Afet Tıbbı ve Hastane Afet Organizasyonu Amaç Afet tipleri AFET

Amaç
Afet Tıbbı ve
Hastane Afet Organizasyonu
„
Afet tanımı ve örnekleri
„
Afet planlamasının prensipleri
„
Hastane afet planının özellikleri
Yrd. Doç. Dr. Cem Oktay
Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi
Acil Tıp Anabilim Dalı
Afet tipleri
„
„
AFET
Doğal afetler
Doğal olmayan afetler (insan kaynaklı)
Bir sistemin müdahale ve yanıt
kapasitesini aşan her türlü olay
Klasik Tanımlar
„
Hastanelerin etkilenmesine göre
„
Olayın etiyolojisine göre
„
Kaynakların yeterliliğine göre
„
PICE
Doğal afetler
„
„
„
„
„
„
„
Tornado
Kasırga
Sel
Deprem
Volkanik patlama
Yangın
Kuraklı/kıtlık
1
Giderek artan afet sayısı!!!
Doğal olayın yol açtıkları
„
„
„
„
„
„
„
„
„
Yaralı ve kayıplar
Tehlikeli maddenin açığa
çıkması
Yangın
Sel
Kontamine su
Ulaşımın aksaması
Elektrik sorunları
Binaların yıkılması
…….vb.
Katrina Kasırgası – 29 Ağustos 2005
2
Yıkım
Afet tanımı
„
Tıbbi afetler toplumların sağlık beklentilerinin
karşılanması kapasitesinin yıkıcı bir güç tarafından
aşıldığı durumlarda ortaya çıkar
„
Kitlesel yaralanma (kayıp) olayları ise insan
„
Tıbbi afet planları KYO’ların yönetimi için hazırlıklardır
yaralanmalarının daha belirgin olduğu afetlerdir
Klasik Tanımlar
„
Hastanelerin etkilenmesine göre
„
Olayın etiyolojisine göre
„
Kaynakların yeterliliğine göre
„
PICE
PICE
Önek
PICE evresi
A
Statik
Dinamik
B
Kontrol altında
Sistemi bozan
Paralitik
C
Yerel
Bölgesel
Ulusal
Uluslararası
0
I
II
III
Planlanan
dış
yardım ihtiyacı
Yok
Az
Orta
Çok
Dış
yardım
durumu
Aktif değil
Alarmda
Yedekte
Gönderilmiş
PICE
Dinar depremi
Senirkent seli
İzmir seli
Körfez depremi
Dinamik, paralitik, yerel,
evre III
Dinamik, sistemi bozucu, yerel,
evre II
Dinamik, kontrol altında, yerel,
evre 0
Dinamik, paralitik, bölgesel,
evre III
Yıkıcı olamayan
Yıkıcı
„
Bombalama
„
Kar fırtınası
„
Deprem
„
İşçi grevi
„
Yangın
„
Elektrik kesintisi
„
Halk ayaklanması
„
Su kaynaklarının
tükenmesi
3
Neden afet planları?
„
Afetler daha etkili ve daha sık meydana
gelmekte
… İnsan
nüfusu artıyor
… Endüstrileşme
… Şehirleşme
… Doğal
„
„
„
„
Hastaneler akredite olmak için bu planları
yapmalıdır
artıyor
Öncelikle bölgesel düşünün
Bedel-etkin olun
Multidisipliner çalışın
Afet sırasında insan doğasını anlayın
Afetzedeler
… Acil çalışanları
… Toplum
… Medya
Öncelikle bölgesel düşünün
„
Hayat kurtarmada en önemli rol ilk yanıtı
„
Basamaklı bir yapı izlenir
„
Düzeyler
„
Polis, itfaiye, sivil savunma, ambulanslar,
…
Kentsel
…
Bölgesel
…
Ulusal
Lokal (kentsel) sistem
„
veren bölgesel ekiplerdir
„
En etkili afet yanıt sistemleri bölgesel hastane öncesi
hizmetler, aciller ve hastaneler ile yapılır
Geçmiş deneyimlerden ders al
Öncelikle bölgesel düşünün
„
Afetler daima öncelikle yerel kaynakları
etkiler
çevre değişiyor
…
„
„
çok hızlı
Afet planlamasının prensipleri
„
Neden afet planları?
Kurbanlar kaçabildiklerinde lokal hastane
ve acil servisler yaşam kurtarıcı rol oynar
„
Hemen tüm triaj, dekontaminasyon ve
doktor ve paramedikler
başlangıç tedavisel işlemleri acil
Kentsel (lokal) acil tıp hizmeti tüm afet
servislerde verilir,Hastane afet planları
planlamasının anahtar kompanentidir
kentsel sistemle entegre olmalıdır
4
Bölgesel afet sistemleri
Ulusal sistemler
„
Ulusal sivil savunma grupları
„
Sağlık Bakanlığı
„
12-24 saatte aktive olabilir
„
Sivil Savunma
„
Genelde dekontaminasyon, güvenlik, iletişim, transport
„
Ulusal afet kriz merkezi
ve temizleme işleminden sorumludurlar
„
Ülkemizde sivil savunma bu konuda henüz güçleniyor
„
Askerler
Neler yaparlar?
„
Kurumları yönlendirir
„
Finansal kaynakları organize eder
„
Eşgüdüm sağlar
Multidisipliner olun
„
Etkin planlama için
…
İtfaiye
…
Polis
…
Sağlık Müdürlüğü
…
Diğer hastaneler
…
Askeriye
…
Ulusal ve ulusal olmayan organizasyonlar
…
Katılan kurumların organizasyonu için yatay ya da şemsiye tipi
yönetim planlaması gerekir
Bedel-etkin olun
„
Kaynaklar sınırlıdır
„
Her zaman bölgenizdeki risklere uygun planlamalar
yapın
…
Deprem kuşağı
…
Trafik kazaları
…
Seller
…
…..
Hastane Planları
„
Hastane planlarınız bölgesel ve ulusal planlar ile entegre
olmalı
„
En az yılda iki kez tatbikatlar ile bu iletişim devamlılığı
sağlanmalı
5
İkna edici olun
„
İnsanların çoğu afet planları ile ilgilenmezler
„
Basit ve bedel etkin öneriler destekleyicilere çekici
Afet sırasında insan doğasını
anlayın
„
gelebilir
„
Bir afet sonrası proje üretmek için en uygun zamandır
„
İlginçtir ki felaket ne kadar büyük ise destek de o kadar
büyük olmaktadır
Afetzedeler - Kurbanlar
…
Genelde emlaklarından gitmek istemezler ve boşaltmaya
direnirler
…
Acil servis çalışanları da kendi ailelerini ve mal varlıklarını merak
eder, endişe duyarlar
…
Kaçanlar doğruca hastanelere gider
„
Genellikle ambulansı beklemezler
„
Hastane öncesi hizmetlerin kapasitesi düşük, kurbanlar ile uğraşır
„
Daha çok insanların neleri yapmayı isteyecekleri ile organizasyon
kur, yapmak zorunda oldukları ile değil
Afet sırasında insan doğasını
anlayın
„
Tüm kilit insanları sürece katmalısınız
„
Ne kadar insan planlama sürecine dahil olursa o kadar
insan anımsayacaktır
„
Görevlendirmelerde insanların sorumlulukları kendi işleri
ile ilgili olsun, işinin doğasını yansıtsın
„
Pratik yapmak esastır ve yılda en iki tatbikat yapılmalıdır
„
Masabaşı toplantılar da son derece yararlıdır
„
Planların bulunması gereken en iyi yer
insanların aklıdır
„
Her sağlık hizmeti sistemi kendi
hassaslıklarına ve gereksinimlerine
sahiptir
„
Hepsi kendine özgü planlarını
üreteceklerdir
„
Sabit bir format maalesef yoktur
„
Planlar ayrıca ‘bağış afeti’ için de
yapılmalıdır
6
Halk
Medya
„
Halk genellikle tanıdıkları ve akrabalarından bilgi almak
isterler
„
Telefon olanakları
„
Kesintisiz güç kaynağı ile birlikte
Hastane planının gereklilikleri
„
„
Tanımlama
Koordinasyon ve
kontrol
… HAP
„
(HEICS)
Aktivasyon planı
… Uyarma
… Komuta
zinciri
… Uygulama fazları
„
Komuta merkezi
… Komuta
… Kayıt
işleyişi
merkezi
„
„
„
„
„
Trafik akışı
Triaj
Dekontaminasyon
Tedavi alanları
Özel alanlar
… Aile
„
Hastanelerde: aciliyetin önceliğini belirlemek ve
sınıflandırmak, hastaların güvenliğini ve acil serviste
daha hızlı bir şekilde değerlendirilmelerini sağlamaktır.
„
Afette: “Daha çok sayıda insan için, daha çok şey yap”
… Morg
Triaj
Triaj alan güvenli, görünen ve ulaşılabilir
olmalıdır
… Acilin
Seçmek, ayıklamak, sınıflandırmak
alaları
… Medya
Bilgi isteyecektir
TRİAJ
… Gönüllüler
Triaj
„
„
girişi muhtemel en iyi yerdir
„
Çok sayıda insanı karşılayabilir olmalıdır
„
Olası bir hasarlanmaya karşı alternatif bir
alan da olmalıdır
„
Yeniden değerlendirmenin yapıldığı
devamlılığı olan bir süreçtir
„
En iyisi en basit ve tanıdık triaj sistemidir
„
START sistemi en popüler olanıdır
7
START: Simple Triaj And Rapid Treatment system
„
Minimal kategori: Yürüyebilen hasta, gözlem ünitelerine
gönder
„
Umutsuz kategori: Solunum eforu olmayan hasta, atlanır
ve müdahale edilmez (siyah)
„
Acil kategori: Anormal solunum, takipne, gecikmiş
kapiller geri dolum, siyanoz, bilinç durumu bozukluğu,
radyal nabzı alınamayan hasta. Hemen acilen hastaneye
sevk
„
Geciktirilebilir kategori: Geride kalanların hepsi. Bakım
için aceleye gerek yoktur
START
Simple Triaj And Rapid Treatment
„
Yeşil - yürüyen yaralılar
„
Kırmızı - acil (derhal müdahale)
„
Sarı - geciktirilebilir
„
Siyah - ölü
Solunum
START
Yok
Yok
Kurtarılamaz
START
Var
Havayoluna
pozisyon ver
≥30
Var
<30
Radial
Acil
Acil
Yok
Var
Kanama
Bilinç
Acil
Emirlere
uyma
Yok
Acil
Var
Geciktirilebilir
Afet Triajında Bazı Özellikler
HASTANE ÖNCESİ YANIT
Daha Önceden Olan Bir Hastalık ve Çoklu Yaralanmanın
Olay Komuta Sistemi (Incident Command System – ICS)
Etkisi
„
Olay komuta
„
Travmatik Olmayan Aciller
„
Operasyonlar bölümü
„
Özel Triaj Kategorileri
„
Planlama bölümü
„
Lojistik bölümü
„
Finans bölümü
„
8
Küçük çaplı çoklu yaralanmalı
olaylarda
Geniş çaplı çoklu yaralanmalı
olaylarda
Komuta
Komuta
Kaynak
Kurtarma-Çıkarma
Tedavi
Taşıma
Destek
Kurtarma-Çıkarma
Triaj
Tedavi
Taşıma
Incident Command System
Afet Yanıtının Evreleri
Diğer konu başlıkları
Planlama
„
Afetlerde Hemşirelik Hizmetleri
2.
Aktivasyon
„
Hastane Afet Planı (HAP)
3.
Uygulama
4.
Düzelme
1.
…
Giriş
…
Afet ve Triaj
…
Görev tanımları
…
Formlar, renkler, yelekler, kodlar
…
Yapısal olmayan tehliklerin azaltılması – risk analizi
…
Örnek stratejiler: Tahliye, HAP aktivasyonu, Örnek formlar
…
Uygulama
9