gediz delta strategy

Transkript

GEDİZ DELTASI
TANITIM VE ZİYARETÇİ
STRATEJİSİ
Burcu Meltem Arık - Doğa Derneği
Barrie Cooper – İngiltere Kraliyet Kuşları Koruma Derneği (RSPB)
Geoff Welch – İngiltere Kraliyet Kuşları Koruma Derneği (RSPB)
Hilary Welch – Danışman
2005
1
İÇERİK
1. GİRİŞ
3
2. GEDİZ TANITIM PROJESİ
5
3. YÖNTEM
6
4. ZİYARETÇİ PROFİLİ
6
5. HEDEFLER VE AMAÇLAR
7
6. HEDEF KİTLE
8
7. HEDEF KİTLEYE ULAŞMA ARAÇLARI
10
8. EĞİTİM VE TANITIM STRATEJİSİNİN UYGULANACAĞI ALANLAR
16
8.1. GÜNEY GEDİZ DELTASI
16
8.2. ZİYARETÇİ MERKEZİ
21
8.3. İZMİR ŞEHRİ BİLİNÇLENDİRME PROGRAMI
22
9. HEDEF KİTLEYE ULAŞACAK ARAÇLARIN UYGULANMASI İÇİN
ÖNERİLEN EKİP
22
10. ZİYARETÇİ POLİTİKASI
24
11. İZLEME VE DEĞERLENDİRME
24
12. BÜTÇE
24
EK 1 – EYLEM PLANI
25
EK 2 – BİLGİLENDİRME PANOLARI
26
EK 3 - ÖNERİLEN BİLGİLENDİRME PANOLARININ METİNLERİ
30
EK 4 – ÖRNEK ÇALIŞMALAR
37
EK 5 – DOĞA ÇANTAM PROGRAMI
41
EK 6 – BARRİE COOPER ZİYARETÇİ MERKEZİ RAPORU
43
EK 7 – TANITIM ETKİNLİKLERİ PLANLANIRKEN DİKKAT EDİLMESİ
GEREKENLER
50
2
1. GİRİŞ
İzmir kentine komşu olan Gediz Deltası yalnızca Türkiye'nin değil Akdeniz'in en önemli
sulakalanlarından biridir. Dalyanlar, alüvyon adacıkları, azmaklar, tatlı ve tuzlu su
bataklıkları, mevsimsel subasar çayırlar, Akdeniz tipi çalılıklar, tarım alanları ve tuzlalar gibi
çok farklı yaşam alanlarını barındıran deltanın büyüklüğü 40.000 hektardır.
Kış mevsiminde 80.000 kadar su kuşuna ev sahipliği yapan Gediz Deltası, aralarında nesli
dünya ve Avrupa ölçeğinde tehlike altında olan 28 civarında kuş türü için Önemli Kuş Alanı
(ÖKA) kriterlerini sağlamaktadır. Yıl boyu yaklaşık 250 kuş türünü barındıran deltanın
önemli ve nesli tehlike altında olan türlerinden bazıları şöyle sıralanabilir: tepeli pelikan
(Pelecanus crispus), flamingo (Phoenicopterus roseus), küçük kerkenez (Falco naumanni),
mahmuzlu kızkuşu (Vanellus spinosus), karagagalı sumru (Sterna sandvicensis), uzunbacak
(Himantopus himantopus), kılıçgaga (Recurvirostra avosetta).
Nesli dünya ölçeğinde tehlike altında olan tepeli pelikan deltada üreyen en önemli kuş
türlerinden biridir. Kış mevsiminde 300-700 birey arasında değişen tepeli pelikanların
dünyadaki tüm bireylerinin %5'inden fazlası Gediz Deltasında görülebilir. Delta aynı
zamanda Türkiye ölçeğinde tehlike altında olan flamingonun ülkemizdeki iki önemli üreme
alanından biridir. Deltada yaklaşık 2500-3500 çift flamingo ürer. Üreme ve yaz döneminde
ortalama 7.000 - 13.000 olan flamingoların sayıları kış boyunca artar ve 23.000'i bulur.
Çakal (Canis aureus), tilki (Vulpes vulpes), porsuk (Meles meles), yaban kedisi (Felis
sylvestris), saz kedisi (Felis chaus) ve yaban domuzu (Sus scrofa) gibi memeli hayvanlar da
bulunur. 3 ikiyaşamlı (amfibi) ve yaklaşık 14 sürüngen türünün alanda yaşadığını yapılan
araştırmalar sonucunda belirlenmiştir. Deltada 700 civarında bitki türü tespit edilmiştir ve
bunların 11 tanesi endemiktir yani sadece deltada bulunur. Omurgasız canlılar açısından da
önemli olan deltada yapılan çalışmalar Homa dalyanında 62 farklı plankton (çok hücreli sucul
canlı) türünün bulunduğunu ortaya koymuştur.
Biyolojik çeşitlilik ve ekolojik açıdan taşıdığı eşsiz önemin yanı sıra ekonomik ve peyzaj
değerleri açısından da çok önemli bir sulakalan olan Gediz Deltası ülkemiz tuz üretiminin
yaklaşık 1/3 ünden fazlasını sağlar. Balıkçılık, balık yemciliği ve midyecilik gibi geçim
kaynakları ve geniş mera, tarım alanlarıyla ne kadar önemli olduğu ortadadır.
Uluslararası Ramsar Sözleşmesi ile koruma altına alınmış olan Gediz Deltası’nda doğal
yaşamın sürdürülmesi; gerek ulusal gerekse uluslararası alanda tanıtımında öncülük etmek
üzere yerel kamu kuruluşları, üniversiteler ve sivil toplum örgütlerinin katılımıyla 18.01.2003
tarihinde "İzmir Kuş Cenneti'ni Koruma ve Geliştirme Birliği" kurulmuştur. İzmir Valisi Sn.
Yusuf Ziya Göksu'nun talimatları ile başlatılan "İzmir Kuş Cennetini İyileştirme, Geliştirme
ve Tanıtma Projesi" kapsamında; önemli bir kısmı gerçekleştirilmiş, bir kısmı üzerinde ise
çalışmaları süren projeler yürütülmektedir. Bu projelerden birisi Doğa Derneği, EgeDoğa ve
Atlas Dergisi’nin gerçekleştirdiği Gediz Tanıtım Projesidir. Proje, uluslar arası öneme sahip
bu özel alanı koruyabilmek amacıyla tanıtmayı ve İzmir halkı tarafından sahiplenilmesini
sağlamayı amaçlamaktadır. Türkiye’nin 3. en büyük şehri olan İzmir ilinin yanı başında
bulunan Gediz Deltası İzmirliler tarafından yeterince bilinmemektedir. İzmir eğitim ve
konferans şehri olarak bilinmesi, tarihsel açıdan önemli olması ile birlikte eşsiz doğası için de
değerlidir. Ne yazık ki doğal değerleri özellikle ulusal ve yerel ölçekte bilinmemektedir.
3
İzmir’in doğası ile birlikte anılan Avrupa’nın belli başlı şehirleri arasında yer alabilmesi İzmir
Kuş Cennetini Koruma ve Geliştirme Birliğinin amaçlarından birisidir. Bunu
gerçekleştirebilmek için öncelikle İzmirlilerin yanı başlarında bulunan bu özel doğal alanı
tanımaları ve sahiplenmeleri gerekmektedir.
Doğa Derneği, İngiltere Kraliyet Kuşları Koruma Derneği (RSPB) ve bağımsız danışmanlar
tarafından EgeDoğa ile işbirliğinde hazırlanan bu doküman Gediz Deltası tanıtım ve ziyaretçi
stratejisidir. Strateji, Gediz Tanıtım Projesi kapsamında hazırlanmıştır. Raporda deltanın
tanıtılması için etkinlikler önerilmiş, ziyaretçilere yönelik uygulamalar ele alınmıştır. Raporun
hazırlanması sırasında arazi çalışmaları, toplantılar, araştırmalar yürütülmüştür. Stratejide
Gediz Deltasının tanıtılması için öncelikli hedef kitle, verilmek istenen ana mesajlar,
mesajların iletileceği araçlar ve etkinliklerin gerçekleştirileceği yerler yer almaktadır.
Stratejide önerilen çalışmalar için gerekli minimum sürenin 3 yıl olduğu uzmanlar tarafından
belirlenmiş ve örnek olması açısından ilk bir yılın eylem planı strateji dokümanının sonuna
eklenmiştir. Ek olarak ayrıca bilgilendirme panoları önerileri, yurtdışından bazı örnek
fotoğraflar da konulmuştur. Eylem planı Gediz Deltası’nın uzun dönemli ve sürdürülebilir
olmasını gözetmektedir ve önerilen etkinliklerin gerçekleştirilebilmesi için gerekli olan insan
kapasitesi de belirtilmiştir.
Stratejinin bütünüyle uygulanması hemen mümkün olmayabilir. Belirli etkinliklerin
gerçekleşmesinden önce bazı altyapı çalışmalarının tamamlanması gerekmektedir. Bu nedenle
dokümanın çok iyi incelenip, var olan kapasite ölçüsünde adım adım ilerlenmelidir. Ekte yer
alan eylem planı örnek olmak üzere sunulmuştur. Eylem planının incelenip son haline
getirilmesi ve üç yıla yayılması önerilmektedir.
4
2. GEDİZ TANITIM PROJESİ
Korunan alanların tanıtılmasında iki aşama bulunmaktadır. Bunlardan ilki alana daha çok
ziyaretçi çekebilmek için genel tanıtım faaliyetleri yapmak, diğeriyse bölgeye gelen
ziyaretçilere gerekli tüm hizmetleri sunabilmek ve alan hakkında en iyi şekilde bilgi
verebilmektir. Koruma ve tanıtım çalışmalarında ancak her iki faaliyet koordineli bir şekilde
yürütüldüğü zaman sonuç alınabilmektedir. Bu sistemin Gediz Deltası’nda kurulabilmesi için
Doğa Derneği, Ege Doğal Yaşamı Koruma Derneği (EgeDoğa) ve ATLAS Dergisi Gediz
Tanıtım Projesini hazırlamıştır. Proje İzmir Kuş Cennetini Koruma ve Geliştirme Birliği
tarafından desteklenmektedir.
Gediz Tanıtım Projesinin amaçları;
1. Gediz Deltası’nın ulusal ve uluslararası ölçekteki tanınırlığını artırarak alana daha çok
ziyaretçinin gelmesini sağlamak.
2. İzmir Kuş Cenneti’ne gelen ziyaretçilere yönelik etkinliklerin alt yapısını oluşturmak.
3. İzmir Kuş Cenneti - Gediz Deltası’nı koruma çalışmalarına katkıda bulunmaktır.
Bu amaçlar doğrultusunda proje etkinlikleri üç ana bölümde toplanmaktadır:
1. Tanıtım dokümanlarının hazırlanması;
2. Ziyaretçilere yönelik levha ve diğer işaretlerin hazırlanması;
3. Tanıtım ve ziyaretçi stratejisinin oluşturulması.
Tanıtım ve ziyaretçi stratejisi kapsamında;
1. Gediz Deltası’nın ziyaretçi taşıma kapasitesi etkinliklerin yapılacağı alanlara göre
belirtilmesi,
2. Ziyaretçilere için deltada gerçekleştirilebilecek tüm etkinliklerin ayrıntılı bir şekilde
planlanması ve detaylı bir şekilde bu dokümanda anlatılması,
3. Etkinliklerin “Gediz Deltası kuşlar için uluslararası önemde bir sulakalandır. Gediz
Deltası’nın acil korunmaya ihtiyacı vardır. Gediz Deltası insanlar için önemli bir alandır
(sürdürülebilir balıkçılık, tarım, balık yemciliği, midyecilik, sel kontrolü, vb.). İzmir’in
gelişiminin Gediz Deltası’na etkisi olmamalı. Ziyaretçiler Gediz Deltası’nın korunmasını
destekler. Mirasınızı yok etmeyin. Gediz Deltası = Yaşam Kalitesi. Bu alan kuşlar ve insanlar
için benzeri olmayan bir alan.” gibi mesajlar içeren etkinlikler olarak önerilmesi,
4. Etkinliklerin insanlar (eğitmenler, iletişimciler), görsel ve sesli sunumlar, TV programları,
kısa gösteriler, film/kısa video, oyunlar, okullar için eğitim kitleri ve programlar,
yapıştırma/poster/harita/broşür, aile etkinlikleri, yol gösterileri, ziyaretçi merkezi etkinlikleri,
levhalar/tabelalar, heykeller, şenlikler, basın duyuruları, açılış seremonileri, fuarlar, kahve
toplantıları, Gediz Deltası için amblem, web sitesi aracılığıyla iletilmesi,
5. Alanın daha iyi nasıl tanınabileceği,
6. Stratejinin uygulanması için bir taslak çalışma planı içermektedir.
5
3. YÖNTEM
Gediz Deltası tanıtım ve ziyaretçi stratejisinin hazırlanması bir yıl sürmüştür. Bu süre
içerisinde İngiltere Kraliyet Kuşları Koruma Derneği uzmanları Barrie Cooper, Geoff Welch,
bağımsız danışman Hilary Welch, EgeDoğa Sulakalan Envanter Sorumlusu Ortaç Onmuş,
Ege Doğa üyesi Alpay Tırıl, EgeDoğa ve Ege Üniversitesi Kuş Gözlem Topluluğu üyeleri ile
birlikte toplam 7 arazi çalışması gerçekleştirilmiştir. Arazi çalışması sırasında önce alandaki
doğal değerler incelenmiş, daha sonra da bu alanların tanıtım amaçlı nasıl kullanılabileceği
planlanmıştır. Çeşitli kurum ve kuruluşlarla, bölgedeki köy muhtarlarıyla bilgi alışverişi
yapılarak alandaki insan kullanımı hakkında bilgi toplanılmıştır. Toplantılar düzenlenerek
stratejinin temel amaçları ve çerçevesi belirlenmiştir. İyi tanınmış ve korunan benzer alanlar
incelenmiş ve yapılan strateji çalışmaları incelenmiştir. Arazi ve araştırma çalışmalarının
sonucunda edinilen bilgi ve tecrübeler doğrultusunda bu doküman uzmanlar tarafından
hazırlanmıştır.
4. ZİYARETÇİ PROFİLİ
Arazi çalışması sırasında Güney Gediz Deltası ve ziyaretçi merkezinin alanda en çok ziyaret
edilen yerler olduğu belirlenmiştir. Bunun sonucunda Güney Gediz Deltası’nda karşılaşılan
insanlarla rastlantısal görüşmeler yapılarak, ziyaretçi merkezinde bulunan ziyaretçilerle ise
görüşmeler yapılarak Gediz Deltası ziyaretçi profili çıkarılmaya çalışılmıştır. Profilin
çıkarılmasında ziyaretçi merkezi çalışanları da katkıda bulunmuşlardır. Çalışanlar yeterli
bilgiye sahip olamadıkları için ziyaretçilerin sorularını, bilgi ihtiyaçlarını karşılayamadıklarını
belirtmişlerdir. Çalışanlar soruların çoğunlukla kuşlarla ilgili olduğunu ve bu konuda eğitim
ihtiyaçları olduğunun üstünde durmuşlardır. Her iki alanda da ziyaretçiler çoğunlukla hafta
sonu gelmekte. Hafta sonları ziyaretçi sayısı günde 100 kişiyi geçebiliyor ve pazar günleri,
günde yaklaşık 100 araba geliyor. Hafta içi ise çok az sayıda ziyaretçi oluyor. Sürekli farklı
ziyaretçiler geliyor. Devamlı gelen ziyaretçi oranı %2. Hem hafta içi hem de hafta sonu
genellikle öğleden sonraları geliniyor. Ziyaretçiler gün batımına kadar kalıyor. Yeşil tur, mavi
tur ve Homa dalyanı en çok ziyaret edilen alanlar. Ziyaretçi merkezi içinde mutlaka vakit
geçiriyorlar ve genellikle çay içiyorlar. En çok kartpostal, kupa, çakmak ve anahtarlık satın
alıyorlar. Tişört ve kitaplar pahalı bulunuyor. Ziyaretçiler çoğunlukla aile, öğretmen, avukat
gibi arabası olan, orta düzey kesimden oluyor. “Kuşları nerede görebiliriz? Nereye
gidebiliriz?” gibi sorular soruyorlar. Daha detaylı broşür bulabilmek istiyorlar. Kuş isimlerini
merak ediyorlar. Delta ile ilgili ödevi, çalışması olan araştırmacılar da geliyor. Ziyaretçiler
hakkında daha detaylı bilgi edinilmesi ve deltada ne gibi etkinlikler görmek istediklerinin
öğrenilmesi amacıyla daha detaylı bir ziyaretçi anketi yapılması önerilmektedir.
Ziyaretçilerle ilgili uygulamalar ve öneriler strateji içerisinde farklı bölümlerde ele alınmıştır.
6
5. HEDEFLER VE AMAÇLAR
Gediz Deltası tanıtım ve ziyaretçi stratejisinin yapılandırılmasında ilk aşama olarak farklı ilgi
grupları ile bir araya gelinmiş, strateji için vizyon ve amaçlar belirlenmiştir. Vizyon ve
amaçlar Barrie Cooper, Ahmet Akgün, Ortaç Onmuş, Alpay Tırıl ve Burcu Meltem Arık
tarafından son haline getirilmiştir. Strateji aşağıda belirtilen ve katılımcı bir şekilde belirlenen
vizyon ve amaçlar doğrultusunda hazırlanmıştır.
Gediz Deltası Tanıtım ve Ziyaretçi Stratejisi Vizyonu
Gediz Deltası’nda süregelen doğal yaşam alanı tahribatının durdurulması
Gediz Deltası Tanıtım ve Ziyaretçi Stratejisi Hedefleri
1. Gediz Deltası’nın biyolojik çeşitlilik için önemli olduğu anlayışının öncelikle İzmir’de
geliştirilmesi
2. Gediz Deltası’nda yöresel ve doğal yaşam kalitesinin artırılması
3. Gediz Deltası’nın çocuklar için açık hava okulu haline getirilmesi
4. Gediz Deltası’ndaki alternatif geçim kaynaklarının artırılması ve uygulamaya geçirilmesi
5. Gediz Deltası’nda zarar görmüş ve tehlike altındaki habitatların restorasyonunun yapılması
6. Uluslararası öneme sahip Gediz Deltası’nda ve civarında yaşayan insanların deltadan gurur
duymalarının ve sahiplenmelerinin sağlanılması
Gediz Deltası Tanıtım ve Ziyaretçi Stratejisi Kapsamında belirtilmek istenen Gediz
Deltası’nın Özellikleri Nelerdir?
1. Özellikle nesli küresel ve ulusal ölçekte tehlike altında olan kuş türlerini barındırması
2. Çeşitli türde ve çok sayıda kuşa kışlama, beslenme ve üreme alanı olması
3. Önemli balık üreme alanlarına sahip olması
4. Balıkçılık, midyecilik, balık yemciliği, hayvancılık, bitki toplama (özellikle deniz
börülcesi) gibi etkinlikler aracılığıyla yöre insanının deltadan ekonomik gelir sağlaması
5. Tuzlada önemli miktarda tuz üretimi yapılması
6. Sel kontrolü, kent iklimine katkı gibi sulak alan işlevlerini yerine getirmesi
7. Rekreasyon potansiyeline sahip olması
Gediz Deltası Tanıtım ve Ziyaretçi Stratejisi Kapsamında Verilmek İstenen Mesajlar
1. Gediz deltası kuşlar ve doğa için uluslararası öneme sahip bir sulakalandır.
2. Gediz Deltası’nın acil korunmaya ihtiyacı vardır.
3. Gediz Deltası insanlar için rahatlama ve doğanın keyfini çıkarabilecekleri bir alandır.
4. Geleneksel sürdürülebilir ekonomik gelir sağlar.
5. Ziyaretçiler Gediz Deltası’nın korunmasını destekler.
6. Mirasımızı yok etmeyelim. Gediz Deltası = Yaşam Kalitesi.
7
6. HEDEF KİTLE
Aşağıdaki tabloda, “Öncelik/önem sırasına göre” satırının altındaki ilgi grupları Gediz
Deltası’nın korunması için doğa korumanın yanında yer alması gereken en kilit gruplardır. Bu
gruplar içinde bir öncelik sırası oluşturulmuştur. Öncelik sırası, Tuzla İşletmelerine kadar
yapılmış, daha sonra yazılı olan grupların hepsine aynı öncelik verilmiştir. “Kolay ulaşılabilir
olmasına göre” satırının altında ise doğa koruma çalışmalarında en kolay ulaşılabilecek
gruplardan en zor ulaşılabilecek olanlara doğru bir sıralama yapılmıştır. Tanıtım ve Ziyaretçi
Stratejisi için hedef gruplar belirlenirken bu iki satırda yer alan öncelik sıraları birlikte dikkate
alınmalıdır. İlgi gruplarının bir kısmı Gediz Deltası’na rekreasyon amaçlı gelebilecek
potansiyel ziyaretçilerdir. Aşağıdaki tablo uzmanlar tarafından yeniden değerlendirilmiş ve
tablonun altında belirtilen hedef kitle öncelikli olarak önerilmektedir.
Öncelik/Önem sırasına göre
Kolay ulaşılabilir olmasına göre
Büyükşehir Belediyesi
Kuş gözlemcileri
İzmir Valiliği
Okullar ve öğrenciler
Çevre ve Orman Bakanlığı
STK’lar
Kültür ve Turizm Bakanlığı
Balıkçılar
İzmir Ticaret Odası
Midyeciler
Çiğli Belediyesi
Avcılar
Sasalı Belediyesi
Model uçakçılar
Çiftçiler
Tuzla İşletmeleri
Yöre insanı (delta etrafında yaşayanlar)
Doga sporcuları
İzmirliler
Araştırmacılar
STK’lar
İzmirliler
Okullar ve öğrenciler
Yöre insanı (delta etrafında yaşayanlar)
Milletvekilleri
Çiftçiler
DSİ
İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi
Maltepe Deri Organize Sanayi Bölgesi
Askeriye
Özelleştirme İdaresi
Seyahat Acenteleri
Tuzla İşletmeleri
Özelleştirme İdaresi
Balıkçılar
İzmir Valiliği
Midyeciler
Çevre ve Orman Bakanlığı
Avcılar
Model uçakçılar
DSİ
Doğa sporcuları
Basın (yerel ve ulusal)
8
Araştırmacılar
Maltepe Belediyesi
İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi
Büyükşehir Belediyesi
Askeriye
Çiğli ve Menemen Belediyeleri
Seyahat Acenteleri
Sasalı Belediyesi
Basın (yerel ve ulusal)
Milletvekilleri
Maltepe Belediyesi
Izmir Ticaret Odası
Sasalı sanayicileri
Sasalı sanayicileri
Sanatçılar
Sanatçılar
Kooperatifler
Kooperatifler
Kuş Gözlemcileri
Maltepe Deri Organize Sanayi Bölgesi
1. Çocuklar (İzmir ili)
2. Ana ilgi sahipleri (Devlet kurumları)
3. Belediyeler (başkan, genel sekreter, planlama bölümü, ticaret odası)
4. Mimar/mühendisler odaları
5. İzmir halkı
6. Öğretmenler
7. Yerel belediyeler
8. Turizm acenteleri
9. Kültür ve Turizm Bakanlığı
10. Hükümetin bütün yerel birimleri
11. Üniversiteler
12. Endüstri bölgesinin yöneticileri
Hedef kitle Gediz Deltasına geldiğinde hissetmesi beklenenler:
Gediz Deltasının, görebilecekleri diğer ortamlardan farklı olduğunu ve kolay bulunamayacak
bir alan olduğunu,
Gediz Deltası kaybedilirse, burada görebilecekleri canlıları ve doğal ortamları başka yerde
göremeyeceklerini,
Huzur, özgürlük ve bağımsızlık,
Sahiplenme ve daha sık gelme hissi duymaları istenmektedir.
Hedef kitlenin Gediz Deltası için yapması istenenler:
Alanı tanımaları,
Alanın önemini anlamaları,
Alanın korunmasına katkıda bulunmalarını ve bunu politikacılara karşı yeri geldiğinde
kullanmaları,
Deltayla ilgili edindiği bilgileri çevrelerine aktarmaları,
Başka insanların gelmesini sağlamaları,
Daha sık gelmeleri,
Yöre insanına ekonomik katkıda bulunmaları (örneğin Sasalı’dan alışveriş etmeleri, deltadaki
balıkçılardan balık almalarını, vb.),
Alana zarar vermemeleri istenmektedir.
9
7. HEDEF KİTLEYE ULAŞMA ARAÇLARI
Belirtilen hedef kitleye ulaşmak için aşağıdaki yöntem ve araçlar önerilmektedir. Bu bölümün
sonunda yer alan tablo her bir hedef kitlesi için en uygun yöntem ve araçlara işaret
etmektedir.
Gediz Deltası için Amblem
Gediz Deltası için yapılacak tanıtım çalışmaları başlamadan önce delta için özel bir amblem
yapılması tanıtım çalışmalarında etkinli olacaktır. Amblemin alanda bulunan ve alan için bir
sembol olan canlı türlerinden, özellikle kuşlardan seçilmesi tanınırlığı artıracaktır. Amblem
stratejide belirtilen hedefler gözetilerek, basit, anlaşılır, farklı baskı malzemelerinde kolayca
fark edilebilecek şekilde tasarlanmalıdır. İnce çizgiler, çok farklı renkler ve karmaşık çizimler
tercih edilmemelidir. Uzmanların amblemde kullanılmak üzere önerdiği türler arasında
flamingo, akça cılıbıt, mahmuzlu kızkuşu, küçük kerkenez, tepeli pelikan yer almaktadır.
Amblem görüldüğü anda akla Gediz Deltası’nı getirecek şekilde tasarlanmalıdır. Amblem için
stratejinin özeti tasarımcıya iletilmelidir. Ulaşılmak istenen hedef kitlenin ve verilmek istenen
mesajların tasarımcı tarafından bilinmesi daha uygun bir amblemin ortaya çıkmasına olanak
sağlayacaktır.
Bilgilendirme Merkezleri ve Masaları
Genel olarak ziyaretçilerin herhangi bir alanda bilgilenmek amaçlı gittikleri ilk yer turizm
ofisleridir. Burada bulunan broşürler, posterler, rehberlik hizmetleri ile ilgili bilgiler
ziyaretçilerin öğrenmek istediği bilgiler içerir. Ziyaretçilerin Gediz Deltası ve deltada yapılan
etkinlikler hakkında doğru bilgileri alabilmeleri önemlidir. Gediz Deltasını tanıtıcı
dokümanlara turizm ofislerinde yer verilmelidir. Bunun yanı sıra her ne kadar ziyaretçi
sayısının artmasıyla gelişebilecek bir olanak olsa da şimdiden ziyaretçi merkezi ve Birliğin
merkezinde Gediz Deltası bilgilendirme masası kurulmalı ve gelen ziyaretçiler stratejide
belirtilen mesajlar doğrultusunda masalarda bilgilendirilmelidir. Masaların mesai saatleri
içerisinde sürekli açık olmasına gerek yoktur. Belirli gün ve saatlerde etkin olabilir. Etkin
olduğu saatler ziyaretçi sayısına ve yoğunluğuna bağlı olarak belirlenmeli ve gerektiğinde
değişmelidir. Masada çalışacak kişi ya da kişilere önceden deltayla ilgili bilgi verilmeli, hangi
konuda kime ulaşılması gerektiği açıkça belirtilmelidir. Masada hangi sorulara cevap
verileceği de önceden belirlenmeli, belirlenen konular doğrultusunda bilgilendirme
yapılmalıdır. Örneğin ziyaretçiler alanda kuş türleriyle ilgili bilgi almak, öğrencilere yönelik
etkinliklerden haberdar olmak, kuş gözlem gezisine çıkmak, uygunsuz bir davranış gördükleri
zaman bildirmek istediklerinde bilgilendirme masasını arayıp arayamayacakları önceden
bilinmelidir.
Ziyaretçi merkezi ve Birlik merkezinin yanı sıra belirli zamanlarda, şehrin belirli bölgelerinde
belirli zamanlarda deltayı tanıtıcı masalar kurulmalıdır. Bu masalar için özellikle Karşıyaka
ve Bostanlı kıyı şeridi önerilmektedir. Burayı her gün, özellikle hafta sonlarında yüzlerce
İzmirli kullanmaktadır. Kurulacak tanıtım masasında çeşitli tanıtım etkinlikleri yürütülebilir,
broşür dağıtılabilir, deltada yapılan etkinliklerin duyurusu yapılıp insanlar etkinliklere davet
edilebilir. Dikkat çekmek amacıyla önce tanıtım masasının yakınlarında kuş gözlem etkinliği
yaptırılabilir ve daha sonra belirli bir tarihte deltada yapılacak kuş gözlem gezisine davet
edilebilir. Tanıtım masasının deltayla ilgili bir bilgilendirme panosunun yanına kurulması, bu
sayede dikkatlerin kıyı şeridine yerleştirilecek bilgilendirme panolarına da çekilmesi
önerilmektedir.
10
Bilgilendirme Panoları
Şehir içine ve deltaya yerleştirilecek, görsel açıdan zengin, dikkat çekici, bilgilendirici
panoların bulunması deltanın tanıtımı için önemlidir. Strateji kapsamında önerilen panolar ve
panoların yerleştirileceği alanlar Ek 2’de yer almaktadır. Panolarda yer alacak metinler ise Ek
3’te bulunmaktadır. Bilgilendirme panolarında mutlaka olması gereken bilgiler alanın haritası,
alana ulaşım ve alanla ilgili bilgi edinebilecekleri iletişim bilgileridir. Panolarda kısa ama
önemli metinler kullanılmalı, dikkat çekici sloganlar bulunmalıdır.
Broşürler
Alanı tanıtıcı ve farklı içerikte broşürlerin hazırlanması bilgilendirme merkezleri, masaları ve
ziyaretçi merkezi için gereklidir. Farklı hedef gruplarına farklı mesaj ve tarzda broşürler
hazırlanması gerekmektedir. Örneğin işadamlarına deltanın korunmasının ekonomi ve kendi
çalışmalarına nasıl yansıyacağı bilgisi içeren bir broşür yapılması, çocuklara alanda
görebilecek farklı canlı türleriyle ilgili bilgi içeren bir broşür yapılması önerilmektedir. Genel
olarak broşürlerde alanda yapılan koruma çalışmaları, alanın önemi, alanda görülebilecek
canlı türleri, alandaki geçim kaynakları, alanda ziyaretçilere yönelik yapılan etkinliklerle ilgili
bilgiler arasından her hedef kitleye en uygun olan belirlenebilir. Broşürlerin kullanıcı dostu
olması, dikkat çekici ve okunur olması önemlidir. Broşürlerde çok metin değil az ve dikkat
çekici metinler kullanılmalı, mümkün olduğunca çok görsel malzemeye yer verilmelidir.
Öncelikli olarak yapılması gereken broşürler alanda yapılacak tanıtım etkinliklerinin
duyuruları ve alanda kendi başına gezmek isteyen ziyaretçiler için alanın haritasını ve
görülebilecek türleri, gidilebilecek rotaları gösteren broşürlerdir. Alanın haritası basit ve
anlaşılır olmalıdır. Broşürlerin çok sayıda basılması önemlidir. Basılmasının yanı sıra
dağıtımının da iyi planlanması gerekmektedir. Gediz Deltası için Gediz Tanıtım Projesi
kapsamında broşür basılmış ama bunun dağıtımı yapılamamıştır. Broşürlerin özellikle Gediz
Deltası yakınlarındaki alışveriş merkezlerine, turizm ofislerine, turizm acentelerine, okullara,
meslek odalarına ve belediyelere dağıtılması önerilmektedir.
Posterler
Gediz Deltası için basılacak olan posterlerin önemli etkinliklerin duyuruları sırasında
hazırlanması ve üretilmesi önerilmektedir. Posterlerde verilecek bilgilerin bilgilendirme
panolarında verildiği ön görülmektedir. Bu nedenle ayrıca çok sayıda poster yapılmasına
gerek olduğu düşünülmemektedir. Bilgilendirme panoları ve etkinlik duyurusunun yer aldığı
posterler dışında sadece çocuklara yönelik bilgilendirici, eğitim amaçlı kullanılmak üzere
poster hazırlanması önerilmektedir. Çocuklar için okullarda asılmak üzere, az ama etkili bilgi
içeren, daha çok görsel açıdan çekici posterler üretilebilir. Özellikle sulakalanların işlevi ve
önemi, deltada bulunan kuş, memeli, sürüngen, bitki, balık türlerinin posterlerinin yapılması
etkili olacaktır. Posterler belediyelerin reklâm panolarına ve belediye otobüslerine, özellikle
delta yönünde sefer yapan otobüslere asılmalıdır. Gediz Tanıtım Projesi kapsamında poster
basılmış ama bunun dağıtımı yapılamamıştır. Benzer bir durumun tekrarlanmaması basılı
malzemelerin etkin kullanımı açısından oldukça önemlidir. Posterlerde çizim ya da fotoğraf
kullanılabilir.
Toplantılar
İzmir ili içerisinde gerçekleştirilen önemli toplantılardan bazılarının ziyaretçi merkezinde
yapılması önerilmektedir. Birlik bu konuda gerektiği durumlarda katkı olarak ziyaretçi
merkezi toplantı salonunun kullanılmasını önerebilir ve bu sayede deltanın tanıtımı da
yapılmış olur. Özellikle meslek odaları, belediyeler, üst düzey bürokratlar toplantılarını
yapmak üzere ziyaretçi merkezine davet edilmelidir. Toplantının parçası olarak deltada kısa
bir tanıtım gezisi yapılması da önerilmektedir. Belirtilen hedef kitlenin yanı sıra uluslar arası
11
toplantılar, kuş gözlemcilerin buluşması, öğretmenlerin yaptığı toplantılara da ev sahipliği
yapabilmelidir.
Ziyaretçi merkezinde yapılabilecek toplantıların yanı sıra stratejinin uygulanması için
çalışacak olan ekibin belirli aralıklarla deltada bulunan köy kahvelerine gitmeleri, köylerde
yaşayan yöre halkıyla konuşmaları, onların ihtiyaçlarını dinlemeleri, ortak etkinlikler
geliştirmeleri önerilmektedir. Bölgede yaşayan insanların deltada yapılan etkinliklere dâhil
edilmesi ve hatta bazılarının onlar tarafından tasarlanıp uygulanmasına olanak sağlanması
deltanın bu insanlar tarafından sahiplenilmesini artıracaktır. Yapılan çalışmaların hiç birinde
deltada yaşayan insanlar etkinliğin ve yapılan çalışmaların dışında bırakılmamalıdır.
Okullar için eğitim programları
Okul öncesinden başlamak üzere özellikle ilköğretim çağındaki öğrencilere yönelik alanda ve
okullarda çeşitli eğitim etkinlikleri düzenlenebilir. Doğa Derneği’nin “Doğa Çantam” projesi
başlangıç projesi olarak önerilmektedir. Proje bilgileri Ek 5’te yer almaktadır. Doğa Çantam
uygulaması için stratejinin uygulanmasında için önerilen ekibin yanı sıra EKGT ve EgeDoğa
gönüllülerinin de yer alması programın yaygınlaşması açısından önemli bir etki yaratacaktır.
Doğa Çantam farklı yaş gruplarına adapte edilerek 6–11 yaş grubu için uygulanabilir. Doğa
Çantam programı dışında okullarla görüşülerek, okul programı incelenerek okulların eğitim
ihtiyaçlarına göre program geliştirilmesi önerilmektedir. Eğitim programlarını geliştirmek ve
uygulamak üzere en az iki eğitim sorumlusunun çalışması önerilmektedir. Bu kişilerin
çalışmaya başlamadan önce Doğa Derneği, RSPB gibi kurumların eğitim uzmanlarıyla bir
süre çalışmalı ve eğitim almalıdır. Eğitim programlarının öğretme yerine öğrenmeyi,
öğretmen yerine öğrenciyi temel alması, formal olmayan eğitim yöntemlerini kullanması, çok
yönlü olması, çok bilgi yerine deltada deneyim kazanmalarını amaçlaması gerekmektedir.
Programlar hazırlandıktan sonra uygulama aşamasına geçmeden önce okullarla, ilgili
öğretmenlerle ve idarecilerle önceden iletişime girilmesi ve programın amacı, okula ve
öğrenciye katkısı etkinli bir şekilde anlatılmalıdır. Okullarda uygulanacak eğitim
programlarının MEB iznine tabii olduğu göz önünde bulundurularak planlama yapılmalıdır.
Sunumlar
Gerek okullarda, gerek çeşitli toplantılarda gerekse ziyaretçi merkezinin içerisinde delta için
belirlenen mesajlar doğrultusunda çeşitli interaktif sunumlar hazırlanması deltanın tanıtımı
için önemlidir. Sunumların konularına örnek olarak sulakalanlar, kuşlar, korunan alanlar,
deltada geçim kaynakları, deltada yaşama kültürü, ekoloji verilebilir. Sunumlarda çok şey
anlatıp çok bilgi vermek yerine bol görsel malzeme kullanılarak belirli mesajlar verilmelidir.
Sunumlar ziyaretçi merkezi içerisinde yapılabileceği gibi okullarda, farklı yerlerde de
yapılabilir. Hazırlanan sunumların ziyaretçi yoğunluğuna göre belirlenecek saatlerde
merkezde bulunan sergi salonunda gösterilmesi, bu gösterilerin saatlerinin bilinmesi ve anons
edilmesi önemlidir. Sunum saatleri ve türleri belirlendikten sonra web sayfasına da
konulmalıdır. Hazırlanan sunumlar alanda bulunan köy kahvelerinde de belirli aralıklarla
gösterilebilir.
Aileler için etkinlikler
Özellikle hafta sonlarında belirli bir konu çerçevesinde (örneğin delta kuşları, sulakalanlar,
kuşlar, tarım alanları, vb.) ailelere yönelik etkinlikler düzenlenmesi önerilmektedir. Bu sayede
deltanın rekreasyon ve bilgilenme amaçlı kullanılabileceği mesajı da İzmirlilere iletilebilir.
Aile etkinlikleri panayır şeklinde, hem piknik yapılabilen, hem sakin ve küçük gruplar halinde
kuş gözlenilebilen, belirli bir konu çerçevesinde tüm aile olarak oynanabilecek eğlenceli doğa
oyunları içeren bir etkinlik olarak tasarlanabilir. RSPB’nin her sene düzenlediği “Family
12
Weekend” etkinliği örnek olarak alınabilir. Her mevsim bir aile etkinliği yapılması ve bunun
gelenekselleşmesi alanın tanıtımı için etkili olabilir. Etkinlikler dönüşümlü olarak ziyaretçi
merkezi yakınlarında, güney Gediz deltasında ya da şehirde kıyı şeridinde yapılabilir.
Festival (Gediz Deltası festivali)
Gediz Deltası için hem şehir içini hem de deltayı kullanan uluslar arası bir festival
düzenlenmesi önerilmektedir. Festivalin ilki için “kuşlar” ele alınabilir. Festivalde çeşitli
söyleşiler, sunumlar, etkinlikler, oyunlar, sanat çalışmaları yer alabilir. Bunun dışında her yıl
İngiltere’de düzenlenen ve kuşlarla ilgili ulusal uluslar arası tüm grupların bir araya geldiği,
kuşlar için koruma projelerine kaynak oluşturma amaçlı da düzenlenen Bird Fair örnek
alınabilir.
Tiyatro gösterileri
Gediz Deltası için belirlenen mesajlara uygun tiyatro gösterileri düzenlenebilir. Tiyatro
gösterileri için üniversitelerin tiyatro topluluklarıyla ya da ilköğretim okulu öğrencileriyle
görüşülebilir. Kısa, stratejide belirtilen mesajları içeren tiyatro gösterileri deltanın tanıtımda
etkili olacaktır. İleride ziyaretçi merkezi çalışmalarından biri olarak Gediz Deltası gönüllü
tiyatro grubu kurulmasına öncülük edilebilir.
Halk gösterileri (kukla, gölge oyunu, vb.)
Özellikle bölgede yaşayan insanlara yönelik, burada yaşayan insanlarla birlikte kukla, gölge
oyunu geliştirilebilir. Belirli zamanlarda özellikle deltada bulunan köylerde, alışveriş
merkezlerinde, şehrin merkezi yerlerinde halka açık toplantılar, sunumlar, gösteriler
düzenlenebilir.
Çıkartmalar/rozetler/posta kartları“Gediz deltasını seviyorum”
Ziyaretçi merkezinde hali hazırda bulunan promosyon malzemelerinin çeşidinin ve kalitesinin
artması önerilmektedir. Çocuklar için çıkartmalar, arabalar için çıkartmalar, farklı kuş
türlerinin olduğu rozetler, deltada çekilmiş fotoğraflardan oluşan posta kartları olmalı ve
bunlar ziyaretçi merkezinde bulunan satış alanında satışa sunulmalıdır. Hali hazırda bulunan
kartların ve malzemelerin kalitesi artırılmalıdır. Bu malzemelerin yanı sıra çocukların yaptığı
resimler kullanılarak tişörtler de yapılabilir. Üretilen tanıtım malzemeleri tanıtım amaçlı
kurulacak olan masalarda da bulunmalı ve satışa sunulmalıdır.
Kuş Gözlem Turları
Alanda hafta içi ve hafta sonu kuş gözlem gezileri düzenlenmeli ve bunun tanıtımı etkin bir
şekilde yapılmalıdır. Turlar için bir gönüllü sistem oluşturulmalı ve gönüllü kuş gözlemcilerin
masrafları karşılanarak bu gezilerde rehber olmaları teşvik edilmelidir. Geziler yarım ya da bir
günlük olarak düzenlenebilir. Turlar için ziyaretçi merkezinde ve birlik merkezinde gerekli
teçhizatın olması gerekmektedir. Yeterli sayıda dürbün, teleskop ve kuş tanım kitabı olması
önemlidir. Bunun için deltada görülen kuş türlerini içeren basit bir rehber kitap yapılması
önerilmektedir.
Bitki gözlem turları
Kuş gözlem turlarının yanı sıra belirli dönemlerde bitki gözlem turları da düzenlenebilir.
Bunun için deltada görülen bitki türlerini içeren basit bir rehber kitap yapılması
önerilmektedir.
13
Fotoğraf turları
Hem alanın tanıtımı hem de fotoğraf çekilebilmesi amacıyla amatör fotoğrafçılar için fotoğraf
turları düzenlenebilir. Turdan önce bir gönüllü ya da profesyonel fotoğrafçı ile işbirliğinde
fotoğraf kursları da düzenlenebilir.
Web sayfası
Gediz Tanıtım Projesi kapsamında hazırlanan web sayfası düzenli olarak güncellenmeli ve
daha etkin kullanılmalıdır. Deltayla ilgili bilgiler toplanmalı ve web sayfasına
yerleştirilmelidir. Web sayfasında özellikle flamingoların üreme dönemlerinde görüntüler
yerleştirilebilir ve flamingoların canlı olarak internet üzerinden izlenmesi sağlanabilir.
TV programları /Tanıtım filmi
Gediz Deltası için kısa bir tanıtım filmi hazırlanmalı, bu film insanların alana gelmelerini
teşvik etmelidir. Hazırlanan tanıtım filmi yerel ve ulusal televizyon kanallarına gönderilmeli
ve yayınlanması için çalışılmalıdır. Sadece televizyon programları değil basılı medya ile de
sürekli iletişimde olunması gereklidir. Yapılan çalışmalarla ilgili düzenli olarak basın
duyuruları yapılması önerilmektedir.
Çalıştaylar
Farklı konularda, yörede yaşayan insanlarla birlikte İzmirlilere farklı konularda çalıştaylar,
kurslar düzenlenebilir. Bunlar arasında yörede yenebilir otlar, yöresel geçim kaynakları, kuş
gözlemciliği, vb gibi konular ele alınabilir. Kurslar belirli bir ücrete tabii tutulabilir ve
eğitmen olarak deltada yaşayan gençler yetiştirilebilir.
Basın bildirileri
Belirli aralıklarla basın bildirileri hazırlayıp bunları medyaya iletmek deltanın tanıtımı için
çok gereklidir.
Ziyaretçi merkezi kafeteryası
Ziyaretçi merkezinin kafeteryası özel yemekler ya da pastalar üreterek, mönüsünü
zenginleştirerek deltaya ziyaretçi gelmesini sağlayabilir. Burada ikramın çok iyi belirlenmesi
ve çalışacak kişilerin özenli seçilmesi, hizmet sektöründen olması önemlidir. İngiltere’de bir
çok ziyaretçi merkezi barındırdıkları ve özel servis yaptıkları kafeteryaları sayesinde ziyaretçi
çekebilmektedir. Gerekli görüldüğü ve istendiği takdirde Doğa Derneği ve RSPB uzmanları
bu konuda bir rapor hazırlayıp önerilerde bulunabilir.
Heykeller
Karşıyaka ve Bostanlı kıyı şeridinden başlamak üzere deltanın ziyaretçiler tarafından
gidilebilen içlerine kadar bir rota boyunca, deltanın tanıtımını yapmak amacıyla çeşitli
heykeller hazırlanması ve yerleştirilmesi önerilmektedir. Çeşitli örnekler ekte verilmiştir.
Yukarıda belirtilen etkinliklerin dışında ayrıca 9. bölümde de etkinlikler önerilmektedir.
Hedef Kitle
Çocuklar (İzmir ili)
Ana ilgi sahipleri (Devlet kurumları)
En Uygun Araç
Okullar için eğitim programları, tanıtım
filmi, poster, kuş gözlem gezileri, sunumlar,
çıkartmalar, rozetler, posta kartları, tiyatro
gösterileri, festival, aile etkinlikleri
Tanıtım filmi, toplantılar, broşürler,
posterler, festival,
14
Belediyeler (başkan, genel sekreter,
planlama bölümü, ticaret odası)
Mimar/mühendisler odaları
İzmir halkı
Öğretmenler
Yerel belediyeler
Turizm acenteleri
Hükümetin bütün yerel birimleri
Üniversiteler
Endüstri bölgesinin yöneticileri
Festivaller, aile etkinlikleri, basılı
malzemeler
Toplantılar
Festival, aile etkinlikleri, kuş gözlem
gezileri, tiyatro festivalleri, halk gösterileri,
tanıtım filmi
Okullar için eğitim programları, tanıtım
filmi, poster, kuş gözlem gezileri, sunumlar,
tiyatro gösterileri, festival, aile etkinlikleri
Festivaller, aile etkinlikleri, basılı
malzemeler
Festivaller, web sayfası, broşürler, tanıtım
filmi
Festivaller, tanıtım filmi, broşürler, posterler,
web sayfası, tiyatro festivalleri, halk
gösterileri
Festivaller, tanıtım filmi, broşürler,
toplantılar, posterler
Festivaller, tanıtım filmi, toplantılar, tiyatro
festivalleri, halk gösterileri, kuş gözlem
gezileri, web sayfası
Toplantılar, sunumlar, festivaller, broşürler,
posterler
15
8. EĞİTİM VE TANITIM STRATEJİSİNİN UYGULANACAĞI ALANLAR
Gediz Deltası Eğitim ve Tanıtım Stratejisi kapsamında üç alanda çalışılmasının önemli olduğu
Doğa Derneği ve RSPB uzmanları tarafından belirlenmiştir. Üç alan, stratejik öneme sahip
olma, kolay ulaşım, hassas yaşam alanı ve türleri barındırma, eğitim ve tanıtım olanaklarına
sahip olmaları gibi kriterler belirlenerek yapılan değerlendirme sonucunda seçilmiş ve
önerilmiştir. Alanlar sırasıyla aşağıda belirtilmiş ve her birinde yapılması önerilen etkinlikler
açıklanmıştır. Her üç bölge için de 3 yıllık eylem planları hazırlanmalıdır. Eylem planına
örnek olması ve çalışmalara hemen başlanabilmesi için birinci yıl için detaylı plan da bu
dokümanda yer almaktadır.
1.
2.
3.
Güney Gediz Deltası
a. Bostanlı Kıyıları
b. Balıkçı İskelesi
c. Mavişehir
d. Çiğli Bataklığı
e. Tersane
f. Sasalı Çiftlik Evi
Ziyaretçi Merkezi
a. Ziyaretçi Merkezi
b. Üç Tepeler
İzmir Şehri Bilinçlendirme Programı
8.1. GÜNEY GEDİZ DELTASI
Güney Gediz Deltası’nda öncelikle yaşam alanlarının restorasyonu yapılmalıdır. Alanda
bulunan molozlar ve kaçak yapılar durdurulmalı ve alan temizlenmelidir. Alan için Doğa
Derneği ve EgeDoğa 2004 yılı içerisinde bir rekreasyon planı sunmuştur. Aşağıda belirtilen
etkinliklerin öncesinde bu planın tamamlanması gerekmektedir. Bu alanda yapılan tüm
çalışmalara Büyükşehir ve yerel belediyeler dâhil edilmelidir. Alan en etkin eğitim amaçlı
kullanılabilir. Alanda bir ziyaretçi merkezi ve gözlem kuleleri yer almalıdır. Kuşlara yakın
olduğu için alana ziyaretçi baskısı en az olacak şekilde planlanmalı ve uygulanmalıdır.
Yürüyüş rotalarının kenarında kum tepeciklerinin olması bu açıdan önemlidir. Bu alanda
çocuklar için küçük havuzcuklar yapılabilir ve su canlıları ile ilgili bilgilendirici etkinlikler
gerçekleştirilebilir. Pompa istasyonu bir etkinlikle boyanabilir. Yol kenarlarına bilgi levha ve
işaretleri konulabilir. Çocuklar için ayrıca bir oyun alanı geliştirilebilir. Piknik alanının olması
alanın ziyaretçileri çekebilmesi ve farklı bir amaçla kullanılabileceğinin gösterilmesi
açısından önerilmektedir. Araba parkı iyi planlanması ve olması gereken bir alandır.
Güney Gediz Deltası yapılacak tüm çalışmaların Bostanlı kıyılarından itibaren Sasalı’ya kadar
olan alanda olması önerilmektedir. Bu sayede İzmirlilere deltanın uzaklarda değil tam tersine
şehrin içinde başladığı mesajı verilebilir ve dikkat çekilebilir.
8.1.a Bostanlı Kıyıları
16
Bostanlı semti kıyılarında Büyükşehir Belediyesinin rekreasyon amaçlı düzenlediği kıyı şeridi
Gediz Deltası’nın tanıtımına başlanacak alan olarak oldukça idealdir. Bu alan İzmir şehrinin
içinde yer almaktadır. Anayolla deniz kıyısında şerit yürüyüş yolları, çakıl taşları ile döşenmiş
geniş açıklık alanlar, yeşil alanlar, oturma yerleri ve çocuklar için oyun alanları
bulunmaktadır. Çoğunlukla yürüyüş ve koşu yapanlar tarafından kullanılmaktadır. Buradan
deltadaki azmaklar görülmektedir. Alanda özellikle martı, sumru, pelikan, flamingo ve
batağanların kolayca görülebilmektedir. Alana toplu taşıma araçlarıyla kolayca ulaşılabilir.
Alanda yapılabilecek tanıtım etkinlikleri:
1 Kıyı boyunca konulu heykellerin yer aldığı bir rota planlanması önerilmektedir. Heykeller
uluslar arası bir festival çerçevesinde davet edilecek sanatçılar tarafından İzmirlilerin önünde
yapılabilir, daha sonra heykeller rota boyunca yerleştirilebilir. Konular kuşlar ve/ya sulakalan
olabilir.
2 Kıyı boyunca oturacak yerlerin bilgilendirme amaçlı olarak planlanması önerilmektedir.
Bunun için çeşitli örnekler Ek 4’te yer almaktadır.
3 Belirli noktalara sabit teleskoplar konulara deltada ve körfezde kuş gözlemi yapılabilir.
4 Alanda belirli dönemlerde küçük kuş festivalleri ve şenlikler düzenlenebilir.
5 EgeDoğa delta yararına kermes yapabilir.
6 Çocuklara yönelik oyunların yer aldığı şenlikler gerçekleştirilebilir.
8.1.b Balıkçı iskelesi
Burası özellikle pelikanlar için iyi bir gözlem noktasıdır. Alana toplu taşıma araçlarıyla
kolayca ulaşılabilir. Burada çay bahçesi bulunduğundan bilgilendirme panolarının konulması
önemli bir etki yaratacaktır.
8.1.c Mavişehir
İzmir şehri ve Gediz Deltasının özel tuzcul bataklıkları arasında bulunan Mavişehrin hemen
yanında eski Gediz Nehri yatağının kanalı bulunmaktadır. Bu alanın hemen önünde açıklık
bir alan bulunmaktadır.
17
Alanda ilk görülen tuzcul bataklıklar ve azmaklardır. Alanın doğası gereği yüksek bir
platform olmadan alandaki kuşları gözlemek zor olacaktır. Alana toplu taşıma araçlarıyla ya
da balıkçı iskelesinden yürüyerek kolayca ulaşılabilir. Alanda inşaat gözlemlenmiştir.
Kullanım planlaması yapılmadan önce alanın mülkiyeti kontrol edilmelidir. Alan yeşil alan
olarak planlanacaksa bir platform kurulup teleskopla kuş gözleminin teşvik edilmesi özellikle
burada yaşayan insanların dikkatini deltaya çekmek mümkün olabilir. Ayrıca çocuklar için
kuş temalı bir oyun parkı da yapılabilir.
8.1.d Çiğli Bataklığı
Çiğli Bataklığı hızla doğal özelliğini yitirmekte olan bir alandır. Yer yer küçük havuzlar ve
sulak çayırlar görülür. Deniz kıyısındaki tuzcul bataklık alandan arıtma tesisine giden
boruların geçtiği tepecikle ayrılır.
18
Alanda uzunbacak ve mahmuzlu kızkuşu gibi türler görülmektedir. Bu türler burada
üremektedir. Bu nedenle bu alan türlerin üreme başarısının devam etmesi açısından önemli ve
hassas bir alandır. Alana toplu taşıma araçlarıyla ulaşım kolaydır. Alanda moloz dökümünün
durdurulması ve yapılaşmanın önüne geçilmesi gerekmektedir. Burada eğer kuş gözlemciliği
ile ilgili bir çalışma ve kullanım planı yapılıp uygulanmazsa alanın kaybedilmesi olasılığı
oldukça yüksektir. Alanda bulunan, boruların geçtiği tepecik sayesinde alan bir doğa rezervi
haline getirilebilir. Alan kuş gözlemciliğinin yaygınlaşma olasılığını dikkate alacak şekilde
planlanmalıdır. Alanda araba parkı, bilgilendirme panoları, kuş gözlem rotaları ve
platformları, piknik alanı yer alması önerilmektedir.
8.1.e
Degaj / Degaj tersane
19
Tuzcul bataklıklar ve kum düzlükleri sadece balıkçılar, model uçakçılar ve kuş gözlemciler
tarafından kullanılan bir alan. Alanda önemli sayılarda göçmen ve kış ziyaretçisi kuş türleri
görülmektedir. Akdeniz martısı, karagagalı sumru alanda koloni halinde üremektedir. Alanda
az insan baskısı olması alan için önemlidir. Bu bölge ana yoldan yaklaşık 7 km deniz doğru
içerdedir. Sadece toprak bir yol vardır ve kışın yağışlıyken arabayla girmek zorlaşır. Alanın
sadece araştırma amaçlı kullanılması önerilmektedir.
8.1.f
Sasalı yakınlarındaki çiftlik
Tarım alanı, ökaliptüs ağaçları, eski nehir yatağı, nehir yatağı boyunca sazlık ve kamışlık
alan, eski binaların yakınındaki fıstık ağaçları alanda bulunan bitki örtülerindendir. Alanda
tepeli guguk, arıkuşu, tarla ve tatlısu kuşları görülmektedir. Alanda İzmir yalıçapkını görülme
ihtimali vardır. İzmir – Sasalı arasında çalışan belediye otobüsleri çiftliğin giriş kapısından
geçmektedir. Alanda bulunan eski çiftlik evleri ziyaretçi, araştırma ve eğitim merkezi amaçlı
restore edilebilir. Alanın ekolojisi ve alanda insan kullanımı çalışmaları için merkez görevi
görebilir. Okul, üniversite öğrencileri ve yetişkinler için çeşitli eğitim kursları düzenlenebilir.
20
Kıyıya biraz uzak olduğu için fıstık ağaçlarının bittiği yerin biraz ilerisine 100–150 metre
yüksekliğinde bir platform dikilmesi halinde alanda daha geniş bir bölge izlenebilir.
8.2. ZİYARETÇİ MERKEZİ
Gediz Deltasında Çevre ve Orman Bakanlığına bağlı işleyen bir ziyaretçi merkezi
bulunmaktadır. Türkiye'nin ilk ziyaretçi merkezlerinden biri olan İzmir Kuş Cenneti Ziyaretçi
Merkezi, Gediz Deltası'nın ortasındadır. Ziyaretçi merkezinin hali hazırda sunduğu olanaklar
arasında ağırlıklı olarak kuş gözlem sunumları ve gezileri yer almaktadır. Gezilerde deltanın
kuş yaşamı açısından zengin bölümleri ziyaret edilerek kuşlar gözlenmekte, bitkiler ve
sulakalanlar hakkında bilgiler verilmekte ve deltanın oluşumu anlatılmaktadır. Ziyaretçi
Merkezi kuş gözlem uzmanı, Ege Doğal Yaşamı Koruma Derneği ve Ege Kuş Gözlem
Topluluğu çocuklar için doğayı sevdirme ve eğitim amaçlı ayrı programlar uygulamaktadır.
Aşağıdaki araçların ziyaretçi merkezi çevresinde uygulanması önerilmektedir. Hali hazırda
belediye otobüsleri ile ulaşım Sasalı ilçesine kadardır. Buradan sonra yayan yürünmesi
gerekmektedir.
Çocuklar için eğitim programları geliştirilmesi ve uygulanması
Ziyaretçi merkezinde yapılan çalışmaların tanıtımının yapılması
Öğretmen eğitimleri
Eğitici eğitimi kursları
Çocuklara yönelik ziyaretçi merkezi çevresinde tatlısu havuzları, oyun alanları planlanması
Ziyaretçi merkezinde çalışacak ekibin belirlenmesi ve bu ekibe yönelik uygun eğitimlerin
düzenlenmesi
Öğretmenler için eğitim seti
Barrie Cooper’ın hazırladığı ziyaretçi merkezi raporunun uygulanması (Ek 6)
Bilgilendirme panoları
Kafeteryanın düzenlenmesi
Kuş gözlem etkinlikleri
Sunumlar
Toplantılar
Aile etkinlikleri
Festival
Halk gösterileri
Ziyaretçi merkezi çevresinde tuzlaların kuşlar için daha uygun hale getirilmesi (restorasyon)
Ziyaretçilerin yürüyebileceği rotaların düzenlenmesi
Ziyaretçi kurallarının uygulanması
Gözlem kuleleri
Güneş arabaları
Ziyaretçi merkezine ulaşım sorununun çözülmesi
Medya ile yakın ilişkide olunması
Ziyaretçi merkezi içerisinde yer alan kameraların daha etkin kullanılması
Sergi salonunun yenilenmesi
Bisikletli turlar
ÖNEMLİ: Ziyaretçi merkezinden görülen üç tepeler mevkii canlılar için önemli ve özel bir
alandır. Yeşil tur olarak bilinen tepelere ulaşım yayan olarak serbesttir. Bu ulaşımın sınırlı
olması, sadece rehber eşliğinde ve özel etkinlikler olduğunda bölgeye gidilmesi
önerilmektedir.
21
8.3. İZMİR ŞEHRİ BİLİNÇLENDİRME PROGRAMI
İzmir şehri bilinçlendirme
önerilmektedir.
programı
içerisinde
aşağıdaki
araçların
kullanılması
Toplantılar
Sunumlar
Deltadaki tehditleri göstermeyi amaçlayan bilgilendirme turu
Okullarda sunumlar
Okul programlarının yürütülmesi amacıyla gönüllü olarak çalışacak kişilere yönelik eğitimler
Alışveriş merkezlerinde sergiler
Alışveriş merkezinde seminerler
Kıyılarda bilgilendirme panoları
Kıyılarda sergiler
Festivaller
Medya
Bilgisayar destekli bilgi sistemleri
Bilgilendirme masaları
9. HEDEF KİTLEYE ULAŞACAK ARAÇLARIN UYGULANMASI İÇİN ÖNERİLEN
EKİP
Stratejide önerilen etkinliklerin gerçekleşmesi için aşağıdaki sayıda ve yeterlilikte bir ekibin
çalışması önerilmektedir.
Genel Koordinatör (1 kişi): Bütün etkinliklerin koordinasyonundan, stratejik planlamasında
ve temsilden sorumludur. Tüm ekibin sorumluluğu Genel Koordinatöre aittir.
Eğitim Koordinatörü (1 kişi): Eğitimle ve bilinçlendirme ile ilgili tüm etkinliklerin
koordinasyonundan, stratejik planlamasında ve temsilden sorumludur.Eğitim ve
Bilinçlendirme sorumluları ile birlikte çalışır.
Bilinçlendirme Sorumluları (3 kişi): Öğrenciler dışındaki tüm hedef kitleye yönelik
bilinçlendirme ve eğitim çalışmalarından sorumludur.
Eğitim Sorumluları (2 kişi): Öğrenciler ve öğretmenler yönelik eğitim çalışmalarının,
etkinliklerin tasarlanması ve yürütülmesinden sorumludur.
İletişim Koordinatörü (1 kişi): Deltanın tanıtımı, basılı malzemelerin üretilmesi ile ilgili tüm
işlerin koordinasyonunda ve temsilden sorumludur. İletişim sorumlusu ile birlikte çalışır.
İletişim Sorumlusu (1 kişi): Deltanın tanıtımı, basılı malzemelerin üretilmesi ile ilgili tüm
işlerden sorumludur.
Kafeterya Sorumlusu (2 kişi)
Gönüllüler (En az 50): Yukarıda belirtilen ekibin yanı sıra programları uygulayacak
gönüllülerin bulunması da son derece önemli ve gereklidir. Gönüllüler için ayrıca eğitim
programları uygulanması önerilmektedir.
Eğitim ve bilinçlendirme sorumluların çalışmaları belirli zamanlarda çakışacaktır.
22
Hedef Kitle
Çocuklar (İzmir ili)
Ana ilgi sahipleri (Devlet
kurumları)
Belediyeler (başkan, genel
sekreter, planlama bölümü,
ticaret odası)
Mimar/mühendisler odaları
İzmir halkı
Km Sorumlu
İlgili Koordinatör
Eğitim Sorumluları
Eğitim Koordinatörü
Bilinçlendirme Sorumluları Eğitim Koordinatörü,
Genel Koordinatör
Bilinçlendirme Sorumluları Genel Koordinatör
Bilinçlendirme Sorumluları
Bilinçlendirme
Sorumluları, Eğitim
Sorumluları
Öğretmenler
Yerel belediyeler
Turizm acenteleri
İletişim Sorumlusu,
Kültür
ve
Turizm İletişim Sorumlusu,
Bakanlığı
Hükümetin bütün yerel Bilinçlendirme Sorumluları
birimleri
Üniversiteler
Endüstri
bölgesinin Bilinçlendirme Sorumluları
yöneticileri
Ana Sorumlu: Genel Koordinatör
23
Genel Koordinatör
Eğitim Koordinatörü,
İletişim Koordinatörü
İletişim Koordinatörü
İletişim Koordinatörü,
Genel Koordinatör
Genel Koordinatör
Genel Koordinatör
10. ZİYARETÇİ POLİTİKASI
Deltada belirli alanlara sınırlı sayıda ziyaretçi girişi olmalı, belirli alanlarda ise ziyaretçi
etkinlikleri sınırlı tutulmalıdır. Aşağıdaki başlıklar ziyaretçi politikasını oluşturmak üzere
önerilmektedir. Bu öneriler değerlendirilerek daha kapsamlı bir politika oluşturulmalıdır.
1. Gediz Deltası’nı ziyaret etmek isteyen 10 kişiden daha fazla sayıda olan gruplar
Birliği bilgilendirmeli ve izin almalıdır.
2. Ziyaretçilerin alanı ziyareti için herhangi bir ücret alınmayacaktır ama ziyaretçiler
alanın işletilmesi ve korunabilmesi için bağışta bulunabilirler
3. Sayıları 20’den fazla olan gruplar belirli alanlarda gezerken daha küçük gruplar
halinde gezmelidir.
4. Ziyaretçi merkezine gelen gruplar eğitim sorumluları ve gönüllüler tarafından
karşılanacaktır.
5. Gruplar özellikle kuş gözlem gezisi için ziyaretçi merkezinin belirttiği rehberleri
yanlarına almalıdır.
6. Öğrenci grupları geldiğinde öğretmenler ziyaretçi merkezi sorumlulularına destek
olmalıdır
7. Araba geçişi yasak olan bölgeler için bir harita hazırlanmalı ve bu ziyaretçilere
verilmelidir.
8. Alanda bitki toplama, canlıları rahatsız edecek davranışlarda bulunulmamalıdır.
9. Alanda araştırma izne tabiidir.
11. İZLEME VE DEĞERLENDİRME
Strateji kapsamında önerilerin etkinliklerin izlenmesi ve kontrol edilmesi gerekmektedir.
İzleme ve değerlendirme ziyaretçi merkezine gelen ziyaretçi sayısı, etkinliklere katılan kişi
sayısı, etkinliklere katılan çocuk sayısı gibi çeşitli kriterler belirlenerek uygulanabilir.
Çalışmaların vizyona ve hedeflere hizmet edip etmediği iki değerlendirme sistemiyle kontrol
edilmeli
1. Eğitim çalışmaları ve insanlar
2. Ana ilgi sahipleri
İzleme ve değerlendirme için göstergeler aşağıda belirtilmiştir:
Finansal/politik destek arttı
Medyada yer alma sayı ve süresi olumlu yönde arttı
Atık sorunu çözüldü
ÇED uygulanıyor
Yapılaşma başvuruları azaldı
Şehirleşme durdu
12. BÜTÇE
Stratejinin uygulanması İzmir Kuş Cennetini Koruma ve Geliştirme Birliği tarafından mali
olarak desteklenecektir. Stratejinin uygulanabilmesi için bir ekip önerilmiştir ve bu ekibin
nasıl istihdam edileceği bir an önce belirlenmelidir. Strateji en an üç yıllık bir süreç içerisinde
değerlendirilmeli ve uygulanmalıdır.
24
EK 1 – EYLEM PLANI
Aşağıdaki eylem planı Eylül 2006 – Ekim 2007 tarihleri arasında bir yıllık süreyi
içermektedir. Eylem planı öneri bir plandır. Birlik tarafından değerlendirilmesi ve var olan
kapasite ölçüsünde gerekli görülen değişiklikler yapılmalıdır.
Etkinlik
Levha ve panoların üretilmesi
Levha ve panoların yerleştirilmesi
Eğitim Koordinatörünün belirlenmesi ve işe alınması
Tanıtım ve Eğitim Stratejisinin değerlendirilmesi ve detaylı çalışma
takviminin yapılması
Bilinçlendirme Sorumlusunun (BS) belirlenmesi ve işe alınması
Eğitim Sorumlusunun (ES) belirlenmesi ve işe alınması
Eğitim Koordinatörü, Bilinçlendirme Sorumlusu ve Eğitim
Sorumlusunun RSPB rezervlerine eğitim gezisi düzenlenmesi
Gediz Deltası için amblem yapılması
Okullar için eğitim programının hazırlanması (Doğa Derneği ile
birlikte) (ES)
Halk toplantıları yapılması (BS)
Okul programlarının tanıtımının yapılması (ES)
Okul programlarını uygulayacak gönüllülere yönelik eğitim
çalışmaları gerçekleştirilmesi
Okul programlarının uygulanması (ES)
Aile hafta sonu etkinliği yapılması (ES + BS)
Gediz Festivali düzenlenmesi (BS)
Kuş gözlem rotalarının belirlenmesi
Kuş gözlem rehberlerinin belirlenmesi
Kuş gözlem gezilerinin tanıtımının yapılması
Kuş gözlem turları yapılması
2007- 2008 tanıtım ve ziyaretçi etkinliklerinin planının yapılması
25
Süre
Ağustos 2006
Eylül 2006
Eylül 2006
Eylül 2006
Ekim 2006
Ekim 2006
Kasım 2006
Eylül – Kasım 2006
Aralık 2006
Ocak 2006 – Ağustos
2007
Ocak 2006
Ocak 2006 – Şubat
2007
Şubat – Ağustos 2007
Nisan 2007
Mayıs 2007
Ağustos 2006
Eylül – Ekim 2006
Ekim – Kasım 2006
Aralık 2006 – Mayıs
2007
Ocak – Ağustos 2007
EK 2 – BİLGİLENDİRME PANOLARI
İZMİR KUŞ CENNETİ (GEDİZ DELTASI) LEVHA VE DİĞER İŞARETLER
İzmir Kuş Cenneti (Gediz Deltası) Tanıtım Projesi kapsamında İzmir Kuş Cenneti’nde
ziyaretçiler için stratejik noktalar ve parkurlar belirlenmiş ve belirlenen noktalara ve
parkurlara yerleştirilmesi uygun olacak levha ve işaretlerin tasarımları yapılmıştır. Noktalar
ve parkurlar RSPB uzmanı Barrie Cooper, RSPB çalışanı Geoff Welch ve Danışmanı Hilary
Welch ile birlikte gidilen çeşitli arazi çalışmaları sonunda belirlenmiş ve tasarım özel bir
reklâm ajansı tarafından yapılmaktadır. Tasarımlarda sözleşmede belirtildiği gibi orijinal
fotoğraflar ve metinler kullanılmaktadır. Levha ve işaretler için belirlenen stratejik noktalar ve
bu noktalarda yer alacak levha ve işaretlerin özellikleri aşağıda yer almaktadır.
1. Karşıyaka ve Bostanlı Kıyıları
Karşıyaka ve Bostanlı kıyılarında uzun bir sahil şeridi
bulunmakta ve bu şerit her gün sabah erken saatlerden
akşam geç saatlere kadar yüz binlerce insan tarafından
dinlence amaçlı kullanılmaktadır. Bu dinlence şeridinin
özellikle Bostanlı bölümü Güney Gediz Deltası’nın
yakından görmektedir. Gerek Karşıyaka gerekse
Bostanlı kıyıları özellikle İzmir halkının dikkatini
çekmek, Gediz Deltası’nı tanıtmak ve insanların deltayı
ziyaret etmelerini sağlamak için oldukça stratejik
noktalardır. Bu alana üç farklı bilgilendirme panosunun
yerleştirilmesi önerilmektedir. Bunlar Gediz Deltası ve önemi hakkında genel bilgi içeren
bilgilendirme panosu, bulundukları alanda görülebilecek kuş türlerini içeren bilgilendirme
panosu ve Gediz Deltasında bulunan önemli kuş türleri panosudur.
2. Kipa Alışveriş Merkezi
Kipa alışveriş merkezi deltanın içerisindedir ve her gün yüz binlerce insan uğramaktadır.
Karşıyaka ve Bostanlı kıyıları için yapılan bilgilendirme panolarından Gediz Deltası ve önemi
26
hakkında genel bilgi içeren bilgilendirme panosu ile Gediz Deltasında bulunan önemli kuş
türleri panosunun yerleştirilmesi önerilmektedir.
3. Çiğli Bataklığı Yolu
Bu alan Gediz Deltasının simgelerinden biri olan Mahmuzlu kızkuşu için oldukça önemlidir.
Bu amaçla bu yol üzerine Mahmuzlu kızkuşunu tanıtan bir bilgilendirme panosu, Gediz
Deltası’nın haritasını içeren bilgilendirme panosu ve yön işaretleri konulması önerilmektedir.
4. Kuş cennetine giriş kapısına kadar giden araba yolu
Bu alanda yön işaretlerinin ve ziyaretçilerin ilgisini çekip, merak uyandıracak yazıların
bulunduğu, önemli bir alana yaklaştıklarını ifade eden küçük levhaların yer alması
önerilmektedir. Merak uyandıran yazılara örnek olarak “Deltada pembe renkli bir kuş
göreceğinizi biliyor musunuz?” ya da “İsmini İzmir’den alan kuş hangisidir?” olarak
verilebilir.
5. İzmir Kuş Cenneti Ana Giriş Kapısı
Kuş Cenneti giriş kapısına hoş geldiniz yazısı bulunan büyük bir bilgilendirme panosu,
bölgede nasıl davranılması gerektiği ile ilgili bilgi içeren bilgilendirme panosu, ziyaretçi
merkezi etrafında ne bulabileceklerini (park yeri, tuvalet, yürüyüş yolları, vb) gösteren
bilgilendirme panosu, Gediz Deltası ve önemi hakkında genel bilgi içeren bilgilendirme
panosu konulması önerilmektedir.
27
6. İzmir Kuş Cenneti Giriş Kapısı ve Ziyaretçi Merkezi arasında tuzla yolu
Bu yol üzerinde çeşitli kuş türleri (flamingo, kılıçgaga, uzunbacak, sumru, arıkuşu,
yalıçapkını, kırlangıç, vb.) hakkında bilgilendirme panoları ve bu yolda nasıl davranılması
gerektiğini gösteren bilgilendirme panolarının konulması önerilmektedir.
7. Ziyaretçi Merkezi çevresi
Ziyaretçi merkezi çevresinde Gediz Deltası ve önemi hakkında genel bilgi içeren
bilgilendirme panosu, Gediz Deltası’nın haritasını içeren bilgilendirme panosu, Gediz
Deltasında bulunan önemli kuş türleri panosu, Park alanı, vb işaretleri gösteren pano
konulması önerilmektedir.
8. Mavi tur yolu
Tur yolu girişine ve turun sonuna bu rotada görülebilecek bazı kuş türlerini içeren
bilgilendirme panosu, yol boyunca da yönlendirme levhaları konulması önerilmektedir.
9. Yeşil tur yolu
Tur yolu girişine ve turun sonuna bu rotada görülebilecek bazı kuş türlerini içeren
bilgilendirme panosu, yol boyunca da yönlendirme levhaları konulması önerilmektedir.
28
10. Gözlem kuleleri ve binaların etrafı
Etrafta görülebilecek kuş türleriyle ve o an baktıkları noktadan gördükleri alanın özelliğini ve
önemi ile ilgili bilgilendirme panoları konulması önerilmektedir.
Yukarıda belirtilen alanların dışında Güney Gediz Deltası rekreasyon planı yapıldıktan sonra
bu bölge için de ayrıca bilgilendirme panosu ve levha tasarımları yapılması önerilmektedir.
Plan yapılıp uygulanmadan önce bu bölgeye herhangi bir pano yerleştirmek tanıtım ve eğitim
açısından anlamlı olmayacaktır.
29
EK 3 - ÖNERİLEN BİLGİLENDİRME PANOLARININ METİNLERİ
PANO 1. Gediz Deltası ve önemi hakkında genel bilgi içeren bilgilendirme panosu
KENDİ BELGESELİNİ YAŞA!
On binlerce kuş, balık ve daha birçok canlıya ev sahipliği yapan İzmir Kuş Cenneti’nde kendi
belgeselinizi yaşamak ister misiniz?
İzmir Kuş Cenneti’nde kuşlar başta olmak üzere birçok canlıyı doğal ortamlarında
görebilirsiniz. Bu canlılar size bir dürbün bakışı kadar uzakta hatta çoğu zaman gözlerinizin
önünde.
“Sabah güneşi ortalığı henüz kavurmaya başlamışken, başlarımızın üstünden uçuşan bataklık
kırlangıçlarını ve sumruları seyrediyorum. Bu kuşların üremek için neden insanlara bu kadar
yakın bir yeri seçtiklerini bir türlü anlayamıyorum.”
Guido von Gonzenbach (Ağustos 1859 - Gediz Deltası’nın kuşlar için önemini keşfeden ilk
insan)
KUŞLAR İÇİN CENNET
İzmir Kuş Cenneti, Türkiye’de yüksek sayılarda sukuşunu barındırabilecek zenginlikteki beş
deltadan ve Akdeniz’in en önemli sulakalanlarından biri. Önemli Kuş Alanı olan Delta, yıl
boyu yaklaşık 250 kuş türünü barındırıyor, kış mevsiminde 80.000 kadar sukuşuna ev
sahipliği yapıyor.
Korunması öncelikli olan tepeli pelikan, flamingo, küçük kerkenez, mahmuzlu kızkuşu,
karagagalı sumru, uzunbacak ve kılıçgaga bu özel alanda bulunur.
İNSANLAR İÇİN CENNET
Gediz Deltası ülkemiz tuz üretiminin yaklaşık 1/3’ünden fazlasını sağlar. Balıkçılık, balık
yemciliği ve midyecilik gibi geçim kaynakları ve geniş mera, tarım alanlarıyla da ekonomik
açıdan oldukça önemlidir.
İzmir Kuş Cenneti çeşitli ulusal ve uluslararası koruma statülerine sahiptir. Çevre ve Orman
Bakanlığı tarafından ülkemizdeki dünya ölçeğinde önemli sulakalanların korunması amacıyla
ilan edilen Ramsar alanlarından biridir. Alanın neredeyse tamamı 1. derecede doğal sit alanı,
8 bin hektarlık bir bölümü ise yaban hayatı koruma sahası’dır.
Nasıl Gidilir?
Çiğli Kipa önünden Sasalı Belediyesi yönünde ilerlerseniz ya da Çiğli istasyon mevkiinden
kalkan Sasalı otobüslerine binerseniz Kuş Cenneti’nin merkezine ulaşabilirsiniz. Ayrıca
Mavişehir kıyılarından itibaren yürüyerek ya da bisikletle deltanın büyülü dünyasına
girebilirsiniz.
İzmir Kuş Cennetini Koruma ve Geliştirme Birliği
Mithatpaşa Caddesi SSK Konak Rant Tesisleri C Blok No: 316–355 Konak İzmir
Tel: 0 232 441 31 77
Faks: 0 232 441 31 77
E-posta: [email protected]
30
www.izmirkuscenneti.org
KULLANILACAK LOGOLAR: İzkuş (Ön planda), DD, EgeDoğa, Atlas
KULLANILACAK FOTOĞRAFLAR: İzmir yakınlarında deltanın havadan fotoğrafı,
tepeli pelikan, flamingo, küçük kerkenez, mahmuzlu kızkuşu, karagagalı sumru, uzunbacak,
kılıçgaga, tuz tepeleri ve flamingo fotoğrafı, kuş gözlemcilerinin fotoğrafı
AYRICA HARİTA EKLENECEK
PANO 2. Bostanlı’da görülebilecek kuş türlerini içeren bilgilendirme panosu
Gediz’in Kuşları
Gediz Deltası, tatlısu ve tuzlusu yaşam ortamlarının bir arada bulunması nedeniyle canlı
çeşitliliği açısından oldukça zengindir. Özellikle kuşlar açısından büyük önem taşır.
Türkiye'de bulunan yaklaşık 460 kuş türünden 200'ü aşkın tür deltada gözlenmiştir. Delta,
özellikle sukuşları için, sahip olduğu uygun iklim koşulları ve beslenme alanları nedeniyle
önemli bir kışlama alanıdır. Göç mevsimlerinde de çok sayıda kuşa konaklama ve beslenme
imkânı sunar.
Bulunduğunuz yerden görebileceğiniz kuş türleri
Tepeli Pelikan
Gediz Deltası tepeli pelikan için önemli bir beslenme alanıdır. Türün nesli dünya genelinde
tehlike altındadır. Tüyleri kirli beyaz renktedir. Üreme döneminde tepesindeki tüyler kıvrık
şekillidir.
Flamingo
Halk arasında allı turna adıyla da bilinir. Özellikle kış aylarında binlerce flamingo Gediz
Deltasının güney kısımlarında beslenir. Gagası kırmızı, gaga ucu siyahtır. Büyük sürüler
oluşturur. Üreme kolonileri çamurdan yaptıkları yuvalardan oluşur.
Karabatak
Yanakları ve boğazı beyaz, gözünün etrafı sarı-turuncu renklidir. Gençlerinin alt tarafı açık
renklidir. Deniz kıyıları ve göllerde yaşar. Balıkla beslenir.
Karabaş Martı
İzmir’deki en yaygın martıdır. Üreme döneminde başı kahverengidir. Kış aylarında bu
kahverengilik yerini gözün gerisindeki koyu bir beneğe bırakır.
Sakarmeke
Gövdesi siyah, gagası ve alnı beyazdır. Ördeklere göre daha tıknazdır. Bacakları yeşildir.
Civcivlerinin başı kızıldır. Sakarmekeler sıkça birbirlerini kovalarlar ve komik davranışlarda
bulunurlar.
31
Nasıl Gidilir?
girebilirsiniz.
Tel: 0 232 441 31 77
Faks: 0 232 441 31 77
KULLANILACAK FOTOĞRAFLAR: Tepeli pelikan, flamingo, karabaş martı, karabatak,
sakarmeke
PANO 3. Gediz Deltasında bulunan önemli kuş türleri panosu
PANO 3a. Gediz’in Önemli Kuşları
Tepeli pelikan
şekillidir.
Flamingo
Özellikle kış aylarında binlerce flamingo Gediz Deltasının güney kısımlarında beslenir.
Gagası kırmızı, gaga ucu siyahtır. Büyük sürüler oluşturur. Üreme kolonileri çamurdan
yaptıkları yuvalardan oluşur.
Küçük kerkenez
Nesli küresel ölçekte tehlike altında bulunan bu doğan türü bölgede yaz aylarında
görülmektedir. Gediz Deltasını yuvalama alanı olarak kullanan küçük kerkenezler genelde
açık alanlarda bulunurlar. Genelde başta çekirgeler olmak üzere birçok böcek türünü yiyerek
beslenen küçük kerkenezleri avlanmak amacıyla havada asılı kalmış şekilde görebilirsiniz.
Mahmuzlu kızkuşu
Gediz Deltasının sembollerinden biri olan mahmuzlu kızkuşu oldukça güzel ve gürültücü bir
kuştur. Deltadaki açık ve düz alanları yuvalamak için seçerler. Mavişehirden çıktıktan hemen
sonra ziyaretçi merkezine giderken yol kenarlarında görebilirsiniz.
Karagagalı sumru
32
Kış aylarında ülkemizin birçok yerinde görülen karagagalı sumrunun Türkiye’de hâlihazırda
bilinen tek üreme alanı Gediz Deltası’dır. Deniz kenarında suya dalarak balık avlarken
görebilirsiniz.
Uzunbacak
Uzun kırmızı bacakları, uzun ve düz gagasıyla hemen tanınır. Uçuşta geriye uzanan uzun
bacakları dikkat çeker. Oldukça narin ve güzel bir kuş türüdür.
Kılıçgaga
Deltadaki en narin ve güzel kuşlardan biridir. Siyah beyaz renkleri ve yukarı doğru kıvrılan
gagasıyla oldukça kolay ayırt edilir. Deltadaki tuz tavaları ve tuzlu göllerde gruplar halinde
beslenirken görebilirsiniz.
Nasıl Gidilir?
girebilirsiniz.
Tel: 0 232 441 31 77
Faks: 0 232 441 31 77
KULLANILACAK FOTOĞRAFLAR: Tepeli pelikan, flamingo, karabaş martı, karabatak,
sakarmeke
PANO 3b. Gediz’in Sukuşları
Gediz Deltası tatlısu ve tuzlusu yaşam ortamlarının bir arada bulunması nedeniyle canlı
çeşitliliği açısından oldukça zengindir. Türkiye'de bulunan 454 kuş türünden 200'ü aşkın tür
bu güne kadar deltada gözlenmiştir.
Tepeli Pelikan
şekillidir.
Küçük Akbalıkçıl
33
Gagası ve bacakları siyah, ayakları sarıdır. Uçuşta sarı ayakları hemen göze çarpar. Su
içindeki ya da yakınlarındaki ağaçlık alanlarda yuva yapar. Avlanırken uzun süreler
kıpırdamadan durabilir ve neredeyse cansızmış izlenimi verebilir.
Flamingo
Angıt
Halk arasında “angut” adıyla da bilinir. Kazı andıran turuncu renkli büyük bir ördektir. Başı
gövdesine göre daha açık renklidir. Erkeğin boynunda ince ve siyah bir halka vardır.
Uzunbacak
İzmir Yalıçapkını
Avrupa ve Türkiye'deki en büyük yalıçapkınıdır. Bilimsel ismini İzmir’den almıştır ve
İzmir’in sembolüdür. Parlak renkleri ve büyük kırmızı gagası görülmeye değerdir. Dalarak
balık yakalar.
PANO 4. Mahmuzlu kızkuşunu tanıtan bir bilgilendirme panosu
PANO 5. Yön işaretleri
PANO 6. Ziyaretçilerin ilgisini çekip, merak uyandıracak yazıların bulunduğu küçük
levhalar
Flamingoların dünyadaki en büyük üreme alanlarından birine girdiğinizi biliyor musunuz?
Flamingonun halk arasında allı turna diye anılan kuş olduğunu biliyor musunuz?
Gediz Deltası’nın ülkemiz tuz üretiminin yaklaşık 1/3 ünden fazlasını sağladığını biliyor
musunuz?
İsmini İzmir’den alan İzmir yalıçapkınının burada yaşadığını biliyor musunuz?
Türkiye’de yaklaşık 460, Gediz Deltası’nda 200 farklı kuş türü olduğunu biliyor musunuz?
Gediz Deltası, Akdeniz’in en önemli sulakalanlarından birisi!
Gediz Deltası yaşatır. Sulakalanlar yağmur ormanlarından sonra en çok canlı çeşitliliğini
barındıran alanlardır.
Gediz Deltası üretir. Sulakalanlar dünyanın en verimli ve üretken alanlarıdır.
34
Gediz Deltası temizler. Sulakalan bitkileri suyu kirlilikten arındırır.
Gediz Deltası korur. Sulakalanlar kıyı erozyonunu önler.
Gediz Deltası suyu depolar. Sulakalanlar yeraltı sularını besler ve yeniler.
PANO 7. Hoş geldiniz yazısı bulunan büyük bir bilgilendirme panosu
İZMİR KUŞ CENNETİ / GEDİZ DELTASI’NA HOŞ GELDİNİZ
WELCOME TO THE İZMİR BIRD PARADISE
KENDİ BELGESELİNİZİ KENDİNİZ YAŞAYIN!
On binlerce kuş, balık ve daha birçok canlıya ev sahipliği yapan İzmir Kuş Cenneti’nde kendi
belgeselinizi yaşamak ister misiniz?
Burada kuşlar başta olmak üzere birçok canlıyı doğal ortamlarında görebilirsiniz. Bu canlılar
size bir dürbün bakışı kadar uzakta hatta çoğu zaman gözlerinizin önünde.
UNUTMAYALIM!
İzmir Kuş Cenneti’nin gerçek sahipleri binlerce yıldır burada yaşayan kuşlar, balıklar ve diğer
canlılar. Bizler sadece konuklarız.
Bu nedenle ziyaretiniz sırasında bitki toplamadığınız, kuşlar ve diğer canlıları ürkütmeden
hareket ettiğiniz, yüksek sesle müzik dinlemediğiniz, çöplerinizi alanda bulunan çöp
kutularına attığınız, ziyaretçilere ayrılan alanların dışına çıkmadığınız için teşekkür ederiz.
Unutmayalım, burada yaşayan birçok canlı türü bizim ilgimiz ve desteğimiz ile korunacak ve
gelecek nesillere miras kalacaktır. İzmir Kuş Cenneti/Gediz Deltası’na sahip çıkalım.
PANO 8. Bölgede nasıl davranılması gerektiği ile ilgili bilgi içeren bilgilendirme panosu
İzmir Kuş Cenneti’nin gerçek sahipleri binlerce yıldır burada yaşayan kuşlar, balıklar ve diğer
canlılar. Bizler sadece konuklarız. Ziyaretiniz sırasında:
Bitki toplamadığınız,
Kuşlar ve diğer canlıları ürkütmeden hareket ettiğiniz,
Yüksek sesle müzik dinlemediğiniz,
Çöplerinizi alanda bulunan çöp kutularına attığınız,
Ziyaretçilere ayrılan alanların dışına çıkmadığınız için teşekkür ederiz.
Unutmayalım, burada yaşayan birçok canlı türü bizim ilgimiz ve desteğimiz ile korunacak ve
gelecek nesillere miras kalacaktır. İzmir Kuş Cenneti/Gediz Deltası’na sahip çıkalım.
PANO 9. Ziyaretçi merkezi etrafında ne bulabileceklerini (park yeri, tuvalet, yürüyüş
yolları, vb) gösteren bilgilendirme panosu
35
PANO 10. Çeşitli kuş türleri (flamingo, kılıçgaga, uzunbacak, kıyıkuşları) hakkında
bilgilendirme panoları. (Her biri tek bir pano)
Flamingo
Kılıçgaga
Deltadaki en narin ve güzel kuşlardan biridir. Siyah beyaz renkleri ve yukarı doğru kıvrılan
gagasıyla oldukça kolay ayırt edilir. Deltadaki tuz tavaları ve tuzlu göllerde gruplar halinde
beslenirken görebilirsiniz.
Uzunbacak
Kıyıkuşları – Çocuklara özel pano
Bu panoda kıyıkuşlarının gaga ve ayak çizimleri olacak ve beslenme stratejileri yer alacak.
PANO 11. Mavi turda görülebilecek bazı kuş türlerini içeren bilgilendirme panosu
Bulunduğunuz yürüyüş yolu sizi Homa Dalyanına götürecektir. Bu yol üzerinde mevsimlere
göre görebileceğiniz kuşlar:
Kış - Kara boyunlu batağan, Bahri, Gri balıkçıl
Yaz - Küçük kumkuşu, Gümüş yağmurcun, Tepeli pelikan
İlkbahar - Çamurçulluğu, Sumru, Taşçeviren
Sonbahar - Kara gagalı sumru, Kara boyunlu batağan, Bahri
PANO 12. Yeşil turda görülebilecek bazı kuş türlerini içeren bilgilendirme panosu
Bulunduğunuz yürüyüş yolu sizi Üç Tepelere götürecektir. Bu yol üzerinde mevsimlere göre
görebileceğiniz kuşlar:
Kış - Kerkenez, Gökdoğan, Tavşancıl
Yaz - Angıt, Flamingo, Karabaş martı
İlkbahar - Tepeli pelikan, Gök ardıç, Tepeli toygar
Sonbahar - Atmaca, Karatavuk, Kuyrukkakan
36
EK 4 – ÖRNEK ÇALIŞMALAR
Bu bölümde strateji içerisinde bahsedilen ve önerilen etkinliklere örnekler verilmektedir.
Örnekler RSPB’nin çeşitli çalışmalarından alınmıştır. Örneklerle ilgili daha detaylı bilgi için
Doğa Derneği’ne başvurulabilir.
Çocuklarla yapılabilecek, sulakalanı öğrenmek üzere hazırlanan bir eğitim programının etkinliği.
Çocuklar deltada bulunan canlıları keşfediyorlar. Çocuklar ellerindeki süzgeç yardımıyla deltada
bataklıkta yaşayan canlıları keşfediyorlar.
RSPB’nin ziyaretçi merkezlerinden birinin önünde çocuklar kuşlar ve adaptasyon konusunu
oyunla öğreniyorlar. Farklı gaga şekilleriyle ne tür ve nereden besin bulabildiklerini
uygulayarak görüyorlar. Ziyaretçi merkezleri dikkati çekecek ve mesaj içerecek şekilde
planlanıyor. Yukarıdaki örnekte ziyaretçi merkezinin bulunduğu alan için önemli olan iki kuş
türü kapılara yerleştirilmiş.
37
Ziyaretçi merkezinin içine yerleştirilebilecek bir bilgilendirme panosu görülmekte. Panoda Ek
6’da bahsedilen kapaklar, göz delikleri, dokunma delikleri ve ses tuşları görülüyor. Bu sayede
ziyaretçilerin bilgilendirme panosuna dokunarak öğrenmeleri sağlanıyor. Panoların daha etkin
bir şekilde kullanılmasına olanak sağlıyor. Kapakların üzerinde dikkat çekici sorular yer
alıyor. Kaldırıldığında soruların yanıtları okunuyor. Göz deliklerinin etrafındaki metinlerde
baktıklarında görebilecekleri şeyle ilgili kısa bilgi yer alıyor. En solda görülen dokunma
deliğindeyse bir sulakalanın nasıl bir şey olduğunu daha iyi hissettirebilmek için ıslak bir
sünger bulunuyor. Bu deliğin hemen altında da panoda görülen kuş türlerinin seslerini
dinleyebilecekleri ses tuşları yer alıyor. Her tuş farklı bir kuşu dinlemelerine olanak veriyor.
Heykeltıraşlar ve ressamlardan destek alınması alanların tanıtımı için oldukça önemlidir. Bu
sayede mesajlar görsel açıdan daha zengin ve etkili bir şekilde verilebilir. Yukarıdaki örnekte
şehrin farklı yerlerine yerleştirilmiş iki kuş türünü görülmekte.
38
Yakınlarında önemli bir sulakalan bulunan bu kıyı kasabasında yapılan tanıtım etkinlikleri
sayesinde kasabaya gelen ziyaretçi sayısında önemli bir artış olmuş. Bu etkinlikler arasında
yürüyüş yolunda bulunan ve aşağıda örneği gösterilen oturma alanları da bulunuyor.
Oturma alanlarında farklı kuş türleri ve bunların besinleri yer alıyor. Dairenin içerisinde kuş
türlerinin ayak izleri var. İzler takip edildiğinde hangi kuşun hangi besini yediği bir oyun gibi
öğreniliyor.
39
Şehrin farklı yerlerinde bulunan kuş
motifleri.
Farklı dönemlerde
gerçekleştirilen halk gösterileri.
40
EK 5 – DOĞA ÇANTAM PROGRAMI
Nasıl bir eğitim programı?
Doğa Çantam, 6–11 yaşındaki çocuklara yönelik, doğayı doğada tanımayı teşvik etmek
amacıyla çevre eğitiminin beş amacına uygun olarak hazırlanan özel bir eğitim programıdır.
Bu beş temel amaç;
Doğa ve doğa sorunlarına karşı farkındalık ve duyarlılık oluşturmak,
Doğa ve doğanın işleyişi ile ilgili temel bilgi ve anlayışı geliştirmek,
Doğaya karşı olumlu davranış ve değerler geliştirilmesini sağlamak,
Doğayla ilgili sorunları tanımlama, araştırma ve çözme ile ilgili beceriler edinilmesini
sağlamak,
Doğanın korunmasına aktif katılım sağlamaktır.
Doğa Çantam, bu amaçlardan özellikle doğa ve doğanın işleyişi ile ilgili anlayışın ve doğaya
karşı olumlu davranışların geliştirilmesine odaklanmıştır. Aynı zamanda hisleri kullanmaya
yönelik etkinlikler aracılığıyla çocukların doğal çevrelerine karşı empati geliştirmelerini
amaçlamaktadır.
Doğa Çantam programı süresince çocukların duyularını kullanarak doğayı doğada tanımaları,
canlı çeşitliliğini fark etmeleri, canlıların beslenmek, barınmak ve saklanmak için bazı özel
yaşam alanlarına (evlere) ihtiyaç duyduğunu anlamaları, canlıların ve onların yaşam
alanlarının korunmasına yardım etme ve koruma isteklerini geliştirmeleri amaçlanmaktadır.
Doğa Çantam programı yaklaşık 2 saat sürmekte ve üç bölümden oluşmaktadır.
1.
Doğa Çantam deneyime hazırlık (Ön çalışma)
2.
Doğa Çantam alan gezisi
• Macera yürüyüşü etkinlikleri
• Canlıların evlerini keşfedelim
3.
Doğa Çantam deneyimin ardından (Geri bildirim)
Nasıl uygulanır?
Doğa Çantam programı üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm, programın uygulanacağı alana
gelmeden önce, çocukların öğretmenleriyle birlikte yapacağı bazı hazırlık çalışmalarını içerir.
Bu çalışmaların gerçekleşebilmesi için programı alanda uygulayacak eğitmenin sınıf
öğretmeniyle bir araya gelmesi ve hazırlık çalışmalarını sınıf öğretmeniyle birlikte yapması
tavsiye edilir. Çocuklarda merak uyandırmak ve onları Doğa Çantam deneyimine hazırlamak
için önemli olan ilk bölümde yapılabilecek çalışma önerileri kılavuzda yer almaktadır.
Önerileri çocukların seviyesine uyarlayarak gerçekleştirebilirsiniz.
Doğa Çantam programının en önemli bölümü olan ikinci bölüm, alan gezisini içerir ve iki
aşamalı uygulanır. Alan gezisinin ilk aşamasında “macera ve keşif yürüyüşü” kavramı ele
alınır. Çocuklar, programı uygulayan eğitmenin belirlediği bir rotada macera ve keşif
yürüyüşü yapar. Yürürken bir yandan eğitmenin yardımıyla gördükleri canlı ve cansız
nesneleri incelerken bir yandan da duyulara dayalı bazı etkinlikleri gerçekleştirir. Eğitmenin
rolü, bütün bildiklerini çocuklara aktarmak değil, aksine onlarda merak uyandırarak, onlara
soru sorarak kendi çıkarımlarını yapmalarını sağlamaktır. Görülen her canlı çocuklar için yeni
bir keşiftir. Macera yürüyüşünün sonunda çocuklar birer “Doğa Kaşifi” olur. Yürüyüş
sırasında yapılabilecek etkinlikler kılavuzda yer almaktadır. Macera rotası belirlenirken bu
etkinliklerin yapılabileceği yerler dikkate alınmalıdır. Rota boyunca her etkinliğin yapılacağı
alan önceden belirlenmelidir.
Alan gezisinin ikinci aşaması, çocukların macera yürüyüşünün ardından belirli bir yaşam
alanını daha detaylı incelemelerini içermektedir. Çocuklar, alan gezisinin yapıldığı yere
41
uygun olan bir yaşam alanını yani bazı canlıların evini inceler. Kılavuzda üç yaşam alanı
örnek olarak verilmiştir: çayır dünyası, ağaç dünyası ve su dünyası. Çocuklar, küçük gruplara
ayrılarak, inleyecekleri alanı belirler ve burada yaşayan canlıları inceler. Uygulamanın
sonunda inceledikleri alanı, bu alanın neden özel olduğunu ve bu alanda hangi canlıların
yaşadığını diğer gruplarla paylaşırlar.
Alan gezisi bölümü, programı alanda uygulayacak eğitmen tarafından, eğer mümkünse sınıf
öğretmeninin desteğiyle gerçekleştirilir. Eğer programı uygulayabilecek bir eğitmen yoksa,
sınıf öğretmenleri de alan gezisini gerçekleştirebilir. Alan gezisinin her iki aşamasında da
çocukların küçük gruplara ayrılması programın daha etkili olabilmesi için tavsiye edilir.
Doğa Çantam programının son bölümü, alan gezisinin ardından, çocukların edindikleri
tecrübeyi devam ettirebilmeleri için okulda yapabilecekleri bazı etkinlikleri içerir. Bu
bölümde, Doğa Çantam programını alanda uygulayan eğitmenin olmasına gerek yoktur. Sınıf
öğretmenleri etkinlikleri gerçekleştirebilir ve bu etkinlikler okul dönemi boyunca devam
ettirilebilir.
Çantanın içindeki malzemeler
Doğa Çantam programında çocukların çantasının içinde etkinlikleri uygulayacak malzemeler
bulunur. Bunlar;
•
•
•
•
•
•
Sihirli dinleme topu etkinliği için parlak renkli küçük bir top
Bir büyüteç
Benzer etiketleri etkinliği için üzerinde soğuk, sıcak, ıslak, kuru, yuvarlak, köşeli,
parlak, mat, sivri, vb. yazan kartlar. Her kartta bir özellik yazılıdır ve her çantada en
fazla iki kart bulunur. Aynı grupta olan çocukların çantalarına birbirinden farklı kartlar
konulması tavsiye edilir.
Dokunalım etkinliği için üzerinde farklı dokularda nesneler bulunan kartlar. Örneğin
zımpara kağıdı, pamuk, keten, saten, sünger, vb. Her çantada bir kart bulunur.
Beni bul etkinliği için farklı renkte kartlar. Her çantada en fazla iki kart bulunur.
Gökkuşağı etkinliği için gökkuşağı şeklinde kesilmiş etiketler. Her çantada bir etiket
bulunur.
Eğitmenlerin çantasının içinde;
• Sihirli dinleme topu etkinliği için parlak renkli küçük bir top
• Bir büyüteç
• Benzer etiketleri etkinliği için üzerinde soğuk, sıcak, ıslak, kuru, yuvarlak, köşeli,
parlak, mat, sivri, vb. yazan kartlar
• Kim hatırlıyor etkinliği için programın uygulandığı alanda bulunan doğal nesneler.
Örneğin yaprak, taş, tüy, dal, tohum, kuru bir bitki. Bu nesnelerin üzerini
kapatabilecek büyüklükte bir mendil
• Dokunalım etkinliği için üzerinde farklı dokularda nesneler bulunan kartlar
• Beni bul etkinliği için renkli bir kart
• Gökkuşağı etkinliği için gökkuşağı şeklinde kesilmiş etiket
• Canlıların evlerini keşfedelim etkinliği için çayır ya da ağaç dünyası uygulanacaksa
grup sayısına göre 4’er metre ip, çubuk ya da uzun kürdanlar, su dünyası
uygulanacaksa grup sayısına göre leğen ve ağları
• Mümkünse tanım kitapları (kuş, bitki, vb.)
• Mümkünse dürbün bulunur.
42
EK 6 – BARRİE COOPER ZİYARETÇİ MERKEZİ RAPORU
Gediz Deltası Ziyaretçi Merkezi Uygulama Önerileri Raporu
Barrie Cooper – Uluslar arası Eğitim Müdürü
İngiltere Kraliyet Kuşları Koruma Derneği
Giriş
Gediz Deltası bir Ramsar alanıdır, özellikle kuşlar açısından uluslar arası öneme sahip bir
sulakalandır. Tepeli pelikanın dünya popülasyonunun önemli bir oranı burada bulunur. Ne
yazık ki İzmir şehrinin hızlı gelişimim nedeniyle delta için bir tehdit oluşturmaktadır. Güney
Gediz Deltası’ndaki tuzcul bataklıkların büyük bir kısmı evsel ve endüstriyel yapılaşma
nedeniyle yok olmuştur. Deltadaki diğer tehditler arasında ökaliptüs ağaç dikimi, tarımsal
ilaçların deltadaki su sistemine girmesi, tuzlalar nedeniyle tatlısu yaşam alanlarının kaybı
gösterilebilir. Bu sorunların durdurulması ve düzeltilmesi gerekmektedir. Bu değişimi
gerçekleştirebilmenin yolları arasında karar vericilere, yerel halka ve çocuklara yönelik eğitim
ve iletişim programlarıdır. İzmir Kuş Cenneti’nde bulunan ziyaretçi merkezi bu programların
geliştirilip uygulandığı bir merkez olarak hizmet sunabilir. Bu rapor ziyaretçi merkezinde
yapılabilecek öneri programlar sunmaktadır. Bunların yanı sıra deltada daha geniş ölçekte
yapılabilecek eğitim programları da önerilmektedir. Raporda bulunanların öneri olduğunu,
ziyaretçi merkezinde ne yapılacağını merkezle ilgili olan kurum ve kişilerin kararı olması
gerektiğini belirtmek isteriz.
1. Ziyaretçi Merkezi
Gediz Deltasında bulunan ziyaretçi merkezi oldukça etkileyicidir. Merkez, bazı interaktif,
dikkat çekici, bilgilendirici, etkili bilgilendirme panolarının yer almasına olanak sağlayacak
bir yapıya sahiptir. Önemli olan ziyaretçi merkezinin ziyaretçilerin Gediz Deltasının biyolojik
çeşitliliği hakkında daha fazla bilgilenecekleri bir merkez haline getirilebilmesidir. Bu
değişim gerçekleştiğinde ziyaretçilerin doğa korumaya daha fazla katkıda bulunacakları
öngörülmektedir.
Ziyaretçilere ve hedef kitleye verilmesi gereken mesajlara bazı örnekler aşağıda verilmiştir:
•
•
•
•
Gediz Deltası kuşlar için uluslar arası öneme sahip bir alandır.
Gediz Deltası’nın acil korunması gerekmektedir.
Gediz Deltası insanlar için önemli bir alandır. Örneğin: sürdürülebilir balıkçılık,
selden koruma, vb.
İzmir’in gelişimi Gediz Deltası’nın etkilememeli.
43
•
Ziyaretçiler Gediz Deltasının korunmasını desteklemeli.
Bilgilendirme panolarına öneriler aşağıda yer almaktadır. Önerilerde belirtilen, interaktif
panolarda kullanılan bazı teknikler de açıklanmaktadır.
•
•
•
•
Kapaklar– Panoların bazı yerlerine kapak konulabilir. Kapakların üstünde bir soru
bulunur. Kapağın altında da sorunun cevabı bulunur. Cevap bir metin ya da çizim
olabilir. Bu sayede ziyaretçilerin panoya dokunmaları sağlanır.
Göz delikleri – yaklaşık 2–3 cm büyüklüğünde, bakıldığında panolarda belirtilen
herhangi bir şeyi görmek ve dikkat çekmek için kullanılan deliklerdir. Deliğin hemen
altına görebilecekleri şeyle ilgili bir soru yazılabilir. Bu soru ziyaretçilerin delikten
bakmasını teşvik edecek, merak uyandırıcı bir soru olmalıdır.
Dokunma delikleri – yaklaşık 12 cm genişliğinde deliklerdir. Delikte bir canlının
modeli ya da ilginç bir nesne bulunabilir. Deliğin üzerine bir soru yazılabilir ve
ziyaretçiler delikteki gizemli nesneye dokunmaya teşvik edilebilir.
Ses tuşları – tuşlar dokunulduğunda ses çıkaran tuşlardır. Deltada bulunan bazı kuş
türlerinin sesleri olabilir. Kurbağa, çekirge gibi başka canlıların sesleri de olabilir.
Öneri bilgilendirme panoları
Gediz Deltası Neden Dünya Çağında Önemli Bir Sulakalandır?
Bu bilgilendirme panosu, 2x1 m olabilir. Deltadaki yaşam alanlarının barındırır ve bazı türleri
içerebilir. Deltayla ilgili önemli ama kısa ve öz bilgiler içermelidir. Bilgilendirme panosu
farklı şekillerde yapılabilir. Burada iki örnek sunulmaktadır:
• Deltanın panoramik görüntüsünün olduğu bir resim ana zemin olarak kullanılabilir.
Resimde farklı yaşam alanları ve türler gösterilmelidir.
• Deltanın havadan çekilmiş bir fotoğrafı ana zemin olarak kullanılabilir. Yaşam alanları
bu fotoğraf üzerinde bazı metinler kullanılarak gösterilebilir. Bazı türlerin fotoğraf ya
da çizimleri de zemindeki fotoğrafın üstüne yapıştırılabilir.
Bu bilgilendirme panosunda kapaklar, göz delikleri, dokunma delikleri ve ses tuşları
kullanılabilir.
Gediz Deltasında Uyum Sağlama
Bu bilgilendirme panosu deltanın belirli bir bölümünü ana zemin olarak kullanabilir. Ana
zemin bir fotoğraf ya da çizim olabilir. Bazı anahtar türlerin çizimleri bu çizime eklenebilir.
Her tür kendi yaşam alanının üzerinde bulunur. Ziyaretçilerin bazı türlerin nasıl uyum
sağladıklarını keşfetmelerine olanak sağlayacak kapaklar kullanılabilir. Buna bir örnek
aşağıda verilmektedir. Aşağıda kapakların nasıl kullanılabileceğinin yanı sıra besin zincirini
göstermek üzere kullanılan sarı şeritler de bulunmaktadır. Sarı şeritler takip edildiğinde hangi
kuşun ne yediği keşfedilmektedir. Bu tür bir panoda kullanılabilecek kuş türleri:
• Tepeli pelikan Pelecanus crispus
• Küçük karabatak Phalacrocorax pygmeus
• Küçük akbalıkçıl Egretta garzetta
• Flamingo Phoenicopterus ruber
• Küçük kerkenez Falco naumanni
• Kervançulluğu Numenius arquata
• Kırlangıç Hirundo rustica
• Tepeli toygar Galerida cristata
• Büyük saz bülbülü Acrocephalus arundinaceus
44
Kaşıkgaganın gagası neden özel? Kaşıkgagalar besinlerini tutmak için suyu gagalarıyla süzer.
Gediz Deltası Neden Uluslararası Bir Havaalanına Benzer?
Bu bilgilendirme panosu göçü gösteren bir bilgilendirme panosu olabilir. Avrupa, Asya ve
Afrika’yı gösteren bir harita kullanılabilir. Türkiye bu haritanın ortasında yer alır. Bazı kuş
türlerinin göç rotaları gösterilir. Ziyaretçilerin deltanın neden kuşlar için uluslar arası öneme
sahip olduğu açıklanır. Kuşların yaptığı inanılmaz göç yolculuğu başka eğitim programlarında
da kullanılabilir.
45
Besin Zinciri Yer Oyunu
Bu yere yapıştırılabilecek bir oyun olarak önerilmektedir. Altı kuş türünü ve bu kuşların
besinlerini içerebilir. Her kuş türü bir daire olarak yere yapıştırılabilir. Aralara da besinleri
eklenir. Kuşların ayak izleri besinlerine doğru gidecek şekilde daire içinde yerleştirilir. Bu
sayede ayak izleri takip edilerek kuşların besinleri bulunur.
Besin Zinciri Modeli
Besin zincirini gösteren üç boyutlu bir model yapılabilir ve bu tavana asılabilir. Aşağıda
kerkenez ve gri balıkçıl örnekleri nasıl bir model olabileceğine dair örnek olması amacıyla
gösterilmektedir. Kerkeneze fare, fareye de bitki asılı olabilir.
46
Çocukların çalışmalarına yer verecek pano
Çocukların çeşitli çalışmalarına yer verecek bir panonun ziyaretçi merkezinde bulunması çok
iyi bir iletişim aracı olacaktır. Resim, şiir, hikâye, mektuplar yerleştirilebilir. Bir çok ziyaretçi
çocukların çalışmalarına bakmaktan hoşlanır. Panonun başına “Gediz Deltası Benim için
Neden Önemli?” yazılabilir.
Çocuklar için soru kağıtları
Çocukların ziyaretlerini oyuna dönüştürmek ve merkez içerisinde öğrenmelerini sağlamak
amacıyla küçük soru kâğıtları hazırlanabilir ve merkez içerisindeki panolara bakara bu
soruları yanıtlamaları istenebilir. Örnek sorular aşağıda yer almaktadır:
•
‘Cevapları bulun’. Sorular ziyaretçi merkezinde ve bilgilendirme panolarında
bulunabilecek şekilde hazırlanabilir. ‘Tepeli Pelikan ne yer?’ çocuklar bu sorunun
yanıtı için ilgili panoyu bulmaya çalışıp okuyacaklardır. Bir dizi soru öğrenmeyi ve
bilgilendirme panolarının okunmasını teşvik edecek şekilde hazırlanabilir. Farklı konu
başlıkları altında hazırlanabilir. Kuşların besini, kuşların yaşam alanı gibi konular
seçilebilir.
2. Ziyaretçi merkezinin yakınlarındaki alan
Ziyaretçi merkezinin yakınlarındaki alan öğrenme olanaklarını artırmak amaçlı kullanılabilir.
Bazı örnekler aşağıda verilmiştir:
• Kuşları rahatsız etmeden izleyebilecekleri gözlem kuleleri
• En azından 50 metre karelik bir tatlısu havuzunun oluşturulması. Havuzun hemen
yanında çocukların uzanabilecekleri ahşap bir platform kurulabilir.
• Çocuklar hedef kitle olarak belirlenirse farklı yaş gruplarına yönelik farklı
programların geliştirilmesi önemli olacaktır. Ziyaretçi merkezi ve okulların yanı sıra
ziyaretçi merkezinin yakınlarındaki alan canlıları ve yaşam alanlarını rahatsız etmeden
çocukların açık alanda doğayı keşfetmelerine olanak sağlayacaktır.
• Yol kenarlarında stratejik alanlara bilgilendirme panoları konulabilir. Bu alanlar Ek
2’de belirtilmiştir.
47
3. İzmir
İzmirlilerin büyük bir çoğunluğunun deltayı ziyaret etmeme ihtimalinin büyük olduğunu
kabul etmek gerekir. Bu nedenle delta için verilmek istenen mesajların şehirdeki insanlara
şehirde iletilmesi de önemlidir. Aşağıdakiler buna örnek olarak verilmiştir.
• İzmir’de kıyı boyunda bulunan rekreasyon alanlarına bilgilendirme panoları
yerleştirilebilir. Burada hem deltada hem de bulundukları alanda görebilecekleri kuş
türleri yer alabilir. Deltanın ve ziyaretçi merkezinin tanıtımı yapılabilir.
• Alışveriş merkezlerine, belediyelerin reklâm panolarına posterler ya da panolar
yerleştirilebilir.
4. Etkinlikler
Gediz deltasının biyolojik çeşitliliği ve önemi ile ilgili farkındalık artırmaya yönelik bir dizi
etkinlik düzenlenebilir. Etkinlikler deltanın önemi ve alana yönelik tehditlerle ile ilgili
anlayışın gelişmesine yönelik hazırlanabilir. Bu programların bazıları ziyaretçi merkezinde
bazılarıysa hedef kitleyle etkileşime olanak sağlayacak şekilde farklı bölgelerde
gerçekleştirilebilir. Etkinlikler farklı hedef kitlelerine göre çeşitlendirilebilir.
• Karar vericiler – bu gruba yönelik özel etkinlikler hazırlanması önerilmektedir.
Örneğin ziyaretçi merkezinde resmi bir sunum ve ardından alanda kısa bir rehberli
gezi düzenlenebilir.
• Yerel halk – farklı bir çok etkiliğin yer aldığı, deltayla ilgili bilgi ve anlayışın
gelişmesini amaçlayan ailelere yönelik etkinlikler düzenlenebilir. Bu etkinliklerin
bazıları ailelerin alanı ziyaret etmesi için bahane olacaktır. Bu sayede hem çocuklar
hem de anne-babalara ulaşılabilir.
• Özel gruplar – balıkçılar, rotaryenler, iş adamları, kuş gözlemcileri gibi özelleşmiş
gruplara yönelik etkinlikler düzenlenebilir.
5. Okullar için programlar
Okullara yönelik programlar hazırlanırken farklı yaş gruplarına farklı programlar olmasına
dikkat edilmelidir. Bu programların iki yaklaşımı olabilir:
a) Deltada gerçekleştirilecek programlar. Bu programlar ziyaretçi merkezinde
gerçekleştirilecek bir sunumla başlatılabilir. Sunumun ardından çocuklar alanda özel
bir yere götürülebilir ve ekoloji, insan etkisi, uyum sağlama, vb farklı konuları
öğrenebilecekleri programları uygulayabilirler. Programın sonunda öğrendiklerini
hatırlamalarına yardımcı olacak bir bölüm yer almalıdır. Farklı yaş gruplarına farklı,
etkili, interaktif programlar hazırlanabilir.
b) Okullarda gerçekleştirilecek programlar. Bu programlar ziyaretçi merkezinde
çalışacak ekibin okullara ziyaretiyle başlayabilir. Bu sayede daha çok çocuğa
ulaşılacaktır.
Özellikle okullara yönelik programların çocuklarla çalışmayı seven, heyecanlı, ilgili bir ekip
tarafından uygulanması son derece önemlidir.
48
Tatlısu ekosistemini incelemek amacıyla kurulabilecek ahşap platforma örnek
6. Tanıtım malzemeleri
Gediz Deltası ve ziyaretçi merkezinin tanıtımının yapılması çok önemlidir. Tanıtım broşürü
hazırlanabilir ve turizm ofislerine dağıtılabilir.
Ziyaretçiler için alanla ilgili bilgilerlin yer aldığı bir broşür hazırlanabilir.
Okullar için bir eğitim paketi hazırlanabilir.
49
EK 7 – Tanıtım Etkinlikleri Planlanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Tanıtım etkinlikleri:
• Harekete geçirmeli, insanları hareket için kışkırtmalı
• Göstermeli, görsel yönü kuvvetli, örnek olmalı
• Bilgilendirmeli
Tanıtım etkinlikleri planlanırken cevaplanması gereken sorular:
1. Neden tanıtmak istiyorsunuz?
2. Kimler tanıtım etkinliklerine dâhil olmalı?
3. Ne tanıtacaksınız?
4. Kimlere tanıtacaksınız?
5. Mesajınız ne?
6. Hedefleriniz ne?
7. Hangi tanıtım araçlarını kullanacaksınız?
8. Tanıtım etkinliklerinizi nasıl uygulayacaksınız?
9. Tanıtım etkinliklerini nasıl değerlendireceksiniz?
10. Tanıtım etkinliklerinin devamı nasıl sağlanacak?
Ne tanıtmak istiyorsunuz?
Tanıtacağınız alanı daha etkili tanıtabilmek için aşağıdaki soruların cevaplanması önemlidir.
• Alanınızı özel yapan nedir?
• Alanda ziyaretçilere yönelik ne gibi olanaklar var? Örneğin otopark, ulaşım, işaretler,
bilgilendirme panoları, vb.
• Alanda bilgilendirici başka neler, hangi etkinlikler var?
• Personel, bütçe ve diğer kaynakların durumu nedir? Hangi kaynaklar var?
Kime tanıtmak istiyorsunuz?
• Kimler?
• Neden geliyorlar?
• Kaç kişi?
• Ne sıklıkla geliyorlar?
• Nereden geliyorlar?
• Onları ne ilgilendirir?
• Ne kadar kalıyorlar?
Farklı hedef kitleleri
• Aileler ve okul grupları ile ilgileniyorsanız çocuklara özel programlar
geliştirmelisiniz.
• Eğer çok sayıda yabancı turist geliyorsa tanıtım materyallerinizin bir kısmını onların
diline çevirmelisiniz.
• Eğer çok sayıda sürekli gelen ziyaretçiniz varsa tanıtım materyallerinizin bir kısmını
her yıl yenilemelisiniz.
• Özel bir ilgi grubu geliyorsa onlara özel etkinlikler ve malzemeler üretebilirsiniz.
• Potansiyel ziyaretçileriniz kimler?
Hedefleriniz neler?
• Öğrenme hedefleri – ziyaretçilerinizin ne bilmesini istiyorsunuz?
50
•
Duygulara yönelik hedefler – ziyaretçilerinizin ne hissetmesini istiyorsunuz?
•
Davranışa yönelik hedefler – ziyaretçilerinizin ne yapmasını istiyorsunuz?
•
Tanıtım hedefleri– kurumunuzu nasıl tanıtmayı istiyorsunuz?
Hangi araçları kullanacaksınız?
• Bilgilendirme panoları
• Interaktif bilgilendirme panoları
• Rehberli yürüyüşler
• Basılı malzemeler
• Interaktif bilgisayar
• Ziyaretçi merkezleri çok sayıda ve çeşitte araç barındırabilir
Yönergeler
1. Bir tanıtım planı oluşturulmalı
2. Ziyaretçilerinizi tanıyın ve onlar için en doğrusu neyse onu yapın
3. Konuları ziyaretçilerinizle konuları ilişkilendirin
4. Her bir tanıtım aracı, malzemesi tek ve açık bir mesaja sahip olmalıdır.
5. Her şeyi anlatmaya, tanıtmaya çalışmayın.
6. Ziyaretçilerinizin tanıtmaya çalıştığınız hakkında çok şey bildiğini varsaymayın.
7. Donuk ve sıkıcı kötüdür. Eğlenceli ve kışkırtıcı iyidir.
8. Bütün duyulara hitap edin.
9. Öğüt, vaaz vermeyin. Mesajlarınızı ustalıkla verin.
10. Tanıtımınızı farklı şekillerde, araçlarla yapın. Bu sayede geniş bir hedef kitleye daha
kolay ulaşabilirsiniz.
11. İnsanlar hikâyeleri ve bulmacaları sever.
12. Kitle iletişim araçlarını karıştırarak, çeşitli şekillerde kullanın.
13. Çok fazla kelime kullanmayın.
14. Tanıtımınız ne kadar ulaşılabilir düşünün.
15. İyi bir tasarım önemlidir.
İyi bir bilgilendirme panosunun özellikleri
• Dikkat çekici
•
Kısa ve öz
•
Açık
TEŞEKKÜRLER
Tanıtım ve ziyaretçi stratejinin hazırlanması sırasında değerli katkılar ve görüşleri için Ahmet
Akgün, ziyaretçi merkezi çalışanları, il Çevre ve Orman Müdürlüğü, EKGT, Ortaç Onmuş,
Alpay Tırıl, Güven Eken, Bahtiyar Kurt, Yıldıray Lise, Özge Balkız, Damla Akyıldız, Burcu
Parmak’a teşekkür ederiz.
51

gediz delta strategy

Transkript

Benzer belgeler

BASIN BÜLTENİ

Mart sayımızda atık malzemeler kullanarak bir kuş

65. Bağlantılı sözcükler

İzmir Kuş Cenneti`ni Koruma ve Geliştirme Birliği İZKUŞ 7. Ulusal

Poster Meertaligheid Turks met logo nvlf def

KUŞ GRİBİ NEDİR? NASIL BULAŞIR? HANGİ HAYVANLARDA

ged z deltası 2008 yılı kı ş ortası sukuşu sayımı

GEDİZ DELTASI`NIN FAUNASI Deltalar yapıları