erzen şehri ve kalesi kazısı

BİLGİ FORMU
Kazının Adı:
VAN- HOŞAP KALESİ KAZISI ve RESTORASYON
ÇALIŞMASI
Kazı Alanının Bulunduğu Yer : Van İli, Gürpınar İlçesi, Güzelsu Köyü
İmar ve Tapu Durumu
: Dış ve İç Kale Hazine arazisi
Sit Durumu
:Kazı alanı 08.06.1979/A–1673 Tarih ve sayılı kararla
I.Arkeolojik Derecede sit alanı olarak tescillidir
Kazının Süresi
: 10 yıl (2007-2016)
Tahmini Toplam Kazı Gideri : 1.425.000(yediyüzellibin) YTL
Kazı Giderlerini Karşılayacak
Kurum ve Kuruluşlar
:1 -Kültür ve Turizm Bakanlığı
2- Yüzüncü Yıl Üniversitesi
3- İl Özel İdare Müdürlüğü (Van Valiliği)
4- Gürpınar Kaymakamlığı
5-Tübitak (Kazı çıkması Durumunda 2007 yılı sonu
itibarıyle projelendirilecektir.)
6- Van’daki diğer sivil toplum ve özel kuruluşlar
Kazı Evinin durumu
Depo Durumu
: Kazı Evi Olarak Güzelsu Köyündeki Milli Eğitim
Bakanlığına bağlı Yatılı İlköğretim Bölge Okulu
kullanılacaktır.
: Kazıdan çıkacak malzemeler kazı boyunca Van Müzesi ve
Yüzüncü Yıl Üniversitesi depolarında korunacaktır
Kazı Programı (10 yıl -2007-2016)
2007 Yılı Çalışma Takvimi
: Temmuz- Ağustos 2007 Kazı döneminde; Sağlıklı
topoğrafik çalışmaların ardından iç kalenin aciliyet gösteren
yerleri yanında, harem kısmında çalışmalara başlanacaktır.
2007 Yılı Tahmini kazı Gideri :150.000 (yüzellibin)YTL
2008 Yılı Çalışma Takvimi: Temmuz- Ağustos 2008 Kazı dönemi iç kaledeki harem
kısmında ve seyir köşkü kazı çalışması ve onarım çalışması
2008 Yılı Tahmini kazı Gideri : 150.000 (yüzellibin)YTL
2009 Yılı Çalışma Takvimi
: Temmuz- Ağustos 2009 Kazı döneminde iç kalede zindan
fırın ve civarının kazı çalışmasına devam edilecek.
2009 Yılı Tahmini kazı Gideri : 150.000 (yüzellibin)YTL
2010 Yılı Çalışma Takvimi
: Temmuz- Ağustos 2010 Kazı döneminde selamlıkta kazı
çalışmasına devam edilecektir.
2010 Yılı Tahmini kazı Gideri : 150.000 (yüzellibin)YTL
2011 Yılı Çalışma Takvimi
: Temmuz- Ağustos 2011 Kazı döneminde iç kale sur ve
burçlarda kazı (kuzeydoğu) çalışmasına devam edilecektir.
2011 Yılı Tahmini kazı Gideri : 150.000 (yüzellibin)YTL
2
2012 Yılı Çalışma Takvimi
: Temmuz- Ağustos 2011 Kazı döneminde iç kale sur ve
burçlarda kazı (kuzeybatı) çalışmasına devam edilecektir.
2012 Yılı Tahmini kazı Gideri : 125.000 (yüzyirmibeşbin)YTL
2013 Yılı Çalışma Takvimi
: Temmuz- Ağustos 2011 Kazı döneminde iç kale sur ve
burçlarda kazı (kuzeydoğu) çalışmasına devam edilecektir.
2013 Yılı Tahmini kazı Gideri : 125.000 (yüzyirmibeşbin)YTL
2014 Yılı Çalışma Takvimi
: Temmuz- Ağustos 2011 Kazı döneminde iç kale sur ve
burçlarda kazı (giriş burcu) çalışmasına devam edilecektir.
2014 Yılı Tahmini kazı Gideri : 125.000 (yüzyirmibeşbin)YTL
2015 Yılı Çalışma Takvimi
: Temmuz- Ağustos 2011 Kazı döneminde dış kale kale sur
ve burçlarda kazı (doğu) çalışmasına başlanacaktır..
2015 Yılı Tahmini kazı Gideri : 125.000 (yüzyirmibeşbin)YTL
2016 Yılı Çalışma Takvimi
: Temmuz- Ağustos 2011 Kazı döneminde dış kale sur ve
burçlar (kuzey ve batı) ile dış kale cami ve gözetleme
yapısında kazı çalışmasına devam edilecektir.
2016 Yılı Tahmini kazı Gideri : 175.000 (yüzyirmibeşbin)YTL
Kazı Başkanı
Kazı Kurul Üyeleri
: Yrd. Doç. Dr. Mehmet TOP
(Sanat Tarihçi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi)
: Prof. Dr. Abdüsselâm ULUÇAM
(Danışman, Sanat Tarihçi, Selçuk Üniversitesi)
Prof. Dr. Işık AKSULU
(Danışman, Restoratör Mimar, Gazi Üniversitesi)
Doç. Dr. Ahmet Ali BAYHAN
(Sanat Tarihçi, Atatürk Üniversitesi)
Yrd. Doç. Dr. Dündar Ali Kılıç
(Tarihçi, Arşiv Uzmanı Atatürk Üniversitesi )
Yrd. Doç. Dr. Hanifi BİBER
(Arkeolog, Yüzüncü Yıl Üniversitesi)
Yrd. Doç. Dr. Mustafa Oğuz SİNEMELLİOĞLU
(Şehir Planlamacısı, Dicle Üniversitesi)
Dr. Kemal ÖZKURT
(Epigraf, Yüzüncü Yıl Üniversitesi )
Dr. Gülsen BAŞ
(Sanat Tarihçi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi)
Arş. Gör. Muhammet KURUCU
(Mimar, Yüzüncü Yıl Üniversitesi)
Arş. Gör. Mehmet GÖKTEPE
(Desinatör, Yüzüncü Yıl Üniversitesi)
Arş. Gör. Eylem GÜZEL
(Sanat Tarihçi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi)
3
Elif BAŞAK
(Grafiker, Resim Öğretmeni)
Şerife KARATAŞ
(Sanat Tarihçi)
Sinan HAKAN
( Arşiv Uzmanı, Serbest Meslek)
Erkan KOÇ
(Restoratör-Sanat Tarihçi, Van Bölge Kurulu Müd.)
Aydın MIZRAK
(Mimar-Serbest, Hat İnş. A.Ş.)
Stajyer Öğrenciler(Lisans- Yüksek Lisans)
:Sultan GÜNEŞLİ
Gülnaz GÜZEL
Hakan VARDİ
Selda UYGUN
Neşe ŞAHİN
Kadir ATICI
Canan AKDAŞ
M. Taha ÇOHAZ
Fatih KARA
Nalan ÖZTURAN
Mustafa TEKTAŞ
Melek GÜNİNİ
VAN-HOŞAP KALESİ KAZISI
I.Kazının Amacı ve Önemi
Van yöresindeki Osmanlı dönemine ait kalelerden biri kabul edilen Hoşap
Kalesi’nin Mahmudi Beyleri tarafından kurulduğu ve XIX. Yüzyıl ortalarına kadar işlev
gördüğü bilinmektedir. Bundan sonra kale eşkıyalar tarafından soyulmuş ve özellikle
köylüler tarafından ahşap kısımları sökülerek götürülmüştür. Kültür Bakanlığı tarafından
biri 1970–73, diğeri 1986 yılında projesiz restore çalışmaları yapılan kale, bu haliyle
koruma altındadır. Bugün ören yeri olarak ziyaret edilebilmektedir. Kapsamlı incelemeleri
ve çizimleri tarafımızdan 1993 yılında gerçekleştirilen yapının dış ve iç kale olarak
şekillendiği yaklaşık dış kalenin sur duvarları genelde engebeli ve eğimli bir arazi üzerinde
yer aldığından düzgün bir plan göstermemektedir. Doğu sur duvarı 379.40m, kuzey sur
duvarı 247.50m uzunlukta Batı sur duvarının burçtan itibaren 22.00m.'lik kısmı sağlam
kalmıştır. Diğer kısımlar, evlerin arasında kalmış bir burcun dışında tamamen yıkılmıştır.
İçkale ise, Hoşap suyunun kenarında yükselen sarp ve dik bir kaya kütlesi üzerine
kurulmuş güneyden 123.00m, doğudan 69.00m, kuzeyden 140.00m ve batıdan da 27.60m.
uzunluğunda bir alana oturmaktadır. Kuzey, doğu ve batı yönlerden burçlarla tahkim
edilmiş yapıyı, kale beden duvarları çevrelemektedir. Ayrıca doğu tarafta ikinci takviye
duvarı kalenin tahkimatı güçlendirmektedir. Kuzey tarafta yer alan yaklaşık 18.00m.
yükseklikteki daire planlı iki katlı giriş burcu ile sağlanmaktadır. Kale içindeki mimari
yapıların büyük bir bölümü yıkılmış olmakla beraber yerleri ve tanımlanması yapılacak
kadar ayaktadır. İç kale yapıları olarak mescit, seyir köşkü, harem, selamlık, hamam, fırın
zindan ve sarnıç gibi yapılarla dıştan tahkimatı arttıracak sur ve burçlar kısmen ayaktadır.
Van ve çevresindeki kültür turizmi açısından önemli kalelerinden biri olan Hoşap
Kalesi, 1993 yılında tarafımdan “Hoşap’taki Mahmudi Beyliği Mimarisi” adlı Master tezi
kapsamında incelenmiş çizimleri yapılmış ve daha sonra bu çalışma “Hoşap’taki
Mahmudi beylerine Ait Mimari Eserler” adıyla Kültür Bakanlığı tarafından 1998 yılında
kitap olarak yayınlanmıştır. Bu nedenle Hoşap Kalesi ile ilgili hem tarihsel süreç ve hem
de mimarisi ile ilgili yeterli bir birikim meydana gelmiştir.
Mevcut durumu ile Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı bir ören yeri olarak
ziyaretçilerin gezmesine imkân verirken 2005 yılında bazı yerlerinde tehlikeler belirmesi
nedeniyle Van Valiliği tarafından turizme ve ziyaretçilere kapatılmıştır. 2006 yılında da bu
durum devam etmiştir. 2005 yılı sonlarına doğru rölöve restitüsyon ve restorasyon projesi
ihalesi yapılmış ancak müteahhit firmanın zamanında projeyi yapamaması sözleşmenin
iptaline neden olmuştur. 2006 yılında tekrar ihale edilmiş ve rölöveleri yapılarak proje
kuruldan geçmiştir. Restitüsyon ve restorasyon aşamasında yapıda kazı ve temizlik
yapılması ve bunun bilimsel bir yöntemle gerçekleştirilmesi yapının kurtarılmasında elzem
olan bir konudur. Türkiye’de yapılan restorasyon faaliyetlerinde işi zamana yayma yerine
başlayıp bitirme anlayışı, işlerin geriye dönülemez noktaya gelmesine ve yapının
tarihselliğini bitirme anlamına gelmektedir. Hem yapının bütünlüğü ve hem de içerisindeki
birimlerin ortaya çıkartılması ancak bilimsel bir kazı ile mümkün olabilir. Bu arada
Osmanlı arşivlerinden elde edilecek verilerde işin sağlam yürümesine yardımcı olacaktır.
Önemi ise, Van ve çevresinde Bitlis Kalesi ve Ahlat Kazısı dışında ortaçağ ve
Osmanlı dönemine ilişkin bilimsel bir kazı bulunmamaktadır. Bu kazı çalışması ile yöreye
farklı bir aktivite de kazandırılmış olacak aynı zamanda öğrencilerin yetişmesine katkı
sağlayacaktır. Bu kaleden elde edilecek bulgular, Van’ın kültür turizmi açısından
gelişimine katma değer katacak ve kültürel mirasın bilimsel bir yaklaşımla ele alınıp
korunmasına bir örnek teşkil edecektir.
5
II.Hoşap Kalesi’nin Konumu ve Tarihçesi
Kalenin bulunduğu Hoşap, Van Gölü'nün güney doğusunda yüksek dağlarla çevrili
bir plato üzerinde kurulmuştur. Günümüzde Güzelsu adıyla Van'ın Gürpınar ilçesine bağlı
köy durumundadır. Urartu'dan beri Van-İran ve Van Hakkâri yolu üzerinde yer alması
buranın önemini artırmaktadır. Bunun yanında kale ve diğer tarih yapılar ile eski ihtişamını
bir nebze de olsa yaşatmaktadır.
Van'a 60km Gürpınar'a 39km uzaklıkta bulunan Hoşap, içinden geçen akarsudan
adım almaktadır. Günümüzde içerisinden geçen nehrin ikiye böldüğü idari bakımdan fazla
gelişmeyen bir yerleşim birimidir. Tarihi eserlerin bulunması turizm potansiyelini
arttırmakta; bunun dışında tarım, hayvancılık ve ticaret halkın başlıca geçim kaynağım
oluşturmaktadır.
Hoşap’ın bilinen tarihi Urartulara kadar inmektedir. Bu dönemde Hoşap kalesinin
güney doğuya açılan Tuşba-Kelişin ordu yolu ile Van-Kotur doğu yolunun kesiştiği kavşak
noktasında askeri bir tesis olarak kurulduğu kabul edilmektedir. Urartulardan sonra Van
çevresi ile birlikte Hoşap Pers, İskender, Selevkid, Roma ve Bizans egemenliğinde
kalmıştır. Ortaçağda Vaspurakan Prensliği’nin şehirleri arasında yer almış ve XI. yüzyıldan
itibaren de Türklerin hâkimiyetine girmiştir.
Selçuklularla başlayan Türk hâkimiyeti, İlhanlılar döneminde devam etmiş ve bu
dönemde Vilayet-i Ermen olarak adlandırılan Van Eyaleti’nin bir şehri durumundadır.
Daha sonra Karakoyunlu hükümdarı Kara Yusuf tarafından Mahmudiler olarak
adlandırılan Kürt aşireti Hoşap'a yerleştirilmiştir. Burada Mahmudiler kendi adlarıyla
anılan bir beylik kurmuşlardır. Mahmudi Beyleri Karakoyunlu Devletinin yıkılmasından
sonra Akkoyunlu, Safevi ve en son Osmanlı idaresine girerek varlıklarım korumuşlardır.
Bölgede Osmanlı Devleti zamanında bu beylere irsi ocaklık olarak yeni bir statü
kazandırılmıştır. Bu dönemde "Mahmudi Hükümeti" olarak Hoşap ve çevresini
yönetmeye devam etmişlerdir. Özellikle Şerefname'nin verdiği bilgilere dayanarak bunlar
hakkında etraflı bilgi edinmek mümkün olmaktadır Osmanlı Safcvi mücadelelerinde
Osmanlı'dan vana tavır koyup, başarı göstermeleri neticesinde kendilerine birtakım
imtiyazlar verilmiştir. Hoşap'ta günümüze kadar büyük ölçüde sağlam kalmış kalede
yaşayan bu beyler varlıklarını 1839 Tanzimat Fermanı'nın ilanına dek sürdürmüşlerdir.
Osmanlı'nın yeni idari teşkilatlanması sonrasında Hoşap, önce Mahmudi daha sonra da
Ma'muret'il Hamid kazasının merkezi durumuna gelmiştir. Cumhuriyet Türkiye’sinde
1925 yılında kaza, 1927 yılında nahiye, 1954 yılından itibaren ise, Gürpınar ilçesine bağlı
"Güzelsu" ismiyle nahiye merkezi olmuştur. Ancak günümüzde idari yapılanmasını
gerçekleştirilmemiş ve köy olarak kalmıştır.
Hoşap Kalesi, Van-Hakkâri karayolunun kuzeyinde, Hoşap suyunun kuzey
doğusunda kurulmuş olup, daha çok "Hoşap Kalesi" adıyla anılmakla birlikte; Kale-i
Mahmudi, Mahmudi Kalesi ve Narin Kale olarak da adlandırılmaktadır. Urartu
döneminde askeri bir tesis olarak inşa edilen kale, Osmanlı Devleti'ne tabi Mahmudi
Beyleri tarafından yaptırılan şekliyle günümüze ulaşmıştır. İç kale giriş kapısı üzerindeki
inşa kitabesinden kalenin Mahmudi Süleyman Bey tarafından 1052 (1643) tarihinde
yaptırıldığı anlaşılmaktadır Aslında bu tarihten önce kalenin mevcut olduğunu Matrakçı
Nasuh'un 1548–49 senesinde Kanuni Sultan Süleyman'ın II. İran seferinden dönüşündeki
güzergâh üzerinde Kale-i Mahmudi olarak adından söz etmesi göstermektedir. Evliya
Çelebi de seyahatnamesinde 1650 senesinde uğradığı Hoşap Kalesi'nden bahsetmektedir.
XIX. yüzyıl ortalarında terk edilen kale, günümüzde Kültür ve Turizm Bakanlığına ören
yeri olarak ziyaret edilebilmektedir.
6
Genel olarak kale suyun kenarında yükselen sarp ve dik bir kaya kütlesi üzerine
kurulmuş iç kale ile bunun kuzeyinde üç yönden surlarla çevrili dış kaleden meydana
gelmiştir.
Dış kale kavisli bir şekilde doğu kuzey ve batı yönünde dolanan surlarla
çevrilmiştir. Doğuda ve kuzeyde izlenebilmekte olan surlar, batı yönde tamamen yıkılmış
durumdadır E. Çelebi dış kale için "burası aşağı dere içerisindedir. Etrafı havaleli olup
batı tarafı Hoşap nehridir. Alçak duvarlı kırk kuleli ve hendeksizdir. Bin adım çevre
uzunluğundadır. İçinde 800 kadar ev bir han bir hamam ve bir kaç dükkân vardır.
Başka bina yoktur.’’ Demektedir. Bugün içerisinde bir cami kalıntısı ile 30–40 kadar köy
evi mevcuttur.
Sur duvarları üzerinde üç burç günümüze ulaşmıştır. Doğu ve batı taraftaki
kapıların durumları belirlenememiştir. Ayrıca dış kuzeydoğu köşeye bir gözetleme kulesi
yerleştirilmiştir. İçerisinde sonradan yoğun bir yapılaşma yaşanmış köy evleri ile
dolmuştur.
Cami dış kalenin güneydoğu kesiminde bulunmaktadır. Kuzey-güney istikametinde
dikdörtgen planlı olup duvarlarının büyük bir bölümü yıkılmış vazıyettedir.
İç kale üzerinde oturduğu kayalık tepenin konumuna göre şekillendirilmiş olup,
doğu-batı doğrultusunda dikdörtgene yakın planı batıya doğru daralmaktadır. Kuzey, doğu
ve batı yönlerden burçlarla tahkim edilmiş kale beden duvarları, iç kaleyi çevrelemektedir.
Ayrıca doğu kesiminde ikinci takviye duvarı kalenin tahkimatım güçlendirmektedir.
İç kalenin giriş kapısının yer aldığı burcun batı yüzü taçkapı formunda
düzenlenmiştir Cephenin tamamı sivri kemerle kuşatılmış olup, altta asıl kapı açıklığı ile
bunun üzerinde üç dilimli kemer şeklinde bir silmeyle çerçevelenmiş kitabe ve ortadaki
armudi askı motifine ilerleyen iki aslan kabartmasından oluşmaktadır. Kapı açıklığını
orijinal som demir kapı kanatları örtmektedir. Bu kapı kanatları için E. Çelebi "Osmanlı
ülkesinde kale kapıları hep ağaç üzerine demir kaplı kapılardır ki ateş etsen ağaç yanar
demirler dökülür. Ama bu Hoşap Kalesi kapısının her kanadı üç yüz kantar Nahçivan
demirindendir. Hiç ağaç kısmı yoktur.”demektedir.
Kapıdan üç bölümlü giriş holüne buradan da kayaya oyulmuş genişçe basamaklarla
kaleye çıkılmaktadır. Bu çıkış yolundan sonra doğuya ve batıya doğru yol kale beden
duvarları boyunca devam etmektedir. Giriş burcu dışında kalenin tahkimatını arttıran 7
tane daha burç ve kule bulunmakladır. Kalenin güney kesiminde "Mahmudi Sarayı"
yapıları sıralanmaktadır, en üst kesimde yanı güney doğuda seyir köşkü yer almaktadır. Bu
bina doğu batı istikametinde uzanan on iki kenarlı bir plana sahip olup, üç katlıdır Batı
kesiminde bir seyir odası içerisinde hamamı ile güney cepheyi hareketlendiren iki kulesi
mevcuttur. Kulelerden doğudaki güvercinlik, diğeri hamamın bacası durumundadır.
Bunun hemen kuzeyinde bir fırın yer almaktadır. Batı tarafına doğru ise, harem
uzanmaktadır. Harem batı ve kuzeyde yüksek duvarlar üzerinde iki bölümlüdür. Birinci
bölümün oda ve bölüntüleri yıkılmıştır. İki katlı olduğu anlaşılan ikinci bölüm ise ortada
bir hol ve bunun iki yanında ikişer odadan müteşekkildir. Odaların pencereleri ve dolap
nişleri dikkat çekicidir.
Üçüncü ve en alt bölümde kalenin beden duvarlarım takip ederek ulaşılan selamlık
yer almaktadır. Burada ayrıca tek kubbeli küçük bir mescit bulunmaktadır. Mescidin üst
örtüsü tamamen yıkılmış vaziyettedir. Selamlık iki bölümden oluşmakta bunlardan biri
salon, diğeri de bir odadan meydana gelmektedir. Her ikisi de iki katlı bir düzenleme
göstermektedir. Bunun dışında iç kale de iki bölümlü zindan, su ihtiyacı için sarnıç
bulunmaktadır. Sağlam beden duvarları ve burçları dışında içerisinde Bey'e ait yapı
kalıntıları kalenin önemi artmaktadır.
7
KAYNAKÇA
ARSEVEN, C. Esat; "Kale" mad., Sanat Ansiklopedisi, C.II, İstanbul,1983.
ASLANAPA, Oktay; Osmanlı Devri Mimarisi, İstanbul, 1986.
ATSIZ, Emel; Van (Erciş, Gevaş, Hoşap) Türk Mimari Eserleri, (İ.Ü.Edebiyat
Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Basılmamış Lisans Tezi) İstanbul, 1969.
BACHMANN, Walter; Kirchen und Mochen in Armenien und Kurdistan, Leipzig,
1913.
BAYKARA, Tuncer; Anadolu'nun Tarihi Coğrafyasına Giriş I (Anadolu'nun İdari
Taksimatı), Ankara, 1988.
BAYRAK, M. Orhan; Türkiye Tarihi Yerler Kılavuzu, İstanbul, 1979.
BELLİ, Oktay; "Urartular" mad., Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi, C.I, İstanbul,
1986.
Evliya Çelebi; Seyahatname, (Sad. T.Temelkuran) C.III-IV, İstanbul, 1993.
GOODWIN, Godfrey; A History of Ottaman Architecture, London, 1971.
GÖYÜNÇ, Nejat; "Van" mad., İslâm Ansiklopedisi, C.XIII, İstanbul, 1988, s.194-202.
GÜZELOĞLU, Selçuk; Tanrı Haldi’nin Başkenti Van ve Çevresine Tarihi ve
Arkeolojik Bir Bakış, İstanbul, 1996.
HONİGMAN, E.; Bizans Devleti'nin Doğu Sınırı, (F. Işıltan terc.) İstanbul, 1970.
JAUBERT, Amedée; Voyage en Armenie et en Perse fait dans lesanne 1805 et 1806,
Paris, 1821.
KODAMAN, Bayram; "Osmanlı Devrinde Doğu Anadolu'nun İdari Durumu" Belgelerle
Türk Tarihi Dergisi, S.25 (Mart 1987), Ankara, 1987, s. 31-37.
Nasuh'us-Silahi; Beyanı Menazili Seferi Irakeyn (Hüseyin G. Yurdaydın), Ankara, 1976,
ÖĞÜN, Gülay; "Ortaçağ Boyunca Van Bölgesi Tarihi", Sosyal Bilimler Dergisi, S.I, Van,
1990, s. 102-132.
ÖZTUNA, Yılmaz; Devletler ve Hanedanlar, C.II, Ankara, 1989.
TOP, Mehmet; Hoşap’taki Mahmudi Beyliği Mimari (Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi),Van
1993.
TOP, Mehmet; Hoşap’taki Mahmudi Beylerine Ait Mimari Eserler, (T.C.Kültür
Bakanlığı),Ankara 1998.
TOP, Mehmet;“Hoşap Kalesi”, Kültür ve Sanat, Van Özel Sayısı, S. 32, Ankara 1997, s.
25–27.
TOP, Mehmet;“Hoşap Medreseleri”, Dünyada Van, S. 9, İstanbul, 1997, s.22–27.
TOP, Mehmet;“Hoşap Kalesi”, Dünyada Van, S. 14, İstanbul, 1998, s.16–21.
TOP, Mehmet;“Hoşap”, İlgi S. 94, İstanbul 1998, s.15-27.
TOP, Mehmet;“Van’ın Kültürel Mirası”, Cumhuriyetin 75. Yılında Van Anı Kitabı,
Ankara 1999, s.79–105.
SARAÇOĞLU, Hüseyin; Doğu Anadolu, C.I, İstanbul, 1959.
8
SEVGEN, Nazmi; Anadolu Kaleleri I, Ankara, 1959.
, "Hoşap Kalesi", Coğrafya Dünyası, C.I, S.I, Ankara, 1959, s. 80–82.
, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'daki Türk Beylikleri, Ankara, 1982.
, Hoşap Kalesi, Karayolları Bülteni, S.110, Ankara, 1959, s.16–17.
SÜMER, Faruk; Karakoyunlular, Ankara, 1984.
Şemseddin Sami; Kamûs'ul-Alam,
Şeref Han; Şerefname (Ter. M. Emin Bozaslan), İstanbul, 1990.
ULUÇAM, Abdüsselam; Ortaçağ ve Sonrasında Van Gölü Çevresi Mimarlığı, (T.C.Kültür
Bakanlığı),Ankara 2000.
ÜLGEN, A. Saim; "Hoşap (Mahmudi) Kalesi", İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.II, S.4,
Ankara, 1953, s. 83–88.
Van Gölü Çevresi Turizm ve Rekreasyon Master Planı, Turizm ve Tanıtma Bakanlığı
(tarihsiz).
Van Vilayeti Salnamesi, 1315.
Van İl Yıllığı, 1973, İstanbul, 1973.
Van Tarihi ve Kürtler Hakkında Tetebbuat, İstanbul, 1927.
YAZICIOĞLU, A. Cüzeyri; Van'ın Tarihi Kitabeleri, Ankara, 1957
ZOR, Cemil; "Hoşap Kalesi", Pirelli, S.102, 1973, s. 26-27.
9
KAZI BAŞKANININ ÖZGEÇMİŞİ VE YAYINLARI
1964 Ödemiş, Bademli Kasabası doğumlu olup, ilk ve orta öğrenimini Ödemiş'te,
liseyi Kütahya'da tamamlamıştır. 1981–1982 eğitim- öğretim yılında Atatürk Üniversitesi
Fen- Edebiyat Fakültesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü Sanat Tarihi Anabilim Dalında
başladığı lisans eğitimini 1986 yılında tamamlamıştır. 1987 yılında Kültür Bakanlığı
bünyesindeki Van müzesine, müze araştırmacısı olarak atanmıştır. Yine aynı yıl başladığı
askerlik görevini yedek subay olarak 1989 Martında tamamlamış ve Van müzesindeki
görevine dönmüştür. 1991 yılında Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Arkeoloji ve Sanat Tarihi Anabilim Dalında Yüksek Lisans eğitimine başlamış ve aynı yıl
Üniversiteye Araştırma Görevlisi olarak atanmıştır. 1993 yılında "Hoşap'taki Mahmudi
Beyliği Mimarisi" adlı tezi ile Yüksek Lisansını tamamlayarak aynı anabilim dalında
Doktora eğitimine başlamıştır. Ekim 1997 de "Erken Dönem Osmanlı Mihrapları" adlı
teziyle doktorasını almıştır. 01.06.1998 de Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen- Edebiyat
Fakültesi Sanat Tarihi Bölümüne Yrd. Doç. Dr. olarak atanmış, halen aynı görevini
sürdürmektedir. Bölümde lisans, yüksek lisans ve doktora derslerine katılmakta, lisans ve
lisansüstü eğitimde öğrencilere danışmanlık yapmaktadır. Aynı zamanda Diyarbakır Kültür
ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu üyesi olup, çeşitli bilimsel ve araştırma
faaliyetlerine katılmakta; özellikle Kültür Bakanlığının izni ile Hakkâri ve İlçelerine
yönelik kültür varlıklarının tespiti noktasında 1998 yılından beri yüzey araştırması
yapmaktadır. İlgilinin araştırma ve yayın faaliyetleri aşağıya çıkarılmıştır.
YAYIN FAALİYETLERİ
I. KİTAP
Hoşap’taki Mahmudi Beylerine Ait Mimari Eserler, (Kültür Bakanlığı),Ankara 1998.
II. BİLDİRİLER
1.“Şemdinli’deki Mimari Eserler”, Van Gölü Çevresi Kültür Varlıkları Sempozyumu
(Van, 22-25 Mayıs 1995, Bildiriler), Van 1996, s. 130-144.
2.“Hakkari ve Çevresindeki Sanat Eserleri Yüzey Araştırması 1998”, XXI.
Uluslararası Kazı Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu (Ankara, 24–28 Mayıs 1999,
Bildiriler), XVII. Araştırma Sonuçları Toplantısı, I, Ankara 2000.
3.“Hakkari’de Osmanlı Devri Mezartaşları”, XIII. Türk Tarih Kongresi (Ankara, 04-08
Ekim 1999), Ankara, Baskıda.
4.“Hakkari İli Yüksekova, Şemdinli ve Çukurca İlçeleri Yüzey Araştırması 1999”, IV.
Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Araştırmaları Sempozyumu (Van, 24-27 Nisan 2000),
Van 2000, s. 205-212.
5.“Hakkari İli Yüksekova, Şemdinli ve Çukurca İlçeleri Yüzey Araştırması 1999”,
XXII. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu, (İzmir, 22-26 Mayıs 2000,
Bildiriler), XVIII. Araştırma Sonuçları Toplantısı, I, Ankara, 2001,
6.“Erken Osmanlı Taş Mihraplarından İki Örnek: İznik Yeşil Cami ve Milas Firuz
Bey Camii Mihrapları”, Ortaçağ'da Anadolu Semineri, (Prof. Dr. Aynur Durukan'a
Armağan), (Ankara 8-9 Mayıs 2000, Bildiriler), Baskıda.
7.“Güney Azerbaycan'daki Selçuklu Mezar Anıtları”, I. Uluslararası Selçuklu Kültür
ve Medeniyeti Kongresi, (Konya, 11-13 Ekim 2000, Bildiriler), Konya 2001.
8.“Hakkari İli Yüksekova, Şemdinli ve Çukurca İlçeleri Yüzey Araştırması 2000”,
XXIII. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu, (Ankara, 28 Mayıs- 1
Haziran 2001, Bildiriler), XIX. Araştırma Sonuçları Toplantısı.
10
9.“Nasturi Kiliselerinin Plan Tipleri Üzerine”, V. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve
Araştırmaları Sempozyumu, (Ankara, 19-20 Nisan 2001, Bildiriler)
10.“Urmiye Mescid-i Cuması ve Mihrabı”, VII. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazı ve Sanat
Tarihi Araştırmalı Sempozyumu, İstanbul, 2006, s. 131–137.
11.“Şırnak İli ve İlçeleri Kültür Varlıkları-I” IX. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazı ve
Sanat Tarihi Araştırmalı Sempozyumu, Erzurum,2006, 439–446.
12.“Diyarbakır’da Osmanlı Dönemine ait Mezar Taşlarından Örnekler” Fen
Edebiyat Dergisi VIII. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazı ve Sanat Tarihi Araştırmalı
Sempozyumu, Yıl: 2005, Cilt:7 Sayı:1, Sakarya, 2005, s. 407–419
13 .“Hakkâri İli ve İlçeleri Yüzey Araştırması 2002”, XXI. Araştırma Sonuçları
Toplantısı, I,Ankara 2004.
14. “Hakkâri İli ve İlçeleri Yüzey Araştırması 2003”, XXII. Araştırma Sonuçları
Toplantısı, I, Ankara 2005
15..Hakkâri ve Şırnak İlleri ve İlçeleri Yüzey Araştırması 2004”, 23. Araştırma
Sonuçları Toplantısı, 2. Cilt, Ankara, 2006, s.225–238.
16. “Hakkari’nin Ortaçağ Ve Sonrası Kültürel Dokusu Üzerine Bir
Değerlendirme”Van Gölü Havzası Sempozyumu, 7-10 eylül 2004,Van-2006
III. MAKALELER
1. “Hoşap Kalesi”, Kültür ve Sanat, Van Özel Sayısı, S. 32, Ankara 1997, s. 25–27.
2. “Hoşap Medreseleri”, Dünyada Van, S. 9, İstanbul 1997, s.22–27.
3. “Halime Hatun Kümbeti”, Dünyada Van, S. 10, İstanbul 1998, s.227.
4. “Van Mihrabları”, Dünyada Van, S. 11, İstanbul 1998, s.16–19.
5. “Van’ın Tarihi Köprüler”, Dünyada Van, S. 13, İstanbul 1998, s.12–17.
6. “Hoşap Kalesi”, Dünyada Van, S. 14, İstanbul 1998, s.16–21.
7. “Hoşap”, İlgi S. 94, İstanbul 1998, s.15-27.
8. “Van’ın Kültürel Mirası”, Cumhuriyetin 75. Yılında Van Anı Kitabı, Ankara 1999,
s.79-105.
9. “Hakkari’deki Tarihi Eserler”, Hakkari ‘ 98 Yıllığı, Ankara 1998, s.88-100
10. “Hakkari Meydan Medresesi”, Hakkari Dergisi, S. 11.
11. “Erciş Zortul Kümbeti”, Dünyada Van, 1999, S. 16, s.23–26.
12. “Hakkâri’de Tarihi Mezarlıklar ve Mezartaşları”, Hakkâri Dergisi, S. 13.
13. “Gevaş İzzettin Şir Camii”, Dünyada Van, 1999, Sy. 20, s.18–21.
14.“Hakkari Kızıl Kümbet Mezarlığında Taş Vakfiyeli Mezar Taşları”,Hakkari
Dergisi, Ankara 2000, s.15–16.
15. Hakkâri Meydan Medresesi”,Vakıflar Dergisi, S.XXIX, Ankara,2005, 373–398.
11
IV. ARAŞTIRMA FAALİYETLERİ
Van ve Çevresindeki Türk Eserlerini Araştırma Projesi, (Destek:Yüzüncü Yıl
Üniversitesi Araştırma Fonu), 1992-1993, Yardımcı Araştırmacı.
Eski Erciş Kalesi ve Selçuklu Mezarlığı Kazısı projesi, (Destek:Yüzüncü Yıl
Üniversitesi Araştırma Fonu), 1992-1995, Kazı Üyesi.
Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki Kültür Varlıklarının Envanter
Çalışması, (Destek: D.P.T. Türk Tarih Kurumu), 1996-1999, Yardımcı Eleman.
Hakkari ve Çevresindeki Sanat Eserleri Yüzey Araştırması (Destek:
YYÜ.Araştırma Fonu), 1998, Proje Yürütücüsü.
Hakkari ve Çukurca, Şemdinli ve Yüksekova İlçeleri Yüzey Araştırması 1999
(Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü izniyle)
Hakkari ve Çukurca, Şemdinli ve Yüksekova İlçeleri Yüzey Araştırması 2000
(Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü izniyle)
Hakkari İli ve İlçeleri Yüzey Araştırması 2001(Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler
Genel Müdürlüğü izniyle)
Hakkari İli ve İlçeleri Yüzey Araştırması 2002 (Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür
Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü)
Hakkari İli ve İlçeleri Yüzey Araştırması 2003 (Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür
Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü)
Hakkari ve Şırnak İlleri ve İlçeleri Yüzey Araştırması 2004 (Kültür ve Turizm
Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü)
Hakkari ve Şırnak İlleri ve İlçeleri Yüzey Araştırması 2005 (Kültür ve Turizm
Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü)
Eski Van’ın Kentsel Dönüşüm Projesi, Van Valiliği, Sanat Tarihi Uzmanı
V.ARKEOLOJİK KAZI FAALİYETLERİ
Eski Erciş Çelebibağ Mezarlığı Kazıları, 1992–1995, Prof. Dr. Abdüsselam ULUÇAM
Bşk, Kazı üyesi,
Hasankeyf Kazısı, 2004- , Prof.Dr.Abdüsselam ULUÇAM’ın Bşk., Kazı Üyesi
Hakkâri Kızıl Kümbet Mezarlığı Temizlik Çalışması 2005, Van Müzesi ile
birlikte Bilimsel Sorumlu.
Hakkari Zeynel Bey Medresesi Kazı veTemizlik Çalışması 2005, Van Müzesi ile
Birlikte, Bilimsel Sorumlu.
Hakkari Zeynel Bey Medresesi Kazı veTemizlik Çalışması 2006, Van Müzesi ile
Birlikte, Bilimsel Sorumlu.
12