Aralık 2003 - Gamma-Pak

\39r
onaylr
bilimsel
v".'4lIDl
Grdalanngama t$tnlarl
ile muhafazasr
Art. Gitr.zaler Gezgin
Yrd. Doq.Dr. GiirbiizGiinet
i.I U G da f,4nhendis
Ei Bolllmll
ozEr
amacdalannka te ve grivengi'r saqlamak
qama
rak
mas
n
kap
cyla
veX rsnlarnamarlrz
b
sayan5 nlamateknolojsi,sony lardag da kay
nak hastakardaqdflienbuyukarts ie onem
m kroor
kazannr
st r It n amag daardapatojenik
qanzmalar€tkinbnsekilde
b dureblen
sooukb r
slemdr. G da guvengin sagarnaamacn n yairem gdaannrafomt]rerin
uzat
nrnda
I nlama
qetit
maktadr. Bu
mak e n de
ilr|n erdekullanr
makaede s n amdnn genelolarakg da muhala
r
zasndaku anm nceenmist
arartrmalarda
nizmd
arijzerneetks konusundak
br:lyllkbf aar6omus ve bu konudak k patent
1905yrhnda
.[nmDtrr.1609no lu bu insi]zpatenti;g daar n, ozelkletdhrar n, radyoaktfkay
naklarca
ilreilrn5 gamasrnar na tab tltu duklar
rakdrde k mydsakatk ara qerekkamaddnuzun
lec€k€rni dd a edsiireyiiksekka tedesaklanab
yord!(Diehl,2002)
ikyap anarastrmaarda
srn
lam. ile eokLrzun
raf 6mrirlilg dalanniiretilebile
ceo dilsrinulmur
ancakbekenenbu sonu!€lde
ndenve nilkleer
enerlika6trtut!maedilemediq
yaprlan
gide
:rattrrmalar
r n olLrtmasrndan
do ay
Gei9mi5u k€lerde,Oze k e AnrerikaB r esk
qbLiyilkartrigosteren
D€v€tei nde,sonyLllarda
ar araltrrrna
da kaynakzehrlenmeve enleksiyon
q€vrelerin
, sdn.yic,ve mevzuat€ g resm ku_
iq saoaycretkin
tekiololilern
rumar grdaqllven
yonlendrmiStn USDAtarafndan
arartrrmasrna
ABSTRACT
yaynlandnbrrcdrlmayagdr€,g da kayndkyedl
perf'
paiojen(Canrpyobactef
of foodsro
Foodirradat on nvove5exposure
lel!n, Clostrdium
qLiaty afd safety ringens,
E CoiOl57 H7,Lneriamonocytogenes,
qammaandX raysto enhance
aureus
veToxopasma
of food
Samonea, Staphylococcus
o1loods.Occunence
of h qher ncldenc€
I .r. p r." ." 1 .ir. ro,. rpI rrada.,or "< g o n d) A B . D ' d eh e rs e n ey a k a 5 k3 , 3 a 1 2 , 3
vermekte
toolto preventthesedlseases. rn yonarasrhastak vakasna sebebiy€t
beenan impoarant
ve Duyurero
J 9uur tnn oLrnrLrne
rhatcankil pathoge ve yatratrr
lrradaton s a co d pfocess
(Buzby
ve Ronc micloorqansms
in foodseffectvey Besdes nomk kayparayol aemaktadrr.
gereek
berts,1996) Buver €re
estrilenistatnik
usedfor assurance
of foodsafety,rradiatonisa
i9afet
elqu- lerieik seneerde
hrzaartanzararara
to increase
storagef€ and inrprove
so Lrsed
ama
tekrdr
m
ve
boyle.e
€sk
brteknkoan
We
rev
€wed
th€
usage
a ity of varety of foods
srf
5
gilnd€me
I th s paper
of rradidtionn foodpreservation
9em 5Ur
1.GtRtS
qrdalar
n pozitfv€ ne
G da rrnlama;
bastce,
gatf yilkero usturabiecek
derecede
iyonzeedci
mar!z
b
rak
lmas
d r (Oson,
aflna
i n kaynak
tarhi 1895'deRoent_
1998).Gda tLnamanrn
qen'lnX 5nLarnr
ve 1896'da
Becq!
ketfetrnes
I BLr
bulma5
na
kaddr
uzan
ere'ln radyoaktviteyi
kesiferleberaberyonze €dci 5n anncanlrorga-
atr'| |
-nratrr
OZ I eraa
zoor
VE
2. ISINLAMAKAYNAKLARI
ETKiMEKANiZMALARI
radyoaktlJ
kaynakdr
G da r! nlamdkaynakar;
o mak uzereik ye
ve elektrk e cd6an makinalar
kapa Kogrubaayr ab ir. Radyoaktif
kaynaklar;
it
137 (Cs]]r)radyonuk
ball-60(co'') ve Sezyum
kaynak
arnrnyayd0r qamart nlar,e€ktrik€cats
ranari5e5 MeVve dahadilsukenerjilnrakne
@IDl
yazr)
Hakem
onaytbilimsel
kaynaklX srnar veya10 MeV ve dahadijtrlk dan mikroorqanizma
ara, enzimereyada krtik
€nerlde
h zlandrcrafoab mek- bi eriklerl€etkleserekmolekrll
erin yapsndaki
Ca|tanelektron
tedir (Olson,1998).Bu kaynakardan
endrlstrid€ kimyasal
baoann krrhnasna yol alarakbr takm
en yaysrnolarakku an an ise,co''dr WHo,
serbesiradkalerinousmasrna
veyamoekijllerin
nasebepolur(Satin,1993).Kimyasal
1994).Co' kaynakgamarn ar nrngrdaendiin- parealannras
penetrasyon
yani yadaindirekieikidesegamarnlar nrnd rektet
risndetefch edilmes
ninsebebi,
grdadadeoitk
gelebilme
maddelerden
ozelikerinin
kuwetio
ksi sonucuolusanreaktfb e5ikler
girefek9rnamadaede edimand| (Erkmen,
2000) Co"'rndezavantajl.n
ise b lerenenefeaksiyona
(Karel,1975)
siirek blr radyoaktfkaynakomasrdolaysryla
X
en sonucuodayakoyabmektedir
gi
q
p
ozel
5|nar bi istend zamanacr kapanma
3. ISINLAMAUYGULAMALARI
oinn olmamasve s,3 y g bi kEab r yanlanma
0mriinesahp olmassebebiyekaynadrn
zamana
rn amateknioi,grdala€b rcokfarkharnaca
yenierae
gerekli
mektedir.
Baslca
lygulamaar
se;bet0kenmesve
Einin bulunmas uyguanab
(Kilcast,
olarakdzetenebilir
D. 199s).Co60,
fadyo- yazvek m zret,balkvebaharatarda
hiyenjk
ka
aktl omayandodaCo$'!nndtronara
bombaF llteve dayanma
sLlresin
n yrlkselu
mesi,meyveve
d man sonucueld€ed mekteo up nijkeersana tahrlg bi tanm iirijnerindebbcekerlemrjcadele,
y nin bir yan rlrlinlideoildr D ger bir gama srn patatesve soganq bi rlrLlnlerde
filizennrenin
enkayna0oan csr37,nilkeerreaktorlerdeki
kullanrl- gelenmesi,
hasatsonrasrnda
mel,^r'e
er n ogun armEyakiqubukann
n tekrarlenmesyle
edeedii
masrlr€lerin
n uzatmaedoiayByla
dahalzun srlmektedrler. lvlallyetdaha diigiikolmannaraq- re sakanabimeerinin saoanmasve sooutmaya
qerekduyumadanuzunsijredayanaben rgrnlam€n,hemnrlkleer€nerj ka|'tr levreerineertiri
lerihemde nilkleersantra
uoratm 9 g dalarn Uretilm€s
er n giderekaz. ryorol- naraksterizasyona
(WHO,
mas,doayrsyla
bueubuklann
dasrndrsayda
bu- olaraksrraanabir
1994).GdnUmilzde
et
lunabilmeeri
g da E nlamada
tercih
sebebyle
Csr37
ter- vetavLrk
Ur(jneri ien dahaCoksrlproseslef
(Satn, 1993).
c h ed lmernektedir
€d mekte,fakatbu ydntemler
rlrunrlns merkegerek
Grdarr nlamada
kullanrlan
b r d deryontemse zindeve urrlnboyunca
scakrkaragk lag€rekl
risklerkonuslrnda
eektron
hzandrrcrlardrr.
E€klron
hzlandrrcrladamadrqndanmikrobiyal
gllven
ede ed en enerjninndfuzetme6zelig z.yrf oliq sagayamamaktadrrar
Oysarrnamada
d!0rndan, uygulama
alanryijzeyetklsninarzu' homol€n
b r nrlfuz
sozkonusu
odudundan
bu rsk
landdr ijrLlnlerle
srnridrr. iz n ver en maksmum ortadankakmaktad
r (Sdtin,1993).Bdceklerle
nda,1984de
ene! seviyesi
olan 10 Mev'dehE andnlrnLselekt
mrlcadele
ve karantjna
uyg!anralar
geqis
gaz
yasaklanmasrya
ronl.nn
birlktebir
dernlioi 8 cm kadardr lKlcast, etiendibromid nrn
1995).Elektron
hrzandrrrc
lar,Fransa'da
ticarioa alrk o usmu5,
ve D nlamabu aianda,6zelike tropik mey.r'eler
n r€nmesinde
ku an rr hae gelmtrakdonrnuttavukve kurbaga
et nin srnanmasn(Kader,
da,A.B.D.
k m zrvebeyaz
et ijrLlnlefinde
barary tir
1986).Bualandasrcaksuve sooukhala ku an maktadrr.(Lagunas
Soar, 1995).Aynl vauyguamalarnrnyansra metl bromidvebenzezamanda
bu qnlarn uygulama
alanar; hazr gF r k myasa
larn kulanrmr
v€ bu t€knikerln
kombigib
yrjzey
ternatflefde
bul!nmaka
berab€r
daarda
kontamnasyonunun
engeenmesi, nasyon
ar
a
n
[j[in yepazes
oarakbakarsak
h !bri rrnlama
ka
bir konveydr
ijzerndekitahrllann
veyabahar.tlar
o nrak Llzereeesitendiriiebimekredr
dar genit kulanrma an na sahp d€gld r (Kader,
srnlanmasr
(Saiin,1993).Buydntemin
€n onem avantajr.
c
1986).
Irrnama
sayeslnde,
ijrUner,
aternatfprohazrnnendigzamanalr p kapanabmesi.boyle seslerin
zorunu krldrgtek de ye5ken de6il,ol(K qunastktanlonratop anabilmekte,
boyecedooal
ce radyasyon
teh kesinesebepolmanrasrdrr
1995).
oarak
olgun
atm
daha
ezzetli
ve
ka
te iirijner
can,
s
Itnlamanrn
etkisteme oarak ki mekanzma ede edilrnekt€d
r. Ornekvermekgerekirse
t nlayle,H.w. i'denAmerika'ya
adaeiaoe agkanm6trr:fziksel(direkt)etk ve kmyasal rnay6ntenr
(indirekt)
olmasrna
raomenbdcekveyumurtalar
etkl Fizkseetkdegama19nlar dogrlr- gunasmrs
o."-o-unro*
183
i"*_.
y".' 4iIDA
onaylr
bilimsel
jt
papaya
vediqertropikm€yv€lerin
n Cermeyen
(D
r
eh,
2002)
F
liz€n
haldtr
rntmkilnolnraktad
se,dze k e ha5ama
vb a
menn onenmesinde
lernatfybntemler
n duylsaozeikera!s ndani5
lenmeyen
deo5rnereyol a(trq pat:tesve sooan
q b urln erdedijsilkdozarda6 nlamayeter o
maktad
r (satin,
1993).
a r, a a l n d a
G d a i n l a m ai r e m n i nk u l l a n r m
A B.D,Fransa,
Kanada,
ng ter€g b ge sms ! ke
er En
er d€ bulunan
brcoknkedeeetl iirLin
(Tablo
1).
Tablo
I
d€
belrtilen
rike
onrylanm
str
ere aveolarakt n amaproses
ninonayland
Err:lRlrsyaFed€rasyon!
ve
k€lerarasnda H rydtistan,
r.
Ukrayna
da bLrllrnnraktad
19nlamada
uyguandcak
doz sindndcak
I da
(nem,yao,protein,karbonhid'
n n b egenlerine
bilerat), srnamaanrndaks cakhkve atmosferin
(6zell
qer
kleo,
9ener ne
0 ne)ve ri nlamah zrna
(Kdre,1975) Geneke
goredeos€bmektedir
lyg!lanacak
kur!yada., nemi q dalafa
5n am!
qdaara
gore
daha
doz!tazev€ su !€ra d!s!k
yakark
Jdzddr. ornegin,meyveve s€bzelerde
top
%80-95oranndas! ve hucr€boi ukldanda
si
kadar
oksijen
b!
un
am hacmn ortadmd%20
brlyilkmiklardas! ve O, bazhserbe5t
duqLrndan,
ariar
r a dk a o u t ! r , d o a y s r yr nda m . n n e t k n i 0
(Kader,
1986) Bunab naenhergda grlbund!
Tablol. Alfabetiksnaile rlrnlamanrn
onaylanddl
triin tayrlan,(KAERI,2002)
iilkelerden
baz'lanve onaylanan
onaylanan
iiriin iayrsr
Cn
Ulkeler
onaylanan
iiriin sayrsl
55
10
42
2
I!
1
t3
3
13
8
3
5l
l6
t8
3
22
2
3
2
la
80
20
1
2
o.*.*
84i u,0".
5uriye
5
6
t6
18
26
l
5
23
fdrk dmaqlarcn klr an ablec€kdoz araklar
stdndartara
belr€nmttir.Tablo2. veTabo 3.'de
Gda l!nlamaYonetmeigve
sra5ylar:lkemiz
g 5nrraryer! rnaktad
FDAnrnb€llred
r. Standartve yonetrneklerd,"belrtilenb! s n rar tama
mengrdann k. iiesi e g lidr Yan 5terilrrlf e
deetmearnacyla
bu dozlar
I as mdsrdur!mLrnda
5ebep
15nlamd
irem gdaard. kaiie dilslltLine
ve
oab mekteve b6yec€qrdanfpazaranmas
orqanoeptik
oarakkab!
tilketc€r tar.frndan
ed eb I rl0 o Lrmsuzydnde etkienmekte
d r (Trits.h,
2000)
Tlrk G da s n amaYonetme
0, lk o arak6
yayrnanmriv€ k
Kasm 1999'daResmGazete'de
s idr d e q t k k 1 sE k m2 0 0 2 ' dgee r r e k e 5 t r l m Y
netm€k tabodabelirtlendozsn ridma
arna ek
ndakesas
ve
oarakrgrdarnadde
erinn srnanmas
q
d
a
t
€
5
s
e
r
n
n
k
u
r
!
m
a
r
,
u s ue r ,
srn
srnama
ve bu r e'nereiltlanms g daarn pazaranmas
kontrol,
denetm,tha
kf i5an5,
te5cl,isthdam,
r.
lal ve ihracatada r esasve Lrsuer icern-rekted
yaprandeqi5
klikuyarncaydnetme
2002'de
dln,
tbb gdzetmatrndaki
ner gday!ihtya(dlyan
h!n. ar ic n hazr ananq dalar kapsanrad
0r oze
I k e be .t mi91r.
Yonetme
i0 n hazrldnmdsr,
560
SayrGrdalar
n Uretm, TuketmiveDenetenrnesne Ddir Kan!n HtikrniindeKararnarnenrn
4,5,6,1,12,13\e
15 maddeleri
€ 2690sayLrTnr4 ve 10
kye AtomEnerlsKurumLr
Kdnununun
r maktad
r
rnadde
erindekihukumerne dayand
(Anonm,2002)Tnrkiye'de
bir lcar diqeriara5t
r
m aa m a e r o a r a k5( a nk i a d est n a m a t e 5 s i b ! !nmaktad
r Tcar olarakea san less qerkez
koyde 1994yr ndakLrru
musturve klynrk oarak
101PBq(3.000
000C)kapastel,rnetatek nde
ij Co5!radyoaktfkaynakka€rn€r k!
cft kapsr:l
Buftrma,
trbbimaan maktad
rlAnonirn,2003)
zemeve q da 5rnama a anar ndafaa yet goste
r rken(Anonim,
2003),
d oertessdrartrrna
amaeolarakkurLrldf
Ank.r. dak TAEK(Tijrky€ Atom
r TAEK,
1956yln
Enertrs
K!rumu)bnnyesinded
Gene Sekretedqi
da Atom EnerlisKomsyonu
a bagL
oarakkur!an,1982y nddiseBdsbdkan
qresmbirkurumolLrp;
oarakyen
denyaprldnan
grdaarn 5n
sansverme,
da 5rnarnatesslerine
rrnlanmadEr,
andrysa
hanqi
dozdrda
dnp
5rn
t n a! n andq nadar analzer gerceklestirmek,
@IDA
Hakem
bitimse!3)
onayt,
Tablo2. Tiirk crda l$rnlamaYdnetmelidi'negiire grdagruplanndabelirliteknoloiikama(lara
g6re uygulanmasrna
2002)
izin verilenrtrnlamadozlan.(Anonim,
DoZlkcy)
\4 nimlm
Maksimurn
GLDA
GRUBU
AN4AC
G r u p1 S o a a n l akrd,k e r v eW m r u a r
Depolama
srasndaf izlenme,
dn emek
cimenmevetomlrcuklanmiry
0,2
Grlp 2 Tazerneylesebzeer
geciktrnrek
a)Ol9rnlasmay
b) Boceklenmey
dn emek
c) Raiomriiniiuzatrnak
1,0
'1,0
($
GrupI Hububat,
6diitiilmil5
hububatiirilnler,kabuku
yemisler,
yaoLtohlm ar,
a) Bo.eklenmey
dn emek
b) N4kroorqanizmalan
azaltmak
c) Raiornri!niluzatrnak
c r l p 4 q i qb a l kk a b l k u
d-"nizhq'vanlarve bunlarn
a) Bazrpatotenik
m kroorqanlzmalan
azaltmak
b)Rafornfunuuzatnrak
c) Paraziter
enfeGyonarn kontroi-i
(x)
(x)
baharallar,
krr! ot ar,qe5nier
a) Bazrpatolenik
m kroorganizmiian
azaltmak
b) Rafornrunuuzatnrak
c) Parazit€r
€nfeksyon
arn kontrou
a) Bazrpatolenik
m krcorganizmalan
azaltmak
b)Boceklefmey
dn emek
Grup7 Ha),r'ansa
orijn
a) Bdceklenmey
df emek
2,5
1,0
'1,0
5,0
(XX)
5,0
1,0
2,4
dond!r!lm!t, dondurumu5
Gflp 5 Kanatl,k rn|z et ie
bunlarnilrilner (ta2eveya
(X)Mrntnun dd dEet1t)ell tr zatatlaryanrznaEn bel eaebrh
(Xl) Mininrn dozdu2eyjgtdannht]'EntkLaketnrt{rin ede.ekdLzeldebelilenebiln
l/"\, 1akc|nn izetiatlehnakinm.|az dazetlei,gdanh tiiatthdeki iiinon venakintn.]d
gllv€n
ma lesslernin
radyasyon
i0 ve rinlama
proseskontroii glbi gorevlerin
n yan sra nsan
n radyrsyondrn
koflrnmae,
rad'
saol0rve Cevren
yoaktfmaddeler
ve radyasyon
chazarn bulun
durantesiserin
v€ nrikle€r
reaktorerin
denetenyasa,tnzlikv€ ydnetmek
nres einLrygLranacak
lern hazrlanmasr
ve hak n nrikleer
en€rj e igil
ve tarafszb gilendril'
kon! ardadoqru,eksiksiz
(TAEK,
m€slgb qorevleri
de b!l!nmaktadrr
1e2003)TAEK'€
ait arartrrnaarnacsterizasyon
(Akan,2003).
sls se 199:yrlndakur!lnr!st!r
4. ISINTAMANIN
GUVENLi6i
VETUKETIGI
PERSPEKTiFi
Gamarrnlanne kadaryilksek
dozdauygud
grdalarrddyoaktfhae getrmez
n rsalygulansrn
ler (lont FAO/IAEA.,WHO
StLrdyGroup,1999)
(XX)
(x)
J,A
1,0
3,0
10,0(LXX)
1,0
1,0
1,0
analanat 1akGyJatnard.aktekikJeuygulann
ike e belflenen
dozs n rar dahaonce
Y0netme
de be didiq gib tamam€ngrdann kaitesindu
grlrendozs nrranoaraktespitedilrni5t
r Ozelkle
son:5yrdaB
A D ' d eU S D A vFeD A ' nyr on o l nl a
proses
baarylar! nlama
ning daendristrsivetop
lurnsaqlkve refah cinrjnem odayakonulmustur. son 6 yrl ieersnde
Amerika'da
bu konudd
onem admlardtrlrnD
oup, br devetkurumlr
olan "NationaRadationnformatonCentef'(Grda15nlama
8lgi Merkezi)
kurulmur
veUSDAtaraeternintn'
nndankrrmrzet ve kijmesh.yvanr
laimas,nn saokh oldlounukabuledenyasaya
(Young,2003).Gnnrjmiizde
yrnanmrstrr
tijketcil e r nb r k r s m nr nh a l ag n a m as l e m n iqnd a a r
zann€tmeer
v€ bir
radyodktfhae getrebileceqin
qrupar
n bu konudak
takm nijkeerenerjikarsrt
faaiyetlersonuc!nnamannkabuledilebiliriq
u,o"
"o.*,o0,]85
(g!n
yaz'4IDf
onaylr
bilimsel
Tablo3. A.g.D'deFDA(Foodand Drug Administration)tarafrndan kabul edilen iyonizeedici
rgrnlamauygulamalafl(olson, 1998).
U{in
Buqday,
buOday
unu
Enzme(kurutulmut
Otlar
Baharatar
Taze
veyadonmur
kiirnes
hay,vanlar
Donmus
vepakellenrnir
etlef
Sodut!mu5ciaeter
q0 etler
Dond!r!lmur
Doz (kcy)
0,2-0,5
0,050,15
0,3-0,1
Enfazla10
Enfazla1
Enfazla1
Enfazla:!
Enfazlal0
Enfazla30
Enfazla3
Er az44
2 25
Enlaza4,5
t faza]
Amat
Bdcekerle
mlcadele
F izlenrneyidn
erne
Trichnellaspiralskontroil
[,4krobiyakontrc
ve o qunasmaygecikirme
Bdcekerlemilcad€le
Bocekerle
milcadele
konlrol
lvlikrobiya
[4ikrobyakontrol
yalkontrol
N4ikrob
Mikrcbyalkontrol
steriizasyon
5amonelakontrolii
yalkontrol
N,likrob
yalkontrol
N4ikrob
1964
221 1985
r841986
t8 4 1986
1 84 1 9 8 6
1 8 . 41 9 8 6
1 8 . 41 9 8 6
r8.4.1986
2.5.1990
8.3.1995
28.9.1995
2.12.1991
2.12.1991
' sade.e NASAu2ayptagtanlad idn gecetli
(Young, ye loksin
herik
h€nazarzuanan
s€vy€yeuasmarn5tr
eriyokehedlqinsavLrnmLrgarve
2003).Oysa15nlamakor,UsLr,
sonuc!ndagrdalar
n ezzet
5 mdy€ kadafilre- qrupda b! pros€ser
r nde en (ok aragtrma ve lalsma yaplm5 g da
n n o umsuzyonde€tkilend
savyla
toplumu
ik0i
prosesid
r v€ 5u an uyguandnb r Cokybntemden na etmeyeca smslardr (Satn, 1993).Pasteulun
dahaqrjvenoldlqlrda bLrealsmaaraspatlan- 1860ardatemeni att0, bugLln
faydaarr
nere
m st r (Satin,
1993) Budurum,tilketcinn
billn! deyseh€rk€staranndankabuledilmi5ve yaygrn
lendrilmes
ninne kadaron€mi b,run5ur
o du0u olarakku lanlan b r ydntemolan pastdrizasyon,
gruparnrn
tLiketci
engeleme
n! gostermektedir.
ea gmalarsonucu
yayYaka5k100y kadaronc€,panorizasyonlnancakbundan60 senesonrayan 1920'lerde
(satin,
qeciktren
1993).
kulanrmnr
sebepler
ne tesaduftij.
ki qrnhaleqelebimirtir
cda srnarnahalenkstl olarak
kulanrlyor
ol'
kadary.prlmE
olantilketciara$F
sada,t nrdiye
maar gosterm
5tr ki, konuie g billnceu a5mr5
dahayriksekLlcret0demekpahasrna
r o i i " .-- . "cq l t I d l t t d s . b a lL e ne n - o l d - - tuketicer qrdalan
terchetmeeoi m gdstermeksrnanmrr
./t
"qr
rereksnlLrnek5medenkoklsmasfa yo a!aiedner(Sain, 1993).1994'de
At antabogesnd€
posta
yoluya
g€r!€kest
caonrsavunmLrslar,
rilenb r anketn sonuclars n amakarttlarda benzer
haberdar
bozumusgrddlar
maskelemeknagore,tijketcilerin
%72slrrnlamadan
5ekdersnlamanrn
grubun
fayda
I
rnikroorqan
znralan
domaka
beraber,
bu
%87,s'
bu
konuda
ku
an
acag
ve
cin
gelirmesi
yeteri
r
durerekzararlmikroorgan
zmaann
ir n
bilgyesahp olmadklafln beirtmiserd
ve ark.,1995)."l9nanm6gLda
tiluygunortarnolusturacagr
ddiasyldortayacrkm6 (ResLrrreccon
panbrzasyon
kar- ketirm sinz?" sorusuna
lse%45 ev€tyantrn ve
ardr (sdtin,
1993).O yrllarda
kaan %36 se kattlan ayncabu sleminsutunkompozisyonlnur rken,%19tuketmeyeceoin,
bozduounu,
enzm ve hormonldra
zardrv€rerek rarsizo dlrEunubeirtmittI Arastrmacar bu so
ve besndeqerin n!!lann,tilketicere 6 n anrnr5
€i, ba[k ve beyaz
s0ttek"ya9am'r
oldtjrdrlqilnil
takdrde
durilrdil0ilnrller srlrerek,bir anlamdafarkrnda et ijrdnlertiiketmeolanaqsLrnLrldLrglr
gunurnuzde
o madan
srnanm9g daarrndoqalol- dahao umluyanlar e deediecedine
saret€tlq
madq ydnllndeollrsanyan 9 imajrntemelinatn savunmurard
r (Res!rreccion
ve ark., 1995).
yerelbir et ijrijnijnlrnsatsrnda
mrslard
r. Hempasiorzasyon
karitar hemderrn
HattaTayvan'da
lamakdrstlaribenzersek
ldebu slern,"r
n bakteri- yaprldq qib, 9rnananrlrllnlerinuzerineLlriinLin
fJt*til'*,I**+*HH*t
f\7r
\\
\/
lY7
86 |o""-o-*,0*
{IDA
Hakemonayl bilimselyazr)
"radura"sembolinijn(5ekI
6. D eh, J F. 2002.Foodiradiation-past,pretn andrgnrgosteren
and Chemistry
1)yanera bu iirilnLlnnedenr! nland0rve 6rnlan- sentand future.RadtionPhysics
mamlrb€nz€rlefin
n neg biriskertasrd
0rbelrtillr
o. 2000. Ka tel ve grjvenligrda
7. Erkrnen,
se, hemtrlketiciler
n bu konudakbilqsihemde
ydntemi.DnnyaGrdaDergisi.
ijrct
m
iein
rt
nlama
r
er n terch ed me oran artacakt
Srnanmrsr.l|Un
5ubat2000:58-61.
(Saiin,
1993).
8. Jont FAO,4AEAATVHO
StudyGroup,1999
iffadiated
wih doses
wholesomeness
of
food
5, SONUC
techn
ca
repoir
series:890
above
10
kcy.
WHo
yaprlrn
Grdalar
n r! nlanmasr
konusunda
5 cok
Geneva.
gdstemrist
saydabl mselarattrrma
r kl, srnama
9. Kader,A.A. 1986.Potenti.app caiionsof
prosesi,
g da gijvenligagsndanoldukca
dzellikle
handng of fresh
on zingradaton in postha^rest
lir 0i se;Ljs
dner.i biraraqtr. Buproses
n gr:lven
June
fruits and veqetabes Food Technology
DA,FDA,FSiS,
IAEA,FAO,WHOg bi bir eokba19a6:111-121.
Ermszve itibafl kuruutun aW aynealtmaanya
ol
10. Karel,M. 1975.Radaton preservation
g daannkaliteve grivenlioin
n muha
onayanmrt,
"ft
ples
Fenf€of FoodScience".
Partll.
foods. nc
fazasndaketkisiortayakonulmuttur.Yukanda ma(Ed.),sf 93 129.lvlarcel
DekkefInc.,NY
Tablo1'dede gdd d 0 g bi E nlamab I qok[ilcurrent
11. Kilcast,D. 1995.Foodrradiation
kedefiilenuyguananbirydntemdir.
Yaprlan
birta- problemsand future poteniia.IntematlonaBi
km anketerin
degdsterdiolg
biiEnlamafn tijk€' odeterofation&Biodeg
fadatar:279296.
kabul
ticyedoor! sekldeanat mas durumunda,
1995.Radiatonpro'
12 Lagunas
Solar,t\,4.C.,
edilebillri0konuslrnda
0nern bir probemyas.n- cessing
of foods:an ov€rvew of scentfic princpbu
mayacaktr.
Etkinve dogru tantrrnsayesinde
les.nd clrffentstatus.lournalofFoodPrctection,
ydntenrtijketcilerce
n
dahaf.zla kabu goreceg
58(2):186-192.
ndahemde iir0n
den,hemuyguananL]ke sayrs
natussum13 Oson,D.G 1998.Scentific
lio
nde
adrs
olacak,
hem
de
talep
artrgyla
of
food.
Food
Technology,
52(1)r
mary:rrradiation
cesit
yerinlalarakbrjtilniii56-62.
rt nlanmErlriiner raflardaki
A.v.A.,Galvez,
F.C.F.
Fetc14. Resu(ecclon,
uzunvade
keticlerien ulaslabilirh:le gelecektir.
attitutes
de ise;grdakaynaklrahatszhklarda
dnemi bir her,5.M.ve Misra,S K..1995 Consumer
of a newstudy.Jo
azalmasaqlanacak,
bdyece15gil(n ve g da kayp' towardrrradatedfood:results
Protection,
58(2):193
196.
urna
of
Food
yanrndatedavive ibbl masraflalafinn azalrnag
A Gude15.Saiin,M 1993.Foodlffadiation:
k karn da azamasrya
onem olride ekonor.
c PlblishingCo. Inc. Lancaster,
book.Technom
zanclar
eldeedilecektir.
u.s.A.
16. TAEK,2003. hitp://wvwv.taek.gov.lrlflte lzasyon
ve
1.Alkan,H.2003.R.dyasyonla
NutriG.L.2000 Foodiffadiaiion.
biyolojikyiik kontro[]. httpi//www.gammapak. 17.Trltsch,
%20STERlL
dosyalar/Jra-ton 161698-718.
com/RADYASYONLU
18.WHO,1994.Safetyandnutritionaadequacy
of rr.diaiedfood.Word HealthOrganizaiion,
yoneimelio.
2. Anonim2002.GrdaErnlama
G€neva.
Tadh:15.10.2402,
sayt:24947.
Resmi
Gazere
atter
19.Young,AL 2003.Foodirradauon:
3. Anonm, 2003. http//www.gammaA government
35 ye.E, hav€we madeprogress.
pak.com/hakkimizda
htm.
ScenceAnd Po ution
Environment.
4. 8uzby,J c. ve Roberts,
T. 1996.ER5updaies peEpective.
Internatiorla,l0(2):82
88
Research
pathogens.
u.S.foodborne
disease
costsfor seven
assesment
on
20.
KAERI.
2002.
International
FoodReview
Sepi€rnbeFoctober
1996:20-25
rradiated foods.
5. eopur,U.veTamef,E.1998.G daafinrad- wholesomeness of
rame/new
re kr/food/english/f
yasyonla
GrdaDergGi,
Ocak http://www.kaeri.
m!hafaz.arr.DLinya
body,body
3/1-4lntro3.him
1994:40-44.
u,o..
o.*,o0,|87