgın
hastalıkları artık ona, bir yakınına ya da ona ait bir eşyaya geçmiştir.
116
Bu salgın hastalıklarla cezalandırılan insanlar aslında kurban değil, tüm dünyaya Asojano‟nun
varlığını, Asojano ve Olofi‟ye saygı gösterilmesi gerektiğini gösteren aracılardır.
Asojano (Babalu Aye) sudan hoşlanmaz. Tek tahammül edebildiği su hindistan cevizi suyudur.
Gündüz dışarı çıkmaktan kaçınır çünkü Olorun‟un ışınları hastalıklı derisini yakar ve zarar verir. Daha
çok geceleri çıkar ve salgınını insanlara yayar yada aksine salgın hastalığa yakalanmış olanları
kurtarmaya ve onlara yardım etmeye çalışır. Işığın ulaşamadığı yerlerde saklanır.

Babalu Aye(Asojano) günü 17 Aralıktır.
Asojano, salgın hastalığı ve peşini bırakmayan belaları nedeniyle Yoruba tarafından sürülmüştür.
Cango bu sırada ona eşlik etmesi için iki adet köpek hediye etmiştir. Birçok kaynaktaki tasvirlerde
Babalu Aye ın elinde ona eşlik eden bir çift köpel görülmektedir.
Asojano nun girdiği şekiller(Kullandığı yollar)

Afimaye

Baba Aribo

Aluwa

Socuta

Aliprete

Osunike

Baba Ode

Chakpana

Ano Yiwe
3.2.2.10 Orisha Oco
Tarım ve tarım ürünlerinin tanrısıdır. Tarım ile ilgili tüm aletlerin kontrolü ona aittir ve Cango ile
eşleri arasındaki anlaşmazlıkları da düzenler.
Toprakların atası ve tanrısıdır. Ekinlerin diri ve bereketli olmasını sağlayan ve tarımın sırlarını tutan
tanrıdır. Ekin alanlarının dengesini ve istikrarını korur. Her gün ekinleriyle ilgilenir, tarlaları ve hasatı
korumak için görev başındadır. Tohumları ekmek için Ogun‟un hazırladığı iki öküzün yardımıyla
çalışacak bir araba kullanır.
Orisha Oko aynı zamanda tanrının yargıcıdır. Tartışmalardan nefret eder, ve bir kavga sırasında
kadınları savunmak için kendini ortaya atan ilk kişi olur. Verimlilik ve doğurganlık tanrısı olarak da
bilinir. Herhangi bir kadın doğurgansa ve çoğalmıyorsa onları ikna eder. Toprakların en verimli
yüzüdür. Beklenen bereket ve bolluk Orisha Oko sayesinde oluşmaktadır.
117
İki öküz tarafından çekilen topraktan yapılmış kağnı benzeri arabada yaşar. Orisha Oko‟ya,
refah,sağlık ve iyi talihi için dua edilir. Duada, “dünyadan alınan dünyaya geri verilmelidir” denilir.
Böylece adak bilinen kurallarla adanmış olur.
Orisha Oko, gök gürültüsü tanrısı tarafından kırmızı renk ve şimşeklerle ödüllendirilen Chango‟nun
arkadaşıdır.

Orisha Oko‟nun renkleri pembe ve gökmavisidir.

Ona adanan gün 22 Mart ya da 22 Mayıstır.
Aziz Isidro ile benzer olduğu bilinir. Uğurlu sayısı 7 dir. Topraktan gelen her şey onun ürünleridir,
bütün ekinler ona verilir. Kurbanları erkek keçiler, güvercinler ve horozlardır. Güçlü ve sıcakkanlı bir
babadır. Çok çalışanları, özellikle de tarlada çalışanları korur. İnsanlar Orisha Oko için sebze ve ekin
diker. Orisha Oko yemek yiyeceği zaman toprakta bir çukur kazılır ve törensel arınmadan gelen
yiyecekler bu çukura konulur.
Orisha Oko Hakkında
Koricoto
Orisha Oko‟nun erkek kardeşidir. Güneş battığında ekinlere göz kulak olan tanrıdır. Koricoto
bostan korkuluğu olarak tasvir edilir ve ekinleri kuşlardan korumak için tarlanın ortasında oturduğu
söylenir. Abisiyle birlikte yemek yer ve sırları bulunan teknesiyle abisine yakın yerlerde yaşar. Renkleri
yeşil ve kırmızıdır.
3.2.2.11 Osain
Tanrıların doktorudur. Ormanların efendisidir ve bütün şifalı
ilaçların kontrolü ondadır. Bütün tanrılar şifa bulmak için onun kutsal
sıvı karışımlarını kullanırlar. Yeryüzündeki tüm hastalıkların çaresi
ormanlarda gizlidir ve ormanların efendisi Osain olduğu için şifanın
tek yolu da odur
3.2.2.12 Ibeyi
Cango ve Ochun‟un ikiz çocuklarıdır. Gençliği ve yaşama gücünü temsil ederler. Yeryüzündeki tüm
canlılar, yaşam enerjilerini ondan alırlar. Yaşam enerjisinin var olması onun eseri olduğu gibi bu
enerjinin azalması da ona bağlıdır. Çoğu geleneksel kaynakta ikizlerin birinin erkek diğerinin dişi
olduğu gösterilmektedir.
118
Ibejiler tanrıların en sevimlisi olan ilahi
ikizlerdir. Ufak tefek fakat çok güçlülerdir. Bu tanrılar
günlük hayattaki zorlukların üstesinde gelmek için
yardımcı olurlar. Aynı iki tekne ve aynı iki oyuncak
bebek ile temsil edilir. Genelde birisi erkek diğeri
kızdır. Kız olan kırmızı erkek olan ise mavi-beyaz
giyinir. Her yeni kabul edilmiş bireye verilen 5 ana
tanrının kolyelerini taşırlar. Onlara verilen çocukları
ve oyuncakları zevkle kabul ederler. Ibeji‟ler, Elegua
gibi pastalardan ve şölenlerden çok hoşlanırlar.
Kendi adlarına şölen düzenler yada diğer şölenlere
katılırlar.
Çocuk sahibi olarak ödüllendirilmemişlerdir
dolayısıyla çocukları yoktur. Herhangi biri ikiz
doğurduğunda, ikizlerin koruyucu meleklerinin
Chango ve Yemaya olduğu söylenir. İkizlerden
sonra gelecek olan çocuk da Oshun‟un çocuğu olur.
İbeji İkizleri Hakkında
İbeji ikizleri Ochun ve Chango’nun
çocuklarıdır. Ochun hamile kaldığında, bu gizli
hamileliği tanrılardan saklamıştır. İkizler doğduğunda kardeşi Yemaya’nın evine sığınmıştır. Kardeşini
uzun zamandır merak eden Yemaya, böylece nedenini öğrenmiş ve uzun zaman Ochun’u misafir
etmiştir. Oshun Yemeya’ya çocuklarına bakabilmek için çok genç olduğunu, ve Yemaya’nın çocuklara
daha iyi annelik yapabileceğini söylemiştir. Böylece çocukları Yemaya üstlenmiştir. Oshun çocuklarına
hediye olarak kendi kolyelerini bırakmıştır. Birçok resimde boyunlarında tasvir edilen kolyeler
bunlardır.
İkizler hakkında bir sorun çözülmesi gerekiyorsa onlara bir ibadet yeri yapmak ve diğer bütün
çocukların pastaların yiyeceklerin ve oyuncakların olduğu bir şölen düzenlemek yeterdi. Şölende diğer
çocuklara ne ikram ediliyorsa Ibeji’lere de aynısının ikram edilmesi gerekirdi. İkizlerin kurbanlık
yiyecekleri güvercin ve horozdur. Her zaman biri ne yerse diğeride aynından yerdi. İbeji lerin adının
geçtiği birçok ritüelde sunulan adaklar daima ikişer adet olurdu.
3.2.2.13 Orunmila (Orula)
Bilgelik ve kehanetler ile kaderimizi yaratır. Geleceği görme
yetisine sahiptir. Yeryüzünün başına gelecek iyi ya da kötü tüm olaylar
ve durumlar onun tarafından önceden bildirilmiştir. Orunmila artan iylik
karşısında iyi gelecekleri, evren için hazırlarken, artan kötülük
karşısında acı ve hastalığın haberini verir.
İnsanların geleceğini ve ömürlerinin süresini bilen bilge ve ilahi bir
tanrıdır. Orulanın Olofi ‟nin hediyesi olarak yeryüzüne gelen ilk
peygamber olduğuna inanılırdı.
119
Kendisine kehanetleri sırasında insanlara güvenlik, ilim, aydınlık ve saflık vermesi öğretildi.
Herhangi bir ruh bir insan bedenine reankarne olurken Orula‟da ordadır. Ruha dünya hakkında yol
gosterir ve bilgilendirir, aynı zamanda yapacakları hakkında bir liste verirdi. Orula‟nın kehanet
tahminlerini yapan 16 ata ruh ile birlikte olduğuna inanılmaktadır. Bunlar tahminler yardımıyla geçmişi
şimdiki zamanı ve geleceği bilebilirler.
Orula şeytana karşı savaşı kazanmak ve insanları yönetmek için gerekli olan bilgi ve zekadır. Olofi
dünyayı yaratırken Orula insanlığın yanındaydı. Olofi‟nin her durumda en büyük şahididir. Hatta bazı
inanışlarda tanrıların yaratılma surecine bile şahit olduğundan bahsedilirdi. Bu Orula‟nın neden bütün
insanlığın ve tanrıların kaderi hakkında her şeyi bildiğinin en iyi kanıtıdır. İyi bir danışmandır ve sözleri
iyi öğretilerdir.
Orula tanrılarla iyi arkadaştır ancak en iyi arkadaşı Chango dur. Chango ile hep berbaberlerdir ve
Chango da kehanetlerle ilgili bilgilidir. Eshu da guvenilir arkadaslarındandır. Eshu insanlıgın adaletini
test eder, Orula ise insanlıgın hayvanların butun varlıkların başlangıcını ve sonunu bilir. Orula ‟nın
erkek takipçilerinde „Orula eli‟ kadın takipçilerinde ise „Orula kutusu‟ vardır.

Orula‟ ya adanan gün 4 Ekimdir. (st Francisof Assisi ile aynıdır.)

Rengi yeşil ve sarıdır.
Düşüncelerini okur ve basına gelecek talihsizlikler konusunda seni uyarır. Hindistan cevizi, palmiye
yağı, şarap ve tatlı kekler sever. Takipçileri onu onurlandırmak için yeşil ve sarı boncuklu bilezikler
takarlar. Kehanetlerini anlatırken kullandıgı “ekulele” ve “irofa”sı vardır.
3.2.2.14 Olokun
Derin okyanusların tanrısı
ve koruyucusudur. Okyanusların
gizemi kadar kendiside gizemlidir.
Olokun
denizin
derinliklerinde
yaşayan bir tanrıdır. Çift cinsiyetlidir.
İstediği şekle ve forma girebilir. Yarı
erkek yarı denizkızı görünümlüdür.
Bazılarına göre kadın olarak kabul
edilse de çoğu kişi onu erkek olarak
kabul etmiştir. Okyanus tabanının
derinliklerinde
kimsenin
ulaşamayacağı
yerlerdedir.
Yaşadığı alanı bilen kendisi, Olofi ve
Olodumare‟dir. Yeri karanlık ıssız sular ve kayalar arasındadır. Her balık onun alanına yaklaşamaz.
Ölüm ve yaşamın temsilcisidir. Krallığı en büyük mezarlıktır. Her şey okyanusun derinliklerine
batar. Yemaya‟nın sularında ölen cesetler Olokun un yerine gelir.
Olokun insanlara sağlık, refah ve sağlam temeller vermek için vardır. Bütün zenginlikleri ona
başvuracak olan insanlar için okyanusun derinliklerinde saklar. Sayıları 7 ve 9dur. Rengi mavi ve
beyazdır. Takipçilerinin evinde mavi beyaz bir kase ile temsil edilir. Aynı şekilde birçok inanışa göre
okyanusun derinliklerine ışık giremediği gibi, takipçilerinin evlerinde karanlık yerlerde bulunduğu
düşünülür. Sırları, Olofi tarafından insanlığa sunmuştur. Sırlarını bilen tek kişi Olofi‟dir.

Sayısı 7 ve 9 dur.
120

Rengi mavi ve beyazdır.
Olokun gizemli ve zor bir mizaca sahiptir. Okyanusun derinliklerine zincirlenmiştir ve böylece
öfkesi yeryüzünü etkileyemez. Olokun‟ a ozellikle saglık için dua edilir ve bu dileği saniyeler içinde
gerçekleştirebilecek bir tanrıdır. Okyanusların gerçek kralı odur ama suların bir kısmı Olofi tarafından
Yemaya‟ya verilmiştir.
Olokun bereket, sağlık ve refah için vardır. Ona yapılan adaklar denize atılır. Kurbanlık hayvanları
ördek, kaz, domuz, horoz, hint domuzu ve güvercindir. Meyveleri ve yeryüzünden gelen bütün ekinleri
sever. Çocukları Yemaya‟ nın gizemine girmiştir. Çocuklarından biri saygı görüyorsa bu Yemaya‟nın
yanında olduğu içindir.
Her yıl Olokun‟a kurban edilen hayvanlar okyanusun derinliklerine bırakılır.
3.2.2.15 Ochumare
Gökkuşağı tanrısıdır. Aynı zamanda tanrısal hareketlerin ve
çocukların koruyucusudur.
3.2.2.16 Aganju(Agallu)
Cango‟nun babasıdır. Volkanların doğasını ve öfkesini temsil
eden tanrıdır. Dere kenarlarında yaşayan uzun boylu dev bir silüettir.
Aguyu, Bi Yaya veya Agallu Sola olarakta bilinen
Agallu,
depremlerle birlikte, dünyanın merkezindeki çekirdek ve onun enerjisi
ile temsil edilir. Annesi Oroina dan dolayı, lavlar ve magmalar da
onunla ilişkilendirilir. Dünya‟nın dönmesini sağlayan o dur.aynı
zamanda dünyanın merkezinden gelen ısı da Agallu‟dandır. Bütün
tanrıları kontrol eden odur. Santeria‟da (Afrika çok tanrılı dinleri),
Agallu nun sırlarını sakladığı toprak veya tahtadan yapılma bir kasesi
vardır. Nasıl bir volkanın bacası bir kapakla kapatılamıyorsa
Agallu‟nun da kasesinin üstü de sembolik olarak hep açıktır.
Agallu,ruhların derinliklerinden gelen güçtür, vücüdun özü ve
121
merkez i olarak nitelendirilir.
Depremler de Orisha Agallu ile ilişkilendirilir, çünkü üzgün olduğunda ya da değişim için yer
açmak istediğinde, dünyanın merkezinden yeryüzünü değiştirip etkileyebilir. İnsanoğlunun dünyaya
saygı göstermediği zamanlarda, dünyanın merkezinin duvarlarını sallar ve deprem olmasına neden
olur. Agallu ve Yemaya, yeryüzünü değiştirmek istediklerinde okyanusların altındaki yerkabuğunda
depremler meydana gelir. Her deprem olduğunda dünyadaki yaşam düzeni değişir, yeni bir hayat, yeni
yollar, yeni yapılar inşa edilir.
Agallu nehir yakınlarında da görülür. Günümüzdeki feribotçular gibi nehirden geçmek
isteyenlere yardım eder. Orisha Ohsun‟la ilişkisinden sonra azgın nehri nasıl sakinleştirebileceğini
öğrenmiştir. Nehir sakinleştikten sonra insanları nehrin karşısına geçirir. Ayrıca Oya‟nın ona takas
olarak verdiği 9 rengi de kullanır. Oya rengarenk eteğini, Agallu‟nun yaptığı bir iyilik karşılığında
vermiştir. Agallu büyük ve ağır adımlarla yürür. Büyük adımları, büyük engeller aşması ile ilişkilendirilir.
Bir kaç eşya ile birlikte yürürken engelleri aşmasına yardımcı olan „oshe‟ denilen baltasını taşır. Kendi
kendine kaldığı zamanlarda sessiz bir savaşçıdır fakat rahatsız edilirse tıpkı dünyayı sarsan lavlar ve
depremler gibi tepki gösterir.

Agallu‟ya adanan gün 25 Temmuz‟dur.

Rengi koyu kırmızı yada şarap kırmızısıdır.
Kurbanlık yiyecekleri, keçi, horoz ve tavuktur. Meyvelerde de, oğlu Chango‟nun sevdiği her şeyden
hoşlanır. Hurma yağıyla birlikte 9 fıstık yemekten hoşlandığı söylenir. Agallu‟nun çocukları güvenilir ve
sıcakkanlıdır. Öfkeleri volkan patlaması gibidir. Agallu çocukları sayesinde Afrika‟ya kabul edilmiştir.
Bu kabul Chango oro Agallu ya da Oshun oro Agallu olarak bilinir.
Agallu Hakkında
Oroina
Lav ve magma tanrısıdır. Agallu‟nun annesidir ve dünyanın merkezinde çekirdeğinde yaşar.
Bilinen en güçlü tanrıdır. Oroina dünyanın merkezinde tüm dünyayı ısıtan enerjidir. Olorun‟la bir bağı
vadır çünkü enejisini ondan alır. Seramonilerinde kazarak dünyanın merkezine ulaşma isteği temeldir.
Oğlu ile birlikte süratli bir şekilde koşarak önüne gelen her şeyi yıkıma uğratır.
3.2.2.17 Oba (Obba Nani)
Cangonun kıskanç eşi, Yemeya‟nın kız kardeşidir. Kutsal
evlilik bağının ve ev hayatının koruyucusudur. Geleneksel evlilik
ritüellerinden önce oba ya yakarılır ve izin istenir.
3.2.2.18 Erinle (Inle)
122
Sağlığın ve iyi bir
yaşamın tanrısıdır. Sık sık
tanrılara
da
yardım
etmektedir. Inle sağlık ve
tıbbi
tedavi
tanrısıdır.
Inle‟nin evi okyanus ve
nehrin
birleştiği
kıyı
boyunda bulunur. Inle‟nin
tıpkı bir kadın gibi ince
ruhlu ve hoş nitelikleri
vardır. Uzun ipeksi saçları
7 örgü şeklindedir ve en
güzel kıyafetleri giyer. Inle
Abata
ile
evlidir
ve
Yemaya
ve
Oshun‟la
ilişkileri vardır. Tıbbı bitkiler ve ağaçlar hakkındaki bilgisi oldukça zengindir. Osain‟den çok şey
öğrenmiştir. Hasta ve muhtaçlara yardım edebilmek için bütün bilgisini ortaya koyar. Inle alçak
gönüllüdür ve her zaman kendisine ihtiyacı olanların yardımına koşar.
Inle aynı zamanda avcı ve iyi bir balıkçıdır. Uzun bir değnek ve oltasıyla birlikte gezer. En
sevdiği arkadaşı Ochosi ile su kenarlarında oturup balık avlamaktan hoşlanır. Inle her nereye giderse
gitsin arkadaşı Ochosi‟de onunla birlikte avdadır. İkisi de dere kenarında birlikte içip sohbet etmekten
büyük zevk alır.

Inle‟ye adanmış olan gün katolik aziz Rapheal ile aynı gün olan 29 Ekim‟dir.
Inle bütün güzel içki ve yiyecekleri sever. Değerli taşlar, sanat, müzik ve şifa sevgisi onun için çok
değerlidir. Inle‟nin çocukları genelde sessiz ve sakin bireylerdir. Onlar da tıbbi alanda ilgilidir ve
insanlara yiyecek sağlar ve bakımlarını üstlenirler. Inle güvercin, bıldırcın, koç ve horozla beslenir.
Beyazlığın, saflığı ve temizliği temsil ettiğine inandığı için bütün hayvanları beyazdır. Doktorların ve
hastanelerin koruyucusudur. Üzerinde taşıdığı sembol tüm dünyadaki her medikal fakültede kullanılan
birbirine dolanmış iki yılandan oluşan semboldür.
Inle Hakkında
Abata
Inle‟nin karısı ve yardımcısıdır. Inle‟nin bütün medikal görevlerinde ona yardım eden kişidir.
Onunla birlikte yaşar. Inle‟nin çözüm bulmakta zorlandığı konularda ona başka bir bakış açısı sunar.
Boyuto
Inle‟nin sürekli yanında olan ruhani varlıktır. İnsanların görüşleri onun himayesinde ve
korumasındadır. Balık oltası ile temsil edilir. Tasvirlerde bu şekilde çizilmektedir. Obatala‟ya gümüş
madenini getiren orisha Boyuto‟dur. Ayrıca çöl ve deniz serabı tanrısıdır. İnsanların görüşleri hakkında
her zaman onlara yardımcı olduğu bilinir.
Tobia
Inle‟nin yardımcılarındandır. Olta kancası ile simgelenir.
Asao
Inle‟ye heryerde eşlik ve refakat eden iyi bir arkadaşıdır.
3.2.2.19 Nana Buruku
123
3.2.2.20 Yewa
3.2.2.21 Egun
Egun ölülerin ruhudur. Egun‟u tanrı olarak
düşünmek yanlıştır. Her insan etrafında birden fazla egun
ile var olmaktadır. İnsan doğduğunda tanrılar tarafından bir
veya daha fazla egun gönderilir. Bu egunlar o insanı
gözleyerek görevlerini yapmış olurlar. İlk atalarından
günümüze gelen birçok ölmüş insan egun olabilir. Kendi
ailesinin ölmüş ruhlarından yakın ailelerin ölmüş ruhlarına
kadar birçok farklı yerden olabilirler. Egunlara birçok
inanışta dua edilir. Günlük hayatı düzenlediğine inanılır.
Erkek Tanrılar (Male Orishas) ve Özellikleri
Afrika çok tanrılı dinlerinde ki erkek tanrılar genellikle savaşçı, güçlü, bilgin, sert yapılı birçok
durumda dayanılacak sağlam bir duvar niteliğindedir. Avlanmayı ve sölenleri severler. Genellikle eşleri
ile birlikte yaşarlar. Neredeyse tamamının çocukları vardır ve bu çocuklar kendi özellikleri
doğrultusunda yetiştirilmiştir. Hepsinin sırlarının bulunduğu özel eşyaları vardır ki, çoğu zaman bu
geniş büyük bir kasedir. Sürekli birbirleri ile ilişki içindedirler. Birçok durumda birbirlerine danışır ve
yardım isterler. Genellikle yaşadıkları yerin dışında hayatlarına devam ederler. Eşleri evlerinin
bekçileridir.

Cango

Obatala

Babalu Aye

Elegua

Ogun

Ochosi

Agallu(Aganju)

Orisha Oko

Osain
124

Ibeji (Erkek)

Erinle (Inle)

Orunmila (Orula)
Bayan Tanrılar (Female Orishas) ve Özellikleri
Genellikle anaç özellikleri ile ön plana çıkarlar. Tamamına yakını evlidir. Eşleri dışarıdayken
evin sorumluluğu onlardadır. Daima düzenleyici ara bulucu, toplayıcı bir görev üstlenirler. Savaşçı
değildirler. Herkese yardım etme istekleri ile bilinirler. Tamamına yakınının çocuğu vardır.
Kendilerinden yardım isteyenleri asla geri çevirmezler. Genellikle aşkı sevgiyi ve evlilik hayatını
betimlerler. İnce yapılı ve bakımlıdırlar. Eşlerinin yanındaki en önemli destek ve danışmandırlar.
Sorunlar karşısında her zaman yapıcıdırlar. Dolayısıyla çoğu durumda savaş yanlısı değildirler. Şiddeti
en son çare olarak görürler.

Oya

Ochun

Yemaya

Oba (Obba Nani)

Ochumare

Yewa

Nana Buruku

İbeji (Bayan)
Görüldüğü gibi Afrika nın çok tanrılı dinlerinde oldukça fazla sayıda ve özellikte tanrı(orisha)
bulunmaktadır. Burada adı geçmeyen bazı orisha türleri de mevcuttur. Elbette salsa dansı ile sosyal
anlamda uğraşan birinin yukarıda adı geçen tanrı isimlerini bilmesi gerekmemektedir. Ancak az sonra
anlatacağımız hareketlerin isimleri bu tanrı adları kullanılarak oluşturulmuştur. Hareketlerin içeriği de o
tanrının hükmettiği alanda ki hareketleri ve gücü sembolize edilerek oluşturulmuştur. Dolayısıyla bilgili,
dolu ve her soruya hazır yenilikçi salsa dansçıları olarak sizler bu tanrısal hareketleri isimleri ile bilmeli
ve en doğru tavrı ile uygulamalısınız.
3.2.3 Temel Orisha Figürleri
Cango: Oldukça temel rumba stili hareketlerinden biridir. Temel olarak birden fazla uygulama
şekline sahiptir. Farklı yön kullanımı hareketin yüksekliğinde ki değişmeler ile cango birçok
varyasyona sahiptir.
125
Obatala: Öne ve geriye başlanabilen adımlara sahip olan obatala, bir sekizliğin son ritminde
kazandığı yüksekliği kaybetmesi ile son bulur. Ortalama, zemin ile vücut 180 derece olacak şekilde
üst beden konumlandırılır. Ayaklar kapalı ve birbirinin yanındadır. Vücutta afro – cuba
hareketlerinin temel özelliği olan serbest salınım dikey doğrultuda devam etmektedir. Hareket her
iki bitte biraz daha dikleştirilir ve son bitte kazanılan diklik yerini başlangıçtaki vücut duruşuna
bırakır. Ellerin kullanımı ise, her adımda sağ el sol omuza, sol el sağ omuza gidecek şekildedir.
Yemaya: Daha çok bayanlara ait bir figürdür. Erkekler tarafından günümüz bazı sahne şovları
dışında gelenekselde kullanıldığı görülmemiştir. Birkaç farklı varyasyonu bulunmaktadır. Daha çok
toprağa tohum serpme, eteklerini toplama gibi hareketler figürde hayat bulmaktadır.
Arara: Oldukça önemli hareketlerdendir. Yön, yükseklik ve kol kullanımına göre birkaç
varyasyonundan söz edilebilir. Elde kesici bir tırpan (machette) tutulduğu varsayılarak figürler
uygulanır. Çoğu geleneksel uygulamada gerçek bir kama dansçılara eşlik eder. Oldukça eğik,
nerdeyse yerde yapılan versiyonları bulunabildiği gibi daha yüksek ama geniş kol kullanımına
sahip türleri de bulunmaktadır.
Cachan (Guaguanco karşılığı Punta Taco’n): Rumba stili temel hareketlerindendir. Figürde yer
değişimi amaçlanmaktadır. Aksak ve ara ritim kullanan küçük şase adımları ile öne doğru hareket
edilir. Arkaya hareket söz konusu değildir. Vücuttaki hafif bouns(yaylanma) korunmalı, kollar doğal
kullanımı olan ters kol – ters bacak şeklinde figüre eşlik etmektedir. Tüm geleneksel
uygulamalarında yer değişim adımı olarak kullanılmaktadır.
Cachango: Kacan ve cango hareketlerinin birleşiminden doğan bir figürdür. Ayaklar kacan adımı
tekrarlarken, eller ve vücut cango figürünü uygular.
Palo: Palo yu sadece bir hareket olarak düşünüp incelemek oldukça yanlıştır. Palo kendine has bir
felsefesi olan özgün bir türdür. Kendine özel müziği ve onlarca figürden oluşan dansa sahiptir.
Tüm detayları 2. Kademe Antrenör Yetiştirme kitabında incelenecektir. Ancak ülkemizde kullanılan
hali ile palo figürü şu özelliklere sahiptir. Vücut hafifçe öne eğik durumda ayaklar kırık iken kolun,
126
omzun ve bir ayağın geriye atıldığı figürün adıdır. Dikey doğrultuda ki salınım hareketi bu
figürde de kullanılmaktadır.
Salazalo ( San Lazaro, Salanzalo): San Lazaro Afro-Cuba'da (Orisha Dansları) Babalu Aye 'ye
karşılık gelen Hristiyan Azizidir. Örneğin Yemaya Meryem Ana, Elegua ise Hz İsa ya karşılık gelir..
Hareket genel olarak farklı yönlerde kullanılan birbirinden bağımsız el kombinasyonları, ayak
figürleri ve vücut duruşlarını temsil eder. Bu hareketlerin herhangi bir sırası yada senkronu
bulunmaz. Adeta çıldırmış bir insan tasvir edilmektedir. Tavrı oldukça zor hareketlerden biridir.
Gerçekten zihinsel olarak tavır hissedilmeli ve takibinde figür uygulanmalıdır.
Columbian: Genellikle erkeklerin kullandığı bir figür tipidir. Sayısız varyasyonu bulunmaktadır.
Ancak temel olarak erkeğin elindeki bıçak veya benzeri keskin cisimlerle kendini keserek
cezalandırması anlatılmaktadır. Özellikle savaş hazırlıklarında bireysel motivasyon amacı ile
gelenekselde kullanılmıştır.
3.2.4 Temel Guaguanco (Rumba) Figürleri
Teknik anlamda salsa dansı ile uğraşan dansçılar tarafından iyi bir şekilde öğrenilmesi gereken
figürlerin başında guaguanco figürleri gelmektedir. Genel olarak tüm guaguanco figürlerinde
vücuttaki bouns(yaylanma)
hareketi korunur.
Adımlar kısa aralıklarla, ağırlığın tamamı
aktarılmadan atılır. Bacaklar dizlerden bükük, üst vücut hafifçe öne eğiktir. Bu tavır dansın
genelinde korunmaktadır. Tüm guaguanco figürleri uygulanırken bayan erkeği sürekli takip eder.
Bunun nedeni erkek tarafından yapılabilecek ani vacuna ataklarına karşı uyanık olmaktır. Kısaca
bazı önemli guaguanco figürlerini sıralayacak olursak;

Dos Manos

A Manos Opuestas

Sacudete

Che‟kere

Despojate
127

Desperate

Pejnada

Recoje y Suelta

Cadencia de un Lado

Tumbao

Guaracha

Punta Taco‟n
ilk akla gelenleridir. Şimdi bu figürleri detaylıca inceleyelim.
3.2.4.1 DOS MANOS
Dos manos iki el anlamına gelmektedir. Ayaklar „Side Step‟ (Yan Adım) adımı yaparken
vücuda dizlerin alçalıp yükselme hareketi kullanılarak hafif bir bouns verilir. Bu aşamada beden
hafifçe öne doğru eğilir. İki el açılan ayak yönünde alt çaprazlara doğru hareket ettirilir. Ellerin
ayası (iç tarafı) yukarı veya aşağı bakabilir. Birçok uygulamada eller alt çapraza yönlendirilmek
yerine dik açı ile zemine de yönlendirilebilir. Temel rumba stili hareketlerinden biridir.
Gelenekselde, sahne şovlarında, özgün koreografilerde ve guaguanco ritminin duyulduğu her
yerde dansçılar tarafından en çok kullanılan figürdür. Ellerin açılma doğrultuları ve ayak açılarına
göre farklı dos manos varyasyonları üretmek mümkündür. Temelde ise ayak hareketleri ve tavrı
hiç değişmemektedir. Gelenekselde erkek hareketi oldukça sert uygularken bayan, temel ayak ve
vücut hareketlerini yaparken elleri ile eteğini tutmaktadır. Genel tavır olarak gelenekselde erkek
her an aşılamaya(vacunao) hazır, bayan ise bu atağı savuşturmak
için eteğini hiç
bırakmamaktadır.
3.2.4.2 A MANOS OPUESTAS
Dos manos figüründeki temel ayak hareketi ve duruş tavrı aynen geçerlidir. Ayaklar dizlerden
bükük, vücut hafif eğiktir. Dos manostan iki farkı vardır. Birincisi tek el ile yapılması, ikincisi ise figür
sırasında kullanılmayan elin elbiseyi tutmasıdır. (Erkek için pantolon, bayan için etek) Ayaklar side
step adımını tekrarlar. Bu esnada açılan ayak tarafındaki el giysiyi tutmakta, diğer el ise ayağın açıldığı
yönde alt çapraza doğru hareket ettirilmektedir. Birçok varyasyonunda el alt çapraza hareket ettirilmek
yerine öne veya aşağıda kullanılmaktadır. Hareketten anlaşılabileceği gibi figür ters kol – ters bacak
ilkesine göre uygulanmaktadır. Birçok rumba hareketi ters kol ters bacak ilkesine göre şekillenmekte,
bu sayede vücut senkronizasyonu bozulmamaktadır. (Sol el ile sağ ayak, sağ el ile sol ayak kullanılır).
128
Erkekler pantolonlarını elleri ile yukarı çekerken diğer figüre geçmek için çoğu zaman diğer
ellerini yumruk şeklinde başlarının üzerine götürürler. Güçlü bir duruş sergileyen bu görüntü, erkek için
bir gösteridir. Bayanın takip mekanizmasını kırmayı amaçlayan birçok varyasyon ellerin pozisyonları ile
sağlanmakta ve üretilmektedir.
3.2.4.3 SACUDETE
Rumba temel adımı uygulanırken, bir yöne dos manos, a manos opuestas vb. figürlerden birisi
seçilir ve yapılır. Diğer yöne, ise ayak side step adımını uygularken eller göğüs hizasına kaldırılır. Bu
esnada ellerin ayası yere bakmakta, parmakların görünümü ise gergin ve düzdür bir görüntü
sergilemektedir. Eller göğüs hizasına kaldırılıp ayak yana açıldığı sırada, eller ve omuzların yardımıyla
üst beden, omuzlar hizasında kısa aralıkla sallanır. Sacudete „Sallama‟ anlamına gelmektedir. Figür
her iki barlık aralıkta tekrarlanır. Guaracha figürüne oldukça benzemektedir. Aralarındaki fark ise
Sacudete uygulanırken üst beden karşıya dönükken, Guaracha uygulanırken üst beden yanlara doğru
çevrilir.
3.2.4.4 CHE‟KERE
Rumba temel adımı uygulanırken dos manos, a manos opuestas vb. figürlerden birisi seçilir. Bir
yöne bu figürlerden herhangi birisi aynen uygulanırken diğer yöne uygulanması sırasında kısa aralıkla
omuzlar sallanır. Eller sacudete figüründeki gibi göğüs hizasına çıkmamaktadır. Omuz sallanılan yön
figür içinde dansçının isteğine göre değişebilmektedir. Önemli olan omuz sallama kısmının dinamik
yapılması, ritmin kaçırılmamasıdır. Birçok yanlış uygulama uzun süreli sallanmış omuzlardan
kaynaklanmaktadır.
3.2.4.5 DESPOJATE
Dizler hafifçe bükülür. Ayak bilekleri mümkün olduğunca yaklaştırılır. Vücut hafif eğik şekilde tutulur.
Her barda ayaklar dizlerden yanlara açılır ve kapanır. Bu esnada ayak bileklerinin konumu
değiştirilmemeye özen gösterilir. Her barda bir el havaya kalkarak üst çapraza doğru yönlendirilir. Elin
ayası karşıyı göstermektedir. Ayaklar ve ellerin senkron bir şekilde hareketi sonucunda figür kendi
içinde tekrarlanır.
3.2.4.6 DESPENATE
129
Rumba temel adımı uygulanırken dos manos, a manos opuestas vb. figürlerden birisi
seçilir.(Genellikle a manos opuestas) Bir yöne bu figürlerden herhangi birisi aynen uygulanırken diğer
yöne uygulanması sırasında ayaklar bileklerden kapatılır. Dizler hafifçe bükülür ve ters kol ters bacak
kuralına göre sıradaki el başımızın arkasına doğru getirilir. Başın etrafında hafif bir dokunuşla daire
çizen el ilk konumuna geri döner. El başın etrafında daire çizerken dizler iki yana açılarak figüre son
şekli verilir. Dizler yanlara açılması esnasında ayak bilekleri mümkün olduğu kadar birbirine yakın
tutulmalıdır. Figürün şekli dansçının isteği doğrultusunda değişebilmektedir. İstenildiği takdirde, rumba
temel adımı kullanılmadan da figürü uygulamak mümkündür. Ancak bu şekilde uygulamada dikkat
edilmesi gereken bir nokta vardır. Dizlerin büküklüğü her elin baş etrafında çember çizmesi ile arttırılır.
Bu sayede hareketin yüksekliği gittikçe düşer. Bu tarz uygulamalar genellikle bir vacunao varyasyonu
ile aniden son bulmaktadır.
3.2.4.7 PEJNADA
Despenate figürünün ayaklar dizlerden yanlara açılmayarak uygulanmış şeklidir. İstenildiğinde
ayaklar rumba temel adımına devam edebilir, istenildiğinde ise ayak bileklerinden kapalı tutulabilir.
Genel duruş tavrı ve teknikleri aynen geçerlidir. Vücudun adım atılan ayak yönüne doğru belden
eğilmesi sık karşılaşılan bir uygulamadır.
3.2.4.8 RECOJE Y SUELTA
Kelime anlamı tutuş ve bırakıştır. İçerik olarak ise toplanan tüm negatif enerjiler, eller vasıtasıyla
toprağa aktarılır. Ayaklar temel rumba hareketini uygularken eller her barda bir yukarı çapraza bir
aşağı çapraza doğru yönlenir. El tavrı olarak adeta yukardan bir nesneyi alıp yere bırakmayı anımsatır.
Temel rumba stili duruş ve teknik özellikler aynen geçerlidir. El yukarıya uzandığında başta onu izler
ve yukarıya bakar, el aşağı yönlendiğinde ise başta aşağı doğru hareketlenir. Çok fazla varyasyona
sahip değildir. Neredeyse tek tip uygulaması söz konusudur.
3.2.4.9 CADENCIA DE UN LADO
Rumba temel adımı uygulanırken bir tarafında herhangi bir değişiklik yapılmaz. Dos manos veya a
manos opuestas tan herhangi biri seçilir. (Genellikle dos manos) Diğer tarafın uygulamasında küçük
bir farklılık söz konusudur. Eller her iki tarafta ayası yere bakacak şekilde aşağı çaprazlara veya
karşıya doğru yönlendirilirken, vücut sadece bir yönde belden yana doğru kısa aralıkla eğilir.Bu tavır
vücuda, kısa bir süreliğine yan gövde kaslarını sıkıştırdığından dolayı C harfi şeklinde bir görünüm
verir. Her iki barda vücut bir kere eğilerek figür tekrarlanır.
130
3.2.4.10 TUMBAO
Ayaklar rumba temel adımına devam ederken eller dos manos figüründe açıklandığı şekli ile kullanılır.
Hareketin en önemli farkı her iki yöne doğru adım atarken belden hafifçe eğilmektir. Bu eğilme
ayakların açılma doğrultusunda olmalıdır. Bu sayede hareket her iki taraftan vücuda C harfi şeklinde
bir görüntü sağlar.
3.2.4.11 GUARACHA
Rumba temel adımı uygulanırken, bir yöne dos manos, a manos opuestas vb. figürlerden birisi
seçilir ve yapılır. Diğer yöne, ise ayak side step adımını uygularken eller göğüs hizasına kaldırılır. Bu
esnada ellerin ayası yere bakmakta, parmakların görünümü ise gergin ve düzdür bir görüntü
sergilemektedir. Eller göğüs hizasına kaldırılıp ayak yana açıldığı sırada, eller ve omuzların yardımıyla
üst beden, omuzlar hizasında kısa aralıkla sallanır. Guaracha uygulanırken üst beden, omuz sallama
esnasında doksan derece yana çevrilir. Bu önemli fark sacudete figürü ile aralarındaki en önemli
farktır. Guaracha da uygulanan omuz sallama büyüklüğü ve şiddeti sacudeteden daha fazladır.
3.2.4.12 PUNTA TACO‟N
Ayaklar rumba temel adımı uygulamaz. Her barda sağ ve sol ayak sıra ile öne uzatılır. Öne
uzatılan ayak kesinlikle point değildir. Ayak topuk yere değip parmak ucu yukarıyı gösterecek şekilde
flex tutulur. Ters kol ters bacak kuralına göre vücut şekillendirilir. Öne sol ayak uzatıldığında sağ el,
öne sağ ayak uzatıldığında sol el elbiseyi vücudun ön tarafından tutar ve hafifçe yukarı çeker. Diğer el
ayası yeri gösterecek şekilde ön - aşağı yönünde uzatılır. Uygulama sırasında vücuttaki
bouns(yaylanma) hareketi sürdürülmelidir. Hareket aksak ritim ile uygulandığında Cachan olarak
adlandırılan temel rumba stili hareketlerinden birine dönüşür. Bu sayede figür uygulanırken yer
değişimi de yapılmış olur. Oldukça sık kullanılan bir figür tipidir. Gelenekselde erkeklerin bayanlar
etrafında hareket etmelerine olanak sağladığından sıklıkla uygulanır. Erkek etrafında döndüğü sürece
bayan yüzünü ve vücudunu bayanda tutmayı sürdürür. Herhangi bir şekilde göz temasını asla
kaybetmemelidir.
3.2.5 Temel Vacunao (Aşılama) Tipleri
Uygulayıcıların hayal güçlerine, esnekliklerine, yaratıcılıklarına, fiziksel özelliklerine, hızlarına,
denge kalitelerine göre sayısız vacunao varyasyonu üretmek mümkündür. Gelenekselde uygulanan
131
türlü vacunao uygulamaları görsel olarak oldukça eğlenceli görüntüler ortaya çıkartmaktadır.
Vacunao tek başına bir dans yada figürün adı değildir. Bir atağın ismidir. Bu atağın önü ve arkası
rumba (Guaguanco) figürleri ile süslüdür. Her vacunao hazırlık aşamasında farklı guaguanco
varyasyonları içermektedir. Erkek ve bayanın vücutları arasındaki görünmez bağ olarak da
nitelendirilebilir. Bu bağ kopmadığı sürece bayan erkeğin ataklarına karşı her zaman hazırlıklı
olacaktır. Erkek guaguanco figürleri ile dans ederken bayanda bu figürleri kullanarak dans eder. Tek
fark genelde vacunaodan korunmak için eteğini elleri bacakları arasına toplamasıdır. Başarılı veya
başarısız bir ataktan sonra dans kaldığı yerden devam eder. Her ne kadar sayısız varyasyonu
üretilebilir olsa da aşağıdaki şekilde temel tiplerini saymak mümkündür. Bunlar;

Pierna

Alarde

Latigazo

Taco

Caida

Classico

Matala

Sorpresa

Nuevo
dur. Şimdi bu figürleri daha yakından inceleyelim.
3.2.5.1 PIERNA
Ayaklar rumba temel adımına 3 bar devam eder. (genellikle sol ayakla başlanır) Vücut ve eller
guaguanco el kullanma tiplerinden birini seçer ve ayaklarla birlikte üç bar harekete devam eder.
Dördüncü barda erkeğin sağ ayağı solda duran bayana, fleks şekilde sol alt çapraz doğrultusunda
uzatılır. Adeta gelen topa plase ile vurulması şeklinde bir görüntü ortaya çıkarır. Bayan ise eteklerini
elleri ile bacakları arasına toplayarak atağı bertaraf eder. Pierna „Bacak‟ anlamına gelmektedir.
3.2.5.2 ALARDE
Alarde kelime anlamı „Gösteri‟ dir. Ayaklar rumba temel adımına 3 bar devam eder.(genellikle sol
ayakla başlanır) ) Vücut ve eller, guaguanco el kullanma tiplerinden birini seçer ve ayaklarla birlikte üç
bar harekete devam eder. Dördüncü barda erkek tüm vücudunu bayana hızlıca çevirir. İki ayakta
132
hafifçe pençede duracak şekilde ağırlık transferi yapar.aynı anda baş hızlı ama küçük bir
hareketle geriye doğru bırakılıp tekrar başlangıç pozisyonuna getirilir. Bu esnada eller ayası geriye
bakacak şekilde çevrilir. Bu şekilde iken göğüs hizasını geçmeyecek şekilde hafifçe yukarı kaldırılır ve
hızlıca başlangıç pozisyonuna getirilir. Kolun açısı ise; omuz dirsek arası neredeyse yere paralel,
dirsek parmak ucu arası ise neredeyse omuz dirsek arası konumuna diktir. Eller adeta bir şeyi hızlıca
geri iter gibi bir tavır sergiler ve bunu çok hızlı yapar. 3 önemli detay hızlıca ve aynı anda
uygulanmalıdır.
1- Baş geriye hızlıca düşürülüp eski konumuna getirilmelidir.
2- Ayaklar yanlara hızlıca açılmalı ve pençede durulmalıdır.
3- Eller geriye hareket ederken gövdenin gerisine geçmemelidir.
Bu üç temel unsur dikkatli ve hızlı şekilde uygulanırsa hareketin genel tavrı düzgün olacaktır. Aksi
takdirde netlik kaybolacak, devam eden enerjide boşluklar görülecektir.
3.2.5.3 LATİGAZO
Kelime anlamı olarak incelendiğinde Latigazo, „Beklenmedik darbe, kırbaç ucu‟ şeklinde anlamlara
karşılık gelmektedir. Figür üç bar rumba temel adımına devam eder. (genellikle sol ayakla başlanır)
Dördüncü barda sol el hılı bir şekilde sol alt çapraza, elin ayası geriye veya aşağı dönük şekilde
hareket ettirilir. Adeta bir kırbaç kadar hızlı ve ince bir salınımdır. Sadece el ile oldukça hızlı ve ani
gelmesi açısından bu ve benzeri ataklar bayan açısından oldukça dikkat gerektiren ataklardır. Birçok
erkek dansçı latigazo uygulamasına farklı tavırlar katmaktadırlar.
3.2.5.4 TACO
Ayaklar rumba temel adımına üç bar devam eder. Dördüncü barda sağ ayak vücudun arka
tarafından bayana doğru yönlendirilir. Adeta vücudumuzun arka tarafından bize yönlenmiş bir topa
vurur gibi bir görüntü sergiler. Bu uygulama sırasında ellerin farklı varyasyonları mevcuttur. En sık
kullanılan ise alarde figüründeki halidir.
Eller ayası geriye bakacak şekilde çevrilir. Bu şekilde iken göğüs hizasını geçmeyecek şekilde
hafifçe yukarı kaldırılır ve hızlıca başlangıç pozisyonuna getirilir. Kolun açısı ise; omuz dirsek arası
neredeyse yere paralel, dirsek parmak ucu arası ise neredeyse omuz dirsek arası konumuna diktir.
Eller adeta bir şeyi hızlıca geri iter gibi bir tavır sergiler ve bunu çok hızlı yapar. Asla eller vücudun
gerisine kontrolsüz şekilde hareket ettirilmez. Bu hareketin tavrında bozukluğa yol açacaktır.
133
3.2.5.5 CAIDA
Kelime anlamı bu figürde düşmek eylemine karşılık gelmektedir ki figürde bu şekilde
uygulanmaktadır. Hareket üç bar rumba temel adımına devam eder. Dördüncü barda erkek hızlıca
ağırlığı sol ayakta ağırlıklar ise pençede olacak şekilde yere çöker. Bu duruşun dengesinin daha
sağlıklı olabilmesi için ise sağ elini yere koyar. Ağırlık sağ el ve sol ayak üzerinde dengeli bir şekilde
dağıtılmıştır. Erkek sağ ayağını sol ayağının önünden yere paralel olacak şekilde kıza doğru
yönlendirir. Ayaklar kesinlikle point değildir. Sağ ayak flex şeklinde tutulmaktadır. Boşta kalan sol el ise
baş ve gözler hizasında bükülür ve parmaklar yumruk yapılarak harekete sert bir tavır verilir. Devam
eden harekette erkek yerden kalkar ve rumba temel adımı ve varyasyonları ile dansa devam eder.
3.2.5.6 CLASSICO
Ses benzerliğinden anlaşılabildiği gibi calssico nun Türkçe karşılığı klasik demektir. En cok ve sık
kullanılan vacunao tiplerinden biridir. Figür üç bar rumba temel adımını uygular. Dördüncü barda erkek
hafifçe bayana dönerek ellerini karın altı kasık bölgesinde birleştirir. Eller gergin ve parmaklar
birleşiktir. Ayaklar pençede ve hafifçe büküktür. Devam eden harekette eller hızlıca bulundukları tarafa
doğru yarım daire çizecek şekilde ayaklarla birlikte açılır. Bu esnada istenilirse hareketin yüksekliği
değiştirilebilir. Figür rumba temel adım varyasyonları ile devam eder.
3.2.5.7 MATALA
Oldukça agresif bir vacunao türüdür. Erkek üç bar rumba temel adım varyasyonlarına devam eder.
Dördüncü barda sağ elini ve parmaklarını gerginleştirir. Düz bir şekilde sağ elini sol alt çapraza doğru
hızlıca yönlendirir. Bunu yaparken sağ omzunu bayana doğru çevirerek hareketin büyümesini sağlar.
Vacunao Matala bayanı bitiren vacunao türü olarak da bilinir.
3.2.5.8 SORPRESA
Kelime anlamı sürprizdir. Erkeğin yaratıcılığını konuşturduğu birçok vacunao tipi bu kategoride
incelenmektedir. Bayanın dikkatini dağıtmayı amaçlayan türlü oyun ve figürün sonu vacunao ile
bitmektedir. Genellikle pierna, alarde ve matala ile sonlanır. Elbette diğer vacunao tipleri ile üretilen
sayısız varyasyonu da söz konusudur. Her dansçı ürettiği sorpresa tipine istediği adı vermektedir.
Bizde bu başlık içinde,
„Vacunao con Sorpresa y Turkey‟
figürünü inceleyeceğiz.
134
İki bar Despenate figürü tamamlanır.(birinci sekizlik) Ardından iki bar sacudete figürü
tamamlanır(ikinci sekizlik). Devamında sol ayakla başlanılarak öne doğru dört adım atılır. Bu adımlar
birbirinin yanına değil önüne gelecek şekilde bir çizgiye sahiptir. Bu sayede bayandan uzaklaşılır ve bir
an göz teması kesilir. En son yürüme adımı sağ adımdır. Bu yürüme iki barlık uzunluk içine
yayılır.(üçüncü sekizlik) Son sekizliğin ilk barında sağ ayak topuk, sol ayak pençede kalacak şekilde
sol taraftan bayana doğru dönülür. İkinci barında ise aniden vücut çift parmak ucuna düşürülür. Sol el
giysimizi tutarken sağ el ise ayası yukarı bakacak şekilde bayana doğru uzatılır.
Bu minik sorpresa kombinasyonu alan kullanımı, bağlantı algı açıklığı ve dansın akışkanlığı
yönlerinden çalışılabilecek güzel bir alıştırma niteliğindedir.
3.2.5.9 NUEVO
Gelenekselde ve yerli halk arasında çok fazla varyasyonu uygulanmayan bir vacunao türüdür.
Diğer dans türlerinden figürlerin guaguanco dansını etkilemesi ile ortaya cıkmış varyasyonlardır. Bu
yüzden bu kültürün sahipleri tarafından benimsenmemiştir. Nuevo kelime olarak yeni anlamına
gelmektedir. Diğer dans türlerine ait düşüşler, sürpriz pozlar, esneklik gerektiren figürler vacunao con
nuevo da sıklıkla kullanılır. Özellikle sahne şovları ve gösterilerde dansın etkileyiciliğini arttırması
açısından tercih edilmektedir. Sayısız varyasyonu üretmek mümkündür.
135
GENEL KOREOGRAFİ
BİLGİSİ
136
4.1 Salsa Dansı Genel Koreografi Bilgisi
4.1.1 Koreografi
Birçok farklı tanıma sahip oldukça geniş bir kavramın genel adıdır. Bazı tanımların aksine
genel koreografi tanımı, müziğin içine anlamlı hareketler koyma sanatı veya müziğin farklı şekillerde
yorumlanarak belirli hareketlerin uygulanması değildir. Hangi hareketin anlamlı veya anlamsız
olduğuna kim karar verir? Kimi koreograf için anlamsız olan birçok hareket başka bir dans türüne ait
koreograf için türün temel hareketi olabilir. Böyle bir ayrım son derece yanlıştır, zira koreografilerde
kullanılan hiçbir hareket anlamsız değildir. Böyle bir karar mekanizmasından bahsetmek ise bir diğer
hatadır. Aynı şekilde hangi genel koreografi tanımının içinde müzik geçiyorsa o tanım eksiktir. Hiçbir
müziğin yorumlanmadığı sadece dansçıların figürleri ile hayat bulan muhteşem koreografiler
çıkartılmış ve çıkartılmaktadır. Bugün kum sanatçıları olarak bilinen sanatçılarda sahne şovlarında
önceden tasarladıkları resimleri belirli bir koreografi şeklinde sunmaktadırlar. Aynı şekilde bir sirkteki
tüm şovlar belli bir koreografi akışı içinde sunulmaktadır. Birçok Uzakdoğu sporunda eğitimler
koreografiler yardımıyla verilmekte gösteriler çalışılmış koreografiler şeklinde hazırlanmaktadır.
4.1.1.1 Genel Koreografi Tanımı
Sanatın veya sporun herhangi bir dalını icra eden kişi veya kişilerin, o sanat veya spor dalına
özgü sunum öğelerini ( figür, kum, boya, ateş, hayvan vs..) önceden çalışıp belirli bir rutini takip
ederek, sıralı ve düzenli bir şekilde sundukları hali koreografi olarak adlandırılır.
Koreografi kelimesi Yunanca "Khoreia" ve Fransızca "Graphie" kelimelerinin birleşmesinden
oluşmuştur. Antik yunan tiyatrosunda koroda sanatını icra eden sanatçıların hareketlerini belirli bir sıra
ve düzen içinde yapmaları sonucu doğmuştur. Koreografi ismi bazı söylemlerde belirtildiği gibi
„koordinasyon‟ sözcüğünden türememekte, kökeni ile herhangi bir bağı bulunmamaktadır. Birçok kişi
tarafından bilinen telaffuz şekli ile „kareografi‟ , halk arasında kullanılan yanlış bir ifadedir.
Peki dans için düşünüldüğünde özel koreografi tanımı nasıl olmalıdır? Dans, bir ritim eşliğinde
insanların vücutlarını farklı şekilde hareket ettirmesidir. O halde düşünülmelidir ki müzik ve ritim
kavramı; dans için özel bir koreografi tanımı yaparken işin içine dahil olmalıdır.
4.1.1.2 Özel Koreografi Tanımı (Dans İçin)
137
Müzik ve ritimlerle, önceden belirlenmiş birtakım hareketleri, belirli bir düzen ve sıra
içerisinde örtüştürme sanatıdır. Birçok yazılı kaynakta adeta dansın besteleyiciliğidir ifadesi
kullanılmaktadır ki bu kulağa oldukça hoş gelen güzel bir tanımdır. Dans koreografileri içlerinde,
devasa duygu patlamaları barındırır. Öyle ki; tarifi olan olmayan tüm hislerimize tercüman olurlar. Kimi
zaman nefret dolu, gergin ve sinirli hallerimizi, kimi zaman ise ruhumuzun bedenimizden yükseldiği an
kadar rahat, hafif ve huzurlu hallerimizi betimlerler. Dans koreografileri sahne şovu olarak
sergilenirken, içerdikleri sayısız sanatsal unsur sayesinde var olan değerlerini bir kat daha arttırırlar.
Günümüz salsa koreografilerinde de durum böyledir. 80 lerin başına kadar çoğu zaman
sadece dansın karakteristik hareketleri kullanılarak icra edilen koreografiler, günümüzde bale, modern
dans, jazz dans, Afrika dansları, flamenko gibi birçok dansları bünyesinde barındıran özel bir harman
olarak sunulmaktadır. 90 ların sonunda bu gelişim ve etkilenme sürecine hız kazandıran salsa
koreografileri, yenilikçi, modern ve teknik altyapısında birçok farklı dansı barındıran yaratıcı
koreograflar sayesinde sunum kalitesini günümüzde oldukça arttırmıştır.
Peki koreograf kime denir?
4.1.2 Dans Koreografı ve Özellikleri
Dans ve müzik altyapısı güçlü, farklı müzikleri türlü figürlerle süsleyip bu hareketleri belirli bir
düzen ve sıra ile tasarlama yetisine sahip yaratıcı ve lider kişilere Dans Koreografı denir.
Bildiği sınırlı sayıdaki birkaç hareketi birbiri arkasına ekleyerek müziği doldurmaya çalışan, özgün
çalışmalar üretemeyen, alıntı müzik ve figürleri yorumlandığı şekliyle aynı yerlerde kullanan, kendini
geliştirmeyen, insan ilişkilerinde zayıf kişiler dans koreografı değillerdir. Bir koreografın sahip olması
gereken bazı özellikler vardır. Bunlar;

Yenilikler getirebilmeli ve yaratıcı olmalıdır

Bilgi, görgü ve tecrübesi ile lider olmalıdır

İnsan ilişkilerinde oldukça güçlü olmalıdır

Karşılaşılan engellere karşı ustalıklı çözümler getirebilmelidir

Planlı ve programlı olmalıdır

Diksiyonu düzgün olmalıdır.
138

Koreografinin sürekliliğini sağlamak adına bazı formasyon eğitimlerini almış olmalıdır

Kendine güvenen ve konuya hakim bir tutum sergilemelidir.

Gelişmelere açık olmalı ve bu doğrultuda sürekli çalışmalıdır.

Profesyonelleştiği konuda yetkin olmalıdır.

İngilizce başta olmak üzere en az bir yabancı dile hakim olmalıdır.

Bir dans koreografının günümüzde belki de en hassasiyetle üzerinde durması gereken konu kişisel
gelişimdir. Bir dans koreografı kendini sürekli yenilemelidir. Asla öğrenme sürecini sonlandırmamalı,
güncel değişimlere ayak uydurmalıdır. Özellikle salsa branşı gibi oldukça dinamik ve kendini sürekli
yenileyen bir türde, kendini yenileme ve güncel dans akımlarını takip etme bir kat daha önem
kazanmaktadır. Kişisel gelişim sadece dans akımlarını takip etmek olarak algılanmamalıdır. Bu çok
yönlü bir kavramdır. Bir dans koreografı mutlak suretle formasyon eğitimi almış olmalıdır. Bu eğitimin
önemi tasarlanan koreografinin dansçılara anlatılması sırasında belirgin bir şekilde ortaya çıkmaktadır.
Her insan farklı aşamalarda ve farklı hızlarda öğrenmektedir. Koreograf herkesin algılamakta güçlük
çekmeyeceği ortak bir anlatım metodunu, öğretim metotları içinden seçebilmelidir. Gerektiğinde
bireysel irtibata geçebilmeli ve öğretim metodunu kısa sürede ilgilendiği dansçı yönünde
değiştirebilmelidir. Formasyon eğitimleri akademik
düzeyde psikolojik
eğitim
süreçlerini de
kapsamaktadır dolayısıyla formasyon eğitimi almış bir kimsenin psikoloji eğitimi alması çoğu durumda
zaman kaybettiren bir yaklaşımdır. Diğer yandan farklı ülkelerden dansçılarla anlaşılabilmesi açısından
en az bir yabancı dile hakim olunması zorunludur. Genel geçerli yabancı dil olan İngilizce bilinmeli
bunun yanında salsa dansı için İspanyolca bilgisi koreografın bildiği diller arasına eklenmelidir.
Koreograf diğer görsel sanatlar hakkında da geniş bir vizyona sahip olmalı, tiyatro, drama, sinema,
opera gibi sanatın çeşitli kollarına ait algılarını sürekli açık tutmalı bu doğrultuda vizyonunu
geliştirmelidir.
Günümüzde ülkemizin yetiştirdiği başarılı koreografların hazırladığı birbirinden güzel şovlar dünya
sahnelerinde yerlerini almışlardır. Dünyanın önde gelen salsa organizasyon ve kongrelerinin yapıldığı,
Bulgaristan, İtalya, İngiltere, Almanya, ABD ve Yunanistan gibi birçok ülkedeki organizatörler,
düzenledikleri festival ve kongrelerde Türk koreograf ve dansçılarının imzalarını taşıyan şovların
sergilenmesi yönünde Türk meslektaşları ile sürekli irtibat halinde bulunmaktadırlar. Bu durum, hem
ülkemizin tanıtımı adına büyük bir adım olmakta, hem de ülkemizde icra edilen salsa dansının gelişimi
için büyük önem taşımaktadır.
139
4.1.3 Dans Koreografisi Türleri
Genel olarak 4 tip dans koreografisinden söz etmek mümkündür. Bunlar;

Bireysel Koreografi (Single Choreography)

Çift Koreografisi (Couple Choreography)
a-) Sahne ve Şov Koreografisi
b-) Yarışma Koreografisi
c-) Eğitim Koreografisi

Gurup Koreografi (Group Choreography)

Bileşik Koreografi ( Combined Choreography)
4.1.3.1 Bireysel Koreografi (Single Choreography)
Tek dansçı tarafından icra edilen koreografilerdir. Teknik altyapısı güçlü dansçılar tarafından
gerçekleştirilir.
Farklı dans stillerinin karışımı şeklinde olan sunumlarının yanında, tek bir dans
çeşidinin sunulduğu varyasyonlarına rastlamak mümkündür. Kimi koreograflara göre en zor koreografi
türüdür. Bunun nedeni sahnede olan tek bir kişinin olağanüstü bir performans sergileme
zorunluluğudur. Aksi durum vasat sunumlara neden olacak, beklenen dönütü alamayacaktır. Bu
yüzden sahne tecrübesi, sunulan dansa hakimiyet, müzikalite bilgisi, dans bilgisi, genel sahne ışığı
bakımından en iyiler tarafından kullanılan bir koreografi sunum türüdür. Bir gurup koreografisi içindeki
solo bölümler ile karıştırılmamalıdır. Bir grup koreografisinde bazı kısımlarda dansçıların solo
performanslarına yer veriliyorsa o koreografi, bileşik koreografi olarak adlandırılmaktadır. (Bkz Bileşik
Koreografi). Bireysel koreografide ise sunum baştan sona tek kişi tarafından yapılmakta, tüm
koreografi o dansçıya özel olarak hazırlanmaktadır. Bireysel koreografilerin koreografları, çoğu zaman
dans eden kişidir. Yani koreografinin koreografı ile koreografiyi sahnede sunan kişi aynı kişidir.
Genellikle eğitmen ve koreograf düzeyindeki önemli dansçıların danslarını göstermek adına tercih
ettikleri bir yoldur. Çoğu zaman eğitmenin kendisi ile aynı seviyede dansçı bulamaması durumunda
kullanılan bir koreografi sunum metodudur. Birçok durumda dans altyapısındaki farklılıklardan dolayı,
bulunan kaliteli dansçılar, o dansa özgü bazı önemli tavır farklılıklarını koreografinin çıkması için
gerekli süre zarfında yeterli düzeyde vücutlarına adapte edemeyebilirler. Bu durumda detaycı ve
mükemmeliyetçi bir duruşla koreografilerini hazırlayan koreograflar bireysel koreografi yapma kararı
alabilmektedirler.
140
Salsa dansı için konuşacak olursak; günümüzde oldukça başarılı salsa bireysel koreografileri
yapılmaktadır. Teknik altyapısı oldukça güçlü dansçılar tarafından sergilenen bu koreografiler, izlemesi
oldukça keyifli sunumlar şeklinde izleyicileri ile buluşmaktadır. Birkaç örnek vermek gerekirse;

Marco Ferrigno tarafından sunulan bale, jazz ve salsa içerikli bireysel sahne şovları.

Maykel Fonts tarfından sunulan rumba(Guaguanco-Columbia),palo,modern dans ve salsa
içerikli bireysel sahne şovları

Eddie Torres tarafından sunulan pachanga foothwork, mambo içerikli bireysel sahne şovları
İlk akla gelenlerdir.
Her durumda bireysel sahne şovları sunulması oldukça zor olan ve tecrübe gerektiren bir tür
olarak değerlendirilmektedir.
4.1.3.2 Çift Koreografisi (Couple Choreography)
İki
kişi
tarafından
sunulan
koreografilerdir. Sunum baştan sona iki kişi
tarafından tamamlanır. Çiftlerin WDSF( World
Dance Sport Federation), TDSF (Türkiye Dans
Sporları Federasyonu) ve IDO(International
Dance Organization) yarışmaları dışında bay
bayan olma zorunluluğu yoktur. 2009 yılında
düzenlenen
Mayan
Salsa
Competition
yarışmasına profesyonel kategoriden katılan, Eli & Yen çifti onlarca rakibini geride bırakarak şampiyon
olmuşlardır. İki dansçının da erkek olduğu bu örneği çoğaltmak mümkündür.
Koreograflar tarafından farklı şekillerde çizilebilen çift koreografileri sunum öğeleri açısından
oldukça zengindir. Karar verilmesi gereken şey çift koreografisinin hangi platform için yapıldığıdır. Bir
yarışma koreografisi çoğu durumda bazı kurallara bağlı kalınma zorunluluğu getirdiğinden, koreografın
işini zorlaştırmaktadır. Müziği dilediği şekilde kısmen yorumlayamamasından dolayı yarışma
koreografileri koreograflar tarafından en sevilmeyen koreografi türü olarak ün salmıştır. Diğer yandan
herhangi bir kurala bağlı kalmaksızın müziğin yorumlandığı sahne ve şov koreografileri de mevcuttur.
Çiftler tarafından sıklıkla uygulanan ve her türlü yaratıcı figüre ev sahipliği yapan bu koreografiler, çift
koreografisi olarak en çok kullanılan varyasyondur. Seçilmesi zorunlu hareketlerin olmaması, müziğin
süre ve türü ile ilgili sınırlamaların olmaması gibi birçok etmen bu türdeki çift koreografilerini izlemesi
141
oldukça keyifli sunumlar ortaya çıkaracak sunumlara doğru sürüklemiştir. Bir çift koreografisi
eğitim amaçlı da olabilmektedir. Tüm bu anlatılanlara göre Çift Koreografi lerini üç alt başlık halinde
inceleyebiliriz. Bunlar;
a-) Yarışma Koreografileri (Competition Choreography)
b-) Sahne ve Şov Koreografileri (Show Choreography)
c-) Eğitim Koreografileri (Worker Choreography)
4.1.3.2.1 Yarışma Koreografileri
Genellikle maksimum 2.15 dakika ile sınırlı koreografilerdir. Düzenleyen organizatör kuruluş
tarafından getirilen kısıtlamalardan söz edilmektedir. Seçilmesi gereken müzikler, maksimum shine
sayısı, lift ve tricklere ait kısıtlamalar, kostüm vs hakkında kısıtlamalar, süre sınırlamaları bunlardan
sadece birkaçıdır. 2006 yılında TDSF (Türkiye Dans Sporları Federasyonu) nin kurulmasından buyana
bazı
kurallar
çerçevesinde
düzenlenen
yarışmalarda
başarılı
koreografların
sergilediği
çift
koreografileri, oldukça beğeni toplamış ve toplamaktadır. Dansın gelişimi için oldukça önemli olan bu
durum, daha iyi ve teknik altyapısı güçlü çift koreografilerinin oluşması içinde zemin hazırlamıştır. Çift
koreografilerinde sıklıkla karşılaşılan bir diğer durum ise koreografiyi yapan kişilerin aynı zamanda
koreografiyi icra eden kişiler olmasıdır. Dans seviyesi belirli bir düzeyin üzerindeki dansçılar için kabul
edilebilir bu durum, bazı amatör dansçılar için söz konusu değildir. Elbette her sporcu kendine ait bir
koreografi oluşturup yarışmalara katılma hakkına sahiptir. Ancak bunun bir yarışma olduğu da asla
unutulmamalıdır. Bir koreografın sahip olması gereken temel özellikler takip eden bölümde
açıklanmaktadır. Bu özelliklere sahip bir koreografın hazırladığı seri ile amatör bir sporcunun
hazırladığı seriye ait büyük farklılıklar yarışma düzeyinde belirgin bir şekilde gözler önüne çıkmaktadır.
Temel amacın en iyi olmak olduğu yarışma platformlarında daha başarılı olmanın yolu iyi bir koreograf
ya da antrenörle çalışmaktır. Unutmamak gerekir ki her başarılı ve iyi dansçının da bir koreografı ve
eğitmeni vardır. Koreografiye bakan üçüncü bir göz her zaman farklı bir bakış açısına sahiptir.
Dansçıların göremedikleri birçok enerji değişimini teknik hataları vb. durumlara çok daha hızlı
müdahale edebilmektedir. Çoğu durumda en iyi olma ve tek olma psikolojisine sahip birçok yetersiz
sporcu, egolarına yenik düşerek koreograflar yada antrenörler ile çalışmamaktadırlar. Her durumda
asla unutulmaması gereken tek şey;
Salsa dansında en iyi yoktur, en iyiler vardır…
gerçeğidir.
142
Yarışma koreografisi sergilemiş ve halen birlikte olan birkaç yerli ve yabancı salsa dansı
sporcusu örnek vermek gerekirse;

Anne & Anichi (Almanya)

Junior & Emiliy (USA)

Oliver & Luda (USA)

Kiki & Eli (Bulgaristan)

Adrian & Anita (UK)

4.1.3.2.2 Sahne ve Şov Koreografileri
Günümüzde en sık karşılaşılan salsa koreografi türlerinden biridir. Herhangi bir figür, süre ya
da müzik kısıtlaması söz konusu değildir. Koreografların oldukça sevdikleri bir türdür. Genellikle salsa
kongrelerinde, özel platformlarda icra edilmek üzere kurgulanırlar. Her tür eşya ve materyal kullanımı
serbesttir. Dekor, projeksiyon cihazı, özel efekt kullanımı dahi oldukça sık karşılaşılan sunum
öğeleridir. İzlemesi oldukça keyiflidir. İki kişi kimi zaman koreografilerinde teatral bir sunum
gerçekleştirirken, kimi zaman ise oldukça teknik figürleri uygulayabilirler. Kimi koreograflar bir duyguyu
anlatma yolunu seçerken, kimi koreograf ise teknik yönü agır bir sunum sergileme yolunu da seçebilir.
Her durumda izlemesi oldukça keyifli ürünler ortaya çıkmaktadır. Günümüzde birçok Türk çift
koreografilerini yurt dışı platformlarda şov olar sergilemektedirler. Dünya arenasında büyük beğeni
toplayan bu şovlar ülkemizin tanıtımı açısından da büyük önem taşımaktadır.
Birkaç örnek vermek gerekirse;

Neeraj & Gosia

Marco & Natalia

Adolfo & Tania
4.1.3.2.3 Eğitim Koreografileri
143
Genellikle egitim amaçlı görsel kaynaklar( Dvd, Vcd vs.) ve çalıştaylar (Workshop) için
hazırlanan koreografilerdir. Çoğu durumda maksimum 30 saniye uzunluğundadır ve içeriğinde o
kısımda çalıştırılmak istenen figürler bulunmaktadır. Genellikle sanatsal öğe taşımamaktadırlar.
Koreograflar ve eğitmenler tarafından özel olarak hazırlanırlar. Birçok salsa kongresi içerik olarak
gündüz saatlerinde eğitmen ve koreografların çalıştaylarına yer vermektedir. Bu çalıştaylar seviyelere
göre ayrılmakta ve her seviyeye göre farklı bir eğitim içeriği belirlenmektedir. Günümüzde birçok
koreograf ve eğitmen bu çalıştaylara önceden hazırladıkları kısa koreografiler ile gelmektedirler.
Böylece aynı anda kısa bir zaman diliminde birden fazla unsur çalıştırılabilmektedir. Hız, duruş, figür
zenginliği, serbest stil bilgisi, dönüş tekniği bu unsurlardan sadece birkaçıdır. Bu şekilde çalıştaylarda
eğitim veren birkaç uluslar arası eğitmen ve koreograf örnek vermek gerekirse;

Adrian & Anita

Fernando Sosa y Tropical Gem

Adolfo & Tania

Yamulee DC
Diğer yandan eğitim amaçlı koreografiler görsel eğitim kaynaklarında da sıklıkla kullanılmaktadır.
Genellikle maksimum 10-15 saniyelik bloklar halinde sunulan bu koreografiler dansçıların gelişimine ve
vizyonlarının genişlemesine büyük katkıda bulunmaktadır. Görsel eğitim araç gereçlerinde bu şekilde
koreografilere yer vermiş birkaç başarılı koreograf ve grup ismini sıralayacak olursak;

Hacha y Machete (USA)

U- Tribe (France)

Super Mario(UK)

Tito & Tamara (UK)
Ülkemizde de son yıllarda eğitim amaçlı görsel yayınlar hazırlama süreci hız kazanmıştır. Bu
sayede daha geniş kitlelere hızlı ve güvenli bir şekilde ulaşılacağı su götürmez bir gerçektir.
144
4.1.3.3 Gurup Koreografisi (Group Choreography)
Çift koreografilerinde olduğu gibi gurup koreografileri de yarışma amaçlı yada sahne ve şov
amaçlı olmak üzere alt başlıklara ayrılmaktadır. Minimum üç kişi tarafından icra edilen koreografiler
grup koreografisi olarak adlandırılmaktadır. Bu tip koreografiler dansçı sayısının yüzlerle ifade edilen
sunumlara zemin hazırlamanın yanında daha küçük oluşumların toplanabilmesi içinde önayak
olmuştur.
Gurup
koreografileri
ile
bileşik
koreografiler
birbirine
karıştırılmamalıdır.
Gurup
koreografilerinde ki tüm dansçılar koreografinin başından sonuna kadar senkron halde aynı figürleri
yada bazı durumlarda simetrik figürleri uygularlar. Herhangi bir şekilde bu tanımın dışında kalan tüm
üç kişiden fazla sayıda dansçı içeren koreografiler bileşik koreografi olarak adlandırılır.
Gurup koreografilerini iki ana başlık altında inceleyebiliriz.

Yarışma Koreografileri
a-) Show Salsa Yarışmaları
b-) Senkronize Grup Salsa Yarışmaları

Sahne ve Şov Koreografileri
4.1.3.3.1 Yarışma Koreografileri
Günümüzde hem yurt içinde hemde yurt dışında grup salsa yarışmaları düzenlenmektedir.
Bunlar show salsa yarışmaları adı altında toplanabildiği gibi senkronize grup salsa yarışmaları adı
altında da toplanabilmektedir. Bu iki ana tür arasındaki temel fark, show salsa yarışmalarının teatral
yönünün varlığına rağmen senkronize grup salsa yarışmalarında bu yönün bulunmamasıdır. Show
salsa yarışmalarında hikaye kostüm sunum, teatral öğeler gibi unsurlar değerlendirme kıstaslarında
büyük önem taşırken, senkronize grup salsa yarışmalarında, partnerler arası uyum, grup senkronu,
figür geçişleri ve teknikleri gibi unsurlar ön plana çıkmaktadır.
Tüm bu gurup yarışma koreografilerindeki temel benzerlik belirli kurallar dahilinde olmalıdır.
Süre sınırlamaları, kısmi kostüm sınırlamaları, müzik sınırlamaları, puantajın gerekliliği bunların
sadece birkaçıdır. Bu tür koreografilerin koreografları yaratıcı yanlarını sonuna kadar kullanmak
durumundadırlar. Yeni bir şey üretebilmek ve bunu belirli sıralamalar dahilinde bir rutine oturtmak,
koreografın aşması gereken önemli bir zorluktur. Diğer yandan ilgilenilen dansçı sayısının fazlalığıda
bir diğer önemli sorundur. Bu durumda koreografın sırladığımız koreografta bulunması gereken
nitelikler başlıklı özelliklere maksimum sayıda sahip olması gerekmektedir. Doğru işlenmiş başarılı bir
grup koreografisi her zaman çift koreografilerinden daha çok akılda kalıcı olmuştur.
145
4.1.3.3.2 Sahne ve Şov Koreografileri
Herhangi bir değerlendirme
kıstası
bulunmayan
koreografisi
sınırlaması,
bir
türüdür.
figür
grup
Müzik
sınırlaması
vs.
durumlar söz konusu değildir. Salsa
kongreleri ve özel platformlar için
tasarlanan koreografilerdir. Oldukça
özgün
ve
koreografileri
farklı
son
salsa
grup
dönemde
izleyicilerini büyülemektedir. Farklı
dans türlerinden esinlenmiş, dekor kostüm vb. çevresel unsurlar ile güç kazanmış, kaliteli dansçılarla
yoğrulmuş salsa sahne ve şov koreografileri izlemesi oldukça keyifli sunumlar ortaya çıkartmıştır.
Unutmamak gerekir ki en güzel koreografiler dansçıların özgür bırakıldığı koreografilerdir.
Dilediği şekilde yorumlayabildiği koreografileri sunmak dansçılar için ve koreograflar için bir işten
ziyade zevke dönüşmüştür. Bu yüzden hangi iş zorunluluktan ziyade zevk unsurları taşıyorsa, o işin
sonuçları her zaman büyüleyicidir. Bu durum dans için fazlasıyla geçerlidir.
4.1.3.4 Birleşik Koreografi (Combined Choreography)
Yukarıda anlatılan koreografi türlerinin tüm özelliklerini kapsayan bir koreografi türüdür. Bir
grup koreografisi asimetrik yada asenkron bir sunum niteliği taşıyorsa Birleşik Koreografi olarak
adlandırılır. İki kişi çift olarak koreografilerini sunarken bir dansçının solo dansa başlaması aynı şekilde
koreografiyi birleşik koreografi yapar. Kısacası yukarıda anlatılan tanımlar dışında bir nitelik yada
dansçı koreografiye dahil olursa o koreografi artık Birleşik Koreografidir.
En yüksek izleyici potansiyeline sahip koreografi türüdür. İçeriğinde herşeyi barındırabilir. Her
türlü sürprize açıktır. Hiçbir sınırlaması ve kuralı yoktur. Koreograf hiçbir rutine bağlı kalmak zorunda
değildir. Hazırlanması en zor koreografi türüdür. Başarılı sunumları yıllarca akıldan çıkmayacak izler
bırakabilir. Birkaç başarılı birleşik koreografi ve koreograf örneği verecek olursak;

Survivor – Koreograf Fernando Sosa
146

İnsomnia – Salsa Dance Squad DC
4.2 Salsa Koreografisine Giriş
4.2.1 Koreografiye Başlarken
Koreograf yada kendi koreografisini hazırlamak isteyen başarılı ve kendini kanıtlamış bir
dansçı olarak bir salsa koreografisi hazırlamaya karar verdiniz. Belki hazırlayacağınız koreografide
kendinizde
dans
edeceksiniz.
Bu
durumda
bazı
temel
soruların
cevaplarını
kafanızda
kesinleştirmelisiniz. Öncelikle koreografiyi kime yapacağımız önemli bir kıstastır. Yemekli bir davette
hiç salsa dansı izlememiş bir kitleye hazırlayacağınız koreografi ile bir salsa kongresi için
hazırlayacağınız koreografinin öznitelikleri birbirinden farklı olacaktır. Dolayısıyla koreografiye
başlamadan koreografinin ne tarz bir platformda yapılacağına net bir şekilde karar vermek gerekir. Hiç
dans koreografisi izlememiş birine yapacağınız bir figür herkesi ayağa kaldırırken, salsa izleyicisinin
kılını dahi kıpırdatamayabilir. Unutulmaması gerekirki dansa ait izleyici o dansa ait yenilikleri takip
etmektedir. Hergün şovlar seyretmekte ve belkide yapmaktadır. Dolayısıyla o kitlenin beklentilerini
karşılamak oldukça zordur. Ama imkansız değil! Bu noktada bir koreografta olması gereken en temel
unsur birkez daha gözler önüne çıkmaktadır.
Yaratıcılık!
Özgün ve yeni herşey o dansın izleyicisi tarafından kolaylıkla beğeni toplayacaktır. Diğer
yandan koreograf dansçıların salsa stillerini iyi gözlemleyebilmelidir. Eğer koreografide kendisi de dans
edecekse kendi stilini iyi tanımalıdır. Hangi şovları beğeni ile izlemekte, hangi stilde gecelerde
dansederken daha iyi hissetmektedir. Koreograf bu ayrıma net bir şekilde varabilmelidir. Güçlü keskin
hatlara sahip bir dans sizi yansıtabilirken, yumuşak vücut hareketleri içeren daha sade ama anlamlı
danslarda sizi yansıtabilmektedir. Şovun karakteristik müzik yorumlama biçimini seçmek de bir diğer
konudur. On1, On2 yada diğer müzik yorumlama biçimlerinden o şova ve dansçılara uygun olanı
dikkatle seçilmelidir. Bir çok durumda dansçılarında fikrini almak ve onlarla hemfikir olmak doğru bir
yaklaşım olacaktır. Şovda yer alacak dansçılar ön motivasyon konuşması ile motive edilmeli sorunları
varsa dinlenmelidir.
Sonuç olarak bir koreografiye başlamadan önce o koreografiye inanmalı, tüm ekibimizide
inandırmalıyız.
147
Peki bir dans koreografı koreografisini nasıl hazırlar? Hangi metotları hangi sırayla
kullanır? Şimdi bu soruların cevaplarını detaylıca açıklayalım.
4.2.2 Koreografi Hazırlama Süreci ve Kısımları
Koreografiler hazırlanırken genel olarak aşağıda yazılı sıralama takip edilir.

Koreografinin hikayesi belirlenir, teatral yönleri yüzeysel olarak tasarlanır ve insanlar
üzerindeki genel etkisi üzerine fikirler üretilir.

Koreografinin sağlıklı bir şekilde ilerleyebilmesi için gereksinimleri karşılayacak doğrultuda
maddi kaynaklar temin edilir.

Koreografide kullanılacak müzikler seçilir. Müzikler mix gerektiriyorsa uygun ayarlamalar
yapılır.

Koreografide kullanılacak kostümler tasarlanır.

Koreografide (varsa) dekorlar tasarlanır.

Koreografide yer alacak asıl ve yedek dansçılar seçilir.

Koreografide kullanılacak figürler tasarlanır.

Koreografide kullanılacak yer değişimleri (trafik) kağıt üzerine aktarılır. Bu sayede hem
dansçılara anlatılması kolaylaşır hem de akılda kalıcılığı arttırılmış olur. Bazı koreograflar
kağıda aktarma yerine tüm tasarıyı zihinlerinde yapabilme becerisine de sahiptirler.

Koreografiye ait çalışma zamanları çizelgesi oluşturulur.

Yardımcı koreograflar belirlenir.

Koreografi ile ilgili ön toplantı yapılır ve tüm ekiple birlikte dansçılara görevleri hatırlatılır,
koreografi hakkında bilgi verilir.

Ön provalar yapılır ve dansçıların koreografiye uyum yetenekleri sınanır. Uygun olmadığı
düşünülen dansçılar yedekleri ile değiştirilir.

Ana provalara başlanır.

Provalar sonunda sunulmaya hazır hale gelen koreografi, ön sunum ile küçük kitlelere
izlettirilir.

Müzik, kostüm, dekor ve ışıklarla gala gecesi ile sunulur.
148
Birçok durumda bu hazırlık aşamasında ki bazı maddeler yer değiştirebilir. Bu durum işleyişin
her koreograf için çoğu zaman farklı ilerlemesinden kaynaklanmaktadır. Şimdi bu ana başlıkları
detaylıca inceleyelim.
4.2.2.1 Hikaye Belirleme
Koreografinin en zor aşamasıdır. Çoğu koreografi uygulama aşamasında oldukça hızlı ilerlemekte
iken tasarım ve fikir aşaması bir o kadar yavaş gerçekleşmektedir. Koreografinin sağlıklı bir şekilde
ilerlemesi; güçlü tasarlanma, detaylara önem verilme, yaratıcı olma, yenilikçi bir hikaye anlayışına
sahip olunma gibi birçok etmene bağlıdır. Burada hikaye ile kastedilen belirgin bir konsept üzerine
oturtulmuş bağlantılı ve düzenli hareketler toplamı değildir. O koreografinin sonunda izleyicide
uyanması
gereken
hisler,
sonunda
duyulan
heyecan,
oluşturulan
hayranlık
hissine
bağlı
yaşanmışlıklarla kurulan bağlardır. Ülkemizde bu türden(Konsept) koreografiler başarılı bir şekilde
uygulanabildiği gibi, bir konsepte bağlı kalınmadan oluşturulmuş koreografilerde son dönemde
popülaritesini hızla arttırmaktadır.
Diğer yandan hikaye oluşturma sırasında konsepte bağlı kalmaksızın eserin dansçılar üzerinde
oluşturduğu duygu yoğunluğunu figürlerle anlatmaya çalışan başarılı koreografi çalışmaları da söz
konusudur. Bu koreografiler de ülkemizi dünya arenasında başarılı bir şekilde temsil etmektedir.
4.2.2.2 Maddi Kaynak Sağlanması
Kostüm, dekor, dansçı giderleri, yol ve beslenme giderleri, salon giderleri, sahne ekipmanları
giderleri, tanıtım ve reklam giderleri gibi birçok giderin eksiksiz bir şekilde karşılanabilmesi için maddi
kaynak oluşturmak son derece önemlidir. Gerekli maddi planlamalar yapılmadan asla koreografiye
başlanılmamalıdır. Zira bir koreografiye başlamak oldukça kolay bitirmek ise bir o kadar zordur.
Koreografi ile ilgili bir ön sunum dosyası hazırlanarak sponsor arayışına girilebilir. Bağlı olunan
kulüp ve federasyonlardan destek alınabilir. Bu amaca hizmet eden derneklerden yardım alınabilir. Bir
organizatörle anlaşılabilir. Kostümler için bir moda evi veya butik sponsor aranabilir. Sporcu
beslenmeleri için yiyecek sektöründen bir firma ila konuşulabilir. Aynı şekilde kırtasiye vs giderleri için
bir bir firmayla, tasarım, afiş grafik vs giderleri için bir grafiker yada firma ile irtibat haline geçilebilir.
Maddi giderler detaylı bir şekilde düşünülmelidir. Zira başlanılan bir işin yarım kalması
koreograf açısından büyük prestij kaybıdır.
149
4.2.2.3 Müzik seçimi
Bir koreografinin oluşumu esnasında en dikkat edilmesi gerek hususlardan biride müzik seçimi ve
mixlenmesidir.
Bir salsa koreografisi müziği seçilirken 2,5 – 3 dakikalık sunum için maksimum iki parça
mikslenmeli yada tek şarkı kullanılmalıdır. Bu sayede izleyicide uyanacak kalite hissi şovun genel
performansını etkileyecektir. Daha uzun koreografilerde (5 dakika ve üstü) elbette birçok müzik geçişi
kullanılabilmektedir. Bu geçişler mutlak suretle profesyonel kişiler tarafından yapılmalıdır. Eğer
seçtiğimiz şarkı daha önce kullanılmışsa bu koreograf için bir handikaptır. Koroegrafi , sunum
esnasında ve daha sonra mutlak suretle diğer sunumlar ile karşılaştırılacağı asla unutulmamalıdır.
Yinede kullanılan bir şarkı birdaha kullanılmamalıdır diye bir kural yoktur. O şarkının belkide en iyi
yorumu sizin tarafınızdan gerçekleştirilecektir. Ancak her durumda bu riskli bir iştir. Güçlü isimler
tarafından yorumlanmış bir şarkının yeniden yorumlanması ister istemez bazı zorlukları da
beraberinde getirecektir. Daha yorumlanmamış milyonlarca salsa şarkısı olduğu düşünülürse, yeni bir
şarkı ile işe başlamak doğru bir yaklaşım olacaktır.
Müzik seçimindeki bir diğer önemli husus ise seyircinin ne düşüneceği, müziği beğenip
beğenmeyeceği hakkında kafa yormaktır. Müzik seçiminde seyirci çoğu zaman düşünülmemelidir. Sizi
dans
ederken
iyi
hissettiren
ve
dinlemekten
keyif
aldığınız
bir
şarkıyı,
seyirciyi
daha
heyecanlandırabilecek bir diğer şarkıya göre her zaman daha iyi yorumlayıp sunabileceğinizi
unutmayınız. Sahnede olan ve dans eden siz veya sizin dansçılarınızdır. Hissederek yapılmış bir figür
ile ezberlenmiş harektlerin enerjisi asla aynı olmayacaktır.
Mix: Karışım, birleşim anlamlarında kullanılmaktadır. Müziğin süresinin koreografi için
belirlenmiş sınırlar içine indirilmesi, başka
bir parça ile birleştirilmesi, bazı ses
efektleri
kullanılması,
bir
takım
ses
temizleme ve güçlendirme işlemleri vb.
tüm
işlemler müziğin
mixlenmesi adı
altında yapılmaktadır. Müzik birleştirilmesi
(Mixlenmesi) oldukça iyi bir müzik kulağı
ve teknik bilgi gerektiren bir süreçtir. Bu
bilgiye sahip olan koreograflar tarafından
yapılabildiği
gibi,
profesyonel
DJ
ler
tarafından da bu işlem başarılı bir şekilde
gerçekleştirilebilmektedir.
150
Güçlü ve akıcı geçişlere sahip, ses derinliği birbirine yakın, benzer ezgilere sahip salsa parçaları
ile yapılmış mixler koreografinin kalitesini bir kat daha arttıracaktır.
Günümüz salsa koreografilerinde kullanılan müzikler oldukça geniş bir yelpazeye sahiptir. Farklı intro
(Şarkıya Giriş Bölümü) lar ile başlayıp bambaşka ezgiler içinde karşılaşabildiğimiz başarılı salsa
mixleri günümüz salsa koreografilerine hayat vermektedir.
Ücretsiz deneme sürümlerini bulabileceğiniz bazı müzik mix programları;

Goldwave

Sony Sound Forge

Aqustica

Audio Cutter
4.2.2.4 Kostüm Tasarımı
Koreografinin
sunumundaki
ışıltı,
izleyicide
uyandırdığı
çekicilik, görsel gücündeki artış gibi birçok önemli kıstas iyi
tasarlanmış kostümlere bağlıdır. Pahalı ve değerli bir hediyeyi güzel
bir paket yapmadan vermek, güzel bir koreografiyi sıradan özensiz
kostümlerle sunmakla eşdeğerdir. Bazı koreograflar koreografinin
başında kostüm tasarlayabildikleri gibi, bazı koreograflar ise sonunda
tasarlamaktadırlar. Kesin bir sıra
bulunmamakla
birlikte
ülkemizdeki salsa koreografileri
hazırlanırken;
koreografiler
öncelikle
oluşturulmakta
ardından kostüm tasarımına geçilmektedir. Elbette bu kural farklı
koreograflara göre değişmektedir.
Peki iyi bir salsa kostümü nasıl olmalıdır?
151
Bu sorunun kesin bir yanıtı bulunmamaktadır. Nedeni ise; neredeyse oluşturulmuş hiçbir
salsa koreografisinin birbirine benzememesidir. Ancak iyi bir salsa kostümü, sunduğu koreografinin
karakteristik özelliklerine ters düşmemelidir. Koreografi içinde uygulanan figürlerin akıcılığını
etkileyecek şekilde bir tasarıma sahip olmamalıdır. Hareketlerin sunumunu olumsuz yönde etkileyecek
boncuk, püskül, sarkık kumaş parçaları vb. aksesuarlar kullanılmamalıdır. Her kostüm sunduğu
koreografi içinde hayat bulur. Bir koreografi için mükemmel görünen kostüm bir diğer koreografi için
asla kullanılamaz nitelikte olabilir. Kostüm tasarımı koreograflar tarafından, dikim ve ortaya çıkartma
işlemleri özel terziler veya moda evleri tarafından yapılmaktadır. Elbette hem sahne kostümleri
tasarlayıp dikebilen koreograf arkadaşlarımızda bulunmaktadır.
Sportif Latin Dansları yarışma kostümleri ile Sosyal Latin Dansları yarışma kostümleri
arasında günümüzde hiçbir fark bulunmamaktadır. Salsanın ülkemizde gelişmeye başladığı 90 ların
sonlarından günümüze kadar olan süreçte kullanılan, bol, oldukça hareketli öğeler içeren, dökümlü
kostümler yerlerini son derece şık, ışıltılı taşlar içeren, özenle dikilmiş ve tasarlanmış kostümlere
bırakmışlardır. Birçok sportif Latin dansları yarışmacısı sosyal Latin dansları yarışmalarında kullanılan
bazı kostümlerin benzerlerini kendileri için tasarlatmaktadırlar.
4.2.2.5 Dekor Tasarımı
Koreografların ilgilenmesi gereken bir diğer konu ise dekor tasarımıdır. Hayallerinde
oluşturdukları koreografilerin, izleyici yönünden etkisinin
arttırılması kostümler kadar dekora da bağlıdır. Kimi
sahne şovları hiç dekora ihtiyaç duymazken kimi sahne
şovları oldukça masraflı dekorlara ihtiyaç duyarlar.
Koreograf
elindeki
maddi
imkanlara
göre
dekor
giderlerini hesaplar ve tasarlar. Dekorların uygulanma ve
yapım işi çoğu zaman profesyonel ekipler tarafından
gerçekleştirilmektedir. Dia gösterileri, büyük multivizyon
sunumları,
türlü
ışık
geçişleri
dekor
tasarımının
kapsamında incelenmektedir.
4.2.2.6 Dansçıların Seçimi
152
Bir koreografinin kalitesini gösteren
en
önemli
koreografiler
unsur
dansçı
kalitesidir.
Aynı
farklı
dansçılar
tarafından
farklı
sunulabilmektedir. Dolayısıyla bir koreografinin
ortaya çıkmasındaki en önemli kademe dansçıların
seçimidir.
Her
koreografinin
dansçıları
olmalıdır.
dansçılarla
birlikte
Yedek
tüm
yedek
ve
asil
dansçılarda
asil
çalışmalara
katılmalı,
gösteriye asil dansçı olarak katılacak gibi çalıştırılmalıdır. Dansçı seçim aşamaları her koreograf
tarafından farklı yürütülebilir. Kimi koreograflar ön görüşme istemekte, kimisi örnek görüntü kayıtlarına
başvurmakta, kimi koreograflar ise önce özgeçmiş incelemesi yapmak istemektedirler. Tanıdıkları
dansçılarla çalışan koreograflar ise çoğu zaman bu kısmı atlamaktadır.
Koreografi dansçıların ışığıyla hayat bulur, onların enerjisinden beslenir, figürleri ile süslenir.
4.2.2.7 Figürlerin Seçimi
Salsa koreografilerindeki teknik bilginin önemli bir göstergesi de özgün ve değişik figürlerin
kullanılmasıdır. Koreografiye katılan derinlik, kullanılan özgün figürler ile sağlanmaktadır. Salsa dansı
figür zenginliği açısından değerlendirildiğinde, eşine az rastlanır nitelikte bir danstır. Koreograf,
tasarısını en iyi yansıtacak figürleri müziği yorumlayarak dansçılarına gösterir. Tüm figürler koreografi
çalışmaları ve provalar başlamadan seçilmesi gerekir diye bir durum söz konusu değildir. Birçok figür
koreografi çalışmaları sırasında şekillenmekte bu çalışmalar sırasında seçilmektedir. Dolayısıyla
müziği dinleyen koreograf kafasında müziğin belirli bölümlerinde geçirmek istediği duygu ve enerjiye
bağlı olarak bazı figürler ve onların türevlerini kullanmayı zihnine not eder. Bu önemli bir koreograf
özelliğidir. Bunu yaparken sahne kullanımlarına dikkat eder ki, bu durum özellikle günümüz salsa
koreografilerinde oldukça önemlidir. Koreograf koreografisine istediği figürü koymakta özgürdür. Bunu
yaparken dansçılarının teknik altyapısını asla göz ardı etmemelidir. Yanlış yönlendirilmiş ve uygun
şekilde çalışılmamış bazı figürler ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmekte, koreografinin gidişini
olumsuz yönde etkileyebilmektedirler.
Figürlere ve koreografinin genel enerji geçişlerine karar verilmesi kimi zaman bir gün sürerken
kimi zaman aylar alabilir. Bu süreden asla kısılmamalıdır. Kaliteli yaratıcı bir koreografinin temelinde
güçlü bir beyin fırtınası yatmaktadır. Dolayısıyla düşünme sürecinde zihinde bazı önemli noktalar
hakkında kesin hükümlere ulaşmadan koreografinin provalar aşamasına asla geçilmemelidir.
Koreografiye ait geçişleri ve figürleri içeren yol haritası koreografın elindeki önemli bir güçtür.
153
4.2.2.8 Final Pozu
Genellikle tüm koreografilerin (ister single, ister
grup) en önemli kısımlarından biri final pozudur.
Etkileyici bir final pozu çoşkuyu en üst seviyeye
çıkartabilirken, bazı sorunlarla tamamlanmış bir final
pozu koreografiden beklenen dönütün alınamamasına
neden olabilir. Final pozu çok iyi düşünülmeli ve yaratıcı
olunmalıdır. Sıklıkla kullanılan final pozlarının aynılarını
kullanmak çoğu durumda koreografinin enerjisini düşürecektir. Güçlü bir final pozu koreografın
yaratıcılığının önemli bir yansımasıdır.
4.2.2.9 Kağıt Üzerine Aktarım
Bazı koreograflar tarafından az kullanılmakta iken birçok yeni jenerasyon koreografın
kullandığı akılda kalıcı bir yöntemdir. Özellikle aynı anda birden fazla koreografi ile uğraşan
koreograflar düşüncelerini kağıtlara aktarırlar. Çoğu zaman koreografilerin trafikleri bu yol ile
dansçılara öğretilir. Kağıt üzerinde yer değişimlerine ait çizimleri gören dansçıların kafasında oluşan
resim daha nettir. Bu sayede denemeler daha verimli geçmekte, koreografında önemli bir bedensel
güç kazancı oluşmaktadır.
Koreografideki alan kullanımları, trafiklerin yerleşimi vb. durumlar açısından kağıda aktarım
başvurulabilecek önemli bir kestirme yoldur. Her durumda koreografın hayal ettiği ile sahnede
denenen alan kullanımları aynı olmayabilir. Bu durumda koreografın dansçılarına nasıl bir alan
kullanımı yada trafik istediğini anlatmasını sağlayan önemli bir unsur, kağıt üzerine aktarılmış
açıklayıcı çizimlerdir.
4.2.2.10 Zaman Çizelgesi Oluşturma
Çalışmaların verimli geçebilmesi dansçıların provalara eksiksiz katılması ile mümkün
olmaktadır. Bunu sağlayan yegane unsur ise zaman çizelgesi oluşturmaktır. Bir koreografinin oluşumu
sırasında, koreograf tarafından günlük-aylık-haftalık-yıllık(nadiren) zaman çizelgeleri oluşturulur. Bu
çizelgeler uygun zamanlarda dansçılara dağıtılır. İçerik olarak zaman çizelgeleri, günlük çalışma
saatlerini, çalışılacak dansçı yada grup isimlerini, çalışılacak figür türlerini ve eğitmen bilgilerini
kapsamaktadır.
Örnek Günlük Zaman Çizelgesi; (İsimler Gerçek Değildir)
154
Koreografi Adı: Salsa Bir Rüya
Koreograflar: Irına Serbiata, Burçak Sağlam, Yağmur Uzun vs….
Planlanan Koreografi Bitiş Tarihi: 26/09/2045
Çizelge Türü: Günlük Çalışma Çizelgesi
Çizelgenin Ait Olduğu Gün: 26/09/2044
Yedek Dasnçılar: Halit Çelik, Selma Gören vs…..
Ana Dansçılar: Kemal Kardeş, Ali Can, Yasmin Ortaçgil, Selim Kaya, vs…..
Teknik Ekip: Kemal Kardeş, Ali Can, Yasmin Ortaçgil, Selim Kaya, vs…..
Çalışma Saatleri:
Sabah – Öğlen
09:00 – 10:30 1. Gurup 1. Bölüm Çalışılacak
Yardımcı Koreograflar:…………………………
Notlar:………………………………………………
10:30 – 11:00 Ara
11:00 – 12:30 2.Grup 2.Bölüm Çalışılacak
Yardımcı Koreograflar:……………………………….
Notlar:…………………………………………………...
12:30 – 13:30 Öğlen Arası
Öğlen – Akşam
13:30 – 15:00 3. Gurup 3. Bölümü Çalışacak
Yardımcı Koreograflar:…………………………...
Notlar:……………………………………………….
15:00 – 15:30 Ara
15:30 – 17:00 4. Gurup 4. Bölümü Çalışacak
Yardımcı Koreograflar:……………………………
155
Notlar:………………………………………………..
17:00 – 19:00 Ara
Akşam – Gece
19:00 – 20:00 5. Gurup 5. Bölümü Çalışacaklar
Yardımcı Koreograflar:………………………………
Notlar:…………………………………………………
20:00 – 21:00 6.Gurup 6. Bölümü Çalışacaklar
Yardımcı Koreograflar:……………………………..
Notlar:………………………………………………….
21:15 Bitiş
Yukarıdaki örnektede görüldüğü gibi olağanüstü durumlar dışında dansçılardan maksimum
performansı alabilmek için çalışmalar geceye sarkıtılmamalıdır. Sarkıtılsa dahi gece yapılan
çalışmaların süreleri gündüz çalışmalarına göre kısa tutulmalıdır. Elbette bu durum elimizde sınırlı
sayıda dansçı olduğunda söz konusudur. Elimizde onlarca dansçının olduğu koreografilerindeki gece
çalışma süreleri gündüz süreleri ile aynı olabilir hatta arttırılabilir. Bu insiyatif gösterinin ana
koreografları elindedir. Gala gecesine yaklaştıkça çalışma saatleri her koreografide uzamaktadır.
Yukarıdaki günlük çizelge yeni koreograflara örnek olması açısından oluşturulmuş temel bir
çizelgedir. Her koreograf yukarıdaki çizelgeyi istediği ölçüde değiştirerek kendi çalışma stiline entegre
edebilir. Koreografi çizelgesinde her çalışma saati altında bulunan notlar kısmı atlanmamalı koreograf
tarafından mutlak suretle çalışmaya ait bilgiler kaydedilmelidir. Akıldan çıkabilecek küçük detayları
ortadan kaldırması açısından bu oldukça önemlidir. Örneğin;
Notlar: Kemal bu çalışmada istenilen performansı veremedi, bir sonraki çalışmasını gözle aynı şekilde
devam ediyorsa dansçı değişebilir. 2.blok 3. Kısım trafiği karışık görünüyor. Canan ve Selim‟i geçişler
için çalıştır. Kadir geç geldi. Figürleri gözden geçir vs…
Bu şekilde alınmış notlar daha sonraki koreografi toplantılarında da önemli bir yol haritası
olmaktadır. Zaman geçmeden ve unutulmadan sorunlara müdahale edilmesi de bir diğer önemli
yanıdır.
4.2.2.11 Yardımcı Koreograflar
156
Ana koreografın asistanlarıdır. Koreografiye yeni figür yada içerik katmazlar. Ana
koreografın kendilerine gösterdikleri figür, geçiş, trafik, akrobasi vb. hareketleri koreografın belirlediği
sıra ve düzen içinde çalışacakları dansçılara aktarırlar. Bu sayede ana koreografın iş yükü
azaldığından çalışmaların verimi artmış olur. Yardımcı koreograflar çoğu durumda teknik işlerle de
uğraşmaktadırlar. Asıl görevleri koreografinin en sorunsuz ve hızlı biçimde ortaya çıkması için
çalışmaktır. Bu doğrultuda ana koreografın verdiği tüm görevleri yerine getirirler.
4.2.2.12 Koreografi Toplantıları
Koreografide yer alan tüm ekiple birlikte gerçekleştirilir. Karşılıklı iyi dilekler ve motivasyon
konuşmaları ile başlar. Koreograf tarafından koreografinin genel hikayesinden bahsedilir. Seçilen
dansçılar hakkında bilgi verilir ve tüm ekibe ait görevlendirmeler yapılır. Koreografi hakkında karşılıklı
olumlu yada olumsuz her türlü fikir alış verişi koreografi toplantılarında yapılır. Mutlak suretle
koreografiye başlamadan önce ön toplantı gerçekleştirilmelidir. Zira insanların kafasındaki soru
işaretlerini gidermek ve enerjilerini yüksek tutmak koreografın halletmesi gereken önemli bir durumdur.
Koreografi
devam
ederken
ihtiyaç
duyulursa
küçük
gruplar
arasında
ara
toplantılarda
gerçekleştirilebilir. Nihayetinde koreografi tamamlandıktan sonra bir toplantı daha yapılır ve daha çok
iyi dileklerin ve teşekkürlerin sunulduğu bu toplantıda ekip enerjisi üst seviyeye çıkartılır.
Devam
eden
koreografiye
ait
toplantılarda
koreografi
zaman
çizelgesindeki
notlar
çerçevesinde konuşulur. Hangi kısımların sorunlu olduğu bu sorunlara ne tir çözümler getirildiği
dansçılara aktarılır. Koreograf toplantı yapmaktan asla çekinmemelidir. Bir sorun aşılmadan yada
çözüme ulaşmadan çalışmalara devam etmek sadece sorunun büyümesine ve başka yerlerden daha
farklı şekillerde ortaya çıkmasına neden olur. Bu durumu ortadan kaldırmak için koreograf dengeleri iyi
hissetmeli, iyi empati kurabilmelidir.
4.2.2.13 Ön Provalar
Ön provalar koreografın dansçılar hakkında
bilgi sahibi olduğu, beklide ilk kez canlı performanslarını
izleme fırsatı bulduğu çalışmalardır. Koreografiye uyum
sağlayan dansçılarla devam edilirken herhangi bir
nedenle uyum sağlayamamış dansçılar elimine edilir.
157
Birçok aksaklığın ilk kez ortaya çıktığı ön provalar hassasiyetle dikkat edilmesi gereken
çalışmalardır.
Koreografi çalışılma esnasındaki tüm tekrar girişimleri de bir çeşit ön provadır. Koroegraf
tarafından verilmiş rutinler dansçılar tarafından teknik detaylara uyularak çalışılır. Bu esnada koreograf
bir çok şeyi aynı anda gözlemlemeli, bakış açısını genişletmelidir. Genel olarak hayalindeki sunum
sahneye yansıyormu, dansçıların performanslarından memnun mu, ne tip aksaklıklar var gibi daha
birçok unsur, koreografın dikkate alması gereken parçalardır.
4.2.2.14 Ana Provalar
Ön
neticesinde
provalarda
ana
giderilen
provalara
aksaklıklar
geçilir.
Ana
provalarda koreograf eserini, hiçbir teknik
detayı
atlamadan
yardımcıları
ile
birlikte
anlatmaya başlamaktadır. Ana provalar uzun
yorucu ve sabır isteyen çalışmalardır. Ekibin
motivasyonu üst seviyede tutulmalı her türlü
sorun
zaman
geçirilmeden
çözüme
kavuşturulmalıdır.
Ana provalar sırasında birçok etmen değiştirilerek prova alınmalıdır. Müziğin sesi kısılıp
alınan prova ile yüksek şiddette müzik eşliğinde alınan prova birbirinden farklı olacaktır. Aynı şekilde
dar bir alanda yapılan sunum ile geniş alanda ki sunum, kısık ışıktaki sunum ile yeterli ışıktaki sunum
birbirinden farklı sonuçlar doğuracaktır. Kostümlü alınan provalar ile kostümsüz alınan provalar
arasında büyük enerji farklılıkları olduğu su götürmez bir gerçektir. Diğer yandan yüksek sahnede
yapılan sunumlar ile seyirci hizasında yapılan sunumlarda birbirinden farklı iç enerjiler üretmektedir.
Tüm bu unsurları görebilmek ve müdahale edebilmek için koreograf, ana provalara oldukça özen
göstermelidir. Etken unsurları değiştirerek sayısız tekarar aldırmalıdır. Dansı etkileyen en büyük faktör
olan zemin konusunda hassasiyetle durmalıdır. Mümkünse daha kaygan ve daha az kaygan
zeminlerde provalar alınmalı, bu sayede hata şansı en aza indirgenmelidir.
4.2.2.15 Ön sunum
Koreografinin kesintisiz akışının alındığı provalardır. Çoğu zaman küçük izleyici kitlelerine
hitap etmektedir. Bu izleyicilerden görüşleri, gösteri sonunda istenmektedir. Alınan olumlu yada
158
olumsuz geri dönüşlerden sonra son şekli verilen koreografi „Gala Gecesi‟ için hazır duruma
gelmektedir.
Koreografın hazırladığı ürüne izleyici koltuğundan baktığı bir aşamadır. Alan kullanımlarının
düzgünlüğü, f,gürlerin netliği, dansçıları yüz ve mimiklerinin doğruluğu, koreografinin izleyicilerde
uyandırması gereken duygu yoğunluğunun oluşup oluşmadığı gibi birçok etmen koreoograf tarfından
gözlemlenir. Bu noktada oldukça nadir olsa dahi koreograf tarafından tüm koreografi çöpe atılıp
yenisnin yapılması seçeneklerden biridir. Kimi koreograflar tarafından ya mükemmel sunum vardır,
yada hiçbirşey.
Koreografide bulunan sorunların giderilmesi için çalışmalar yapılır ki genellikle ön sunumlarda
sayısız hataya rastlanır. Kolaya kaçabilen bazı koreograflar işleyen bir koreografiyi değiştirme yada
müdahale yoluna çoğu zaman gitmezler. Bu durum vasat sunumların oluşmasına yol açmaktadır.
Bir koreograf asla şovunun iyi olması için çalışmaz, o şovun büyüleyici olması için çalışır…
4.2.2.16 Gala Gecesi
Her koreografinin, sahne şovunun, ya da gösterinin özel davetliler ve seyircilerin huzurunda ilk
sunumuna verilen addır. Yukarıda anlatılan aşamaları tamamlayan koreograf,dansçı ve teknik ekip
üyeleri için gala gecesi heyecanın zirve yaptığı noktadır. Yazılı basın ve medya temsilcileri tarafından
yakından takip edilen gala geceleri, ürünün promosyonu açısından da oldukça önemlidir.
Kimi salsa koreografisi için gala gecesi bir salsa kongresi olabilirken, kimisi için üniversitenin
yıl sonu gösterisi, bir latin gecesi, arkadaşları karşısında yapılan bir sunum olabilir. Her durumda
beklenti ve heyecan aynıdır. Uzun çalışmaların tek ve en büyük kazanımı alkışlar olacaktır.
Unutmamak
ki
büyük
beğeni
gerekir
toplayan
koreografiler her zaman en
zor
koreografiler
değildir.
Seyircilerde oluşturulan duygu
yoğunluğunu
başarılı
bir
şekilde
tetikleyebilen
koreografiler oldukça etkileyici
olmakta ve akıllarda derin
izler bırakmaktadırlar.
159
Dansçıların yüzlerindeki ifadelerin gerçekliği, tavırlarındaki saflığı ve devam eden enerji
akışları koreografinin kalitesini bir kat daha arttırır. Hareket odaklı dans yerine his odaklı dans edilmeli
ve dansçılar bu yönde çalıştırılmalıdır. Tedirgin bakışlar ve sahte gülümsemeler mükemmel teknik
altyapılı mkoreografilerin karşılaşabileceği en uzun çıkmaz sokaktır.
Görülüyor ki bir koreografinin ortaya çıkması oldukça zahmetli, emek isteyen bir süreçtir. titiz bir
çalışma ve planlı atılmış adımlar gereklidir. İstek ve azimle birleşmiş bilgi ve tecrübe, seyrine doyum
olmayan muhteşem koreografilerin sizlerle buluşmasındaki en önemli anahtardır. Bu açıdan
değerlendirildiğinde sayısız zorlukla boğuşarak koreografiler ortaya çıkaran değerli Türk salsa dansı
koreograflarına, hak ettikleri değer mutlaka verilmelidir. Unutulmamalıdır ki koreograflık; bir dans
branşı ile uğraşan kişi için ulaşılabilecek en yüksek noktadır.
160
BÖLÜM – 5
SALSA DANSI YARIŞMA KURALLARI
161
AMAÇ
Bu kısmın amacı; Türkiye’de yapılan Ulusal ve Uluslararası SALSA yarışmalarının, teknik kurallara
uygun olarak yönetilmesi, bununla ilgili çeşitli organizasyonların yapılmasındaki esas ve usulleri
belirlemektir.
KAPSAM
Kurallar, WDSF kuralları esas alınarak hazırlanmıştır. Yarışmalarda yer alan tüm sporcu, antrenör, spor
kulüpleri ve diğer görevlileri kapsar. Bu kurallar, yurt içinde yapılacak, TDSF’nin onayladığı tüm Sportif
Sosyal Latin Danslar SALSA yarışma etkinlikleri için geçerlidir.
VERSİYON KONTROLÜ
Versiyon
Tarih
Düzenl eyen
Değişiklik
1.0
5/Ekim/2012
Teknik Kurul
İlk sürüm
1.1
15/Ağustos/2013
Teknik Kurul
Düzenleme
1.2
23/Eylül/2013
Teknik Kurul
Düzenleme
1.3
07/Eylül/2014
Teknik Kurul
Geliştirme-Düzenleme
TANIMLAR
Bu yarışma talimatında adı geçen:
Salsa
TDSF de sportif sosyal latin danslar kategorisinde değerlendirilen, uluslar arası
platformda yarışmaları düzenlenen (WDSF), bir danstan oluşan spor branşı,
Sporcu
WDSF’ye üye olan herhangi bir federasyonda yarışmacı olarak kayıtlı olan kişiyi,
Yarışmacı
WDSF’ye üye herhangi bir federasyonun düzenlediği yarışmalara katılan
sporcu/kişiyi,
Yarışmacı Çift
Bir erkek ve bir kadın sporcudan oluşan takımı,
Karma Uyruklu Çift İki farklı uyruklu sporcudan oluşan çifti,
162
Yarışma
Yarışmacıların performanslarının değerlendirilmesi amacıyla yapılan ve
yarışmacıları, resmi yetkilileri, izleyicileri bir araya toplayan organizasyonu,
Etap
Belirli bir spor branşının sporcular veya kulüpler arasında sırasıyla yapılan yarışma
dizisinin bir aşamasını,
Heat
Tek seferde aynı piste yarışıp, hakemler tarafından değerlendirilen yarışmacı
grubunu,
Tur
Bir yarışma esnasında her bir eleme ve final bölümünü,
Klasman
Yarışmacıları, dans seviyesine göre sınıflandıran yarışma düzenini,
Antrenör
Dans sporcularının fiziksel ve ruhsal eğitiminden sorumlu olan, TDSF onaylı
antrenör belgesine sahip kişiyi,
Resmi yetkililer
TDSF üyesi olan hakem, başhakem, hakem heyeti, yarışma organizatörü, yarışma
yöneticisi, puan hesaplayıcı, müzik direktörü (DJ) ve kulüp yetkililerini,
Lisans
Her türden Salsa yarışmalarına Sporcu Lisans, Tescil, Vize, Transfer ve Kulüp Tescil
Talimatına göre kulüpleri adına veya ferdi olarak düzenlenen, sporcuların bir dans
yarışmasına girmesi için sahip olması gereken, TDSF tarafından verilen ve her sene
vize edilmesi gereken resmi belgeyi,
Sezon
Her yılın, 01 Ekim ile 30 Eylül tarihleri arası dönemine denk gelen aralığı
Sezon Başlangıcı Her yılın , sezon içerisindeki ilk yarışmasının düzenlenme tarihi
WDSF
World Dancesport Federation/Dünya Dans Sporu Federasyonu’nu,
TDSF
Türkiye Dans Sporları Federasyonu’nu,
Teknik Kurul
TDSF SSD Salsa Teknik Kurulu’nu,
Trick
Trick tanımı tüm lift, drip drop, akrobatik figürler tamamını kapsayan genel bir
tanımdır. Dansa görsel güzellik ve akış dinamizmi kazandıran, dansın sunumu
sırasında figür zamanlaması ve müzikalite sınırları dışına taşmayan, sürpriz
unsurları taşıyarak dansa hareket ve izleme derinliği kazandıran figürler trick
olarak adlandırılır.
Sürpriz unsurlar; rutin boyunca, kombinasyon ve shine bağlantıları arasındaki
sporcuların motorik özelliklerini ön plana çıkardığı bireysel figür, kombinasyon
bağlantıları veya süsleme teknikleridir.
Lift
Dansçının her iki ayağının partnerinin fiziksel desteği ile yerden kesildiği figürlere
verilen genel addır. İki ayağının yerden 2 cm veya 20 cm kesilmesi durumu
değiştirmez . Bu yardımlı hareket ‘Lift’ olarak adlandırılır. Partnerin fiziksel desteği
ile partnerin fiziksel teması kavramları birbirine karıştırılmamalıdır.
Fiziksel Destek: Bir partnerin diğerine figürün uygulanması aşamasında; figürü (Lift
Varyasyonları) uygulaması için gerekli olan uygulama enerjisinin bir kısmının ya da
tamamının eller ile aktarılması fiziksel destek olarak adlandırılır.
163
Fiziksel Temas: Herhangi bir destek enerjisi içermeden ve yukarıdaki tamınım
dışında kalan tüm tutuş ve temas şekilleri.
Low Lift
Dansçının her iki ayağının partnerinin fiziksel desteği ile yerden kesildiği, icrası
sırasında ayaklardan herhangi birinin veya ikisinin birden partnerin omuz hizasını
geçmediği figürlere verilen genel addır.
High Lift
Dansçının her iki ayağının partnerinin fiziksel desteği ile yerden kesildiği,
ayaklardan herhangi birinin veya ikisinin birden omuz hizasını geçtiği figürlere
verilen genel addır.
Drip&Drop
(İniş- Çıkış ve Düşmeler): En az bir ayağın yerle temasını kaybetmeden yapılan
tüm iniş-çıkış, düşme, kick, air rond vb. hareketlere verilen genel addır.
Akrobatik Figür
Kesinlikle sosyal altyapısı bulunmayan, icra edilmesi için belli motorik eğitim
süreçlerinden geçilmesi gereken, vücudun sagital, frontal veya transversal
düzlemlerde döndüğü hareketlere verilen genel addır. Salsa dansında tanımlı
akrobatik figür olarak değerlendirilen hareketler ; Parende, Çember, Burgu, FligFlag, Kartvil ‘dir.
Yazan başlıklar dışındaki (Parende,çember, burgu, flig,flag, kartvil dışındaki)tüm
figürler Hıgh Lift olarak değerlendirilecektir.
Düzlem
İki boyutlu ve aynı hat üzerinde yer almayan 3 noktadan oluşan şekillere verilen
düzlem tipinden söz edilir. Bunlar Sagital Düzlem , Frontal Düzlem ve Transversal
(Horizontal) Düzlem’ dir.
Sagital Düzlem : Vücudu sağ ve sol olmak üzere iki eşit parçaya bölen düzlemdir.
Frontal Düzlem : Vücudu ön ve arka olmak üzere iki eşit parçaya bölen düzlemdir.
Transversal Düzlem: Vücudu alt ve üst olmak üzere iki eşit parçaya bölen
düzlemdir.
Eksen
Tüm hareketlerin etrafında oluştuğu bir düzlemi dikey olarak kesen dik bir çizgidir.
Duraklama ve Donmalar
Dansçıların bir sekizlikten (2 Bar-8 Vuruş) dan fazla olmamak kaydı ile rutin boyunca
en fazla 2 defa uygulayabildikleri hareketsiz durumlarıdır.Giriş ve final pozları bu
kısıtlamanın dışında olan durumlardır.
Hareketsiz Durum
Sporcunun, ayaklarının,gövdesinin, kollarının ve kafasının yön ve açısı değişmeden
sabit kaldığı durumdur.
164
Rutin
Sporcuların performanslarını sergiledikleri sınırları belirlenmiş zaman aralığına
rutin denir. (Ör: Kulüplerarası müsabakalarda hitlerde belirlenmiş 1:30 dk lık zaman
aralığı, Türkiye Şampiyonasında koreografi sunumları yapılırken belirlenmiş max 2:15
lik zaman dilimi vs.)
Koreografi
Ezgi ve ritimler eşliğinde, kurallarda belirtilen sınırlar çerçevesinde, önceden
belirlenmiş birtakım hareketleri, belirli bir düzen ve sıra içerisinde müsabaka
esnasında sergilemeye verilen addır.
Heat (Hit)
Müsabaka esnasında, hakemlerin değerlendirmelerini kolaylaştırmak için sporculara
uygulanan sınıflandırma biçimine verilen addır.
Diskalifiye
Sporcu çiftin kural ihlali yapması neticesinde yarışmadan ihraç edilmesidir. Bu
durumda çift müsabakadan sıfır(0) puan alır. Gerek görüldüğü durumlarda disiplin
kuruluna sevk edilerek savunmaları istenir.
On-1
Temel adım uygulanırken erkeğin 8 vuruş içerisinde ilk vuruşta (1’de) de sol adımı ile
öne bayanın sağ adımı ile geriye başladığı ve rutin boyunca aynı şekilde devam ettiği
müzik yorumlama biçimidir. (Open Break adımı dışında) Bkz Bölüm -1
On-2
Temel adım uygulanırken erkeğin 8 vuruş içinde altıncı vuruşta (6’da) sol adımı ile
öne, bayanın sağ adımı ile geriye başladığı ve rutin boyunca aynı şekilde devam ettiği
müzik yorumlama biçimidir. (Open Break adımı dışında)Bkz Bölüm - 1
Vuruş
Vuruş, zamanın sırasını ve notanın değeri kadar tınlama süresini el hareketleri ile
belirtmektir. Diğer bir değişle notaların sürelerini ölçmek için el ile yapılan sayma
hareketine vuruş denir. Enstrüman çalışmalarında ayak hareketleri ile ölçü vuruşlarını
da uygulanabilmektedir.
Tempo
Bir parçanın çalınma hızı o parçanın temposunu oluşturur. Dakikadaki bar sayısı o
şarkının temposu üzerinde etkilidir.
Bar
Salsa müziğinde ki her bir 4 vuruş bir bar olarak adlandırılır. Salsa Müziği 4/4 lük
vuruşlara sahiptir. Müzik 8 lik ler halinde çalınmaktadır. Dolayısıyla her bir sekizlik 2
bardan oluşmaktadır.
Senkop
Bir müzik terimidir. Aksama anlamına gelir. Müzikte kullandığımız ritim ve ezgilerin
kuvvetli ve zayıf zamanları vardır. Eğer ritim ya da ezgide zayıf bölümleri ortaya
çıkartırsanız SENKOP (Aksatım) yapmış olursunuz. Kısaca senkop, müzikte ritmin
düşüyormuş(zayıflıyormuş) hissi verip tekrar toparlaması veya tam tersi olayıdır.
Denge
Salsa Dansı dönüşleri açısından; Dönüş yapan sporcunun uzay boşluğundaki alanını
koruyabilme becerisidir.
Open Break Adımı
On1 müzik yorumlama biçiminde erkeğin 8 vuruş içindeki ilk vuruşta sol adımını ön
yerine arkaya basması , On2 müzik yorumlama biçiminde erkeğin 8 vuruş içinde
altıncı vuruşta sol ayağını geriye basarak başlaması sonucu yapılan adımlamadır.
165
TDSF yarışmalarında On1 ve On2 bu kitaptaki tanımlamalar çerçevesinde
değerlendirilmektedir.
Free Style ( Serbest Stil)
Sporcuların çalıştıkları bir koreografiyi icra etmeden seçtikleri figürler ile çalan müziği
stillerini de katarak yorumlamasıdır
Afro Dans
Afrika kökenli danslara verilen genel ad. (Kitabın önceki bölümlerinde detaylı
İncelenmiştir)
Rumba Dans
3 farklı türü ile tüm dünyada kabul görmüş yöresel bir Afrika dansı türü. (Kitabın
önceki bölümlerinde detaylı İncelenmiştir)
Charanga
1940 larda ilk türlerinin ortaya çıktığı, pachanga isimli adım figürleri ile icra edilen ve
günümüzde tüm dünyaya yayılmış bir müzik türü.
Pachanga
Charanga müziklerinde icra edilen dansın adı.
166
BÖLÜM – 1
YARIŞMA TÜRLERİ-YAŞ GRUPLARI VE KLASMAN YAPISI
Madde-1: Yarışma Türleri ve Genel Hükümleri
TDSF Salsa Yarışmaları aşağıda belirtilen türlerde her sezon faaliyet takviminde belirlenmiş
tarih – yer ve sayılarda düzenlenir. Tüm bu yarışmalara, faaliyetlerin düzenleneceği yıla ait vizesini
yaptıran kulüpler veya sporcuları katılır, aynı şekilde yarışmalarda TDSF Vizeli Salsa Hakemleri görev
yapar, yarışma sonucunda dereceye giren sporcular sezon sonunda kupa - madalya, sezon içinde
yarışma sonlarında madalya ile ödüllendirilir.
Sezon içinde gerçekleştirilen müsabaka türleri şunlardır;
1-TDSF Sportif Sosyal Danslar Salsa Kulüplerarası Dans Ligi (Etaplar Halinde)
2-TDSF Sportif Sosyal Danslar Salsa Federasyon Kupası Yarışması
3-TDSF Sportif Sosyal Danslar Salsa Türkiye Şampiyonası Yarışması
4-TDSF Sportif Sosyal Danslar Salsa Koreografi - Şov Yarışması (Etaplar Halinde)
5- TDSF Sportif Sosyal Latin Danslar Salsa Özel Yarışmaları
Salsa Kulüplerarası Dans Ligi: TDSF Faaliyet takviminde belirtilen yer ve sayıda etaplar
halinde gerçekleştirilir. TDSF nin müsabakanın düzenleneceği yıla ait vize şartlarını yerine getiren
kulüp ve sporcuları katılır. Bu tip müsabakalara ferdi lisans ile katılım mümkün değildir. Müsabakaya
katılmak için TDSF vizeli kulübe bağlı bir lisans sahibi olmak gerekir. Müsabakalar tüm yaş gruplarında
puanlı ve klasmanlı olarak düzenlenir. Sezon sonunda ilk 6 ya giren kulüpler ödüllendirilir.
Salsa Federasyon Kupası : TDSF Faaliyet takviminde belirtilen yer ve zamanda gerçekleştirilir.
TDSF nin müsabakanın düzenleneceği yıla ait vize şartlarını yerine getiren sporcuları katılır. Bu tip
müsabakalara ferdi lisans ile de katılım sağlanabilir. Kulübe bağlı olma şartı aranmaz. Müsabakalar
minikler-yıldızlar-gençler ve yetişkinler kategorisinde klasman aranmaksızın open (açık) şeklinde
düzenlenir. İlk 6 dereceyi elde eden sporcular ödüllendirilir.
Salsa Türkiye Şampiyonası: TDSF Faaliyet takviminde belirtilen yer ve sayıda gerçekleştirilir.
TDSF nin müsabakanın düzenleneceği yıla ait vize şartlarını yerine getiren sporcuları katılır. Bu tip
müsabakalara ferdi lisans ile de katılım sağlanabilir. Kulübe bağlı olma şartı aranmaz. Yarışma türü
OPEN(AÇIK) tır. Klasman ayrımı yoktur. Türkiye Şampiyonası Minikler, Yıldızlar, Gençler, Yetişkinler ve
Büyükler yaş kategorileri ile gerçekleştirilir. Salsa Türkiye şampiyonasında Yetişkinler yaş grubunda
yarı finalden (12 Çift) itibaren koreografi sunumları izleneceğinden, bu yarışmaya katılım için
167
koreografi hazırlanması şarttır. Koreografisi olmayan sporcular final puanlamasında son sıraya
yerleştirilir. Minikler, Yıldızlar, Gençler ve Büyükler’de koreografi sunumu yoktur. Bu yaş
kategorilerinin eleme turları cross sistem, final serileri skating sistem kuralları ile gerçekleştirilir.
Yetişkinler yaş kategorisinde ise finale kadar cross sistem, finalde puantaj sistemi uygulanır.
Müsabaka sonunda her yaş kategorisinin birincisi o yaş kategorisinin TÜRKİYE ŞAMPİYONU ünvanını
alır. Bu unvan ile yetişkinler yaş kategorisi şampiyonları TDSF nin belirleyeceği uluslar arası bir
müsabakaya (Dünya-Avrupa Şampiyonası) TDSF tarafından yollanır.
Sportif Sosyal Danslar Salsa Şov - Koreografi Yarışması : TDSF Faaliyet takviminde belirtilen
yer ve sayıda gerçekleştirilir.TDSF nin müsabakanın düzenleneceği yıla ait vize şartlarını yerine getiren
kulüp sporcuları katılır. Etaplar halinde gerçekleştirilir. Her TDSF Kulüplerarası etap yarışmasının
ardından düzenlenir. Eleme turları sistemi uygulanmaz. Her çift 1 sefer koreografilerini sergiledikten
sonra TDSF Salsa Puantaj Sistemine Göre değerlendirilir.
Kulüpler arası müsabakalardan sonra aynı gün , Salsa Şov - Koreografi Müsabakaları
gerçekleştirilir. Değerlendirmeler TDSF Salsa puantaj sistemine göre yapılır. Bu kategoride elde edilen
puanlar kulüplerarası puanlamaya dahil edilmez. Sporcuların kariyer puanlarına ve Salsa Şov –
Koreografi Müsabakaları Sıralama Listesi ne eklenir.
Sezon sonunda Salsa Şov-Koreografi Müsabakaları Sıralama Lİstesinde ilk sırayı alan çift
Federasyon tarafından belirlenecek Avrupa veya Dünya Şampiyonasına gönderilir.
Salsa Şov - Koreografi Müsabakaları Katılım Şartları;

Her yarışma esnasında Yetişkinler C Klasman ve B klasmanda Finale Kalan, A Klasmanda
Yarı Final’e giren çiftler, koreografi hazırlamış olmaları durumunda Salsa Şov – Koreografi
müsabakasında performanslarını gerçekleştirmeye hak kazanırlar.

Koreografisi olmayan sporcular bu kategoriye free style (serbest stil) katılamazlar.

Çift kendi isteği ile bu kategoriden yarışmak isterse yarışmanın düzenleneceği günden 15
iş günü önce federasyona koreografilerinin bitmiş görüntüleri ve dilekçeleri ile
başvururlar. Bu başvuru Teknik kurul ve merkez hakem kurulundan en az 1 kişi ile
oluşturulan toplam en az 3 en fazla 5 kişilik komisyon tarafından incelenerek karara
bağlanır.
Bu aşamada kurul; Sporcuların dans teknikleri, Koreografinin Müzikalite Bilgisini ,
Sporcuların Artistik Görünümlerini, Denge ve sunum enerjilerini
göz önünde
bulundurarak karar verir. Bu değerlendirme; artistik ve uygulama hakemi (bkz. Artistik ve
Uygulama hakemi kriterleri) değerlendirme kriterlerine göre yapılır. Her iki
değerlendirmenin ortalaması 75 in üzerinde olan sporcular bu kategoriden müsabakaya
katılır.

Salsa Şov-Koreografi Müsabakası için koreografi hazırlanırken dikkat edilmesi gereken
kısıtlamalar Open Yarışma Kuralları’ nda ve aşağıda belirtilmiştir.
168

Bu müsabakada eleme turu uygulanmaz. Her çift kendi hazırladıkları koreografiler
ile 1 kez performanslarını sergilerler.

Koreografisi olmayan çift diskalifiye edilir.
Koreografi figür sınırlamaları;

Koreografilerde toplam 3 adet Hıgh Lift veya Akrobasi kullanılabilir. Bu kullanım;
2 Hıgh Lift + 1 Akrobasi (Toplam 3 Adet)
ya da,
2 Akrobasi + 1 Hıgh Lıft (Toplam 3 Adet)
ya da,
3 Akrobasi ya da,
3 High Lift







şeklinde olmalıdır.
Toplam 3 Hıgh Lift veya Akrobasi varyasyonu kullanmak zorunlu değildir. (Bkz Genel
Tanımlar-High Lift ve Akrobasi,) Kullanan çiftler 3 High Lift yada Akrobasi ‘den fazla sayıda
figürü kullanmazlar. (Ör: 2 Akrobasi , 2 High Lift Kullanamazlar) Aksi durumda çift
diskalifiye edilir.
Koreografilerde Maksimum 5 Adet Low Lift varyasyonu kullanılabilir. (Bkz. Genel Tanımlar
– Low Lift) Aksi durumda çift diskalifiye edilir
Koreografilerde sporcular diledikleri Sayıda Drip&Drop kullanmakta özgürdürler.(Bkz
Genel Tanımlar – Drip&Drop)
High Lift varyasyonları icra edilirken;
a-) Her iki ayağın yerle temasını kaybettiği an lift varyasyonunun başladığı an olarak
kabul edilir. Lift HERHANGİ bir ayağın yerle teması ile son bulur.(Bir ayağın yada ikisinin
birden yerle temas etmesi aynı sonucu doğurur) Lift sonunda ayak yerle temas etmesinin
ardından yeni bir lifte başlanırsa bu o hareketin devamı değil, YENİ bir lift varyasyonu
olarak değerlendirilecektir.
b-) High Lift varyasyonları uygulanırken liftin uzunluğu sayılabilen ritimlerde ; ayağın
yerle temasını kaybetmesinin ardından maksimum 2,5 sekizlik olabilir. Bu kuralın ihlal
eden sporcular diskalifiye edilir.
c-) High Lift varyasyonları uygulanırken liftin uzunluğu sayılamayan ritimlerde vb.
intro-otro kısımlarda ayağın yerle temasını kaybetmesinin ardından maksimum 5 sn
olabilir. Bu kuralı ihlal eden sporcular diskalifiye edilir.
On1 – On2 Yarışma Bilgisi :

ON2 yarışacak çiftler, yarışma kayıt masasında sırt numaralarını alırken ON2 yarışacağını
kayıt yetkililerine bildirmek zorundadır. Başhakem yarışma esnasında ON2 yarışacak
çiftler için tekrar bir anons yaptırmayacaktır. On2 yarışma bilgisini vermeyen sporcuların
yarışma esnasında ON1 performans sergilediği düşünülerek değerlendirilecektir.
Sportif Sosyal Latin Danslar Salsa Özel Yarışmaları: Organizatör kurum veya kişilerce
düzenlenen ve TDSF özel yarışma talimatı hükümlerini yerine getiren yarışmalardır. Bu tip
yarışmalarda TDSF vizeli kulüp veya sporcu şartı aranmaz.
169
Hakem Atamaları: TDSF tarafından düzenlenen ve yukarıda adı gecen Kulüplerarası
müsabakalar, Türkiye Şampiyonası Müsabakaları, Federasyon Kupası, Salsa Şov Dans Yarışmaları ve
Özel Salsa Yarışmalarına hakem atamaları TDSF Salsa Merkez Hakem Kurulu tarafından yapılır.
Madde-2: Yaş Grupları ve Esasları
Yaş grupları WDSF kurallarına göre düzenlenmiştir.
Yaş Grubu
Yaş Kriteri
Minikler I
9 yaşını doldurmuş veya daha küçük
Minikler II
10 ve 11 yaşını doldurmuş olanlar
Yıldızlar I
Yıldızlar II
Gençler
16, 17 ve 18 yaşını doldurmuş olanlar
Yetişkinler
19 yaşını doldurmuş veya daha büyük olanlar
Büyükler
35 yaşını doldurmuş veya daha büyük olanlar
Yaş gruplarının belirlenmesinde sporcuların doğdukları yıl esas alınır, doğdukları ay ve günleri
dikkate alınmaz. Herhangi bir çiftin yaş grubunun belirlenmesinde yaşça büyük olan partnerin yaşı
esas alınır. Büyükler kategorisinde yarışabilmek için her iki sporcunun da 35 yaş ve üzerinde olması
gerekmektedir. Aksi durumda büyükler kategorisinden yarışamayacaklar, bir alt yaş kategorisi olan
yetişkinler kategorisinden yarışabileceklerdir. Yaş kategorileri doğdukları yıl esas alındığında;
minikler1, minikler2, yıldızlar1, yıldızlar2, gençler, yetişkinler ve büyükler olarak 7 kategoriye ayrılırlar.
Minikler kategorisi sadece C klasman kurallarına göre yarışır. Yıldızlar yaş kategorisi C klasman
kurallarına göre, Gençler Kategorisi , C ve B klasman kurallarına göre, yetişkinler yaş kategorisi C – B –
A kurallarına göre, büyükler ise B (büyükler 1 ve büyükler 2) klasman kurallarına göre yarışacaktır.
Sporcular aynı yarışma içerisinde farklı partnerlerle yarışamazlar.
TDSF sportif sosyal danslar salsa yarışmalarında esas alınacak yaş kategorileri aşağıdaki
tabloda belirtilmiştir.
Yaş Gruplarına Göre Klasmanların Dağılımı:
170
•
Minikler 1-2
C Klasman
•
Yıldızlar 1-2
C Klasman
•
Gençler
C ve B Klasman
•
Yetişkinler
C, B ve A Klasman
•
Büyükler 1-2
B Klasman
Büyükler yaş kategorisi katılım yeterli düzeyde olduğu durumda (12 çift ve üzeri sayılar),
Büyükler1 ve Büyükler2 şeklinde 2 yaş kategorisine ayrılır. Yarışmada toplam 12 çift altında katılım
olan tüm durumlarda büyükler kategorisi tek kategoride ve B klasman kurallarına göre yarışır.
Madde-3: Klasman Yapısı
Madde-3-1: Klasman Belirleme
Yarışmacı çiftlerin, yaş grupları içindeki klasmanları her iki sporcuda daha önce yarışmalara
katılmış ise klasman belirleme çizelgesine bakılarak yapılır. TDSF Yarışmalarına ilk defa katılacak olan,
yaş gurubu aralığı değişen ve partner değişikliğine giden (partnerlerden biri ilk kez katılıyor ise)
sporcuların klasmanları yarışma günü, yarışmaya kayıt öncesi yapılacak olan KLASMAN BELİRLEME
HAVUZUNA katılmaları halinde belirlenecektir. Klasman belirleme havuzuna katılacak sporcular
yarışma kayıtlarını internetten yaptıkları esnada ilgili linke girerek ön kayıtlarını yaptırırlar. Ön kayıt
yaptırmayan sporcu çiftler Klasman Belirleme Havuzuna katılamazlar. Bahsedilen durumlara sahip
sporcular klasman belirleme hazvuzuna girmemeleri veya kaçırmaları halinde müsabakaya
katılamazlar. Sistemde kayıtlı olan sporcular mevcut klasmanlarına göre yarışma kariyerlerine devam
edeceklerdir. Her sporcu klasman belirleme havuzundaki performanslarını müsabaka anında
gerçekleştirecekleri performansları gibi düşünmeli ve o şekilde göstermelidir. Antrenörlerde
sporcularını bu doğrultuda bilgilendirmelidir. Herhangi bir sporcunun KLASMAN BELİRLEME
HAVUZUNDA , herhangi bir nedenden ötürü, bilinçli bir şekilde Teknik Kurul ve MHK kurulunu
yanıltarak bir alt klasmanda yarışma isteği fark edilir ise çift MHK ve Teknik Kurul üyelerinden oluşan (
en az 3 en fazla 5) komisyon tarafından müsabaka sonrasında uygun oldukları klasmana
yerleştirilecek, çiftin o yarışmadan kendine ve kulübüne kazandırdığı puan silinecek (varsa ödülleri
geri alınacak), gerek görüldüğü durumlarda sporcu çift ve antrenörleri ilgili kurul veya komisyonlara
sevk edilebilecektir.
KLASMAN BELİRLEME HAVUZU : Yarışmaya kayıt öncesinde ve yarışma başlamadan önce
(müsabaka günü sabah saat 7:30 ile 12:00 arası) MHK ve Teknik kurul üyelerinden en az birinin yer
aldığı çift sayıdan (en az 4 en fazla 8) oluşan hakem heyeti tarafından çiftlerin kostümsüz yada
kostümlü, belirlenen hız ve türdeki müziklerde en az 1 dakika performans sergilemeleri ve
klasmanlarını belirlemeleri için yapılmış küçük yarışmayı ifade eder.
Klasman belirleme havuzuna katılmak isteyen , internet katdını yaptırmış ve dilekçeleri ile
federasyona başvurmuş tüm çiftler müsabaka günü sabah en geç 7:30 da müsabaka alanında
bulunmak ve anonsları takip etmek zorundadırlar.
Antrenör yada kulüp yetkilisi sporcusuna yazılı dilekçe ile uygun gördüğü klasmanı belirler. Bu
kararı KLASMAN BELİRLEME HAVUZUNDAKİ +1 hakeme eşittir. Antrenör Klasman belirleme
171
havuzunda hakem olarak görevliyse kendi kulüp sporcusuna antrenör ve hakem olarak hiçbir
etkisi olmayacaktır.
ÖNEMLİ NOT : Klasman belirleme havuzuna katılacak tum cıftler dilekçeleri ile federasyona
başvurmak zorundadırlar.
Örnek 1 ( 4 hakemli bir değerlendirmede sporcuya 2 hakem B klasman 2 hakem A klasman
verdiği halde antrenörü A klasman uygun görmüş ise sporcu 2+1=3 hakem tarafından A klasmana
uygun görülmüş sayılır. Toplam hakem sayısı antrenör dahil 5 olarak alınır. Kısacası eşitliği bozan
antrenör kararıdır yada antrenörün kararı hakem kurulundakilerin yarısı ile aynı olması halinde
antrenörün belirlediği klasman uygun görülür.)
Örnek2 : ( 6 hakemli değerlendirmede hakemlerden biri aynı zamanda antrenör ise kendi
sporcusu için yapılan klasman belirlemede söz hakkı olmadığından geriye kalan 5 hakemin vereceği
en yüksek klasman kararı kabul görecektir.)
Örnek 3 : (Hakemler arası uyuşmazlık durumunda 4 hakemli değerlendirmede 1 hakem A ,1
hakem B 2 hakem C vermiş olsun antrenörde B vermişse 2B=2C eşitliği bir üst klasmana
tamamlanır.)
Örnek 4 : Hakemler arası uyuşmazlık durumunda 4 hakemli değerlendirmede 2 hakem A , 2
hakem C vermiş olsun antrenörde B vermişse 2A=2C eşitliği üste tamamlama olamayacağından çiftler
B klasman olarak değerlendirilir.
Teknik kurul ve merkez hakem kurulu yetkilileri klasman belirleme sırasında aşağıdaki
niteliklere ve alt yapılarına göre sporcuları ayırır;
1. ADIM TEKNİĞİ VE ZAMANLAMASI : Adım tekniği; Salsa basıc adımları icra edilirken
sporcuların yükselme-alçalma, sekme ve zıplama yapmadan ve dizlerin her ikisinin de
uzun süreli bükülü biçimde kalmayarak doğal duruş pozisyonunda adım atabilme
becerisini ifade eder. Bu adımlar uygulanırken kullanılan zamanlama ritmi takip
edebilme becerisidir.
2. MÜZİKAL YORUM: Şarkının bütünü düşünüldüğünde ; vokalin (şarkıyı seslendiren kişi)
şarkıya katılması , yeni bir enstrümanın ilave olması-çıkması yada senkoplarda
(bkz.tanımlar) sporcuların bireysel ve eşli olarak duyulabilir seslere göstermiş olduğu
reaeksiyonları ifade eder.
Örnegin: Bir cift Clave çalarken, shine tercih ederken vokal söze girdiğinde yada 2. ve 3.
Enstrümanların giriş- çıkışında partnerli figürleri veya çeşitli kombinasyonu tercih
edebilir. (Burada önemli olan, çiftlerin değişen ve akan müzik içerisinde seçtikleri
figürlerin danslarını icra ettikleri parça içinde belirgin şekilde karşılık bulmasıdır. )
3. KOMBİNASYON VE SHİNE BİLGİSİ: Sporcuların heat boyunca göstermiş oldukları shine ve
kombinasyon çeşitliliğini ifade eder. Çiftlerin kendilerini ne kadar tekrar etmedikleri
önemlidir. Kısaca çiftlerin kombinasyon sonrası uyguladıkları shine lar yada shine sonrası
bağladıkları kombinasyonlar çeşitlilik göstermelidir.
172
4. SUNUM ENERJİSİ VE DANS KARİZMASI : Sporcuların kendine olan güveni, tecrübesi ve
dansın karakteristik özelliklerine olan hakimiyetini ifade eder.
5. DENGE VE DÖNÜŞ TEKNİĞİ : Denge, dönüş yapan sporcunun uzay boşluğundaki alanını
koruyabilme becerisiyken Dönüş tekniği, bu alanı koruyabilmek için uygulanan baş
sabitleme(nokta alma), diz ve ayak bileklerini birleştirme, kalçayı sıkma, göbeği yukarı
alma(ağırlık merkezini), dizleri bükme (yere yaklaşma) vb. teknikleri uygulama becerisidir.
Sezon içinde sporcuların klasmanlarında antrenör dilekçeleri ile değişiklik yapılmaz. Sezon
boyu sporcular puan toplamaya devam ederler. Antrenörler veya yetkili kişi sporcularının internette
yaptıkları kayıtlarında belirttikleri yaş grubu ve klasmanlardaki yazılı sporcu çiftin isimlerini, yarışma
gününde kulüp kaşeli ve yetkili imzalı bir dilekçe ile TDSF görevlilerine verecektir.
Klasman Belirleme Çizelgesi;
Sporcu Klasman
Sporcu Klasman
Partner Klasmanı
C
C
C
C
B
B
C
A
B
B
A
A
Madde 3-2: Klasman Atlama
Sezon başında ilk yarışma başlaması ile klasmanlar belirlenir.
Sezon içinde klasmanlarda antrenörler tarafından herhangi bir değişiklik yapılmaz. Sezon içi
klasmanlarda değişiklik yapma yetkisi teknik kurul ve merkez hakem kurulu kararına bağlıdır.
Sezon içinde sporcular klasmanlarında yarıştıkça puan toplamaya devam edeceklerdir.
Sezon sonu kazanılan puanlar sporcuların kariyer puanlarına eklenir.
Kariyer Puanı; Sporcuların aynı partnerle birlikte müsabakalara katıldıkça topladıkları puandır.
Kariyer Puanı Hesaplaması;

Sporcuların kulüplerarası müsabakalar, Türkiye şampiyonası müsabakaları, federasyon kupası
müsabakaları, Salsa Şov-Koreografi Yarışmaları sonucunda bulundukları sezon içinde her
yarışmada kazandıkları puanların sonucunda en yüksek olan 4 tanesi, sporcuların kariyer
puanlarına eklenir. Her sezon aktif olan sporcular kariyer puanlarını güncel tutarlar.
173

Sporcu çiftler partnerlikten ayrıldıklarında kariyer puanları silinir.

Kariyer puanları uygulaması 2014 – 2015 sezonu ile güncellenerek yürürlüğe girmiştir.

Sezon sonunda sporcuların kariyer puanları silinmez. Sadece o sezona ait sporcu sıralama
veya kulüp sıralama listeleri puanları silinir.
C ve B Klasmanda sporcu çiftlerin sezon içinde katılmış oldukları tüm yarışmalarda elde ettikleri
derecelerin toplamı sonucu Ranking Listte ilk 6 da yer alan sporcu çiftler bir üst klasmana geçiş
yapar.
A ve B Klasmanda yarışan sporcu çiftlerin sezon içinde katılmış oldukları tüm yarışmalarda elde
ettikleri derecelerin toplamı sonucu Ranking Listte son 6 sırada yer alan sporcu çiftler bir alt
klasmana geçiş yapar.
C ve B klasmanlar için ilk altının dışında kalıp bir üst klasmanda yarışmak isteyen çiftler antrenörünün
dilekçesi ile klasman belirleme havuzuna katılabilirler.
Her yarışma sonucunda sporcuların ve kulüplerin kazandıkları puanlar hesaplanarak resmi
web sitesinde yayınlanacaktır. Bu sayede her yarışma sonrasında kulüpler ve sporcular
performanslarına ait bilgileri aktif şekilde takip edebilme şansına sahip olacaklardır. Kariyer
puanlaması listesi ayrı bir liste olarak her sezon ve her yarışma güncellenecektir.
Yaş nedeniyle çiftler bir üst yaş grubuna geçerlerken, sahip oldukları klasman ve biriktirdikleri
puanlarda değişiklik olmaz ve geçtikleri yeni yaş grubunda kazanılan puanlar üzerine eklenir. Yaş
nedeniyle sporcular sezon içinde bir üst yaş kategorisine; Klasman belirleme Havuzuna katılmak şartı
ile yarışmaya devam ederler.
BÖLÜM 2
KULÜPLER ARASI SALSA LİGİ KLASMAN KURALLARI
TDSF Salsa yarışmalarında ayrılmış klasmanlar C,B ve A klasmandır.
Madde 2-1 : Akrobasi ve Lift Sınırlamaları :
Gerek ısınma performansları olsun, gerek yarışma içerisindeki Heat(Kısım) ler olsun eleme turları ve
final serilede klasman ne olursa olsun (A,B,C) akrobatik figürler ve varyasyonları, her türlü lift ve low
lift varyasyonlarına izin verilmemektedir. Aksi durumda çift DİSKALİFİYE EDİLİR. (Cross Body Lead
varyasyonlarında açık veya kapalı tutuşta bayanın sıçrayarak karşıya geçmesi figürü dışındaki tüm
durumlar. )
174
Madde 2-2 : On1 ve On2 Yarışma Bilgisi :
Tüm klasmanlarda final ve eleme turlarında On 1 başlanıra On1, On2 Başlanırsa On2 yarışmaya
devam edilmelidir. Aynı şekilde hangi salsa stili ile performansa başlanırsa aynı salsa stili kullanılarak
yarışma tamamlanmalıdır.
Önemli: ON2 yarışacak çiftler, yarışma kayıt masasında sırt numaralarını alırken ON2
yarışacağını kayıt yetkililerine bildirmek zorundadır. Başhakem yarışma esnasında ON2 yarışacak
çiftler için tekrar bir anons yaptırmayacaktır. On2 yarışma bilgisini vermeyen sporcuların yarışma
esnasında ON1 performans sergilediği düşünülerek değerlendirilecektir.
Madde 2-3 : Klasman Yarışmalarında Koreografi Yasağı :
Klasman sistemi ile yürütülen TDSF kulüplerarası müsabakalarda klasmanı yada yaş grubu ne olursa
olsun koreografi yaptığı belirlenen çift DİSKALİFİYE edilir. Bu durumu oluşturan etmenler;

Çiftin yan yana aynı shine figürlerini aynı yöne doğru aynı kol açıklığı veya adım sırası veya
aynı açı ile 1 sekizlikten fazla sergilemesi,

Müzik farklılaşmasına karşın farklı hitlerde aynı rutini tekrarlayarak drip & drop
varyasyonları içeren figürler eşliğinde performansa başlanmasıdır.
Madde 2-4 : Hitlerde Kullanılan Başlangıç Pozları :
Hitlerde başlangıç pozu vermenin değerlendirmeye iyi yada kötü bir katkısı yoktur. Hakemler
değerlendirmelerinde bu hususu dikkate almazlar. Ancak kullanılan pozlar giriş ve çıkış itibarı ile lift
veya akrobatik varyasyonlar içeriyorsa, çift DİSKALİFİYE edilir.
Madde 2-5 : Hitlerde Çalınacak Müziklerin Belirlenmesi :
Hitlerde çalınacak müzikler; teknik kurul ve merkez hakem kurulu yada federasyon tarafından yazılı
olarak görevlendirilmiş en az 3 en fazla 5 kişiden oluşan Salsa Müzik Komitesi tarafından belirlenir.
Sezon başında her yarışma için ayrı ayrı belirlenen müzikler her etapta çeşitlilik göstermek sartı ile
yarışma günü sabahı başhakemle birlikte teknik kurul veya merkez hakem kurulundan bir yetkili ile
beraber belirlenir. Bu seçim başhakem tarafından yapılır. Her etap yarışmasında belirlenen şarkılar
dışında şarkı çalınmaz. Hitler arasında, müsabaka aralarında, öncesinde ve sonrasında latin müzikleri
dışında müzik türleri çalınmaz. Çalındığı takdirde etap müzik sorumlusu başhakem tarafından uyarılır.
Durum devam ederse başhakem ve gözlemci raporunda belirtilir.
Minikler ve yıldızlar yaş kategorisinde heat süreleri 2 dakikadır. Bu yaş kategorilerinde sporcuların
motivasyonunu arttırması açısından 1 kez toplu dans uygulaması zorunludur.
Madde 2-6 : Finale Kalacak Sporcu Sayısı: Her klasmanda finale 6 sporcu kalır. Eşitlik durumunda
skating sistem final için 6 sporcudan daha az bir sayı dahi verse 6 sporcu ve üstünde sistemin önerdiği
sayı seçilir ve finale bırakılır. Final turuna 6 sporcudan az sporcu bırakılmaz.
Madde 2-7 : C Klasman Kuralları
Yarışmacı çiftler figürlere kendi yorumlarını da katarak aşağıda isimleri yazılı 9 Adet figürün
varyasyonlarını, diledikleri kombinasyon bağlantıları ve shine serileri ile uygulamakta özgürdürler.
175
Figürler;
Basic Step (Temel Adım) ve Varyasyonları
Sağ Dönüş (Max. 2 tur dönüş kullanılır)
Sol Dönüş (Max 2 tur dönüş kullanılır)
Cross Body Lead ve Varyasyonları Inside & Outside (Maksimum 2,5 tur dönüş kullanılır)
Titanic (Shadow Position) ve Varyasyonları
Walk Around (Alan Kullanımı Geniş Kombinasyonlar, Maksimum 2 Sekizlik Uygulanır)
Whip (Adios, Kırbaç ve Türevleri)
Swing Turn (Double Cross) ve Varyasyonları (Max 2,5 tur dönüş kullanılır)
Copa
C Klasmanda tüm yarışma boyunca; Afro- Rumba , Charanga içerikli müzikler çalınmaz.
C klasmanda yarışan çiftler Afro- Rumba ve Pachanga adımlarını shine uygulamaları sırasında
kullansalar dahi değerlendirmeye alınmayacak, aksine müzikte karşılığı olmayacağı için hakemler
tarafından olumsuz değerlendirilecektir.
C Klasmanda maksimum 4 sekizlik shine yapılır. Partnerin iki elinide bıraktığı sekizliğin
bitiminden itibaren sayılmaya başlanır ve tekrar elini tutması ile son bulur. Shine kuralı heat in
tamamında 4 sekizlik ile sınırlı değildir. Toplam heat süresinin % 30 unda shine yapılabilir. Bu kuralı
ihlal ettiğini fark eden hakem, sporcu hakkında olumsuz karar verir.
C klasman müziklerinde 4 sekizlikten fazla senkop içeren şarkılar çalınmaz.
C klasmanda Intro(şarkıya giriş kısmı) 4 sekizlikten fazla olmaz.
C klasmanda walkaround (geniş alan kullanımlı) kombinasyonlar 2 sekizlikten fazla yapılmaz.
Final serisinde C Klasmanda koreografi sunumu olmayacak, finale kalan çiftler komitenin
belirlediği bir parçada 2:00 dakika Free Style (Serbest Stil) dans edeceklerdir. Finalde çalınacak
müziğin uzunluğunu arttırma hakkı gerek duyulduğu takdirde (hakemlerin karar vermelerini
kolaylaştırmak için) maksimum 2dk 30 sn olmak kaydı ile başhakeme aittir. Finalde çalınacak müziğin
süresi kısaltılamaz.
C Klasmanda tüm yarışmacılar önce toplu, daha sonra ‘Heat’(Kısım) lara ayrılarak 1:30 dakika
minimum serbest stil dans edeceklerdir. Final dahil tüm turlarda koreografi yaptığı belirlenen çift
puanlamadan çıkarılacak; akrobatik figürler kullanan, lift ve varyasyonlarını icra eden sporcular
diskalifiye edilecektir.
Final dahil tüm serilerde ‘Shine’ uygulama süresi toplam heat süresinin (eleme turlarında 1:30
dakika minimum – final serilerinde 2:00 dakika minimum) %30 undan fazla olmamalıdır. Aksi
durumda çift Diskalifiye Edilir.
C klasmanda yarışan sporcular en az 2 sekizlik boyunca devamlı ‘salsa temel adımı’ (salsa
basic step) nı toplam heat süresi içinde 1 kez uygulamak zorundadırlar. Aksi durumda adım teknikleri
eksik değerlendirilir.
176
Not : 2 sekizlik boyunca devamlı, en az bir kez basic step uygulaması kuralını ihlali, %30
shine süresi ve Bir seferde 4*8 shine uygulama kural ihlallerini farkeden hakemler olumsuz
değerlendirmede bulunacaklardır.
C klasman çiftlerin sunumları , aşağıdaki önem sırasına göre değerlendirilir.
1234567-
Ritim
Denge ,Dönüş Tekniği, Posture (Duruş)
Adım Tekniği
Kombinasyon Tekniği
Shine Tekniği
Senkop Farkındalığı
Dans karizması ve partnerler arası uyum.
Madde 2-8 : B Klasman Kuralları:
1 – Yarışmacı çiftler figürlere kendi yorumlarını da katarak aşağıda isimleri yazılı 9 Adet figürün
varyasyonlarını, diledikleri kombinasyon bağlantıları ve shine serileri ile uygulamakta özgürdürler.
Figürler;
Sağ Dönüş (Max. 3 tur dönüş kullanılabilir)
Sol Dönüş (Max 3 tur dönüş kullanılabilir)
Cross Body Lead ve Varyasyonları Inside & Outside (Maksimum 3,5 tur dönüş kullanılabilir)
Walk Around (Alan Kullanımı Geniş Kombinasyonlar) (Maksimum 4 Sekizlik Uygulanır)
Swing Turn (Double Cross) ve Varyasyonları (Max 3,5 tur dönüş kullanılabilir)
Copa
2 – Final dahil tüm serilerde ‘Shine’ uygulama süresi toplam heat süresinin(Finalde 2:00 dakika
minimum, free style 1:30 dakika minimum) %40 ından fazla olmamalıdır. Bu kural ihlalini fark eden
hakem tarafından sporcu çift olumsuz değerlendirilecektir.
3- B Klasmanda finalde koreografi sunumu uygulanmayacaktır. Finale kalan çiftler komitenin
belirlediği parça eşliğinde minimum 2 dakika serbest stil (free style) dans edeceklerdir.
4
5
– B Klasmanda tüm yarışmacılar önce toplu, daha sonra ‘Heat’(Kısım) lara ayrılarak 1:30 dakika
minimum serbest stil dans edeceklerdir. Final dahil tüm turlarda koreografi yaptığı belirlenen
çift puanlamadan çıkarılacak; akrobatik figürler kullanan, lift ve varyasyonlarını icra eden
sporcular diskalifiye edilecektir.
B klasmanda Afro – Rumba, Charanga Ritimleri içeren parçalar çalınabilir. Sporcuların bu
danslara ait hakimiyetleri değerlendirmeye alınmaktadır.
177
B klasman sporcuları aşağıdaki kıstaslar çerçevesinde değerlendirilir.
1234567-
Ritim
Adım Tekniği
Shine Tekniği
Senkop Farkındalığı ve müzikal yorum (Afro – Rumba geçişler dahil)
Dans karizması ve partnerler arası uyum.
Madde 2-9: A Klasman Kuralları
1 – Yarışmacı çiftler figürlere kendi yorumlarını da katarak aşağıda isimleri yazılı EN AZ 9 figürü
diledikleri kombinasyon ve shine bağlantıları ile yapmak zorundadırlar. Bu figürlere ek olarak
diledikleri figürleri uygulamakta serbesttirler.
Sağ Dönüş
Sol Dönüş
Cross Body Lead ve Varyasyonları Inside & Outside
Walk Around (Alan Kullanımı Geniş Kombinasyonlar)
Swing Turn (Double Cross) ve Varyasyonları
Copa
2- Çift hitlerde ve Finalde tek enerji (dönüşü gerçekleştirmek için bireysel yada partnerinden alınan
devamlı enerji) ile 12 vuruş veya 1,5 Sekizlik ten daha uzun dönüşleri icra edemezler.(Sporcunun
dönüş kalitesi – çizgisi – dengesini hakemlerin değerlendirebilmesi için 1,5 sekizlik fazlasıyla yeterli
olacaktır, sadece dönüş ve cross body lead üzerine kurulmuş final free style serileri sporculara artı
puan getirmeyecektir) Aksi durumda çift Diskalifiye Edilir.
3- Final dahil tüm serilerde ‘Shine’ uygulama süresi toplam heat süresinin (Finalde 2 dakika
minimum, free style 1:30 dakika minimum) %50 sinden fazla olamamalıdır. Aksi durumu fark eden
hakem tarafından çift, olumsuz değerlendirilecektir.
4- A Klasmanda Final performansı Free Style (Serest Stil ) dır.
5 A Klasman da final serilerinde 1 Hızlı , 1 yavas salsa parçası çalınacaktır.
Müsabaka başlamadan önce müzikler Başhakem tarafından dinlenir.
178

Bpm counterlar (Bpm Ölçen Programlar) ile ölçüldüğünde 140 BPM üstü şarkılar
HIZLI;

Bpm counterlar (Bpm Ölçen Programlar) ile ölçüldüğünde 110 BPM altı şarkılar YAVAŞ
Olarak değerlendirilir.
6 Hakemler final değerlendirmelerindeki son kararlarını Hızlı ve yavaş serilerin tamamını izledikten
sonra verirler.
7 A klasman serilerinde AFRO – RUMBA ve CHARANGA müzikleri çalınabilir. Sporcuların bu dans
türlerine olan hakimiyetleri de değerlendirmeyi etkilemektedir.
A klasman yarışmacıları aşağıdaki kriterlere göre değerlendirlir
123456-
Ritim
Adım Tekniği
Shine Tekniği
Salsa dansı hakimiyeti, Senkop Farkındalığı ve müzikal yorum (Afro – Rumba ve Pachanga
geçişler dahil)
7- Dans karizması ve partnerler arası uyum.
BÖLÜM 3
(OPEN) AÇIK YARIŞMA KURALLARI
Açık(Open) yarışmalarda C-B-A Klasman şeklinde bir ayrım uygulanmaz.
Madde 3-1 : Finale Kalacak Sporcuların Belirlenmesi: Tüm Open (Açık) Yarışmalarda finale kadar
cross sistem kullanılır. Puanlama sonucunda Türkiye Şampiyonası dışındaki tüm open yarışmalarda
finale 6 sporcu kalır. (Eşitlik durumunda bu sayı artabilir, azalamaz. Başhakem finale en az 6 Sporcu
bırakır) Türkiye şampiyonasında koreografi sunumuna hak kazanan sporcular kendi hazırladıkları
koreografiler eşliğinde puantaj sistemine göre değerlendirilir.
Türkiye şampiyonası open bir yarışmadır. Türkiye şampiyonası yetişkinler yaş grubunda, yarı
finale kalan çiftler(12 çift) koreografi sunumu yapmaya hak kazanır. Finale en az 12 sporcu kalır. Her
sporcunun koreografi sunumu bir kez ve tek tek izlendikten ve TDSF salsa puantaj sistemine göre
değerlendirildikten sonra sonuçlar açıklanır. Türkiye Şampiyonası minikler yıldızlar gençler ve
büyükler kategorisinde değerlendirme şekli free style’dır ve skating sisteme göre yapılır.Bu yaş
kategorilerinde koreografi sunumu yapılmaz. Bu yaş kategorilerinde finale en az 6 çift kalır. 6 Çiftin
altında katılım olması durumunda eleme yapılmadan finale geçilir.
179
Madde 3-2 : Akrobasi ve Lift Sınırlamaları :
Gerek ısınma performansları olsun, gerek yarışma içerisindeki Heat(Kısım) ler olsun eleme turlarında,
akrobatik figürler ve varyasyonları, her türlü lift ve low lift varyasyonlarına izin verilmemektedir. Aksi
durumda çift DİSKALİFİYE EDİLİR. (Bazı figürlerin uygulanması esnasında bayan partnerin kendi
uygulama enerjisi ile yaptığı çeşitli süsleme varyasyonları bu kuralın dışındadır.Ör: Cross Body Lead
varyasyonlarında açık veya kapalı tutuşta bayanın sıçrayarak karşıya geçmesi )
Madde 3-3 : Finale Kalan Sporcular;
Minikler Yıldızlar Gençler ve Büyükler yaş kategorisi free style yarışır ve skating sistem ile
değerlendirilir. Yetişkinler TDSF Salsa Puantaj Sistemi ile değerlendirilir.
Yetişkinler yaş kategorisi TDSF Salsa Puantaj Sistemi ile kendi koreografileri eşliğinde değerlendirilir.
Madde 3-4 : Koreografi Kuralları;
Madde 3-4-1: Dönüş Sınırlamaları; Koreografi sunumlarında herhangi bir dönüş kısıtlaması
bulunmamaktadır.
Madde 3-4-2: Shine Süresi; Koreografi esnasında ‘Shine’ uygulama süresi toplam sunum
süresinin (Minimum 1:50 , Maksimum 2:15 dakika) %50 sinden fazla olamaz. Aksi durumda
çift puanlamadan çıkarılacaktır.
Madde 3-4-3: Koreografi Müzikleri; Final serisinden önce her çift kendi koreografi müziklerini
Audio CD formatında 1 Asıl – 1 Yedek olacak şekilde yarışma müzik sorumlusuna teslim etmek
zorundadır. Herhangi bir olumsuzluğun yaşanmaması adına teslim edilen bu iki cd dışında MP3 vb.
yaygın formatlarda kopyalarının da sporcuda veya antrenörlerde bulunmasında yarar vardır. Gerek
görüldüğü takdirde bu türlerdeki kayıtlarda müzik sorumlusu tarafından istenebilecektir. Koreografi
müzikleri minimum 1:50 dakika, maksimum 2:15 dakika olabilir ve en fazla 3 parça mikslenebilir.
Mikslenen parçaların salsa müziği olması zorunludur.(Temel salsa perküsyon altyapısı ve sayılabilen
ritim örgüsüne sahip müzikler) Salsa dışı efekt, loop vs kullanmak yasaktır. Aksi tespit edildiği takdirde
çift puanlamadan çıkarılacaktır. Müziklerin hızlarında yapılan arttırma ve azaltmalar salsa dışı efekt
olarak değerlendirilmemektedir.
Finalde yarışan tüm çiftler yarışma öncesinde müzik cd lerini müzik sorumlusuna teslim etmek
durumundadırlar. Bu müzikler yarışma başlamadan teknik kurul tarafından gerek görüldüğü ya da
itiraz olması durumlarında incelenecektir. Bu kurala uymayan sporcular, verilebilecek müzikle ilgili her
türlü kararı kabullenmiş sayılırlar.
Madde 3-4-4 : Koreografi figür sınırlamaları;
Final koreografilerinde toplam 3 adet Hıgh Lift veya Akrobasi kullanılabilir. Bu kullanım;
ya da,
ya da,
180
3 Akrobasi
3 High Lift
ya da,
Toplam 3 Hıgh Lift veya Akrobasi varyasyonu kullanmak zorunlu değildir. (Bkz Genel Tanımlar-High
Lift ve Akrobasi,) Kullanan çiftler 3 High Lift yada Akrobasi ‘den fazla sayıda figürü kullanmazlar. (Ör: 2
Akrobasi , 2 High Lift Kullanamazlar) Aksi durumda çift diskalifiye edilir.
Final koreografilerinde Maksimum 5 Adet Low Lift varyasyonu kullanılabilir. (Bkz. Genel Tanımlar –
Low Lift) Aksi durumda çift diskalifiye edilir.
Final koreografilerinde sporcular diledikleri Sayıda Drip&Drop kullanmakta özgürdürler.(Bkz Genel
Tanımlar – Drip&Drop)
a-) Her iki ayağın yerle temasını kaybettiği an lift varyasyonunun başladığı an olarak kabul
edilir. Lift HERHANGİ bir ayağın yerle teması ile son bulur.(Bir ayağın yada ikisinin birden yerle temas
etmesi aynı sonucu doğurur) Lift sonunda ayak yerle temas etmesinin ardından yeni bir lifte
başlanırsa bu o hareketin devamı değil, YENİ bir lift varyasyonu olarak değerlendirilecektir.
b-) High Lift varyasyonları uygulanırken liftin uzunluğu sayılabilen ritimlerde ; ayağın yerle
temasını kaybetmesinin ardından maksimum 2,5 sekizlik olabilir. Bu kuralın ihlal eden sporcular
diskalifiye edilir.
c-) High Lift varyasyonları uygulanırken liftin uzunluğu sayılamayan ritimlerde vb. intro-otro
kısımlarda ayağın yerle temasını kaybetmesinin ardından maksimum 5 sn olabilir. Bu kuralı ihlal eden
sporcular diskalifiye edilir.
Madde 3-5: On1 – On2 Yarışma Bilgisi :
Open yarışmalarda On 1 başlanıra On1, On2 Başlanırsa On2 yarışmaya devam edilmelidir. Aynı şekilde
hangi salsa stili ile performansa başlanırsa aynı salsa stili kullanılarak yarışma tamamlanmalıdır.
ON2 yarışacak çiftler, yarışma kayıt masasında sırt numaralarını alırken ON2 yarışacağını kayıt
yetkililerine bildirmek zorundadır. Başhakem yarışma esnasında ON2 yarışacak çiftler için tekrar bir
anons yaptırmayacaktır. On2 yarışma bilgisini vermeyen sporcuların yarışma esnasında ON1
performans sergilediği düşünülerek değerlendirilecektir.
Madde 3-6 : Open Yarışmalarda Koreografi Yasağı :
Açık (Open) TDSF müsabakalarda, free style serilerde koreografi yaptığı belirlenen çift DİSKALİFİYE
edilir. Bu durumu oluşturan etmenler;

Çiftin yan yana aynı figürleri aynı yöne doğru, aynı açı ve aynı adım sırası ile 1 sekizlikten
fazla sergilemesi,

Müzik farklılaşmasına karşın farklı hitlerde aynı rutini tekrarlayarak drip & drop
varyasyonları içeren figürler eşliğinde performansa başlanmasıdır.
Madde 3-7 : Hitlerde Kullanılan Başlangıç Pozları :
181

Hitlerde başlangıç pozu vermenin değerlendirmeye iyi yada kötü bir katkısı yoktur.
Hakemler değerlendirmelerinde bu hususu dikkate almazlar. Ancak kullanılan pozlar giriş
ve çıkış itibarı ile lift veya akrobatik varyasyonlar içeriyorsa, çift DİSKALİFİYE edilir.
Madde 3-8 : Hitlerde Çalınacak Müziklerin Belirlenmesi :

Hitlerde çalınacak müzikler; teknik kurul ve merkez hakem kurulu yada federasyon
tarafından yazılı olarak görevlendirilmiş en az 3 en fazla 5 kişiden oluşan Salsa Müzik
Komitesi tarafından belirlenir. Sezon başında her yarışma için ayrı ayrı belirlenen müzikler
her etapta/müsabakada çeşitlilik göstermek sartı ile yarışma günü sabahı başhakemle
birlikte teknik kurul veya merkez hakem kurulundan bir yetkili ile beraber belirlenir. Bu
seçim başhakem tarafından yapılır. Her etap yarışmasında belirlenen şarkılar dışında şarkı
çalınmaz. Hitler arasında, müsabaka aralarında, öncesinde ve sonrasında latin müzikleri
dışında müzik türleri çalınmaz. Çalındığı takdirde etap müzik sorumlusu başhakem
tarafından uyarılır. Durum devam ederse başhakem ve gözlemci raporunda belirtilir.

Minikler ve yıldızlar yaş kategorisinde heat süreleri 2 dakikadır. Bu yaş kategorilerinde
sporcuların motivasyonunu arttırması açısından 1 kez toplu dans uygulaması
zorunludur.
BÖLÜM - 4
PUANLAMA SİSTEMİ
Madde 4-1: Klasman Sisteminde Puanlama
Madde 4-1-1: Sporcu Puanları Hesaplaması
Aşağıdaki puanlama şekli tüm yaş grupları ve tüm klasmanlar için geçerlidir.
**************************************************************
Sporcu Etap puanı = * (Derece puanı * Klasman çarpanı)+ (Alt klasman1*Alt klasman1 çarpanı /2) +
(Alt klasman2 * Alt klasman2 çarpanı /2)… +*Etap puanı
**************************************************************
Etap Puanı = (Katılım puanı + Çift katsayısı/2 + Kulüp katsayısı + Hakem katsayısı )
***************************************************************
a- Sporcu Etap Puanı : Sporcu çiftleri bulundukları Etap içinde kendi kariyerlerine ve külüplerine
kazandırdıkları puanı ifade eder.
b- Derece Puanı: Tüm yaş gruplarında sporcu çiftlerin kendi klasmanlarında geçtiği her sporcu
için aldığı +1 puanı ifade eder.
c- Klasman Çarpanı : Bulundukları klasmana ait belirlenmiş çarpan katsayısı
d- Alt Klasman 1 : Bir alt klasman katılımcı sayısı ifade eder. (Örneğin A Klasman da yarışmaya
katılmış bir çiftin puanı hesaplanırken bir alt klasmanı B KLASMAN olarak alınır.)
e- Alt Klasman1 Çarpanı : Bahsedilen klasmana ait belirlenmiş klasman çarpanı
182
f-
Alt Klasman 2 : iki alt klasman sporcu çift katılım sayısı (Örneğin : A klasman ciftin puanı
hesaplanırken C Klasmanı ifade eder )
g- Alt Klasman 2 Çarpanı : Bahsedilen klasmana ait belirlenmiş klasman çarpanı
h- Etap puanı : Her etap için değişkenlik gösterecek olan yarışmaya katılan kulüp sayısının + çift
ve hakem sayısının Katılım puanının önemli olduğu puandır.
i- Katılım Puanı : Yarışmaya katılan her çift katıldıkları için +1 puan alırlar.
j- Kulüp katsayısı : yarışmaya katılan kulüp sayısı ile kulüp katsayısı çarpanının çarpılması sonucu
elde edilen sonucu ifade eder.
k- Hakem katsayısı :Yarışmadaki hakem sayısı ile hakem katsayısı çarpanının çarpımı sonucu elde
edilen sonucu ifade eder.
l- Ödül Puanı: Tüm yaş gruplarında ve /veya yaş gruplarının klasmanlarının finalinde yarışan
sporcu çiftlerin tamamı ödül puanı kazanırlar. Sporcu çiftin finalde yarışmış olması ödül puanı
kazanması için yeterli olup, finalde yarışan sporcu çiftlerin katılımcı sayısına bakılmaz.
Finalde yarışan bir sporcu çiftin kazandığı ödül puanı o sporcunun kazandığı katılımcı puanı ile
derecelendirme puanının toplamı baz alınarak aşağıdaki yüzdelere göre hesaplanır.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Olan sporcu çift kazandığı toplam puanın % 20 si kadar + puan kazanır.
Olan sporcu çift kazandığı toplam puanın % 15 i kadar + puan kazanır.
Olan sporcu çift kazandığı toplam puanın %10 i kadar + puan kazanır.
Olan sporcu çift kazandığı toplam puanın % 5 u kadar + puan kazanır.
ve takip eden tüm sıralamalar toplam puanın % 2 si kadar + puan kazanır.
Finale 10 çiftten fazla kişi kaldıysa 7.olan sporcu çift dahil sonraki tüm final dereceleri çiftin kazandığı
toplam puanın %2 i kadar + puanı yarışmacı çifte kazandırı
PUANLAMA SİSTEMİ KATSAYILAR TABLOSU
Yarışmaya Katılan Çift Sayısı
30 Çift
31- 80 çift
81-110 çift
111-140 çift
141-170 çift
171-200 çift
201 – Üstü
Yarışmaya Katılan Kulüp Sayısı
2 – 20 farklı kulüp
21-25 farklı kulüp
26– 30 farklı kulüp
Yarışmadaki Hakem Sayısı
7 hakem
Çift Katsayısı
Çarpanı
*
2 %
4 %
6 %
8 %
10 %
12 %
14 %
Kulüp Katsayısı
Çarpanı
*
5%
7%
9%
11 %
Hakem Katsayısı
Çarpanı
5%
183
9 hakem
11 hakem
13 hakem
7 %
9 %
11 %
Yarışma Klasmanı
Klasman Çarpanı
A klasman
B klasman
C klasman
1,0
0,5
0,2
Örnek 1: Yetişkinler A Klasman : 40 sporcu B Klasman: 50 sporcu C Klasman: 90 sporcu çiftin katıldığı
yarışmada 9 Hakem ve 20 farklı kulüp olduğunu varsayarsak A Klasman 1. Olan sporcu çiftin puanını
hesaplayacak olursak;
Derece puanı ; Kendi klasmanında 39 kişiyi geçtiği için 39 puan
Klasman çarpanı (Bkz . Katsayı tablosu) = A Klasman olduğu için = 1
Alt Klasman1; Yani B klasman katılımcı sayısı = 50
Alt Klasman1 Çarpanı ; Yani B klasman çarpanı (bkz. Katsayı tablosu) = 0,5
Alt Klasman2; Yani C klasman katılımcı sayısı = 90
Alt Klasman2 Çarpanı ; Yani C Klasman Çarpanı (bkz.Katsayı tablosu) =0.2
Katılım puanı; yani +1 , yarışmaya katılan yetişkinler kategorisinde toplam çift sayısı
40+50+90=180 ( bkz.katsayı tablosu) 180 kişinin katıldığı yarışmada çift katsayısı= %12 Yani 0,12
sonuç olarak Çift katsayısı= (180*0.12)/2 =10,8
Kulüp katsayısı; 20*%5 (0.05)(Bkz. Katsayı tablosu)=1 ,
Hakem katsayısı ; 9*%7 (0,07)(bkz. Katsayı tablosu) = 0,63
Etap Puanı; Bahsi geçen etap ve Her sporcu için = (1+ 10,8+1+0,63 ) = 13,43
Formül de değerleri yerine koyacak olursak;
Sporcu Etap puanı = *(39*1)+(50*0,5)/2+(90*0,2)/2….+*13,43 = 812,515 puan
Not : ( finale kaldığı ve 1. Olduğu için %20 kadar + ödül puanını da eklersek 812,515*0,20=162,503)
TOPLAM PUAN = 812,515+162,503=975,018 olacaktır.
Örnek 1 deki yarışma koşullarında B klasman 1. Çiftinin puanını hesaplayacak olursak
Formül : *(Derece puanı*klasman çarpanı)+
çarpanı)/2…+*etap puanı
Kendi klasmanında 49 kişiyi geçtiği için 49*0,5=24,5
Sporcu etap puanı = ( 24,5 + 9 )*13.43 = 449,905
alt
klasman(C
klasman*
Cklasman
184
Ödül puanı = 449,905* %20 yani 0,20 = 89,981
TOPLAM PUAN = 539,886 puan
.
Madde 4-1-2: Kulüp Puanları Hesaplaması:
Her kulüplerarası müsabaka neticesinde o kulübün lisansı ile katılan tüm sporcuların aldıkları bireysel
puanlar toplanır ve kulübün puan hanesine eklenir. Kulüplere ait puan sıralamaları her yarışma
sonrasında güncellenir.
Kulüp Etap Puanı = Etap Başarı Puanı + Etap Katılım Puanı
Etap Başarı Puanı : Bahsi geçen kulüp adına yarışan çiftler içinde en başarılı (yüksek puanı almış) 6 çift
puanını ifade eder.
Etap Katılım Puanı : Bahsi geçen kulüp adına yarışmış tüm sporcular için kulübün kazandığı + 5 Puanı
ifade eder.
Örnek 1 : X kulüp 20 sporcu çift ile yarışmaya katılmış ise katılım puanı 20*5 = 100 puan katılım puanı
alır. En yüksek 6 başarı puanları toplamı 1200 olduğunu varsayarsak
X(kulübü) Kulüp Etap puanı = 1200+100= 1300 olacaktır.
Örnek 2 : Y kulübü 2 sporcu çift ile yarışmaya katılsın A-B Klasman 1.liklerini almış olsun.
Etap Katılım Puanı = 2 sporcu çift*5 =10 puan
Etap başarı puanı = Sporcu Etap puanı hesaplaması Örnek 1 ve 2 yi ele alacak olursak ortalama 1400
puan en başarılı 2 çift olacağı için
(Y Kulübü)Kulüp Etap puanı =1400+10 =1410 puan olacaktır.
Madde 4-2: Open (Açık) Yarışmalarda Puanlama Sistemi;
Madde 4-2-1: Sporcu Puanları Hesaplanması;
Open yarışmalarda sporcuların alacakları puan hesaplanırken klasman çarpanı 1 olarak
değerlendirilir. Alt yada üst klasman ayrımından söz edilemediği için hesaplama formülünde alt
klasman çarpanı bölümlerine de yer verilmemiştir.
Sporcu OPEN YARIŞMA puanı = (Derece puanı * Etap puanı) + Ödül Puanı (Varsa)
Etap Puanı = (Katılım puanı + Çift katsayısı/2 + Hakem katsayısı )
a- Sporcu Open Yarışma Puanı : Sporcu çiftlerin katıldıkları open yarışma içinde kendi
kariyerlerine kazandırdıkları puanı ifade eder.
b- Derece Puanı: Tüm yaş gruplarında sporcu çiftlerin geçtiği her sporcu için aldığı +1 puanı
ifade eder.
c- Etap puanı : Her müsabaka için değişkenlik gösterecek olan yarışmaya katılan kulüp sayısının
+ çift ve hakem sayısının Katılım puanının önemli olduğu puandır.
d- Katılım Puanı : Yarışmaya katılan her çiht katıldıkları için +1 puan alırlar.
185
e- Hakem katsayısı :Yarışmadaki hakem sayısı ile hakem katsayısı çarpanının çarpımı
sonucu elde edilen sonucu ifade eder.
f- Ödül Puanı: Tüm yaş gruplarında ve /veya yaş gruplarının klasmanlarının finalinde yarışan
sporcu çiftlerin tamamı ödül puanı kazanırlar. Sporcu çiftin finalde yarışmış olması ödül puanı
kazanması için yeterli olup, finalde yarışan sporcu çiftlerin katılımcı sayısına bakılmaz.
Finalde yarışan bir sporcu çiftin kazandığı ödül puanı o sporcunun kazandığı katılımcı puanı ile
derecelendirme puanının toplamı baz alınarak aşağıdaki yüzdelere göre hesaplanır.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Olan sporcu çift kazandığı toplam puanın % 20 si kadar + puan kazanır.
Olan sporcu çift kazandığı toplam puanın % 15 i kadar + puan kazanır.
Olan sporcu çift kazandığı toplam puanın %10 i kadar + puan kazanır.
ve takip eden tüm sıralamalar toplam puanın % 2 si kadar + puan kazanır.
Finale 10 çiftten fazla kişi kaldıysa 7.olan sporcu çift dahil sonraki tüm final dereceleri çiftin kazandığı
toplam puanın %2 i kadar + puanı yarışmacı çifte kazandırı
PUANLAMA SİSTEMİ KATSAYILAR TABLOSU
Yarışmaya Katılan Çift Sayısı
31 Çift
31- 80 çift
81-110 çift
111-140 çift
141-170 çift
171-200 çift
201 – Üstü
Yarışmaya Katılan Kulüp Sayısı
2 – 20 farklı kulüp
26– 30 farklı kulüp
Yarışmadaki Hakem Sayısı
7 hakem
9 hakem
11 hakem
13 hakem
Çift Katsayısı
Çarpanı
*
2 %
4 %
6 %
8 %
10 %
12 %
14 %
Kulüp Katsayısı
Çarpanı
*
5%
7%
9%
11 %
Hakem Katsayısı
Çarpanı
5%
7 %
9 %
11 %
186
Yarışma Klasmanı
Klasman Çarpanı
Open Yarışmalarda
1,0
Madde 4-2-2 : Sporcu Sıralama Listesi (RANKING LİST)
Sporcu sıralama listesi TDSF teknik kurulu tarafından her yarışma sonunda güncellenen bir sporcu
puan takip listesidir. Sporcular bu liste ile bireysel puanlarını ve kariyer durumlarını takip
edebilmektedir.
BÖLÜM – 5
YARIŞMA DÜZENI
Yarışmalara açılış töreni ile başlanır. Sporcular müzik eşliğinde sahadaki yerlerini aldıktan
sonra hakemler davet edilir ve tanıtılır. Saygı duruşundan sonra İstiklal marşı okunur ve açılış
konuşması yapılır. Açılış konuşmasından sonra sporcular son hazırlıklarını yapmak üzere kendileri için
ayrılmış olan alana davet edilir. Hakemler görev yerlerini alırlar. Yarışmanın başhakemi onayı ile
önceden ilan edilen program doğrultusunda yarışma başlar.
Yarışma yönetmeni, yarışma sahasının düzenini, yarışma programının işleyişini, sonuçların
zamanında, eksiksiz ve doğru ilan edilip edilmediğini sürekli kontrol eder. Salon düzenini bozanları
uyarır; uyarısına rağmen aynı davranışı gösterenleri salon dışına çıkartır.
Başhakem, yarışma düzenine aykırı davranışta bulunan sporcu, antrenör ve görevlileri uyarır.
Uyarıya rağmen aynı davranışı gösteren sporcu, antrenör ve idarecileri salondan çıkartır. Gerekli
görülmesi halinde bir rapor ile disiplin kuruluna sevk edilmesi talebinde bulanabilir.
Yarışma sonunda değerlendirme sonuçları Başhakem tarafından onaylandıktan sonra ödül
törenine geçilir.
BÖLÜM -6
YARIŞMA İŞLEYIŞI
Sportif Sosyal Latin Danslar Salsa yarışmaları eleme ve final turlarından oluşur. Eleme turlarında
çiftler rastgele seçilir ve değişen gruplar halinde yarışır. Tur sayısı, dans pisti ve katılımcı çift sayısına
göre belirlenir. Eleme turlarında gruplar eşit sayıda ve maksimum 12 çiftten oluşturulur. Dansçıların
rahatlığı ve hakemlerin daha sağlıklı değerlendirme yapabilmeleri açısından gerektiğinde bir gruptaki
çift sayısı azaltılabilir.
Final turu, Kulüpler arası yarışmalarda en az 6 çiften Open Türkiye Şampiyonasında en az 12
Çiftten oluşmaktadır, ancak bu sayı eşitlik vb durumlardan dolayı artabilir ama azalamaz.(Katılım
187
sayısı yeterli olmadığı durumlar hariç) Turlar arasında organizasyonun belirleyeceği sürelerde
dinlenme arası verilebilir.
TDSF Ulusal yarışmalarında 48 çift ve üstü katılım olduğunda re-dance uygulanır.
Bir üst tura çağırılacak çift sayısı önceden belirlenir. Yarışma yönetmeni, bir üst tura çıkmaya
hak kazanmış çiftleri, bir üst tur başlamadan önce bilgilendirir.
Final turunda çiftler arasında en az 30 saniye ara verilir. Toplu danstan sonra gerçekleşen final
performanslarına geçmeden en az 20 sn ara verilir.
Sporcular yarışma guruplarını ve yarışma zamanlarını yarışma komitesinin, yarışma tesisinde
ilan edeceği materyal veya anonslardan takip ederek öğrenmek yükümlülüğündedir
Sporcular Eleme turları esnasında, zorunlu kalırlarsa Başhakemin bilgisi dahilinde kostüm
değiştirebilirler.
Yarışmacı çiftler kendi klasmanın dışında farklı bir klasmanda yarışamazlar.
Yarışmacı çiftler ile ilgili tüm uyarılar öncelikle sporculara gerek duyulduğu takdirde kulüp
yetkilileri ve antrenörlere iletilecektir.
Kural ihlali yapan çift diskalifiye edilir.
BÖLÜM – 7
YARIŞMALARA KATILACAK SPORCULARDA ARANILAN ŞARTLAR
Yarışmalara Türkiye Dans Sporları Federasyonunca tescil edilmiş ve vizesini yaptırmış kulüpler
ile 2014-2015 sezonu tescilli, vizeli lisanslı sporcular katılabileceklerdir.
•
Temsil edeceği kulüp adına o sezon için tescilli ve vize edilmiş sporcu lisansı bulunması,
•
Disiplin talimatına göre yarışmalardan süreli veya süresiz men cezası almamış olması,
•
Yabancı uyruklu sporcular için; Tüm yasal işlemlerini tamamlamış olan yabancı uyruklu
sporcular ancak T.C. vatandaşı olan bir partner ile yarışmaya katılabilir.
•
Çifti oluşturan sporcuların her ikisi de yabancı uyruklu olmaları halinde yarışmaya
katılamayacaklardır.
Not: Ferdi statüde olan sporcular Kulüpler arası müsabakalara katılamayacaklardır. Ferdi statüde olan
sporcular ancak Türkiye Şampiyonası ve Federasyon Kupalarına katılabilirler. Ferdi olup kulüpler arası
müsabakaya katılmak isteyen sporcular seçtikleri bir kulübe transferini yapmalıdırlar.
BÖLÜM – 8
DEĞERLENDIRME VE SIRALAMA
188
Değerlendirme; kulüpler arası müsabakalarda eleme turları için hakem değerlendirme
kıstasları göz önünde bulundurularak Cross Sistem, Final turunda ise Skating Sistemdir. Open Türkiye
Şampiyonası’nda eleme turları Cross Sistem, Final Turu; TDSF SALSA Puantaj Sistemidir.
Eleme turlarında, hakemler önceden belirlenen sayı kadar kriterlere en uygun çiftleri seçerler ve
kendilerine verilen değerlendirme şablonlarına işlerler. Hakemler tarafından doldurulmuş olan
şablonlar bilgi işlem görevlilerince “Skating” adlı hesaplama programına girilir. Program otomatik
olarak girilen verileri hesaplar ve üst tura çıkmaya hak kazanan çiftlerin listesini oluşturur. Bu işlem
Final turuna kadar tekrarlanır.
Final turunda, çiftler hakemler tarafından Birinci, İkinci, üçüncü... şeklinde derecelendirilir (en
yüksek derece birinciliktir). Hakemler çiftlerin derecelendirmelerini hakem değerlendirme kriterleri
doğrultusunda yaparlar. Final turunun sonunda değerlendirme şablonlarındaki veriler tekrar Skating
programına girilir. Skating programı son olarak bütün veriler doğrultusunda otomatik olarak
hesaplamaları yapar ve yarışmanın sonuç raporunu hazırlar.
Madde 8-1 : TDSF Salsa Puantaj Sistemi
TDSF bünyesinde yapılan salsa yarışmalarında hakemler Open Yarışmaların final değerlendirmeleri ve
Sov - Koreografi Sunumlarını Puantaj Sistemi ile yaparlar. Puantaj sisteminde 2 ayrı hakem tipinden
söz edilir.
* Artistik Hakem
* Uygulama Hakemi
Artistik Hakem: TDSF Salsa Puantaj tablosundaki kıstasları göz önünde bulundurarak, sporculara artı
puan vererek değerlendirme yapan hakemdir. Sporcuları değerlendirme kriterlerini göz önünde
bulundurarak 0 ile 100 arasında bir puan verir.
Uygulama Hakem: TDSF Salsa Puantaj tablosundaki kıstasları göz önünde bulundurarak, sporculara
eksi puan vererek değerlendirme yapan hakemdir. Sporcuların yaptıkları hataları göz önünde
bulundurarak 0 ile 100 arasında bir puan verir.
Madde 8-2: Artistik Hakem Değerlendirme Kriterleri
1-) Teknik (35 Puan)
a-)Genel Dans Duruşu (Posture) (5 Puan)
b-) Denge , Çizgi – Dönüş Tekniği (5 Puan)
c-) Partnerler Arası Uyum (5 Puan)
e-) Kombinasyon Tekniği (10 Puan)
f-) Shine Tekniği (Salsa, Pachanga, Rumba, Palo vs.) (10 Puan)
2-) Artistik (20 Puan)
a-) Kostüm-Detayları ve Genel Görünüm (5 Puan)
189
b-) Kendine Güven ve Dans Karizması (5 Puan)
c-) Seyirci İletişimi ve Sunum Enerjisi (10 Puan)
3-) Koreografi (25 Puan)
a-) Figürlerdeki Akıcılık ve Sunum Kalitesi (5 Puan)
b-) Alan Kullanımı (5 Puan)
c-) Kombinasyon ve Shine Bağlantıları (5 Puan)
d-) Koreografi Zorluk Derecesi (10 Puan)
4-) Müzik (20 Paun)
a-) Figürlerin Müzik İle Uygunluğu (10 Puan)
b-) Müzik Yorumu (10Puan)
Madde 8-3 : Uygulama Hakemi Değerlendirme Kriterleri;
Uygulama hakemi değerlendirme esnasında 3 hata türü üzerinden sporcuları gözlemler. Basit
Hata, Orta Hata, Büyük Hata.
Basit Hata; Koreografinin genel görüntüsünü ve akışkanlığını etkilemeyen, ancak hakemlerin
teknik açıdan değerlendirmeleri sırasında göz önünde bulundurduğu hatalardır.

Shine uygulamaları sırasında gerçekleşen küçük çizgi bozuklukları,

Figürlerde meydana gelen küçük açı ve senkron sorunları,

Telafi edilebilen küçük el kayıpları,

Minimal düzeyde gerçekleşen sendelemeler ve denge kayıpları

Bir dörtlük içindeki basit ritim ve küçük zamanlama hataları

Koreografinin devamlılığını aksatmayan diğer küçük teknik hatalar.
Orta Hata; Koreografinin genel görüntüsünü ve akışkanlığını minimal düzeyde etkileyen,
sporcuların koreografi sunum enerji ve kalitelerini minimal düzeyde değiştiren hatalar orta hata
olarak değerlendirilir.

Bariz denge kayıpları ve sendelemeler

Figürlerde meydana gelen orta düzey açı ve senkron hataları,

Figürlerin akıcılığını doğrudan etkileyen orta düzey el kopmaları

Koreografinin devamlılığını minimal düzeyde etkileyen diğer orta hatalar
Büyük Hata; Koreografinin genel görüntüsünü ve akışkanlığını doğrudan etkileyen, her türlü
düşme, çarpışma vb. bariz sorunlar büyük hata olarak adlandırılır.
190

Koreografi sırasında meydana gelen her türlü düşme ve ciddi çarpışmalar

1 sekizlikten fazla süren ritim hataları
Uygulama Hakemi;

Her basit hata için uygulama hakemi 1 puan keser.

Her orta hata için uygulama hakemi 5 puan keser.

Her büyük hata için uygulama hakemi 10 puan keser.
Uygulama hakemi değerlendirmesine başlarken sporcuya 100 puan verir ve değerlendirme
sırasında hatalar ölçüsünde kesintiler yaparak bu puanı düşürerek performansı değerlendirir.
Bashakemin karari ile, uygulama hakemleri belirlenirken sadece ritim hatalarini gozlemlemek
adina, uygulama hakemlerini desteklemek uzere varolan hakemlerden bazıları "ritim gozlem
hakemleri " olarak belirlenir. İlgili hakemlerin başhakem tarafından atamasi sonrasinda; uygulama
hakemlerinin degerlendirmeleri ritim disindaki hatalardan olusmalidir. Ritim gozlem hakemlerinin
belirledigi puan, tum uygulama hakemlerinin puan kirimina aynı şekilde dahil edilir.
Salsa puantaj sisteminde en yüksek ve en düşük puan veren artistik ve uygulama hakemlerinin
değerlendirilmeleri puanlamadan çıkarılır. Kalan puanların aritmetik ortalaması alındıktan sonra
sıralamalar oluşturulur. İki sporcu arasında eşitlik olması durumunda aritmetik ortalamaya,
değerlendirilmeden çıkartılan en yüksek ve en düşük puanlar da dahil edilir ve yeniden hesaplanır. Bu
hesaplama sonucunda elde edilen puan sıralaması sadece eşitlik durumunda olan sporcuların
sıralamasını etkiler. Yeni hesaplamanın genel sıralamaya bir etkisi yoktur. Yeni hesaplamada en
yüksek puanı alan sporcu, eşitlik durumunda olan sporcular arasında üste, diğeri alta yazılır. Genel
sıralamada değişiklik yapılmaz.
Sonuç raporu Başhakem tarafından incelenir ve onaylandıktan sonra sıralama ödül töreninde ilan
edilir.
191
BÖLÜM 9
SALSA MÜSABAKALARI KIYAFET KURALLARI
Aşağıda detaylandırılan TDSF Salsa Kıyafet Yönetmeliği geçerlidir.
Aşağıdaki kıyafet kurallarına aykırı hareket eden çiftler ‘Diskalifiye’ edilir.
Hüküm ve Uygulanabilirlik
TDSF’nin Sportif Sosyal Latin Danslar Salsa faaliyetlerinde uygulanacak olan Kıyafet Talimatı aşağıda
detaylandırılmıştır.
GENEL
1. Kıyafetler her bir disiplin için karakteristik bir biçim alanı oluşturmalıdır (Bkz Kavramların
Açıklamaları)
2. Kıyafetler dansçıların vücutlarının özel alanlarını kapatmalıdır (Bkz Kavramların Açıklamaları)
3. Kıyafetler ve makyaj dansçıların yaş ve seviyesine hitap etmelidir.
4. Süs olarak dini veya siyasi bir sembolün veya dekoratif mücevherin kullanımına izin
verilmemektedir (Kişisel Takılar Gençler,Yetişkinler ve Büyüklerde Kullanılabilir)
5. Baş Hakem bir sporcunun kullandığı takı-giysi vb materyaller yüzünden diğer sporculara yönelik
tehlikeli durum oluşabileceğini düşündüğü takdirde sporculardan bu takı-giysi-materyalleri
çıkartmasını isteyebilir.
6. Bu kuralların yazılışı bakımından bir ihlal teşkil etmese dahi, baş hakem belirtilen kurallara
uygun olmayan bir görüntü veren materyal,giysi, makyaj, vb unsurların kullanımı söz konusu
olur ise, bu unsurları ortadan kaldırmaya yönelik kararlar verebilir.
CEZALAR
Eğer bir çift Kıyafet Yönetmeliğine uygun giyinmemiş ise ve BAŞ HAKEM TARAFINDAN
DİSKALİFİYE edilecektir. Başhakem uyarı vermek zorunda değildir. Sporcuların kulüplerin ve
antrenörlerin kıyafet talimatını bilmesi ve uygulaması zorunludur. Hakem komitesi tekrar eden
kabahatler için yarışmalardan geçici olarak uzaklaştırmayı da dâhil eden ilave cezalar düzenleyebilir.
Kavramların Açıklamaları
Özel alan – Transparan (iç gösterir) olmayan veya transparan olmayan materyallerle kaplanmış ve
kapatılması zorunlu olan özel vücut bölgeleri. Eğer bu alanlar ten rengi materyallerle kaplanmış ise,
süslemeli olmalıdır. Yalnız ten rengine izin verilmemektedir.
Kadın partner için:
-
“Tanga” lar yasaktır.
Göğüsler kapatılmalıdır.
Sutyen başlıkları arasındaki mesafe 5cm’den az olmalıdır.
Alt ve Üst Parçayı Birbirine Bağlayan " En az 4 CM " Kalınlığında Bir Bağlantı Parçası Bulunmak
Zorundadır .
192
Biçim alanı – kapanması gereken minimum alan. Bu alanlarda transparan materyallerde dahil
her renge izin verilmektedir.
Temel materyal – kıyafetin biçimini oluşturmaktadır
-
Işık efektleri ile birlikte (metalik, parıltılı, pullu …) yada ışık efekti vb olmadan…
Süsleme – temel materyale, saça, cilde takılan herhangi bir şey:
Işık efektleri ile birlikte (sahte elmaslar, pullar, boncuklar, inciler, …)
Işık efektleri olmadan (tüyler, çiçekler, fiyonklar, püsküller, dantel uygulamaları, kurdeleler,
…)
Kravat klipsleri, iğneler, kol düğmeleri süsleme olarak düşünülmemektedir.
-
Basen hattı – külotlu çorapların en üst hattı (ne kadar düşük)
= Dik yatay çizgi ve kalça kasları arasındaki tepe hat görünmemelidir (intergluteal hat).
Külotlu çorap çizgisi – külotlu çorapların alt çizgisi (ne kadar yüksek)
o
o
Arka kısım – kalçaların tamamı kapanmış
Ön kısım – ayağın oynar kısmı ve vücut arasındaki hat arası
Basen hattı ve külotlu çorap çizgisi arasındaki mesafe kenarda 5cm’den fazla olmalıdır.
Erkeklerin en üst açılma noktası – üst veya gömleğin açılabileceği nokta
=
Kemer tokasının merkezi veya pantolonun üst çizgisinin merkezi (Göbek deliği kapatılmak
zorundadır.)
Makyaj – yüz makyajı, yapay bronzluk, takma tırnaklar, yapay takma kirpikleri içermektedir.
Süs takısı – dans kıyafetinin bir parçası olarak tasarlanmış bir takı
Bu talimatın uygulanmasından müsabaka Baş Hakemi veya görevlendirdiği (varsa) kıyafet
kontrol saha hakemleri sorumludur.
Bu kıyafet talimatı TDSF kıyafet yönetmeliği hükümlerine göre uygulanmakta olup, tüm
sporcularımızın kıyafet talimatına uyması mecburidir.
Bu talimatın uygulanmamasında, baş hakemin raporuna göre tüm sorumluluk kulüp
antrenörlerine ve sporculara aittir.
Minikler Yaş Grubu Kıyafet Kuralları
Erkekler;

Beyaz uzun kollu gömlek (katlanan kollar yasaktır), siyah pantolon ve siyah kıravat/papyon
kullanılır. Bu kombinasyon dışında bir kombinasyon kullanılamaz.
193

Herhangi bir süsleme ve ışık efekti ile temel materyallere izin verilmemektedir.

Ayakkabı topuğu maksimum 2,5 cm olmalıdır ve çorap kullanılmalıdır.

Saç uzun ise at kuyruğu yapılmalıdır.

Makyaj vb. yüz süslemelerine izin verilmemektedir.

Süs ve her türlü takıya izin verilmemektedir.

Herhangi bir farklı renk kullanımı yasaktır. Kullanılacak 2 renk siyah ve bayzdır.

Yakalı T shirtler vb. kıyafetler gömlek yerine kullanılamaz.

Kıyafetlerin herhangi bir yerinde renkli herhangi bir materyal kullanılamaz.

Spor ayakkabısı kullanılamaz.

Pantolonlarda şerit yasaktır.

Desenli kumaş yasaktır
Gömlek:
-
Sade, beyaz uzun kollu, giyinmeye hazır gömlek
kullanılmalıdır.
Parlak veya desenli materyaller yasaktır. pamuk veya
polyester pamuk tercih edilmektedir
Dik yaka yasaktır.
Katlanmış kollar yasaktır.
Pantolonun içine sokulmalıdır
Bayanlar;

Ten rengi hariç bir renkte basit elbise ve külotlu çorap kullanılabilir
veya;

Ten rengi hariç tek parça streç mayo ve aynı renk etek kullanılabilir
veya;

Beyaz tek parça streç giysi/T-Shirt ve siyah etek kullanılmalıdır.

Külotlu çorap kullanımı isteğe bağlıdır.

Herhangi bir süsleme ve ışık efekti ile temel materyallere izin
verilmemektedir.

Ayakkabı topuğu maksimum 3,5 cm olmalıdır.
194

Ten rengi taytlar, fileli tayt ve fileli çoraplar yasaktır.

Ten rengi yada beyaz çorap kullanılabilir.

Saçlarda süsleme ve renkli saç spreyi yasaktır.

Makyaj yasaktır.

Süs ve her türlü takı yasaktır.

Derin sırt dekoltelerine izin verilmemektedir.

Miniklerde pile sayısı maksimum 4 dür.

Dikiş izlerinin kapatılması için kullanılacak her tür süslü yada farklı renk şerit yasaktır

Askılı kıyafetler yasaktır.

Desenli kumaş yasaktır.
Yaka biçimleri– izin verilen kesimler aşağıdadır, diğerleri yasaktır.
Kollar – izin verilen kesimler aşağıdadır, diğerleri yasaktır.
Etekler:
-
Sade veya pilili minimum 1 veya maksimum 4 yarım çemberden oluşmuş , basit bir dairesel
astara izin verilmektedir. Daha büyük astar yasaktır.
195
-
Etekte veya astarda fırfır, eteğin kenarında sert ya da yarı sert çerçeve kullanımı yasaktır
Etek boyunun kabul edilir en uzun şekli diz kapağının bitimi, en kısa şekli ise dizden 10cm
yukarısıdır.
İzin verilen kesimler aşağıdadır, diğerleri yasaktır.
Örnekler:
Yıldızlar Yaş Grubu Kıyafet Kuralları
Erkekler;

Bileğe kadar uzun kollu beyaz gömlek (katlanan kollar yasaktır) , siyah
pantolon, siyah yelek ve beyaz/siyah kravat/papyon kullanılmalıdır
veya;

Bileğe kadar uzun kollu beyaz/siyah gömlek(Katlanan kollar yasaktır),
siyah yelek(Opsiyonel) ve siyah pantolon kullanılmalıdır.

Kıyafetlerde herhangi bir süsleme ve ışık efekti ile temel materyallere
izin verilmemektedir.

Ayakkabı topuğunun yüksekliğinde kısıtlama yoktur.


Makyaj yasaktır.

Her türlü Işık efektleri ve süs takıları yasaktır.
196

Erkeklerde kullanılacak 2 renk siyah ve beyazdır. Diğer herhangi br renge izin
verilmemektedir.

Pantolonlarda şerit yasaktır.

Desenli kumaş aysaktır
Bayanlar;

İki parçalı elbiseler ile üst ve alttan oluşan parçalı bikiniler yasaktır.

Kullanılan elbiselerde asimetrik kol kesimi yasaktır. Elbisenin iki kol uzunluğu da aynı
olmalıdır.

Ten rengi olmayan kıyafetler kullanılmalıdır. Ten rengi kıyafetler yasaktır. Ten rengi çorap
kullanılabilir.

Kıyafetlerde herhangi bir süsleme ve ışık efekti ile temel materyallere izin verilmemektedir

Ayakkabı topuğu maksimum 5 cm olmalıdır. Kısa çoraplar kullanılabilir, taytlar ve çoraplar
fileli olmamalıdır.

Saçlarda ışık efektleri ile süsleme ve renkli saç spreyi yasaktır.

Külotlu çorap kullanımı isteğe bağlıdır.

Makyaj yasaktır.

Her türlü süs takısı yasaktır.

İki renk kullanımı serbesttir. 3. bir renk kostümün herhangi bir yerinde herhangi bir şekilde
kullanılamaz.

Kumaşlarda, kumaşın kendinden var olan sim, ışıltı vb. içeren unsurlar var ise bu tip
kumaşların kullanılması kesinlikle yasaktır.

Eteklerdeki maksimum pile sayısı 4 dür.

Renkli saç tokaları vb. saç tutucu renkli materyaller yasaktır.

Derin sırt dekoltelerine izin verilmemektedir. Sırtta kabul edilebilir derinlik; omuzlar kapalı
olmak koşulu ile omuz hizasının maksimum 10 cm altıdır.

Her türlü transparan materyal yasaktır.

Desenli kumaş yasaktır.

Dikiş izlerinin kapatılması için kullanılan her türlü süslü ya da farklı renkte şerit yasaktır.

Askılı kıyafetler yasaktır.
197
Gençler Yaş Grubu Kıyafet Kuralları;
Erkekler;

Siyah/Gece Mavisi ceket, siyah/ gece mavisi pantolon, beyaz
gömlek, siyah/gece mavisi kravat/beyaz papyon giymelidir veya;

Ceket kullanımı olmayacaksa herhangi bir renk gömlek, ten rengi
hariç bir pantolon giyebilir.

Kıyafetlerde süslemeler ve ışık efektleri kullanılabilir.

Ayakkabı çorap ve taytlar genel kıyafet talimatlarına uymak koşulu ile serbesttir. Spor
ayakkabısı yasaktır.


Makyaj yapılabilir.

Süs takısı takılabilir.
Bayanlar;

İki parçalı elbiseler ile üst ve alttan oluşan parçalı bikiniler
yasaktır.

Ten rengi olmayan kıyafetler kullanılmalıdır.

Kıyafetlerde süslemeler ve ışık efektleri ile temel materyaller kullanılabilir.

Ayakkabı topuğunda sınırlama yoktur.

Genel kıyafet talimatına uyan çoraplar ve taytlar kullanılabilir.

Ten rengi çorap kullanılabilir.

File çorap kullanımı yasaktır.

Saçlarda ışık efektleri ile süsleme ve renkli saç spreyi kullanılabilir.

Makyaj serbesttir.

Süs takısı kullanılabilir.
Yetişkinler ve Büyükler
Erkekler ve bayanlar için genel kıyafet talimatnamesi dışına çıkmamak koşulu ile kısıtlama
yoktur.
Open Türkiye Şampiyonası ve Şov - Koreografi Yarışmalarının koreografi sunumu esnasında
cats paw, lirik sandalet kullanılabilir. Çıplak ayak yarışmak mümkün değildir. Koreografi sunumu
dışında yarışma boyunca dans ayakkabıları giyilir. Spor ayakkabısı yasaktır.
198
BÖLÜM 10
YARIŞMADAN AYRILMA VE HIT KAÇIRMA
Yarışmalara katılan sporcular, sebep göstermeksizin ayrılmaları durumunda yarışmadan
diskalifiye edilirler. Takip eden süreçte gerek görüldüğü takdirde disiplin kuruluna sevk edilerek
haklarında soruşturma açılarak kulübün veya sporcuların savunmaları istenir. Yarışma esnasında
hitlerden önce o hite ait numaralar görevli tarafından okunur. Sahada eksik sporcu var ise
başhakemin direktifi ile işlem 2 kez daha tekrarlanır. Toplam 3 kez okunmasına rağmen hite çıkmayan
sporcu diskalifiye edilir. Hitleri takip etmek sporcu ve antrenörlerin dikkat etmeleri gereken bir
husustur.
BÖLÜM 11
YARIŞMA YÖNETIMI
Yarışmaların teknik, usul ve uluslararası kurallara uygun yönetilmesini sağlamak üzere, başhakem,
hakemler, yarışma yönetmeni ve bilgi şilem görevlilerinden oluşan yarışma yönetimi belirlenir
BÖLÜM 12
TÖRENLER
Yarışmalarda açılış, kapanış ve ödül dağıtımı için yapılan törenlere tüm yarışmacıların
katılmaları zorunludur. Törenlerde yarışma kıyafetleri giyilir. Ödül törenine katılmayan sporcuların
ödülleri verilmez.
BÖLÜM 13
ISINMA TURLARI VE TOPLU DANSLAR
Yarışma yönetimince, yarışmalara katılacak sporcuların ve antrenörlerin salon ile uyum
sağlayabilmeleri açısından ısınma turları düzenlenir. Sporcular programda belirtildiği şekilde ısınma
turlarını yaparlar. Kendilerine ayrılan zamanda ısınma turlarına katılmayan sporcular bu haklarını
kaybederler.
Isınma turlarında herhangi bir değerlendirme hakemler tarafından yapılmamaktadır. Toplu
danslar ile ısınma turları birbirine karıştırılmamalıdır. Toplu danslarda hakemler değerlendirme
yapabilmektedirler. Sporcular hakkında son kararı vermesi açısından toplu danslar kimi zaman
oldukça önem taşımaktadır. Bu durum her toplu dansta hakemlerin değerlendirme yaptığını
belirtmez.
199
Toplu danslar, birbirine çok yakın performans sergileyen sporcular açısından karar
vermekte zorlanan hakemler açısından önem taşımaktadır.
BÖLÜM 14
İTIRAZLAR
Yarışmalar ile ilgili itirazlar iki aşamada yapılır.
1)
Yarışma öncesi itirazlar: Yarışmaya katılacak sporcuların lisans ihlalleri ve cezaları
bulunmaları nedeniyle yarışmaya katılamayacak olanlarla ilgili itirazlar, organizasyon
toplantısında (Teknik Toplantı) itiraz edilir. İtirazlar yazılı olarak yarışma yönetmenine verilir.
Yarışma yönetmeni ve Başhakem itiraza konu belgeleri inceleyip kararını verir. Karar kulüp
idarecisine veya antrenörüne bildirilir.
2)
Yarışma içi itirazlar: Yarışma sırasında itirazlar antrenör tarafından yazılı olarak
yarışma yönetmeni vasıtasıyla Başhakeme yapılır.
İtiraz için sezon başında Federasyon Yönetim Kurulunca belirlenen rakam tutanak karşılığı
yatırılır. İtirazın kabul edilmesi halinde bedel iade edilir. Reddedilmesi halinde bedel Federasyona
gelir kaydedilir. Seri bitiminden sonra yapılan itirazlar dikkate alınmazlar.
BÖLÜM 15
CEZALAR
Yarışmalarda uygunsuz davranışlarda bulunanlar
doğrultusunda, disiplin talimatnamesi gereği işlem yapılır.
hakkında
düzenlenecek
raporlar
BÖLÜM 16
DISKALIFIYE ETME DURUMLARI
TDSF Sportif Sosyal Latin Danslar SALSA kıyafet talimatına aykırı şekilde müsabakaya katılan sporcular
Diskalifiye Edilir.
Yarışma Talimatına uymayan sporcular Diskalifiye Edilir.
Klasmanlara ait müfredat sınırlamalarına uymayan sporcular Diskalifiye Edilir.
Yarışma düzenini olumsuz etkileyebilecek uygunsuz davranışlarda bulunan sporcular, (Hakemlere
veya diğer sporculara veya seyircilere karşı fiziki veya sözel saldırıda bulunan sporcular) Başhakem
tarafından yarışmadan diskalifiye edilir.
200
Diskalifiye edilen çift, diskalifiye edildiği yarışma için puan alamaz, yarışma raporunda diskalifiye
edildiği kayıt edilir.
Yarışmada diskalifiye edilen çift sayısı, katılımcı listesindeki çift sayısında değişikliğe sebep olmaz.
Bir çift diskalifiye edildiğinde o anki sıralamada arkasından gelen çift diskalifiye edilen çiftin derecesini
alır
BÖLÜM 17
KAYITLAR
Yarışmalarla ilgili tüm kayıtlar, bilgi işlem kurulu tarafından alınır. Yarışmalara kayıtlar
yarışma tarihinden iki hafta önce açılır ve yarışmanın başlama tarihinden iki gün önce sonlandırılır. Ön
kayıtları alınan sporcular yarışmadan önce belirtilen zaman aralığında kayıt onaylarını yaptırmak
zorundadırlar. Kayıt onayı sırasında yarışmacılara sırt numaraları verilir ve lisansları toplanır. Yarışma
sonuçları ile ilgili kayıtlar Federasyonca tescil edilir.
Kayıt ücreti federasyon tarafından her sene güncellenir ve tüm sezon boyunca sabit tutulur.
ON2 yarışacak çiftler, yarışma kayıt masasında sırt numaralarını alırken ON2 yarışacağını
kayıt yetkililerine bildirmek zorundadır. Başhakem yarışma esnasında ON2 yarışacak çiftler için
tekrar bir anons yaptırmayacaktır. On2 yarışma bilgisini vermeyen sporcuların yarışma esnasında
ON1 performans sergilediği düşünülerek değerlendirilecektir.
Klasman belirleme havuzuna katılacak sporcular internetten gerçekleştirilen yarışma
kayıtları kapanmadan federasyona dilekçe ile başvurmaları gerekmektedir. Aksi durumda klasman
belirleme havuzunda yarışamayacaklardır.
Kayıt sırasında o gün birden fazla müsabaka düzenleniyor ise,(Örnek: Kulüpler arası ve Türkiye
Şampiyonası) sporcular hangi yarışmaya katılacaklarını, on2 yarışıp yarışmayacakları bilgisi ile birlikte
kayıt yetkililerine bildirmek durumundadırlar. Kayıtlar kapandıktan sonra yeniden bilgi girişi söz
konusu değildir. Sporcular yukarıda belirtildiği şekilde değerlendirilir.
İnternetten kaydını yaptırıp yarışmaya gelmeyen sporcu ve kulüplerinden durum için yazı
istenir. Aynı sezon içinde 2 kez internetten kaydını yaptırıp geçerli yazılı bir neden sunmadan
müsabakalara katılmayan sporcular hakkında disiplin kurulu talimatları gereğince işlem yapılır.
BÖLÜM 18
REKLAM VE YARIŞMA NUMARALARI
Yarışma kostümleri üzerindeki reklamlar çift için en fazla 4 sponsora kadar izin verilmektedir.
Erkek dansçı maksimum 3 bayan dansçı ise maksimum 1 sponsor reklamı taşıyabilir. Reklamın boyutu
en fazla 40 cm2 olabilir. Bu reklamlar sadece kostümün bel, göğüs ve gömlek kolu kısımlarında
bulunabilir.
Çiftin yarışmacı numarası kartı üzerindeki reklam en fazla yarışmacı numarası kartının %20 si
ile sınırlıdır.
201
Çiftin yarışmacı numarası kart boyutu 151 mm – 213 mm boyutlarında olmalıdır. Kart
üzerinde % 20 si kadar reklama yer verilebilir.
Yarışmacı numaraları 3 rakamdan fazla olmamalıdır.
BÖLÜM 19
MALI KONULAR
Federasyon tarafından belirlenir ve her yarışma bülteninde duyurulur. Yarışmalara katılan
kulüp , sporcu ve idarecilere herhangi bir ödeme yapılmaz.
BÖLÜM 20
Yarışma programı ve yarışmayla ilgili ek konuların duyurusu TDSF resmi web sitesinden
(www.tdsf.gov.tr) yapılacaktır.
BÖLÜM 21
YÜRÜRLÜK
Madde 1
Madde 2
Bu yarışma talimatı yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Bu talimatta yer almayan konularda karar vermeye ve gerekli değişiklikleri yapmaya,
Türkiye Dans Sporları Federasyonu Yönetim Kurulu yetkilidir.
BÖLÜM 22
YÜRÜTME
Bu yarışma talimatı hükümlerini, Türkiye Dans Sporları Federasyon Başkanı yürütür
202
EK: 1
203
SPORTİF SOSYAL LATİN DANSLAR
SALSA ŞOV - KOREOGRAFİ YARIŞMASI KURALLARI
Genel hükümler;
Bu yarışma kulüplerarası müsabakalar tamamlandıktan sonra aynı gün düzenlenir. Müsabakaya
aşağıdaki şartları yerine getiren sporcular katılır. TDSF Salsa Kıyafet talimatı ve kural kitabı genel
hükümleri geçerlidir. Müsabaka sadece yetişkinler yaş kategorisinde gerçekleştirilir.
Değerlendirmeler TDSF Salsa puantaj sistemine göre yapılır. Bu kategoride elde edilen
puanlar kulüplerarası puanlamaya dahil edilmez. Sporcuların kariyer puanlarına ve bu kategoriye ait
sıralama listesine dahil edilir. Sezon sonunda bu listede ilk sırayı alan çift Federasyon tarafından
belirlenecek Avrupa veya Dünya Şampiyonasına gönderilir
Yarışmaya Katılım Şekli;
Yarışmaya o yıla ait vizeli bir kulübe kayıtlı lisanslı sporcular katılabilir. Müsabakaya ferdi
katılım sağlanmaz.
Her kulüpler arası salsa ligi etabı tamamlandıktan sonra c ve b klasmanda finale a klasmanda
yarı finale kalan çiftlere şov – koreografi müsabakasına katılım hakkı verilir. Bu hakkı değerlendirmek
isteyen sporcular baş hakem ve masa hakemine salon görevlisi tarafından gerçekleştirilen ilgili
anonstan sonra bilgi verir. Sırt numaralarını bildirmelerinin ardından müsabakaya geçilir. Sporcuların
veya kulüp yetkilisi-antrenörlerinin bu kategori başlamadan katılım durumlarını baş hakem ve masa
hakemlerine bildirmeleri zorunludur.
ŞOV - KOREOGRAFI MÜSABAKALARI KATILIM ŞARTLARI
Çift kendi isteği ile bu kategoriden yarışmak isterse yarışmanın düzenleneceği günden 15 iş
günü önce federasyona koreografilerinin bitmiş görüntüleri ve dilekçeleri ile başvururlar. Bu
başvuru Teknik kurul ve merkez hakem kurulundan en az 1 kişi ile oluşturulan toplam en az 3
en fazla 5 kişilik komisyon tarafından incelenerek karara bağlanır.
Bu karar aşamasında kurul; Sporcuların dans teknikleri, Koreografinin Müzikalite Bilgisini ,
Sporcuların Artistik Görünümlerini, Denge ve sunum enerjilerini göz önünde bulundurarak
karar verir. Bu değerlendirme artistik ve uygulama hakemi (bkz. Artistik ve Uygulama hakemi
kriterleri) değerlendirme kriterlerine göre yapılır. Her iki değerlendirmenin ortalaması 75 in
üzerinde olan sporcular bu kategoriden müsabakaya katılır.

Salsa Şov-Koreografi Müsabakası için koreografi hazırlanırken dikkat edilmesi gereken
kısıtlamalar aşağıda belirtilmiştir.

Bu müsabakada eleme turu uygulanmaz. Her çift kendi hazırladıkları koreografiler ile 1
kez performanslarını sergilerler.
204

Koreografisiz performans sergileyen sporcular diskalifiye edilir.
KOREOGRAFI KISITLAMALARI
Final koreografilerinde toplam 3 adet Hıgh Lift veya Akrobasi kullanılabilir. Bu kullanım;
ya da,
ya da,
3 Akrobasi
3 High Lift
ya da,
Toplam 3 Hıgh Lift veya Akrobasi varyasyonu kullanmak zorunlu değildir. (Bkz Genel Tanımlar-High
Lift ve Akrobasi,) Kullanan çiftler 3 High Lift yada Akrobasi ‘den fazla sayıda figürü kullanmazlar. (Ör: 2
Akrobasi , 2 High Lift Kullanamazlar) Aksi durumda çift diskalifiye edilir.
Final koreografilerinde Maksimum 5 Adet Low Lift varyasyonu kullanılabilir. (Bkz. Genel Tanımlar –
Low Lift) Aksi durumda çift diskalifiye edilir.
Final koreografilerinde sporcular diledikleri Sayıda Drip&Drop kullanmakta özgürdürler.(Bkz Genel
Tanımlar – Drip&Drop)
a-) Her iki ayağın yerle temasını kaybettiği an lift varyasyonunun başladığı an olarak kabul
edilir. Lift HERHANGİ bir ayağın yerle teması ile son bulur.(Bir ayağın yada ikisinin birden yerle temas
etmesi aynı sonucu doğurur) Lift sonunda ayak yerle temas etmesinin ardından yeni bir lifte
başlanırsa bu o hareketin devamı değil, YENİ bir lift varyasyonu olarak değerlendirilecektir.
b-) High Lift varyasyonları uygulanırken liftin uzunluğu sayılabilen ritimlerde ; ayağın yerle
temasını kaybetmesinin ardından maksimum 2,5 sekizlik olabilir. Bu kuralın ihlal eden sporcular
diskalifiye edilir.
c-) High Lift varyasyonları uygulanırken liftin uzunluğu sayılamayan ritimlerde vb. intro-otro
kısımlarda ayağın yerle temasını kaybetmesinin ardından maksimum 5 sn olabilir. Bu kuralı ihlal eden
sporcular diskalifiye edilir.
DEĞERLENDIRME
Sporcular kendi hazırladıkları koreografileri ile 1 kez performans sergilerler. Bu aşamada
değerlendirme TDSF Salsa Puantaj Sistemine göre yapılır.
205
MALI KONULAR
Federasyon tarafından belirlenir ve her yarışma bülteninde duyurulur. Yarışmalara katılan
kulüp , sporcu ve idarecilere herhangi bir ödeme yapılmaz.
Aynı gün düzenlenen kulüplerarası salsa ligi müsabakalarına katılan sporculardan yeniden
katılım ücreti alınmaz. Kulüplerarası salsa ligi müsabakalarına katılmayan ama Sov-Koreografi
müsabakalarına katılan sporcular için katılım ücreti uygulaması kulüplerarası ile aynıdır.
Yarışma programı ve yarışmayla ilgili ek konuların duyurusu TDSF resmi web sitesinden
(www.tdsf.gov.tr) yapılacaktır.
YÜRÜRLÜK
Bu yarışma talimatı yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Bu yarışma talimatında yer almayan konular hakkında TDSF Teknik Kurulu karar verir.
YÜRÜTME
Bu yarışma talimatı hükümlerini Türkiye Dans Sporları Federasyonu Başkanlığı yürütür.
EK-2:
206
TDSF Sportif Sosyal Danslar Şov Dans Ön Kayıt Formu
KULÜP/GRUP İSMİ: ………….………………………………..................
Yaş Kategorisi
Katıldığı İl
:
:
SPORCULARIN :
1 - Adı Soyadı :
Doğum Tarihi:
2 - Adı Soyadı :
Doğum Tarihi:
3 - Adı Soyadı :
Doğum Tarihi:
4 - Adı Soyadı :
Doğum Tarihi:
5 - Adı Soyadı :
Doğum Tarihi:
6 - Adı Soyadı :
Doğum Tarihi:
7 - Adı Soyadı :
Doğum Tarihi:
8 - Adı Soyadı :
Doğum Tarihi:
9 - Adı Soyadı :
Doğum Tarihi:
10 - Adı Soyadı :
Doğum Tarihi:
11 - Adı Soyadı :
Doğum Tarihi:
Not: Dans grubunun sporcularının en az 5, en fazla 11 olacak şekilde doldurulması gerekmektedir.
Yetkili Adı Soyadı :
İmza
:
Adres
:
Cep Tel
:
EK 3:
207
Yarışma Düzenleyecek Kulüpler - Kurumlar İçin Teknik Talimatname
Genel Hükümler;
Yarışma düzenleyecek kulüp-kurum ve organizatörler Türkiye Dans Sporları
Federasyonu’ndan izin almak kaydı ve federasyon yönetin kurulunun belirlediği katkı bedelini ilgili
hesaba yatırdığı takdirde organizasyon düzenleme yetkisine sahip olmaktadırlar.
Yarışmalar TDSF dışında kişi-kulüp- organizatör vs. ler tarafından düzenleniyorsa yarışmaların
işleyişinin sağlıklı bir şekilde gerçekleşebilmesi için organizatörler bazı minimum gereksinimleri
karşılamak durumundadır.
Yarışma tarihleri ve yerleri konusunda her türlü değişiklik yapma hakkı TDSF ye aittir.
Belirlenmiş ve yayınlanmış bir tarihte yarışma yapmayı taahhüt etmiş kişi- kulüp – kurum vs.
yarışmayı belirtilen tarih ve yerde yapmakla yükümlüdür, aksi durumda oluşabilecek her türlü
durumdan maddi-manevi organizatör kişi-kurum-kulüp vs. sorumlu olacaktır. Organizatör kişi-kulüpkurumdan kaynaklı sorunlar dolayısıyla gerçekleştirilemeyen organizasyonlara ait katılım paylarına
ait bir iade söz konusu değildir.
TDSF Sportif Sosyal Latin Danslar Salsa Yarışmaları İçin Minimum Gereksinimler;
Not: Burada belirtilen değerler ortalama değerler olup yarışmaya katılan çift sayısına ve diğer çevresel
unsurlara göre TDSF ve Organizatörler arasında alınacak kararlar sonucunda o yarışmaya mahsus
değiştirilebilir. Bu hususta spor müsabakası işleyişinin aksatılmaması esastır.
Madde 1: Dans edilecek alan, zemini dans etmeye müsait bir malzeme ile kaplanmış olmalıdır. Halı,
beton, kumlu herhangi bir yüzey, ıslak herhangi bir yüzey, vs zeminlerde dans müsabakası
düzenlemek mümkün değildir. Zemin mutlaka ahşap bir materyal ile kaplanmalı(Parke vb.) veya
teknik kurulun onay vermesi durumunda benzer çeşitli zemin malzemeleri de kullanılabilir. Teknik
kurulun onay vermediği bir zeminde yarışma düzenlemek mümkün değildir.
Madde 2: Dans edilecek zeminde yaralanmalara sebebiyet verecek, çıkıntılar, tümsekler, çukurlar, vb.
çevresel unsurlar bulunmamalıdır.
Madde 3: Dans edilecek zemin başka bir zeminin üzerine platform şeklinde inşa ediliyorsa, aynı
şekilde platformun üstü, dans etmeye müsait (parke vs.) bir materyal ile kaplanmalı, eğimli
olmamasına dikkat edilmelidir. Dans edilecek zeminin niteliği ve düzlüğü bir dans müsabakası için en
önemli kıstaslardandır ve organizasyon tarafından hassasiyetle ele alınmalıdır. Eğim; teknik kurulun
belirlediği kıstaslar dışında ise nihai kararı teknik kurul ve baş hakem verir.
Bu tip organizasyonların gerçekleştirilmesi aşamasında, organizasyonu üstlenen kişiler
tarafından hazırlanan teknik rapor federasyona yarışmadan en az 1 hafta önce verilir. Bu raporun
federasyon teknik kurulları tarafından incelenmesinin ardından uygun görülmesi halinde
organizasyona izin verilmektedir. Raporda belirtilmesine karşın gerekli yeterliliklerin, federasyon
teknik kurul ve diğer görevlileri tarafından test edilmesi esnasında (organizasyondan 1 önceki gün
veya aynı gün) sağlanmadığı belirlenmesi halinde organizasyon iptal edilebilir. Bu durum bir tutanak
ile kayıt altına alınır.
Madde 4: Dans edilecek zemin – platform sporcuların sergiledikleri figürler esnasında sporcuların
dengelerini bozacak şekilde esnememelidir. Bu bağlamda zemini oluşturacak maddeler özenle
208
montajlanmalı-kurulmalıdır. Aynı şekilde platform mümkün olduğu kadar zemine yakın inşa
edilmelidir.
Madde 5: Dans edilecek zeminin etrafı şerit, bariyer vs materyallerle çevrilmiş olmalıdır. Özellikle açık
havada bir platform üzerinde düzenlenen organizasyonlar-müsabakalarda platformun etrafı düşerek
yaralanmaları engelleyecek şekilde şeritlerle belirlenmiş olmalıdır. Platformun dans edilecek alanı ile
platformun bittiği yer arasında minimum 50 cm mesafe bırakılmalı, bu mesafeyi belirtir çizgiler
görünür şekilde çekilmelidir.
Madde 6: Minimal düzeyde bir salsa müsabakasının rahat bir şekilde ilerleyebilmesi için gerekli dans
edilebilir alan 100-150 m2 dir. Bu alan; yarışma spor salonunda gerçekleştirildiğinde 420 m2 dir.(28m
x 15m) Bu değerler organizasyona katılan çift sayısına, çevresel şartlara, müsabakanın türüne,
müsabaka alanına ve teknik kurul ile organizasyon arasındaki mutabakat yolu ile değiştirilebilir.
Madde 7: Bir Salsa müsabakasının en önemli bir diğer organizasyon kıstası ses ve ekipmanlarıdır.
Müsabaka kapalı salonda gerçekleştiriliyorsa, ses salonun her yerinden eşit ölçüde duyulabilir şekilde
ayarlanmalıdır. Bunu sağlamak için gerekli kolon, amfi vs ekipman türü ve sayısını belirlemek ve
bunları çalışır durumda müsabaka boyunca tutmak organizatörün sorumluluğundadır. Kullanılan
ekipmanların mutlaka bir yedeğinin bulundurulması yarışmanın işleyişinde aksaklık yaşanmaması
bakımından son derece önemlidir.
Madde 8: Organizasyon tarafından yarışma esnasında görevlendirilen kişiler, görevli tanıtım kartı
taşımalıdır.
Madde 9 : Organizasyon görevli ve yetkilileri federasyon görevlileri ile uyum ve iletişim içerisinde
çalışmalı, organizasyon boyunca senkronizasyonu kaybetmemelidir.
Madde 10: Organizasyonun-Müsabakanın düzenleneceği alan göz önüne alındığında, yeterli
havalandırma sisteminin aktif ve çalışır durumda olması sağlanmalıdır.
Madde 11: Organizasyon-Müsabakanın düzenleneceği alan göz önüne alındığında, yeterli aydınlatma
ve ışık tertibatının sağlanmış olması gereklidir.
Madde 12: Organizasyonun sağlıklı bir şekilde devamlılığını sağlamak adına, ışık, müzik vb. konulara
vakıf teknik ekiplerin organizasyon alanında bulunması sağlanmalıdır.
Madde 13: Organizasyon- Müsabaka sırasında olası yaralanmalara karşı sağlık ekibi organizasyon
alanında hazır bekletilmelidir.
Madde 14: Organizasyon – Müsabaka sırasında yaşanması olası olumsuz durumlara karşı güvenlik
ekiplerinin organizasyon alanında hazır bulundurulması gerekmektedir.
Madde 15: TDSF izinli düzenlenen her türlü yarışmada TDSF vizeli hakemleri görev yapmak
zorundadır. Organizasyonu düzenleyen yetkililer federasyondan yazılı şekilde hakem istemek
durumundadır.
Madde 16: TDSF izinli düzenlenen her türlü özel yarışmadan sonra hazırlanan rapor, organizasyon
yetkilileri tarafından en geç 2 hafta içinde TDSF ye verilmelidir.
Madde 17: TDSF izinli her tür organizasyonu denetleme ve denetlettirme yetkisi TDSF ye aittir.
Madde 18: Organizasyonun her türlü idari ve mali sorumluluğu organizatöre aittir.
209
Madde 19: TDSF izinli ve özel kişi-kurumlar tarafından gerçekleştirilen herhangi bir müsabakada
Türkiye Şampiyonası ismi kesinlikle kullanılamaz. ‘Türkiye Şampiyonası’ ibareli yarışmaları
düzenleme yetkisi sadece federasyona aittir.
Bu talimatnamede yer almayan hususlar hakkında karar verme hakkı Türkiye Dans Sporları
Federasyonu’na aittir.
EK-4: ARTİSTİK HAKEM DEĞERLENDİRME FORMU
210
Artistik Hakem Değerlendirme Formu
Değerlendirme
Puan
Düzeltme(Varsa)
Teknik (35 Puan)
Genel Dans Duruşu(Posture) 5 Puan
Denge-Çizgi-Dönüş Tekniği 5 Puan
Partnerler Arası Uyum (5 Puan)
Kombinasyon Tekniği (10 Puan)
Shine Tekniği (Salsa, Pachanga, Rumba, Palo vs) (10 Puan)
Artistik (20 Puan)
Kostüm Detayları ve Genel Görünüm (5 Puan)
Kendine Güven, Dans Karizması (5 Puan)
Seyirci İletişimi ve Sunum Enerjisi (10 Puan)
Koreografi (25 Puan)
Figürlerdeki Akıcılık ve Sunum Kalitesi (5 Puan)
Alan Kullanımı (5 Puan)
Kombinasyon ve Shine Bağlantıları (5 Puan)
Koreografi Zorluk Derecesi (10 Puan)
Müzik (20 Paun)
Figürlerin Müzik ile Uygunluğu (10 Puan)
Müzikal Yorum (10 Puan)
Toplam Puan
Sırt Numarası
Hakem Ad-Soyad
Hakem İmza
211
EK-5: UYGULAMA HAKEMİ DEĞERLENDİRME FORMU
UYGULAMA HAKEMİ DEĞERLENDİRME FORMU
SIRT NO:
Basit Hata
Orta Hata
Kaba Hata
Hakem AD SOYAD / IMZA:
TAM PUAN:
100
KESILEN PUAN:
NET PUAN:
212
213

salsa kural kitabı

Transkript

Benzer belgeler

SSD SALSA EL KİTABI 2015-2016 PDF Dosyasını Görüntüle

T.C. ÜMRANİYE KAYMAKAMLIĞI Özel Eyüboğlu Çamlıca İlköğretim

Daha detaylı bilgi icin tıklayınız

Kulturskolan Stockholm

Eylül 2015 - Cereyan Medya

erkekler-icin-arkadaslik-siteleri

Venezüella`dan esinlenen müzik Sätra`nın atmosferini değiştirecek

basında biz

Evine konser salonu gibi ses sistemi kurdu

A A

Etik Kodlar ve Mafya Etik Kodu Administrator tarafından yazıldı Salı