İlerleme Raporu

Transkript

İlerleme Raporu

This project is
funded by the
European Union.
Şubat 2011 Bečići Konferansından Bu Yana
İlerleme Raporu
Batı Balkanlar ve Türkiye’de
Özerk Yerel Yönetimler ile STK’lar
Arasındaki İşbirliği
10 Ocak 2013
This project is
funded by the
European Union.
Şubat 2011 Bečići Konferansından Bu Yana
İlerleme Raporu
Batı Balkanlar ve
Türkiye’de Özerk Yerel
Yönetimler ile STK’lar
Arasındaki İşbirliği
Derleyen Simon Forrester
10 Ocak 2013
Şubat 2011 Bečići Konferansından Bu Yana İlerleme Raporu
This publication has been produced with the assistance of the European Union. The
contents of this publication are the sole responsibility of the TACSO and can in no
way be taken to reflect the views of the European Union.
2
TÜRKİYE’DE ÖZERK YEREL YÖNETİMLER İLE STK’LAR ARASINDAKİ İŞBİRLİĞİ
İçindekiler
Önsöz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Terminoloji ve Kısaltmalar Üzerine notlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Teşekkürler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Bečići Konferansının Arka Planı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Bu İlerleme Raporunun Amacı ve İçeriği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Bölgedeki durumun değerlendirmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Birinci Bölüm:
Bölge Ülkelerinde Kaydedilen İlerleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
ARNAVUTLUK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
BOSNA HERSEK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
HIRVATiSTAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
MAKEDONYA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24
KOSOVA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28
KARADAĞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31
SIRBİSTAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34
TÜRKİYE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37
Bölüm İki:
Ortaya Çıkan İyi Uygulamalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
ŞEFFAFLIK & HESAP VEREBİLİRLİK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41
VATANDAŞ KATILIMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43
FİNANSMAN İŞBİRLİĞİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
KAPASİTE İNŞASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
İLETİŞİM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50
ORTAKLIK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Sonuçlar ve Tavsiyeler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Kaynakça . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
Ekler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
Ek i.
Her ulusal rapor için özet tablolar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
Ek ii
B. Balkanlar ve Türkiye’de Yerel Özerk Yönetimler ve STK’lar arasında İşbirliği - Hukuki/
Siyasi Ortamın bir Özeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
Ek iii:
Bölgesel İlerleme Raporunun Hazırlanmasında Kullanılan Kavramlar ve Görev Tanımı . . . . . . . . . . 81
Ocak 2013
3
4
Önsöz
2011 yılı Şubat ayında Bečići’de gerçekleştirilmiş olan “Batı Balkanlar ve Türkiye’de Yerel Özerk Yönetim
Kurumları ile STK’lar arasındaki İşbirliği” konferansında kararlaştırılmış olan Ulusal Faaliyet Planlarının
sonuçları üzerine hazırlanmış olan bu bölgesel ilerleme raporunu sunmaktan memnuniyet duyuyoruz.
Bečići Konferansı’nda yerel seviyede işbirliğini güçlendirmekle ilgili olarak bölgedeki ülkelerin her
biri için bu ülkeler tarafından bir dizi etkinlik kararlaştırılmıştı. Bu faaliyetlerin planlanmaları ve
kararlaştırılmaları büyük ölçüde en gerçekçi olarak gerçekleştirilebilecek olanı belirleme yaklaşımı ile
yapılmıştı. Dolayısıyla bugün Bečići’deki bu etkinlikten iki yıl sonra bir durum değerlendirmesi yapmak,
neler yapıldığını ve son olarak yapılan faaliyetlerin etkilerinin neler olduğunu ve bölge çapında yerel
seviyedeki işbirliğinin şu andaki durumunu gözden geçirmek için iyi bir zamanda olduğumuza
inanıyoruz. Elinizdeki rapor ayrıca bölgede açığa çıkmakta olan iyi uygulamaları yansıtmaya ve halen
ele alınmayı bekleyen zorluklara ışık tutmaya da çabalıyor.
Rapor katılımcı bir şekilde oluşturuldu; raporun hazırlanmasında Sivil Toplum Kuruluşları için Teknik
Destek (TACSO) projesi katılan bir dizi paydaşın araştırmaları ve deneyimlerinden faydalanıldı ve bu
nedenle de rapor tüm ülkelerden uygulamacılar ve uzmanların zengin analizlerini ve pratik tavsiyelerini
içeriyor. Raporda, ana anlatım bölümlerine ilave olarak, tek tek ülkelerin ilerleme raporlarını özetleyen
tablolara ve her bir ülkede işbirliğine yönelik yasal düzenlemelerin özetini içeren matrislere yer veriliyor.
Bölgede Yerel özel Yönetimler (YÖY’ler) ile Sivil Toplum Kuruluşları (STK’lar) arasındaki işbirliği ile
ilgilenen herkesi bu rapordan faydalanmaya ve bizleri bekleyen görevleri daha fazla gündeme getirmek
konusunda yardımcı olmaya davet ediyoruz.
Rapor Simon Forrester tarafından TACSO’nun ülke koordinatörleri ve koordinatör Sanela Klaric ile yakın
işbirliği içerisinde derlenmiştir.
Bu ilerleme raporunu faydalı bulacağınızı umuyoruz.
Palle Westergaard
Takım lideri
Ocak 2013
Ocak 2013
5
Terminoloji ve Kısaltmalar Üzerine Notlar
Terminoloji
2012 sonbaharında Sivil Toplum Kuruluşları için Teknik Destek (TACSO) projesi bölgedeki sekiz katılımcı
ülkede Sivil Toplum Kuruluşları (STK’lar) ile yerel yönetimler arasındaki işbirliğine yol gösteren kurumsal
düzenlemelerin durumu üzerine bir araştırma başlattı. Bu araştırma kimi önemli kavramları önceden
tanımlamıştı; bu araştırmanın bulguları bu raporda da kullanıldığı için bu rapor için de aynı tanımlar
kullanılmaktadır:
Yerel Özerk Yönetim (YÖY)/meclis ile sivil toplum kuruluşları arasında işbirliği için kurumsal mekanizma
terimi, geçerli yasa, düzenleme veya kararlarda tanımlandığı biçimde temel görevi yerel yönetimler/
meclis ile sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek ve desteklemek olan belirli bir
yönetim/meclis organı veya yerel yönetim/meclis tarafından atanmış bir kişi anlamına gelir. Bunlarla
sınırlı olmamakla birlikte şu sayılanlar buna dâhildir: Yerel özerk yönetimin STK’larla işbirliği bürosu;
yerel özerk yönetimin sivil toplum konseyi veya benzer sektörler arası danışma organları; birkaç hatlı
bir yerel sekretaryaya veya yerel meclise sahip irtibat görevlileri; sivil toplum için kamu fonları veya
vakıfları; vb.
Enformel işbirliği mekanizması terimi, yerel özerk yönetim/meclis ile STK’lar arasında, yasayla
veya herhangi bir başka yasal belge ile düzenlenmiş olmamasına karşın geliştirilmiş olan iyi işbirliği
uygulamaları anlamına gelir. Örneğin çevre koruma STK’ları ile yetkili bir yerel sekretaryanın yasada
böyle bir danışma zorunlu kılınmadığı veya tarif edilmediği halde başlattığı düzenli danışma toplantıları.
Siyaset belgesi terimi yerel yönetimin, STK’lar için fırsat tanıyan ortam sağlanması ile ilgili sivil toplum
stratejisi veya başka konulardaki stratejileri ve siyaset belgeleri anlamına gelir (taahhüt, iyi niyet
sözleşmesi, kamu politikalarına vatandaşların katılımı şartı, vb.)
6
Kısaltmalar
BCIF
BiH
CBO
CCC
CDNPS
CF
CoE
CoM
CRNVO
STK
CSPC
CSSA
DEI
ECNL EHO
AB
ICJ IDM IDP
IPA
LEC
LESC
LOD
LOTUS
YÖY
MoJ BiH
STK
NTS
OSCE
KÖO (PPP)
SCGCS
SDCA
STE
TACSO
UNDP
UNFPA
UNSCR
UoM Ocak 2013
Yerel İnisiyatifler için Balkan Fonu
Bosna Hersek
Mahalli Örgüt
Sivil İletişim Merkezi
Kâr Amacı Gütmeyen Sektör Geliştirme Merkezi
Topluluk Forumları
Avrupa Konseyi
Bakanlar Konseyi
Hükümet Dışı Örgütler Geliştirme Merkezi
Sivil Toplum Kuruluşu
Sivil Toplum Destek Merkezi
Sivil Toplum Destek Ajansı
Avrupa Entegrasyonu Direktörlüğü
Avrupa Kâr Amacı Gütmeyen Kuruluşlar Hukuku Merkezi
Eğitim Yardım Örgütü
Avrupa Birliği
Uluslararası Adalet Mahkemesi
Demokrasi ve Arabuluculuk Enstitüsü
Ülkesinde Yerinden Edilmiş Kişiler
Katılım Öncesi Yardım Aracı
Yerel Ekonomik Konseyler
Yerel Ekonomik ve Sosyal Konseyler
Yerel Demokrasi Programı (Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı)
Yerel, Sorumlu ve Şeffaf Yönetim ve Özerk Yönetim
Yerel Özerk Yönetim
Adalet Bakanlığı, Bosna Hersek
Hükümet Dışı Kuruluş
Ulusal Eğitim Stratejisi
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü
Kamu Özel Ortaklıkları
STK’larla İşbirliği Stratejisi
İsveç Kalkınma ve İşbirliği Ajansı
Kısa Süreli Uzman
Sivil Toplum Kuruluşları için Teknik Destek
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı
Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Kararı
Belediyeler Birliği
7
8
Teşekkürler
Bu bölgesel ilerleme raporu bir dizi farklı TACSO uzmanının ve TACSO ülke koordinatörünün araştırma
ve analizinden derlenmiş, raporun hazırlanmasında hem ulusal hem de bölgesel TACSO ofislerinin
ve Ulusal Danışma Kurul üyelerinin gerçekleştirmiş olduğu gözden geçirme çalışmalarından ve geri
bildirimlerden faydalanılmıştır; bunlar arasında Kosova’da1 yer alan sadece bu konu üzerine tavsiyede
bulunmak üzere oluşturulmuş bir grup da yer almaktadır. Dolayısıyla yazar Aida Bagic, Hajrulla Ceku,
Goran Djurovic, Slavica Drašković, Ana Efremova, Kadri Gega, Valdete Idrizi, Agron Maxhuni, Ardita
Metaj-Dika veton Mujaj, Ana Novakovic, Selma Agovic Osmanagic, Neslihan Özgüneş, Genci Pasko,
Branka Pavlovic, Branka Peuraca, Zorica Raskovic, Suncica Sazdovska ve Fikret Toksöz tarafından
sağlanmış olan paha biçilmez destek ve çabaya teşekkür etmek istemektedir.
Bölgesel düzeyde özellikle koordinasyon ve rapor yazımının denetimi için Sanela Klaric’e ve TACSO
projesinin takım lideri olarak Palle Westergaard’e teşekkür borçluyuz.
Bu raporun baş yazarı Simon Forrester’dır; ona araştırma konusunda Eda Çullu yardımcı olmuştur ve
her iki uzmanı Eurasia Social Change Ltd. firması temin etmiştir.
29 Aralık 2012
1 İsim, statüsü hakkındaki konumlara karşı önyargısızdır; ve BM Güvenlik Konseyi 1244 sayılı kararı ve ICJ’nin
Kosova bağımsızlık bildirgesi üzerindeki düşüncesi ile uyumludur.
Ocak 2013
9
10
Giriş
Sivil Toplum Kuruluşları için Teknik Destek (TACSO) olarak bilinen “Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı
(IPA) Ülke ve Bölgelerinde Sivil Toplumda Kapasite Geliştirme” projesinin uygulanması için
teknik destek hizmet anlaşması (Arnavutluk, Bosna Hersek (Bosna Hersek), Hırvatistan, Eski Yugoslav
Makedonya Cumhuriyeti (burada bundan sonra Makedonya olarak anılacaktır), Kosova, Karadağ,
Sırbistan ve Türkiye) Avrupa Birliği (AB) fonlu (EuropeAid/127427/C/SER/Multi-additional services),
Bosna Hersek, Türkiye, Polonya ve Romanya’dan bir konsorsiyum adına İsveç Kamu İdaresi Enstitüsü
(SIPU Uluslararası EU) önderliğinde yürütülen bir projedir. Projenin ana amacı sivil toplum kuruluşlarının
(STK’ların) kapasitelerini artırmak ve katılımcı bir demokrasi içerisindeki rollerini güçlendirmektir.
Bu projeden elde edilmesi beklenen ana sonuçlar şunlardır: STK’ların demokratik karar verme
süreçlerinde etkilerinin ve gündemlerini takip edebilme kapasitelerinin artırılması, STK’ların daha iyi
hizmet sunabilmeleri, STK’lar ve dış paydaşlar arasında daha güçlü işbirliğinin ve ağ yapılanmasının
oluşturulması; STK’ların toplumda daha iyi tanınmaları ve kamuoyundaki imajlarının geliştirilmesi.
TACSO’nun çabalarının bir boyutu bölgede sivil toplumun iyi yerel yönetişime katkısını artırmaya
odaklanmak yönündedir; ancak programın tüm alanlarında olduğu gibi bunun da dışavurumu ülkeden
ülkeye farklılık göstermektedir. Bir bütün olarak bu çaba büyük ölçüde, karar verme süreçlerinde
vatandaşların katılımını geliştirmek ve güçlendirmek amacıyla, STK’lar ve Yerel Özerk Yönetimler (YÖY)
arasında daha güçlü bir ortaklığa katkı sağlamaya dayanmaktadır. Bu amaçla Şubat 2011’de TACSO
projesi bölgenin sekiz ülkesinden önemli paydaşları “Batı Balkanlar ve Türkiye’de Yerel Özerk
Yönetimler ve Sivil Toplum Kuruluşları Arasındaki İşbirliği” üzerine bir konferansta bir araya
getirdi. Konferans Karadağ’da Bečići beldesinde yapıldı ve dolayısıyla TACSO tarafından ve bu belge
boyunca da ‘Bečići Konferansı’ olarak anılmaktadır.
Bečići Konferansının Arka Planı
Bečići Konferansı Batı Balkanlar’dan ve Türkiye’den yerel ve ulusal düzeydeki STK’ları, yerel özerk
yönetimlerden, merkezi hükümetlerden seçilmiş ve atanmış yöneticileri, medyayı ve uluslararası
örgütleri temsil eden 100’ün üzerinde delegeyi bir araya getirdi. Delegeler üç gün boyunca şu
oturumlara katıldılar: bölgede STK’lar ile yerel özerk yönetimler arasındaki işbirliği üzerine kurumsal
mekanizmaların haritasının çıkartılması ve böylelikle STK’lar ile yerel yönetimler arasındaki ilişkilerin
daha fazla araştırılabilmesinin mümkün kılınması; kurumsal mekanizmaların daha fazla geliştirilmesi
olanaklarının araştırılması ve bölgesel işbirliğini artırmak için ilgili aktörlerin ve paydaşların belirlenmesi.
Bunlara ilave olarak konferans tartışmaları üç tematik alanda odaklandırdı:
•
•
•
Yerel özerk yönetimlerde şeffaflık ve hesap verebilirlik ve STK’ların rolleri;
Karar Verme Süreçlerine Katılım– Yerel seviyedeki mekanizmalar;
STK’ların finansmanı, yerel seviyede yapılanlar.
Konferans ile iki önemli sonuca ulaşıldı. Bunların birincisi bilginin daha fazla yaygınlaştırılması ve
öğrenme aracı olarak ‘Batı Balkanlar’da ve Türkiye’de sivil toplum kuruluşları ve yerel özerk yönetimler
arasındaki işbirliğinin iyi uygulamaları’ üzerine bir rapor yayınlandı2. Raporda sunulan yirmi örnek,
ilham kaynağı olacak ve iyi yönetişimin asli unsurları olan önemli karar verme süreçlerine, kamu hizmeti
sunumuna ve kamusal şeffaflık ve hesap verebilirliğe Vatandaş katılımını artıracak olan yakın işbirliğini
teşvik edecek örnekler olarak işlev görmektedir.
İkinci olarak delegeler hem konferans esnasında hem de sonrasında TACSO ile çalışarak yerel seviyede
daha fazla işbirliğini sağlamak için takip edilecek işleri belirlemek üzere ulusal eylem planı taslaklarını
2
Şubat 2011 ‘Batı Balkan Ülkelerinde ve Türkiye’de Yerel Özerk Yönetimler ile Sivil Toplum Örgütleri arasında
İşbirliğinin İyi Uygulamaları’ üzerine Bečići Konferansının raporu TACSO Web sitesinden indirilebilir:
www.tacso.org.
Ocak 2013
11
hazırladılar. Bu ulusal eylem planları her bir ülkedeki kamu sektörü temsilcileri ile STK’ların ortaklaşa
çabaları ile ortaya çıkarıldı, önerilen eylemlerden çoğunda bir dizi destekçi ile işbirliği içinde bu
çalışmayı görev edinen yerel paydaşlar yer aldı. Ancak önerilen, daha zayıf bir seviyede sahipleri ve
görev edinenleri açığa çıkan, yine de delegeler tarafından öncelik olarak değerlendirilen eylemler de
oldu.
Bu İlerleme Raporunun Amacı ve İçeriği
Bečići Konferansı’nda yapılan tartışmaların ve Şubat 2011’den bu yana her bir ülkede yapılan çalışmaların
ardından bu ilerleme raporu bir dizi konuyu ele alma yönünde bir çabadır:
a. Her bir ülkede, özellikle de mevcut kurumsal mekanizmalar ve bunların işbirliğini desteklemek
noktasında ne kadar etkin olduğu ile ilgili olarak, STK’lar ile yerel özerk yönetimler arasındaki
işbirliğini güçlendirmek yönünde kaydedilen ilerlemeyi değerlendirerek, mevcut durumu gözden
geçirmek;
b. Yerel düzeydeki işbirliğinin önündeki devam eden kısıtlılıklara ışık tutmak ve böylelikle ilerideki
aşamalar için TACSO’ya ve yerel iyi yönetişimin diğer destekçilerine hala üzerinde durulması
gereken önceliklerle ilgili yol göstermek;
c. Bölge çapında değişen derecelerde de olsa görüldüğü aşikar olan çok sayıdaki iyi uygulamanın
tanıtımını yapmak ve bu şekilde örgütlü sivil toplum ile yerel yönetimler arasında etkin ortaklığı
hedefleyen diğer paydaşların ve STK’ların kapasite inşasına daha fazla katkıda bulunmak.
Amaçları bu şekilde ortaya konmuş olan bu rapor iki ana bölüme ayrılmıştır. Birinci bölüm sekiz
ülkeden her birindeki durumun özetini ve kaydedilen ilerlemeyi sunmakta; ikinci bölüm ise altı farklı
tematik alandaki uygulamaları ve kısıtlılıkları gözden geçirmektedir. Şunu da belirtmek gerekir ki
her bir ülkedeki TACSO ofisleri da Ulusal İlerleme Raporları hazırlamıştır; bu raporlara TACSO web
sitesindeki ülke sayfalarından ulaşılabilir. Ulusal raporlar bu bölgesel rapor için de ana veri kaynağı
olarak kullanılmıştır. Bu raporların özetleri ekte de görülebilir.
Bu rapor ulusal eylem planlarından herhangi birinin uygulamasının değerlendirmesi olarak
OKUNMAMALI, bugün itibarı ile STK’lar ve yerel özerk yönetimler arasındaki işbirliğinin nasıl
göründüğünün anlık bir görüntüsü olarak görülmelidir. Raporda sunulan bilgiler iki ana kaynaktan
derlenmiştir: her bir TACSO ulusal ofisi tarafından üretilmiş olan Ulusal İlerleme Raporları ve her bir
ülkede önemli paydaşlardan bir örnekleme yöneltilmiş olan anketlerden sağlanan geri bildirimler
üzerine raporlar. Bu ‘anket geri bildirim raporları’ da TACSO ofisleri tarafından hazırlanmış ve üyeleri
her bir ülkedeki Bečići Konferansına ve diğer konferanslara katılmış delegelerden oluşan çalışma
gruplarına danışılarak düzenlenmiştir.
Bölgedeki durumun değerlendirmesi
Bečići Konferansı itibarı ile durum, Şubat 2011
Bečići Konferansı bir dizi bölgesel eğilimi teyit etti: Tüm ülkelerde yasal ve düzenleyici ortam, STK’lar
ile yerel özerk yönetimler arasındaki işbirliğine önemli ölçüde izin verir niteliktedir; ancak uygulamaya
yönelik rehberlik ve kapasite zayıftır; yerel yönetimlerin şeffaflığı ve hesap verebilirliği açısından ve
STK’ların bu konuları izleyebilme yeterlilikleri bakımından daha kat edilebilecek çok yol vardır ve STK’lar
ile yerel seviyedeki yetkililer arasındaki işbirliği için ilişkileri yapılandırmaya yardımcı olacak siyaset
belgeleri bakımından bölge çapında önemli ölçüde farklılıklar mevcuttur. Ayrıca yerel bütçelerden STK
faaliyetlerini finanse etmek için ayrılan fonlar için mekanizmalar ve prosedürler ya yetersizdir ya da iyi
uygulanmamaktadır. STK’lar ile yerel yönetim arasında iletişim için etkin stratejilerin de kimi örnekleri
mevcuttur.
Bečići konferansında incelenen zorluklar karşısında katılımcı ülkelerin çoğu bu zorlukların çeşitli
yönlerini ele alan kendi eylem planlarını hazırladılar ve Şubat 2011’den bu yana da yerel seviyedeki
işbirliğini güçlendirecek kimi adımlar attılar. Bu adımlardan bazıları doğrudan TACSO programları
12
tarafından desteklendi, diğerlerinde ise başka destekçiler vardı veya bunlar mevcut programlara ve
reform süreçlerine ilave ivme katacak adımlar oldular.
Şubat 2011’den bu yana
Bölgede çeşitli seviyelerde faaliyetler ve müdahaleler gerçekleşti. Ağırlıklı olarak yukarıda ifade
edilen öncelikler ışığında yürütülen faaliyetler ya eğitim verilmesi, izleme sistemlerinin geliştirilmesi
ve uygulanması, ya da STK’lar ile yerel yetkililer arasında işbirliğini geliştirmek üzere üzerinde
anlaşılabilecek stratejiler ve prosedürler üzerine devam eden tartışmaların kolaylaştırılmasına ilişkin
oldu. Kapasite inşası ile ilgili olarak TACSO projesi özellikle devredeydi. Örneğin Bosna Hersek’te çoğu
görece küçük ve uzak belediyelerden 156 STK temsilcisi yerel fon kaynaklarına proje teklifleri hazırlamak
konusunda eğitim almış, diğer önemli paydaşlara da kapasite inşası konusunda nasıl önderlik edileceği
gösterilmiştir. Karadağ’da Belediyeler Birliği işbirliği kapasitesini güçlendirecek unsurlar içeren bir
Ulusal Eğitim Stratejisini uygulamaktadır.
Hırvatistan’da STK GONG ve Şehirler Birliği araştırma programı, Yerel, Hesap Verebilir ve Saydam
Hükümet ve Özerk Yönetim (LOTUS) aracılığıyla, izleme faaliyetlerinin ve raporlamanın, işbirliği
anlaşmaları konusunda daha iyi bilgilendirme yapmak konusunda şeffaflık ve hesap verebilirliği
geliştirecek araçlar olarak kullanılması bakımından önemli çalışmalar gerçekleştirildi. Kosova’daki
Kosova Demokratik Enstitüsü gibi STK’lar yerel yönetimin performansı üzerine izleme raporlarını
yayınlamak için web sitelerini kullanıyorlar. Hem Makedonya’da, hem de Sırbistan’da TACSO ulusal
ofisleri saydamlık üzerine odaklanan sempozyumları ve yerel raporları destekledi ve buna uygun
olarak da bir dizi yerel belediye kamuya bilgi sunumlarını geliştirecek adımlar attılar.
Bečići‘den bu yana yapılan faaliyetlerden birçoğu bu tartışmaları bölgesel seviyeden ulusal seviyeye
aktararak devam ettirecek etkinlikler oldu ve birçoğu da ülkelerde halen devam eden tartışmaları
sürdüren etkinlikler oldu. Bunların kimilerinde atılacak adımlar somut olarak taahhüt edilirken
diğerlerinde, örneğin Arnavutluk’taki Belediyeler Birliği’nin araştırma projesinde etkinin ne olacağı
henüz net değil. Bazı ülkeler için Bečići Konferansı ihtiyaçların tekrar teyit edilmesi ve daha önce
atılması kararlaştırılmış adımlar için yeni motivasyon anlamına geldi. Örneğin Karadağ’da İçişleri
Bakanlığı, Belediyeler Birliği ve Hükümet Dışı Kuruluşlar Geliştirme Merkezi (CRNVO) arasındaki bir
ortaklık STK’lar ile yerel hükümet arasındaki işbirliği için işleyiş rehberinin taslağının çıkartılmasını
destekledi. Makedonya’da ise Topluluk Forumları modelinin daha fazla belediyeye yaygınlaştırılmasına
verilen destek sürdürüldü. Türkiye’de faaliyetlerin düzeyi nüfusa ve belediye sayısına oranla hala düşük
ama Kent Konseyi mekanizmasının yaygınlaştırılması yavaş da olsa devam etti.
Arnavutluk delegeleri Bečići Konferansı Çalışma Gruplarından biri esnasında
Ocak 2013
13
İki yıldan kısa bir süre (Bečići Konferansı‘ndan bu raporun taslağının hazırlanmasına kadar) belki
bölgedeki faaliyetlerin etkisini teyit edebilmek için çok kısa da olsa , bu ilerleme raporunda anlatılan
kimi adımlar önemli sonuçlar verdi. STK-belediye işbirliğine rehberlik edecek daha fazla sayıda yerel
seviye stratejisi kararlaştırıldı (örneğin Makedonya’da) ve kararlaştırılan işleyiş rehberleri yayınlanarak
yerel yönetimlere dağıtıldı (Karadağ). Yerel yönetimler STK’ların yerel yönetişime getirebilecekleri katma
değeri gitgide daha fazla farkediyorlar (örneğin Kosova’daki Belediye Meclisinin Topluluklarda Güvenlik
konusunda izlediği yol ve Sırbistan’da ‘Kalbimizdeki Yerler’ ödül programının başarısı), bazı ülkelerde
de belediyeler STK’lar ile koordinasyonlarını daha iyi bir seviyeye getirmek için insan kaynaklarını
artırıyor (Hırvatistan) ve STK’lar ile projeler geliştirmek konusunda kapasitelerini geliştirmek için aktif
olarak eğitim talep ediyorlar (Arnavutluk). Saydamlık konusunda mesafe kaydedildi ve artık STK’lar ile
işbirliğini desteklemek üzere yerel yönetimlerden temin edilen daha fazla fon mevcut, ama Hırvatistan,
Makedonya ve Karadağ ile ilgili olarak bildirildiği gibi bu olumlu sonuçların, fonların dağıtılması ile ilgili
açık ve rekabete dayalı süreçlerin daha yaygın kullanımı ile geliştirilmesi gerekiyor.
Devam eden zorluklar
Tüm bölgede kimi ortak zorluklar halen geçerli:
•
•
•
•
14
Yasal ortam genel olarak işbirliğini desteklemek üzere gelişkin olsa da halen düzenleyici
çerçevelerde iyileştirme yapılması gereken alanlar mevcut (örneğin yerel bütçelerden STK’ları
finanse etmek için fonların kullanılmasına ilişkin olarak) ve ulusal siyaset belgelerinin işbirliğinin
koşullarını ele alması gerekmekte (Sırbistan ve Türkiye);
Farklı ülkelerde ve farklı sektörlerdeki kapasite düzeyleri değişik, bu nedenle bölge çapında
işbirliği know-how’ını geliştirmek için yapılacak yatırımlara son derece ihtiyaç var. Bu hem
yerel yönetimler hem de farklı ihtiyaçları olan STK’lar için geçerli. Örneğin Makedonya’da küçük
belediyelerdeki zorluk sınırlı insan kaynağına sahip olmaları, dolayısıyla da STK’lar ile işbirliği
konusundan sorumlu kişilerin bu sorumluluğun yanı sıra birçok diğer sorumluluğu üstleniyor
olmasıdır. Sırbistan’da işbirliği için izleme sistemleri oluşturmak ve işletmek konusunda her iki
sektörde de bir kapasite zayıflığı söz konusudur;
Ülkelerin kırsal ve uzak bölgelerindeki topluluklar, zayıf örgütlenmiş sivil toplum ve çok geniş
bir bölgeden sorumlu yerel idareler ile işbirliğine yönelik adımlar konusunda en az aktif
olanlardır. Bu tür bağlamlarda işbirliğine yardımcı olmak için stratejiler geliştirilmelidir;
Bölgede hem STK’larda hem de yerel özerk yönetimlerde zengin bir dizi iyi uygulama ve çeşitli
deneyimler mevcuttur ve işbirliği için bir dizi işleyebilir model ve işleyiş vardır ama işbirliği
uygulamalarının yaygınlığı sınırlıdır ve bu konuda bir atalet mevcuttur. Dolayısıyla halen bölgede
ağ örgütlenmesi oluşturmanın güçlendirilmesine ve yerel yönetişimin, idareler STK’larla
daha fazla işbirliği yaptığı ölçüde daha adil, daha etkin ve daha etkili olduğunu gösterecek
kampanyalara ihtiyaç vardır.
Birinci Bölüm:
Bölge Ülkelerinde Kaydedilen İlerleme
Raporun bu bölümünde her bir ülkede Bečići Konferansı’ndan önceki ve konferanstan bu yana olan duruma
kısaca bakacağız. Ülke özetleri konferansta aktarıldığı şekilde algılanmış olan durumu, konferanstan bu
yana yapılan faaliyetleri ve çalışmaların sonuçlarını, ayrıca halen devam eden güçlükleri, daha katılımcı
bir yönetişime STK’lar ile yerel idareler arasındaki işbirliği aracılığı ile sağlanmış olan ‘katma değere’
özgün örnekleri ve etkin bir işbirliği için daha fazla kapasite inşa etmek için çabalar üzerine yorumları
kapsamaktadır.
Bu özetlere ilave olarak Ekler’de her bir ülke için ilgili yasaların, düzenlemelerin ve diğer ilgili siyasi belgelerin
listeler ile TACSO tarafından olanak sağlanan özel faaliyetleri ve bunların etkilerini özetleyen tablolar yer
almaktadır.
ARNAVUTLUK
Arnavutluk Anayasası ve bir dizi kapsamlı mevzuat STK’lar ile yerel yönetimler arasındaki işbirliği için
görece elverişli bir ortama doğru yol almaktadır. İlgili düzenlemelerin ve siyasi belgelerinlisteleri
Ek’te bulunabilir ama aşağıda Bečići Konferansı’na kadar olan dönemdeki duruma genel bir bakış ve
işbirliğini destekleyen sektörler arası politikalara kimi örnekler sunulmaktadır.
Aralık 2006’da Arnavutluk hükümeti 2007 -2013 dönemi için Yerel Yönetimlerde Ademi Merkezileştirme
Stratejisini kabul etti. Burada iyi yönetişim, etkin yönetişim, yerel demokrasinin güçlendirilmesi ve sivil
katılımla ilgili bölümden aşağıdaki alıntı yapılabilir:
“Ademi merkezileştirme stratejisi ve bu çerçevede yapılan reformlar karar süreçlerine geniş sivil katılım
için yasal olanaklar yarattı; burada amaç hizmetlerin kalitesini topluluklar lehine yükseltmektir.”
Mart 2005 tarihli Sosyal Yardım ve Sosyal Bakım kanunu belediye meclisinin “sosyal destek ve sosyal
bakım için ulusal ve bölgesel planlar doğrultusunda hükümet dışı kuruluşlarla (STK), dini kurumlarla ve
Sivil Toplum temsilcileri ile işbirliği programlarını hayata geçirmesini” şart koşmaktadır. Bir diğer örnek
Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine dayalı Toplum Yasasıdır. Bu Yasa ‘karar süreçlerine katılım’ konusuna
değinmekte ve STK’ların bu hususa kendi iç yönetimlerinde riayet etmekle yetinmeyip aynı zamanda
eşit katılımın hayata geçmesini sağlamakta bir rol oynayabileceklerini önermektedir.
Ancak, bu politikaların uygulanmasının önünde kimi temel sıkıntılar vardır. Birincisi yasa,
hem ulusal hem de yerel düzeyde STK’lar ile işbirliğine olanak tanısa da, Arnavutluk’ta herhangi bir
yönetim kademesinde STK katılımını güvenceye alan herhangi bir özel düzenleme yoktur. İkincisi
farklı sektörlerde vatandaşların ve STK’ların katılımını öngören çeşitli strateji belgeleri sadece merkezi
hükümetin perspektifinden kaleme alınmıştır ve dolayısıyla ilgili icracı bakanlıkların STK’lar ile merkezi
serviyede ilişkiler geliştirmesini desteklemekte, yerel yönetim yapılarını dâhil etmemektedir.
Bečići Konferansı’nda dile getirilen ve halen de son derece geçerli olan işbirliğinin önündeki üçüncü bir
engel kapasite ile ilgilidir – hem kamu kurumları, hem de STK’lar ile ilgili olarak. Bu anlamda düzenleyici
çerçevelerin sunduğu ama kapasite veya yeterlilik olmadığı için kaybedilen fırsatlara daha yakından
bakmak faydalı olacaktır.
Yasa uyarınca Arnavutluk’ta yerel yönetimlerin örgütsel yapısı yerel karar verme yetkisini belediye
meclislerine vermektedir. Yerel seviyede yerel özerk yönetimler ile STK’lar arasındaki işbirliği
mekanizmalarını kurumsallaştırmak konusunda yasal yetkiye sahip önemli yapılar bunlardır.
Arnavutluk’ta Yerel Yönetimlerin Örgütlenmesi ve İşleyişi üzerine kanunun “Açık meclis toplantılarının
örgütlenmesi” üzerine 34. Maddesinde bu açıkça tanımlanmaktadır. Bu maddede şöyle ifade
edilmektedir: ‘Belediye meclisi toplantıları kamuya açık olmalıdır. Her vatandaş meclis tarafından
Ocak 2013
15
onaylanacak yönetmeliğe uygun olarak Belediye Meclisi toplantılarına katılabilir.’ Dahası Kamuya
Açık Toplantılara ilişkin özel bir yönlendirme de vardır: Bütçenin onaylanması ve üzerinde değişiklik
yapılmasına, kamu mallarının mülkiyetindeki veya kullanım hakkındaki bir değişikliğin onaylanmasına,
tüm yerel vergilerin, resim ve harçların oranları üzerine kararlara ilişkin olarak Kamuya Açık Toplantılar
yapılması zorunludur. Toplantılar meclisin yönetmeliklerinde belirlenen biçime uygun olarak farklı
şekillerde vatandaşlara açık toplantılar, uzmanlarla, kurumlarla veya STK’larla toplantılar olarak
örgütlenmeli veya yerel referandumlar örgütleme girişimleri yapılabilmelidir.
Ne yazık ki STK’lar bu fırsatları kullanmak konusunda iyi örgütlenmiş veya aktif değillerdir. STK’ların
Kamuya Açık Toplantılar gibi yerel mekanizmalara ne ölçüde katıldıklarını gösterecek kapsamlı
araştırmalar mevcut olmamakla birlikte Arnavutluk’taki TACSO ofisi masabaşı çalışmaları ve belediye
web sitelerinde yaptığı araştırmalar aracılığıyla sadece dört büyük belediyede STK’ların resmi
istişarelere katıldığına dair bilgi bulabilmiştir. Ve bu belediyeler bile örgütlü sivil toplumdan ziyade
bireysel aktivistlerle ilişkili gibi görünmektedir.
Arnavutluk’ta atılan adımların en önemlilerinden biri sivil toplum kuruluşlarını desteklemek için
oluşturulmuş ayrı bağımsız bir ajansın kurulması olmuştur. Sivil Toplum Destek Ajansı (CSSA) 2010
yılında Arnavutluk’ta sivil toplumun sürdürülebilir gelişimini ve sivil katılımın seviyesini artırarak
demokrasiyi geliştirmeyi amaçlayan sivil girişimler için elverişli şartların yaratılmasını teşvik etmek için
oluşturulmuştur. Dolayısıyla bu ajans merkezi bir organ olmakla birlikte, doğrudan yerel STK’ların kendi
yerel yetkilileri ile işbirliği yapabilmeleri için kapasite geliştirmeyi desteklemekte kullanılan araçlar
ve mekanizmalar geliştirmiştir. Esasen Eylül 2010’da ajans ilk küçük hibe programını başlatmıştır; bu
programın kıstasları uyarınca hak kazanan toplam 52 STK’dan 20’si yerel konuları ele alan projeler
uygulayabilmiştir. Bu projelerin yüzde 12,5’inde amaç vatandaşların topluluklarının gelişimi için
katılımcı süreçlere teşvik edilmesi, yüzde 18’inde ise STK’ların kamu politikalarının oluşturulmasındaki
ve uygulanmasındaki etkilerini artırmak olmuştur. Şunu da söylemekten memnuniyet duyuyoruz
ki Arnavutluk TACSO ofisinin 2011’de AB-fonlu hibe programları için Öneri Çağrıları kapsamında
yerel yönetim temsilcilerini eğitim ve bilgi paylaşımı faaliyetlerine dâhil etme yönündeki çabaları
belediyelerin STK’lar ile proje geliştirme kapasitelerini artırma yönünde daha fazla destek aramaları ile
sonuçlanmıştır.
“Arnavutluk sivil toplum için görece elverişli bir yasal çerçeve sunmaktadır ama istenen sonuçları
elde etmek etmek ve olumlu gelişme kaydetmek yönünde etki yapmanın sivil toplum için güç
görevler olduğu anlaşılmaktadır; sadece kendi içerisindeki güçlüklerden veya sınırlı diyalogdan
ya da devlet ile görece verimsiz etkileşimlerden dolayı değil, aynı zamanda vatandaşların önemli
kurumlara, süreçlere ve hatta üçüncü sektörün kendisine yönelik genel olarak güvensiz olan
tutumlarından da dolayı. Bunlar, bir kere tek bir unsurda bile kötü performans görüldüğünde, her
yönden olumsuz tepkileri tetikleyen bir kısır döngüye işaret etmektedir.”
Arnavutluk için CIVICUS Sivil Toplum Endeksi Analitik Ülke Raporu, IDM 2010
Arnavutluk delegelerinin Bečići Konferansı sonrası planı üç ana faaliyet alanına odaklanıyordu: yerel
yönetimlerin şeffaflığı ve hesap verebilirliği nasıl sağlandığının daha iyi izlenmesi; yerel katılımcı
süreçler üzerine daha fazla araştırma ve analizin gerçekleştirilmesi ve STK’lar ve yerel yönetimlerin
ortaklaşa AB-fonlu projeler geliştirmek ve uygulamak için kapasitelerinin artırılması.
Birinci ve ikinci faaliyet alanları ile ilgili olarak, CSSA’nın devam eden küçük hibe programı önemli
katkı yapmıştır. Kasım 2011’de gerçekleştirilen üçüncü Proje Teklif Çağrısında toplam 69 proje onaylandı,
bunların 15’i doğrudan yerel yönetişim ve sivil toplum ortaklığı ile ilgiliydi. Bu 15 proje arasından
Arnavutluk Belediyeler Birliği ve “De Gasperi Enstitüsü” tarafından uygulanan bir tanesi yerel kalkınma
politikaları ile ilgili olarak yerel yönetim yapıları ile STK’lar arasındaki destek, işbirliği ve ilişkinin
değerlendirmesini yapıyordu. Proje sürecinin bir bölümünde yerel düzeyde çalışan her tür STK’dan
temsilciler ile bir dizi belediye meclisi üyesi ve belediye yöneticisi bir yuvarlak masa tartışmasında bir
araya getirildi. Tüm yerel paydaşlar tartışılarak yerel düzeydeki katılımın ilkeleri, düzeyleri ve adımları
üzerine görüşlerini dile getirdiler ve yerel yönetim yapılarının sivil toplum kuruluşlarına sürdürülebilir
16
etkileşim araçları ve alanları tanımadığı üzerine odaklandılar. Bu ilerleme raporu hazırlanırken bu
etkileşimin etkisi henüz bilinmiyordu ancak katılan STK’lar ve yerel yönetimler bir değişim sürecine
girmeyi taahhüt etmişlerdi.
Bir başka yenilikçi proje de Tiran’da yer alan Habitat Gelişimi için Ortak Plan Enstitüsü tarafından
yaşama geçirildi. Bu örgüt Kamza’daki yerel yetkililer ile ilişki kurarak Toplulukların yönlendirdiği
planlama ve kalkınma uygulamaları için kılavuzluk etti. Bunun için kullanılan bir dizi yöntem mevcut
ama sürecin kalbinde mahalli örgütler tarafından yönlendirilen katılımcı planlama toplantıları yer
almaktadır. Bu toplantılar sayesinde Mahalle Kalkınma Gündemleri oluşturulur ve bunlar da daha
sonra mahalli örgütler tarafından belediye yetkililerine sunularak onlarla müzakere edilir ve idarelerin
stratejik planlarına dâhil edilir.
STK’lardaki siyasi konularda yerel yetkililerle ilişkiye geçmek ve hizmetler sağlamak için yerel toplumsal
anlaşmaların arayışına girmek konusundaki kapasite ve kararlılık eksikliğine karşın Arnavutluk’ta
STK’ların çeşitli yerel mecralar aracılığı ile yerel düzeydeki tartışmalara katkıda bulunduğu
konusunda artan bir farkındalık mevcuttur. Arnavutluk’ta mevcut mevzuata göre işletilen 71 özel yerel
televizyon ve 56 yerel özel radyo istasyonu vardır. Bu yerel medya doğal olarak esas olarak yerel konular
üzerine odaklanmaktadır ve programlarına sık sık yerel politikaları tartışmak üzere yerel politikacıları,
yerel idarecileri ve sivil toplum temsilcilerini davet etmektedir. Buna iyi bir örnek Berat şehrinde yaşandı.
‘TV-Berati’de 2011’de “kadınların siyasette temsili” üzerine odaklanan yerel bir tartışma gerçekleştirildi.
Tartışmayı ve televizyon programını organize edenler “Karar Süreçlerinde Eşitlik” isimli bir kadın STK’ları
ağı idi.
Açık ki Arnavutluk’ta ele alınması gereken halen devam eden ve en acil zorluklardan biri hem
yerel STK’larda, hem de onların yerel idarelerdeki denklerinde etkin işbirliği için kapasite gelişimini
sağlamaktır. Belediyelerin çoğu katılımı artırmak konusunda iyi niyet göstermekle kalmamış, aynı
zamanda çeşitli projeler uygulayarak bu konuyu üstlendiklerini de göstermişlerdir. Örneğin Katılımcı
Bütçe Hazırlığı uygulaması genel olarak kabul edilmektedir ve Shkodër, Elbasan Durrës, Vlorë, Berat
ve Fier gibi büyük belediyelerde özellikle iyi uygulanmaktadır. Ancak genellikle katılımın niteliği
kırılgan ve kuşkuludur ve özellikle sürdürülebilir değildir, çünkü az sayıda bireysel aktivist
tarafından yürütülmekte, örgütlü sivil toplumun önemli bir katkısı olmamaktadır.
Arnavutluk’un ağırlıklı olarak tarımsal bir ekonomi olduğu düşünülürse, kırsal toplulukların sivil
toplum kuruluşlarının izolasyonu ve eksik temsili (bu Demokrasi ve Arabuluculuk Enstütüsü’nün
(IDM) görüştüğü STK temsilcilerinin yüzde 70’inin görüşüdür/Civicus Örgütlenme Anketi) yerel
seviyedeki işbirliği potansiyelinin önünde engel teşkil eden bir diğer temel zaaftır.
BOSNA HERSEK
Hem ulusal birim seviyesinde ve hem de yerel özerk yönetimler seviyesinde STK’lar ile yerel otoriteler
arasında etkin bir işbirliğini destekleyecek oldukça kapsamlı yasal hükümler ve belediye tüzükleri
mevcuttur. Örneğin 2010 yılında Bosna Hersek Bakanlar Konseyi, Bosna Hersek kurumlarında yasa
taslaklarının hazırlanmasında Danışma Süreci Kurallarının uygulanması üzerine bir raporu kabul etti.
Bu raporda kamusal danışma sürecinin güçlendirilmesi üzerine tavsiyeler ve sonuçlar yer almaktadır.
Benzer bir şekilde Sırp Cumhuriyeti Hükümetinin Yerel Özerk Yönetişim Stratejisi de, yeni Yerel Özerk
Yönetimler Yasası taslağında yerel özerk yönetimlerin STK’lar ile işbirliğini teşvik etmek için açıkça
tanımlanmış yetkilerini içermektedir. 2010 yılında Sırp Cumhuriyeti İdare ve Yerel Özerk Yönetişim
Bakanlığı içerisinde yeni bir dahili organizasyon oluşturuldu ve bu organizasyon bünyesinde Toplantı
Sistemi, Siyasal Örgütler, Vatandaş Birlikleri ve Vakıflar ve Ulusal Azınlık Konuları Departmanı oluşturuldu
(yasal hükümlerin listesi EK 1’de bulunabilir). Kamu sektörü ile sivil toplum arasındaki ilişkinin işleyişi,
ulusal düzeyde, Bakanlar Konseyinin Hükümet Dışı Kuruluşlarla İşbirliği Anlaşması ile etkin bir şekilde
düzenlenmiştir. Bu Anlaşma yerel düzeyde belediyeler ile STK’lar arasında bu tarz Compact3 -benzeri
3 ‘Compact’ Büyük Britanya’da hükümet ile sivil toplum arasında yapılmış bağlayıcı olmayan bir anlaşmaya
verilen isimdir. Bu tür anlaşmaların ilki ulusal düzeyde1998 yılında Blair hükümeti ile yapılmış ve o günden bu
yana da yerel biçimde Birleşik Krallık’taki her türden yerel yönetimler ile sivil toplum arasında tekrarlanmıştır.
Ocak 2013
17
anlaşmaların müzakere edilmesinin önünü açtı. 2009’da 300’ün üzerinde STK tarafından kurulmuş olan
ve ‘Sporazum Plus’ olarak bilinen bir ulusal ağ örgütlenmesinden STK’lar bu müzakerelere önderlik
etti. Bu ağ örgütlenmesinin çalışması 2011 yılı başlangıcı itibarı ile Bosna Hersek’teki 142 belediyeden
75’inde bu anlaşmaların hazırlanması ve imzalanması sonucunu doğurdu. 4
Bu işbirliği anlaşmaları her bir belediyenin ve STK’ların ortaklaşa kararlaştırılan değerler ve ilkelere ve
bunların uygulanmasına ilişkin günlük uygulamadaki ortak ve ayrı ayrı sorumluluklarını açık bir şekilde
tanımlamaktadır. Anlaşmalar belediyeler ile sivil toplum arasındaki ilişkilere dair, üzerinde mutabık
olunacak düzenlemelerin geliştirilmesini desteklemekte ve savunmakta, belediyeler ile sivil toplum
arasındaki diyalog ve ortaklığın geliştirilmesi için kurumsal mekanizmalar oluşturmakta, STK’ların
bağımsızlığını ve çalışma hürriyetini desteklemekte, tanımakta ve korumakta, sivil toplum, sektörler
arası işbirliğinin geliştirilmesi ve iyi yönetişim üzerinde etkisi olacak programların, stratejinin ve kamu
politikasının diğer araçlarının planlanması ve üretilmesinde yürütülecek görüşmelerin ilkelerini ortaya
koymakta ve STK’ların programlarının, projelerinin ve hizmetlerinin belediye bütçesinden kamusal
olarak ve saydam bir şekilde finanse edilmesini desteklemektedir.5
Bečići Konferansı esnasında Bosna Hersek’ten delegeler STK’lar ile yerel yönetimler arasındaki
işbirliği için ileriye dönük bir gündem sunabilmişlerdi ve bu gündemde o güne kadar kaydedilmiş
önemli aşamalara göre belirlenmiş ulusal öncelikler yer alıyordu. Burada kurumsal düzenlemelerde
yapılması gereken ince ayar ve yine daha üst seviyelerde hesap verebilirlik ve saydamlığı sağlamak
için kapasite geliştirme ve iyi uygulamaları destekleme konusunda gösterilmesi gereken önemli çaba
vurgulanıyordu.
Yasal ve siyasal ortam bakımından daha da fazla ilerleme kaydedildi. Bosna Hersek Bakanlar Konseyi
Mayıs 2011’de Bosna Hersek’te Sivil Toplumun Gelişimi Stratejisini geliştirmeye başladı. Bu stratejinin
geliştirilmesini bir çalışma grubu ile birlikte Bosna Hersek Adalet Bakanlığı koordine ediyor. Bu çalışma
grubunda hükümet kurumlarından beş temsilci ile sivil toplumdan beş temsilci yer alıyor. Kamu İdaresi
Reformu üzerine Stratejinin Eylül 2011’de kabul edilen Revize Eylem Planında STK’lar ile danışma
sürecini ve STK’lar ile işbirliğini güçlendirmekle ilgili ilave amaçlar yer almaktadır.
Nisan 2011’de Sırp Cumhuriyeti İdare ve Yerel Özerk Yönetişim Bakanlığı kamu yararına çalışan
dernekler ile diğer dernek ve vakıflara fon aktarılmasının kriterleri ve prosedürleri üzerine yeni bir
düzenlemeyi kabul etti. Aynı yıl içerisinde bakanlık ayrıca kamu fonlarına başvuruda bulunmak için
özel proje uygulama formlarıfon ve harcamaları gerekçelendirmek için rapor formatları da hazırladı.
Nisan 2012’de Gençlik Gelişim Enstitüsü tarafından yürütülen bir araştırmaya göre Bosna Hersek’teki
belediyelerin yüzde 63’ünde bir gençlik görevlisi mevcuttur. Ancak çoğu kez bunlar sadece gençlik
konularından sorumlu olmayan, aksine işlerinin kapsamı oldukça geniş olan belediye görevlileridir.
Yine Bosna Hersek’te Gençlik Örgütleri üzerine Sırp Cumhuriyeti Kanunu ve Gençlik üzerine Bosna
Hersek Federasyonu Kanunu uyarınca kimi belediyelerde gençlik konseyleri de oluşturulmuştur. Yani
her iki Bosna Hersek idari biriminde gençlik politikasının kurumsal çerçevesi gençlik konseylerinin
[gençliğin] çıkarlarını temsil eden ve gençlik politikası gelişiminin genel faydası, yetkinliği ve etkisi için
çalışan bir ortak olarak oluşturulmasını içermektedir. Belediye gençlik konseylerinin oluşturulmasındaki
amaçlardan biri Bosna Hersek’te sivil toplumun gelişmesine ve gençlik temsilcileri kurumsal yapısının
oluşturulmasına katkı yapmak ve bu yapıların her idari seviyede gençlik konuları ile ilgili karar verme
süreçlerine katılabilmeleridir.6 Saray Bosna Belediyesi, belediye yetkilileri ile belediye gençlik konseyi
arasındaki başarılı işbirliğinin bir örneğidir, özellikle de gençlik politikasıyla ve Saray Bosna Belediyesi
için 2012-2014 dönemi için Eylem Planı olan Gençlik Stratejisini geliştirmeye ilişkin faaliyetlerle ilgili
olarak.7
4http://civilnodrustvo.ba/sporazum_nvo_vlada/sporazumi_vlada_-_nvo.html
5 “Sivil Toplumu Teşvik Merkezinin En İyi Uygulamaları”, Slavisa Prorok, “Batı Balkanlar ve Türkiye’de Yerel Özerk
Yönetimler ve Sivil Toplum Kuruluşları arasındaki İşbirliği“ Konferansında İkinci Bölgesel Konferansta sunum,
Bečići, Karadağ, 22-24 Şubat 2011.
6http://www.mladi.org/index.php?option=com_content&view=article&id=783&Itemid=327&lang=en.
7http://www.novosarajevo.ba/stream/press/index.php?sta=3&pid=3649.
18
Önemli bir başarı STK faaliyetlerini finanse etmekte yerel bütçelerin nasıl kullanıldığına ilişkin daha
fazla şeffaflığı sağlayacak sistemlerin getirilmesi ve bu konudaki kapasite geliştirme olmuştur.
Yerel yönetimlerin STK’ların en büyük dış finansörü olduğu düşünülürse, son yıllarda fon sağlama
mekanizmalarının çok gelişigüzel olduğu ve şeffaflık ve hesap verebilirlik sağlamadığı anlaşılmıştır.
Ayrıca fon sağlama sürecinin, sadece yerel idarelerin siyasal ittifakı olan örgütlerin değil, aynı zamanda
‘olağan’ faydalanıcıların da lehine işleme eğiliminde olduğu ve daha küçük ve daha yeni taban
örgütlerinin dışarıda bırakıldığı görülmüştür. Bu sorunları ele almak üzere Birleşmiş Milletler Kalkınma
Programı (UNDP) Yerel Demokrasi programını uyguladı ve başka şeylerin yanı sıra daha saydam
mekanizmaların getirilmesi için yapılan faaliyetleri destekledi ve proje önerisi geliştirme eğitimi sunmak
üzere TACSO ortaklığı ile çalışma yürüttü. Yeni mekanizmalar ile kamuda Teklif Duyuruları, komisyonlar
için belediyelere sunulan teklifleri değerlendirirken oluşturacakları ve kullanacakları talimatların ve
duyuruların rehberlere uygunluğunu izlemek için prosedürler getirildi.
STK’lar & belediyeler Bosna Hersek’te Proje Teklifi Yazma Atölye Çalışmasında, Bosna Hersek 2012
Bu yeni mekanizmaları tamamlamak ve yerel fonlar için adil bir rekabet yaşanmasını sağlamak üzere
TACSO Bosna Hersek çeşitli yerel STK’lar ile, bu kuruluşların yerel fon değerlendirmelerine teklif
hazırlama kapasitelerini geliştirmek üzere çalışmalar yürüttü. Aşağıda bu faaliyetler daha detaylı
olarak tarif edilmektedir. Bu faaliyetlerin daha etkin bir işbirliği sürecine etkide bulunduğu söylenebilir
çünkü bu tür yerel kamusal fonlar için daha önce teklif sunamayan 77 küçük taban örgütlenmesi daha
‘piyasaya’ dâhil olmuştur.
STK’lar ile yerel yönetimler arasındaki işbirliği için kurumsal düzenlemelerin kapsamlı ve pratik olmasına
karşın araştırmalar işbirliğindeki en iyi uygulamaların ve en etkin işbirliği biçimlerinin bireysel olarak
işbirliğini geliştirmeye kendini adamış seçilmiş yöneticiler ve üyeler olan belediyelerde gelişebildiğini
göstermektedir. Ancak iyi uygulamalar paylaşıldıkça bu eğilim de desteklenmiş olmaktadır. Dolayısıyla
Doboj Jug Belediyesi örneği iyi bir örnek teşkil etmektedir: vatandaşlar, örgütlü sivil toplum ve
yerel idare arasında işleyen bir etkin ilişkinin yerel yönetişime önemli ‘değer’ katabileceğini
göstermektedir. Doboj Jug Belediyesinde yetkililer yerel kalkınma için önkoşulları yaratmaya yardımcı
olacak bir alan planlaması sürecini başlattılar. Başlangıçtan itibaren belediye vatandaşların sürece
nitelikli katılımını ve katkısını sağlama niyetini açık etti. Yerel yetkililer geleneksel modelden farklı yeni
bir alan planlaması modeli uygulamaya karar verdiler. Bu modelde vatandaşlar alan planlamasının
Ocak 2013
19
taslağının hazırlanmasının ilk aşamalarında sürece dâhil edildiler. Vatandaşların katılımı için plan
Tuzla’dan (Bosna Hersek) deneyimli bir STK ile işbirliği içerisinde hazırlandı. Bu plan kavramsal olarak
belediye organları, şehir enstitüsü ve vatandaşlar arasında Tuzla STK’sundan da destek alınacak bir
ortaklık diyaloğu olarak öngörüldü.
İşleyiş düzeyinde bu, vatandaşları nitelikli bir biçimde kamusal danışma süreçlerine katılmaya hazırlayan
iki tur bilgilendirici ve tanıtıcı kampanyanın örgütlenmesi anlamına geldi.
İlk turda vatandaşlar bilgi verdiler ve alan planlamasının ön taslağını tartıştılar. İkinci turda vatandaşlara
alan planlamasının ön taslağı hakkında danışıldı.
Açık kürsüler ve paneller aracılığı ile vatandaşlar gerçekten sürece katılma, fikirlerini dile getirme
(kendi bireysel ve/veya kolektif durumlarını ve çıkarlarını yansıtma), çözümler önerme ve öncelikler
hiyerarşisinin belirlenmesine katılma şansı buldular. Doboj Jug vatandaşları alan planlamasındaki
nihai sonuçları önemli ölçüde etkilediler ve zarar verici çatışmalar yaşanmaksızın onların çıkarları özel
sektörün planlama ihtiyaçlarını ele almada öncelikle dikkate alındı.
Vatandaş katılımı ile ilgili bu deneyimler Doboj Jug yönetimi tarafından şimdi de belediye bütçesi
üzerine tartışmalara halkın katılımını sağlamak için başarılı bir şekilde kullanılmaktadır. Sonuçların
sürdürülebilir olduğu bugün belediyenin her bir departmanda halka açık toplantıların kayıtlarını
tutmasından da anlaşılabilmektedir. Bu kayıtlar bilinçli karar alabilmek için kullanılmaktadır. Daha
önceki dönemlerde kamuya açık toplantılara ilişkin sistematik bir izleme ve raporlama mevcut değildi.
“Vatandaşlar ve organizasyonlar süreçleri anlayamıyorlar. Uzmanlığa sahip değiller. Sivil sektörün
kendi profilini çizebilmesi ve bilgiyle donanımlı olması önemli çünkü ancak bu şekilde diyalogda
eşit partnerler olabilirler.”
Smail Klicić, Unskosanski Kantonu Meclis Sekreteri
(Mayıs 2010 ‘Katılıyorum O Yüzden Katkı Yapıyorum’ raporu, ACIPS, Saray Bosna, Bosna Hersek)
Dahası belediye yönetimi genel olarak vatandaş aktivizmini teşvik etmekte ve izlemektedir. Örneğin
radyolarda canlı yayınlar esnasında vatandaşların belediye konuları üzerine yaptıkları yorumların ve
sordukları soruların sayılarını ve türlerini (örneğin belediye başkanı ile haftalık olarak düzenli yapılan
program) ve belediye resmi web sitelerine yapılan ziyaret sayısını kaydetmektedirler. Bu sürecin ortaya
çıkardığı önemli değer toplumdaki tüm aktörlerin katılımının sağlanmış olmasıdır: yerel yönetim,
yerel toplumların temsilcileri, STK’lar, vatandaşlar, yasal organlar, işletmeler, medya, uzmanlar ve
diğerleri. Bunların tümü alan planlamasının yapım sürecine katılmış ve toplumsal gelişmeye katkıda
bulunmuşlardır.
TACSO Bosna Hersek LOD II projesi ile yakın işbirliği ve sinerji sağladı ve bu süreçten çıkarılan dersler
temelinde yerel fon kaynaklarına yönelik olarak Proje Teklifi Yazımı Eğitim Çevrimini tasarladı ve
yürüttü. Bu eğitim çevriminin hedefi şu amaçlarla büyük şehir merkezlerinin dışındaki STK temsilcilerinin
proje yazma becerilerini geliştirmekti:
•
•
Kırsal kesim STK’ların başvurularla ilgili idari ve değerlendirme kriterlerini anlama kapasitesini
artırmak;
Küçük ve kırsal STK’ların sayısını artırmak ve bunların fon alabilme portföylerini çeşitlendirmek.
2012 Şubat ayından Haziran ayına kadar dört adet iki günlük ve dört adet de üç günlük eğitim düzenlendi
ve bunlarda her bir STK’ya bire bir koçluk hizmeti verildi. Ayrıca tüm Bosna Hersek’ten 77 STK’dan 156
temsilci ile bir izleme sistemi geliştirmek için atölye çalışması yapıldı. Bu STK’lar çoğunlukla daha küçük
ve daha uzak bölgelerden olan ve daha önce LOD projesi kapsamında projeleri için belediyelerden fon
almamış olan örgütlerdi.
Bečići Konferansı’ndan bu yana TACSO Bosna Hersek başka kapasite geliştirme çalışmalarını da
yürüttü. Örneğin Avrupa Entegrasyonu Direktörlüğü ve Bosna Hersek Adalet Bakanlığı ile işbirliği
içerisinde yerel özerk yönetimler ve STK’lar için Vatandaşlar için Avrupa 2007 – 2013 programının
tanıtımını düzenledi. Bu program yerel yönetimler ile STK’lar arasında işbirliğini geliştirmek için bir alan
20
ve bir forum sağlamaktadır dolayısıyla TACSO Bosna Hersek bu programın tanıtımlarını ağ-geliştirme
etkinlikleri olarak kullandı. Kasım-Aralık 2011 döneminde Banja Luka, Saray Bosna, Brčko ve Mostar’da
bilgilendirme atölyeleri yapıldı ve SERDA - Saray Bosna Makro Bölge Ekonomik Ajansı, Sırp Cumhuriyeti
Şehirler ve Belediyeler Birliği ve Bosna Hersek Federasyonu Şehirler ve Belediyeler Birliği ile de ilave
oturumlar düzenlendi.
Ortak teklifler için kapasite geliştirme - Bosna Hersek’te atölye katılımcıları, 2012
Bosna Hersek’te mevcut ve yeni ortaya çıkan zorluklara ilişkin olarak, belediyelerin yarısından
fazlası STK’lar ile bir tür işbirliği anlaşması imzalamış olmasına karşın, diğer belediyeleri de bu sürece
katmak ve hâlihazırda imzalanmış olan anlaşmaların uygulanmasını teşvik etmek için hala yapılması
gereken çok şey var. Şu vurgulanmalıdır ki bu devam eden ve zaman alan bir süreçtir ve STK’lar bu
süreçte çerçeve belgeyi ve bunun belediye yönetimleri için avantajlarını sunmaya odaklanarak büyük
çaba göstermelidir. Bu nedenle önemli paydaşlar arasında bu mekanizmaların avantajlarını anlatmak
için halen çaba gösterilmesi gerekmektedir.
LOD projesinin bir parçası olarak STK’lara belediye fonlarının kullandırılmasına ilişkin ortak belediye
komitelerinin oluşturulması ile ilgili olarak şunu vurgulamak önemlidir ki belediyeler bu projeye
katılmaya yoğun ilgi göstermektedirler ancak sadece sınırlı sayıda belediyenin dâhil edilmesi olanağı
vardır. Bu nedenle LOD projesi 24 ay sürecek ve 11 yeni belediyeyi kapsayacak üçüncü bir aşamayı
daha içerecek şekilde uzatılmıştır. Böyle bir müdahalenin gerekli olduğunu gösteren analizler ve
değerlendirmelerin sonucunda proje uzatımının gerekli olduğu sonucu çıkmıştır. LOD III projesine
katılan 11 belediyeye ilave olarak projenin bir parçası olmayan diğer belediyelere de izleme, raporlama
ve değerlendirme sistemlerinin nasıl iyileştirilebileceğine dair araçlar sunulacaktır.
Bosna Hersek TACSO ekibi LOD projesinin üçüncü aşamasında da çalışmaya katılacak ve Bečići
konferansı ardından yapmayı taahhüt etmiş olduğu izleme sürecinin bir parçası olarak önümüzdeki
aylarda LOD III projesi içerisindeki 11 ortak belediyedeki yaklaşık 150-200 kadar daha az deneyimli
sivil toplum kuruluşuna eğitim biçiminde teknik destek verecektir: Bosanska Krupa, Čapljina, Kozarska
Dubica, Livno, Lukavac, Ljubinje, Novi Grad, Srbac, Stari Grad Saray Bosna, Teslić ve Žepče. LOD III
projesi bu belediye yönetimlerine eğitime katılacak STK’ları açık ve adil bir şekilde seçmek üzere açık
bir çağrı yapmaları için destek verecektir.
Ocak 2013
21
HIRVATiSTAN
Merkezi hükümet bir süredir AB’yi gündeminin merkezinde tutmaktadır ve olgunlaşan sivil toplum
bunun paralelinde bir dizi siyasi alanda etkin destek vermiştir. Bu doğrultuda reform süreci işbirliği
için sağlam bir düzenleyici ortamın geliştirilmesini (Ek 1’de özetlendiği şekilde) ve STK’lar ile kamu
sektörünün yerel düzeyde işbirliğini destekleyen (örneğin 2007 İyi Uygulama Kodu, STK Programları ve
Projelerine Fon Tahsisi için Standartlar ve Kıstaslar) ve STK’ların belirli siyasi alanlarda katılımını teşvik
eden (örneğin Cinsiyet Eşitliği Ulusal Stratejisi 2011-2015) bir dizi ulusal siyaset belgesini desteklemiştir.
Hırvatistan’ın 2012 yılında katılmış olduğu Küresel Açık Hükümet Ortaklığı İnisiyatifi’nin8 bir parçası
olarak STK’larla İşbirliği için Devlet Dairesi (Daire) katılımcı süreç için bir eylem planı geliştirilmesinde
etkili olmuştur. Plan başka şeylerin yanı sıra ortaklık ve danışma süreçlerini geliştirmek ve sivil
toplumun hükümet tarafından verilen taahhütlerin hem ulusal hem de yerel düzeyde uygulanmasına
dâhil edilmesini sağlamak için Daire tarafından ve Sivil Toplumun Gelişimi için Ulusal Vakıf tarafından
uygulanması gereken görevleri belirlemektedir.
Danışma süreçleri bir tarafta sivil toplumun ve diğer tarafta yerel ve bölgesel özerk yönetimlerin
temsilcileri olmak üzere gitgide daha katılımcı olmaktadır. Bu süreçlerin en son örneklerinden bir
tanesi Ulusal Düzeyde Açık Hükümet için Ortaklık Eylem Planının oluşturulması süreciydi. Burada
belediyeler birliklerinin temsilcileri (ortak doğal, ekonomik ve sosyal özellikler gösteren ve sakinlerinin
ortak çıkarları olan bir dizi yerleşim bölgesini kapsayan yerel özerk yönetim birimleri), şehirler (ortak
kentsel, tarihi, ekonomik ve sosyal özellikler gösteren, nüfusu 10,000’in üzerinde olan yerel özerk
yönetim birimleri) ve ilçeler (ortak tarihi, trafikle ilgili, ekonomik, sosyal ve özerk yönetim özellikleri
gösteren bölgesel özerk yönetim birimleri) sürece dâhil oldular.
İşbirliği mekanizmaları ile ilgili olarak ulusal düzeydeki en önemli gelişme yeni 2012-2016 Sivil
Toplumun Gelişimi için Elverişli bir Ortamın Yaratılması Ulusal Stratejisinin kabul edilmesidir (Temmuz
2012). Bu stratejide sivil topluma ve katılımcı demokrasiye ayrılmış tam bir bölüm yer almaktadır ve
özerk yönetimler ile STK’lar arasında işbirliği ile ilgili belirlenmiş tüm kritik konuları kapsamaktadır.
Katılımcı demokrasinin gelişmesi için şartların geliştirilmesi ve STK’ların yerel seviyelerde karar verme
süreçlerine katılımı stratejide tanımlanan iki hedeftir ve uygulamaya ilişkin tüm önemli unsurlar da
burada yer almaktadır (faaliyetler, sorumlu organlar, terminler, kaynaklar ve göstergeler). Strateji
çerçevenin farklı düzeylerde geliştirilmesi için öneriler sunmaktadır: STK’lara destek sisteminin hukuki,
finansal ve kurumsal yönleri.
Yerel düzeydeki işbirliği ile ilgili olan bölüm önümüzdeki beş yıl içerisinde alınacak bir dizi önlemi
özetlemektedir: Yasaların, diğer düzenlemelerin ve kararnamelerin kabul edilmesi süreçlerinde
STK’lar ile danışma süreçlerinin etkinliğini artırmak; bilgiye erişim hakkının kullanılabilmesi için yasal
çerçevenin geliştirilmesi ve uygulanmasını geliştirmek; kamu politikalarının uygulanmasında sivil
toplum ile etkin işbirliği için yerel seviyedeki memurlar ve yetkililer için eğitim programları geliştirmek;
eğitim sisteminin her seviyesine vatandaşlık eğitimini dâhil etmek ve sistematik olarak uygulamak;
katılımcı demokrasinin gelişmesini destekleyen STK’lara ve onların programlarına destek sağlamak
ve bunların değerlendirilmesi için koşulları sağlamak; eğitim sisteminde gönüllü olunması ile ilgili
bilgi, tutum ve değerlerin edinilmesine yönelik eğitim içeriklerini uygulamaya koymak ve kâr amacı
gütmeyen medyanın işleyişi için koşulları iyileştirmek.
Özerk yönetim birimlerinin temsilcilerinden çoğu STK’lar ile işbirliği veya sivil toplumun gelişimi için
bir stratejileri olduğunu iddia ediyor olsa da daha yakından bakıldığında kastettiklerinin STK’lar ile
işbirliği içerisinde oluşturulmuş stratejiler olduğu görülmektedir. Bu ise diğer yandan STK’ların yerel
stratejilerin tanımlanması süreçlerine katılımının arttığını göstermektedir (özellikle de ilçelerle ve daha
az ölçüde de belediyelerde ilgili olarak). Gelişmenin sebeplerinden bir tanesi Hırvatistan ilçelerinde
kalkınma stratejilerinin oluşturulmasında ortaklık ilkesini belirleyen yasanın kabul edilmiş olmasıdır.
Bu yasa açıkça süreçte sivil toplum dâhil tüm sektörlerin temsilinin gerekli olduğunu belirtmektedir.9
Belirli gruplar için hizmetler sunan veya onların haklarını savunan STK’ların (örneğin engelliler veya
8http://www.opengovpartnership.org.
9 Narodne novine, 53/10.
22
gençler) o grup veya onların önceliklerine odaklanan stratejilerin veya faaliyetlerin tanımlanmasını
amaçlayan planlama süreçlerindeki rolü önemlidir.
Ancak diğer yandan, yerel stratejilerde genellikle STK’lar belirli sosyal hizmetleri sunabilecek
aktörler olarak sunulmakta ancak STK’lara ve bu sektöre stratejik yaklaşım görülmemektedir. Bunun
sonucunda özerk yönetim birimlerinin çoğunda STK’ların gelişmesine yönelik bir vizyon veya bunların
güçlendirilmesi veya kapasite geliştirmelerine yönelik önlemler yer almamaktadır.
Diğer ülkelerde olduğu gibi Hırvatistan’da da önemli zorluklardan bir tanesi, özellikle de yerel düzeyde
ve daha kırsal bölgelerde fiili uygulama politikalarının zayıf olma eğilimidir. Örneğin Yasaların,
Diğer Düzenlemelerin ve Kanunların Kabul Edilmesinde İlgili Topluluğa Danışma konusunda Uygulama
İlkeleri’nde iki temel uygulama mekanizması vardır: (1) danışma süreci için koordinatör tayin edilmesi
ve ona kolay erişebilme ve (2) ilgili topluluğun bildiriminin duyurulması ve itirazlarının reddinin özet
ve toplu gerekçelerinin belirtilmesi. 2011’de gerçekleştirilen bir araştırmaya göre10, bu mekanizmalar
sadece üç özerk yönetim biriminde işlemektedir.
Dahası Kamusal Bilgilere Erişim Yasasının kamuoyunu bilgilendirmekle sorumlu resmi görevlinin
tayin edilmesini düzenliyor olmasına karşın özerk yönetim birimlerinin yüzde 17’si bu görevlileri tayin
etmemiştir. Bu kanunun uygulanmasından sorumlu organ bilinmektedir (Kişisel Bilgilerin Korunması
Dairesi) ancak yasanın gereklerinin yerine getirilmemesi durumundaki yaptırımlar bilinmemektedir.
2011 başında TACSO’nun kolaylaştırıcılığını yaptığı çalışma grubu tarafından öncelikli olarak adım
atılması gerekli olarak belirlenen konular şunlardı:
•
•
•
•
•
STK’lar ve yerel yönetim arasında tematik veya sektör temelinde daha fazla diyaloğu desteklemek.
Yerel yönetimlerde STK’ların karar verme süreçlerinin daha iyi olmasına katkılarının farkındalığını
artırmak.
‘Serbest sandalye’nin sunulması.
Yerel düzeyde vatandaşlık eğitiminin güçlendirilmesi.
Mevcut rehberleri ve standartları geliştirmek.
Bečići Konferansı’ndan bu yana son iki yılda bu konuların kimilerinde kimi ilerlemeler kaydedildi.
Belediyelerde STK’lar ile ilişki kuracak insan kaynaklarının sağlanması yönünde olumlu ilerlemeler
kaydedildi ve kimi sektörlerde, örneğin gençlik politikalarında, işbirliği mekanizmaları arttı. Bu süreç ve
devam eden zorluklar aşağıda daha fazla açıklanmaktadır.
STK’lar ile işbirliği için görevlendirilen görevlilerin (ya da bu görevi yürüten ofislerin) sayıları ve
dağılımları üzerine elde veri olmamakla birlikte yakında ulusal TACSO ofisi tarafından yapılmış bir
araştırma yerel yönetimlerin STK’lar ile ilişkilerindeki eğilimleri ortaya koymuştur. Bunların çoğu resmi
pozisyonlar oluşturmuş veya STK’lar ile iletişim ve işbirliğini bir çalışanın iş tanımına dâhil etmişlerdir
(örneğin Samobor, Karlovac, Crikvenica, Opatija, Zabok, Solin, Križevci, Delnice). Bunların kimileri
belirlenen çalışan dışında ayrıca STK’lar ile işbirliği için bir ofise da sahiptir (örneğin Zabok ve Križevci).
İrtibat kişisinin şehir konseyindeki resmi rolüne ilişkin bir şey bildirilmemiştir.
Yerel özerk yönetim birimlerinin yüzde kırk birinde gençlik konseyleri kurulmuştur ve bunlardan yüzde
57’si aktiftir.11 Gençlik konseyleri üzerine yapılmış olan araştırmanın12 sonuçları işbirliğine ilişkin resmi
kanıtlar sunmaktan ziyade (örneğin tek başına işbirliği organlarının mevcut olması) işbirliğinin kalitesine
ilişkin daha derin bir analizin gerekli olduğunu belirtmekte ve gerçek bir işbirliği için kapasitelerini ve
istekliliklerini artırmak için yerel yönetimleri duyarlılaştırmak, bilgilendirmek ve eğitmenin önemini
vurgulamaktadır. Çizilen çerçeve, işbirliği için insan kaynakları her iki tarafta (özerk yönetim birimleri
ve STK’lar) kısıtlı olan daha küçük belediyeler için yeterli değildir ve ayrıca bunların yapısal değişimler
getirecek süreçlere katılma kapasiteleri bu görev için yeterli değildir. Bu durum böyle bir katılıma açık
olan özerk yönetim birimlerinde bile katılımı engellemektedir. Yetersiz kapasite sorunu çok sık dile
getirilmiş ve bu konuda, STK temsilcilerinin davet edildiği ama katılamadıkları ya da katıldıkları halde
10 CSO GONG ve Şehirler Birliği tarafından yapılan LOTUS araştırması, 2011. http://www.gong.hr.
11 Daha önce anılan LOTUS araştırması.
12 Hırvatistan Gençlik Ağı, 2012.
Ocak 2013
23
belirli sorunlarda adım atılması yönündeki taleplerini tekrarlamak dışında bir katkıda bulunamadıkları
(potansiyel siyasal çözümler ve sistematik değişimler sunamadıkları) örnekler sunulmuştur.
Yerel özerk yönetimler vatandaşların oturumlara katılmaları için bir mevzuata sahiplerdir; ancak son
yapılan araştırmalar yerel yönetimlerin sadece yüzde dokuzunun bu oturumların gündemlerini ve
tarihlerini yeterli düzeyde duyurmakta olduklarını göstermektedir. Bilgi Edinme Özgürlüğü üzerine
çıkartılması düşünülen yeni yasa (2012 sonunda çıkması beklenen) yetkilileri bilgi vermekte daha
proaktif olmaya zorlayacaktır ve yerel STK’ların da bunun uygulamasını izlemeleri gerekecektir.
Son iki yılda yerel özerk yönetim birimlerinin yüzde 62’si13 STK’ların faaliyetlerini veya projelerini finanse
etmişlerdir. Açık ise en düşük idari düzeyde görülmektedir; bu seviyede, ‘ilçe’ düzeyindeki idareler için
olan yüzde 100 oranına karşın, belediyelerin sadece yüzde 53’ü bu tür finansman sağlamıştır. STK’ların
yerel seviyede kamudan fon alabilmesi eğilimi yükselmektedir ancak STK’ları finanse etmiş olan bu
birimlerin sadece üçte birinin bu finansmanı kamusal Teklif Duyuruları temelinde gerçekleştirmiş olması
rahatsız edicidir. Bu 2007’de kabul edilen STK Programları ve Projelerine Fon Tahsisi için Standartlar
ve Kıstaslar İyi Uygulama Kodu’nun uygulamasının halen tatminkâr olmadığı, çünkü STK’lara tahsis
edilen kaynakların önemli bir bölümünün net ve saydam kriterler olmaksızın tahsis edildiği anlamına
gelmektedir. Hem STK’lara finansman desteği vermekte, hem de kamuya açık çağrılar yapmakta
geriden gelen belediyeler bu tür çağrıları ve seçim süreçlerini planlama ve yürütme kapasitesine
sahip olmadıklarını veya kimi belediyelerdeki yerel STK sayısının düşük olduğunu belirtebilirler ya da
düpedüz kamuya açık çağrıların ve fonların saydam dağıtımının öneminin ayırdında olmayabilirler.
Bir STK temsilcisi şehir ve ilçe idareleri ile yaşanan zorluklardan bahsetti. Finansman için kriterleri
sadece sosyal yardım sektörünü dikkate almakta, sağlık ve eğitimi ise dışarıda bırakmaktaydı.
Çünkü bu işten sorumlu kişiler sosyal hizmetlerin eğitim ve sağlığı da içerdiğini anlamamaktaydı.
TACSO Hırvatistan’ın STK-Yerel Yönetim işbirliğindeki ilerleme üzerine ulusal araştırmasının
sonuçları, Ekim 2012.
Hırvatistan’ın okullarında vatandaşlık eğitimi ilk olarak Eğitim, Spor ve Bilim Bakanlığı tarafından
2012 Eylül’ünde başlatıldı. Ulusal seviyede gösterilen bu çabalar bir dizi STK tarafından yerel seviyede
yapılan çalışmaları tamamlıyor ama yerel seviyede kapasiteler hala son derece sınırlı. Split’te kurulu olan
‘Cenzura Plus’ gibi STK’lar bağımsız televizyon yayıncılığı, enformel eğitim ve fikir savunuculuğu yoluyla
insan haklarının, basın özgürlüğünün ve sivil toplumun gelişmesi için çalışıyorlar. Petrinja’dan CSO IKS
“Yerel Demokrasiye İmkân Sağlamak 2010-2011” isimli kırsal kesimdeki kadınlar için demokratikleşme
projeleri kapsamında vatandaşlık eğitimi faaliyetleri için AB fonlarına başvurdu ve aldı.
MAKEDONYA
STK’lar ile yerel yönetimler arasındaki işbirliğini destekleyen yasal hükümler gelişmiştir ve hem
merkezi, hem de yerel yönetim düzeylerindeki artan sayıdaki strateji dökümanı ile de desteklenmiştir.
AB ile entegrasyon konusundaki taahhüt hem yetkilileri, hem de STK’ları birlikte çalışma biçimlerini
geliştirmek yönünde harekete geçirmiştir; merkezi düzeyde net değişikliklere yol açmakta (örneğin her
icracı bakanlıkta ve önemli kamu kurumunda sivil toplumun bağlantı kurabileceği bir bağlantı noktası
oluşturulmuştur) ve yerel yönetimin yapılanmasını olumlu etkilemektedir.
Bečići Konferansı’na gidilirken önemli yapısal zayıflıklar kaynakların kıtlığı ve sınırlı kadro kapasitesinin
kimi işbirliği mekanizmalarının uygulanmasına engel olduğu daha küçük belediyelerde görülüyordu.
Temel demokratik hakların kullanımı ve vatandaşlar ile yerel yönetimler arasındaki ilişki anlamında
halkın katılımı ile ilgili konular Anayasa’da, Yerel özerk yönetimler yasasında, Yerel özerk yönetim
birimlerinin finansmanı yasasında ve Dernekler ve Vakıflar yasasında düzenlenmektedir. Yerel
13 Bu istatistikler GONG Araştırma Merkezi tarafından yürütülen “Yerel, Hesap Verebilir ve Saydam Yönetim ve
Özerk Yönetim – LOTUS” başlıklı araştırmanın sonuçlarından alınmıştır (2009’da ve 2011-2012’de).
24
özerk yönetimler yasası vatandaş katılımı türlerini düzenlemektedir; buna vatandaş insiyatifleri,
referandumlar, şikâyetleri ve önerileri toplama mekanizmaları, kamuoyu tartışmaları ve forumlar
ile araştırmalar dâhildir. Dernekler ve Vakıflar Yasası sivil toplum sektörünün gelişmesini amaçlayan
öngörülen önlemler için yasal bir temel sağlamaktadır.
Yerel düzeyde sivil diyalog için mekanizmalar belediyeden belediyeye değişmektedir. Genel olarak
daha fazla sayıda ve daha deneyimli idari personele sahip olan şehir belediyeleri STK’lar ile işbirliği
konusunda daha proaktif bir yaklaşım göstermektedir. Çoğunluğunda STK’lar ile işbirliğinden sorumlu
birimler (Üsküp belediyesi örneğinde) veya Yerel Ekonomik Kalkınma Departmanları içerisinde bu işten
sorumlu kişiler mevcuttur (Karpoš, Štip, Aerodrom ve Debar örneklerinde). Ya da bu işten sorumlu
kişiler diğer departmanlarda da olabilmektedir (örneğin Veles ve Ohrid Belediyelerinde Eğitim, Kültür,
Sağlık ve Sosyal Bakım Departmanında). Kırsal kesimlerdeki belediyelerdeki kurumsal düzenlemeler
daha uğraştırıcıdır. Kimi belediyeler STK’lar ile işbirliğinden sorumlu kişiler atamıştır ancak bu kişilerin
bir dizi diğer sorumlulukları da vardır ve dolayısıyla katılımı etkin bir şekilde teşvik etmek için fazladan
çabalamaları gerekmektedir.
Ülke, Hükümete bağlı Genel Sekreterlikte STK’lar ile işbirliğinden sorumlu bir brimin
oluşturulmasının (“Batı Balkanlar ve Türkiye’de Kamu Kurumları ile Sivil Toplum arasında
İşbirliğinin Geliştirilmesi: Aynı Hızla Devam”, Ekim 2012 ECNL14/TACSO raporunun da gösterdiği
gibi) ve daha sonra STK’lar ile işbirliği üzerine ulusal seviye stratejisinin (SCGCS) hazırlanmasının
faydasını görmüştür. Bunlar uyarınca ülkedeki en büyük belediye yönetimleri, Üsküp, sivil toplum
katılımını destekleyen düzenlemeler yapmıştır. Şehir yetkilileri ilk stratejiyi 2007-2011 için danışma
sürecine katılan 80 STK ile birlikte katılımcı bir şekilde hazırlamıştır. Bugün bu stratejinin başarısı
değerlendirilme aşamasındadır.
2011 başındaki Bečići Konferansı’nda Makedonya’daki yerel yönetimlerden ve STK’lardan delegeler
işbirliğini güçlendirmek için ele alınması gereken belirli zayıf noktalara dikkat çekmişlerdir. Bunlar
arasında işbirliği için mekanizmaları ve iyi uygulamaları kurumsal hale getirmek için daha fazla fırsat
yaratılması, örneğin Avrupa Konseyi’nin Katılımcı Yönetişim üzerine İyi Uygulama Kodunun her düzeyde
kabul edilmesi ve mevcut yöre halkı forumu yaklaşımının yaygınlaştırılması ve güçlendirilmesi, yöredeki
vatandaşlara sunulan bilginin içeriği ve biçimini iyileştirme yoluyla şeffaflığın ve hesap verebilirliğin
artırılması, Kamu özel ortaklıkları ve geliştirilmiş Şirket Sosyal Sorumluluğu gibi uygulamalar yoluyla
yerel düzeyde STK’lar için finansman fırsatlarının artırılması ve çeşitlendirilmesi vardır.
Son iki yıldır hem merkezi, hem de yerel düzeyde STK’lar ile kamu idaresi arasındaki işbirliğinin
geliştirilmesi doğrultusunda ilerleme kaydedilmiştir. Makedonya Hükümeti 2012-2017 dönemi için
STK’lar ile işbirliği üzerine yeni bir ulusal seviye stratejisi hazırlamıştır. Yeni stratejide beş stratejik
öncelik yer almaktadır: (1) gelişmiş ve sürdürülebilir sivil toplum; (2) politikaların, mevzuatın ve
Avrupa entegrasyonunun tanımlanmasına aktif katılım; (3) ekonomik ve sosyal kalkınma ve uyum;
(4) daha güçlü vatandaş aktivizmi ve toplumdan destek; ve (5) daha güçlü işbirliği kurumsal
çerçevesi ve uygulamaları. Bu strateji esas olarak ulusal seviyeye odaklanmaktadır ancak yerel
özerk yönetim birimleri için de örnek teşkil etmekte ve onların da bu ilkeleri kabul etmelerini ve
uygulamalarını teşvik etmektedir. Doğrudan yerel seviyeyi hedefleyecek şekilde öngörülmüş olan
önlemlerden bazıları şunlardır: (1) yerel düzeydeki olumlu işbirliği modellerinin teşvik edilmesi ve
sosyal hizmetlerin topluma yerel özerk yönetimler adına STK’lar tarafından sunulması ve (2) yerel
özerk yönetimlerin STK’lar ile işbirlikleri üzerine en iyi uygulamaları paylaşmak için iletişim ağları ve
sistemleri oluşturulması.
Ayrıca belediyeler yerel sivil topluma da danışarak STK’lar ile işbirliğine ve daha fazla katılımcı
yerel yönetişime rehberlik edecek olan kendi strateji belgelerini de hazırlamıştır: Bitola, Debar ve
Jegunovce Belediyelerinin tümünün 2012-2015 dönemi için sivil toplumla işbirliği stratejileri mevcuttur.
Dahası Makedonya Hükümeti Genel Sekreterliği içerisinde yer alan Hükümet Dışı Kuruluşlarla İşbirliği
Biriminin de AB destekli bir projesi yakın gelecekte hayata geçecektir ve bu projenin bir bileşeni de
sekiz belediyede vatandaş işbirliği için yerel stratejiler hazırlanması konusunu ele alacaktır.
14 Kar Amaçlı Olmayan Kuruluşlara Yönelik Yasalar için Avrupa Merkezi.
Ocak 2013
25
İşbirliğini destekleyecek başka siyasi araçlara sahip olan belediyeler de vardır. Örneğin Veles ve Karpoš
belediyelerinin Sivil Toplum ile İşbirliği Stratejisi olmamakla birlikte bu belediyeler STK’lara destek için
Yıllık Programlar, Engelliler için bir Strateji ve Gençlik ve Spor için bir Strateji hazırlamışlardır ve bunların
hepsinde işbirliği öngörülmektedir.
2009 yılından bu yana ABD Kalkınma Ajansı’nın (USAID) finanse ettiği Saydam Yönetişim projesi 13
farklı belediyenin katılımı ile üç aşamada uygulandı ve son olarak 2012 yılında da daha saydam yerel
yönetişimdeki iyi uygulamaları daha yaygın olarak paylaşma olanağı buldu. Projenin desteklediği çeşitli
danışma süreçleri sonucunda proje ortakları (Üsküp’ten Sivil İletişim Merkezi (CCC) ile ortak olarak “STK
Bilgi Merkezi” Vakfı ve Štip’ten Eğitim Yardım Örgütü “EHO”) bir dizi zayıf noktayı belirledi ve kimi iyi
uygulamaları önerdiler; bunların çoğu yerel yönetim bütçeleri üzerine sunulan bilgilerin daha kapsamlı
hale getirilmesi ve yerel idareler içerisinde bilgi akışının geliştirilerek her departman ve birimin
hizmet ettikleri vatandaşlarla daha iyi bağlantı kurmasının sağlanması ile ilgiliydi. Örneğin Vinica yerel
özerk yönetimi bütçeyi onay için konseye sunmadan önce vatandaşlar ile tartışmaktadır.
Projenin yakın geçmişte yapılmış değerlendirme anketlerinde, STK’lar ile yerel yönetiler arasında bariz
biçimde daha somut işbirlikleri olan yerlerde vatandaş birlikleri temsilcilerinin belediye yönetimlerinin
işleyişi ve bilgi ve belgelere erişebilme ile ilgili daha büyük bir memnuniyet duyduklarını ve daha fazla
bilgiye sahip olduklarını ifade etmeleri, belediye idareleri ile işbirliğinin daha az olduğu yerlerde ise
STK’ların memnuniyet düzeyinin daha düşük olması dikkate değerdir.
Ulusal TACSO ofisi bunun dışında daha iyi bilgi akışı yoluyla saydamlığın artırılmasıyla ilgili konularda da
ilerlemeyi kolaylaştırmıştır. TACSO Bečići Konferansı katılımcıları ile işbirliği içerisinde Haziran 2011’de
Ohrid’de sivil toplum kuruluşları ile yerel özerk yönetimler arasındaki işbirliği üzerine bir Ulusal Konferans
düzenlemiştir. Burada bir çalışma grubunun odaklandığı konu şeffaflık ve hesap verebilirlik olmuş ve
buradan bir dizi tavsiye çıkmıştır. Bu ulusal konferans sadece işbirliği mekanizmalarını güçlendirmenin
önemi konusundaki bilinci yükseltmekle kalmamış aynı zamanda kimi katılımcılar konferanstan
ayrıldıktan sonra kimi değişimleri uygulamaya da başlamışlardır. Örneğin Veles, Aerodrom ve Karpoš
belediyeleri STK’lar ve vatandaşlarla yeni işbirliği ve iletişim biçimleri ile ilgili olarak tavsiyelerden
bazılarını uygulamıştır.
Sivil toplumdan kimi temsilcilerle ve Makedonya Yerel Özerk Yönetim Birimleri Birliği temsilcileri ile
yapılan tartışmalara göre tip veles, Strumica, Prilep, Karpoš ve Aerodrom gibi kimi belediyelerde daha
iyi bir saydamlık şu anda uygulanmaktadır. Kimi kent belediyeleri ayrıca yerel yönetimin yetkisindeki
hizmetlerin geliştirilmesi ve sunumuna ilişkin olarak ISO 9001:2008 standartlarını uygulamaktadır ve
bu da onların saydamlık mekanizması uygulamalarını desteklemektedir.
Ulusal düzeyde Sivil Toplum üzerine bir önceki Strateji de STK’lara kamu fonlarının dağıtımı için daha
saydam mekanizmaların (kamusal hibelerin dağıtımı üzerine kod çıkartılması) ve dağıtım sürecinde
STK’lar ile İşbirliği için Hükümet Biriminin rolünün geliştirilmesini kolaylaştırıcı olarak görülüyordu.
Şimdi bu uygulamalar yerel düzeyde kamu fonlarının tahsisinde yaygınlık kazanıyor. Yine STK’lar ile
yerel yönetimler arasındaki ortak çalışmalar için daha yenilikçi fon mekanizmalarını kolaylaştırmak
anlamında Bağışlar ve Kamu-Özel Ortaklıkları (KÖO) üzerine çıkartılan son Yasa (2012) kimi belediyelerin
KÖO modelini kullanmalarına ve böylelikle özel sektörden kâr amaçlı olan ve kâr amaçlı olmayan
organizasyonlarla ortaklık kurmalarına olanak tanıdı. Örneğin Kočani Belediyesi Yaşlılar Derneğini
yaşlılara hizmet sunması için bir KÖO düzenlemesine dâhil etti.
Son yıllarda özel sektörün çıkarları, özellikle de yerel ekonomik kalkınma ile ilgili olarak örgütlü
sivil toplum ile yerel yönetimler arasındaki işbirliğinin daha geliştirilmesinde önemli bir itici güç
olmuştur. Kimi belediyelerde (Prilep veles) Yerel Ekonomik Konseyler (LEC) mevcuttur. Yerel Ekonomik
ve Sosyal Konseyler (YESK) için Kavadarci, Kumanovo, Strumica, Tetovo, Bitola ve Štip’te ya girişimde
bulunulmuştur ya da bunlar oluşturulmalarının son aşamasındadır. Bu konseyler toplumdaki
yerel ekonomik faaliyetle ilgilenen tüm paydaşlar arasında bir kamu özel diyaloğu oluşturmaya ve
sürdürmeye yardımcı olma niyetini taşımaktadır.
Yine bu dönemde Topluluk Forumlarından faydalanılması da yaygınlaşmış ve güç kazanmıştır. 40’ın
üzerinde belediyede faal olan bu forumlar basitçe vatandaşların yerel karar mercileri ile aktif bir şekilde
etkileşime girebilecekleri ve yerel bütçe ile finanse edilen projeler ve atılacak adımlar üzerinde etkide
26
bulunabilecekleri ‘belediye meclisi” türündeki toplantılardır. Forumları yönetmek üzere beş STK’dan
oluşan bir grup oluşturulmuştur ve bunlara, yerel idarecilere ve yerel STK’lara eğitim vermiş olan İsveç
Kalkınma ve İşbirliği Ajansı (SDCA) destek vermektedir. Bu forumların son dönemdeki başarılı örnekleri,
yerel yönetimler ile STK’lar arasındaki işbirliğinin, daha fazla vatandaş katılımının sağlanmasını
kolaylaştırabileceğini göstermektedir. Karpoš belediyesinde Haziran ve Ekim 2012 arasında bir
projenin finansmanına ilişkin kararı sonuçlandırmadan önce beş forum toplantısı gerçekleştirildi (yerel
bir anaokulunda enerji verimliliğini artıracak bir proje). İlk oturuma 336 vatandaş, ikinci oturuma 222
vatandaş, üçüncü oturuma 172 vatandaş, dördüncüye 196 ve beşinci oturuma da 220 vatandaş katıldı.
“Topluluk Forumları programı vatandaşları karar süreçlerine dâhil etmenin gerçekten başarılı bir şeklidir.
Vatandaşların forum oturumlarına yaygın katılımı (ortalama olarak 100’ün üzerinde vatandaş) yaşadıkları ortamı
geliştirmek için süreçlere katılmak ve katkılarını sunmak yönündeki arzularını ve istekliliklerini açıkça göstermektedir.
Bence bu olumlu yaklaşım gelecekte de, bu programın tamamlanmasının ardından da uygulanmaya devam
edilecektir.” Makedonya Kİchevo’dan Forum eş-moderatörü İsmet Balazi böyle söylüyor ve yukarıda bir altyapı
projesine toplumun katılımı da bunu gösteriyor.
Ulusal TACSO ofisi STK’ların yerel düzeyde daha fazla vatandaş katılımını kolaylaştırma kapasitelerini
güçlendirmeye katkı sunmuştur. Program kapsamında 42 STK için vatandaş aktivizmi, yerel karar
süreçlerine vatandaş katılımı ve fikir savunuculuğu ve lobicilik gibi konularda eğitim hazırlanmış ve
verilmiştir.
Bardağın boş tarafında ise yerel yönetimler ile STK’lar ve vatandaşlar arasındaki iletişim için mevcut
mekanizmalardaki eksiklikleri analiz etmek için kapasite gelişiminde çok bir ilerleme kaydedilmediği
söylenebilir; çünkü bir değerlendirme metodolojisi için planlanan başlangıç henüz hayata
geçirilmemiştir.
Devam eden bir diğer kapasite sorunu daha küçük yerel yönetimlerin STK’lar ile işbirliğini
kurumsallaştırmak için nasıl daha iyi organize edilebileceği ile ilgilidir. Diğer sorumluluklarının yanında
sivil toplum için bağlantı noktası olarak görev yapacak bir kişinin personel içerisinden belirlenmesi bir
başlangıç olabilir. Ancak STK’lar ile işbirliğinin yerel özerk yönetimlerin tüm unsurları çapında olabilmesi
için uzun vadeli bir çözümün oluşturulması gerekmektedir.
Ocak 2013
27
KOSOVA
Kosova 1999’dan bu yana dinamik bir geçiş döneminden geçiyor, devasa miktarda yasa tasarısı
hazırlanırken, bir dizi kurum da oluşturuluyor. Bu değişimlerin önemli bir bölümü STK’lar ile yerel
özerk yönetimler arasındaki etkin işbirliğini geliştirecek uygun kurumsal düzenlemelerin gelişimi ile
ilgili olmuştur. Bu kurumsal düzenlemeler 2011 öncesinde geliştirilmiş bulunmaktadır ve bunların en
önemli yönleri aşağıda özetlenmiştir; ancak örgütlü sivil toplumun önceliklerinin net olmaması ve
kapasite yetersizliği nedeni ile uygulama aksamaktadır.
Ulusal düzeyde STK ile yerel yönetimler işbirliğinin çerçevesini 2009 tarihli Örgütlenme Özgürlüğü
ve 2008 tarihli Yerel Yönetimler Yasaları sağlamaktadır. Yerel özerk yönetim yasası bir belediyedeki
vatandaşların belediyenin faaliyetlerine katılma hakkını tanımakta ve belediye meclisinin açık
toplantıları, toplantılara vatandaş katılımına izin verecek kurallar, bilgiye erişim, düzenli kamuyu
bilgilendirme ve kamuya danışma mekanizmaları ve belediyelerin ‘kamu çıkarını ilgilendiren önemli
planlar ve programlarla’ ilgili olarak vatandaşları bilgilendirme yükümlülüğüne ilişkin detaylı hükümleri
içermektedir. Dahası bu yasa 73. maddesinde özel olarak STK’lara atıfta bulunmakta ve belediyelere
STK’ların temsilcilerini de dâhil etmeleri gereken sektörel danışma komiteleri kurma yükümlülüğü
getirmektedir.
Örgütlenme özgürlüğü kanunu STK’lardan önemli katkı alınarak hazırlanmıştır ve bunlar Haziran 2011
tarihli ‘Birlikte Büyümek’ isimli bir TASCO yayınında aktarılmaktadır. Yasa sivil toplumdan uygun tüzel
kişiliklerin yerel yönetim ile ortaklık geliştirebilmesini sağlamaktadır.
Kamusal Finansal Yönetim ve Hesap Verebilirlik Yasası ve Bütçe Genelgesi belediye bütçesinin
hazırlanması ve onaylanması aşamasında hangi kamusal danışma biçimlerinin gerçekleştirilmesi
gerektiğini belirlemektedir. Bu kamusal danışma süreçlerinin belediyede yerleşik olanların ihtiyaçlarını
ve önceliklerini yansıtacak şekilde belediye bütçesinin taslağına ve belediyenin saydamlık ve hesap
verebilirlik yönündeki iyi yönetişim taahhütlerine katkıda bulunması amaçlanmaktadır.
Yerel alan planlaması üzerine de sivil topluma danışmayla ilgili yasal hükümler mevcuttur. Belirli
bir hüküm de gençlik kesiminin güçlendirilmesine ilişkindir. Yerel Gençlik Eylem Konseyi yerel düzeyde
işletilen ve yerel yönetim kurumlarında gençliğin ve gençlik örgütlerinin çıkarlarını temsil eden bir
danışma organıdır.
Belediye yönetimi resmi belgelere erişmek için elverişli bir ortamı sağlamakla yükümlüdür;
belediye meclisi ise karar süreçlerine bölge sakinlerinin katılımına olanak veren sektörel komiteler
oluşturabilir. Bu komiteler bölge sakinlerini ve hükümet dışı kuruluşların temsilcilerini içermelidir.
Komiteler Belediye Tüzüğüne uygun olarak öneriler sunabilir, araştırmalar yapabilir ve belediye
meclisinin girişimlerine ilişkin fikir sunabilirler.
Her bir belediyedeki tüzük ve düzenlemeler yukarıda anılan yasalara dayanmaktadır; bunlar da son
dönemde ve görece kısa bir süre içerisinde hazırlandıkları için bunlar da genellikle çok benzerdir.
En faydalı düzenlemelerden biri yardımlar ve transferler için kıstaslar oluşturan düzenlemedir. Bu
düzenleme ile belediyeler hem kamusal, hem de kamusal olmayan kurumlara destek olmak için yerel
fonlar tahsis edebilmektedir. Yerel düzeyde faaliyet yürüten sivil toplum kuruluşları da yardımdan
faydalanabilmektedirler.
Mali destek belediyeden belediyeye farklılık göstermektedir. Belediye bütçesinden en fazla
desteği alan örgütler gençlik, çok kültürlülük ve kültür konuları ile ilgili çalışmalar yürütenlerdir. Destek
miktarları genellikle küçüktür ve birkaç yüz ile birkaç bin Avro arasındadır (nadiren 5000 Avro’nun
üzerinde). Daha küçük bütçeleri olan küçük belediyelerin sivil topluma yıllık desteği çok mütevazı iken,
daha büyük belediyelerin yüz bin Avro’ya kadar destekler sağlayabildiği bilinmektedir.
Kosova belediyelerinin sivil toplum ile koordinasyon için özel ofisi yoktur. Farklı belediyelerde
farklı mekanizmalar vardır ama çoğunda koordinasyon görevi Avrupa entegrasyonundan, insan
haklarından, topluluklardan, toplumsal cinsiyet konularından sorumlu belediye birimlerine ve diğer
bölümlere verilmiştir. Bu ise STK’ların yerel yönetişimde bir ortak olarak değil, yerel yönetimin belirli bir
konudaki ortağı olarak tanındığını göstermektedir. Ancak Kosova’da belediye yönetimleri tarafından
kabul edilmiş olan bir dizi stratejik belge sivil toplum ile yakın işbirliği içerisinde formüle edilmiştir. Bu
28
stratejik dökümanların bazıları kültür, çevre ve toplumun entegrasyonu gibi konulara odaklanmaktadır.
Stratejinin formüle edilmesi süreci belediyeden belediyeye farklılık göstermektedir. Çoğu durumda
yerel yönetimlerle resmi işbirliği oluşturmak için STK’lar girişimde bulunmaktadır. Ancak yetkililerin
(genellikle Belediye Başkanı) işbirliği talebini başlattığı örnekler de vardır.
Yerel yönetim yasaları ve düzenlemelerindeki hükümlere karşın Kosova’da STK’ların temsilcilerini de
kapsayan danışma komiteleri 2010 yılı itibarı ile görece az sayıdaki belediyede oluşturulmuştu.
Son iki yılda yerel yönetim/sivil toplum işbirliği alanında iki temel alanda gelişme kaydedildi. Birincisi
yerel yönetimlerin çalışmalarını izleyen STK’ların sayısı arttı ve ikincisi belirli konulardaki yerel stratejilerin
taslağının hazırlanmasına katılan STK’ların sayısında bir artış oldu (örneğin gençlik, toplumların
entegrasyonu ve kültür alanlarında). Ancak son dönemde hazırlanan bu strateji belgelerinin çoğu için
ne yazık ki çok az kaynak ayrılmakta ve dolayısıyla bunların uygulaması zayıf kalmaktadır.
STK’ların uluslararası örgütlerden aktif destek alarak yerel yönetimleri izlemesi olumlu bir eğilim gibi
görünmektedir (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı ve Avrupa Konseyi gibi). Bu faaliyet yerel düzeyde
şeffaflığın artmasını sağlamış ve aynı zamanda belediyeleri demokratik karar verme standartlarına
uymak konusunda daha dikkatli olmaya zorlamıştır. Yerel seviyede daha ileri bir izleme için bastıran
önde gelen STK’lar Prizren bölgesi belediyelerindeki Kosova Demokratik Kurumu, Ferizaj ve Priştine’deki
Kalkınma İnsiyatifi, Lipjan’daki İnsan Hakları için Gençlik Eylemi ve Prizren’deki EC Ma Ndryshe’dir (43.
Sayfadaki örnek olay incelemesinde bu örgüt daha detaylı anlatılmaktadır).15
Kurumsal mimariye son olarak eklenen yeni bir unsur, Yerel Yönetimler Bakanlığının Nisan 2011
tarihinde yayınladığı bir İdari Talimat ile Belediyelerde Vatandaşlar için Hizmetler Merkezlerinin (CSCM)
örgütlenmesi ve işletilmesi olmuştur. Bu idari talimat vatandaşlara kamu hizmetinin sunumundaki
idari prosedürleri kolaylaştırmayı ve belediye organlarının verimliliğini artırmayı amaçlamaktadır.
CSCM belediye organlarından günlük bilgi almalı ve kurallara ve yasal prosedürlere uygun olarak
vatandaşlara ve işletmelere verilen kararlara ilişkin gereğince bilgi vermelidir. Bu bilgi ayrıca belediye
web sitelerinde de yayınlanmalıdır.
Prizren, Kosova’da 2012’de imzalanan STK-Belediye anlaşması
15 Kosova Demokrasi Enstitüsü yerel düzeyde izleme faaliyetleri yürüten önde gelen sivil toplum örgütlerindendir
ve bu faaliyetini Prizren bölgesindeki tüm belediyeleri kapsayacak şekilde yürütmektedir. İzleme faaliyetinin
bulguları düzenli olarak güncellenmekte ve web sitelerinde yayınlanmaktadır www.kdi-kosova.org.
Ocak 2013
29
STK’ların yerel yönetişime ‘katma değer’sağlamasına ilişkin olarak son yıllarda belediye
yetkililerinin sektörel stratejilerini geliştirmek konusunda STK’ların uzmanlığını tanımaya ve aktif
olarak arayıp bulmaya başladıkları açıktır. Ama buna ilave olarak kimi belediyelerin STK’ların bazı yerel
yönetim politikası alanlarında güvenilirlik ve daha geniş toplumsal katılım sağlayabileceğini gördükleri
örnekler de mevcuttur. Topluluklarda Güvenlik Belediye Meclisi (MCSC) bunun bir göstergesidir. Sivil
toplum ile işbirliğinin iyi örneklerini vermeleri istendiğinde çoğu belediye MCSC’lerin oluşturulması
ve işleyişinden bahsetmektedir. Bu konseylerde STK’lar belediye yetkilileri ve güvenlik kurumları ile
birlikte tartışmaların ve atılan adımların ayrılmaz bir parçasıdırlar. Bu konseylere Belediye Başkanı
başkanlık ettiği için yürütme yetkisine sahiptirler ve STK’lar güvenlik konularındaki kararları doğrudan
etkilemektedirler.
Ayrıca belediyeler ile STK’lar arasında kentlerin turizm için cazibe merkezi olması için ve yerel çevre
eylem planlarının geliştirilmesi için ortak girişimler ve ürünler oluşturulması yönünde etkin ortaklıklar
yapılmasına da artarak rastlanmaktadır.
İşbirliğindeki gelişmeye işaret eden bu göstergeler hem yerel yönetim organları, hem de STK’lar
açısından kapasitelerin güçlendiğini göstermektedir. Bu kapasite inşa süreci kısmen TACSO projesinin
ve onun ulusal ortaklarının kazanımlarından faydalanmıştır. Örneğin TACSO Kosova, Kosova Sivil Toplum
Vakfı ile ortaklaşa Haziran 2011’de “Sıfırın Ötesi” başlıklı bir yayın çıkardı ve burada Kosova’da sivil
toplum ile işbirliğinin mevcut hukuki çerçevesini ve kurumsal mekanizmalarını analiz etti. Bu çalışmayı
hazırlarken ortaklar Kosova’daki sivil topluma ve hükümet organlarına konuyu birlikte tartışmak ve yerel
yönetim ile sivil toplum arasında kaliteli diyaloğu daha da geliştirebilecek ortak bir zemin bulabilmek
üzere geniş şekilde danıştılar. Yayın hükümet ile sivil toplum arasındaki diyaloğun nasıl gittiğine ve
bunu geliştirmek için neler yapılması gerektiğine ilişkin sahadan somut bilgiler sunmaktadır.
TACSO Kosovo yayını ‘Sıfırın Ötesinde’ içerisinde bir dizi iyi uygulama aktarılmaktadır. Örneğin,
Peja Belediyesi sivil toplumla işbirliğiyle ilgili yasalar ve düzenlemelerin uygulanması konusunda
olumlu bir yaklaşım göstermektedir. Yönetim içerisindeki hemen tüm müdürlükler veya birimler,
Belediye Başkanının ofisi dahil olmak üzere, sivil toplum örgütleri kuruluşları ile çok verimli ve açık
bir işbirliği içerisindedir. Ancak bu belediyede her iki taraf için böylesine yapıcı bir ilişki oluşturma
süreci kolay olmamıştır:
Temmuz 2011’de yapılan TACSO atölyesinde Peja’dan Syri i Vizionit isimli bir STK’nun Yürütücü
Direktörü şöyle aktarıyor: ‘Belediye yapıları ile iletişim kapılarını açmamız ve iyi bir işbirliğini
oluşturmamız çok büyük zorlukların ardından oldu’.
Kosova’daki çatışmanın ardından işbirliğini yönlendirecek bir yasal altyapı mevcut değildi ve
çoğu paydaş, özellikle de yerel yönetimdekiler sivil toplum kavramını ve sivil toplumun rolünü iyi
anlamış değildi. Ancak yerel STK’ları bilinç yükseltmek ve misyonları ile ilgili yeterli bilgiyi sunmak
için yorulmadan çalıştılar ve Peja belediye yetkilileri de demokrasi ve iyi vatandaşlık ilkelerinin
uygulanmasının işbirliğinin gözetilmesi anlamına geldiğini ve yerel seviyedeki işbirliğinin birçok
faydası olduğunun ayırdına vardılar.
Dahası TACSO Kosova People 2 People programı kapsamında Kosova’da yer alan AB Delegasyonu ile
yakın çalışarak Priştine’de 15-16 Mayıs 2012 tarihinde gerçekleştirilen Yerel Yönetişim ile Sivil Toplum
Arasındaki İşbirliği etkinliğini düzenledi. Yerel yönetimlerden ve STK’lardan temsilciler bu atölye
çalışmasına katıldılar ve çeşitli tartışmalarla ‘Birlikte Büyümek’ ve ‘Sıfırın Ötesinde’ TACSO raporlarındaki
tavsiyelerin nasıl yaşama geçirilebileceğini araştırdılar.
Elbette halen önemli kısıtlılıklar ve zorluklar mevcut. Önemli zorluklardan biri vatandaşların
ve örgütlü sivil toplumun çeşitli düzenlemelerde ve belediye tüzüklerinde sağlanmış olan katılımcı
araçları kullanmak konusunda istekliliğinin ve kapasitesinin düşük olması. Bu düzenlemeler ‘doğrudan
demokrasi’ mekanizmalarının ve danışma yöntemlerinin kullanılabilmesine olanak veriyor ancak
STK’lar kamuoyunun sorunlarına ilişkin yasal ve kurumsal çözümlere dair güvensizliğinin katılım
gösterilmemesine sebep olan bir faktör olduğunu belirtiyorlar. Benzer şekilde STK’ların kendileri katılım
30
fırsatlarından istifade etmiyorlar ama OSCE Misyonu gibi uluslararası örgütler danışma komitelerinin ve
benzerlerinin gerçekleştirilmesi için basınç yapmaya devam ediyorlar.
Yerel özerk yönetimler tarafında da çeşitli kapasite sorunları mevcut. Belki de, bunların en önemlisi
Belediye Kamusal İletişim Ofislerinin etkin bir şekilde işlemesini sağlamaya ilişkin olanı. Şu anda
yerel özerk yönetimler bu iş için düzgün bir donanıma ve profesyonel personele sahip değiller. Çoğu
durumda belediye yetkilileri ile sivil toplum arasındaki toplantılar gayri resmi bir şekilde, herhangi bir
yapı veya yapılan önerilerin veya dile getirilen konuların düzenli bir takibi olmaksızın yapılmaktadır.16
Yine ayrıca kamuya bilgi verilmesi rastlantısal olmak ve beklentilerin altında kalmaktadır; örneğin
tartışmalara ilişkin belgelerin doğru düzgün sunulmaması ve belediye web sitelerinde interaktif
kanalların çok az olması gibi.
KARADAĞ
Karadağ’da yerel yönetimlerle STK’ların işbirliği yönünde hala yapılabilecekler olsa da, son iki yılda
işbirliğini ve saydamlığı geliştirecek uygulamaları mümkün kılacak önemli kapasite alanlarında
ciddi ilerlemeler kaydedilmiştir. Aşağıda bu gelişmeler daha detaylı olarak ele alınıyor ama öncelikle
bu işbirliği için kurumsal ve yasal düzenlemeler üzerinde durmak faydalı olacaktır.
2008 tarihli Yerel Özerk Yönetimler Yasası yerel özerk yönetimlerin işleyişini düzenlemektedir ve bu
yasa, bu konuya ayrılmış bir bölüm içerisinde yerel özerk yönetimler ile STK’lar arasındaki işbirliği üzerine
düzenlemeleri içermektedir (başlığı ‘yerel özerk yönetim organları ile STK’lar arasındaki ilişkiler’). Bu
bölümde iki sektör arasındaki işbirliğinin nasıl olabileceği ve bu şekilde aşağıdaki hususlarda elverişli
bir ortamın nasıl oluşturulabileceği tanımlanmaktadır:
•
•
•
•
•
•
Yerel yönetimin STK’ları onların çalışmaları ile ilgili olan tüm konularda bilgilendirmesi;
Sivil sektöre yerel özerk yönetimin geliştirilmesi programları hakkında ve ayrıca yerel kanunların
taslaklarının hazırlanmasında danışmak;
STK temsilcilerinin normatif yasaların hazırlanmasında ve plan ve programların oluşturulmasında
çalışma gruplarına katılımının sağlanması;
Ortak kamusal tartışmaların, yuvarlak masaların, seminerlerin, vs. örgütlenmesi;
Yerel nüfusun faydasına olan STK projelerinin tanımlanmış kurallar ve prosedürler uyarınca yerel
kamu bütçesinden finanse edilmesi;
Yerel özerk yönetimin sahip olduğu olanaklara uygun olarak STK’lar için çalışma koşullarının
sağlanması.
Dolayısıyla yasal düzenleme, Avrupa Konseyi’nin Karar Süreçlerine Vatandaş katılımı için İyi Uygulamalar
Kodu gibi Avrupa iyi uygulamalarında tavsiye edildiği şekilde, kamu yetkilileri ile STK’lar arasındaki tüm
evrensel işbirliği modellerini tanımlamaktadır (bilgilendirme, danışma ve ortaklık çerçevesinde).
Yasal çerçeve etkin biçimde ve görece kısa bir süre içerisinde geliştirilmiş olmakla birlikte son yıllarda
STK’lar ile yerel yönetim arasında etkin ve anlamlı bir işbirliğinin önündeki en önemli engel prosedürle
ilgili araçların ve kapasitenin olmamasıdır. Bu durum her iki tarafın da çalışmalarını olumsuz etkilemiştir.
2011 öncesinde STK’lar ve yerel özerk yönetimler arasında karşılıklı işbirliği konusunda yüksek bir
memnuniyetsizlik vardı. STK’lar yerel politikaların daha kaliteli olması için katkı vermeye istekliydi ancak
katılımları için prosedürlerin olmamasından yakınıyorlardı. Dolayısıyla STK’ların girişimlerinin birçoğu
ilgili organlara ulaştırılmamakta ve dolayısıyla da başarısızlığa uğramaktaydı. Diğer yanda yerel özerk
yönetimler de çalışmalarının daha şeffaf ve STK’lara daha açık hale getirme isteklerini dile getiriyorlardı
ama bunu yapmak için araçlara sahip değillerdi.
2003 yılında yerel özerk yönetimlere ilişkin ilk yasanın çıkartıldığı dönemde 180’in üzerinde STK’dan
oluşan bir koalisyon yerel özerk yönetimlerle işbirliğini ve bu yönetimlerin çalışmalarının saydamlığını
güçlendirmeyi amaçlayan bir kampanyanın imzacısı olmuştu. Bu kampanya STK’larla işbirliğinin faydaları
16 Kosova Sivil Toplum Dernekleri, Biz ve Onlar, Kosova’da Kamusal Katılım, Ekim 2011. http://www.kcsfoundation.
org/repository/docs/Ne_dhe_Ata_Pjesemarrja_qytetare_ne_Kosove_b5.pdf
Ocak 2013
31
ve vatandaşların karar süreçlerine katılmaları gerekliliği konusunda belediyelerin ve yerel yetkililerin
bilincini yükseltmişti. Kampanya ayrıca yerel STK’ların yerel düzeydeki katılım için mekanizmalar ve
araçlar alanındaki kapasitelerini önemli ölçüde güçlendirmiş ve hatta belediyeleri STK’lar ile işbirliği
için kendi yerel politikalarını geliştirmeye zorlamıştı. Ancak beş yıllık bir bilinç yükseltme ve işbirliğini
izleme dönemine rağmen yine de hala işbirliğini destekleyecek prosedürler ve know-how önemli
ölçüde eksikti.
2011 yılında Bečići Konferansı esnasında hem yerel yönetim organları, hem de STK’lar acil olarak
ele alınması gereken konuları belirlemişlerdi. Kapasite inşası bakımından işbirliğini kolaylaştıracak
kapsamlı işleyiş rehberleri ve iyi uygulama ‘modelleri’ geliştirmek gerekiyordu. Ayrıca Bečići Konferansı
Eylem Planında Karadağ için belirtildiği gibi değişik paydaşlar arasında işbirliğine ilişkin beceri ve bilgi
düzeylerini yükseltmek gerekliydi. Konferans takip eylem planında ele alınacak bir dizi diğer konuya daha
işaret ediliyordu. Delegeler şeffaflığı geliştirmek konusunda belediye web siteleri ve basılı materyaller
gibi bilgi kanallarının geliştirilmesi gerektiği ve kamu alımlarının daha görünür olabilmesi için yasanın
değiştirilmesi gerektiği konularında anlaşmışlardı. Karar süreçlerinde vatandaş katılımını kolaylaştıran
prosedürlerin kabul edilmesi ve geliştirilmesi gerekliydi. Yerel yönetimler Avrupa Konseyinin Kodunda
belirtilen iyi uygulamaları benimsemeli ve STK’lar ile ortaklık için daha fazla düzenleme yapmayı kabul
etmelidirler. Yerel düzeydeki STK faaliyetlerinin finansmanı kamu fonlarına başvuruda daha saydam ve
rekabetçi prosedürler uygulanarak ve geçmiş projelerle, donörlerin faaliyetleri ve kamu özel ortaklıkları
olanakları ile ilgili daha fazla veri sunarak geliştirilebilir.
2011 içerisindeki ilk önemli başarı STK-yerel yönetim işbirliğinin beş alanına ilişkin kılavuz prosedürler
dizisinin hazırlanması oldu. Bu işleyiş rehberleri için araştırma ve taslak yazımı İş İşleri Bakanlığı,
Belediyeler Birliği ve CRNVO’nin katıldığı yenilikçi bir ortaklık tarafından gerçekleştirildi. Beş kılavuz
kamu işlerinin yürütülmesinde Vatandaş katılımı, Yerel özerk yönetim ile STK’lar arasında işbirliği için
bir konsey oluşturulması, yerel meclis için kurallar ve yerel meclis ile STK’lar arasında işbirliği üzerine
bir model anlaşma ve STK’lara fon dağıtımı için kıstaslar, format ve prosedürler için örnek prosedürleri
içermektedir. Bu örnekler Belediyeler Birliği Yönetim Kurulu (belediyelerin temsilcilerinden oluşan)
tarafından kabul edilmiş ve onaylaması için her bir belediyeye sunulmuştur. Belediyeler arasındaki
farklılıkları akılda tutan bu rehberler ilgili alanlar için asgari standartları ve kuralları içermektedir. Her bir
yerel özerk yönetim bu rehberleri kendi yerel bağlamına uyarlayabilecektir. Bugüne kadar sadece dört
belediye bu modellere uygun politikalar geliştirmiştir; bu durum ise bu uygulamaları kurumsallaştırmak
için daha fazla çaba gösterilmesi gerektiğine işaret etmektedir.
Bečići Konferansının kendisi yerel yönetim temsilcileri ile STK’lar arasında işbirliğinin sağlanabileceği
yolları tanımlamak için birlikte çalışmak yönünde bir katalizör görevi görmüştür. Bölgesel TACSO ofisi
tarafından tavsiyeler ve sonuçlar tüm Karadağ’daki belediyelere dağıtılmış ve planlanmadan yapılan
kimi görüşmelerin sonuçlarına göre bu çoğu belediye için çalışmalarını daha şeffaf hale getirmek için
ilham kaynağı olmuştur. Yine bölgesel konferans, 2011 içerisinde Karadağ’da farklı yerlerde bu konuda
eylem önceliklerinin detaylarını belirlemeye yardımcı olacak üç yuvarlak masa toplantısı yapılması
sonucunu doğurmuştur. Bu yuvarlak masa tartışmaları yerel özerk yönetimler ile STK’lar arasında
işbirliği konseyleri oluşturulması, yerel bütçelerden STK projelerinin finanse edilmesi süreçlerini
düzenleyen kararların değiştirilmesi, yerel özerk yönetimlerin bireylerle veya tüzel kişiliklerle
imzaladıkları tüm sözleşmeleri yayınlama yükümlülüğü olması yönünde bütçe kararında değişiklik
yapılması; yerel yetkililere yönelik olarak sivil sektör ile işbirliği üzerine eğitim organize edilmesi ve
meclis üyeleri ile, STK’lar ile işbirliklerini güçlendirmek ve böylelikle vatandaşlarla bağlarını geliştirmek
üzerine toplantıların düzenlenmesi tavsiyeleri ile sonuçlanmıştır.
Yerel yönetimleri daha şeffaf ve hesap verebilir yapma araçlarını güçlendirmek açısından belediye
web sitelerinin geliştirilmesi konusunda ilerleme kaydedilmiştir; sadece üç belediyenin (21 belediye
içerisinden) web siteleri güncellenmemiş durumdadır. Yine mevzuatta da daha fazla saydamlığı
sağlamak üzere değişiklikler yapılmıştır. Temmuz 2012’den bu yana her belediyenin tüzel kişiliklerle
veya bireylerle imzaladığı anlaşmaları yayınlama yükümlülüğü vardır ve Ocak 2012’den bu yana da
yasa ile belediyelere yaptıkları her satın alma anlaşmasını web sitelerinde yayınlama yükümlülüğü
getirilmiştir. Bu değişikliklerin uygulamasının nasıl olduğu konusunda yorum yapmak için ise belki
henüz erken olabilir.
32
Karar süreçlerine vatandaşların katılımı için ‘örnek’ prosedürler geliştirilmesi çok yavaş işleyen bir süreçtir
ama Belediyeler Birliği ve TACSO bu çabaları desteklemeye devam etmektedir ve bunun uygulandığı
yerlerde yerel kamu danışma sürecinde gelişim kaydedilmiştir (CRNVO tarafından gözlemlendiği gibi).
Üç belediye modeli tam olarak uygulamıştır. Bijelo Polje Belediyesi bunu kendi bağlamlarına göre en
uygun gördükleri düzenlemeleri kabul etmeden önce kamuoyu ile tartışmalar yapmak ve STK’lara
danışmak için bir zemin olarak kullanmıştır.
Yerel yönetimler ile STK’lar arasında işbirliği anlaşmaları yapılması yönünde de ilerleme
kaydedilmiştir. Toplamda son iki yılda 18 anlaşma imzalanmıştır. Ancak bu anlaşmaların etkisi devam
etmeyebilir çünkü bunlar belirli ortak projelere ilişkin anlaşmalar olup, uzun vadeli düzenlemeler veya
STK’lar koalisyonları ile ilgili anlaşmalar değillerdir. Bununla birlikte bu ortaklık anlaşmalarını imzalamış
olma deneyiminin hem STK’lar, hem de yerel yönetimler tarafından kullanılacağı ve daha uzun vadeli
düzenlemelere temel teşkil edeceği umulmaktadır.
TACSO’nun kolaylaştırıcılığındaki yuvarlak masa toplantılarında iyi uygulamaların paylaşılmasının
dışında yerel yönetişim sektörü son iki yılda Belediyeler Birliği’nin İnsan Kaynakları Yönetim Kurumu ile
işbirliği içerisinde sunduğu kapsamlı bir ulusal eğitim programından da yararlanmıştır. Bu eğitim
programı kapsamında yerel özerk yönetimler için eğitimler Ulusal Konseyin rehberliğinde organize
edilmektedir. Bu konsey çeşitli paydaşlardan oluşmaktadır ve hem eğitimin kalite standartlarına
uyulmasını, hem de yerel yöneticilerin eğitim ihtiyaçlarının, STK’lar ile işbirliğine ilişkin konular da
dâhil olmak üzere dikkatli bir şekilde değerlendirilmesini sağlamaktadır. Toplam 800’ün üzerinde yerel
yönetici Kamu Etiğinden, Şeffaflık ve Hesap Verebilirliğe, Kamu Alımlarından, Veri Koruma ve Bilgi
Edinme Özgürlüğüne değişen kurslara katılmıştır.
Nihayet yerel fonların açık, rekabete dayalı süreçler yoluyla STK projelerini ve hizmetlerini finanse
etmek için kullanılmasına olanak veren prosedürleri kurumsallaştırmak konusunda da kimi ilerlemeler
kaydedilmiştir. Ancak ilerleme sınırlıdır; sadece iki belediyede Belediyeler Birliği ve CRNVO tarafından
geliştirilmiş örnek prosedürler kabul edilmiş ve uygulanmıştır. Bu nedenle STK’lar ile yerel yönetimler
arasındaki işbirliği konusunda yorum yapanlar (CRNVO dâhil) hala finansman konusunun en büyük
engel olmaya devam ettiğinden şikâyet etmektedirler. Yerel fonları saydam olmayan ve etkinliği ve
verimliliği değerlendirilmeyen bir şekilde dağıtmaya devam eden çok sayıda yerel yönetim mevcuttur.
Veri tabanlarını ve STK’lar ve yerel yönetimlerin ortak eylemleri ve projelerinin deneyimleri ve
iyi uygulamalarını paylaşmak için sistemler geliştirmek bakımından halen yapılacak çok şey
vardır. Ulusal eylem planında bununla ilgili kalemler halen ele alınmamış durumdadır. Benzer şekilde
dışarıdan donörlerden finansman fırsatları ile ilgili koordinasyon ve ağın güçlendirilmesi için de halen
adım atılmamış durumdadır.
Ocak 2013
33
SIRBİSTAN
2011 öncesindeki onyıl STK’ların yerel yönetimler ile işbirliğini destekleyen yasal düzenlemeler
ve işbirliğini ve ortak adımları kolaylaştırmak temelinde vaka bazında geliştirilen mekanizmalar
bakımından kayda değerdi. Bu dönemde çıkartılan en önemli yasalar yerel özerk yönetimin nasıl
düzenlendiği üzerine olan yasa ve yeni dernekler düzenlemesi idi. Ancak sivil toplum ile işbirliği
konusunda ulusal seviyede bir strateji olmadığı için yerel düzeyde işbirliğini kurumsallaştırma çabaları
eşit gelişmemiştir.
Sırbistan Cumhuriyetinde yerel özerk yönetimlerin işleyişini düzenleyen yasa Yerel özerk yönetim
yasasıdır (2007). Bu yasa yerel yöneticiler ile sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğinin amacının
yerel toplumdaki yaşam kalitesini artırmak olduğunu ifade etmektedir. Yasadaki bir madde yerel
yönetimlerin yerel toplumun kalkınmasını geliştirmek için tüm paydaşlarla (STK’lar dâhil) işbirliği
yapabilmesine fırsat tanımaktadır.
Novi Sad’da STK’lar Fuarı, Sırbistan, 2012
Dahası yerel yönetim faaliyetleri alanını düzenleyen 20. madde yerel yönetimin engellilere ve
dezavantajlı konumda yaşayan tüm insanlara yönelik farklı destek, kendi kendine yetme ve dayanışma
biçimlerinin geliştirilmesini teşvik edeceğini belirtmekte ve bölgede engelliler ve diğer sosyal-yardım
örgütlerinin örgütlenmelerini teşvik etmektedir.
Dernekler Yasası’nda (2009), ‘Kamu Faydasının Sağlanması için Kaynaklar’a ayrılmış bir bölüm vardır ve
Sırbistan Cumhuriyeti bütçesinde, özerk illerin bütçesinde ve yerel özerk yönetimlerin bütçelerinde
kamu faydasına yönelik programların gerçekleştirilmesi için ayrılan kaynakları belirtmektedir. Kamu
faydasına dönük programlar şu alanlardaki programlardır: sosyal koruma, engellilerin korunması,
çocuklar için sosyal bakım, ülkesinde yerinden edilmiş kişilere ve mültecilere destek, yaşlılara
destek, sağlık, insan haklarının ve azınlık haklarının savunulması ve korunması, eğitim, bilim, kültür,
bilgilendirme, çevre koruma, sürdürülebilir kalkınma, yolsuzluğa karşı ve diğer konulardaki kamu
yararına programlar.
34
Detaylı araştırmayı da kapsayan ciddi bir hazırlık yapılmış olmasına karşın Sırbistan hala STK’ların gelişmesine
ilişkin bir strateji kabul etmemiştir. Yeni kurulmuş olan Sivil Toplum ile İşbirliği Hükümet ofisi bu stratejiyi
son haline getirmek için son süreci başlatmak konusunda öncü bir rol oynamıştır. Ancak hemen tüm ulusal
stratejilerde STK’lar farklı stratejik adımlarla ilgili aktörler olarak veya bunların gerçekleştirilmesindeki
ortaklar olarak anılmaktadır. İçerisinde STK’ların rolünün vurgulandığı şu stratejilere dikkat çekilebilir:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Yoksulluğun Azaltılması Ulusal Stratejisi;
Sürdürülebilir Kalkınma Ulusal Stratejisi;
Sosyal Korumanın Geliştirilmesi Ulusal Stratejisi;
Aile ve Özel İlişkiler İçerisinde Kadına Yönelik Şiddetin Engellenmesi ve Yok Edilmesi Ulusal
Stratejisi;
2011-2014 Döneimde Mültecilerin ve ülkesinde yerinden edilmiş kişilerin sorunlarının çözülmesi
Ulusal Stratejisi;
Göçlerin Yönetimi Stratejisi;
Sırbistan Cumhuriyeti içerisinde Romanların konumunu geliştirmek için strateji;
Kadınların Konumunu Yükseltmek ve Cinsiyet Eşitliğini Geliştirmek için Ulusal Strateji;
Çocuklar için Ulusal Eylem Planı.
Sektörlere özel bu strateji belgeleri yerel düzeydeki STK’lara atıfta bulunmakta ve onlara şu olası roller
içerisinde yer vermektedir:
•
•
•
Faydalanan gruplar için gerçekleştirilecek eylemleri, projeleri, vb. geliştirmek ve uygulamak
konusunda ortaklar olarak;
Yerel özerk yönetim için hizmet sunumcuları olarak;
Stratejik belgelerde planlanan kimi önlemler ve faaliyetler için uygulayıcı aktörler olarak.
Dolayısıyla ulusal seviyedeki politika yerel seviyede etkin bir işbirliğinin temellerini atmaya çalışmaktadır.
Sırbistan’daki yerel özerk yönetimlerin hemen hepsinin en az bir veya iki yerel stratejik belgesi
mevcuttur (örneğin Sürdürülebilir Kalkınma Stratejisi, Yerel Ekonomik Kalkınma için Strateji, Çocuklar
için Yerel Eylem Planı, vb.) ve bu belgelerde de yerel STK’lar politika geliştirilmesinde, uygulanmasında
ve değerlendirilmesinde önemli aktörler olarak açıkça belirtilmektedir. Benzer şekilde bu siyaset
belgeleri de çoğu kez içerisinde STK üyelerinin de olduğu çalışma grupları tarafından hazırlanmıştır.
Yerel yönetimler tüzüklerini Yerel Özerk Yönetim Yasası uyarınca hazırlamışlardır ve bu tüzükler nitelik
ve detay bakımından farklılık göstermektedir. Kimi yerel yönetimler tüzüklerinde STK’lar ile işbirliği
fırsatlarını belirtmişlerdir. Bu uygulamanın örnekleri Bačka Topola ve Kanjiža belediyeleri, Užice şehri
ve Niš şehrindeki Crveni Krst şehir belediyesidir. Bu işbirliğinin pratik uygulamaları belli şekillerde
kendini göstermektedir: Ortak projelerin uygulanmasında ortaklıklar, STK üyelerinin yerel strateji
belgelerini, planlarını ve programlarını hazırlamak için farklı çalışma organlarına katılımı, saydam bir
şekilde seçilmiş ve sözleşme yapılmış hizmet sunumcuları olarak STK’lar veya yerel mecliste bir kişinin
irtibat noktası olarak belirlenmesi.
STK’lar ile gerçekleştirdikleri işbirlikleri en az olan ve işbirliğini geliştirmek için kapasiteleri en zayıf olan
yerel yönetimler siyasal olarak en kutuplaşmış ve ekonomik olarak en zor durumda olanlar arasından
çıkmaktadır (örneğin ortalama gelirleri ulusal ortalama gelirin yüzde 50’sinin altında olan ve dışarıya
önemli ölçüde göç veren bölgeler). İşbirliği deneyiminin daha zayıf olmasını ve devam ettirilememesini
getiren bir diğer faktör gelişmiş bir mevzuata karşın kimi Sırbistan yerel yönetimlerinin STK’lar ile
işbirliği ve şeffaflık gibi uygulamalarda kullanılacak standartlara sahip olmamasıdır.
Yukarıdaki durum karşısında 2011 Bečići Konferansı’nın sonucunda hazırlanan Sırbistan Ulusal Eylem
Planı ilerleme için iki geniş alana odaklanmaktaydı: Birincisi, özellikle de yerel STK’lara yerel kamu
fonlarının sunumu ile ilgili olarak bir dizi standart ve standartlaştırılmış uygulamanın geliştirilmesi ve
kabul edilmesi ve ikincisi bir dizi yönden kapasite inşa etme ihtiyacı: İşbirliği prosedürleri ve modelleri,
işbirliği için insan kaynaklarının ve becerilerin geliştirilmesi ve etkin işbirliği için teşviklerin ve ödüllerin
verilmesi.
Ocak 2013
35
Bečići Konferansı’ndan bu yana bu konularda kimi ilerlemeler kaydedilmiştir. Şeffaflık standartları
ile ilgili olarak yardımcı olmak için ulusal TACSO ofisi Temmuz 2011’de “STK faaliyetleri için Yerel Kamu
Fonlarının Harcanmasında Saydamlık (481. Bütçe kalemi)” dökümanını yayınladı. Bu dökümanda
bulgular, iyi uygulama örnekleri ve diğer pratik tavsiyeler yer alıyordu.
Bu yayın geniş bir şekilde dağıtıldı ve Eylül 2012’den bu yana da TACSO kamu bütçesinin harcanması
ve yerel düzeydeki karar süreçlerinde saydam bir prosedür getirilmesini savunmak isteyen bir dizi
seçilmiş yerel ağa/STK’ya destek vererek bu alanda çalışmalarını sürdürdü. Benzer bir şekilde Kâr Amacı
Gütmeyen Sektörün Gelişmesi için Merkez (CDNPS) de bütçenin 481. kalemi, bunun amacı ve tahsis
edildiği yerler ve Mayıs-Temmuz 2011 döneminde uygulamada olan harcama fonları ile ilgili kapsamlı
bir analiz gerçekleştirdi. Bu bulgular da uygulamaların yeniden şekillendirilmesinde bilgi olarak
sunuldu.
Ulusal seviyede 2012 yılında Dernekler tarafından Gerçekleştirilen Kamu Yararına Programların Finanse
Edilmesi veya Kısmen Finanse Edilmesi üzerine Kanun çıkartıldı. Bu düzenleme vatandaş dernekleri
tarafından gerçekleştirilen kamu çıkarına programların veya bunların bir bölümünün finanse edilmesi
için kıstasları, şartları, kapsamı, seçim prosedürlerini ve iade etme prosedürlerini daha net bir şekilde
belirleyen yasadır. Yasa özel olarak yerel yönetim bütçelerini vurgulamamakta ama STK faaliyetlerinin
kamusal fonlardan finanse edilmesini genel olarak kapsamaktadır ve şeffaflık için standartlar
getirilmesini de desteklemektedir.
Standartlara ilişkin olarak bir başka katkı 2012’de yerel ortaklıklar oluşturulması üzerine bir
fizibilite çalışmasının yapılması olmuştur. Vatandaş insiyatifleri, CNVOS ve APPS tarafından yapılan
bu analiz toplumsal kalkınma için STK’lar ile yerel yönetimler arasındaki ortaklıklar için önemli alanları
ve modelleri belirlemeye yardımcı olmuştur. Bu çalışma Sırbistan’da ortaklık çalışmaları bakımından
son derece yoğun geçen bir yılın ardından yapılmıştır. Mayıs 2011’de TACSO STK’lar, yerel yönetimler
ve işletmeler arasında ortaklık geliştirilmesi üzerine bir ulusal konferansa destek olmuştur ve aynı yıl
Ekim ayında da en iyi yerel ortaklık girişimini ödüllendirmek üzere bir ulusal yarışma başlatmıştır.
‘Kalbimizdeki Yerler’ ödülü adı verilen bu yarışmaya 34 katılım olmuş ve bunların 17’si nihai ödül için
yarışacak girişimler olarak seçilmiştir.
Bu yarışma için Telenor Vakfı TACSO ile birlikte çalışmıştır ve Kruševac bölgesinde çeşitli kamu kurumları
ile yakın ortaklık içerisinde yürütülen bir proje için Çocuklar ve Gençlerin Durumunu İyileştirme ve
Koruma Derneği’ne 3000 Euro ödül vermişlerdir. Bundan böyle her yıl düzenlenecek olan bu ödül STK/
Yerel Yönetim ortaklığının toplumlar için getirebileceği katma değeri göstermenin mükemmel
bir yolu olmuştur. Kazanan ve elemeye kalan ortaklıklarla ilgili hikâyeler kısa TV filmleri yoluyla ve diğer
medya aracılığı ile yaygınlaştırılmıştır.
Kapasite inşası bakımından yerel ortaklıkların en iyi uygulamalarının yayınlanmasına ilave olarak
TACSO ve yerel ortaklar STK’ların yerel yönetimler tarafından saydam bir şekilde finanse edilmelerinin
iyi uygulamaları üzerine de bir analiz gerçekleştirmişler ve bunu bir atölye çalışmasında Vojvodina yerel
yöneticilerine sunmuşlardır. Önümüzdeki haftalarda benzer atölye çalışmalarının diğer bölgeler için de
yapılması planlanmaktadır. UNDP’nin desteği ile de 2011 sonunda 42 yerel yönetime Hesap Verebilirlik,
Şeffaflık ve Doğrulanabilirlik için metodoloji eğitimi verilmiştir.
Yerel yönetimler ile STK’lar arasındaki işbirliğinin kurumsal mekanizmalarının uygulanmasını izlemek
üzere resmi bir model bulunmamaktadır. Bugüne kadar izleme farklı yollarla ve farklı yaklaşımlarla
yapılmıştır. Kimi yerel yönetimler yerel bütçelerden desteklenen projeler için projeden faydalananlara
saha ziyaretlerini de içerecek şekilde doğrudan proje izleme gerçekleştirmeyi tercih etmişlerdir; ancak
bu sık görülen bir uygulama değildir. Çoğu yerel yönetim proje sonuçlarını izlemek için sunulan
anlatımsal veya mali proje raporlarını gözden geçirmektedir.
Pratikte mali raporlamaya daha fazla önem veriliyor, kimi kez fonların bütçeye göre saydam bir şekilde
harcanmasına, toplumda olumlu değişimlerin elde edilmesinin de eşlik etmesi gerektiği göz ardı
ediliyor gibi görünmektedir. TACSO’nun işbirliği üzerine yaptığı ulusal ankete yanıt verenlere göre
izleme yerel yönetimler ile STK’lar arasındaki tüm işbirliği ve ortak çalışma sürecindeki en zayıf halka
olarak görünmektedir.
36
Ancak şu da belirtilmelidir ki çeşitli paydaşların dile getirdiği iyimserliğe karşın ankete yanıt verenler
işbirliğinin önündeki engellerin halen ‘geleneksel’ engeller olduğunu düşünmektedirler:
•
•
•
•
STK’ların o yereldeki toplum için önemini halen tanımayan veya bu rolü yok sayan kimi yerel
yönetimlerin gösterdiği direnç;
İlgilenen taraflar arasında bu mekanizmanın öneminin anlaşılmaması;
Sivil toplumun oluşturulmuş mekanizmaların sürekli iyileştirilmesine yönelik çabasının zayıf olması
ve ısrarlı olmaması;
Kimi bölgelerde az sayıda STK’nun olması ve bunların ortaklık diyaloğu için kapasitesinin düşük
olması.
TÜRKİYE
Son on yıldaki reformlara karşın, güçlü bir hiyerarşik kamu idaresi kültürü ve temsili demokrasinin
egemenliği halen geçerlidir ve bu da katılımcı süreçlere gölge düşürmektedir. Ayrıca ülkenin çoğu
bölümlerinde ve kesimlerinde sivil toplum örgütlenmesi iyi değildir ve bu nedenle de STK’lar ile
yerel yönetimler arasındaki işbirliği halen gelişmemiş durumdadır. Ancak özel olarak son birkaç yıla
bakmadan önce öncelikle son 10 yılda gelişmiş olan ve işbirliği için sağlam bir temel sunan elverişli
ortamı ele almak önemli olacaktır.
Türkiye’de yerel yönetimlerin işleyişini düzenleyen, yerel özerk yönetimler ile sivil toplum kuruluşları
arasındaki işbirliği mekanizmalarını tanımlayan özel yasalar vardır. 2002’de iktidara gelen Türk hükümeti
AB müktesabatına uyum doğrultusundaki demokratikleşme programına yanıt verecek köklü bir kamu
idaresi reformu yürütmeye karar vermiştir. Bu amaçla bir dizi yasa tasarısı hazırlandı. Bu yasa tasarıları
şunlardı:
•
•
•
•
•
•
•
•
Kamu İdaresi Yasası;
Belediyeler Yasası;
Büyükşehir Belediyesi Yasası;
Özel İl İdaresi Yasası;
Yerel Yönetim Birimleri Yasası;
Kamu Finansmanı ve Denetim Yasası;
Yerel Yönetim ve Merkezi Hükümet arasında gelir paylaşımı yasası;
Bilgiye Erişim Yasası.
Kamu İdaresi Yasası haricinde yukarıdaki yasaların tümü çıkartılmıştır. Bunların hepsi birlikte, yerel
düzeyde kapsamlı kurumsal düzenlemeler getirmektedir ve Belediyeler Yasası bu kurumların tüzükleri
ve prosedürlerinin çoğuna rehberlik etmektedir.
Yerel yönetim reformu yerel özerk yönetimler ile STK’lar arasındaki işbirliğine ilişkin kapsamlı kurumsal
mekanizmalar getirmiştir: Bugün özellikle de kentsel bölgelerde yerel özerk yönetimin ve yerel
demokrasinin gelişmesini destekleyebilecek olan özgün bir geleneksel yerel kurum olan Mahalle ve
Muhtar; vatandaşların katılım hakları; belediye meclislerinde uzman komisyonlar; stratejik planlar ve acil
planlar; Kent Konseyleri ve belediye hizmetlerine gönüllü katılım. Bunlar arasından Kent Konseylerinin
ve stratejik planlama süreçlerinin Türkiye’deki yerel yönetişim için yeni oldukları ve işbirliği yönünde
yapıcı fırsatlar sundukları belirtilmelidir.
Kent Konseyleri’nin kökleri İstanbul’da 1996 yılında yapılan Habitat II Konferansına gitmektedir.
Türk hükümeti Yerel Gündem 21 insiyatifi kapsamında Kent Konseylerini oluşturmayı taahhüt etmişti.
Bu meclisler yerel yönetimlerin kararlarını izleyen sivil toplum kuruluşları, mesleki birlikleri ve kamu
kurumlarından oluşan forumlardır. 2005 yılında yapılan Yerel İdareler Reformu ile yerel yönetimler ile
Kent Konseyleri arasında daha kurumsal bir ilişki öngörülmüştür.
Bununla birlikte Kent Konseylerinin getirdiği esas yenilik çocuklar, gençler, yaşlılar, engelliler ve kadınlar
için meclislerin oluşturulması olmuştur. Kent Konseylerinin himayesinde işleyen bu meclisler bu
toplumda daha önce dezavantajlı olan gruplara vatandaşlık becerilerinde gelişme ve kamu idaresinde
Ocak 2013
37
deneyim edinme fırsatı veriyor. Bu gruplar iyi organize olduklarında ve belediye yetkilileri tarafından
desteklendiklerinde kendi toplumları içerisindeki bu incinebilir grupların haklarını savunabilmektedirler.
Mevcut mevzuatta tanımlandığı biçimiyle Kent Konseylerinin faaliyetleri üç ana alanda sınıflandırılabilmektedir:
•
•
•
Sosyal kalkınma için yerel karar süreçlerine katılım;
Şehir planlaması, hizmet sunumu, ekonomik kalkınma gibi diğer alanlarda yerel karar süreçlerine
katılım;
Yerel idarenin izlenmesi.
İçişleri Bakanlığı’nın sunduğu bilgiye göre Kent Konseyleri 2915 belediye arasından 400’ünde
kurulmuştur. Belediyelerin stratejik planlarını hazırlama zorunluluğu vardır ve bu süreç Kent Konseyleri
için STK’ların katılımı ile aktif bir şekilde çalışabilmek için önemli fırsatlar yaratmış durumdadır. Stratejik
planlama yerel yönetim idare sisteminde reformlar ile getirilmiş yeni tekniklerden bir tanesidir. Bu
sadece daha iyi mali yönetim için bir araç olmayıp, halkın katılımı için de daha fazla fırsat yaratıyor.
Stratejik plan ve performans programının 41. maddesi katılımın önemini vurguluyor: ‘Stratejik plan ilgili
sivil toplum kuruluşları ile birlikte (varsa) üniversiteler ve meslek örgütlerine danışarak hazırlanacaktır
ve belediye meclisinde onaylanmasının ardından yürürlüğe girecektir.’
Belediyeler ile STK’lar arasındaki işbirliğinin Kent Konseyleri dışında da gerçekleştiği kimi alanlar
mevcuttur. Bunların bir tanesi Mimarlar Odası, Baro ve benzeri mesleki örgütlerin konumu ile ilişkilidir.
Bu meslek örgütleri esasen yasa ile kurulmuşlardır ve bu nedenle yarı-kamusal birer tüzelliktirler.
Mesleki örgütlerin bu niteliği onları örgütlü sivil toplum içerisindeki en büyük unsur olan derneklerden
farklı kılmaktadır. Bunlar kamusal tüzellikler olduklarından uzmanlık alanlarında belediyeler ile
ortak projeler yürütmek zorundadırlar. Örneğin Antalya’daki Mimarlar Odası Büyükşehir Belediyesi
tarafından karşılıklı imzalanan bir protokol ile Cumhuriyet Meydanının yeniden tasarlanması ile
ilgili olarak yetkilendirilmiştir. Muğla’da Tabibler Odası ilkokullarda bir görme bozukluğu araştırması
kampanyası yürütmektedir. Ortaklaşa imzalanmış olan protokol uyarınca belediyeler bu örgütlere kimi
fonlar aktarabilmekte veya kimi tesisleri sunabilmektedir.
Sanat ve kültür festivalleri veya sokak çocuklarının rehabilitasyonu gibi kimi özel alanlarda da kâr amacı
gütmeyen kuruluşlarca yürütülen projeler ve faaliyetler vardır: Antalya Film Festivali veya İstanbul’da
Beyoğlu Sokak Çocukları Rehabilitasyon Merkezi bunlara iki örnektir. Yerel yönetimler bu türden kâr
amacı olmayan örgütlere para aktarabilmektedir; ancak kâr amacı olmayan bir şirketin kurulması
mevcut mevzuata göre kolay değildir. ‘Kâr amacı gütmeyen’ statüsü ancak Bakanlar Konseyi tarafından
verilebilmektedir.
Bečići Konferansı sonrasında Türkiye Eylem Planının öncelik hedefleri ele alınacak bir dizi konuya ışık
tutuyordu. Bunlardan birincisi hem örgütlü sivil toplum içerisinde, hem de yerel yönetimlerde kapasite
inşa edilmesi ve katılımla ilgili yasal hakların ve işbirliğine ilişkin iyi uygulamaların bilgisinin daha iyi
yaygınlaştırılması gerekliliği idi. İkincisi STK’ların yerel yönetimlerle işbirliğine ilişkin konularda hem
Türkiye içerisinde ve Türk paydaşlar arasında, hem de onların AB ülkelerindeki ve diğer aday ülkelerdeki
mevkidaşları ile daha iyi koordinasyonunun ve ağ yapılanmasının sağlanması ve Kent Konseyleri gibi
mevcut platformların güçlendirilmesi ve yaygınlaştırılması gerekliliğiydi. Son olarak da bu plan STK’lar
ile kamu sektörü arasındaki işbirliğine ilişkin yasal ortama daha fazla eğilinmesi çağrısını yapmaktaydı.
2011 başından bu yana bu öncelikli konularda kimi ilerlemeler kaydedildi ancak ilerleme ilk ademi
merkezileştirme reformu yıllarına kıyasla çok daha yavaş ve düzensiz, yani halen ülkenin büyük
bölümlerinde ve belirli sektörlerde yerel yönetimler ve STK’lar arasında çok az işbirliği mevcut.
Yasal ortamın geliştirilmesiyle ilgili olarak ulusal seviyede çok az gelişme kaydedildi ancak AB’den
finansman desteği alarak işbirliği için nasıl bir çerçevenin Türkiye’ye en uygun olacağı üzerine bir
araştırma yürüten ve tüm ülkede danışmalar gerçekleştiren beş STK’nın koalisyonu aracılığı ile bu
konuda bir ivme kazanılabileceği bekleniyor. Bu girişimde ilgili merkezi düzey yöneticileri ile uzun
tartışmalar olacaktır ve bu girişimin STK’ların tüm düzeylerde kamu kurumları ile etkileşime girme
yollarını etkileyecek önemli politika değişikliklerine yol açması umulmaktadır.
Yerel düzeyde çeşitli Kent Konseylerinden gelen basınç ile yerel yönetimler ile STK’lar arasındaki
işleyiş ilişkilerinde kimi ufak değişiklikler gerçekleşmiştir. Bu lobi faaliyeti İçişleri Bakanlığının Kent
38
Konseylerine ilişkin konularda kimi genelgeler ve yorumlar yayınlaması ile sonuçlanmıştır. Bunlardan
2011’de yayınlanan bir tanesi belediyelerin STK’lar ile birlikte yürüttükleri ortak projeler ve hizmetler
için finansman ayırma ve harcama yükümlülüğü olduğunu netleştirmektedir. Bu belediye bütçesinden
STK’lara doğrudan para transferi yapılabilmesi anlamına gelmemekte, belediyelerin uzman çalıştırma,
ulaştırma masrafları, toplantı mekânları ve benzeri için yapılan masrafları karşılayabileceği anlamına
gelmektedir.
Yerel medyada yerel yönetimler ile STK işbirliği ile ilgili konuları ele almak konusundaki kapasitenin ve
istekliliğin arttığı yönünde belirtiler vardır. Esasen STK’lar amaçlarını anlatmak ve karar süreçlerinde
vatandaşların katılımını sağlayan mekanizmaların işleyişini açıklamak için gitgide artan bir şekilde yerel
medyayı kullanmaktadırlar. Örneğin Kasım 2012’de Antalya’da yerel medyada yayınlanan bir manşet şu
olmuştur: “‘Vatandaş’ Meclisi kimsenin arka bahçesi değil”. Bu Antalya Kent Konseyi Başkanı Semanur
Kurt’un yapmış olduğu bir açıklamadan yapılmış bir haberdi ve konseyin açık, tüm partileri kapsayan
bir mekanizma olduğunu ve her partiden üyelerin konseye ve çalışma gruplarına katılabileceğini
vurguluyordu. Açıklama iktidar partisinin yapıyı tayin etme çabalarında bulunmaması için yapılmıştı.
Kapasite inşası ile ilgili olarak yerel planlama süreçlerinde STK’ların kullanabileceği araçlara kılavuzluk
edecek çeşitli insiyatifler vardır. Bunların kimileri İçişleri Bakanlığı ve TÜSEV gibi kimi STK’lar aracılığıyla
AB’nin finanse ettiği teknik projeler öncülüğünde sürdürülmektedir. Ulusal TACSO ofisi ve Sivil Toplum
Geliştirme Merkezi de yine iyi uygulamalara ilişkin materyallerin dağıtımını gerçekleştirmiş ve eğitim
etkinlikleri için kolaylaştırıcılık yapmıştır.
Habitat Derneği Kent Konseylerini güçlendirmek için çalışmaya devam ediyor ama bunlar tüm
yerel yönetimlerin sadece yüzde 10’undan biraz fazlasında kurulmuş olduğundan bu destekleyici
mekanizmaların tüm ülkeye yayılması için daha çok yol gidilmesi gerekiyor. AB entegrasyon süreci
STK’lar ile yerel yöneticiler arasındaki işbirliğini destekleyen bir katalizör olmaya devam ediyor. 2011
yılında AB Genel Sekreterliğinde iller düzeyinde yerel danışma konseyleri kurulmuş ve buralara
yerel düzeyde her türden örgütlü sivil toplumdan katılım sağlanmıştı. Bu konseylere Valilikler aracılığı
ile İçişleri Bakanlığı ve Avrupa Birliği Bakanlığı kolaylaştırıcılık yapmaktadır ama üyeleri arasında yerel
yönetimler vardır ve bu da yerel yönetimler ile STK’lar arasında ağ kurulması için faydalı bir ilave
mekanizma olmuştur. TACSO ofisi da Türkiye’deki STK’lar ile diğer aday ülkelerdekiler arasında yerel
seviyedeki işbirliği ile ilgili konularda ilişkiler kurulmasına yardımcı olmuştur. Sırbistan’da Roma’da
yerel yönetişimin geliştirilmesi üzerine gerçekleştirilmiş bir ağ oluşturma etkinliği buna örnek olarak
verilebilir.
İlerleme toplamda yavaş olmuştur ve kuşkusuz ki halen süren kısıtlılıklar şunlarla ilgilidir: STK’lar ile
kamu idaresi arasındaki işbirliği üzerine bir ulusal politika olmaması; işbirliği deneyimlerinin ve vatandaş
haklarına ilişkin bilgilerin iyi yaygınlaştırılmaması ve taban örgütlenmesi olan STK’ların kapasitelerinin
çok düşük olması.
Ocak 2013
39
40
Bölüm İki:
Ortaya Çıkan İyi Uygulamalar
İlerleme raporu bu bölümde altı önemli tema temelinde ortaya çıkmakta olan iyi uygulamaları ve
çıkarılan dersleri araştırmaktadır.
ŞEFFAFLIK & HESAP VEREBİLİRLİK
Şeffaflık Düzeyleri Notlarının Yayınlanması Hırvatistan Yerel Yönetimlerinin Daha
Açık Olmalarını Sağlıyor
Hırvatistan’da 576 yerel ve bölgesel özerk yönetim biriminde (127 şehir, 429 belediye ve 20 ilçe)
şeffaflık ve açıklık üzerine daha geniş bir araştırmanın parçası olarak bir araç geliştirilmiş ve devam
eden yerel yönetimlerin ne kadar açık ve iletişim kuruyor olduklarının izlendiği süreci kolaylaştırmak
için kullanılmıştır. Zagreb’de yer alan bir Hırvatistan STK’sı olan GONG Araştırma Merkezi, şeffaflık
ve açıklığı izlemek için bir metodoloji geliştirmiştir. GONG Hırvatistan Cumhuriyeti Şehirler Birliği ile
işbirliği içerisinde “Yerel, Hesap Verebilir ve Şeffaf Hükümet ve Özerk Yönetim – LOTUS” başlığı altında
iki turdan oluşan bir araştırma yürütmüştür (2009’da ve 2011’in 2. yarısında).17 Araştırmanın her iki turu
tüm şehirleri ve belediyeleri kapsıyordu ve ikinci tur ilçeleri de kapsıyordu. Amaç mevcut durumu
belirleyebilmek ve şehirler ve belediyeler açısından faaliyetlerin şeffaflığı ve vatandaşlara açıklılk, sivil
toplum kuruluşları ile işbirliği ve yerel özerk yönetimin işleyişi ile ilgili alanlarda ilk araştırma turundan
bu yana kaydedilen ilerlemeyi değerlendirmekti. Bu alanlar yerel toplulukların siyasi yaşamlarında
demokrasinin ve Vatandaş katılımının daha ileriye taşınabilmesi için önemli alanlar olarak belirlendi.
Araştırmada kullanılan verilerin kaynakları çeşitli yerel yönetimlerin tüzükleri, temsili organlarının
işleyiş kuralları, resmi web sayfaları, tüm özerk yönetim birimlerine fakslanan veya e-posta ile iletilen
anket soruları ve merkezi telefon numaralarına yapılan telefon aramaları olmuştur. Buna ilave olarak
GONG’un gönüllüleri tüm özerk yönetim birimlerine ‘kimden geldiği bilinmeyen talepler’ göndererek
Kamusal Bilgiye Erişim Hakkı Yasasının uygulamasının nasıl olduğunu kavramaya çalışmışlardır.
Yerel ve bölgesel özerk yönetimlerin faaliyetlerinin saydamlığı temel kavramı en geniş anlamıyla ele
alındı ve beş genel kıstasa göre ölçüldü:
•
•
•
•
•
Meclis toplantılarının kamuya açık olması;
Yöneticilerin açıklığı;
Kamusal Bilgiye Erişim Hakkı Yasasının uygulaması;
Sivil Toplum ile İşbirliği organizasyonları;
Vatandaşların karar süreçlerine doğrudan katılımı.
Hırvatistan’da süreci izleyenler (2011/12 yılları için araştırmaları içeren) son raporlarında bir önceki
rapordan (2009’daki) bu yana kimi olumlu değişimler olduğunu belirtmektedirler; yerel yönetimlerde
saydamlık düzeyleri artmaktadır. TACSO ofisinin bir dizi belediyedeki gözlemlerinden şeffaflığı
geliştirmek yönündeki motivasyonlardan birinin araştırma bulgularının yayınlanması olduğu
anlaşılmaktadır. Yayın sadece paydaşları yerel yönetişimin nasıl daha açık olabileceği konusunda
bilinçlendirmekle kalmamakta, aynı zamanda her bir yerel yönetimdeki şeffaflık düzeylerinin
yayınlanması da ilerleme için bir teşvik rolü oynamaktadır.
17 Araştırma IPA 2008 AB fonlarından finanse edilen ve Hükümetin STK’lar ile İşbirliği Ofisinin ve Sivil Toplumun
Gelişmesi Ulusal Vakfının da finansman desteği verdiği “Rüşvete karşı CAT“ başlıklı proje kapsamında yapılmıştır.
Ocak 2013
41
Bosna Hersek’te Yerel Fonlardan Faydalanan STK’ların Belgelenmesi
Sivil Toplumu Destekleme Merkezi (CSPC) Bosna Hersek’te hükümet dışı ve kâr amacı gütmeyen bir
örgüttür ve misyonu Bosna Hersek’teki vatandaş aktivitesini, sivil toplumu ve demokrasi inşasını
desteklemek ve güçlendirmektir. CSPC demokrasi, iyi yönetişim ve sivil toplum inşası alanında bir
think tank ve sorun tahlil edici olarak hizmet vermektedir. CSPC’nin TACSO Bosna Hersek tarafından da
desteklenen yeni faaliyetlerinden bir tanesi Bosna Hersek’teki ülke içerisindeki kurumlardan finansman
almış olan STK’ların 2011 yılı mali raporları üzerine yayınlarının araştırılması olmuştur. Amaç, ilk adım
olarak, Bosna Hersek’teki yerel kurumların bütçelerinden fon sağlamış olan tüm örgütlerin bilgilerini
bir yerde toplamaktır. Araştırma sonuçları STK’ların yerel finansmanındaki eğilimleri daha saydam hale
getirmekle kalmayacak, aynı zamanda bu fonları almış olan STK’ları da daha hesap verebilir kılacak ve
ilgili belediyeler ve kantonlardaki fon almamış olan ama bununla ilgilenen STK’ların bunu sağlamak
için kullanılan prosedürleri daha fazla araştırmalarını sağlayacaktır. Bu araştırma paralelinde, Sırp
Cumhuriyeti merkezi yetkilileri de bu konuyu ele almaktadır ve kamu yararına çalışan kimi örgütler
halihazırda ilgili hükümet kurumlarının mali denetiminden ve teftişinden geçmiştir.
Bu konuda daha fazla bilgi için lütfen CSPC’nin web sitelerine bakınız: http://www.civilnodrustvo.ba.
Arnavutluk’ta Yerel STK’lara Hibe Verilmesi için Standartların Belirlenmesi
CSSA 2010 yılında Arnavutluk’ta sivil toplumun sürdürülebilir kalkınmasını ve Vatandaş katılımının
düzeyini artırarak demokrasiyi geliştirmeyi amaçlayan vatandaş insiyatifleri için elverişli koşulların
yaratılmasını teşvik etmek üzere kuruldu. Dolayısıyla merkezi bir kurum olmakla birlikte doğrudan
yerel STK’ların kendi yerel yönetimleri ile işbirliği için kapasitelerini desteklemekte kullanılmış araçlar
ve mekanizmalar geliştirdi.
Kurumun önemli araçlarından bir tanesi STK’lara yerel düzeydeki ortak etkinlikleri desteklemek üzere
finansman sağlamak için kullandığı mekanizma olmuştur. Bu araç geleneksel bir hibe verme aracıdır
ve kurum tarafından geliştirilmiş olan prosedürler yerel yetkililerin de uygulayabilecekleri iyi bir örnek
teşkil etmektedir.
İlk olarak bu kurum herhangi bir yıl STK’lara belirli amaçlar doğrultusunda finansman sağlamaya
karar verdiğinde danışma kurulu proje teklif çağrısı (çağrılarının) prosedürlerine ilişkin kuralları ve
düzenlemeleri tanımlayan bir karar almaktadır.
Kurum her yıl Ocak ayında “hibe finansmanı almak için teklif vermeye katılım için” bir yıllık program
sunmaktadır. Bu programa kurumun web sayfasından ulaşılabilmektedir. Resmi web sitelerii bir
sonraki turda seçilecek ve kalifiye edilecek STK’ların ihtiyaç duydukları tüm belgeleri içermektedir.
Teklif çağrısının duyurusu kamusal medya aracılığı ile de yapılmaktadır.
Kurumun her bir teklif çağrısı için hibe için başvuracakların seçilme yeterliliğini tanımlayan bir dizi
koşul olmaktadır. Bunlar aşağıdaki gibidir:
•
•
•
•
•
•
•
Belirlenen koşullar ve talep edilen destekleyici belgeler;
Süreçteki kısıtlamalar ve hariç tutulanlar;
Finansmanın süresi ve toplam meblağı;
Değerlendirme kıstasları ve menfaat çatışması;
Karar verme ve sözleşme imzalama;
Finansman ve ortak finansman adımları;
Monitoring of project implementation ve arbitrage.Tahkim ve proje uygulamasının izlenmesi.
Kurumun danışma kurulu başvuruları değerlendirmek üzere bir komisyon oluşturur ve bu komisyon
Arnavutluk mevzuatına uygun olarak seçilen başvuru sahiplerini, kurumun kural ve düzenlemelerini ve
çağrının özel gerekliliklerini belirler.
42
Bağımsız Komisyonlar Yoluyla Menfaat Çatışmasını Engellemek
Sırbistan’da Kruševac Kent Konseyi yerel STK’lara fon tahsis etme prosedürlerinde şeffaflığı ve adaleti
sağlamak için bağımsız komisyonlardan faydalanmaktadır. Yerel özerk yönetim şu komisyonları
oluşturmuştur: Projelerin Seçilmesi ve Sosyal Politika Geliştirme için Şehir Stratejisinin Etkisinin
Değerlendirilmesi için Komisyon (2009); Projelerin Seçilmesi ve Roma’nın Konumunun Geliştirilmesi
Stratejisinin Etkisinin Değerlendirilmesi için Komisyon (2010); Sosyal Koruma, Ülkesinde Yerinden
Edilmiş Kişilere ve Mültecilere Destek ve Yaşlılar için Sosyal Bakım Programların ve Projelerin Seçilmesi
için Komisyon (2011).
Yerel bütçeler gibi bu komisyonlar da yerel yetkililer tarafından oluşturuldu. Kamu çıkarına olan STK
projelerini finanse etmek için kaynaklar ve ayrıca Şehir Kalkınma Stratejisinin gerçekleştirilmesi için
ve şehirdeki topluluklara yerel sosyal koruma için hizmetler sunan STK’ların desteklenmesi için fonlar
sağlanmaktadır.
Bu komisyonlar yerel yetkililer tarafından tüzükleri uyarınca oluşturulmuşlardır ve hem yerel idarelerden
hem de sivil toplumdan temsilcileri içeren bir üyelik yapıları vardır. Komisyonca atanan görevliler
finansman fırsatlarının duyurularını ve fonların yönetimi için prosedürleri denetlemektedirler.
VATANDAŞ KATILIMI
Toplumun Yönlendirdiği Yerel Planlamayı Desteklemek Üzere bir Strateji
Arnavutluk Tiran’da Habitat Gelişimi için Ortak Planlama Enstitüsü (Co-Plan) yerel yönetimlerle birlikte
çalışarak toplumun yönlendirdiği bir planlamayı kolaylaştırmaya yardımcı olmak için “adım adım” bir
metodoloji geliştirmiştir. Bu metodolojinin uygulanması için STK’da uygulama için deneyimli bir ekip
ve uzun sürecek katılımcı bir süreç için hem siyasi iradeye hem de kaynaklara sahip deneyimli bir yerel
yönetim olması gerekmektedir. Ancak Kamëz belediyesi ile birlikte çalışılmış ve metodoloji dezavantajlı
topluluklardaki vatandaşları ve bu toplulukların liderliklerini güçlendirmek için kullanılmış ve Co-Plan
bu metodolojinin önemli sonuçları olabileceğini ispatlamıştır.
10-adımlık metodoloji aşağıdaki gibidir:
Birinci adım:
Co-PLAN’ın soruna özgün bir yaklaşımı vardır, soruna hem belediye hem de
mahalle düzeyinden yaklaşır. Yetkililerle ilk görüşmelerin ardından durumun ve
sorunların daha derinlemesine anlaşılması için toplumdaki ‘sıcak noktalara’ resmi
ve gayri resmi ziyaretler yapılır.
İkinci adım:
Hem topluluk içerisinde katılımcı araçları (bireylerle görüşmeler, grup tartışmaları,
ailelere ziyaretler gibi), hem de uzmanların hedeflenen topluluklar ve genel
olarak belediye üzerine sosyo-ekonomik araştırmalarını kullanarak durumun
değerlendirmesi yapılır.
Üçüncü adım:
Mobilizasyon faaliyetleri yoluyla veya mevcut olanların desteklenmesi aracılığı ile
mahalle düzeyinde mahalli örgütlerin kurulması. Mahalli örgütler belirli grupların
üye oldukları örgütlerdir: marjinal ve incinebilir gruplar, özellikle çocuklar, kadınlar
ve kız çocukları, gençler ve yaşlılar. Yine bu örgütlerin, performans göstergelerine
dayalı olarak kurumsal bakımdan güçlendirilmesine de öncelik verilmektedir.
Bunların gerçek ve meşru kurumlar olarak resmileştirilmesi de buna dâhildir.
Dördüncü adım: Toplulukların Yönlendirdiği Planlama ve bütçeleme dâhil müdahale programlarının
hazırlanması. Bu mahalli örgütlerin desteği ile yapılır ve daha sonra bir taslak plan
belediye yetkililerine sunulur.
Beşinci adım:
Ocak 2013
Mahalle gelişmesi için stratejik planın kamusal alanların açılması ve büyütülmesi
gibi bölümlerinin topluluğun da katılımı ile ve belediyeden ve Co-Plan’dan
uzmanların desteği ile sahada uygulanması. Bunun kritik bölgelerdeki anaokulları,
sağlık merkezleri, topluluk merkezleri, spor alanları veya temel altyapı gibi sosyal
43
altyapıya yapılan stratejik yatırım aracılığı ile elde edilmesi gerekmektedir. Bu
müdahaleler çoğu kez topluluklar açısından iş fırsatı ve mahalle nüfusu içerisindeki
yoksullara ve marjinal gruplara destek olarak değerlendirilir.
Altıncı adım:
Sosyal müdahaleler ile fiziksel geliştirici önlemleri birleştiren bir Mahalle Yerel
Kalkınma Gündeminin taslağı hazırlanır. Müdahaleler sadece sorunları çözmeye
odaklanmamalı, aynı zamanda mahalli örgütler ile yerel yetkililer arasındaki uzun
vadeli bir işbirliğine güçlü bir taahhüdü sağlamak üzere tasarlanmış bir katılımcı
süreç işletilmelidir. Değişim sürecine mahalli örgütler önderlik ederken Co-PLAN
kolaylaştırıcı rol oynamakta veya yerel yetkililerle tüm paydaşlar arasında işbirliğine
dayalı bir ortamın oluşturulmasını müzakere etmektedir.
Yedinci adım:
Yerel mahalli örgütler ile yerel yetkililer arasında yerel konuları ve mevcut durumu
değiştirecek çözümleri tartışmak üzere bir müzakere süreci. Müzakerelerin
sunulacak temel sosyal hizmetler ve sahadaki altyapı üzerine bir ortaklık
anlaşmasının imzalanması ile sonuçlandırılması ve burada taraflardan her birinin
kendi mali katkısını ve uygulama takvimini tanımlaması.
Sekizinci adım:
Tasarlanan müdahalelerin icracı bakanlıkların ve Tiran Çevresinin koordinasyonunda
uygulanması, önemli bir adım olarak bu toplulukların meşrulaştırılması ve tam
entegrasyonu. Bölgede yaşayanların çoğunluğu temel altyapı inşası için bir miktar
katkıda bulunmuş olacaktır.
Dokuzuncu adım:Belediye, mahalli örgütler ve Co-PLAN süreci daha iyi destekleyebilmek için
yapılması gereken değişikliklere Arnavutluk Devleti yasal çerçevesinde olanak
tanımak üzere hükümet, meclis, donörler (Dünya Bankası, AB, vb.) ile işbirliği yapar.
Onuncu adım:
Belediye diğer aktörlerle birlikte tam bir ‘vizyon dökümanı’ taslağı hazırlar, bunu
yaparken gelecekteki gelişmeyi ana hatları ile belirlemek için son dönemdeki
işbirliğine dayalı deneyimlerden faydalanır ve bunu kamuoyunu bilinçlendirme
kampanyası ve belediye meclisi tarzı tartışmalar ile birleştirir.
Daha İyi Bir Katılım için Giriş Kapısı ve bir Kaynak olarak Kültür
Kosova’da Prizren belediyesinde yer alan hükümet dışı kuruluş EC Ma Ndryshe karar süreçlerine sivil
toplumun ve vatandaşların erişimini sağlamak için yerel yönetim üzerinde sürekli bir basınç uyguluyor.
Doğrudan halk katılımının dışında EC Ma Ndryshe yerel yönetimin halk katılımını sağlamak konusundaki
yasal yükümlülüklere saygı göstermesi gerektiğini, bu sürece toplulukların yaygın şekilde dâhil
edilmesini ve kamusal siyaset belgelerinde topluluklar adına dile getirilen kaygıların dâhil edilmesini
savunmaktadır. Organizasyonun çalışması üç seviyeye odaklanmaktadır: Siyasal konuları hedeflemek,
topluluğu güçlendirmek ve kültürel mirasın korunması ve savunulması amacıyla doğrudan müdahale
araçlarını kullanmak. Dolayısıyla EC Ma Ndryshe’nın çalışma stratejisi kendilerinin kültür – katılım –
kalkınma (kaynak – araç – sonuç) üçgeni olarak adlandırdıkları bir yaklaşımı uygulamaktır. Bu yaklaşım
kültürün kullanılacak bir kaynak olduğunu; katılımın bir eylem aracı olduğunu ve ekonomik kalkınmanın
da istenen sonuç olduğunu ileri sürmektedir.
Somut bir halk katılımı modeli önermeyi hedefleyen EC Ma Ndryshe bir “Açık Vatandaş Forumları”
programı yürüttü. Forum aracı karar süreçlerinde sivil katılım için işlevsel bir model olarak savunuldu.
Bunun dışında Prizren’deki Kültürel Örgütler Ağı aracılığı ile EC Ma Ndryshe şehrin kültürel topluluğu
için bir platformun oluşturulmasını sağladı ve Ağ Örgütlenmesini yerel düzeyde kültür politikalarının
belirlenmesinde aktif bir katılıma dönüştürdü.
44
CSO EC Ma Ndryshe Prizren Belediyesi ile işbirliğini kolaylaştırıyor, 2012
Kent Konseyleri - sivil toplumun katılımını organize etmek
Kent Konseyleri sivil toplumun yerel yönetim ile yakın ilişki kurmak için daha iyi organize olabileceği
bir yoldur, özellikle de en marjinalleşmiş ve dezavantajlı vatandaşların çıkarlarını savunan deneyimli
STK’ların olmadığı durumlarda. Bu konsept Türkiye’de iyi bir şekilde uygulanmıştır. Burada ilk kez 15
yıl öncesinde uygulanmıştır ve son Belediyeler Yasası ile de kurumsallaştırılmıştır; yerel yönetimlerin
bu konseyleri desteklemeleri ve yakın ilişkiler kurmaları gerekmektedir. Şu anda Türkiye’de 400
Kent Konseyi vardır ve bu tüm yerel yönetimlerin yüzde 10’una denk düşmektedir. Konsepte ve bu
konseylere yönelik eleştiriler olsa da STK’lar ve yerel yönetimler bunları gitgide daha fazla Vatandaş
katılımını geliştirecek faydalı bir araç olarak görmektedirler. Bu itibarla aşağıda konseylere ve nasıl
çalıştıklarına ilişkin olarak önemli unsurların bir özeti verilmektedir.
Kent Konseyinin görevleri:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Yerel düzeyde demokratik katılımın yaygınlaşmasını, hemşehrilik yasasının bir ortak yaşam
duygusunun oluşturulmasını, çok ortaklı ve çok aktörlü yönetişimin benimsenmesini sağlamak;
Sürdürülebilir kalkınmayı, bu süreçte ortaya çıkabilecek sorunların çözülmesi için planların
hazırlanması ve uygulanmasını sağlamak;
Şehir için ana stratejilerin ve eylem planlarının belirlenmesinde, uygulanmasında ve izlenmesinde
tüm şehri kapsayan bir ortak duygunun yaratılmasına katkı yapmak;
Yetki ikamesi ilkesi çerçevesinde katılım, demokrasi ve oydaşlık kültürü geliştirmek;
Şehrin kimliğine ait tarihi, kültürel, doğal ve benzeri değerleri korumak ve geliştirmek;
Şehrin kaynaklarının etkin, verimli ve adil kullanımına katkı yapmak;
Sürdürülebilir kalkınma yaklaşımına dayalı olarak çevreye duyarlı, yoksulluğu azaltan ve şehir
yaşamının kalitesini artıran programları desteklemek;
Sivil toplumun gelişmesine ve kurumsallaşmasına katkıda bulunmak;
Sosyal yaşamda çocukların, gençlerin, kadınların ve engellilerin aktivitesini artırmak ve bu
kesimlerin yerel karar verme mekanizmalarında aktif katılımını sağlamak;
Ocak 2013
45
•
•
Şehir idaresinde şeffaflık, katılım, hesap verebilirlik ve öngörülebilirlik ilkelerinin uygulanmasına
katkıda bulunmak;
Kent konseylerinin fikirlerinin değerlendirilmek üzere ilgili belediyeye aktarılmasını sağlamak.
Kent Konseyinin oluşumu:
Konsey üyelikleri şunlardan oluşmalıdır:
•
•
•
•
•
•
•
•
Yereldeki en yüksek sivil idareci veya onun temsilcisi;
Belediye başkanı veya temsilcisi;
Kamu kurumalarının temsilcileri;
Tüm mahalle muhtarları;
Siyasal parti temsilcileri;
Üniversitelerin temsilcileri;
Kamusal mesleki örgütlerin, sendikaların ve STK’ların temsilcileri;
Kent Konseyi tarafından oluşturulmuş meclislerin veya çalışma gruplarının birer temsilcisi.
Kent Konseyi çerçevesi içerisindeki organlar:
•
•
•
•
Genel Kurul: Genel kurul kent konseyinin en yetkili organıdır ve sivil toplum kuruluşlarının,
üniversitelerin, kamu sektörünün ve özel sektörün temsilcileri ile siyasal partilerin temsilcilerinden
oluşur. Genel kurul üyelerinin salt çoğunluğu ile yılda iki kere Ocak ve Eylül aylarında toplanır.
Kent konseyinin başkanı genel kurula başkanlık eder. Genel kurul yönetim kurulunun, meclislerin
ve çalışma gruplarının seçilme ve çalışma prensiplerini belirler.
Yönetim Kurulu: Yönetim kurulu genel kurul tarafından birinci dönemde iki yıllık bir süre için, ikinci
dönemde ise üç yıllık bir süre için seçilmiş en az yedi kişiden oluşur. Genel kurulun başkanı aynı
zamanda yönetim kuruluna başkanlık eder.
Meclisler ve çalışma grupları: Kent konseyleri gençlik, kadın, engelli, çocuk ve yaşı meclisleri ve
çalışma grupları oluşturabilir. Bu meclislerin ve çalışma gruplarının seçilme ve çalışma prensiplerini
Genel Kurul belirler.
Başkan ve Genel Sekreter: Kent konseyinin başkanı genel kurul tarafından seçilir; görev süresi
birinci dönemde iki yıl, ikinci dönemde ise üç yıldır. Kent konseyinin Genel Sekreteri yönetim kurulu
tarafından, Belediye Başkanı tarafından belirlenen üç aday arasından seçilir. Kent konseyinin Genel
Sekreteri meclisler, çalışma grupları ve benzeri yapılar arasındaki uyum ve koordinasyonu sağlar.
Kent Konseylerinin karar süreçleri:
Kent Konseyinin ilk toplantısında vali, belediye başkanı veya konseyin herhangi bir başka üyesi
tarafından önerilen meclislerin ve çalışma gruplarının oluşturulmasına ilişkin karar alınır. Her bir meclis
veya çalışma grubu bir başkan ve bir rapor yazıcı seçer. Meclisler ve çalışma grupları kendi gündemlerini
ve çalışma ilkelerini belirler.
Meclisler ve çalışma grupları kendi alanlarına ilişkin bir karara vardıklarında, bu karar başkana sunulur.
Kent Konseyinin başkanı Genel Kurulun gündeminin meclislerden ve çalışma gruplarından gelen talep
ve önerilere göre belirler.
Genel Kurulda kabul edilen öneriler veya fikirler belediye meclisine sunulur. Bunun ardından Belediye
Başkanı Kent Meclisi tarafından kabul edilmiş olan öneriyi Belediye Meclisinin ilk toplantısının
gündemine dâhil eder.
46
FİNANSMAN İŞBİRLİĞİ
Hırvatistan’da Topluluk Vakıfları
Ortaklık ve Sivil Toplum Gelişimi için Vakıf Hırvatistan’da 2006 yılında Istria ilçesinde uluslararası
işbirliği, hayırseverlik, gönüllülük ve demokratik bir toplumun bütünsel olarak gelişimini desteklemek
amacı ile kurulmuştur ve yerel toplulukların yaşamının sürekli iyileştirilmesine özel ilgi göstermiştir.
Avrupa sınıflandırmasına göre vakıf ‘yarı kamu vakıfları’ kategorisindedir. Hem hibe verme programına
sahiptir, hem de uygulama faaliyetleri göstermektedir. Misyonu mali destek, bilgi, danışma hizmeti
sağlayarak ve sektörler arası işbirliğini ve sivil toplum kuruluşlarını destekleyecek diğer biçimleri
geliştirerek toplulukların gelişmesini ve aktif vatandaşlığı desteklemektir.
Vakfın üç işlevi vardır: (1) sivil toplum üzerine önemli bilgiler sağlamak; (2) kamusal teklif davetleri
ile girişimlere ve projelere finansman sağlamak; ve (3) sivil sektör ile konularla ilgili olarak ve tüm
vatandaşlar için önemli konularda atölye çalışmaları, paneller, seminerler ve yuvarlak masa toplantıları
düzenlemek.
Son beş yıllık dönemde, Vakfın toplam bütçesi 8.65 milyon Hırvatistan Kunası (bir milyon ABR’nin biraz
üzerinde) olmuş, 21 teklif çağrısı aracılığı ile 144 projeye destek vermiştir. Vakıf AB hibeleri ile finanse
edilen dört projeyi uygulamıştır (toplam 356,800.00 ABR) ve yuvarlak masa toplantıları, bilgilendirme
günleri ve eğitimler gibi 20 etkinlik düzenlemiştir. Vakfın programlarının desteklediği öncelik
alanları şunlardır: (1) çevrenin korunması ve sürdürülebilir kalkınma; (2) demokratikleşme ve insan
hakları; (3) gençlik; (4) sivil toplumda kapasite inşası; (5) Sosyal girişimciliğin desteklenmesi.
Vakıf Sivil toplum için ulusal vakıf ile birlikte işbirliği için mali destek sağlamak için ademi merkezi
bir model uygulayan beş yerel vakıftan biridir. Istria ilçesinden ve Primorje-Gorski Kotar ve Lika-Senj
ilçelerinden sivil toplum kuruluşları bunların ihalelerine katılabilmektedir. Aynı zamanda Mobilite ve AB
Programları Ajansı için de bağlantı noktası görevi görmekte, Hırvatistan’daki TACSO ofisi ile, Hırvatistan
Cumhuriyeti Hükümetinin Dernekler Ofisi ile ve diğerleri ile işbirliği yapmaktadır.
Yerel Bütçenin Daha Etkili Olmasının Sağlanması
Karadağ’da ulusal politikalar yerel kamu fonlarının STK projeleri için kullanılabilmesine olanak verecek
ve teşvik edecek şekilde reform edildiği ve güçlendirildiği için, şeffaf bir fon akışı ve etkin proje
uygulaması elde edebilmek için en iyi işleyişleri bulmaya çalışırken öne çıkan kimi belediye yönetimleri
oldu. Tivat belediyesi bunlardan biriydi.
2008’de Tivat belediyesi CRNVO ile işbirliği içerisinde yerel fonların STK projelerine nitelikli ve saydam
prosedürler uyarınca dağıtımını sağlamak için belgeler hazırlamaya başladı. Bunu yapmalarının nedeni
her iki tarafta da yerel fonların STK’lara kullandırılmasının sonuçlarına ilişkin önemli memnuniyetsizliğin
mevcut olması idi. Yerel özerk yönetim temsilcileri STK’lardan gelecek önerilere açıktılar ve sonuçta
STK’lara fonların dağıtımı için Kıstaslar, Usul ve Prosedürler üzerine yeni kararı tümüyle CRNVO
tarafından önerildiği biçimi ile kabul ettiler.
Tivat belediyesinin getirdiği yeni düzenleme STK’ların finanse edilmesi alanında çok yenilikçiydi.
Fonların dağıtımı için oluşturulacak bir komisyonun bileşimi içerisinde yerel yöneticilerin yanı sıra sivil
toplum temsilcilerinin de yer almasını düzenliyordu. Ve projelerin niteliğinin önemine bağlı olarak da
komisyon belediyenin desteklenen proje için talep edilen bütçenin en az yüzde 80’ini tahsis etmesini
şart koştu. Düzenlemenin bu bölümü eski STK’lara çok küçük meblağlar dağıtma uygulamasının artık
geçersiz olduğu anlamına geliyordu. Daha önce STK faaliyetlerinin etkisi çok kez sorgulanıyordu çünkü
projeler çok küçük ölçekli oluyor ve topluluk için önemi fazla olmuyordu; çoğu kez de kaynakların
eksikliğinden dolayı bitirilemiyordu. Bir projeyi talep edilen bütçenin yüzde 80’i ile destekleyerek bir
projenin sonuçlarına ve hedeflerine ulaşacağı kesindir. Dahası bu politika izleme için niteliksel araçlar,
karar vermek için net kıstaslar ve sürecin saydamlığını sağlama yükümlülüğü getirmektedir.
Tivat belediyesinin geliştirdiği ve izlediği düzenlemeler ve prosedürler yerel STK’lar ile yerel özerk
yönetimler arasındaki işbirliğinin geliştirilmesine olumlu etki yaptı. STK’lar saydamlık düzeyinden
memnunlar ve sürece ilişkin herhangi bir şikâyet olmadı. Dahası STK’ların yerel özerk yönetime güven
Ocak 2013
47
düzeyleri yükseldi ve bu da işbirliğinin niteliğinin yükselmesini sağladı. Bunun da ötesinde nihai
faydalanıcılar STK faaliyetlerinden çok daha fazla memnunlar çünkü gerçek ve sürdürülebilir faydalar
elde edildiğini hissediyorlar.
KAPASİTE İNŞASI
İşbirliği için Kapasite İnşa Etmek için Haklara Dayalı bir Yaklaşım Kullanmak
Türkiye’de altı şehirde birkaç BM kurumunun bir Ortak Programı yerel kalkınma planlarının haklara
dayalı bir yaklaşım ile tartışıldığı ve taslaklaştırıldığı bir süreci kolaylaştırmaya destek oldu. Ortak
program bu desteği bir ön araştırma yapmış olarak üstlendi; bu ön araştırma insan hakları üzerine yeni
yasaların uygulaması ile ilgili kapasite eksiklikleri olduğunu belirlemişti. Kadınların ve kız çocukların
haklarını tam olarak kullanabilmeleri için elverişli bir ortamın yaratılabilmesi için güncel ulusal ve
yerel eylem planlarının gerekli olduğu sonucuna varmıştı. Hakların kullanılması ile sorumlu hükümet
kurumlarının daha iyi finansmana ve daha etkin idari mekanizmalara ihtiyacı vardı.
Ön araştırmanın diğer bulguları arasında yerel ve ulusal düzeyde hükümet kurumları ile STK’lar
arasındaki diyalog ve ağ geliştirmenin teşvik edilmesi ve yerel düzeyde STK sektörü içerisinde ağ
geliştirmenin desteklenmesi ihtiyacı vardı. Belediyelerin kadınlar ve çocuklar için sığınma evleri açmak,
sosyal hizmetler ve mesleki eğitim vermek gibi sorumluluklarını nasıl yerine getirdiği yaygın bir şekilde
izlenmiyor gibi görünüyordu. Hem yerel yönetimler hem de kadın STK’ları kadınları ve kız çocukları
şiddetten korumak ve eğitime, sağlık hizmetlerine, istihdama ve siyasete erişimlerini sağlamak için
çabalarını yükseltmek için yollar arıyorlardı.
Ayrıca yerel yönetim yetkilileri cinsiyet eşitliği, cinsiyete dayalı bütçeleme ve kadınlar, kız çocukları
ve incinebilir nüfus kesimleri için yerel hizmetler üzerine kapsamlı eğitim fırsatları arıyorlardı. Ancak
STK’lar nasıl yerel yönetimle etkin olarak iletişim kuracaklarını, kadınlar ve kız çocuklarının haklarını
savunacaklarını, projeler yöneteceklerini, kaynakları harekete geçireceklerini veya kadınları ve
kız çocuklarını güçlendireceklerini bilmiyorlardı. Dahası genel olarak kamuoyunda kadınların ve
kız çocukların haklarının neler olduğu ve hizmetlere nerede ve nasıl erişebilecekleri konusundaki
farkındalık düşüktü.
Altı katılımcı şehirde (İzmir, Kars, Nevşehir, Şanlıurfa, Trabzon ve Van) katılımcı etkinlikler olarak bir
dizi durum tahlilleri yapıldı. Bunlarla amaçlanan yerel düzeyde ‘görev-üstlenicileri’ ve ‘hak-sahiplerini’
görüşlerini ifade etmeye ve fikirlerini sistematize etmeye sevk etmekti. Bu katılımcı etkinlikler
çeşitli yerel paydaşları bir araya getirmekle kalmadı aynı zamanda farklı paydaşların kapasitelerinin
geliştirildiği etkili araçlar oldular.
Yerel durum tahlilleri kadın örgütlerini pasif bir şekilde görev üstlenicilerin yanıt vermesini
beklemektense talepleri temelinde daha somut adımlar atabilmeye daha hazırlıklı hale getirdi. Kadın
STK’ları yerel eylem planlarının hazırlığında ele alınmasını istedikleri konularda görüşlerini yaymaya
ve diğer STK’lar ile ve yerel yönetimler ile ortaklıklar geliştirmeye başladılar. Farklı şehirlerden kadınlar
benzer kaygıları paylaşıyorlardı; bunlar arasında kadınların eğitime eşit erişimi olmaması, kadına yönelik
şiddeti engellemeye ve bu şiddetin mağdurlarına destek sağlamaya yönelik hizmetlerin olmaması,
şehir altyapısı ve ulaşımının kötü olması, kreş ve çocuk bakım hizmetlerinin zayıf olması ve yoksulluk
vardı.
Lokasyona özel kimi kaygılar da dile getirildi; örneğin İzmir’in ortasında terk edilmiş binalardan
kaynaklanan güvenlik sorunları, kırsal kesimlerden göçenlerin yaşadığı dille ilgili engeller ve Van’daki
sığınmacılar. Şanlıurfa’dan katılımcılar kadınların yüksek doğurganlık oranları ile ilgili kaygıyı dile
getirirken Nevşehir’den katılımcılar geleneksel bir toplum içerisinde yaşamaktan kaynaklanan
psikolojik sorunlara işaret ettiler.
Yukarıda açıklanan yerel durum tahlilinin önemli bir kapasite inşası deneyimi olduğu görüldü.
Çalışmaya ağırlıklı olarak içerisinde kadın STK’larının da olduğu yerel katılımcıların kaygıları yön verdi.
Yüksek katılımlı toplantılarda diğerleri ile ve en önemlisi de yerel yönetim kurumları ile bir araya
gelerek kadın STK’ları yeni edindikleri becerileri derhal kullanıma sokabildiklerini ve durum analizinin
48
tamamlanmasına rehberlik etmeye yardım etme sürecine katılarak bu becerileri geliştirebildiklerini
gördüler.
Aşağıdaki tanıklık İzmir şehrindeki Çiğli Kadın Kültür Evi’nden Kızbes Aydın’a ait (Birleşmiş Milletler
Nüfus Fonu (UNFPA) 2008 İnsan Haklarında Vaka İncelemelerinden alınmıştır)
“Benim için en önemli olan belediye ile birlikte çalışmak. Daha önce kaygılanırdım, değerlendirilmeye
değer olmayan konuları gündeme getirmekle suçlanacağımdan endişe ederdim. Şimdi kendimden
eminim. Diyaloğun ve lobi yapmanın haklarım için arayışımın bir parçası olduğunu biliyorum.
Bu program benim ve diğer kadınların ne istediğimizi, neden istediğimizi ve neyle ilgili konuşacağımızı
öğrenmemize yardımcı oldu. Örneğin çöple, yöremizdeki nehir ve kanallardaki tehlikelerle ilgili nasıl
rahatsız olduğumuzu... Otobüsler ve dolmuşların artırılması gerekiyor ve yeni hatlar açılması gerekiyor.
Bunun için 1.500 imza topladık.
Çiğli’de [İzmir şehrinin bir ilçesi] artık Belediye Başkanı ile görüşmeler yapıyoruz. İlk olarak ona şu
taleplerle gittik: toplantılara giderken ulaşımımızın sağlanması, kadın toplantıları için destek, kadınlar
ve çocuklar için bir mekân oluşturulması fikrimizin ortaklaşa geliştirilmesi ve dinlenme alanında su için
bir proje hazırlanması.
Belediyenin stratejik planlama toplantısına katıldık. Burada şehir içi ulaşımda iyileştirmeler yapılmasını
ve yerel bir kadın meclisinin oluşturulmasını önerdik. Daha sonra dört ilçenin temsilcileri ile bir toplantı
gerçekleştirdik.
Belediye Başkanından bu toplantılara temsilciler göndermesini istedik. Bir temsilci gönderdi ve temsilci
de konuşulan her şeyi kaydetti. Elbette çok memnun olmuştuk...
Taleplerimizin tartışılmasını izlemek üzere iki kere belediye meclisine gittik. Bu çok etkili oldu. Şimdi her
toplantıya izlemesi ve not alması için bir temsilci gönderiyoruz.”
Yerel Yönetimler için İşbirliği üzerine Eğitimi de İçeren Ulusal Eğitim Stratejileri
2008 yılında Karadağ’daki Belediyeler Birliği SNV ve OSCE’nin desteği ile yerel yönetim çalışanları için
bir Eğitim Gereksinimleri Analizi gerçekleştirdi ve buradan Yerel Yönetimler için kapsamlı bir Ulusal
Eğitim Stratejisi geliştirildi. Bu Ulusal Eğitim Stratejisi çok önemlidir çünkü stratejinin ana unsurlarından
bir tanesi yerel yönetimler içerisinde daha iyi Vatandaş katılımı ve işbirliği için kapasite inşa edilmesi
ihtiyacıdır.
Karadağ Ulusal Eğitim Stratejisinin kimi önemli yönleri şunlardır:
Karadağ’da yerel yönetişimin karşı karşıya olduğu temel zorluklar:
•
•
•
Daha fazla ademi-merkezileştirme yönünde talep vardır. Bir yandan bu hükümetin sorumluluğudur;
Avrupa yerel yönetimler özerklik şartı doğrultusunda yerel özerk yönetimler için yeni yetkiler,
kaynaklar ve varlıklar oluşturmalıdır. Diğer yandan belediyeler de bu yetkileri etkin şekilde
kullanabileceklerini ve kamu fonlarından alacakları artan oran için hesap verebilir olabileceklerini
göstermelidir.
Yerel halkın, örgütlerin ve işletmelerin beklentileri artmaktadır. İyi örgütlenmiş ve eğitimli yerel
özerk yönetimlerdeki halkın, örgütlerin ve işletmelerin standartlarının ve yaşam kalitesinin gitgide
yükseldiğini görmektedirler. İnternet ve kitle iletişim araçları onları daha geniş dünyanın etkisine
açmaktadır. Belediyelere kendileri için bir fark yaratabilecek, iş olanağı ve toplulukları için hizmetler
sağlayabilecek ve yaşam standartlarını iyileştirebilecek bir kurum olarak bakmaktadırlar.
Avrupa’ya entegrasyon tüm ülkede yüksek motivasyon yaratmaktadır. Avrupa standartları özellikle
işletmeleri ve yatırımı çekmek, çevreyi korumak ve halk sağlığı konusunda ilerleme sağlamak
için önemli görülmektedir. Belediyelerin kamu hizmetlerinin standartlarının yükseltilmesinde
oynayacakları rol önemlidir.
Ocak 2013
49
Belediyelerin çalışanları tarafından belirlenmiş olan kimi ihtiyaçlar ve sorunlar:
•
•
•
•
•
•
Bir hizmet sürecinin tümünü tek başına üstlenmiş müesseselerin çoğu yanlış oluşturulmuştur;
Şikâyet defterleri veya vatandaşlar ile iletişim için başka sistemler bulunmamaktadır;
Vatandaşlar karar süreçlerine katılımla ilgilenmemektedir;
İşin örgütlenmesi çok zayıftır; çalışanların çoğu iyi “çalışma alışkanlıklarına” sahip değildir;
Vatandaşlar herhangi bir protokol uygulanmadan tüm ofislere serbestçe girebilmektedirler; bu ofis
işini kesintiye uğratmakta ve görevlerin düzgün bir şekilde yerine getirilmesini engellemektedir;
Meclis üyeleri kamu çıkarlardan ve iyi yerel yönetimden önce siyasi partilerin çıkarlarını temsil
etmektedir.
Ulusal Eğitim Stratejisinin tavsiyeleri şu konuları ele alacak şekilde kapasite inşası önlemlerine
öncelik verilmesi gerektiği yönündedir:
•
•
•
•
•
Liderlik geliştirme;
Vatandaş katılımı;
Yönetim ve organizasyon;
Vergi toplama, varlık yönetimi ve bütçe yönetimi;
Yerel ekonomik kalkınma.
İLETİŞİM
Web Portallarının Güvenilir İletişim Araçları Olmasını Sağlamak
Makedonya’da Gostivar Belediyesi e-yönetim araçlarının önemini ve gücünü anlamıştır ve bu nedenle
de web sitelerini güncellemekle kalmamış aynı zamanda bu siteyi interaktif özelliklerle, çok dilli
seçeneklerle ve kaynaklar ve belediye kararları ve belgelerini içeren bir kütüphane ile tasarlamıştır.
Dahası 2005 yılında belediye e-yönetimi ve vatandaşlar ve STK’lar ile daha iyi iletişimi geliştirmek
üzere bir vakıf kurmuştur. ‘Bilgi Teknolojisi Merkezi’ misyonunda belirtildiği gibi ‘ademi merkezileşme
döneminde yerel özerk yönetimin gelişme sürecine yardımcı olmak ve bilgi teknolojisinin gelişimine
zemin hazırlamak, bunu belediyede idari bir araç olarak geliştirmek ve idari personelin ihtiyaçlarını
dikkate almak’ üzere kurulmuş bir hükümet dışı kuruluştur.
Bilgi Teknolojisi Merkezinin örgütsel yapısı bir idari organ, bir danışma kurulu ve bir yetkili müdürden
oluşmaktadır. İdari organ kurucu Gostivar Belediyesi tarafından atanan beş üyeden oluşmaktadır ve bu
atamalarda belediye meclisinin, yere idare çalışanlarının, STK’ların, küçük ve orta ölçekli işletmelerin ve
kültür ve bilim aktivistlerinin temsilcilerinin içerilmesi sağlayan kıstaslara uyulmaktadır. Merkezin ana
hizmetleri ve faaliyetleri şehirde Bilgi Teknolojisinin yaygınlaştırılması, belediye ve STK çalışanlarının
eğitilmesi, Bilgi ve İletişim Teknolojisi stratejilerinin geliştirilmesinde ve kullanılmasında belediyeye
destek olunması, internetin kullanımında yeni eğitim ve kültür stratejilerinin sunulması ile ilgilidir.
50
Gostivar Belediyesi web sitelerini sürekli olarak güncelliyor. Bu da bu siteye bir iletişim aracı olarak itibar sağlıyor.
Özerk bir Bilgi Teknolojisi Merkezi bu web sitelerini destekliyor.
Bir STK Yerel Yönetişim Mesajlarını İletmek için Yerel Televizyonları Kullanıyor
Arnavutluk’ta 71 tane resmi olarak kayıtlı özel televizyon kanalı ve 56 yerel özel radyo istasyonu vardır.
Bu televizyon kanalları ve radyo istasyonları elbette yayın yaptıkları toplulukları etkileyen konuları içeren
haberler yapmayı hedeflemekte ve bir dizi yerel konuda tartışma programları yayınlamaktadırlar. Bu
yerel yetkililerin önemli yerel konuları ve önemli belediye kararlarını gündeme getirmeleri ve yerelde
seçilmiş olan veya seçilmek isteyen politikacıların görüşlerini açıklamaları için paha biçilmez bir yoldur.
Ancak bu yerel medya aynı zamanda STK’lar için vatandaşların yerel politikalar üzerine görüşlerini
ifade etmelerini ve kaygılarını ve ihtiyaçlarını yerel yönetimlere aktarabilmelerini kolaylaştırmalarını
sağlayacak bir platform da sunabilir.
Bir örnek vermek gerekirse Berat şehrinde 2011 yılında ‘TV-Berati’ televizyonunda ‘kadınların
siyasette temsili’ üzerine bir yerel tartışma yapıldı. Bu tartışma ‘Karar Vermede Eşitlik’ isimli bir kadın
ağ örgütlenmesi tarafından organize edilmişti. Tartışma Berat Kadın Merkezinin mekânında yapıldı
ve yerel televizyon tarafından yayınlandı. Tartışmaya belediye seçimlerine katılacak kadın adaylar
ve kadınlar forumunun temsilcileri ile ağ örgütlenmesinin üyeleri davet edilmişti. Canlı yayınlanan
tartışmada seçim yasası, cinsiyet eşitliği ve fırsat eşitliği konuları üzerinde duruldu.
ORTAKLIK
Bir Makedon Belediyesi Yerel Sivil Toplumu Desteklemek üzere bir STK ile
Ortaklık Kuruyor
Geçen yıldan (2010) bu yana Veles belediyesi STK Focus ile bir stratejik ortak olarak ilişki kurarak
bölgedeki tüm STK’ların belediye faaliyetleri ile ilgili güncel bilgilendirilmesini sağlamaya başladı. STK
daha önce çoğunlukla Soros Vakfı tarafından hibelerle finanse edilmişti ve STK’lara Destek Merkezi
olarak biliniyordu; ancak dış mali yardımın sona ermesinin ardından Focus belediye tarafından finanse
edilmeye başladı. STK diğer STK’larla birlikte STK’lar Evi diye anılan mekânda faaliyet gösteriyor
Ocak 2013
51
(belediye tarafından hükümet dışı kuruluşlara ücretsiz olarak sağlanan). Herhangi bir teklif çağrısının
duyurusu yapıldığında Focus yerel STK’lara bilgi veriyor ve önerilerini hazırlamalarına yardımcı oluyor.
Dahası belediye bir sonraki yıl için programı ve bütçesinin taslakları hazırlanırken bir toplumsal
tartışma örgütlemekte ve Focus de burada kolaylaştırıcılık yapmakta, örneğin tüm kırsal kesimlerden
ve şehrin mahallelerinden sivil toplum temsilcilerinin ulaşımını sağlamaktadır. Tartışmanın ardından
vatandaşların yorumları revize edilmiş programa ve bütçeye dâhil edilmekte ve bundan sonra da nihai
karar için belediye meclisine sunulmaktadır.
Sürdürülebilir Yerel kalkınma için bir STK’lar Koalisyonu ile Ortaklık Geliştirme
Sırbistan’da Zvezdara şehir belediyesi yenilikçi bir adım atarak belediyenin sürdürülebilir kalkınma
stratejisinin geliştirilmesi ve uygulanmasında sivil sektörün rolünü ve sektörler arası işbirliğini
güçlendirmeyi hedefleyen bir proje için finansman sağladı. Finansman en başta yapılan ve belediye
web sitelerinde ve Sırbistan’daki çeşitli STK’ların web sitelerinde duyurulan bir teklif çağrısı aracılığı ile
aktarıldı.
Toplanan tekliflerin değerlendirilmesi sonucunda belediye yetkilileri “Zvezdara Sürdürülebilir
kalkınması için Ağ Örgütlenmesi” başlıklı bir projeyi seçtiler (ilan edilmiş olan kıstaslar uyarınca).
Buradaki yenilikçi yön şuydu ki bu proje Kasım 2011 ile Mayıs 2012 arasındaki altı aylık süre boyunca
yedi STK’dan oluşan bir konsorsiyum tarafından uygulandı. Proje o kadar başarılı oldu ki belediye şu
anda oluşturulmuş olan merkezle resmi olarak ortaklık içerisinde ve böylelikle de sayıları her ay artan
bir grup STK ile işbirliğini sağlıyor.
Merkezin başarısı ağırlıklı olarak itibarının farklı sektörlerden geniş yelpazedeki destekleyenin arkasında
olmasından kaynaklandı. Bunlar arasında:
•
•
•
•
•
AB Entegrasyonu Başbakan Yardımcısı Ofisi;
Sürdürülebilir Kalkınma Grubu;
Yerel İnisiyatifler için Balkan Fonu (BCIF);
Ulusal İstihdam Hizmeti Proje Ekibi;
Yeşil İnisiyatifler (Sırbistan’daki Sürdürülebilir Topluluklar Enstitüsü ile işbirliği içerisinde USAID’ın
mali desteği ile sürdürülen ulusal ekoloji projesinde yer alan 22 sivil toplum kuruluşunun ağ
örgütlenmesi)
Bu ortaklığın sonuçları etkileyicidir ve artarak da devam etmektedir:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
52
Zvezdara Sürdürülebilir Kalkınma Merkezinin 19 STK’yı dâhil eden faaliyetleri vardır;
Zvezdara Sürdürülebilir Kalkınma Merkezi Zvezdara şehir belediyesi tarafından resmi olarak bir
stratejik ortak olarak tanınmaktadır;
Zvezdara şehir belediyesinde sivil sektör güçlenmiştir;
Yerel sürdürülebilir kalkınmayı desteklemek için güçlü bir STK ağı geliştirilmiştir, bu Sırbistan’da bu
türden ilk uygulamadır;
56 üyeli Uzmanlar Kulübü kurulmuştur;
20 üyeli İşverenler Kulübü kurulmuştur;
Zvezdara Sürdürülebilir Kalkınma Merkezinin internet portalı Zvezdara vatandaşlarının
sürdürülebilir kalkınma alanında bilgilendirildikleri ve eğitildikleri önemli bir kanal haline gelmiştir;
Zvezdara’da sürdürülebilir kalkınma amaçları ve öncelikleri ile bağlantılı geliştirilmiş olan tüm
projeler toplanmış ve standart formatta dijital hale getirilmiştir;
Sürdürülebilir kalkınmayı destekleyen projelerin izlenmesi ve değerlendirilmesi için bir çerçeve
geliştirilmiştir;
Sürdürülebilir kalkınma üzerine kaynak materyaller veri tabanı oluşturulmuştur.
Sonuçlar ve Tavsiyeler
Bu bölgesel ilerleme raporu özellikle tavsiyeler sunmak üzere hazırlanmamıştır; ancak raporun
STK’lar ve Yerel Özerk Yönetimler arasındaki işbirliğinin güçlendirilmesi üzerine mevcut durumun
Bečići Konferansı öncesindeki durum ile karşılaştırmalı olarak bir fotoğrafını verme, devam eden
zorluklara işaret etme ve bölge çapındaki çeşitli iyi uygulamalar ve başarıları teşvik etme amacı göz
önünde tutulursa, kimi net sonuçlara işaret eden bir tahlil sunduğu da görülebilir. Yazar bu sonuçlar
üzerinden bölge çapında STK’lar ve Yerel Özerk Yönetimler arasındaki işbirliğinin daha eşit bir şekilde
güçlendirilebilmesi için kullanılabilecek bir dizi tavsiyede bulunacaktır.
Sonuçlar
Bölgede Bečići Konferansı’ndan bu yana ilerleme kaydedilmiştir ama bu ilerleme tek tek ülkeler
ve sürdürülebilir etki dikkate alındığında değişen derecelerde olmuştur. Son iki yılda Hırvatistan ve
Makedonya’da belirli dönüm noktaları yaşandı (sivil toplumun gerçekleştirdiği izleme sonucunda
saydamlıkta gelişme kaydedilmesi ve işbirliğine rehberlik edecek yerel düzey stratejilerin formüle
edilmesi gibi) ve Karadağ ve Sırbistan çıkartılan yeni rehberler ve taslak politikalar ile önemli reformlara
ve prosedürlerde ilerlemeye hazır olduklarını gösterdi, ancak bunlar halen uygulanmayı veya gerekli
yasaların çıkartılmasını bekliyor. Bečići Konferansı’nda planlanan TACSO projesi ve izleme faaliyetleri
Bosna Hersek, Kosova ve Sırbistan’daki ilerlemeye önemli katkılar yaptı. Diğer ülkelerde ise TACSO’nun
Ulusal Danışma Kurulları başka önceliklere odaklanan programlar önerdiler ve yerel seviyedeki işbirliği
daha fazla başka paydaşlardan etkilendi (örneğin Türkiye’de katılımcı yerel yönetişime UNDP ve AB
desteği).
TACSO projesinin ve ortaklarının verdiği en önemli desteklerden biri yerel işbirliğini güçlendirmek
ve ilerlemeyi izlemeye rehberlik edecek bir çerçevenin oluşturulmasına yaptıkları katkılar olmuştur.
Bunun özü bu raporda yansıtılmaktadır ve Şeffaflık & Hesap verebilirlik, İşbirliğine Finansman Desteği
sağlamak, Ortaklık ve Vatandaş Katılımı Mekanizmaları ve Kapasite Geliştirme alt başlıklarının yerel
seviyedeki işbirliğini güçlendirecek yapısal yatırımlar için bir çerçeve sunmaya devam etmesi
amaçlanmaktadır; bunlar çeşitli ulusal ve bölgesel paydaşlar tarafından izlenmeye devam edilecektir.
Bu itibarla karar vericilerin, uygulamacıların ve sivil aktivistleri eklerdeki ülke ‘ilerleme matrislerini’
kullanmaları teşvik edilmektedir.
Kuşkusuz bölge çapında yerel seviyedeki işbirliğinin önünde bir dizi net ve ortak Devam Eden Engel
söz konusudur. Bunlar aşağıdakileri içermektedir:
•
•
•
•
•
Kimi ülkelerde düzenleyici çerçevelerde yapılması gereken iyileştirmeler vardır (örneğin STK’ları
finanse etmek için yerel bütçeden fonların kullanılabilmesine ilişkin olarak) ve ulusal siyaset
belgelerinin işbirliğinin koşullarını ele alması gerekmektedir;
Ülkeler içerisinde ve farklı sektörler arasında kapasite seviyeleri farklıdır ve bu nedenle bölge
çapında işbirliğinde ‘know-how’ geliştirmeye yatırım yapılması önemli bir ihtiyaçtır. Bu hem yerel
yönetimler için hem de değişik ihtiyaçları olan STK’lar için geçerlidir;
Örgütlü sivil toplum açısından zayıf olan ve yerel idareleri hizmet ettikleri bölgenin genişliğinden
dolayı zorlanan kırsal ve uzak bölgelerden topluluklar işbirliği adımları konusunda en az aktif
olanlardır:
Kanıtlanmış iyi uygulamalar pek yaygınlaştırılamamaktadır ve işbirliği uygulamaya karşı bir atalet
söz konusudur. Bu nedenle bölgede ağ örgütlenmesinin güçlendirilmesine ve yerel yönetişimin
idareler STK’lar ile işbirliği yaptığı ölçüde daha adil, daha etkin ve daha verimli olduğunu gösterecek
kampanyalar yapılmasına ihtiyaç vardır;
Yukarıdaki son madde hem yerel yönetim örgütlerinin hem de STK’ların iletişim stratejilerinin
zayıf olmasından kaynaklanmaktadır; her iki kesim de işbirliği ve katılımın konusu üzerine önemli
Ocak 2013
53
mesajların verilememesinden ve az gelişmiş iletişim araçlarından dolayı engel yaşıyor gibi
görünmektedir.
İyi uygulamaları teşvik etmek için çok sayıda fırsat mevcuttur; dahası yakalanabilecek,
belgelenebilecek ve bölge çapında uygulamacılar ile paylaşılabilecek zengin başarı öyküleri ve açığa
çıkmakta olan iyi uygulamalar vardır. Yine uluslararası iyi uygulamaların ve özellikle de Avrupa iyi
uygulamalarının (örneğin Avrupa Konseyi’nin İyi Uygulama Kodu) incelendiği, uyarlandığı ve kullanıldığı
da görülmektedir. Ancak bu tür iyi uygulamaları paylaşmanın etkisi kısmen sınırlı kalmaktadır çünkü
yukarıda bir dizi maddede de sonuç olarak belirtildiği gibi, yerel yönetişimi geliştirmeye kendini
adamış organizasyonlar ve ağ örgütlenmelerinin kapasite sınırlılıkları vardır. Yine ayrıca işbirliğinde
yeni uygulamaların hem yerelde seçilmiş siyasiler hem de STK’lar tarafından acil görülmemelerinden
dolayı hemen yaşama geçememesi durumu vardır.
Tavsiyeler
Yukarıdaki sonuçlar göz önünde tutulursa hem hükümet kurumlarının hem de hükümet dışı
kuruluşların uygulamaları için bir dizi tavsiye ortaya çıkmaktadır; buna AB tarafından finanse edilenler
gibi harici programlar da dâhildir. Dolayısıyla aşağıdaki genel tavsiyeler tüm ülkelerde tüm paydaşların
değerlendirmesi içindir. Ülkelere özel tavsiyelerde bulunulması çabasına girilmemiştir çünkü bu,
bu türden bir bölgesel raporun kapsamının ve yetkisinin dışında olacaktır. Ancak TACSO’nun Ulusal
Danışma Kurulları ve diğer benzeri şemsiye örgütlenmeler kendi ülkeleri için neyin önemli olabileceğini
ve tavsiyelerin nasıl ele alınabileceğini tartışacaklar.
Tavsiyeler üç ana başlık altında gruplandırılmıştır:
1. Kurumsal Gelişmeye İlişkin Tavsiyeler
1.1 Yerel düzeydeki işbirliği için çalışma ortamını iyileştirecek düzenlemeler. Her bir ülkede
düzenleyici çerçevede reform veya ince ayar yapma ihtiyacı devam etmektedir. Her bir
ülkedeki özgün ihtiyaçlar bütünsel olarak iyi dokümente edilmiş durumdadır ve hâlihazırda
yeni hükümler önerilmiş durumdadır (örneğin Bečići Konferansı sonrası Eylem Planları). Ancak
düzenlemelerin ve gerekli herhangi yasaların çıkartılması yavaş olmaktadır. Bu nedenle bu
iş için oluşturulmuş Görev Güçlerinin (STK’lardan ve Yerel Özerk Yönetimlerin birliklerinden
oluşan) ihtiyaçları gözden geçirmesine ve hem düzenleme değişikliklerinin yapılmasını,
hem de bunların uygulanmasını savunmasına ihtiyaç vardır. Benzer şekilde sivil toplum ile
kamu kesimi arasındaki işbirliği üzerine ulusal seviyede siyaset belgelerinin henüz olmadığı
yerlerde bunların yerel düzeyde benzer anlaşmaların geliştirilmesi için bir hüküm içerecek
şekilde hazırlanmaları gerekmektedir.18
1.2 ‘İşbirliği know-how’ı geliştirilmesi. AB Üye Devletlerinde Kamu-Özel Ortaklığı yaklaşımı
gelişmiştir ve ‘ortaklık’ üzerine odaklanan kapasite geliştirme faaliyetleri ile iyi bir şekilde
desteklenmektedir. Yaklaşık son 20 yılda bu uzmanlık alanı ve destek yerel seviyedeki
ortaklık geliştirmeye de yaygınlaştırılmış ve yerel yönetimler sadece şirketlerle değil ama kâr
amacı gütmeyen sektörle de ortaklıklar geliştirmiştir. Örneğin İngiltere’de Hazine ve Yerel
Yönetimler Birliği’nin bir ortak girişim ajansı vardır, adı ise ‘Yerel Ortaklıklar’dır. Görevi ise
yerel paydaşlara işbirliğine dayalı düzenlemelerden nasıl en iyi faydalanabilecekleri üzerine
eğitim ve danışmanlık hizmetleri vermektir. Şimdi her IPA ülkesindeki paydaşların yerel
yönetişimlerinin özgün ihtiyaçları ve bağlamına uygun geleneksel temel ‘ortaklık gelişimi’
eğitimlerinin ötesine geçecek kapasite geliştirme programları hizmeti almalarını sağlayacak
stratejiler geliştirmeleri gerekmektedir. Karadağ’daki Yerel Yönetim Ulusal Eğitim Stratejisi
böyle stratejiler geliştirmek için iyi niyetli bir başlangıç noktasının iyi bir örneğidir ancak bu
tavsiyelerin çoğunda olduğu gibi ‘işbirliği know-how’ı gelişiminin hem kamu sektörü hem de
sivil toplum tarafından ortaklaşa yürütülmesi önemlidir.
18 Düzenleyici ortama ilişkin bu genel tavsiyelere ilave olarak, okuyucular şu rapordaki özel tavsiyelere de
bakmalıdırlar: TACSO/ECNL raporu ‘Hız Kesmemek: Batı Balkanlar ve Türkiye’de Kamu Kurumları ve Sivil Toplum
arasındaki İşbirliğini Geliştirmek’, Ekim 2012.
54
Uygulama Toplulukları
‘Yerel Yönetim için Uygulama Toplulukları’yerel yönetimler ve kamu sektörü ile işbirliğini
destekleyen bir web sitesidir. (Bakınız www.communities.idea.gov.uk – sadece İngilizce) Bu
serbestçe ulaşılabilen, benzer düşünen insanların internet üzerinden uygulama toplulukları
oluşturabilmelerine olanak veren bir kaynaktır. Bu topluluklara bilgi paylaşımını ve birbirinin
deneyimlerinden öğrenmeyi teşvik eden işbirliği araçları ile destek sağlanmaktadır. Bu hizmet
Yerel Yönetimi İyileştirme ve Geliştirme Ajansı (IdeA) tarafından verilmektedir.
1.3 Uygulamaya dayalı destek sistemlerinin oluşturulması. Yukarıdaki tavsiyelere uyarak ve Avrupa
Konseyi’nin Uluslararası Hükümet Dışı Kuruluşlar Konferansı ve Hollanda Yerel Yönetimler
Birliği (VNG) gibi grupların tavsiyeleri ve faaliyetleri doğrultusunda bölgedeki destek yapıları
(yani sivil toplumun gelişimini destekleme misyonuna sahip STK’lar, belediyeler birlikleri ve
ilgili merkezi hükümet departmanları) destek hizmetlerinin daha fazla uygulamaya dayalı
olmasını sağlayarak vatandaş katılımını kolaylaştırmaya daha etkin biçimde katkı sunabilirler.
Bir başka deyişle yerelde seçilen görevliler ve yerel yönetim idarecileri eğer kendilerine STK’lar
ile işbirliğinin önündeki yerel engellere basit, pratik çözümler önerilirse buna daha büyük
olasılıkla olumlu yanıt verebileceklerdir.
1.4 Ağ örgütlenmesini güçlendirmek. Teknik kapasite gelişimini desteklemek üzere yapılması
gereken yatırımlara ilave olarak kapasite gelişimi sağlamaya ve bunu izlemeye yardımcı
olacak altyapıların geliştirilmesine de yatırım yapılması tavsiye edilmektedir. Bölgede
haklar temelinde veya yardımseverlik temelinde faaliyet gösteren STK ağ örgütlenmeleri ve
platformları örnekleri mevcuttur ve yerel yönetim organizasyonları içerisinde (NALAS19 gibi)
sivil toplum ile işbirliği gibi konular üzerine ağ kurma çabaları vardır; ancak bölgede STK’lar
arasında yerel seviyedeki işbirliği konusu üzerine daha fazla ağ örgütlenmesi oluşturması
ve STK şemsiye örgütlerinin de belediye birlikleri ve benzerleri ile daha iyi ağlar oluşturması
ihtiyacı vardır. Sınırlar ötesi ağ örgütlenmesinin güçlendirilmesi ve gidip gelmelerin artırılması
da tavsiye edilmektedir. Böylelikle bir ülkedeki kendini ispatlamış iyi uygulamalar komşu bir
ülkede daha kolay paylaşılabilecek ve benimsenebilecektir.
1.5 İşbirliği yönetimini destekleyecek yapısal değişiklikler.
Bölgedeki birçok ülkede yerel yönetimlerde STK’lar ile Yerel Özerk Yönetim arasındaki işbirliği
girişimlerine yanıt vermek ve bunları yönetmek için özel bağlantı noktaları ve hatta bu işe özel
departmanların olması yönünde çaba olduğu görülebilmektedir. Ancak bu düzenlemelerin
bölgedeki tüm yerel yönetimler çapında sistematik olması gerekmektedir ve dolayısıyla
STK’ların belediye birliklerine yönelik olarak tüm üyelerinde böyle yapılar oluşturulmasını ve
bunların da işbirliği için kapasite inşa etmek konusunda saydam stratejilere sahip olmalarını
ve net erişim noktaları sunmalarını sağlamaları için çabalamaları tavsiye edilmektedir.
1.6 İşbirliğinin faydalarının ve etkinliğinin ortaya çıkarılması için daha fazla araştırma yapılması.
Çoğu durumda STK’lar ve yerel özerk yönetimler arasında işbirliği olmaması her iki tarafın da
işbirliğinin faydaları konusunda net bir görüşe sahip olmamasından dolayı devam etmektedir.
Çoğu kez yerel paydaşlar katılım kavramını ‘iyi bir kavram’ olarak görmekte, ancak sıklıkla
elle tutulur, somut faydaların neler olduğundan emin olmamaktadırlar. Dolayısıyla IPA
bölgesinde yerel seviyedeki işbirliğinin etkilerinin araştırılması ve analiz edilmesine daha
fazla çaba gösterilmesi ve önem verilmesi tavsiye edilmektedir. Bu tür araştırmalar işbirliğinin
maliyet-fayda yönlerini incelemekle sınırlı kalmamalı, aynı zamanda işbirliğini desteklemek
için kullanılan çeşitli yöntemlerin güçlü ve zayıf yanlarını da ortaya çıkarmalıdır. Böyle bir
tahlil daha bilinçli bir tartışma yapılmasını ve deneyimlerin yukarıda tarif edilen ‘uygulama
toplulukları’ arasında paylaşılmasını sağlayacaktır. Bu türden bir araştırma bölgede yerel
yönetimlerin daha iyi izlenebilmesi için sürdürülen inisiyatifleri tamamlayıcı da olabilir. Bu
inisiyatiflerin de teşvik edilmesi ve yaygınlaştırılması tavsiye edilmektedir.
19 NALAS 13 Ulusal Birliği bir araya getiren bir ağ örgütlenmesidir. Güney doğu Avrupa’da 80 milyonun üzerinde
vatandaş tarafından doğrudan seçilmiş olan 4000 yerel yönetimi temsil etmektedir.
Ocak 2013
55
2. İletişime İlişkin Tavsiyeler
Reformun birçok yönü açısından politikaların değişmesinin insanların yaklaşımlarının değişmesinin
önünde gitmesi sıklıkla görülen bir durumdur. Bu ise niyetlenilen politikanın uygulanmasında
gecikmeye yol açabilir. IPA bölgesinde Vatandaş katılımını ve yerel özerk yönetimlerle STK’lar arasındaki
işbirliğini kolaylaştırmak bakımından, politika değişimi ile uygulama arasındaki bu ‘gecikme’ ağırlıklı
olarak hem yerel yönetimler hem de sivil toplum tarafındaki zayıf iletişim stratejileri ile ilişkilidir. Her ne
kadar daha fazla kurumsal gelişme ihtiyacı olduğu açıksa da, bugün var olan yaklaşımlara etkin iletişim
ile meydan okumak gerektiği de ortadadır. Dolayısıyla Yerel Özerk Yönetimlerin STK destek örgütleri
ve dernekleri gibi önemli paydaşların iletişim stratejilerini aşağıdaki şekilde gözden geçirmeleri tavsiye
edilmektedir:
2.1 Önemli mesajlar. STK’lar ile yerel yönetim arasındaki daha iyi işbirliğinin faydaları (örneğin
daha bilinçli karar verme, daha iyi hizmet sunumu, daha az sosyal dışlanma, bütçe verimliliği,
vb.) vatandaşlar, aktivistler, idareler, firmalar ve tüm diğer yerel paydaşlar tarafından daha iyi
anlaşılmalıdır. Bu nedenle bu konuda iletilen ‘mesajları’ gözden geçirmek, yeniden formüle
etmek ve bunlara öncelik vermek gereklidir.
2.2 Araçlar. STK’larla yerel yönetim arasında daha etkin işbirliğin geliştirmek için seçilebilecek
zengin çeşitlilikte iletişim araçları mevcuttur ancak yerel paydaşlar genellikle bu seçimleri
yapamamakta veya doğru araçları seçebilecek yetkinliği taşımamaktadır. Bu nedenle STK’larla
yerel yönetimlere ortaklaşa daha iyi iletişim için ‘doğru’ araçları seçmelerini sağlamak üzere
rehberler hazırlanması önerilmektedir. Bu rehberler bölgedeki mevcut iyi uygulamalardan
faydalanacak ve AB Üye Devletlerinde iletişim stratejilerinin uygulaması ile ilgili karşılaştırmalı
çalışmalar sunacaktır.
3. Kırsal/Uzak Bölgelere İlişkin Tavsiyeler
3.1 Entegre stratejiler. Bu raporun giriş bölümünde belirtildiği gibi bulguların çoğu daha kırsal
ve daha uzak bölgelerde örgütlü sivil toplumun zayıf olduğuna ve yerel özerk yönetimlerin
kapasitelerinin zorlandığına işaret etmektedir. Bu nedenle yakın zamanda sektörler arasında
etkin bir işbirliğinde büyük bir artış beklememek gerekmektedir. Ancak bu bölgelerde de
işbirliği ilkelerinin ve bunun potansiyel faydalarının savunulması ve yerel paydaşların işbirliği
kapasitelerini geliştirmek için destek alabilmeleri gereklidir. Dolayısıyla işbirliği için kapasite
geliştirmenin kırsal ve uzak toplulukları hedefleyen tüm programlara ve müdahalelere entegre
edilmesi tavsiye edilmektedir. Örneğin kırsal topluluklarda projelerin nasıl geliştirileceği ve
yönetileceği üzerine eğitim programlarında bu tür projelerde nasıl ortaklık inşa edilebileceği
zorunlu bir bölüm olarak yer almalıdır.
3.2 Özel yaklaşımlar. İşbirliği için kapasite geliştirmenin kırsal bölgelerdeki tüm programlarda
‘anaakımlaştırılmasına’ ilave olarak yerel yönetimlerin STK destek örgütlerinin ve derneklerinin
işbirliğinin bu daha uzak ve daha seyrek nüfuslu bölgelerde nasıl en iyi kolaylaştırılabileceğinin
yollarını araştırması tavsiye edilmektedir. Örneğin bölgedeki birçok ülkede belediyeler arası
işbirliği denenmektedir; buradaki temel amaç daha küçük belediyelerde daha etkin ve
verimli yerel hizmet sunumunu sağlamaktır. Bu tür modeller yerel yönetimlere sivil toplum ile
koordine olma ve işbirliği yapma biçimlerinde de birbirlerine yardımcı olma fırsatı vermektedir.
Benzer şekilde AB’nin uyum ve kırsal kalkınmaya katkı yapan çeşitli topluluk programlarında
da birçok yaklaşımlar ve denenmiş uygulamalar vardır (örneğin yerel kalkınmaya ‘LİDER’
yaklaşımı) ve bunlar da taban örgütleri ile yerel idareler arasındaki işbirliğini destekleyebilecek
yollar sunmaktadır. Bölgedeki STK’lar ve yerel yönetim birliklerinin bunları incelemeleri
ve bu yöntemlerin uygulamasını denemek üzere ortak pilot projeler geliştirmeleri tavsiye
edilmektedir.
56
Kaynakça
Editörün Notu:
Bu raporun içeriği temel olarak sekiz IPA ülkesinden her birinde TACSO, yerel uzmanlar ve orada yaşayan
danışmanlar tarafından yapılmış araştırmalara dayanmaktadır. Raporun başında Teşekkürler bölümünde
isimleri sayılan bu danışmanlar ve uzmanlar araştırmaları için çeşitli yöntemler ve bilgi kaynaklarını
kullanmıştır. Bu nedenle aşağıdaki kaynakça danışmanlar ve uzmanlar tarafından sunulan listelere
dayanmaktadır. Kimi ülkelerde araştırmanın büyük ölçüde mevcut literatüre dayandığı belirtilmelidir
(kaynakçada detaylandırılmıştır); diğer kimi ülkeler için ise ana veri kaynağı görüşmeler olmuştur, haber
kaynakları ve habere web siteleri gibi kamusal kaynaklardan ulaşılabilir. Dolayısıyla aşağıda belirtilen
kaynakça çeşitlilik içermektedir.
Genel/Bölgesel
•
•
•
‘Batı Balkanlar Ülkelerinde ve Türkiye’de Sivil toplum kuruluşları ile Yerel özerk yönetimler arasında
İşbirliğinin İyi uygulamaları’ üzerine Bečići Konferansı raporu, Şubat 2011, TACSO Web sitesinden
indirilebilir: www.tacso.org.
CIVICUS Sivil toplum Index www.civicus.org.
‘Aynı Hızla Devam: Batı Balkanlar ve Türkiye’de Kamu Kurumları ve Sivil Toplum arasındaki İşbirliğini
Geliştirmek’, ECNL, Ekim 2012.
Arnavutluk
Web siteleri:
Çeşitli merkezi ve yerel yönetim web siteleri:
•
•
•
•
•
•
•
www.amshc.gov.al.
www.moi.gov.al.
www.avokatipopullit.gov.al.
www.qpz.gov.al.
www.kamza.gov.al.
www.bashkialushnje.gov.al.
www.bashkiarubik.al.
Arnavutluk Meclisi:
•
www.parlament.al
STK’lar, ağ örgütlenmeleri ve ticari web siteleri:
•
•
•
•
•
•
•
www.partnersalbenia.org.
www.ligjet.org.
www.aam-al.com.
www.mirdita.net.
www.albcanevents.com.
www.co-plan.org.
www.lezha.org.
Ocak 2013
57
Bosna Hersek
Yayınlar:
•
•
•
•
•
•
•
•
Novo Saray Bosna belediye tüzüğü http://www.novoSaray Bosna.ba/admin/slike/doc/Statut_
ONS_2010.pdf.
Novo Saray Bosna Belediye Meclisi kurallar kitabı.
“Sivil toplum Teşvik Merkezinin En iyi Uygulamaları”, Slavisa Prorok, ikinci Bölgesel Konferansta
sunuş “Batı Balkanlar’da ve Türkiye’de Yerel Özerk Yönetim kurumları ile STK’lar arasında İşbirliği“
Konferansı, Bečići, Karadağ, 22-24 Şubat 2011.
http://civilnodrustvo.ba/sporazum_nvo_vlada/mreza_sporazum_plus.html.
“Bosna Hersek’te Vatandaş katılımı, Gelenekle Geçiş Arasında Snezana Misić Mihajlovi, Güneydoğu
Avrupa’da Vatandaş katılımı, Açık Toplum Vakfı, 2012.
Novi Grad Belediyesi Bölgesel Konferansında Hazima Pecirep tarafından yapılan sunuş.
“Batı Balkanlar’da ve Türkiye’de Yerel Özerk Yönetim kurumları ile STK’lar arasında İşbirliği“ Bečići
2011.
Şu konulardaki yayınlanmış normatif yasalar: Faaliyetleri Novi Grad Saray Bosna belediyesi
içerisinde olan Hükümet Dışı ve Kâr Amacı Gütmeyen Kuruluşların Finanse Edilmesi ve OrtakFinansmanı üzerine Karar; Faaliyetleri Novi Grad Saray Bosna belediyesi içerisinde olan Hükümet
Dışı ve Kâr Amacı Gütmeyen Kuruluşların Finanse Edilmesi ve Ortak-Finansmanı için Faaliyetlerin
Öncelik Alanlarının Belirlenmesi Sürecindeki Danışmalar için Kural Kitabı; Faaliyetleri Novi Grad
Saray Bosna belediyesi içerisinde olan Hükümet Dışı ve Kâr Amacı Gütmeyen Kuruluşların Proje
Tekliflerinin Değerlendirilmesi Kural Kitabı; Faaliyetleri Novi Grad Saray Bosna belediyesi içerisinde
olan Hükümet Dışı ve Kâr Amacı Gütmeyen Kuruluşların Onaylanmış Projelerinin Uygulamasının
Denetlenmesi Kural Kitabı; Novi Grad Saray Bosna belediyesinin proje Finansmanı veya Ortak
Finansmanı için Belediye Bütçesinden Fon Tahsis Ettiği Hükümet Dışı ve Kâr Amacı Gütmeyen
Kuruluşlar tarafından sunulacak Tanımlayıcı Dosyalar ve Mali Raporlar için Rehber; Hükümet Dışı
ve Kâr Amacı Gütmeyen Kuruluşların Novi Grad Saray Bosna belediyesinin Bütçesinden finanse
edilen veya ortak finanse edilen Projelerinin İzlenmesi için Form.
Web siteleri:
•
•
•
•
http://www.mladi.org.
http://www.novoSaray Bosna.ba.
UNDP’nin LOD programı http://undp.ba/index.aspx?PID=21&RID=84.
Sporazum ağ örgütlenmesi http://civilnodrustvo.ba/sporazum_nvo_vlada/mreza_sporazum_
plus.html.
Hırvatistan
Yayınlar:
•
•
•
•
•
•
•
58
Zakon o pravu na pristup informacijama http://narodne-novine.nn.hr.
Zakon o medijima.
Zakon o udrugama.
Zakon o lokalnoj i bölgeselnoj samoupravi.
Zakon o zakladama.
Nacionalna strategija za stvaranje poticajnog okruženja za razvoj civilnoga drustva od 2012. do 2016.
godine, http://www.uzuvrh.hr/userfiles/file/Nacionalna percent20strategija percent20FINAL.pdf.
Kodeks pozitivne prakse, standart I mjerila za ostvarenje financijske potpore programima i
projektima udruga.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kodeks savjetovanja sa zainteresiranom javnošću u postupcima donošenja zakona, drugih propisa
I akata.
Zajednički memorandum o socijalnom uključivanju.
Nacionalna strategija o izjednačavanju mogućnosti za osobe s invaliditetom.
Nacionalni program za mlade od 2009. do 2013.
Nacionalna strategija za ravnopravnost spolova.
2011 ve 2012’de GONG ve Şehirler birliği STK’ları tarafından yapılmış LOTUS araştırması
http://www.gong.hr.
“Rüşvete Karşı CAT” başlıklı finansmanı IPA 2008 AB fonlarından karşılanan ve Hükümetin STK’lar
ile İşbirliği Ofisinin ve Sivil Toplumun Gelişmesi Ulusal Vakfının da finansman desteği verdiği
projenin araştırma raporu.
“Batı Balkanlar’da ve Türkiye’de Yerel Özerk Yönetim kurumları ile STK’lar arasında İşbirliği” TACSO
konferansı raporu, 22-24 Şubat 2011, Bečići, Karadağ.
Misyon raporu – “Hırvatistan’da yerel karar süreçlerinde sivil toplum kuruluşlarına danışmanın iyi
uygulamaları” üzerine People 2 People (P2P) semineri, 19-20 Nisan 2011, Zadar, Hırvatistan.
Web siteleri:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
www.vlada.hr (Hırvatistan Cumhuriyeti Hükümeti).
www.sabor.hr (Hırvatistan Cumhuriyeti Meclisi).
www.uzuvrh.hr (Hırvatistan Cumhuriyeti Hükümeti STK’larla İşbirliği Ofisi).
www.zaklada.civilnodrustvo.hr (Sivil Toplum Gelişimi Ulusal Vakfı). http://www.civilnodrustvoistra.hr (Ortaklık ve Sivil toplum Gelişim Vakfı).
www.gong.hr (CSO GONG, Zagreb).
www.ogi.hr (CSO OGI, Osijek).
www.cenzura.hr (CSO Cenzura plus, Split).
www.udruga-gradova.hr (Hırvatistan şehirleri birliği).
www.udruga-opcina.hr (Hırvatistan belediyeleri birliği).
www.hrvzz.hr (Hırvatistan ilçeleri birliği).
4 büyük şehrin (Osijek, Zagreb, Rijeka, Split) ve 20 ilçenin web siteleri
http://www.tacso.org/.
http://ec.europa.eu/enlargement/taiex/dyn/taiex-events/library/detail_en.jsp?EventID=44792
(People 2 People (P2P) seminerinden PPT sunumlar “Hırvatistan’da yerel karar süreçlerinde sivil
toplum kuruluşlarına danışmanın iyi uygulamaları”, 19-20 Nisan 2011, Zadar, Hırvatistan).
Görüşmeler:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Vesna Lendić Kasalo, STK’larla işbirliği ofisi, Hırvatistan Cumhuriyeti Hükümeti
(Bečići Konferansı katılımcısı).
Nives Kopajtich Škrlec, Şehirler birliği (Bečići Konferansı katılımcısı).
Mladen Ivanović, Şehirler Birliği, (Bečići Konferansı katılımcısı).
Aleksandra Janjić, STK OGI, Drniš (Bečići Konferansı katılımcısı).
Željana Buntić Pejaković, STK Cenzura Plus, Split (Bečići Konferansı katılımcısı).
Majda Tafra, (Bečići Konferansı katılımcısı).
Palma Miličević, STK IKS, Petrinja.
Gordana Stojanović, Slavonya ve Baranja Bölgesel Kalkınma Ajansı.
Manuela Rašić, STK Međimurje İlçesi MS Hastaları Derneği, Čakovec.
Danijela Đurak, STK Yaratıcı Sosyal Çalışma Derneği, Zagreb.
Helga Paškvan, STK Spirit, Rijeka.
Ocak 2013
59
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Maja Vela, Samobor Şehri.
Marija Jelkovac, Karlovac Şehri.
Denisse Mandekić, Crikvenica Şehri.
Helena Masarić, Opatija Şehri.
Gordana Dugorepec, Zabok Şehri.
Darko Bilandžić, Solin Şehri.
Vlatka Berlan, Ivanić Grad Şehri.
Mladen Tenodi, Križevci Şehri.
Tomislav Mrle, Delnice Şehri.
Makedonya
Yayınlar:
•
•
•
•
•
•
Атанасова В., Милевска-Костова Н., Марку Б. (2007) Соработка на локалната самоуправа со
граѓанските организации. Скопје. Македонски центар за меѓународна соработка (МЦМС).
Dernekler ve vakıflar Yasası 2010. Üsküp, Makedonya Cumhuriyeti Meclisi (MCIC).
Nuredinovska E., Stojanova D. (2012) Ülke Raporu: Makedonya/ 2012 yılı ülke profili. Üsküp,
Makedonya Uluslararası İşbirliği Merkezi.
Кусеникова Н., Еванс Хаџи-Мицева К., Николов А. (2012) Анализа на спроведувањето на
Законот за донации и спонзорства во јавните дејности 2007-2011. Скопје, Конект и ЕЦНЛ,
линк: http://www.konekt.org.mk/web/images/stories/konekt/analiza_na_sproveduvanjeto_na_
zakonot_za_donacii_i_sponzorstva_vo_javnite_dejnosti_low_res.pdf.
Pisarev A., Penev S. et all. (2011) Makedonya Cumhuriyeti’nde Yerel özerk yönetim birimlerinde
Şeffaflık ve Hesap verebilirlik araştırması. Üsküp, FORUM- Centar za strategiski istrazuvanja i
dokumentacijа.
Стратегија за соработка на Владата со граѓанскиот сектор (2012-2017) 2012.Скопје, Влада
на Република Makедонија http://www.nvosorabotka.gov.mk/dmdocuments/Strategija_za_
sorabotka_na_Vladata_so_graganskiot_sektor2012-2017.pdf.
Görüşmeler:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
60
Bayan Suzana Nikodijevik, Makedonya Cumhuriyeti Hükümeti Genel Sekreterliği Hükümet Dışı
Örgütlerle İşbirliği Birimi.
Bayan Suncica Sazdovska, TACSO.
Bayan Mirjana Pehcevska - Pop - Iliev, TACSO.
Bayan Irena Nikolov, ZELS, Makedonya Cumhuriyeti Yerel Özerk Yönetim Birimleri Birliği.
Bayan Emilija Georgievska, Üsküp.
Bayan Katica Cadieva, Veles Belediyesi.
Bayan Marijana Trajkova, Štip Belediyesi.
Bayan Lidija Nedelkovska, Centar Belediyesi.
Bayan Aleksandra Teova, Karpoš Belediyesi.
Bay Marijan Keleman, Aerodroom Belediyesi.
Bay Ylli Mirzo, Debar Belediyesi.
Bay Zoran Stojkovski, CIRa.
Bayan Emina Nuredinovska, MCMS.
Bay German Filkov, Vatandaş İletişim Merkezi
Bayan Liljana Tanevska, CeProSARD.
•
•
•
Bay Mile Boskov, Makedonya İşverenler Konfederasyonu.
Bay Igor Tasevski, Vatandaş İnisiyatifleri Merkezi.
Bayan Savka Todorova, Cinsiyet Eşitliği Ulusal Konseyi.
Web siteleri:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Yerel özerk yönetim yasası (http://www.pravo.org.mk/documentDetail.php?id=219).
Yerel özerk yönetim birimlerinin finansmanı yasası
http://www.pravo.org.mk/documentDetail.php?id=199.
Dernekler ve Vakıflar Yasası http://www.pravo.org.mk/documentDetail.php?id=4845.
Aerodrom Belediyesi www.aerodrom.gov.mk.
Karpoš Belediyesi www.karpos.gov.mk.
Ohrid Belediyesi http://www.ohrid.gov.mk/index.asp?novostiID=62
Üsküp Belediyesi http://www.Üsküp.gov.mk/DesktopDefault.aspx?tabindex=0&tabid=433.
http://www.Üsküp.gov.mk/nvo/).
Štip Belediyesi: www.stip.gov.mk.
Veles Belediyesi: www.veles.gov.mk.
Kosova
Yayınlar:
•
•
•
•
•
Belediyeleri Birliği, Yerel Yönetişim Elkitabı http://komunat-ks.net/publikimet/?did=190&lang=en.
Şeffaflık Uluslararası / BM Habitat, Yerel Yönetişimde Şeffaflığı Destekleme Araçları http://files.
seffaflık.org/content/download/235/944/file/2004_TI_UNHabitat_LocalGovernanceToolkit_
EN.pdf.
Kosova Cumhuriyeti, Genel Denetçi Ofisi, 2010 belediye raporları
http://oldoag.rks-gov.net/english/raportet_mun2010.htm.
Kosova Cumhuriyeti, Genel Denetçi Ofisi, 2011 Prizren Belediye Rapor http://www.oagrks.org/
repository/docs/RaportiAuditimit_KPZ_2011_Shqip_318154.pdf.
Görüşmeler:
•
•
Belediye görevlileri (kamuoyunu bilgilendirme görevlileri, bütçe görevlileri , bölüm başkanları
ve diğerleri) Mitrovoca, Skenderaj, Fushe Kosove, Kamenice, Gjilan, Ferizaj, Hani i Elezit, Prizren,
Gjakove, Junik, Peje ve Istog.
Sivil toplum aktivistleri: Veton Mujaj (Syri i Vizionit), Bari Zenelaj (Eğitim ve Teknik Destek Akademisi),
Mirlinda Kusari (SHE ERA), Avni Bytyqi (Kalkınma İnsiyatifi), Ajnishahe Halimi (Prehja), Valon Xhabali
(EC Ma Ndryshe) ve Rexhep Gojnovci (Gençlik Örgütü AKTI).
Web siteleri:
•
•
•
•
•
OSCE Kosova ve Kosova Belediyeler Birliği, Belediyede Katılımcı Yönetişim için Rehber
http://www.osce.org/Kosova/31771.
OSCE Kosova, Etki Değerlendirme, Kosova toplulukların güvenliği ekipleri
http://www.osce.org/sq/Kosova/36376.
Kosova Cumhuriyeti, Yerel Yönetimler Bakanlığı http://mapl.rks-gov.net/getattachment.
Kosova Sivil Toplum Vakıfları, Biz ve Onlar, Kosova’da Toplumsal Katılım
http://www.kcsfoundation.org/repository.
Kosova belediyelerinin resmi web siteleri http://kk.rks-gov.net/.
Ocak 2013
61
•
•
•
•
•
EC Ma Ndryshe, Prizren’de Yerel Yönetimde Saydamlık
http://www.online-saydamlık.org/repository/docs/EC_Transparenca_lokale_ne_Prizren.pdf.
Balkan Araştırmacı Raporlama Ağı, Kosova’da Belediye Başkanının Doğrudan Seçilmesi Sistemi
http://Kosova.birn.eu.com/apps/BirnAL-Web-060311.pdf.
Kosova Sivil toplum vakıfları, Biz ve Onlar, Kosova’da Toplumsal Katılım
http://www.kcsfoundation.org/repository/docs/Ne_dhe_Ata_Pjesemarrja_qytetare_ne_
Kosove_b5.pdf.
UNDP / USAID, Kosova Mozaiği – Kamu hizmetleri ve Yerel Yönetimler
http://www.Kosova.undp.org/repository/docs/shqip percent20green.pdf.
Kosova Açık Toplum Vakfı, Kapılar Yarı Açık mı yoksa Yarı Kapalı mı?
http://www.kcsfoundation.org/repository/docs/Studim_mbi_perfshirjen_e_organizatave_te_
shoqerise_civile_ne_procesin_legjislativ_shqip.pdf.
Karadağ
Yayınlar:
•
•
•
•
•
•
“Gizli Bilgilerin Korunması” Yasası (resmi adı: İstatistik ve İstatistik Sistemi Yasası), sayı 69/05, tarih
2005.
Yasası “Yerel Özerk Yönetim”, sayı ve tarih; 42/2003, 28/2004, 75/2005, 13/2006.
“Kamu alımları” Yasası, tarih Ocak 2012.
“Kişisel Bilgilerin Korunması” Yasası, sayı 79/08 ve 70/09, tarih Aralık 2008.
‘Kamu işlerinin yürütülmesinde vatandaş katılımı üzerine yeni kararlar üzerine model, tarih 2011,
CRNVO
‘STK’ların projelerine yerel fonların dağıtımı için kriterler ve prosedürler üzerine yeni karar üzerine
model’, tarih 2011, CRNVO.
Web siteleri:
•
Hükümet Dışı Kuruluşları Geliştirme Merkezi. www.crnvo.me.
Sırbistan
Yayınlar:
•
•
•
•
Yerel Özerk Yönetim Yasası, “Sırp Cumhuriyeti Resmi Gazetesi”, no. 129/07 http://www.pregled-rs.
com/?lang=en.
Vatandaş Dernekleri Yasası, “Sırp Cumhuriyeti Resmi Gazetesi”, no. 51/209 www.projuris.org.
Vatandaş Dernekleri Yasası, “Sırp Cumhuriyeti Resmi Gazetesi”, no. 51/09.
BID – Business Improved District, (established through the CRDA project (Community Revival
through Democratic Action), implemented by IRD (Uluslararası Relief ve Development) ve funded
by USAID (2001-2007).
Türkiye
Görüşmeler:
•
•
62
Muğla Belediye Başkanı Osman Gürün.
Kadıköy Belediye Başkanı Selami Öztürk.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kadıköy Kent Konseyi Başkanı Korel Göymen.
Mimarlar Odası Antalya Şubesi Başkanı M. Osman Aydın.
Muğla Kent Konseyi eski Genel Sekreteri Meral Canan.
Antalya Kent Konseyi Başkanı Semanur Kurt.
Giresun Kent Konseyi Genel Sekreteri Hakan Adanır.
GAP Belediyeler Birliği Eski Genel Sekreteri Abdülmenap Şeker.
Kocaeli Kent Konseyi Genel Sekreteri Sedat Yücel.
Yalova Kent Konseyi Genel Sekreteri Hasan Soygüzel.
Bursa Kent Konseyi Genel Sekreteri Enes Battal Keskin.
Akdeniz Belediyeler Birliği Genel Sekreteri Hüseyin İnce.
Aydin Belediyesi Şehir Konseyi Üyesi Altan Güney.
Bursa Kent Konseyi ÇEKÜL Vakfı temsilcisi Mithat Kırayoğlu.
Gaziantep Eski Belediye Başkanı Esat Kaya Turgay.
Uşak Eski Valisi (Eski İçişleri Bakanlığı Yerel Yönetimler Genel Müdürü), Kayhan Kavas.
TEPAV Yönetişim Çalışmaları Başkanı Emin Dedeoğlu.
TEPAV Yönetişim Çalışmaları araştırmacısı Emre Koyuncu.
AB İyi yönetişim Projesi uzmanı- Ülge Uğurlu.
Türkiye Küçük Millet Meclisi Genel Koordinatörü - Şanar Yurdatapan.
Mimarlar Odası Antalya Şubesi Başkanı M. Osman Aydın.
Giresun Kent Konseyi Genel Sekreteri Hakan Adanır.
Kocaeli Kent Konseyi Genel Sekreteri Sedat Yücel.
Yalova Kent Konseyi Genel Sekreteri Hasan Soygüzel.
GAP Belediyeler Birliği Eski Genel Sekreteri Abdülmenap Şeker.
Ocak 2013
63
64
Ekler
i. Her ulusal rapor için özet tablolar
ii. Her ülkede işbirliği için hukuki hükümlerin özet matrisi
iii. Bölgesel İlerleme Raporu Taslağının Referans Kavramları ve Terimleri
Ocak 2013
65
66
Ek i.
Her ulusal rapor için özet tablolar
ARNAVUTLUK
ÖZET İLERLEME MATRİSİ
Hedef Faaliyet
İlerleme
Potansiyel Etki
Devam eden ve Planlanan Faaliyetler
ŞeffaflıkSaydamlık ve Hesap verebilirlik
Belediyelerin
saydamlık ve hesap
verebilirlik sağlama
biçimlerinin izlenmesi
Özel bir bilgi yok
Özel bir bilgi yok
• Belirli yerel birimler ve STK’lar ile işbirliği
genelge taslağı.
• Yuvarlak masa toplantıları aracılığı
ile yerel medyanın etkisinin
değerlendirilmesi.
• Saydamlık ve hesap verebilirlik için
kullanılan iletişim araçlarının etkinliğinin
değerlendirilmesi.
• Yeni geliştirilmiş sürecin çıktılarının ve
sonuçlarının teyit edilmesi.
• Bu süreçteki aktörlerin konumlarının teyit
edilmesi (Yerel STK’lar ve YÖY’ler).
• Yerel düzeyde saydamlık ve hesap
verebilirliği resmileştirebilme yetkisi olan
var olan yapıların, araçların ve aktörlerin
veri tabanının oluşturulması.
Özel bir bilgi yok
Özel bir bilgi yok
• Yerel karar süreçlerine vatandaş katılımı
ile ilgili yasal çerçeve üzerine tüm belgelerin toplanması.
• Karar süreçlerine katılım düzeyini
yükseltmek için anket taslakları. Bu
anketlerin meclis toplantıları esnasında
sunulması.
• Belediye meclisi üzerine STK katılımı ve
toplantıların analizi açısından odaklanılan
faaliyetler.
• İşbirliği seviyesi, bilgilendirme, danışma,
diyalog ve ortaklık standartlarının
oluşturulması.
• Karar verme süreçlerine yerel vatandaş
gruplarının katılımının sonuçları
ve çıktıları üzerine bir veri tabanı
oluşturulması.
• YÖY’ler, STK’lar ve belediye meclisi ile
yuvarlak masa toplantıları.
Uluslararası, ulusal
Özel bir bilgi yok
ve yerel düzeyde
en iyi saydamlık ve
hesap verebilirlik
uygulamalarının teşvik
edilmesi.
Özel bir bilgi yok
• Projenin sonuçları ve çıktıları üzerine
uluslararası, bölgesel, ulusal ve yerel
konferanslar organize edilmesi.
• En iyi uygulamaları öğrenmek üzere
bölgeye ve AB üye devletlerine çalışma
ziyaretleri.
• Kardeş belediyelerin desteklenmesi;
STK’ların yerel düzeyde kardeş STK’lar
edinmesi.
• STK’ların yerel düzeyde karar sürecine
katılımı üzerine bir elkitabı hazırlamak.
Yerel Seviyede Karar Süreçlerine Katılım
Katılım süreci üzerine
SWOT analizi.
Ocak 2013
67
ARNAVUTLUK
Hedef Faaliyet
İlerleme
Potansiyel Etki
Belediyeler ve STK’lar TACSO Arnavutluk yerel yönetimlerden iki-üç
için kapasite geliştirme temsilciyi AB finansmanı sağlama eğitimine
ve yerel hükümetin
katmıştır.
AB fonlarını alması ve
ortaklaşa uygulaması
AB fonlarına başvurmak için
yerel yönetimler ile STK’lar
arasında daha fazla ortaklık.
• YÖY’ler ve STK’lar için AB fonlu projeler
için teklif hazırlama eğitimleri.
• STK’ların YÖY’ler, STK’lar ve diğer
topluluğa dayalı gruplar arasında işbirliği
anlaşmaları hazırlamak ve kabul etmek
konusunda desteklenmesi.
• Sivil toplum gruplarının oluşturulması.
• Vatandaş katılımının teşvik edilmesi.
• Lobi yapma ve yerel yönetim kalkınma
önceliklerinin belirlenmesine katkı yapmak konusunda kapasiteleri geliştirmeyi
destekleyecek yerel yapıların yaratılması.
• Belediye çalışanlarına ve yerel STK’lara
saydamlık, hesap verebilirlik ve yerel
katılım süreci üzerine eğitim verilmesi.
Yerel yönetimlerin ve Özel bir bilgi yok
STK’ların AB fonları
almalarının desteklenmesi.
Özel bir bilgi yok
• AB fonları için başvuru üzerine kapasite geliştirme eğitimleri ve YÖY’ler
ve STK’ların ortak faaliyetlere teşvik
edilmesi.
STK Faaliyetlerinin Yerel Düzeyde Finanse Edilmesi
BOSNA HERSEK
Hedef Faaliyet
İlerleme
Potansiyel Etki
Saydamlık Şeffaflık ve Hesap verebilirlik
STK’ların sistematik bir • Şu anda STK’ların kaydedilmesi süreci
• UYGUN DEĞİL
kaydının geliştirilmesi
halen Bosna Hersek Adalet Bakanlığı’nın
yetkisindedir. Bu faaliyetin yaşama geçmesi
ihtiyacını karşılamak
üzere “Yerel Yönetişim
tümüyle BOSNA HERSEK Hükümeti içerisinde
ve Özerk Yönetişim
yeni bir Bakanlığın kurulmasına fiilen
karar verecek olan siyasal güçlere bağlıdır.
Bakanlığı” adı altında
yeni bir bakanlığın
Bu tümüyle Bečići Konferansı’nın Bosna
kurulması.
Hersek’ten katılımcılarının ve Bosna Hersek
TACSO Ekibinin alanının dışındadır.
• UYGUN DEĞİL
Yeni yerel yönetişim
• Bu faaliyet henüz yaşama geçmemiştir.
bakanlığı içerisinde
Yeni Dernekler ve Vakıflar Yasası hazırlandı
merkezi bir kayıt kuruve merkezi STK kaydına ilişkin hükümleri
munun oluşturulması.
içeriyor. İlave bir faaliyet olarak TACSO
Bosna Hersek de STK’lara ilişkin bir veri
tabanı oluşturacaktır.
• Önemli bir araç ve izleme
temeli.
• Bu faaliyetin uygulanması sadece ilgili
hükümet yetkililerinin siyasi kararına
bağlıdır.
Bosna Hersek’te
İşbirliği
Uygulamalarının
Analizi üzerine bir
ulusal konferans.
• TACSO Bosna Hersek STK’lar, UNDP ve diğer
ilgili kurumlarla ile işbirliği yapmış olan
veya bağlantılı olan tüm bakanlıklarla bir
konferans planlıyor. Ön hazırlıklar devam
ediyor. (2012)
TACSO’nun Rolü: Konferansa öncülük eden
organizasyon.
• UYGUN DEĞİL
• Konferansın organizasyonu.
Kamu çıkarına
organizasyonları
tanımlamak üzerine
konferanslar.
• TACSO Bosna Hersek kurum düzeylerinde
• UYGUN DEĞİL
iki konferans/panel/forum ve daha sonra
da devlet düzeyinde bir ortak konferans
organize etmeyi planlıyor. Sivil Toplumun
Gelişimi için Ortamın Yaratılması ve Elverişli
Kılınması Taslak Devlet Stratejisi üzerine
tartışma oturumları düzenlenecektir.
• Konferansların organizasyonu.
Yerel Düzeyde Karar Süreçlerine Katılım
LOD Projesinin analizi
ve değerlendirmesi.
68
• Fon alamamış STK’lar ve Belediyeler
ile projeler uygulamakta olan STK’lar
ve Belediyelerin kapasitesine ilişkin
LOD projesi deneyiminin paylaşılması
planlanmaktadır. Bu amaçla LOD projesinin
analizi ve değerlendirmesi yapılacaktır.
• Etki proje planlaması ve
uygulaması bakımından
daha iyi raporlama ve
değerlendirme sistemleri
olacaktır.
• UYGUN DEĞİL
BOSNA HERSEK
Hedef Faaliyet
İlerleme
Potansiyel Etki
Daha küçük STK’lar için • TACSO Bosna Hersek Engelliler Örgütleri
• Engelliler için
• Küçük STK’ların nasıl kampanya
kapasite inşa faaliKoalisyonu ile bir ortaklık etkinliği düzenloluşturulmuş örgütlerden
yürütüleceği, ağ örgütlenmesi yapılacağı
yetleri.
edi. Amaç topluluk düzeyinde engelli insanelli temsilci etkinlik
ve finansman bulunacağı konularında
lara destek olmak üzere ortak bir destek
planları hazırlama kapabecerilerini geliştirmeleri için başka faalimodelinin oluşturulmasını savunan ortak
sitelerini geliştirdiler.
yetler de düzenlenecektir.
faaliyetler için bir Eylem Planı oluşturmaktı.
Etkinliğin sonuçları yerel düzeyde politikalar oluşturulması sürecinde farklı aktörler
arasındaki işbirliği ve ortaklık değerlerinin
teşvik edilmesiydi.
Yerel Düzeyde STK Faaliyetlerinin Finanse Edilmesi
STK’lar için kapasite
geliştirme faaliyetleri.
• STK’lar için yerel fon kaynaklarına yönelik
olarak Proje Teklifi yazma eğitim çevrimleri
üzerine eğitimler gerçekleştirildi. (2012)
• YÖY’ler ve STK’ların işbirliği için
“Vatandaşlar için Avrupa” 2007-2013
programı TACSO ve Avrupa Entegrasyonu
Müdürlüğü tarafından destekleniyor.
YÖY’ler ve STK’lar aracılığı ile daha fazla
bağlantı ağı sağlamak için beş ilave
başlangıç atölyesi/oturumu daha düzenlendi. (2011)
TACSO’nun Rolü: Bu sürece liderlik etmek ve
teknik destek.
• Şehirlerin dışında yer alan • UYGUN DEĞİL
80 STK’nın temsilcileri
proje yazma becerilerini
geliştirdiler.
• Eğitimlerin ardından,
STK’lar YÖY’lere daha yakın
hissediyorlardı ve proje
yönetimi kapasitelerini
geliştirmişlerdi.
“Entegre Yerel
Kalkınma Projesi”
(ILDP) doğrultusunda
kapasite inşa faaliyetleri
• STK’lar ILDP Projesi kapsamında ayda
• Kırk adet küçük STK
• UYGUN DEĞİL
katılım gösterdi ve önemli
bir düzenlenen kapsamlı kapasite inşa
ölçüde kapasite gelişimi
programına katılmak üzere başvuruda
kaydetti.
bulundular, STK’ların insan kaynakları kapasitesi gelişti. (2012)
TACSO’nun Rolü: Organizasyona önderlik
etmek.
Kamu çıkarına olan
örgütlere verilen
fonlar için finansman
mekanizmalarında
saydamlık sağlamak
için faaliyetler.
• 2011 yılı için Bosna Hersek’teki yerel
kurumlardan fon almış olan STK’ların “Yıllık
Mali Raporları”nı yayınlamak üzere bir
anket çalışması başlatıldı. Kamu çıkarına
örgütler için yapılan bütçe harcamalarını
kontrol etmek ve bütçenin etkin kullanımı
üzerine araştırma ve değerlendirme faaliyetleri yürütüldü.
TACSO’nun Rolü: Araştırma faaliyetlerine
önderlik etmek.
• STK’ların uygulamalarının • Faaliyetler devam edecek.
sistematik olması ve mali
saydamlıkları.
HIRVATİSTAN
Hedef Faaliyet
İlerleme
Potansiyel Etki
Şeffaflık ve Hesap verebilirlik
“Serbest Sandalye”
mekanizması
Ocak 2013
• “Bilgi Edinme Özgürlüğü Yasasının” kabul
• UYGUN DEĞİL
edilmesinin ardından, henüz uygulanmamış
olan mevcut mekanizma iyileştirilecek ve
uygulanmaya başlanacaktır. Böylelikle
özerk yönetim birimlerinin bilgileri
yayınlamak konusunda proaktif bir tutum
almaları sağlanacaktır.
• “Bilgi Edinme Özgürlüğü Yasasının” kabul
edilmesi ve uygulanması
69
HIRVATİSTAN
Hedef Faaliyet
İlerleme
Mevcut rehberlerin
Aşağıdaki etkinlikler başlatılmış ve/veya
iyileştirilmesi ve
planlanmıştır.
uygulanması için
• Resmi kurumların web siteleri hakkında
faaliyetler ve eğitimler.
standartların geliştirilmesi.
• STK’ların finansmanı üzerine, AB ve ulusal
finansman kaynakları için aynı prosedürlerin oluşturulmasını sağlayacak yeni bir
yasa.
• YÖY’lerin STK’ların finansmanı ile ilgili yasa
üzerine eğitilmeleri. YÖY’ler ve STK’lar için
kapasite geliştirme atölyeleri ve eğitimleri.
• Halk katılımı modellerinin geliştirilmesi
YÖY’lerin bu modeller üzerine eğitilmeleri.
• Daha fazla sayıda yerel toplulukta STK’ların
saydam biçimde finanse edilmeleri üzerine
bir model uygulanması.
TACSO’nun Rolü: “Zagrep’teki STK’lara Hibe
Vermekle sorumlu YÖY’lerin Temsilcileri için
Geliştirme, İzleme ve Değerlendirme Planları”
üzerine bir atölye çalışması düzenledi
Potansiyel Etki
• UYGUN DEĞİL
• Faaliyetler devam ediyor.
• LOTUS araştırması
ilerleme kaydedildiğini
gösteriyor.
• Uygulama devam edecek.
Yerel Düzeydeki Karar Süreçlerine Katılım
Paydaşlar arasında
• “Sivil Toplum Gelişimi için Elverişli bir
diyalog geliştirmek
Ortamın Yaratılması” için Ulusal Strateji
için tematik toplantılar
oluşturuldu. Strateji farklı düzeylerde
düzenlemek.
çerçevenin iyileştirilmesi için rehberler
sunuyor: STK’lara hukuki, mali ve kurumsal
destek sistemleri düzeylerinde. (2012)
TACSO’nun Rolü: Bilginin dağıtımı, Bilgi ve
Deneyim Paylaşımı için Ortamın Yaratılması.
STK’ların karar
süreçlerine katkı vermeleri.
70
• STK’ların karar süreçlerine katkısı saydamlık • YÖY birimlerinin
ve açıklık konusundaki en iyi uygulamalara
çoğu 2009’dan
ödül verilmesi aracılığı ile sağlanıyor (2009bu yana skorlarını
2012)
yükseltmişlerdir.
TACSO’nun Rolü: Fon sağlama sürecinin
uygulanması.
Ağ örgütlenmeleri inşa • İnternet üzerindeki ağ örgütlenmeleri
etmek yoluyla bilgi
vasıtası ile bilgi paylaşımını başlatan ve
paylaşımını başlatmak.
ulusal düzeyde çalışan STK’lardan oluşan
mevcut işleyen organizasyon ağları
(Platform 112 adlı örgütler koalisyonu).
• UYGUN DEĞİL
• UYGUN DEĞİL
Eğitimler, tartışma
atölyeleri, oturumlar
ve rehberler vasıtaları
ile paydaşların bilincinin yükseltilmesi.
• Sivil Toplum Gelişimi için Elverişli bir
Ortamın Yaratılması için Ulusal strateji
Temmuz 2012’de kabul edildi. Bu strateji
içerisinde katılımcı demokrasinin ve
STK’ların yerel düzeyde karar süreçlerine
katılımının gelişmesinin koşullarının
iyileştirilmesi için belirli hedefler
tanımlanmaktadır.
TACSO’nun Rolü: “Hırvatistan’da yerel
karar süreçlerinde STK’lara danışmanın iyi
uygulamaları” üzerine P2P Seminerini Yuvarlak
masa toplantılarını ve görünürlük faaliyetlerini
desteklemiştir.
• Vatandaşlık eğitimi
Hırvatistan okullarında
ilk kez müfredata dahil
edildi.
Örgütlenen faaliyetler, forumlar ve
gençlik konseylerinin
oluşturulması yoluyla
yerel karar süreçlerinde gençlik katılımı
üzerine odaklanan
faaliyetler.
• Hırvatistan Gençlik Ağı 2012 yılında Gençlik • UYGUN DEĞİL
Konseyleri Yasasının uygulaması ve etkinliği
üzerine bir araştırma gerçekleştirmiştir.
Bu ulusal düzeyde kabul edilmiş olan bir
yasadır.
• Yeni yasanın uygulanması, iyi
uygulamaların teşvik edilmesi.
HIRVATİSTAN
Hedef Faaliyet
İlerleme
Potansiyel Etki
LOTUS Programının
değerlendirilmesi ve
izlenmesi.
• LOTUS araştırma projesinin değerlendirmesi • LOTUS göstergelerine
tamamlanmıştır.
göre, başarılı özerk
yönetim birimlerinin
araştırma raporundaki
standartlar ve tavsiyeler
hakkında net bir fikri
vardır.
Kapasite inşa faaliyetleri.
Aşağıdaki kapasite inşa faaliyetleri planlanmakta/yürütülmektedir.
• Medyanın karar süreçlerine kamusal
katılımı motive etmedeki rolleri üzerine
eğitilmesi.
• Okullarda ve medya aracılığı ile çocukların
eğitilmesi.
• Tüm paydaşların eğitilmesi.
• UYGUN DEĞİL
MAKEDONYA
• Web siteleri için standartlar
oluşturulacaktır.
• UYGUN DEĞİL
Hedef Faaliyet
İlerleme
Potansiyel Etki
Bilgi içeriğinin
geliştirilmesi.
Vatandaşlara
sunulacak bilginin
içeriği ve niteliğinin
iyileştirilmesi.
• Belediyelerin ihtiyaçları ve iyileştirme
yapılması gereken alanlar Saydam
Yönetişim için USAID Projesi içerisinde
üç bölgede yer alan bir dizi Belediyede
yürütülen Mevcut Uygulamalar Anketlerine
göre belirlenmiştir. (2011-12)
• Belediyelerin bazıları
• TACSO “STK’lar ve YÖY’ler arasında
daha saydam yönetim için
İşbirliği Ulusal Konferansı” tavsiyeleri
standardizasyonu uyguuygulanacaktır.
lamaya başlamışlardır.
Bilgi formatının
geliştirilmesi.
Bilgi kanallarının
çeşitlendirilmesi ve
geliştirilmesi. Diğer
STK’lar ile yapısal
bir bilgi dağıtımı,
iletişim ve danışmanın
oluşturulması
için prosedürlerin
oluşturulması ve çeşitli
forumlar aracılığı ile
bunların katılımının
sağlanması.
• Bilgiye Serbest Erişim Yasası gereğince,
Belediyelerin çoğu önümüzdeki yıl için
bütçeleri ve programlarının broşürlerini
sunmuşlardır. Bilgi kanalları ile ilgili olarak
Belediyelerin bazıları online iletişim
araçlarını kullanmayı tercih ederken çoğu
şehir belediyesi bilgilendirme günleri ve
merkezleri örgütlemeyi tercih etmiştir.
TACSO’nun Rolü: STK’lar ile YÖY’ler arasında
daha iyi iletişim. Saydamlık ve Hesap verebilirlik üzerine ayrı oturumlar örgütlenmiştir.
• Sivil toplumdan kimi
temsilcilerle yapılmış
olan tartışmalara göre
bu uygulamalar iki yıl
içerisinde Belediyelerin
saydamlığını ilerletecektir.
• UYGUN DEĞİL
• Vatandaşların karar
süreçlerine daha fazla
dâhil olmaları.
• Topluluk Forumu projesi için el kitapları
hazırlayacak ve belediyeler ve Makedonya
Cumhuriyeti YÖY’ler Birliği için eğitim
örgütlenecektir. Belediyelerin projeleri
Topluluk Forumu projesi tarafından
finanse edilecek veya belediyelerin bir
sonraki yılki bütçesine dâhil edilecektir.
STK’ların karar
• Topluluk Forumları 40’ın üzerinde
süreçlerine etkin bir
Belediyede uygulanmış, beş STK ve ilgili
şekilde katılmasını
belediyeleri tarafından finanse edilmiştir.
sağlamak için Topluluk
Bu forumlar aracılığı ile vatandaşlar proForumları oluşturmak.
jelerle ilgili olarak ve belediye bütçesinin
bir bölümü ile ilgili olarak karar süreçlerine
katılmaktadır. (2006)
Avrupa Konseyinin
Sivil Toplumun Karar
Verme Sürecinde
Katılımıyla İlgili İyi
Uygulama İlkelerinin
kabul edilmesi ve
böylelikle de iç hukuka
geçirilmesi ve etkin
şekilde uygulanması
fırsatlarının
araştırılması.
Ocak 2013
• Avrupa Konseyinin İyi Uygulama İlkeleri
• UYGUN DEĞİL
kısmen ülkedeki Sivil Toplumun Karar
Verme Sürecinde Katılımıyla İlgili İyi
Uygulama İlkelerine dönüştürülmüştür.
(2011)
TACSO’nun Rolü: Bir dizi eğitim aracılığı ile,
TACSO STK’ların yerel düzeydeki karar süreçlerine katılım mekanizmaları ile ilgili bilincin
yükselmesini desteklemiştir.
• UYGUN DEĞİL
71
MAKEDONYA
Hedef Faaliyet
İlerleme
Potansiyel Etki
STK Faaliyetlerinin Yerel Düzeyde Finanse Edilmesi
İlgili yasaların
• Yeni Bağışlar ve KÖO (Kamu-Özel-Ortaklığı) • KÖO modeli bir beledi• Belediyeler Kamu Özel Ortaklığı modelini
hazırlanmasının
Yasası Mart 2012’den bu yana yürürlüktedir.
yede yeni uygulanmaya
uygulayacaktır.
kolaylaştırılması,
Kimi Belediyeler şimdiden PPP modelini
başlanmıştır; dolayısıyla
kullanmaya başlamıştır.
göstergeler oluşmamıştır.
kabul edilmeleri için
lobi yapılması ve
iyi uygulamaların
bilgi alışverişinin
yapılması yolları ile
KÖO modelinin etkin
bir şekilde kullanılması
fırsatlarının
araştırılması.
Sosyal Sorumluluk
standartlarının kabul
edilmesi ve etkin
biçimde uygulanması.
• 2008’de 2008-12 için Ulusal Şirket Sosyal
Sorumluluğu Gündemi kabul edilerek
şirket sosyal sorumluluğunu destekleyecek
bir kurumsal çerçeve oluşturulmuştur.
Sektörler Arası Koordinasyon Organı (CB)
bir AB projesine dâhildir ve yerel düzeyde
şirketlerin de katılımı ile bir dizi eğitim
düzenlemiştir.
TACSO’nun Rolü: Olası işbirliği fırsatları
sunarak özel sektörden STK’lara bilgi akışını
artırmıştır.
Bağışlar yasasının
geliştirilmesine
yardımcı olarak
STK’lar ile ilgili vergilendirme sisteminin
geliştirilmesi.
• Kamu Faaliyetlerinde Bağışlar ve Sponsorluk • UYGUN DEĞİL
Yasası (LDSPA) geliştirilmektedir. Yeni bir
Dernekler ve Vakıflar Yasası kabul edilmiş ve
değiştirilmiştir. (2011-12)
TACSO’nun Rolü: LDSPA’daki eksikliklere
dikkat çekmiş ve tartışma yapılacak ve
olası çözümlerin önerileceği bir forum
oluşturmuştur.
• Şirket Sosyal
Sorumluluğunun teşvik
edilmesine STK’lar da
dâhildir.
KOSOVA
• UYGUN DEĞİL
• UYGUN DEĞİL
Hedef Faaliyet
İlerleme
Potansiyel Etki
İzleme ve
değerlendirme.
Son yıllarda belediye organlarının çalışmalarını • İyi yönetişimin
izleyen sivil toplum kuruluşlarının sayısı
geliştirilmesi.
artmıştır. Bu faaliyet yerel düzeyde
saydamlığın artmasını sağlamış ve aynı
zamanda belediyeleri demokratik karar verme
standartlarına uymak konusunda daha dikkatli
olmaya zorlamıştır. Örgütlerin izleme faaliyetlerinden durumla ilgili bilgileri ortaya koyan
ve Kosova’da yerel yönetişimin eksikliklerini
belirleyen analizler ve raporlar üretilmiştir.
TACSO Kosova raporun sonuç ve tavsiyeleri
temelinde izleme faaliyetini sürdürecektir.
Bilgiye erişim.
Raporlama masrafları.
Kosova’daki belediyeler hala bütçe harcamaları • İyi yönetişimin
üzerine düzenli rapor sunmak için etkili
geliştirilmesi.
mekanizmalar bulamamaktadır. Vatandaşlar
ve sivil toplum harcamalara ilişkin olarak
Belediye Başkanının Belediye Meclisine
sunduğu üç aylık raporlar aracılığı ile bilgi
edinebilmektedirler. Belediye bilgi sağlama
görevlileri web sitesini bütçe harcamaları
konusunda daha sık bilgi verilebilecek bir araç
olarak kullanmaya ilgi göstermemektedir.
Halkın katılımı.
72
• Belediye görevlileri halkın katılımı
• Katılımcı süreçlerin
süreçlerini tam anlayamamaktadır, kimi
geliştirilmesi.
yetkililer ise bu süreci belediye yetkililerinin
vatandaşlar ile yaptıkları toplantılarla
karıştırmaktadırlar.
KOSOVA
Hedef Faaliyet
İlerleme
Potansiyel Etki
Kamuya açık
toplantılar.
• Kamuya açık toplantılar, vatandaşların
• Katılımcı süreci
taleplerini ve kaygılarını öğrenebilecekleri
geliştirmek.
ve onları yerel karar süreçlerine dâhil edecekleri bir fırsattan ziyade, daha çok yerel
özerk yönetim ve belediyelerin statüsü
yasasından kaynaklanan bir yükümlülük
olarak görülmektedir. Belediye yetkilileri bu
toplantıları yasada şart koşulduğu gibi yılda
iki kere yapmaktadırlar. Bu toplantılar az
katılımlı olmaktadır.
Katılımcı bütçeleme.
• Kosova’daki belediyeler bütçeleme söz
konusu olduğunda toplulukları tartışma
ve karar süreçlerine katmakta halen iyi
uygulamalara sahip değillerdir. Belediye
başkanlarının yıllık bütçeyi tartışmak üzere
vatandaş grupları ile toplantılar örgütledikleri örnekler mevcut olsa da, belediye
yetkililerinin yıllık bütçe projeksiyonlarında
vatandaşların ihtiyaçlarının ne kadar
yansıtıldığı net değildir.
• Katılımcı süreci
geliştirmek.
STK Faaliyetlerini Yerel Düzeyde Finanse Etmek
Stratejik ve şeffaf
bütçeleme.
• Mali destek belediyeden belediyeye
• UYGUN DEĞİL
değişmektedir. Belediye bütçesinden en
fazla desteği alan organizasyonlar gençlik,
toplumsal cinsiyet, çok kültürlülük ve kültür
konularını ele alanlardır. Destek miktarları
genellikle küçüktür ve birkaç yüz Avro’dan
birkaç bin Avro’ya kadar değişir (seyrek
olarak 5000 ABR’nin üzerindedir). Daha
küçük bütçeleri olan küçük belediyelerin sivil
topluma senelik desteği çok mütevazıdır.
Daha büyük belediyelerde ise bu destek
100,000 Avro’ya kadar çıkmaktadır.
KARADAĞ
Hedef Faaliyet
İlerleme
Potansiyel Etki
Bilinç yükseltecek
iletişim araçları
hazırlamak ve
geliştirmek ve şeffaflık
ve hesap verebilirliği
sağlamak.
• On belediye yeni web siteleri kurmuştur;
sekiz belediye web sitelerinin içeriğini
geliştirmiştir (2011-12).
TACSO’nun Rolü: TACSO konferansı
sonuçları belediyelere bir rehber olması için
dağıtılmıştır.
• Yeni hazırlanan ve
güncellenen web
siteleri sayesinde
bilginin ulaşılabilirliği
sağlanmıştır.
• Üç belediyede daha mevcut web sitelerinin iyileştirilmesi ve yeni web sitelerinin
oluşturulması.
• “Vatandaşların Çıkarları Üzerine Bilgi” bildi- • Basılı materyallerin ve
rileri ve rehberleri altı belediye tarafından
uygulayıcıların sayısı
dağıtılmıştır (2012).
düşük olduğu için etki
yeterli olmamıştır.
• Aynı uygulamanın başka belediyeler
tarafından yapılması planlanmaktadır.
Şeffaflık ve hesap
verebilirlik ile ilgili
yasal düzenlemelerin
güncellenmesi.
• YÖY ve kamu alımları yasası revize
edilmiştir (1 Haziran 2012).
TACSO’nun Rolü: TACSO Karadağ ofisi yasanın
yerel özerk yönetimlerin çalışmalarının
şeffaflığı açısından gözden geçirilmesini önermektedir.
• Belediyelerin yerel kurumlar ve birimler
ile yaptıkları anlaşmaları yayınlama
yükümlülüğü.
Yerel yetkililerin ve
STK’ların kapasitesinin
geliştirilmesi.
• YÖY ile ilgili yasalar, uluslararası organizasy- • Yerel görevlilerin çeşitli
onlar ve kendini geliştirme üzerine bir dizi
alanlardaki kapasiteleri
eğitim ve atölye çalışması düzenlenmiştir.
artırıldı.
Eğitimlere 800 yerel görevli katıldı (2011-12).
Ocak 2013
• Vatandaşların yerel
kurumlara güveni
artmıştır.
• Yerel görevliler için eğitim ihtiyaçları
analizi ve yeni eğitimlerin hazırlanması.
73
KARADAĞ
Hedef Faaliyet
İlerleme
Potansiyel Etki
Vatandaşların politikalara ve kamu
çıkarına kararlara
katılımlarına ilişkin
düzenlemelerin
revizyonu.
• Vatandaş katılımına ilişkin yeni bir karar
modeli üç belediye tarafından hazırlandı ve
kararlaştırıldı (2011).
TACSO’nun Rolü: Yeni düzenlemelerin
savunulmasına destek vermek.
Yerel yönetimler
• YÖY’ler (yedi belediye) ve tek tek STK’lar
ile STK’lar arasında
arasında on sekiz anlaşma imzalandı
işbirliği anlaşmalarının
(2011-12).
kabul edilmesi.
• Kamu katılımlı tartışmalar • Yeni modelin tüm belediyeler tarafından
süreci iyileşmiştir.
kabul edilmesi.
• Bu anlaşmalar YÖY’ler
ve STK’lar arasında
uzun vadeli anlaşmalar
yapılmasına temel teşkil
etmiştir.
Yerel yönetimlerin
ve meclis üyelerinin
vatandaş katılım
modelleri ve Topluluk
Forumları üzerine
kapasite geliştirmesi.
• Yerel görevliler için yerel bütçeleme
• Yerel görevlilerin yerel
konularında eğitimler düzenlendi. (2011-12)
bütçeleme konularındaki
kapasiteleri gelişmiştir.
En iyi uygulamalardan
faydalanarak STK’ların
karar süreçlerine
katılımının güçlendirilmesi.
• Vatandaşların karar süreçlerine katılımının
iyi uygulamaları üzerine YÖY’ler ve
STK’lar temsilcileri ile üç bölgesel toplantı
gerçekleştirildi (2012).
TACSO’nun Rolü: Toplantılara aktif katılım.
• UYGUN DEĞİL
• YÖY için Ulusal Eğitim Programının bir
parçası olan eğitimlerin sürdürülmesi.
• YÖY’ler ve STK’lar yerel
• Toplantı esnasında yapılan öneriler
düzeyde karar süreçlerine
temelinde gelecek için bir Eylem Planının
vatandaş katılımını
hazırlanması.
artırma yöntemleri üzerine bilgilendirildi.
Şeffaflığın ve mali
• STK projelerine yerel fonların dağıtımına
destek prosedürlerinin
ilişkin olarak, açık prosedürler,
iyileştirilmesi.
faydalanıcılar için kıstaslar, proje tekliflerinin notlandırılması, anlaşma yapma,
değerlendirme ve izlemeyi içeren yeni bir
model hazırlandı. Şimdiye kadar bu yeni
model iki belediye tarafından kabul edildi
(2011).
TACSO’nun Rolü: Yeni düzenlemelerin
savunulmasına destek verilmesi.
• Şeffaflık ve nitelik
• Yeni modelin kabul edilmesini sağlamak
açısından yerel fonların
için faaliyetler.
dağıtımı sürecinde önemli
iyileşme sağlanmıştır.
Desteklenen
projeler üzerine
veri tabanlarının
oluşturulması.
• Dört belediye STK’lara dağıtılan fonlar
üzerine kararların ve raporların şeffaflığı
konusunda ilerleme kaydetmiştir (2012).
TACSO’nun Rolü: Yerel fonların dağıtımındaki
şeffaflık ve desteklenen projelerin ulaşılabilir
olması konusunda ilerleme kaydedilmesi için
destek vermek.
• STK’lara ilişkin kararlar
ve raporların şeffaflığı
konusunda ilerleme
kaydetmek.
• STK’ların şeffaflığın güçlendirilmesi için
kampanyası.
Proje çevrimi yönetiminde kapasite
geliştirme.
• YÖT çalışanları için proje teklifi yazma,
yönetim, nitelikli izleme sistemi ve
saydamlık üzerine üç eğitim düzenlendi
(2011-12).
• Yerel görevlilerin proje
çevrimi yönetimi konusundaki kapasitelerinde
gelişme kaydedildi.
• YÖY için Ulusal Eğitim Programının bir
parçası olan eğitimlerin sürdürülmesi.
SIRBİSTAN
Hedef Faaliyet
İlerleme
Potansiyel Etki
STK’lar ve YÖY’ler için • “Kalpteki Yerler” ulusal fonu kapsamında
• STK’lar ile YÖY’ler
saydamlık, işbirliği ve
ülke düzeyinde en iyi uygulamalar için çağrı
arasında sürdürülebilir
fon sağlama prosedüryapılmış ve sürdürülebilirliği sağlanmıştır
işbirliğine katkı yapmak.
leri alanlarında ülke
(2011).
düzeyinde yarışmalar TACSO’nun Rolü: Ortaklık Ödülünü
düzenlemek.
oluşturmak. Seçilen 17 en iyi yerel ortaklık ile
yeni bir ödül oluşturuldu.
74
• Ödül sürdürülebilir bir uygulama haline
geldi. 2012 yılı için olan yeni yarışma
devam ediyor.
SIRBİSTAN
Hedef Faaliyet
İlerleme
Potansiyel Etki
Organize Kapasite inşa • Üst ve operasyonel belediye yönetimi ile bir • STK’ların yerel
faaliyetleri/eğitimleri.
arada yerel bütçelerden STK’ların saydam
bütçelerden saydam
finansmanı ile ilgili mevcut uygulamalar,
finansmanı için modeller
güçlükler ve fırsatlar üzerine bir dizi kapageliştirilmesine katkı.
site inşa faaliyetleri yürütüldü (2012).
TACSO’nun Rolü: Sürece önderlik etmek.
Standartlaştırma
Faaliyetleri.
• Diğer iki bölge için de yerel düzeyde saydam finansman ile ilgili yerel girişimler
getirmek üzere benzer bir Eylem Planı
hazırlanıyor.
• Aşağıda belirtilen bir dizi standartlaştırma • STK’larda mali yönetim
• Muhasebe ve mali raporlama
konusunda yenilikçi
uygulamalarının sürekli izlenmesi.
faaliyeti yürütüldü:
uygulamaların getirilmes• Sırbistan’daki Kâr Amacı Gütmeyen
ine katkı yapılması.
Organizasyonlar için Özel Muhasebe ve Mali
Raporlama.
• yerel düzeyde kamu bütçesinin harcanması
için prosedürlerin değerlendirilmesi
ve saydam prosedürler üzerine en iyi
uygulamaların örneklerinin analizi.
• STK’ların yerel bütçelerden finansmanında
saydamlığın
geliştirilmesi.
• Bu standardizasyonun sürekli gündeme
getirilmesi ve yerel ağların ve STK’ların bu
konuda desteklenmesi.
• Yerel bütçenin 481. kalemi altında tahsis
edilen ve harcanan fonların izlenmesi.
• Yerel bütçenin 481.
kaleminin amacına
uygun kullanımının
geliştirilmesi.
• Bu yerel bütçe kalemi altındaki fon tahsisi
ve harcamalarının amacına uygun olup
olmadığının periyodik olarak gözden
geçirilmesi.
• Yerel Ortaklıklar Oluşturulması için Fizibilite • Yerel ortaklık ilkeleri
ve mekanizmaları
çalışması.
üzerinde etki edilmesi
ve vatandaşların karar
süreçlerine dahil edilmesi.
• Yerel topluluk gelişimi için YÖY’ler
ve STK’lar arasındaki önemli ortaklık
alanlarının belirlenmesi.
• Saydam Finansman için Düzenlemelerin
geliştirilmesi için STK’ların görüşleri ve
tavsiyeleri alındı (2012).
TACSO’nun Rolü: Ortak organizatör
• Devlet destekleri/ kamu
fonlarının STK’lara tahsisinde daha net kıstaslar
ve prosedürler.
• STK’ların kamusal ve yerel bütçelerden
finansmanının periyodik olarak gözden
geçirmesi.
Belediyelerde üst
• Yerel düzeyde ATV metodojisi ve “Hesap
• YÖY’lerde yolsuzluk seviyönetim ve operaverebilirlik, Saydamlık ve Doğrulanabilirlik
yesi azaldı.
syonel seviyelerdeki
Endeksi belirlemek için metodoloji” elkitabı
çalışanlara ATV (Hesap
hazırlandı (2011).
verebilirlik, Saydamlık
ve Doğrulanabilirlik)
metodojisi eğitimi.
• Geliştirilen metodolojinin uygulanması.
“STK’lara Kamu
Bütçesinden Fonların
Saydam Şekilde Tahsis
Edilmesi” üzerine
danışma toplantıları.
Ulusal Ortaklık
Konferansı organize
edilmesi.
• Bu konferansın sonucunda ilgili aktörler
hükümet ile STK’lar arasında işbirliği
konusunda bölgesel uygulamalar ve AB
uygulamaları üzerine bilgilendiler (2011).
TACSO’nun Rolü: Konferansa önderlik etmek.
• Farklı sektörler arasında
sürdürülebilir ortaklığın
kurulmasını güçlendirecek katkılar sağlandı.
• Hükümet/STK işbirliği mekanizmalarının
geliştirilmesi için adımların uygulanması.
Sırbistan’daki en iyi
uygulamalar derlemesinin ve en iyi uygulamalar elkitabının
yayınlanması.
• STK’lar ve diğer sektörler arasındaki en iyi
ortaklık uygulamalarının teşvik edilmesi
için tasarlanmış iletişim materyalleri
(broşür, video, film).
TACSO’nun Rolü: Sürece önderlik etmek
(2011).
• Ortaklıklar kavramı ve
önemi daha iyi anlaşıldı.
• Uygulama 2012’de devam edecek.
Sırbistan hükümet
kurumlarının
STK’lara danışma
uygulamalarının ilk
değerlendirmesi.
• Sırbistan hükümet kurumlarının STK’larla
uygulamaları ve danışmalarını paylaşmak
için ulusal konferanslar ve toplantı düzenlendi (2011).
• Sırbistan’da YÖY’ler
ve STK’lar arasındaki
danışma pratiği güçlendi.
• “Sırbistan hükümet kurumlarının
STK’lara danışma uygulamalarının ilk
değerlendirmesi” üzerine bir rapor
yayınlanacak.
Bölgesel Konferans,
Değişim için Ortaklık,
Sivil toplum ve
Batı Balkanlardaki
Hükümetler.
• STK’ların AB’ye katılım sürecindeki rolleri
• STK’ların farklı bir düzeyüzerine pratikler; STK’ların sürdürülebilir
deki ortaklık rollerinin
finansmanı ve STK’ların kamu politikalarının
geliştirilmesi için önemli
oluşturulmasına katılım mekanizmaları
temel .
tartışıldı (2012).
TACSO’nun Rolü: Ortak organizatör.
Ocak 2013
• Bölge çapında yerel ve ulusal düzeylerde
faaliyet yürüten STK’lar arasında deneyim
aktarımı için periyodik bilgi alış verişi.
75
SIRBİSTAN
Hedef Faaliyet
İlerleme
Potansiyel Etki
Kriz döneminde
STK’ların Mali
Sürdürülebilirliği.
• Kriz döneminde STK’ların finansmanına yeni • Yeterli olarak
• Yerel ve ulusal düzeydeki finansman
yaklaşım üzerine görüş alışverişi yapıldı
uygulanmamış olan eski
mekanizmalarının ve kaynakların periyo(2012).
yaklaşımın değiştirilmesi.
dik olarak gözden geçirilmesi.
STK’ların finansmanı
için net ve saydam
prosedürlerin
oluşturulması.
• Standart başvuru formları, bütçe ve rapor- • STK projelerinin
• YÖY’lerin Maliye Bakanlığına yıllık mali
lama tabloları hazırlandı (2011).
finansmanı üzerine karar
raporları.
süreçlerine ilişkin kamuoTACSO’nun Rolü: STK’ların finansmanı üzerine
yundaki kavrayış yükseldi.
araştırmaya öncülük etmek.
TÜRKİYE
Hedef Faaliyet
İlerleme
Potansiyel Etki
Saydamlık ve Hesap verebilirlik
Bir bilgi kaynağı olarak • Yerel medya yerel katılım mekanizmaları
medya.
uyarınca STK’lar ile Belediyeler arasındaki
işbirliğine ilişkin haberleri yayınlamaya
başladı.
• Belediyeler STK’ların
• Medya toplantıları, eleştirileri ve Kent
eleştirileri ve önerilerine
Konseyi önerisini duyurmaya devam
yanıt vermek bakımından
edecek.
daha duyarlı ve saydam
oldular. Etkin çalışan yerel
katılım mekanizmaları
sonucunda hizmet sunumunun kalitesi arttı.
Bilgi kaynağı olarak AB • Belediyeler ve STK’lar tarafından uygulafinansmanlı projelerin
nan AB finansmanlı projelerin web siteler
sonuçları.
işbirliği, saydamlık ve finansman açısından
birer bilgi kaynağıdır.
• Her kurum bu web siteler- • UYGUN DEĞİL
inden gerekli bilgilere
kolaylıkla ulaşabilir.
STK’lar ve Belediyeler • Belediye Yasası 2005’te yürürlüğe girdi ve
ile işbirliği yapmak için
beş yıllık deneyimin ardından bu kurumlar
mekanizmalar.
yasal çerçeve üzerine daha fazla deneyime
ve bilgiye sahipler.
• Üyelerinin deneyimleri
ve bilgileri ile STK’ların
popülaritesi arttı.
• UYGUN DEĞİL
STK’lar ile işbirliği
toplantıları.
• Cinsiyete duyarlı bütçeleme ve STK’lar
ve YÖY’lerin kadınların insan haklarını
geliştirmek için işbirliği yapması için Kadın
Dostu Şehirler Projesi uygulandı. Proje bir
BM Ortak Programı ile 6 şehirde uygulandı.
• UYGUN DEĞİL
• Bu program devam ediyor.
Koordinasyon
Mekanizmaları.
• Kent Konseyleri ile STK’lar, yerel yönetimler
ve kamu kurumları arasında yerel konular
üzerine koordinasyon sağlandı. Yerel
stratejik planlar yapmak için mekanizmalar
geliştirildi.
• Katılımcı mekanizma
ile bir ağ örgütlenmesi
yaratıldı ve bunun
aracılığı ile üniversiteler,
yerel yönetimler, STK’lar,
STK’lar gibi farklı aktörler
arasında ortaklıklar
sağlandı.
• UYGUN DEĞİL
• UYGUN DEĞİL
• UYGUN DEĞİL
Stratejik ve saydam
bütçeleme
76
• Katılımcı bir mekanizma sağlamak için
yerel yönetimlerin harcamalarını İçişleri
Bakanlığına sunmaları yönünde bir hukuki
hüküm özel bir genelge ile uygulanıyor.
Ek ii
B. Balkanlar ve Türkiye’de Yerel Özerk
Yönetimler ve STK’lar arasında İşbirliği Hukuki/Siyasi Ortamın bir Özeti
Aşağıdaki tablo Batı Balkanlardaki ülkelerde ve Türkiye’de STK’lar ile yerel yönetim yapıları arasındaki
ilişkilere ilişkin mevzuatın, düzenlemelerin ve bağlayıcı olmayan çerçevelerin bir resmini sunmaktadır.
Tablodaki bilgiler eksiksiz bir liste olarak sunulmamaktadır.
Ülkeler
Mevzuat/Düzenlemeler & Beklemede Olan Siyasal Belgeler
Arnavutluk
2011 öncesi
•
•
•
•
•
Arnavutluk Anayasası, 28 Kasım 1998.
“Resmi Belgelere İlişkin Bilgi Edinme Hakkı” Yasası, sayı 8503, tarih 30 Nisan 1999.
“Arnavutluk’ta Yerel Yönetimlerin Örgütlenmesi ve İşleyişi” Yasası, sayı 8652, tarih 31 Temmuz 2000.
“Cinsiyet Eşitliğine Dayalı Toplum” Yasası, sayı 9198, tarih 26 Şubat 2004.
“Halkın Avukatlarının Görevleri” Yasaları, Sayı 8454 - tarih 4 Şubat 1999, sayı 8600 – tarih 10 Nisan 2000 ve sayı 9398 - tarih 12 Mayıs
2005.
• “Sivil Toplum Destek Ajansının Örgütlenmesi ve İşleyişi” Yasası, sayı 10 093, tarih 9 Mart 2009.
• “Bölgesel Planlama” Yasası, sayı 10119, tarih 23 Nisan 2009.
2011 Sonrası
• UYGUN DEĞİL
Bağlayıcı Olmayan Çerçeveler
• Yerel STK’ların katılımcı süreçlere dâhil edilmesini şart koşan yerel yasal çerçeveler. (Uygulandığı şehirler; Arnavutluk, Tirana, Durrës,
Elbasan, Shkodër, Vlorë ve Gjirokastra).
• Yerel Yönetimler ademi merkezileştirme programı, tarih 2001.
• Ademi Merkezileştirme ve Yerel Kalkınma Programı (DLDP), tarih 2007-ongoing.
• Tirana Şehri Master Planı, tarih 2012.
Bosna Hersek 2011 öncesi
•
•
•
•
•
•
•
Hercegbosna Kantonu, Yerel Özerk Yönetim Yasası, tarih Mart 1998.
Bosna Hersek Seçim Yasası Taslağı, tarih 1999.
Bosna Hersek Federasyonu Dış Borş Yasası Taslağı, sayı 1/97, Bosna Hersek Resmi Gazetesi.
Draft Yasası Yerel Özerk Yönetim, tarih Temmuz 1999.
Bosna-Podrinje Kantonu, Yasası Yerel Özerk Yönetim, sayı 8/97, Bosna-Podrinje Kantonu Resmi Gazetesi.
Sırp Cumhuriyeti Bütçe Yasası, tarih 13 Eylül 2002.
Bosna Hersek Federasyonu Yerel özerk yönetimlerin ilkeleri yasası, tarih 2006.
2011 sonrası
• UYGUN DEĞİL
• Novo Saray Bosna Belediyesi Gençlik Stratejisi, 2012-2014
• Hükümet ile hükümet dışı sektör arasında işbirliği üzerine ‘anlaşma’
• Sivil toplumun geliştirilmesi için elverişli bir ortamın yaratılması için devlet stratejisi taslağı. (ref. Ülke İlerleme Matrisi sayfa yedi).
Hırvatistan
2011 öncesi
•
•
•
•
•
•
“Bilgi Edinme Özgürlüğü” Yasası, sayı 200-04, tarih 10 Aralık 2010.
“Gençlik Konseyleri” Yasası, 16 Şubat 2007.
“Medya” Yasası, tarih 2003.
“Dernekler” Yasası, sayı 88, tarih 11 Ekim 2001.
“Yerel ve Bölgesel Özerk Yönetimler” Yasası, sayı 569, tarih 11th Nisan 2001
“Vakıflar ve Fonlar” Yasası, sayı 36/95, tarih 1 Haziran 1995.
2011 sonrası
• “Kamusal Bilgilere Erişim” Yasası tarih 15 Ekim 2003, şu anda gözden geçiriliyor.
Ocak 2013
77
Ülkeler
•
•
•
•
•
•
•
Kosova
Sivil Toplum Gelişimi için Elverişli bir Ortamın Yaratılması için Ulusal Strateji 2012-2016”, tarih Temmuz 2012.
Hükümet dışı kuruluşların programları ve projeleri için finansman tahsis edilmesi için uygulama esasları, standartlar ve kıstaslar.
Yasaların, diğer düzenlemelerin ve kanunların kabul edilmesinde ilgili kamuoyu ile danışma üzerine uygulama esasları.
Hırvatistan Cumhuriyeti Sosyal İçerme Beyannamesi.
Engelliler için Fırsat Eşitliği Ulusal Stratejisi.
Gençlik Ulusal Stratejisi 2009-2013.
Cinsiyet Eşitliği Ulusal Stratejisi.
2011 öncesi
•
•
•
•
•
•
“Alan Planlaması” Yasası, sayı 2003/14, tarih 10 Eylül 2003.
“Resmi Belgelere Erişim” Yasası, sayı 2003/12, tarih 16 Ekim 2003.
“Yerel Özerk Yönetimler” Yasası, sayı 03/L-040, tarih 20 Şubat 2008.
“Yerel Yönetimler Finansmanı” Yasası, sayı 03/L049, tarih 13 Mart 2008.
“Kamuda Mali Yönetim ve Hesap verebilirlik” Yasası, sayı 03/L048, tarih 13 Mart 2008.
“Gençliğin Güçlendirilmesi ve Katılımı” Yasası, sayı 03/L145, tarih 30 Eylül 2009.
2011 sonrası
• UYGUN DEĞİL
• Belediyelerde Hizmet Merkezlerinin Örgütlenmesi ve İşleyişi üzerine İdari Talimat, Yerel Yönetimler İdaresi Bakanlığı, tarih 18 Nisan
2011.
• “Telepresences” adlı Bilgi Teknolojisi aracılığı ile Belediye Meclislerinin İzlenmesi üzerine İdari Talimat, Yerel Yönetimler İdaresi
Bakanlığı, tarih Ocak 2011.
• Kosova’da Gençlik Eylem Konseyleri üzerine İdari Talimat, Kültür, Gençlik ve Spor Bakanlığı, tarih 12 Ağustos 2010.
• Belediye Toplulukları Güvenlik Konseyleri İdari Talimatı, Yerel Yönetimler İdaresi Bakanlığı, tarih 20 Mart 2009.
• Belediyelerin Köyler, Konutlar ve Mahalleler ile İşbirliği Anlaşmaları üzerine İdari Talimat, Yerel Yönetimler İdaresi Bakanlığı, tarih 15
Temmuz 2008.
• Belediyelerde Saydamlık üzerine İdari Talimat, Yerel Yönetimler İdaresi Bakanlığı, tarih 15 Temmuz 2008.
• Belediyelerde Danışma Komitelerinin Örgütlenmesi ve İşleyişi üzerine İdari Talimat, Yerel Yönetimler İdaresi Bakanlığı, tarih 15
Temmuz 2008.
• Belediyelerde Katılımcı Yönetişim Rehberi, OSCE Kosova ve Kosova Belediyeler Birliği, tarih Aralık 2007.
Makedonya
2011 öncesi
• “Yerel Özerk Yönetimler” Yasası, sayı 52/95, tarih 25 Ocak 2002.
• “Yerel Özerk Yönetim Birimlerinin Finansmanı” Yasası, sayı tarih 2004.
• “Dernekler ve Vakıflar” Yasası, sayı 52, tarih 16 Nisan 2010.
2011 sonrası
• UYGUN DEĞİL
• STK’lar ile İşbirliği için Strateji 2007-2011.
• STK’lar ile İşbirliği için Strateji 2012-2017.
Karadağ
2011 öncesi
•
•
•
•
“Gizli Bilgilerin Korunması” Yasası (resmi adı: İstatistik ve İstatistik Sistemi Yasası), sayı 69/05, tarih 2005.
“Yerel Özerk Yönetimler” Yasası, sayı ve tarih; 42/2003, 28/2004, 75/2005, 13/2006.
“Kamu alımları” Yasası, tarih Ocak 2012.
“Kişisel Bilgilerin Korunması” Yasası, sayı 79/08 ve 70/09, tarih Aralık 2008.
2011 sonrası
• UYGUN DEĞİL
• Kamu İşlerinin Yürütülmesinde Vatandaşların Katılımı üzerine Yeni Karar ile ilgili Model, tarih 2011.
• STK’ların Projeleri için Yerel Fonların Dağıtımı için Kriterler ve Prosedürler üzerine Yeni Karar ile ilgili Model, tarih 2011.
Sırbistan
2011 öncesi
• “Yerel Özerk Yönetim” Yasası, sayı 129/07, tarih 2007.
• “Vatandaş Dernekleri” Yasası, sayı 51, tarih 2009.
2011 sonrası
• “Dernekler Tarafından Gerçekleştirilen Kamu Yararına Programların Finansmanı veya Kısmi Finansmanı için Kaynaklar” Yasası, tarih
2012 www.civilnodrustvo.gov.rs.
78
Ülkeler
• “Ailede ve özel ilişkiler içerisinde Kadına Yönelik Şiddetin Engellenmesi ve Sona Erdirilmesi” için Ulusal Strateji
• “2011-2014 dönemi için Mülteci ve Ülke İçinde Yerinden Edilmiş Kişilerin Konularının Çözülmesi” için Ulusal Strateji.
• Göçlerin Yönetilmesi için Strateji.
• “Sırbistan Cumhuriyeti içerisinde Roma’nın Konumunun Geliştirilmesi” için Strateji.
• “Kadınların Konumunun İyileştirilmesi ve Cinsiyet eşitliğinin Geliştirilmesi” için Ulusal Strateji.
• “Çocuklar” için Ulusal Eylem Planı.
Tüm ulusal stratejilere şu adresten ulaşılabilir: www.civilnodrustvo.gov.rs
Türkiye
2011 öncesi
•
•
•
•
•
•
•
“Belediyeler” Yasası, sayı 5393, tarih 3 Temmuz 2005.
“Büyükşehir Belediyeleri” Yasası, sayı 5216, tarih 10 Temmuz 2004.
“İl Özel İdareleri” Yasası, sayı 5302, tarih 22 Şubat 2005.
“Yerel Yönetimler Birlikleri” Yasası, sayı 5355, tarih 26 Mayıs 2005.
Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Yasası, sayı 5018, tarih 10 Aralık 2003.
“İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun”, sayı 5779, tarih 2 Temmuz 2008.
“Bilgiye Edinme Hakkı Yasası” Yasası, sayı 4982, tarih 9 Ekim 2003.
2011 sonrası
• UYGUN DEĞİL
Ocak 2013
79
80
Ek iii:
Bölgesel İlerleme Raporunun
Hazırlanmasında Kullanılan Kavramlar ve
Görev Tanımı
Arka plan
Şubat 2011’de TACSO projesi bölgedeki 8 ülkeden bir grup paydaşı “Batı Balkanlar ve Türkiye’de Yerel
Özerk Yönetim Kurumları ile STK’lar arasında İşbirliği” üzerine bir konferansta bir araya getirdi. Konferans
Karadağ’da Bečići şehrinde yapıldı ve dolayısıyla TACSO belgelerinde ve bu belgede ‘Bečići Konferansı’
olarak anılıyor. Konferanstan yaklaşık iki yıl sonra TACSO ekibi (sekiz Ulusal Ofisten uzmanlardan,
Ulusal Danışma Kurulu (UDK) üyelerinden ve Bölgesel Ofiste çalışanlardan oluşan) konferanstan bu
yana kaydedilmiş herhangi ilerlemeleri belgelemek ve gelecekteki ilerlemeyi teşvik etmeye katkıda
bulunmak üzere bir bölgesel ilerleme raporunun hazırlanması gerektiğine karar verdi.
TACSO Bölgesel Ofisi bölgesel ilerleme raporunun taslağının hazırlanma sürecine rehberlik etmek
üzere iki belge hazırladı: Bölgesel İlerleme raporu üzerine bir Kavramsal Not ve taslak hazırlığını
gerçekleştirecek kısa süreli bir uzman için bir Görev Tanımı. Bu raporun taslağının hazırlanması
metodolojisini ve sürecini açıklayabilmek için bu iki belgenin önemli bölümleri aktarılmaktadır.
Kavram Notu - Rapor için Motivasyon
Yerel özerk yönetimlerle sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliği üzerine Bečići Konferansı raporundan
sonra hazırlanmış herhangi bir kapsamlı bölgesel rapor bulunmamaktadır. Bečići Konferansı sonucunda
Şubat 2011’de yerel düzeydeki işbirliğine ilişkin olarak her bir ülkede bir dizi faaliyet kararlaştırılmıştır.
Kararlaştırılan tüm faaliyetler o ülkeden yaşanan bir danışmanın moderatörlüğünde gerçekleştirilen
TACSO atölye çalışmalarında gerçekçi bir yaklaşımla seçilmiştir. Kararlaştırılan faaliyetlere ve uygulama
detaylarına ilişkin birinci tur bir ilerleme raporu için en iyi zaman şimdi, hemen hemen iki yıl sonrasıdır.
Rapor kararlaştırılan yerel düzeydeki faaliyetlerin uygulama aşamasındaki başarılarına ve aynı zamanda
bölgesel düzeyde ortak olan konulara, faaliyetlere ve başarılara odaklanacak, mümkün olan yerlerde
etkileri de yansıtacaktır.
Kavram Notu - Rapor için Önerilen İçerik
1. Bölüm: Rapor her ülke için aşağıdakilerin bir resmini sunmalıdır:
•
•
•
•
•
Her bir ülke için kararlaştırılmış faaliyetlerin uygulamasına ilişkin ilerleme raporu (kaydedilen
ilerleme ve farkına varılan engeller);
Her bir ülke için resmi ve gayri resmi yerel özerk yönetim yapıları, mekanizmaları ve STK’larla
işbirliği politikaları hakkında güncel bilgi,;
Bu mekanizmalar ve politikalardan ne kadarı son iki yıl içerisinde STK’lar tarafından kullanıldı? Bu
pratiklerden hangi sonuçları çıkartabiliriz?
Hükümet perspektifinden ve STK’ların perspektifinden işbirliği faaliyetleri ve mekanizmalarının
mevcut katma değerleri;
İki yılın sonunda STK’ların yerel özerk yönetimlerle işbirliği kapasitesi;
Ocak 2013
81
•
•
İki yılın sonunda yerel özerk yönetimlerin sivil toplum ile işbirliği kapasitesi;
İyi uygulama örnekleri, iyi uygulama bilgilerinin değiş tokuşu.
2. Bölüm: Rapor bölgesel düzeyde şunların bir resmini sunmalıdır:
•
•
•
•
•
•
•
Şeffaflık ve Hesap verebilirlik rolü – bölgedeki ortak örnekler ve iyi uygulamaların bilgisinin değiş
tokuşu;
Vatandaşların katılımı – bölgedeki ortak örnekler ve iyi uygulamaların bilgisinin değiş tokuşu;
Mali destek - bölgedeki ortak örnekler ve iyi uygulamaların bilgisinin değiş tokuşu;
Kapasite inşası – bölgedeki ortak örnekler ve iyi uygulamaların bilgisinin değiş tokuşu;
AB uygulamaları – bölgedeki ortak örnekler ve iyi uygulamaların bilgisinin değiş tokuşu;
Uygulanan iletişim stratejileri veya planları - bölgedeki ortak örnekler ve iyi uygulamaların
bilgisinin değiş tokuşu;
Ortaklık – bölgedeki ortak örnekler ve iyi uygulamaların bilgisinin değiş tokuşu.
Kavram Notu - Önerilen Metodoloji
Rapor kısmen bir masa başı çalışma ile hazırlanacak, her bir TACSO ulusal ofisinden aktarılan girdilerden
derlenecek, bölgesel düzeyde toplanan bilgiler dâhil edilecektir.
Önemli bilgi birikimlerinden ve yakın dahiliyetlerinden dolayı bölgesel danışmanlar ulusal girdilere
rehberlik edecek, nihai taslak üzerinde ulusal ofis kısa süreli uzmanlarının çalışmaları denetleyecek ve
alandan toplanacak tüm gerekli bilgileri toplayacaklardır.
Kıdemli kısa süreli uzman sürecin en az yedi aşamasında dâhil olacaktır:
•
•
•
•
•
•
Skype görüşmelerinin içeriği/yapısı, formatı ve ortak metodolojisi ve ortak sorularının tanımlanması
ve hazırlanması;
Ulusal büroların aktaracağı taslak ilerleme raporlarından toplanacak tüm bilgilere ve toplanacak
bölgesel bilgilere, bölgesel boyutlara özel olarak odaklanarak analitik olarak yaklaşmak;
Anket sonuçlarını analiz etmek ve aradaki boşlukları doldurabilmek için Skype görüşmeleri için
soruları son haline getirmek;
Skype görüşmelerinin gerçekleştirilmesi;
Ulusal ve bölgesel bir boyut içerecek şekilde ve iyi pratik örneklere odaklanarak raporda yer alacak
tüm bilginin toplanması ve yönetilmesi;
Rapor taslağının hazırlanması.
Nihai raporun hazırlanması
Ülke Koordinatörleri sürecin aşağıdaki aşamalarına dâhil olacaklardır:
•
•
•
•
•
•
•
•
82
Ulusal Ofis kısa süreli uzmanları tarafından taslak ilerleme raporlarının hazırlanmasını denetlemek;
Görüşmeler için anket taslağının ve standart soruların hazırlanması;
Sahada anket çalışması yapanların ilerlemesinin, görüşmelerin ve ilgili metodolojilerin analiz
edilmesi;
Yerel danışma grubu üyelerinin ve diğer ilgili temsilcilerin raporla ve araştırma metodolojisi ile
ilgili bilgilendirilmeleri, bu kişilerin aktif desteğinin ve süreci anlamalarının sağlanması;
Kıdemli kısa süreli uzman ile anket doldurmak ve Skype aramalarına katılmak;
Önemli paydaşlar ve diğer ilgili temsilciler tarafından doldurulan anketlerin toplanmasının
denetlenmesi (ve düzgün doldurulmamışsa bu anketlerin bu kişilere geri gönderilmesi);
Aktif analitik yaklaşım;
İlerleme içerisindeki bölgesel boyut unsurları ile ilgili bilgi toplamak, Skype görüşmeleri için
sorular üzerine girdi sağlamak;
•
Ulusal Ofis ve Bölgesel Ofis seviyesinde taslak rapor üzerine yorumda bulunmak.
Sivil Toplum Kapasite İnşa Koordinatörü:
•
•
•
•
Ulusal Ofise Ulusal Ofis TOR raporu hazırlığında yardımcı olmak;
Kıdemli kısa süreli uzmanı belirlemek (açık çağrının taslağının hazırlanması ve uygun kısa süreli
uzmanın seçilmesi);
Ulusal Ofisler ve Bölgesel Ofis düzeylerinde ilerleme raporu hazırlık sürecini koordine etmek ve
izlemek, zamanında hazırlandığından emin olmak;
Bölgesel izleme faaliyetlerini koordine etmek ve izlemek, istenen doğrultuda ve zamanında
yürütüldüklerinden emin olmak.
Görev Tanımı
İlerleme raporunun hazırlanması için bir STK uzmanının Görev Tanımı – ulusal faaliyet planlarındaki
başarıların bölgesel boyut da dahil olacak şekilde değerlendirilmesi aşağıdaki bölümlerde
aktarılmaktadır:
İlerleme Raporu
İlerleme raporu ile amaçlanan Batı Balkanlarda ve Türkiye’de Yerel Özerk Yönetim Kurumları ile STK’lar
arasındaki işbirliğinin durumu, uygulama sürecinin nasıl ilerlediği, “Batı Balkanlar ve Türkiye’de Özerk
Yerel Yönetimler ile STK’lar arasında İşbirliği” konferansında kararlaştırılan ve sunulan ve bu konferansın
raporunda yer alan ulusal faaliyet planlarının başarıları ve etkileri ve bölgesel unsurlar ve başarılar
hakkında güncel bilgi sağlamaktır. Rapor Batı Balkanlarda ve Türkiye’deki STK’lar ve yerel özerk
yönetimler temsilcilerini ve yerel düzeyde işbirliği sürecinde aktif olan, aşağıdan yukarıya yaklaşımla
ilgili deneyimli veya bundan haberdar olan diğer paydaşları hedeflemekte
Pozisyon
Uzmanın 2012 sonbaharında bilgi toplaması, araştırma yapması ve raporu yazması beklenecektir. Nihai
ilerleme raporu en geç 2012 Aralık ayı sonunda yayınlanmış olacaktır.
Raporun araştırması ve hazırlığı
Uzman sürecin aşağıdaki aşamalarında masa başı araştırmasına dâhil olacaktır:
•
•
•
•
•
•
•
Raporun ve araştırma planının içeriğinin geliştirilmesi;
TACSO ulusal ofisleri tarafından hazırlanmış olan tüm toplanan bilgileri ve tavsiyeleri analiz etmek;
Gerekli ise tüm boşlukları kapsayan bir anket hazırlanması ve her bir ülkedeki TACSO Ülke
Koordinatörlerinden gerekli bölgesel bilgilerin toplanması;
Gerekli ise Skype görüşmelerinin yapılması;
Ulusal ofisler tarafından hazırlanmış olan sekiz ulusal Ofis ilerleme raporlarının tümünü içeren
Bečići ilerleme raporunun analiz edilmesi, ayrıca diğer önemli ilgili belgelerin, ankete TACSO’nun,
ülke koordinatörlerinin yanıtlarını, Skype görüşmelerinin ve diğer ilgili bilgilerin analiz edilmesi;
Raporun taslağının hazırlanması;
TACSO ekibine danışarak nihai raporun hazırlanması.
Görev
Çalışmanın 20 günlük analitik araştırma çalışmasını, görüşmeleri, raporun hazırlanması, yazımı, danışma
süreci ve nihai hale getirilmesini kapsaması öngörülmektedir.
Ocak 2013
83
84
Contact
REGIONAL PROJECT OFFICE
Potoklinica 16
71 000 Sarajevo
Bosnia and Herzegovina
E-mail: [email protected]
T/A Help Desk for
ALBANIA
Rr “Donika Kastrioti»
“Kotoni” Business Centre
K-2, Tirana, Albania
T/A Help Desk for
FORMER YUGOSLAV REPUBLIC
OF MACEDONIA
11 Oktomvri 6/1-3, 1000 Skopje
Former Yugoslav Republic of Macedonia
T/A Help Desk for
MONTENEGRO
Dalmatinska 78, 81000 Podgorica
Montenegro
T/A Help Desk for
BOSNIA AND HERZEGOVINA
Kalesijska 14, 71 000 Sarajevo
Bosnia and Herzegovina
T/A Help Desk for
SERBIA
Španskih boraca 24, stan broj 3
11070 Novi Beograd, Serbia
T/A Help Desk for
CROATIA
Amruševa 10/1, 10000 Zagreb
Croatia
T/A Help Desk for
TURKEY OFFICE ANKARA
Gulden Sk. 2/2 Kavaklidere – 06690
Ankara, Turkey
T/A Help Desk for
KOSOVO*
Str. Fazli Grajqevci 4/a, 10000 Pristina
Kosovo
T/A Help Desk for
TURKEY OFFICE ISTANBUL
Dumen sokak. Mutlu Apt. 7/14,
Gumussuyu Beyoglu, Istanbul, Turkey
www.tacso.org
* This designation is without prejudice to positions on status, and is in line with
UNSCR 1244 and the ICJ Opinion on the Kosovo declaration of independence.

İlerleme Raporu

Transkript

Benzer belgeler

Proje Broşürü

İspanya`daki İç Güvenlik Sistemi

we`re ımprovıng

HAYAT KİMYA`DAN YEREL ZİNCİRLERE DESTEK!

pdf görüntüle

REGIONAL TREASURE HUNT IN EUROPE (Avrupa`da Bölgesel

RECTR-RECTR-DGumusel-tr

AĞ - Energy Cities