ikincilik ödülü

Transkript

ikincilik ödülü

Yarýna
bir ‘deðer’
býrak
TURÝZM SEKTÖRÜ
ÝKÝNCÝLÝK ÖDÜLÜ
Mehmet Kemal Dedeman
Araþtýrma ve Geliþtirme
TÜRKÝYE’DE ÞEHÝR TURÝZMÝNÝN: DÜNÜ, BUGÜNÜ, YARINI ÖÐRENEN TURÝZM BÖLGELERÝ YAKLAÞIMI
HAZIRLAYANLAR
YRD. DOÇ. DR. HAKKI ÇÝFTÇÝ
TUFAN ÖZSOY
2008
MEHMET KEMAL DEDEMAN ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME PROJE YARIŞMASI
- 2008
TÜRKİYE’DE ŞEHİR TURİZMİNİN: DÜNÜ, BUGÜNÜ, YARINI - ÖĞRENEN TURİZM BÖLGELERİ YAKLAŞIMI
ÖZET
Dünyanın tüm yörelerini birbirine bağlayan yeni ilişki ve süreçler gelişmekte, adeta
tüm yerküre tek bir mekana dönüşmektedir. Bu durumun tek tek yöreler veya kentler için
anlamı, kentlerin kaderlerinin şimdiden kestirilmesi neredeyse olanaksız, son derece hızlı
değişebilen ilişki ve süreçlere bağlı olmasıdır. Bir kentin marka değerinin yükselmesi,
yüksek katma değerli sektörlere yönelmesi, ekonomik, kültürel, sosyal yönden güçlü
olması için tüm paydaşların ortak hareket etmesi uluslar arası platformda tanınan bir kent
haline getirmektir. Bunu başarmak için şehirle ilgili ne anlamak, ne tanıtmak, kime nasıl
ulaştıracağına karar vermek, şehrin turizm potansiyelini daha verimli kullanabilmesini,
turizmin ekonomiye olan katkısını daha üst seviyelere çıkarabilmesini, yerel, bölgesel ve
ulusal kalkınmayı gerçekleştirmeye en fazla katkıda bulunabilmesini, istihdamdaki payının
daha da artırılmasını sağlamak büyük önem arz etmektedir. Şehirler de markalar gibi
işlevsel olmanın yanı sıra katma değer de oluşturmakta ve bu katma değer sayesinde
marka kentler, her açıdan bir çekim merkezi olmakta; iş, sanat, kültür, eğlence, sanayi,
ulaşım açısından da merkeze yerleşebilmektedir. Marka Şehri olabilme yolunda sadece
bireysel anlamda sanayici, tüccar, esnaf ya da di ğer tüm vatandaşların özel sektöründen,
kamusuna; yerel yönetimlerinden, STK `larına; öğrencisinden, işçisine hatta ev hanımına
kadar herkesin bir birlik ve beraberlik duygusu ile "ortak bir inanç " hareketiyle bu ba şarı
öğrenen şehir turizmine zenginlik katacaktır." Öğrenen turizm bölgelerinin (şehirlerinin
/kasabalarının/köylerinin); karşı karşıya kalabileceği sorunların önemli bir bölümü,
Türkiye’deki kentsel ve bölgesel yapı ve ilişkilerin küreselleşme sürecinin gerektirdiği
esnekliğe sahip olmamasından, yarının karanlıklarına bugünden mum hazırlanılmamasından, günü birlik turlarla hayat sirkülasyonunda dönme dolap misali ba ş döndürücü
gelişmelerin hızı ve esnekliğinden kopuk, şehir turizminin konsepti içerisinde yer alan
kurum ve kuruluşların dualist yapıları şehir turizminde gerginlikleri ve düalist yapıları
oluşturmakta ve küreselleşme süreçleri bir dizi çelişkili eğilimi bünyesinde barındırmaktadır1.
Firmalar arasındaki rekabete benzer şekilde şehirler de artık birbiriyle rekabet
etmeye başlamışlardır. Bu nedenle şehirler için de bilgi ve onun yönetilmesi oldukça
önemlidir. Bu çalışmada öncelikle, şehirlerin öğrenen turizme katkısı, somut projeler,
bilginin şehir turizmi için bir rekabet avantajının kaynağı olarak görülüp görülmeyeceği,
bilginin şehir rekabetindeki yeri ve somut uygulanabilir öneriler sunulmu ştur.
Anahtar Kelimeler: Öğrenen turizm bölgeleri, şehir turizmi ve yaşamboyu öğrenme,
sürdürülebilirlik
1
Foss, N.J. ve Ericsen, B., 1995, “Competitive Advantage and Industry Capabilities”, içinde C.A. Montgomery (eds) Resource
Based and Evolutionary Theories of the Firm: Toward a Synthesis, Boston: Kluwer Academic Publisher, 43-69.
1
- 2008
ÖNSÖZ
Tarih boyunca ekonomi ve medeniyet şehirler etrafında büyümüş ve gelişmiştir.
Ülkelerin şehirleşme oranları arttıkça refah yaratma kapasiteleri de artmaktad ır. Antik
Atina, İstanbul, Paris, Londra, New York tarih içerisinde belli dönemlerde refah merkezleri
olmuşlardır. Bu merkezler sahip oldukları refah nedeniyle kırsal kesimlerden nüfus
almışlar, sanat ve bilimin yeşerdiği ve tarihi dönüşüm niteliğinde olayların geliştiği yerle
olmuşlardır.
Ernst Engel’in gelirin artışıyla talep olgusunun artacağı görüşü, turizme ve tatile
ayrılan payın son yıllarda ciddi boyutlarda artması, refah arttırma çabaları, ulaşım ve
iletişim teknolojisindeki hızlı gelişme ve insanların yeni bölgeleri ziyaret etme isteği şehir
turizm endüstrisini dünyada en hızlı gelişen endüstrilerin başına taşımıştır. Hızlı bir şekilde
büyüyen şehir turizm endüstrisi, istihdama katkısı, hizmet verdiği insan sayısı, yarattığı
gelir ve katma değer ve ekonomiye katkı ile dünyanın en büyük endüstrilerinden biri haline
gelmiştir.
Bu çalışmanın amacı; genel olarak öğrenen şehir turizm endüstrisini tanıtmak,
potansiyellerini zihinde kalıcı önerilerle süslemek, öğrenen şehir turizminin bileşenlerini
sunmak ve uygulamaya dönük projeler üretmek şeklinde özetlenebilir.
Bu proje çalışmasını tamamlamımızda Ailelerimizin huzurlu bir ortam sunması,
önemli ölçüde etkili olmuştur. Bu nedenle ailelerimizin tüm fertlerine te şekkürlerimizi
sunarız.
Ayrıca, bu projeleri teşvik eden merhum Mehmet Kemal Dedemanın temsilcilerine
bu güzel geleneği sürdürdükleri ve turizme katkı sağladıkları için içten teşekkürlerimizi
sunarız.
Bu proje çalışmasında, çok titiz davranılmış, gerekli özen gösterilmiş olmasına
karşın oluşan hatalar biz yazarlara aittir.
Bu proje çalışmasının konu ile ilgili tüm taraflara; turizm giri şimcilerine ve
yöneticilerine, faydalı olması temennisiyle…
Ekim 2008
Çukurova Üniversitesi
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
Balcalı Kampusü, ADANA
Yrd. Doç. Dr. Hakkı ÇİFTÇİ - Doktorant Tufan ÖZSOY
2
- 2008
İÇİNDEKİLER
Tablolar Listesi ..................................................................................................................... 5
Şekiller Listesi ...................................................................................................................... 5
GİRİŞ ................................................................................................................................... 6
BİRİNCİ BÖLÜM
ŞEHİR TURİZMİNE İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR
ŞEHİR TURİZMİNİN DÜNÜ VE BUGÜNÜ
Şehir Turizmi’nin Dünü, Bugünü .......................................................................................... 7
1.2 Öğrenen Şehirler, Yaşam Boyu Öğrenme ve Sürdürülebilirlik ..................................... 10
İKİNCİ BÖLÜM
ŞEHİR TURİZMİNİN YARINI
2.1. Şehir Turizminin Planlanması ve Organizasyonu ........................................................ 21
2.2. Öğrenen Turizm Bölgelerinin Yapısı ve Kapsamını Belirleyen Aktörler ....................... 22
2.3 Standartlaşma.............................................................................................................. 23
2.4. Coğrafi İşaretleme........................................................................................................ 24
2.5. Sürekli Eğitim............................................................................................................... 25
2.6. Şehir Turizminin Pazarlanması .................................................................................... 26
2.6.1. Turist Profili............................................................................................................... 27
2.6.2. Pazarlamada Farklılaşma Stratejisi.......................................................................... 28
2.6.2.1. Destinasyonların Özgün Nitelikleri ile Özdeşleşmeleri ...................................... 29
2.6.2.2. “Şehrin Turizm Gönüllüleri Ağı”nın Oluşturulması............................................. 31
2.6.2.3. Engelli ve Yaşlı Turistler için Şehir Turizmi ....................................................... 32
2.6.2.4. Bölgelerarası Ortak Temaların Oluşturulması ................................................... 34
3
- 2008
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TURBİS (TURİZM BİLGİ SİSTEMİ) PROJESİ
3.1. Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ......................................................................................... 37
3.2. Ulusal Turizm İstatistik İzleme-Değerlendirme Sistemi ............................................... 39
3.3. 3.Nesil Mobil Teknolojiler ........................................................................................... 41
3.4. Gezi Planlayıcı ve Sanal Tur Modülü ........................................................................... 42
3.5. Uzaktan Eğitim (Sürekli Eğitim Merkezi) Modülü ........................................................ 44
Sonuç Yerine: “Öğrenen Turizm Bölgeleri Yaklaşımı”nın “Şehir Turizmi”ne
Adapte Edilmesi İçin İzlenecek Yol Haritası........................................................................ 45
Ekler.................................................................................................................................... 53
Kaynakça .......................................................................................................................... 103
4
- 2008
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo.1 Alternatif Seyahatler Ve Motivasyonlar .................................................................... 9
Tablo.2 Turizmin Etkilerine İlişkin Kavramsal Bir Çatı......................................................... 10
Tablo.3 Öğrenen Turizm Bölgeleri Oluşturma Aşamaları.................................................... 12
Tablo.4 Bilgiye Dayalı Ekonomiye Geçişte Ortaya Çıkan Değişiklikler ............................... 13
Tablo.5 Öğrenen Şehrin Özellikleri ..................................................................................... 17
ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil.1 Turizm, Barınma(Konaklama) Yerlerine Ait Kaynaklar .............................................. 8
Şekil.2 Turizm Sektörü Paydaşlarının Sınıflandırılması ........................................................ 8
Şekil.3 Öğrenen Bölge Süreci............................................................................................. 10
Şekil.4 Öğrenme Piramidi ................................................................................................... 11
Şekil.5 Öğrenme Pazarının Yapılandırılması ...................................................................... 12
Şekil.6 Öğrenme Alanı Süreci............................................................................................. 14
Şekil.7 Yaşamboyu Öğrenmenin Bileşenleri ....................................................................... 14
Şekil.8 Bütünleşik Yaşam Boyu Öğrenme Toplumu............................................................ 15
Şekil.9 Sürdürülebilir Turizminin Rekabet Gücü Esasları.................................................... 16
Şekil.10 AB’nin Öğrenen Turizm Süreci İçin Yol Haritası.................................................... 18
Şekil.11 Amerika’nın Baltimore Kentinde İşlenen Balık Temasına Örnekler ....................... 29
Şekil.12 Amerikan Eyaletlerine Ait Plaka Örnekleri............................................................. 30
Şekil.13 Türkiye’de İki İle Uyarlanan Plaka Çalışmaları...................................................... 30
Şekil.14 Engellilerin “Şehir Turizmi” Faaliyetlerine Katılması .............................................. 33
Şekil.15 TURBİS Projesi Modülleri...................................................................................... 36
5
- 2008
GİRİŞ
Öğrenen Turizm Bölgelerinde birbirlerini rakip olarak gören ve bilgi ekonomisine dayal ı bir
rekabeti benimseyen şehirler; daha becerikli ve özgün yeteneklere sahip çal ışanları şehre
çekmek, yeni yatırımları ve kaliteli istihdam imkanlarını cezbetmek ve ekonomiye katkısı
yüksek firmalara sahip olmayı istemektedirler 2. Faydacı felsefe yaklaşımında olduğu gibi
“belirsizliğin hüküm sürdüğü çevrede, şehir turizmine sürekli rekabet üstünlüğü sağlayan
güvenilir bilgidir” sözü rekabet eden şehirler için de bilgi ve onun yönetilmesi aç ısından da
oldukça önemlidir. Diğer şehirlere oranla rekabette daha yüksek bir performans sergileyen
şehirlerde, genelde şehri oluşturan resmi ve resmi olmayan birimler arasındaki bilgi akışı
ve tecrübe paylaşımının çok iyi sağlandığı gözlemlenmektedir.
Başarılı şehir turizmi uygulamalarının; ulaşım ve bilgi teknolojisi bağlantıları, araştırma,
geliştirme ve yenilik, kalifiye işgücü, etkili yönetim ve verimli hizmetler, kültürel altyap ı ve
hizmetler, kaliteli konut dağılımı oranı, çevresel üstünlükler ve sorumluluklar ve herkesi
kapsayan kozmopolit toplum, altyapı, networklere üyelik, insan kaynakları, yaşam çevresi
kalitesi kurumlar ve etkili politika networkleri ve ba şarılı firmalara sahiplik olduğunu
bilinmektedir.
Özetle, coğrafi konum, insan sermayesi, eğitim altyapısı, girişimci kültür, doğal yapı, yerel
yönetimin kalitesi, teknolojik potansiyel, toprak kalitesi, merkezi hükümet nezdinde şehrin
temsil gücü, endüstriyel altyapısı, yatırım iklimi, şebekeleşme, vizyon birliği, şehrin genel
ekonomik şartları, şehrin genel siyasi şartları, çevre iller (rakipler), müşteriler (üretilen ürün
ve hizmete talip olanlar), bölgede sanayi kümelerinin varl ığı, bölgenin gelişmişlik düzeyi,
uluslararası aktörler, şehrin rekabet avantajı elde etme ve öğrenme sürecinde ihtiyaç
duyduğu bilişsel, teknik ve sistem bilgi bir şehirde yaşayanlar, şehrin önderleri, resmi ve
resmi olmayan kurumlar, inisiyatifler arasında şehrin geleceğine ilişkin ortak bir resmin
oluşturulması ve bu geleceğe nasıl ulaşılacağına dair ortak bir aklın, eylem setinin ve
iradenin sağlanması Şehir turizm bilgisi, tek tek firmaların, kurumların ya da sivil toplum
örgütlerinin öğrenmesinden çok, her bir birimin bilgiyi elde edip payla şmalarını
içermektedir. Bu anlamda, şehir turizmi için öğrenme, kollektif ve sosyal bir süreci ifade
etmektedir.
Bu çalışmada öncelikle, şehir turizmine katkı sağlayan bilginin şehirler için bir rekabet
avantajının kaynağı olarak görülüp görülmeyeceği ve söz konusu bilginin şehirdeki birimler
arasında nasıl paylaşılabileceği, gelişebilme adına stratejilerin nasıl üretileceği, şehirlerin
nasıl rekabet avantajı elde edebilecekleri, şehrin alt yapı ve nitelikli iş gücü gibi faktör
şartları, ürün ve hizmetlere olan talep şartları, küresel piyasada rekabet edebilirli ğini
destekleyecek olan yan şehir turizm endüstrilerinin olması veya bunların eksikliği,
endüstriyel yapı ve birbirleri arasındaki rekabet durumu, şehri daha yaşanabilir, daha
rekabet edebilir ve daha iyi yönetilen bir şehir olmak için stratejiler geliştirmeye ve cazibe
merkezi haline gelmeye dönük somut ve uygulanabilir öneriler sunulacakt ır.
2 Sotarauta, M. ve Linnamaa, R., 1998, “Urban Competitiveness and Management of Urban Policy Networks: some Reflections from
Tampere and Oulu”, Cities at the Millenium Conference, London.Şenlier, N., ve Eryılmaz, S.S., 2004, “Kentlerarası Rekabette
İstanbul’un Yeri”, Kentsel Ekonomik Araştırmalar Sempozyumu, Cilt II,
6
- 2008
Birinci Bölüm
Şehir Turizmi
1.1. Şehir Turizmi’nin Dünü, Bugünü
Şehir turizmi, Metropol ölçeğindeki büyük şehirlerde gerçekleştirilen bir turizm türüdür.
Paris, Londra gibi şehir turizminin yapıldığı kentlerde şehrin tüm çekim noktaları en üst
düzeyde kullanılmaktadır3. Bir diğer tanıma göre, Bireylerin; çalışma turları, sanatsal
sunumlar ve kültürel turlar, festival ve di ğer kültürel organizasyonlara katılım, mekanlara
ve anıtlara yapılan seyahatler gibi kültürel motivasyonlarla hareketlili ğidir4. Başka bir
kaynak şehir turizmini, turistlerin diğer toplumların tarihi ve kültürel mirası veya çağdaş
yaşam tarzlarını, düşünce biçimlerini öğrenmek için gerçekleştirdikleri tüm ziyaret
türleridir 5. Ziyaretçilerin, gidilen yerin; kültürel nitelikleri, ça ğdaş yaşam biçimleri, yemek,
topografyası, çevresi, kasabaları, köyleri, tarihi mekanları ve kültürel aktiviteleri hakkında
deneyimler yaşayabildiği her çeşit turistik seyahatlerdir 6. 1980'lerin başından itibaren şehir
turizmine artan oranda bir ilgi görülmeye ba şlanmıştır. Bunda birçok unsur etkili olsa da
özellikle kent ve kasabalarda yer alan tarihi merkezlerin rehabilite edilerek turizme
açılması, eskisine oranla daha fazla çeşitlendirilmiş turistik ürün ve hizmetlerin sunumu,
şehir gelişimi ve kültürel mirasa duyulan ilginin artması başat faktörler olarak sıralanabilir.
Ayrıca insanların daha kısa tatiller yapmaya başlaması ve hareketlilik imkânlarının artmış
olması şehir turizminin yapısal gelişimin hızlandıran başlıca etkenlerdir 7.
Yukarıdaki tanımlamalarla birlikte şehir turizmi barınma (konaklama) yerlerine ait birincil ve
ikincil kaynakların cazibesine bağlıdır. Doğal kaynaklar (iklim, peyzaj, ekosistemler),
kültürel kaynaklar (kentsel miras, sanat, arkeolojik de ğerler, gelenekler, bilimsel değerler,
folklorik sanatlar, alt-kültürel biçimler), sosyal kaynaklar (sosyo-demografik özelliklerle
birlikte potansiyel turizm girişimcileri, yetenekler, mali sermaye, bilgi birikimi, sağlık – çevre
– mülk koruma sistemi, yerel topluluk eğilimleri vs.). turist konaklama yerleri ikincil
kaynaklar da sağlarlar: barınma sektörü (otel, motel, kamping, konuk evleri vs.), yemek
sektörü (café, lokantalar, bistro vs.), seyahat düzenleme sektörü (acentalar, tur operatörleri
vs.), taşıma sektörü (havayolu, bot, tren, otobüs, vs.), e ğlence sektörü (oyun ve dans
salonları vs.), bilgilendirme sektörü (turizm enformasyon şebekesi) ve tamamlayıcı
hizmetler, servisler ve servis altyapısı8. Öğrenmenin ve öğretmenin etkili olduğu saha da
kaynaklar kadar önemlilik arz etmektedir. Taraflar aras ındaki uyumluluğun şehrin
potansiyelini ortaya koymada katkısı çok büyüktür.
3
http://www.euractiv.com.tr/turizm/link-dossier/turizmde-yeni-trendler-turkiye-ve-abnin-bakisi
http://www.pch.gc.ca/pc-ch/pubs/tourism/documents/2006-05/4_e.cfm
http://doi.wiley.com/10.1002/1520-6874(200007/08)42:4%3C409::AID-TIE4%3E3.0.CO;2-F
6
http://www.icomos.org/australia/images/pdf/ICOMOS%20International%20Cultural%20Tourism%20Charter%20(English).pdf
7
http://ec.europa.eu/enterprise/library/lib-tourism/iqm-summary/urban_en.pdf
8
http://www.akdeniz.edu.tr/muhfak/cevre/coastlearn-r/tourism/st-word.doc, Erişim Tarihi 29/02/2008
4
5
7
- 2008
Sosyal kaynaklar (sosyo-demografik özelliklerle birlikte potansiyel turizm
girişimcileri, yetenekler, mali sermaye, bilgi birikimi, sağlık – çevre – mülk koruma
sistemi, yerel topluluk eğilimleri vs.)
Turizm, barınma (konaklama) yerlerine ait birincil
kaynaklar
Doğal kaynaklar (iklim, peyzaj, ekosistemler)
Kültürel kaynaklar (kentsel miras,
sanat, arkeolojik değerler, gelenekler,
bilimsel değerler, folklorik sanatlar,
alt-kültürel biçimler)
Turizm, barınma (konaklama) yerlerine ait ikincil kaynaklar
Eğlence sektörü
(Oyun ve dans
salonları vs.)
Barınma sektörü
(otel, motel,
kamping, konuk
evleri vs.)
Bilgilendirme
sektörü (turizm
enformasyon
şebekesi)
Yemek sektörü
(café, lokantalar,
bistro vs.)
Tamamlayıcı
hizmetler, servisler
ve servis altyapısı
Seyahat düzenleme
sektörü (acentalar,
tur operatörleri
vs.)
Taşıma sektörü
(havayolu, bot,
tren, otobüs, vs.)
Şekil.1 Turizm, Barınma(konaklama) Yerlerine Ait Kaynaklar
Kaynakça:http://www.akdeniz.edu.tr/muhfak/cevre/coastlearn-r/tourism/st-word.doc,Erişim T.:29/09/2008
Paydaşlar arasındaki bu etkileşimin olumlu ve olumsuz yönlerinin oluşturan, fiziksel,
sosyo-kültürel, psikolojik ve politik olarak şehir turizmin etkilerini tanımlayan temel bir çatı
oluşturmuştur. Pek çok durumda bu tablo, turizmin sosyal ve çevresel etkilerini
özetlemektedir. (Şekil.1)
Şekil.2 Turizm Sektörü Paydaşlarının Sınıflandırılması
Kaynak: Sillence, Gordon(2005), “A Handbook on How To Set Up Tourism Learning Areas”, Developing Thematic Destination-Level and
Regional Tourism Knowledge Network, European Commision, Ecotrans the European Network for Tourism and Sustainable
Development
8
- 2008
Öte yandan turizm sahasına inildiğinde, sürdürülebilir turizm yönetimi, sürdürülebilir turizm
politikaları, planlaması ve gelişmesi, rekabet avantajları, sürdürülebilir turizminde
desteklenen faktör ve kaynaklar, karşılaştırmalı üstünlükler, insan kaynakları, fiziksel
kaynaklar, bilgi kaynakları, altyapı, tarihi ve kültürel kaynaklar, ölçek ekonomileri ile ilgili
gelişmelerin şehirde, kırsal alanda ve doğal ortamda alternatif faaliyetleri ve ilgili
motivasyonları tespit edilmektedir. (Tablo.1)
Tablo 1: Alternatif Seyahatler ve Motivasyonlar
Şehirde
Kırsal
Doğal
Alternatif Aktiviteler
İlgili Motivasyonlar
Müzeler
Yenilik, çeşitlilik, keşif, otantik olma, özgünlük, eğitim.
Sanat Galerileri
Kültürel Miras
Duygu, güzellik, ayrıcalık, özgünlük, otantik olma, eğitim
Atmosfer, ambiyans, otantikliğin algılanması, keşif, eğitim
Sanat ve Topluluk
Festivalleri
Sanat Performansı
Otantiklik, duygu, kaçış duygusu, kaçış
Kültürel (Etnik) Gezi
Spor Turizmi
Kültürel (Etnik) Gezi
Sanat ve Topluluk
Festivalleri Kültürel Miras
Macera gezisi
Sağlık turizmi
Spor Turizmi
Doğa-merkezli turizm
Macera gezisi
Otantiklik, özgünlük, sosyal temas, yenilik, eğitim
İzleme, fiziksel dinçliğin artması, sosyal Temas
Otantiklik, özgünlük, sosyal temas, yenilik, eğitim
Otantiklik, duygu, kaçış atmosfer, ambiyans, otantikliğin algılanması,
keşif, Eğitim
Risk arama, kendini keşfetme, kendini gerçekleştirme, doğayla temas,
sosyal Temas
Fiziksel iyiliğin geliştirilmesi
Fiziksel iyiliğin geliştirilmesi, sosyal temas
Doğayla ve kırsal çevreyle temas, sosyal temas, keşif
Doğayla temas, keşif, bilgi, eğitim, bilimsel merak
Risk arama, kendini keşif, kendini gerçekleştirme, doğayla
temas, sosyal Temas
Kaynak: DİNÇER Füsun İ., “Özel İlgi Turizminin Önemi”, Turizm Aktüel, Yıl:1, Sayı:6, 1997b, ss.30-33.
Tablo.1’de, turizmin söz konusu etkileri fiziksel, çevresel, sosyal /kültürel, psikolojik, politik
ve yönetimsel ana başlıkları altında kısaca vurgulanmıştır. Yukarıda kaynakları ve genel
çerçevesi sunulan şehir turizminin sürdürülebilirliği ve öğrenme aşamalarının nasıl
rekabete kanalize edilebileceğine ve rekabet gücünü yükseltileceğine dönük temel
kavramlardan; Şehir turizminin tanımı, Sürdürülebilir turizm, Öğrenen Şehirler, Yaşam
boyu öğrenme ve Şehir Turizminin gelişmesi ve şekillenmesi açısından rekabet gücünü
arttırıcı temel gelişmeler incelenecektir.
9
- 2008
Tablo.2 Turizmin Etkilerine İlişkin Kavramsal Bir Çatı
Etkinin Tipi
Olumlu
Olumsuz
Fiziksel / Çevresel Yeni Fırsatların Yaratılması
Yerel Alt-Yapının Geliştirilmesi
Mirasın Korunması
Çevresel tahrip, doğal süreçlerde değişiklik, tarımsal
kirlilik, mirasın korunamaması, kirlilik
Sosyal / Kültürel
Bölgesel ve yerel tutum ve değerlerin Ticari kaygıların ön plana çıkması, arkadaşlık
güçlenmesi
bağlarının zayıflaması, suç oranlarında artış, sosyal
bozulma, toplum yapısındaki değişiklik
Psikolojik
Yerel Gurur ve Topluluk ruhunda yükseliş Ev sahibi ülke ile ilgili olarak savunmaya yönelik
Yerel
Olmayan
Algıların
Farkına tutum ve davranışlara doğru eğilim, ziyaretçiler ve
Varılmasında Artış
sürekli o bölgede yaşayanlar arasında yanlış
anlamaların neden olduğu değişik derecelerdeki
düşmanlıkların yüksek olasılıkla ortaya çıkması
Politik, Yönetimsel Bölge
ve
değerlerin
tanınmışlığının artması
uluslararası Politik elitin hırslarını tatin için, yerel nüfusun
ekonomik olarak sömürülmesi
Kaynak : SHORT,Gerald. (1994 ). Attitudes of Tourism Tourism Planners: implications for Human Resource Development, Tourism
Management, 15(6):444-450.
1.2. Öğrenen Şehirler, Yaşam Boyu Öğrenme ve Sürdürülebilirlik
Öğrenen şehir; önemli değişimler geçiren küreselleşen bir ortamda, gelişen diğer şehirlere
göre geride kalmayı önleyecek ve kendi kendine değişen ortama uyum sağlanmasına
yardımcı olacak, süreklilik gösteren öğrenme çabalarını ahenk içinde icra eden bir şehir
(bölge) özelliğindedir. Öğrenen şehirler, global değişimlere bilim ve teknoloji alanındaki
gelişmeleri kullanıp, süreklilik arz eden bir öğrenme süreci içinde ulusal ve/veya bölgesel
anlamda diğer ülke/şehir/bölgelere göre daha ileride olabilmeyi sa ğlayan bir uygulama
ve/veya sistemdir. 9
Şekil.3 Öğrenen Bölge Süreci
Kaynak: Moles V. J., (1999) “Learning Region”, an alternative for enlancing the economic and social dimension in tourist ares, Some
Reflections, European Commission, Working Group B on “Tourism and Employment”
9
Blunket, David, (1998). Toolkit Practice Progress And Value: Learning Communities, Assessing The Value They Add. M.
10
- 2008
Tipik bir öğrenen şehir/bölge/kasaba; geniş bir ilgi alanına sahip aktif katılım gösteren
ortaklar aracılığıyla başarılı olabilecektir. Bu anlamda geniş ilgi alanına sahip muhtemel
aktif ortaklar şu şekilde özetlenebilir : 10
·
·
·
·
Toplumsal örgütlerde ve ticari birliklerde üye olarak çal ışan bireyler,
Her düzeyde eğitim verebilecek olan kişi veya kurumlar,
Her sektörde farklı büyüklükteki kurum, kuruluş ve organizasyonlarda çalışanlar,
Anahtar konumundaki kurum ve kuruluşlar (yerel yönetimler, ticaret ve sanayi odalar ı,
işletme örgütlenmeleri, bölgesel kalkınma ajansları, bölgesel örgütlenmeler vb. gibi).
Öğrenen şehir, yerine ya da büyüklüğüne bakılmaksızın bir şehir, bölge, toplum ya da bir
kuruluş olabilir. Öğrenmenin değerinin algılanmasında, kültürel değişimin sağlanmasında
sosyal ve kurumsal ilişkilerin gücü kullanılır. Bu açıdan bakıldığında, öğrenmenin iki farklı
boyutu söz konusudur: Birincisi, formel ya da informel e ğitimden geçmek suretiyle, kişilerin
bilgi, beceri ve anlama yeteneği gibi nitelikleri edinimini ifade eden “bireysel ö ğrenme”dir.
İkincisi ise, organizasyonların yani; firmalar, eğitim ve araştırma kurumları, gönüllü kuruluşlar
v.b.lerinin kendi içlerinde ya da aralarında olan “kolektif” ya da “kurumsal” öğrenmedir11. Bunun
yanı sıra öğrenme piramidini incelediğimizde ilk göze çarpan başkalarına öğretmek, yaparak
öğrenmek ya da deneyimlerle öğrenmek ve tartışma grupları şeklinde öğrenmenin yarıdan
fazlasını veren ve bellekte tutulmasını sağlayan yöntemler olduğu görülmektedir.
Şekil.4 Öğrenme Piramidi
Kaynak: National Training Laboratories Bethel, Mainehttp://www.mkbergman.com/?p=225, Erişim Tarihi: Eylül 2008
10
Önal Yıldırım B., Düzakın E., Çiftçi H.(2006), “Ekonomik Büyümenin Yükselen Değeri”, Kare yayınları, ISBN 975 8980 39 4, Haziran
2006, İstanbul
Öğrenen şehirler, öğrenmeyi, toplumun bütün kesimlerini içine alan sosyal birleşmenin, yeniden oluşumun ve ekonomik gelişmenin
sağlanmasında bir araç olarak kullanır. Öğrenen şehirler; 21. yüzyılın bilgi toplumlarına, inkübatörler (ilk gelişme merkezleri) ve
yönlendiriciler olarak hizmet eden, gerekli kaynakların, kurumsal yapıların, modern teknolojilerin ve karmaşık değerlerin doğru karmasını
11
sunabilen yapılanmalardır . Öğrenen turizm bölgeleri yaklaşımı ile; tek amaca yönelik bir ortaklık yapısının oluşturulması, destinasyon
için kalitenin yükseltilmesi ve zamanında bilgi akışının sağlanması, bölgeye ait ileri düzeyde öğrenmenin sağlanması, turizm açısından
kaliteli ürün ve hizmet yaratılması, bölgenin tanıtımı açısından yenilikçi bakış açılarının ortaya çıkarılması, bölgenin rekabetçi yapısının
artırılması, bölgenin daha bağımsız bir yapıya kavuşturulması, daha esnek çalışma ortamlarının oluşturulması, değişen teknolojiyle
farklı çalışma ortamlarının oluşturulması, küresel ortam ve değişimlere yönelik uygun stratejiler geliştirilmesi ve tam bilgiye ulaşmak
suretiyle destinasyon bazında hayat kalitesini yükseltme olanağına ulaşılması sağlanabilmektedir. Tüm bu açıklamalar turizm tabanlı
sürdürülebilir kalkınma için “Öğrenen Turizm Bölgeleri” yaklaşımının önemli bir araç olabileceği düşüncesini güçlendirmektedir.
11
11
- 2008
Şekil.5 Öğrenme Pazarının Yapılandırılması
Kaynak: Sillence, Gordon(2005), “A Handbook on How To Set Up Tourism Learning Areas”, Developing Thematic
Destination-Level and Regional Tourism Knowledge Network, European Commision, Ecotrans the European
Network for Tourism and Sustainable Development kaynağında tarafımızca Türkçe’ye çevrilerek hazırlanmıştır.
Öğrenme piramidin de yer alan öncelikli alanlar ya da ö ğrenen turizm kentleri; turizm
tabanlı sürdürülebilir kalkınma aracı olarak bir öğrenen turizm bölgesi oluşturabilmek için,
izlenmesi gereken üç aşamalı süreç alt başlıklar da dahil olacak şekilde aşağıdaki gibi
özetlenebilir 12:
Tablo.3 Öğrenen Turizm Bölgeleri oluşturma aşamaları
Birinci Aşama: Başlangıç
İkinci Aşama: Koordinasyon
Üçüncü Aşama:
Gelişme/Kalkınma
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
Kavram ve tanımlamaları anlamak,
İhtiyaçlar ve imkanları belirlemek,
Gayriresmi ilkel bir profil çıkarmak,
Açıklayıcı materyaller hazırlamak,
Anahtar konumundaki ilgililerin listesini çıkarmak,
Çalışma semineri için çağrıda bulunmak
Bir koordinasyon prosesinde anlaşmak,
Bir çalışma grubu oluşturmak,
Bir çalışma planı geliştirmek,
Öğrenme deneyimlerini sunanların ve bundan
yararlanabilecek olan müşterilerin listesini geliştirmek,
Bölgesel öğrenme deneyimi teklifleri,
Bir web sitesi portalı geliştirmek,
Bir işbirliği protokolü (tutanağı) hazırlamak,
Derinlemesine bir bölgesel profilin çizmek/belirlemek,
Operasyonel bir çatı (framework) oluşturmak,
Öğrenen bölgeye ait ilerlemeleri açıklamak/ifşa etmek,
Öğrenen bölge kapsamında kalite kontrollerini yapmak.
Kaynak:http//:www.alphait.se/westswedenfil/2004121 5153955_154imc5.pdf. A Handbook on How to Set Up Tourism Learning Areas,
Developing Thematic, Destination-level and Regional Tourism Knowledge Networks, European Commission, erişim tarihi: Ekim 2008.
12
Reis Selçuk Yomralıoglu Tahsin(1999), “Tematik Bilgi Tabanlı Kent Bilgi Sistemi Uygulaması : Trabzon Örneği” Yerel
Yönetimlerde Kent Bilgi Sistemi Uygulamaları Sempozyumu, 1999 KTÜ, Trabzon
12
- 2008
Yukarıda açıklanmaya çalışılan üç aşamalı süreç doğru bir biçimde izlenecek olursa
verimli ve etkin çalışabilecek bir öğrenen turizm bölgesi oluşumu gerçekleştirilebilecektir.
Bu bağlamda, turizm tabanlı sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması konusunda önemli
mesafeler alınmış olacaktır. Bütün bunların yanı sıra Bilgiye Dayalı Ekonomiye (knowledge
based economy) geçişte ortaya çıkan Değişikliklere anında uyum gösteren kentler daha
uzun soluklu turlara davetiye çıkartıp rekabet gücünü arttıran şehirler olarak yerini üst
sıralara taşımaktadır. Aksi durumda asimetrik enformasyonun sonucunda düzgün
işlemeyen bir şehir turizmi görüntüsü dönülmez hatalar do ğurmaktadır.
Tablo.4 Bilgiye Dayalı Ekonomiye Geçişte Ortaya Çıkan Değişiklikler
KİTLE ÜRETİMİ
Ulus/Bölge/Şehir
REKABET
EDEBİLMENİN
TEMEL
PRENSİBİ
ÜRETİM
SİSTEMİ
İNSAN
ALTYAPISI
FİZİKSEL/
İLETİŞİM
ALTYAPISI
ENDÜSTRİYEL
YÖNETİM
SİSTEMİ
ÖĞRENEN Ulus/Bölge/Şehir
Doğal kaynaklara dayanan
karşılaştırmalı üstünlük,
Fiziksel üstünlük
Bilginin yaratılmasına
dayanan, doğrulanabilen
üstünlük
Sürekli iyileştirme
Kalite üretimi
Değer kaynağı olarak fiziksel işgücü
Buluşun ve üretimin
ayrılması
Bilgi esaslı (yönetimli)üretim
Sürekli yaratma
Değer kaynağı olarak bilgi
Buluşun ve üretimin bileşimi, sentezi
Düşük kalifiye, düşük maliyetli
Çalışanın etkinliğini ve prodüktivitesini en
çoklama
Durağan iş eğitimi
Kalifiye (seçkin)
Yerel yönelimli
Bilgi işçileri
İnsan kaynağını sürekli iyileştirme
Sürekli eğitim
Muhalif ilişkiler
Emir ve kontrolü
düzenleyici çatı
Karşılıklı bağımlı ilişkiler
Organizasyon (şebeke/network)
Esnek düzenleyici çatı
Global yönelimli
Elektronik veri değişimi
Kaynak: Önal Yıldırım B., Düzakın E., Çiftçi H.(2006), “Ekonomik Büyümenin Yükselen Değeri”, Kare yayınları, ISBN 975 8980 39 4,
Haziran 2006, İstanbul
Bu sebepten dolayı “Kente ilişkin bilgilerin bir araya getirilerek, konuma ba ğlı olarak
sorgulanması ve mekan ile ilişkilendirilmesi, günümüzde oluşturulmaya çalışılan Kent Bilgi
Sistemlerinin temel fonksiyonlarından biridir. Böylece kente ait konum bilgileri daha düzenli
derlenmekte ve bunun neticesinde kent hakk ında sağlıklı bilgi edinilmektedir. Özellikle kent
bünyesindeki farklı kurumlar arasındaki bilgi akışı daha verimli hale geldiğinden, kentin
ileriye dönük planlama faaliyetleri ve temel sorunlar ına çözüm teşkil edecek yaklaşımlar
önceden ortaya konabilmekte ve geli şmeler daha düzenli olmaktadır”13. Uzun solukluluğu
esas alan bu düzenlilikler Öğrenen şehirlerin, birbiri ile bağlantılı iki temel amacı olan
yaşam boyu öğrenmeyi desteklemek, Sosyal ve ekonomik yeniden yapılanma oluşumlarının nasıl gerçekleştirileceğini öğrenmeye de yardım etmektedir.
13
Reis Selçuk Yomralıoglu Tahsin(1999), “Tematik Bilgi Tabanlı Kent Bilgi Sistemi Uygulaması : Trabzon Örneği” Yerel Yönetimlerde Kent
Bilgi Sistemi Uygulamaları Sempozyumu, 1999 KTÜ, Trabzon
13
- 2008
Şekil.6 Öğrenme Alanı Süreci
Kaynak: Sillence, Gordon(2005), “A Handbook on How To Set Up Tourism Learning Areas”, Developing Thematic DestinationLevel and Regional Tourism Knowledge Network, European Commision, Ecotrans the European Network for Tourism and
Sustainable Development kaynağında tarafımızca Türkçe’ye çevrilerek hazırlanmıştır.
Yerel ve global pazarlarda varolabilmek için, bireylerin ve kurulu şların, özelliklerini ve
yeteneklerini artırmak, bilgilerinin kalitesini yükseltmek, değişimin doğası gereği bir
zorunluluktur. Bu nedenle, ilgili tarafların öğrenme sürecine dahil olmaları için
cesaretlendirilmeleri gereklilik arz etmektedir. Ya şamboyuluğun iktisadi, toplumsal/kültürel
ve çevresel boyut diyalektikliği sürece şemada görüldüğü gibi hız ve esneklik katacaktır.
Şekil.7 Yaşamboyu Öğrenmenin Bileşenleri
Kaynak : Ron Faris, Ph. D., President, Golden Horizon Ventures ,Learning Cities: Lessons Learned, Learning Communities: Suffusing
Learning into Sectoral Policy and Practice and Mobilizing Learning Resources in a Knowledge-based Economy and Society.
14
- 2008
Şekil.7’de oturduğu temel unsurlar anlatılan “Yaşam boyu öğrenme” anlayışının
paralelinde tasarlanan “Öğrenen turizm bölgesinin” 10 özelli ği şu şekilde özetlenebilir14:
1.
2.
3.
4.
Şehir turizminde öğrenme hayat boyu sürecek bir faaliyet olarak kabul edilmelidir.
Öğrenme sürecine dahil olanlar kendi geli şimleri için şehir turizminde sorumluluk almalıdırlar.
Değerleme bir başarısızlıktan çok bir gelişmeye/ilerlemeye işaret etmelidir.
Yetenek/yeterlilik, kişisel ve bir değerin parçası biçiminde, takım çalışmasıyla bilgiye ulaşmak
suretiyle şehir turizmi değerlenecektir.
5. Şehir turizminde öğrenme; performansı artırmaya yönelik olarak birlikte çalışan herkesin yani
anahtar işverenler, işgörenler ve iş ortamı ve toplumun diğer kesimleri arasındaki bir ortaklıktır.
Yukarıdaki mevcut 5 ilkeye “Avrupa Yaşam Boyu Öğrenme İnisiyatifi” 5 ilke daha eklemiştir:
6. Herkes diğerlerinin öğrenmesine katkıda bulunmak için bazı sorumluluklar almayı kabul
etmelidir.
7. Erkekler, kadınlar ve toplumun bir parçası olan engelli insanların öğrenme fırsatlarına
ulaşabilmelerinde eşitlik sağlanmalıdır.
8. Öğrenme kavramı, içinde eğlence ve ödülü beraberinde bar ındıran bir yaratıcılık faaliyetidir.
9. Öğrenme daha geniş bakış açısını, zihnin açılmasını, daha toleranslı olmayı, diğer kültürlere,
ırklara, geleneklere vb.lerine daha anlay ışlı ve saygılı olmayı içerir.
10. Öğrenme bireysel olarak, aile içinde, toplumda ve Dünya genelinde büyük ölçüde önemi bilinen
bir kavramdır.
Şekil.8 Bütünleşik yaşam boyu öğrenme toplumu
Kaynak:Longworth, N. (1999). Lifelong Learning at Work – Learning Cities for Learning Century.London: Kogan Page
14
Longworth, Norman, (2002). Creating Lifelong Learning Cities, Towns And Regions The Local And Regional Dimension Of Lifelong
Learning, A European Policy Paper From The TELS Project Towards A European Learning Society Financed Under The Socrates
Programme. Lundberg, Donald E., (1993). International travel and tourism (2.Baskı). New York. John Wiley & Sons Inc.
15
- 2008
Kalkınmayı ve bilgiyi yayan bütün ortaklar–kamu otoriteleri (idareleri), özel giri şimciler,
eğitim ve araştırma kurumları, yerel organizasyonlar v.b.- açık ve devamlı uzlaşma
kültürüne sahip olmalıdır. Onların düşüncesi, kimliği ve güveni, değerlerin paylaşılması ve
ağların yaygınlaştırılması açısından itici güçtür. Bu da sosyal sermaye olarak tan ımlanabilir
ve öğrenen şehrin işlerliği açısından önemlidir. Bu açıdan öğrenen kent toplumunun
toplumsal sektörel ortaklıkları, işbirlikçiliği girdi ve çıktılar açısından değerlendirilip
öğrenmeye katkı sağlayacaktır. (Şekil.8 ve Şekil.9)
Şekil.9 Sürdürülebilir Turizminin Rekabet Gücü Esasları
Kaynak: McIntosh, R.W.; Goeldner, C.R.; Ritchie, J.R.B. (1995). Tourism: Principles, Practices, Philosophies, 7th edn. New York: Wiley.
Özetle mükemmel sürdürülebilir turizmi için gerekenlerde öne ç ıkan en önemli hususlar
eğitim, ekonomik ve teknolojik altyapı ve beşeri sermaye diye adlandırılan bireye yatırım
hususlarıdır.
Bununla
birlikte,
Wight(1994),
Lindberg
and
Hawkins(1993),
R.K.Blamey(2003) çalışmalarında R.K.Blamey(2003),sürdürülebilir turizm kalk ınmasında
etkili olan çevresel prensipleri ortaya koymuş özellikle modern turizm için bilimsel
araştırmaları, ekosistemin korunmasını, kırsal toplum çıkarlarını, azgelişmiş ülkelerde
kalkınma ilerleme hamleleri, ekolojik ve kültürel duyarl ılığın korunması, sosyal bilinç
eksikliğinden kaynaklanan seyahat endüstri korkular ı, turizmin dünya barışına sağlayacağı
katkıları incelemiştir. Lindberg and Hawkins(1993), R.K.Blamey(2003)ise çevresel etkilerin
kaynakları güçlendirmesi gerektiğini, yerel toplum ve endüstri için kaynakların uzun dönem
yararlarını, katılımcılığı, yerel toplumlar, devlet ve devlet dışı STK’lar, endüstri ve turistler
de dahil olmak üzere bütün kesimlerde eğitimi ön planda tutmak, ortaklık kavramını bu
kesimlere benimsetmek, ahlaki ve etik sorumluluk çerçevesinde davran ışları doğal ve
kültürel çevreye aşılamak, sürdürülebilir turizmin ilkelerini vermektedir.
Bu tematik öğeler çerçevesinde Öğrenen Şehrin Özelliklerini incelediğimizde; Öğrenen
bölgeler “işin ve eğitimin ağlarla birbirine bağlanması” ya da öğrenme yeteneğinin
geliştirilmesi olarak tanımlanabilir. Buradaki öğrenme yalnızca bireysel öğrenmenin
geliştirilmesi değil aynı zamanda bölgesel gelişmedir. Öğrenme süreci bireysel
öğrenmeden bölgesel öğrenmeye giden ve süreç boyunca bölgedeki sürekli geli şimi
16
- 2008
zorunlu kılan bir faaliyettir. Karmaşık bir sistem olarak öğrenen bölge, bölgenin kendi
potansiyelini, yeteneğini ve yönetim yapısını geliştirmesidir. Gelişim sadece aktörlerde
değil aynı zamanda bölgenin çevresi, bölgesel yapının üst ve alt inşasında ve bilgi yoğun
ortaklıklar oluşturmayı içerir. Kısaca sabit, durağan yapıların açılmasına ve harekete
geçirilmesine çalışır”15. Öğrenen şehrin özellikleri aşağıda tabloda yer almaktadır.
Tablo.5 Öğrenen Şehrin Özellikleri
L
Liderlik
(Leadership)
E
İstihdam ve
İstihdamEdilebilirlik
(Employment and
Employability)
A
Arzu ve İstek
(Aspirations)
R
Kaynaklar
(Resources)
N
Ağlar
(Networks)
I
Bilgi
(Information)
N
İstek ve ihtiyaçlar
(Needs and
Requirements)
G
Büyüme
(Growth)
C
I
Değişim Yönetimi
(Change
Management)
Yatırım
(Investment)
T
Teknoloji
(Technology)
I
Bağlılık ve İlgi
(Involvement)
E
Çevre
(Environment)
Aile Stratejileri
(Strategies for the
family)
S
Toplumun bütünü için öğrenme kursları, öğreten kalkınma stratejileri,
liderlik gibi becerileri, öğrenen danışma kursları, liderliğin geliştirilmesi
için öğreten kalkınma stratejileri ile ilgili bağlantı (Link)
İstihdam edilebilir bütün halkın yetenek ve becerilerini ortaya koymak
için planlar yapılmasının etkileri (Effects)
Bütün yaştaki vatandaşların kişisel öğrenme sürecine girmesini teşvik
stratejileriyle öğrenme planlarının uygulanmasına dönük danışman ve
rehber aktiviteleri (Activates)
Kamu ve özel sektör arasında karşılıklı fayda sağlayan ortaklıklar
kurularak insan kaynakları gibi toplumsal fayda sağlayabilen kaynakları
tam kapasite ile kullanıma ilişkin kaynakları harekete geçirmek
(Releases)
Yerel, ulusal ve uluslar arası dini inançları bütün ırk ve yaşlarda
vatandaşlık bağını projeler aracılığıyla öğrenen ağlarla beslemek
(Nourishes)
Yenilikçi stratejileri ve öğrenmeyi ilerletmek için proaktif reklam
kampanyalarıyla, rehberlerle bilgileri yaymak ve ögrenmeye katılımı
artırmak (Increases participation in learning)
Bütün vatandaşların öğrenme isteklerini ve onların isteklerini tatmin edici
fırsatları proaktif olarak denetlemek ve öğrenen kültürlerini geliştirmek
(Nurtures a culture of learning)
Diğer öğrenen toplumlarla birlikte yenilikçi projeler ve bireyin
yeteneklerinin geliştirilmesini sağlayacak zengin stratejiler üretmek
(Generates)
Dünyadaki hızlı gelişmelerden korkmadan ve pozitif düşünceyi bireylere
kazandırıcı programlar geliştirmek (Cultivates programmes)
Karşı şubelerin finansal stratejileri için öğrenme stratejileri ile bağlantı
sağlayarak geleceği etkilemek (Influences the future)
Yeni öğrenen teknolojilerin etkin kullanımı ve modern öğrenme merkezi
içinde şehirlerde büyük dönüşüm (Transforms the city into a modern
centre of learning)
Bireylerin, becerilerinin altyapısını kuran kültüre ve şehir hayatına dönük
bilgi, yetenek ve becerilerine ve onların sahip olduğu diğer unsurlara
katkı sağlayacak konularda etki etmek (Inspires)
İyi bakılmış pozitif bir çevre anlayışına bireyleri yöneltmek ve buna
uygun enerji programları yapabilmek (Energises programmes)
Öğrenmeyi alışkanlık haline getirip ilerletmek için öğrenen festivallere,
pazarlara ve eğlence yerlerine toplumsal canlılık kazandırmak
(Stimulates)
Kaynak: Newtels, 2000,Akt. Önal Yıldırım B., Düzakın E., Çiftçi H.(2006), “Ekonomik Büyümenin Yükselen Değeri”, Kare yayınları,
ISBN 975 8980 39 4, Haziran 2006, İstanbul
15
Altınok,S.; Birol Mercan; Nuri Baltacı, (2004). Öğrenen Bölgeler: Bölgesel Kalkınmada Ortak Bilgi Kullanımı.
17
- 2008
Öğrenen şehir/bölge sistemi belirli bir gelişme göstermesinin ardından; 1990’ların sonu
2000’lerin başlarından itibaren özellikle Avrupa Birliği bölgesinde turizm tabanlı bölgesel
kalkınma aracı olarak “Öğrenen Turizm Bölgesi” kavramı ortaya çıkmıştır. Bu yaklaşımın
özellikle turizmin farklı çekiciliklerine sahip ülkeler açısından büyük önem taşıdığı
düşünülmektedir. Bu bağlamda, Türkiye’nin de önemli turizm çekiciliklerine sahip oldu ğu
ve bu sektörden önemli ekonomik katkılar sağlaması beklendiği düşünüldüğünde
“Öğrenen Turizm Bölgesi” kavramının bir bölgesel kalkınma aracı olarak irdelenmesi ile
önemi daha iyi anlaşılmış olacaktır. AB üye ülkelerinde öğrenen şehir/bölge kavramı
geliştirilerek, turizm tabanlı kalkınmaya dayanan öğrenen turizm bölgeleri yaklaşımı ortaya
çıkmıştır. Öğrenen turizm bölgesi yaklaşımı 1990’ların sonu ve 2000’lerin başlarından
itibaren Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde daha ciddi ele alınan bir araştırma konusu olmuş ve
özellikle 2004 yılı sonunda bu konuyla ilgili bir el kitabı yayınlanmıştır. AB turizm
potansiyeli olan üye ülkelerdeki bölgeler için ö ğrenen turizm bölgesi yaklaşımını
önermekte ve desteklemektedir.
Şekil.10 AB’nin Öğrenen Turizm Süreci İçin Yol Haritası
Kaynak: Sillence, Gordon(2005), “A Handbook on How To Set Up Tourism Learning Areas”, Developing Thematic
Destination-Level and Regional Tourism Knowledge Network, European Commision, Ecotrans the European Network for
Tourism and Sustainable Development kaynağında tarafımızca Türkçe’ye çevrilerek hazırlanmıştır.
Öğrenmeyi, toplumun bütün kesimlerini içine alan sosyal birle şmenin, yeniden oluşumun
ve ekonomik gelişmenin sağlanmasında bir yol olarak kullanmak mümkündür. Buna örnek
bir yol haritası yukarıda AB’de Öğrenen bölgeler yol haritası olarak sunulmuştur. (Bölümle
ilgili daha fazla bilgi için Ek1. “Şehir Turizm Literatürü (Yayın ve Kitaplar), Ek2. “Şehir
Turizminde Rekabet”, Ek3. “Şehir Turizminin Tarihçesi” ve Ek4. “Öğrenen Şehirlerin Temel
Unsurları” incelenebilir.)
18
- 2008
İkinci Bölüm
Şehir Turizmi’nin Yarını
Yeni turizm ışığında artık kitlesellikten bireyselliğe dönük açılımlar destek görmektedir.
Turizmde çevre, sosyal sorumluluk, sessizlik, yavaşlık ve kısa tatiller öne çıkmaktadır.
Unutulmaya yüz tutmuş gelenekler ve yaşam biçimlerinin yeniden canlandırılması özellikle
Avrupa’nın güneyinde şehir turizmini canlandıran önemli bir yaklaşımdır. İtalyanların
kullandığı ve günümüzün hızlı beslenme tarzına (fast food) bir tepki olarak geli ştirilen
“yavaş yemek” (slow food) girişimi, dünya çapında 80.000’in üzerinde -35.000’i İtalya’da
olmak üzere- destekçisi bulunan uluslar aras ı bir harekete dönüşmüştür. Mutfak mirasının
korunması, yavaşlamak, dinlenmek ve misafirperverlik olguları üzerine kurulu bu “yavaş
yemek” yaklaşımı beraberinde “yavaş şehirler” konseptini getirmiştir. Bu yavaşlama
anlayışının temel hedefleri şunlardır:16
Şehirlerin kendine has niteliklerini ve şehir dokusunu, çevresel politikalar geli ştirip
uygulayarak korumak ve geliştirmek,
Kültürel mirasdan gelen ve bölgeyi di ğerlerinden farklılaştıran geleneksel üretim
tarzlarının korunması, sürdürülebilirliğinin sağlanması,
Şehir kaynaklarından -kültürel miras, tarihi doku, etnik çe şitlilik vb.- kapsamlı bir
biçimde faydalanılmasını engelleyen fiziksel ve kültürel engellerden, önyarg ılardan
kurtulmasının sağlanarak yerel toplumun misafirperverli ğinin sunulması.
Yeni turizm anlayışı şehir turizmini de farklılaştırmaya başlamıştır. Daha önceleri kent
içinde yer alan müze, anıtları, tarihi ve doğal mekanları, çeşitli turistik etkinlikleri kapsayan
“şehir turizmi” artık kapsamını genişletmiştir. Yeni turist artık destinasyonun sabit turistik
ürün ve hizmetlerinin dışına çıkıp yerel kültürle bütünleşmek istemektedir. Deneyimlere ve
öğrenmeye daha açık olan yeni turist özgün olanı yerinde görmek ve yaşamak taraftarıdır.
Artık pazarlama stratejileri ülkelere odaklanmak yerine bölgeleri ve kentler, kasabalar ı ve
köyleri baz almaktadır. Ülke vurgusu yerine daha küçük birimlerde ama derinlemesine
konumlandırma çalışmaları yürütülmektedir. Yerleşim merkezleri büyüklerinden ziyade
sunduğu turistik varlıkları ile öne çıkmaktadır. Örneğin; Arles, Assisi, Auvers-sur-Oise,
Avila, Delft, Fontainebleau, Windsor gibi köyler ve küçük kasabalar, Cannes, Glasgow,
Gothenburg, Krakow, Ljubljana, Nice, Oberhausen, Porto, Pisa, Salzburg, Sevilya gibi
büyük kasabalar ve şehirler, Amsterdam, Barselona, Berlin, Budapeşte, İstanbul, Londra,
Paris, Roma gibi büyük şehirler ve metropoller hep sunduklar ı turistik ürün ve hizmetler ile
bugünkü bilinirliklerini sağlamışlardır.
Kentsel ve bölgesel ölçekteki bu turizm anlayışı için uzun soluklu ve büyük bütçeler içeren
faaliyetler düzenlenmektedir. Örneğin Avrupa’da düzenlenen Mega festivaller ve
faaliyetlerin sayısında bir artış gözlenmektedir. 2006 yılında Viyana’da düzenlenen
Mozartjahr (Mozart Yılı) faaliyetler 30 milyon euroluk, Almanya’da 2002 y ılından itibaren
16
Shaw, S. (2003) Inner city ethnoscapes and cultural tourism: Lessons from Canada and the UK, ATLAS expert seminar
Cultural Tourism Group, Barcelona
19
- 2008
düzenlenmeye başlayan Ruhr Triennale festivali 40 milyon euronun üzerinde bütçelere
sahiptir. Ruhr Triennale festivali dahilinde 2004 y ılında düzenlenen tüm faaliyetlerin %87’si
satılmış, 2002-2004 döneminde 289 faaliyete 117.000 ziyaretçinin kat ılımı sağlanmıştır.
Olimpiyatlar, kongreler, forumlar gibi dünya çap ında organizasyonlar geçmişte turizmin
geliştirilmesi çalışmalarını destekleyen kültürel ve şehirsel gelişimi sağlayan bir araç olarak
kullanılmıştır. 1992 yılında Barselona’da düzenlenen Olimpiyatlarının etkisiyle 2004 yılında
bu şehir ikinci kez büyük ölçekli bir faaliyete ev sahipli ği yapmıştır. 2004 yılında
düzenlenen ve 5 ay süren, 341 milyon euronun harcand ığı Kültürler Evrensel Formu
faaliyetleri kapsamında, 7 milyondan fazla ziyaretçinin şehre çekilmesine hizmet etmiştir.
Bu faaliyetler için şehre 5 yıl süre ile yapılan altyapı harcamalarının tutarı ise 3 milyar euro
olarak hesaplanmaktadır. Formun yapıldığı yılda Atina’da Olimpiyat oyunlarının, Sao
Paolo’da ise UNESCO destekli World Forum’un düzenlendiği düşünüldüğünde
hareketliliğin potansiyel yapısı çok daha iyi kavranabilir.
Son yıllarda özellikle temalar üzerinden şehirlerin turistik niteliklerinin farkl ılaştırılması
sağlanmaktadır. Örneğin, Danimarka’nın Kopenhag şehrinin, tasarımı şehrin
konumlandırılmasında ana tema olarak kullanması, Milan’ın “İtalya’nın tasarım başkenti”
olarak konumlandırılması, Belçika’nın Antwerp şehrini “çağdaş moda tasarımı” teması
üzerinden konumlandırma çalışmaları hep bu amaç dahilindedir. Benzer biçimde
Türkiye’de İstanbul “kültürlerin buluşma noktası” temasını vurgulayan çeşitli kampanyalar
düzenlemektedir. Türkiye’de şehir turizmi denilince akla gelen ilk, çoğu zaman da tek şehir
İstanbul’dur. 2010 yılı kültür başkenti seçilebilecek kadar önemli ve değerli birikime sahip
olan İstanbul’un “şehir turizmi” adına gerçekleştirdiği pazarlama faaliyetleri takdir
görmektedir. (bknz. Ek.16) Ancak cazibe merkezi olu şturulması adına gösterilen bu yoğun
faaliyetler konu turistlere sunulan hizmet kalitesi olunca ayn ı biçimde karşılık
bulmamaktadır.
Türkiye’nin “şehir turizmi” konusunda başarılı olduğunu söylemek zordur. Ancak bunun
temelinde turistlere yönelik yeterli kaynak olmad ığı yargısını savunmak ise imkansızdır.
Özellikle kültürel ve tarihi mirasın beraberinde getirdiği yerel yaşam biçimleri ve bunların
uzantısı olan el sanatları, gelenek ve görenekler gibi bölgeden bölgeye çe şitlilik gösteren
bir dokuya sahip olan Türkiye, bugünün “yeni turist”inin bulmay ı ve yaşamayı arzuladığı
deneyimlerin ötesinde imkanlar sunmaktadır. Örneğin Vitray, Minyatür, Oymacılık, Sedef
Kakma, Seramik, Çinicilik, Bakırcılık, Halıcık, Telkari, Tezhip, Ebru vb. el sanatları kendi
başına çekim oluşturabilecek kadar zengin temalar niteli ğindedir.
Türkiye’de şehir turizminin başarısını engelleyen temel husus varlıkların net bir biçimde
tanımlanmaması (bütünsel bir turizm varlıkları envanteri geliştirilmemiş olması), turizme
dönük geliştirilebilecek ürün ve hizmetler konusunda kentsel ölçekte, kentsel ve
bölgelerarası sinerji imkanlarının değerlendirilememesi ve şehir turizmi adına yerel
toplumda bir “ortak vizyon”un oluşturulamamasıdır.
İstanbul’un sahip olduğu bu cazibe merkezi, çekim noktası olabilme özelliği Türkiye’de
diğer kentlerdeki “şehir turizmi”nin uyandırılması ve pazarlanması adına önemli bir fırsattır.
Örneğin İstanbul’da kurulacak olan MiniaTürk benzeri bir sergi alan ı ile Türkiye’nin tüm
illerinin sahip olduğu niteliklerini vurgulayan tarihi modeller, modern sanat uygulamalar ı ile
20
- 2008
geliştirilecek maketler vb. uygulamalar hem İstanbul’da turistler için yeni bir ziyaret alan ı
oluşturacak hem de diğer illerin tanıtılması ve pazarlanması için bir imkan sunmuş
olacaktır.
Bununla birlikte, Türkiye’de yıl içinde düzenlenen tüm festival ve turizm organizasyonlar ına
tek noktadan erişim imkanı veren, çok dilde hazırlanmış, yerel yönetimler tarafından
sürekli güncellenebilen, interaktif bir veri taban ı uygulamasına internette yer verilmesi de
başka bir öneri olarak sunulabilir. Bu da turistlerin tek noktadan gezi planlar ını yapmalarına
imkan sağlayabilecektir. Bu ve benzeri önerileri içine alan TURBİS projesine, çalışmanın
ilerleyen bölümlerinde yer verilmi ştir.
2.1. Şehir Turizminin Planlanması ve Organizasyonu
Şehir turizminin planlanması; ürün geliştirme, farklılaşma ve imaj oluşturma, pazarlama
modeli seçilmesi, kaynak yönetimi, sürdürülebilirli ğin sağlanması gibi birçok stratejik karar
içermektedir. Bu karar alma sürecinde, merkezi ve yerel yönetimin koordinasyonu,
sahadan doğru verilerin toplanabilmesi, konjonktürel yap ının analizi gibi birçok unsur
etkilidir.
Şehir turizminin örgütlenmesi; merkezde ve yerelde bulunan aktörlerin rollerinin
tanımlanması, yerel halkın süreçte söz sahibi olması, kaynakların en iyi biçimde
kullanılabilmesi ve azami düzeyde verimlilik sağlanabilmesi gibi boyutlarıyla önem arz
etmektedir. Bu kapsamda turizmin planlanması ve organizasyonunda teknolojinin
kullanılması kaçınılmaz bir olgudur. Merkezi bir veri toplama, sorgulama ve izlemedeğerlendirme sisteminin varlığı, planlama sürecinde karar alıcılara çok değerli bilgiler
sunacak ve organizasyonel yapının optimal biçimde kurgulanmasına imkan tanıyacaktır.
Çalışmanın ilerleyen bölümlerinde TURBİS adıyla anılacak sistem önerisi ile bu planlama
ve organizasyon sürecinin en etkin bir biçimde yürütülmesi amaçlanmaktad ır.
Şehir turizminin planlanması sürecinde, bütünleşik kentsel kalkınma politikası yaklaşımının
daha küçük yerleşim alanlarına uygulanarak birimin çevresel bütünsellik içinde özel
yararlar oluşturması desteklenebilecektir. Sürdürülebilirlik kavramının temelini oluşturan
yerel halkın refahı, kültürel mirasın korunması, çevresel değerlerin sonraki nesillere
aktarılabilmesi ilkeleri de uygulamada yer bulacakt ır.
Öğrenen Turizm Bölgeleri Yaklaşımının merkezini; bölgesel ekosistem, güvenlik, beşeri
sermaye ve Kobi’lerin geliştirilmesi gibi yönetişimsel ve sektörün performansını doğrudan
etkileyen unsurlara özel önem verilmesi, aktörler aras ı bilgi akışı ve işbirliklerinin
sağlanması oluşturmaktadır. Bu sebeple planlama ve organizasyon kalitesi do ğrudan
sonuçları etkileyecek düzeyde önemlidir. Yerel halkın, refahına olumlu katkı sağlayacak
biçimde sistemle bütünleştirilmesi, bazı turizm kaynaklarının yerel halk tarafından
karşılanması bu yaklaşımın yerel tarafından sahiplenilmesi, aidiyet duygusunun
yaratılmasına hizmet edecektir.
Sistem içerisinde görev alacak aktörlerin, payda şların net bir şekilde belirlenmesi, her bir
paydaş için iş tanımlarının yapılması, çerçeve programı oluşturulması ve bunun ışığında
çalışma planları ve takvimlerinin hazırlanması planlama sürecinin temel adımları olacaktır.
21
- 2008
2.2. Öğrenen Turizm Bölgelerinin Yapısı Ve Kapsamını Belirleyen Aktörler
Şehir turizminin etkinliğinin arttırılması yoluyla uzun vadeli farklılaştırılmış, dinamik bir imaj
sağlanması sürecinde yer alan aktörler şunlardır:
1. Bölgesel kalkınma organizasyonları (koordinasyon, sektörel departmanlar, kamu-özel
işbirliği)
2. Yerel/Bölgesel kamu kurumları
3. Öğrenim merkezleri (özel ve kamuya ait eğitim ve araştırma kurumları)
4. İş örgütleri (Kobiler, yatırımcılar, yöneticiler, çalışanlar)
5. Yerel sosyal ortaklar (STK’lar, Sendikalar vb)
6. Tüketiciler, yerleşik halk, gönüllüler
7. Turizm tedarikçileri (konaklama sektörü, ikram hizmetleri sektörü, ula şım sektörü, yapı
sektörü, eğlence sektörü, turist rehberlik hizmetleri)
8. Turizm sektöründe yer alan ticari arac ılar (Tur operatörleri, Seyahat acenteleri)
Bu gruplandırma yapılırken dikkate alınan temel olgu, toplumu oluşturan tüm yerel
aktörlerin “sürekli öğrenme” anlayışını destekleyecekleri bir bütünleşik ağ yapısı
oluşturmaktır. Ayrıca “açık koordinasyon” yöntemi ile katılımcı ve şeffaf bir karar alma
mekanizmasının devreye sokulması amaçlanmaktadır.
“Açık koordinasyon yöntemi” Avrupa birliği komisyonu tarafından, ilgili tüm tarafların
politika belirleme ve uygulama sürecine geni ş bir katılım göstermesini gerektiren bir
süreçtir. Şeffaflık ve katılımın ana ilkeleri oluşturduğu bu felsefeye göre, Öğrenen Turizm
Bölgesi kurulması sürecinin ulaşılabilir olması ve olabildiğince farklı tipte yerel aktörün
katılımının sağlanması beklenir.
Planlama ve Organizasyon sürecinde cevap aranmas ı gereken temel sorular şunlar
olacaktır:
Hangi turist tipleri hedeflenecektir?
Turizm hangi ölçekte geliştirilecektir?
Bölgenin taşıma kapasitesi nedir?
Turizmden kimler etkilenecek ve etkileri ne boyutta olacakt ır?
Ülke, bölge veya turistik alanın ekonomisi, toplum, kültür ve çevresi için turizmin
etkileri ne olacaktır?
Yaşam boyu öğrenme anlayışı kent dokusuna nasıl entegre edilecektir?
Sürekli öğrenme hangi aktörler ve hangi uygulamalar ile sürdürülebilir hale
getirilecektir?
Hangi paydaşlar hangi rolleri üstlenecektir?
Yerel halkın turizm döngüsü içinde etkileşimi nasıl arttırılabilir?
Yukarıda yer alan sorulara yanıt verilmesiyle birlikte aşağıda yer alan uygulamaların
başarılı bir biçimde hazırlanması ve uygulanması mümkün hale gelecektir:
-
Stratejik çerceve belgelerinin hazırlanması,
Çalışma programının zaman planı,
Bilgi teknolojilerinden destek alan turizm öğrenme imkanlarının geliştirilmesi,
22
- 2008
-
Saha çalışmalarının geliştirilmesi (eğitim kurumları ile işletmeler arası işbirliği
ağlarının kurulması)
Edinilen deneyimlerin nasıl paylaşılabileceğinin planlanması,
Bölgedeki turizm paydaşlarının listesinin oluşturulması,
Paydaşlar arası potansiyel işbirliği ve ağ yapılarının müzakere edilmesi,
Öğrenim deneyimlerini (en iyi uygulama tecrübeleri, yenilikçi yakla şımlar)
paylaşacaklar ile bu deneyimlerden faydalanmak isteyenlerin tan ımlanması,
Çok sektörlü katılımların koordine edilmesi,
İşlevsel koordinasyonu yürütecek komisyonlar ın kurgulanması.
Özellikle planlama sürecinin verimliliğini etkileyen en önemli unsur tam zamanlı, güvenilir
ve sağlıklı veri akışı olacaktır. Kente ilişkin mevcut durumun resminin çizilmesi,
bölgelerarası mukayeselerin yapılabilmesi, en iyi uygulamaların tespit edilmesi, gelişimin
izlenmesi gibi hususlarda uygulama sahası ve ülkenin diğer bölgelerinden gelen standart
ve sürekli istatistiki bilgiye gereksinim vardır. Bunun için geliştirilmiş ortak veri setlerinin
kullanılması gereklidir. EK
‘da yer verilen TOURMIS uygulamalarının bir benzetimi
(benchmarking) olarak geliştirilen ve çalışmanın ilerleyen bölümlerinde yer verilen TURBİS
modelinin, Ulusal Turizm İstatistik İzleme-Değerlendirme Modülü bu ihtiyaca karşılık gelen
veriyi sağlayacaktır.
Şehir turizminin organizasyonunda görev alabilecek di ğer bir yapılanma da toplum içinden
gönüllülerin tespit edilerek, teşvik edilerek bir “şehrin turizm gönüllüleri ağı”nın
oluşturulmasıdır. Turizm konusunda, yerel kültürel miras, do ğal miras, şehirde düzenlenen
turistik aktiviteler konusunda bilgisi olan, yabanc ı dil bilen, iletişim becerileri yüksek
kişilerin böyle bir yapılanma içinde örgütlenmesi sayesinde ziyaretçilerin şehir kimliğini çok
daha olumlu bir şekilde değerlendirmeleri sağlanabilecektir. Ziyaretçiler yerel kültürle daha
fazla etkileşime girebilecek ve sıra dışı bir destinasyonda bulunmanın keyfini
yaşayabileceklerdir. Bu “şehrin turizm gönüllüleri ağının” oluşturulmasında yerel halkın,
vergi indirimleri gibi çeşitli teşviklerle katılımı arttırılabilir. Ayrıca internette paylaşıma
açılacak “şehrin turizm gönüllüleri veri tabanı” ile turizmin pazarlanması boyutunda önemli
gelişmeler sağlanabilecektir.
2.3. Standartlaşma
Bazı faktörler, turizm endüstrisini sürdürülebilir kalk ınma yaklaşımına doğru sürükleyen
“yönlendiriciler” olarak görülebilir. Bu faktörler: 17
·
·
·
·
·
17
Düzenleyici baskıları arttırmak,
Kaynakların tüketiminde maliyet tasarrufu yapılması yönünde bilinçlenmeyi geliştirmek,
Çevresel kalitenin başarı için hayati olduğunu, turizm mesleğinde çalışanlara ve
işletmecilere aktarmak,
Gelişen turizmin çevre üzerinde olumsuz etkiler yaratabilece ği konusunda, devlet
birimlerinin ve işletmecilerin bilinçlenmesini sağlamak,
Toplumların turizm politikasını yönlendirebilecek kadar güçlere sahip oldu ğuna dair
bilinçlenmeyi arttırmak, yüksek katılım sağlanmasını teşvik etmek.
http://www.akdeniz.edu.tr/muhfak/cevre/coastlearn-r/tourism/strategy.htm
23
- 2008
Şehir turizminde yer alan aktörlerin kimler oldu ğu, bu aktörlerin rolleri, süreçte yer alan
uygulamalarda bağlı kalınması gereken standartların neler olduğunun saptanması başarıyı
doğrudan etkileyecek unsurlardır. Bu bağlamda, verilen hizmetler, tedarik edilen ürün ve
hizmetler, tedarikçilere ilişkin standartların ne olduğu, uygulanacak programlarda hangi
standartlara dikkat edileceği, etik kodların neler olduğu tanımlanmalıdır. Uluslararası
düzeyde kabul gören yönetim ve hizmet kalitesi standartlar ının turizm işletmelerinin kendi
iç yönetimlerinde, öğrenen şehir turizminde rol alan paydaşların yönetiminde, merkezi
istatistik toplama ve işleme süreçlerinin yönetiminde baz al ınarak kıstasların netleştirilmesi
ve yaygınlaştırılması “öğrenen turizm bölgesi” uygulamalarının etkinliği açısından önem
taşımaktadır.
2.4. Coğrafi işaretleme
Kentsel ölçekte markalaşmaya gidilmesinin stratejik önemi çalışmanın önceki bölümlerinde
vurgulanmıştı. Tipiklik, otantik kültürel miras, yüksek ürün kalitesi gibi niteliklerin belirleyici
bir koz oluşturabileceği gerçeği, markalaşma stratejilerine hizmet edecek temel yaklaşım
olan “Coğrafi İşaretleme" konusunu son yıllarda giderek üzerinde tartışılan ve uygulama
alanı bulan bir yapıya kavuşturmuştur.
Fransa, İtalya ve İspanya gibi Avrupa ülkelerinde 100 yılı aşkın bir zamandır uygulanmakta
olan ve ’Appellation d’origine Controle olarak bilinen uygulama Türkiye’de “Co ğrafi
İşaretleme Sistemi” olarak anılmaya başlanmıştır.18
Türk Patent Enstitüsü tarafından19; “Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle
kökenin bulunduğu bir yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren ad
veya işaretler” olarak tarifi yapılan Coğrafi İşaretleme Sistemi’nin temel amacı “leblebi için
Çorum ibaresinin, halı için Isparta ibaresinin, kaymak için Afyon ibaresinin belirli bir
kalitenin işareti olarak ortaya çıkması gibi, coğrafi kaynak gösteren ürünlerin adlar ının
koruma altına alınmasını sağlamaktır.”
Dünyada ismi, yapılış biçimi, üretildiği bölgenin sınırları dahi tescil edilmiş, koruma altına
alınmış pek çok ürün var. Bunlara örnek vermek gerekirse; konyak, şampanya, Bordo
şarabı, rokfor, camembert, parmesan peynirleri en ünlü örnekleri. Bu isimlerin ard ında
çoğu kez bir kent ya da bölge yer alır. Bu da şehir turizminde, yerel öğelerin bir cazibe
aracı olarak stratejik değerini arttırır.
Hem tüketici hem de üreticinin korunduğu coğrafi işaretleme sistemi batı’da şarapçılık
sektöründe başlamış olup zamanla tüm tatların özgün tariflerini denetim altına alınmasına
başlanmıştır. Bu boyutuyla orijinal kültürel öğelerin yerele mahsus olduğu olgusu
desteklenmektedir. Böylece hem özgün tatlara, kültür uygulamalar ı koruma altına
alınmakta hem de standartları korunarak ticari anlamda bilinirliği arttırılmaktadır. Malatya
kayısısı, Van otlu peyniri, Maraş dondurması, Çerkez peyniri gibi binlerce eşsiz ürün de bu
kapsamda kayıt altına alınarak resmi tariflerine uygun kalite belgesi ile denetlenecektir.
18
19
http://www.nikferce.com/modules.php?name=Content&pa=showpage&pid=137
http://www.turkpatent.gov.tr/portal/default2.jsp?sayfa=424
24
- 2008
2.5. Sürekli eğitim
Turizmin bir hizmet türü olması ve bu sebeple çıktıların somut nitelikte olmayışı kalite
ölçümüne dönük göstergelerin tespitini, sürekli ve standart hizmet kalitesi yaratmay ı
imkansız hale getirmektedir. Özellikle turizm hizmetini veren i şgücünün fazla sayıda
bireyden oluşması, bu bireylerin hizmet sunumlarının kontrol edilmesinin ve
değerlendirilmesinin zorluğu turizm işletmesinin bir organizasyon kültürü oluşturabilmesi
adına önemli engellerdir.
Öğrenme süreci, aktörlerin sorumluluklar ının yanında tartışma ve işbirliklerinin ortaya
çıkmasında, esnek ağ yapısı içinde ilişkilerin azalmasının önünde sürekli öğrenme
başarısının ortaya çıkmasında bölgenin gelişmişliğini etkin hale getirir. 20
Turizme konu olan hizmetlerin kalitesinin arttırılması, standartların uygulanabilirliğinin
denetlenmesi ve performans kriterlerinin aktif biçimde hayata geçirilebilmesinde e ğitim
altyapısı önemli bir role sahiptir. Eğitim metodolojisi, eğitim materyalleri ve eğitimin
sürekliliği eğitim kalitesini doğrudan etkilemektedir.
Öğrenen Turizm Bölgeleri yaklaşımında, yaşam boyu öğrenmenin (lifelong learning)
desteklenmesi ve sosyo-ekonomik yeniden yapılanma oluşumlarının nasıl gerçekleştirileceğinin sorgulanabilmesi amacıyla sürekli eğitim uygulamaları yürütülmelidir. Kuruluşların
ve bireylerin sahip oldukları özelliklerini ve yeteneklerini artırmak, bilgilerinin kalitesini
yükseltmek, değişimin doğası gereği bir zorunluluktur. Bu nedenle, ilgili taraflar ın öğrenme
sürecine dahil olmaları için cesaretlendirilmeleri gereklidir. İşte bu noktada birden çok
mecra (ör: uzaktan eğitim uygulamaları vb.) ile desteklenen hayat boyu öğrenme imkanları
sunulmak zorundadır.
Sürekli eğitim ifadesi ile, eğitim uygulamalarının standartlaştırılması, sürekli hale
getirilmesi ve sertifikasyon sürecine önem verilmesi vurgulanmaktad ır. Böylelikle
personelin kendilerini sürekli geliştirmeleri özendirilmiş olacak, uygulamadaki bilgilerin
teorik temelleri zihinlerinde konumlandırılarak sebep-sonuç ilişkilerini kavramaları
hızlandırılacak ve kariyer planlarını daha net bir biçimde tanımlayabilmeleri sağlanmış
olacaktır.
Sürekli eğitim programlarının geleneksel metodlarla birlikte, geli şen teknolojiler paralelinde
mekana ve zamana bağımlı kalmadan “sürekli eğitim”i destekleyen uzaktan eğitim
modülleri ile harmanlanması, iş tanımları ile sertifikasyon süreçlerinin ilişkilendirilerek terfi
sisteminin daha somut bir hale getirilmesi insan kaynaklar ının dinamizmini arttırabilecektir.
Mesleki niteliklerin belgelendirilmesi suretiyle mesleki e ğitimde standardizasyon
sağlanacak, hizmet kalitesinin gelişimi açısından belirlenen nitelikleri gerçekleştirecek,
kazandıracak bir dizi eğitim programı hazırlanmış olacaktır.
Ayrıca geleneksel turizm eğitiminden farklı olarak, “şehir turizmi” anlayışını bir model
olarak benimseyen, sürdürülebilirli ği amaç edinen turizm işletmelerinde insan kaynak20
Stahl T., Schreiber R., (1998) Die Lernende Region, Lokale Netzwerke als Quelle von İnnovation, Isob-Instıtut für SozialWissenschaftliche Beratung, Regensburg, Dezember
25
- 2008
larının sürekli eğitim programlarına tabi tutulması ile birlikte turistlerin ve yerel halkın da
“şehir turizmi” ve o işletmenin “öğrenen turizm bölgesi uygulamaları” konusunda sürekli
biçimde eğitilmesi, programlara katılımlarının özendirilmesi faydalı olacaktır.
2.6. Şehir Turizminin Pazarlanması
Dünya’da bugünkü duruma bakıldığında, halen yürürlükteki tanıtım, pazarlama ve yatırım
politikalarında 3S faktörü yani deniz, güneş, kum (sea-sun-sand) üçlüsünün etkisinin
devam ettiği görülmektedir. 3S faktörü beraberine 3E faktörünü do ğurmuştur. 3E faktörü
(education – entertainment – environment) e ğitim-eğlence –çevreye duyarlı, sürdürülebilir
turizmi ifade etmektedir. 21
Dünya Turizm Örgütü’nün “Tourism: 2020 Vision” ba şlıklı raporunda, 21.yüzyılda turist
zevklerinde kutuplaşmaların olacağı, turistlerin bir kısmının rahatlık ve konfor ararken bir
kısmının da macera peşinde koşacağı, turistlerin henüz keşfedilmemiş yerlere daha fazla
yönelecekleri, uzay turizmi gibi yeni turizm türlerine ve yerlerine ilgi duyacaklar ı ve ürün
geliştirme unsurlarının eğlendirici, heyecan verici ve eğitici olacağı yönünde öngörüler yer
almaktadır. [...] Bir başka deyişle, zamanı beş yıldızlı otel havuzlarının kenarında
güneşlenerek geçirmek yerine, farklı ilgileri tatmin etme arayışlarına doğru bir yönelme
daha fazla benimsenecektir. 22
Yeni turizm anlayışı paralelinde şehir turizmi de sahip olduğu temel uygulamalardan
sıyrılmaya, yeni iç dinamikler geliştirmeye başlamıştır. Önceleri şehir turizmi deyince akla,
kent merkezlerinde yer alan tarihi, sanatsal, do ğal noktaların kısa süreli ziyaretleri, fotoğraf
çektirmek ve hediyelik eşya almak akla gelirken artık bu olgu kabul değiştirmeye
başlamıştır. Yeni turistler kent kimliğini anlamayı ve daha önemlisi kentin değerlerini
yaşamayı talep etmeye başlamışlardır.
Şehir turizminde beklentilerin değişmesiyle birlikte pazarlama stratejilerinin gözden
geçirilerek yeniden yapılandırılması gereği doğmuştur. Kitlesellik arz eden önceki
uygulamalar yerine daha bireye inen, bireysel deneyimlere odaklanan, sürece yerel halk ı
dahil eden faaliyetlerle şekillenen yeni stratejiler geliştirilmeye başlanmıştır.
Öğrenen Turizm Bölgeleri yaklaşımının temelini oluşturan “yaşam boyu öğrenme” olgusu,
pazarlama stratejilerinin de merkezinde yer almaktad ır. Yeni turist profilinin yeni
öğrenmelere açık, yerel ile etkileşim arayan, farklı öğrenme deneyimleri talep eden yönü
bu stratejiyi gerekli kılmıştır.
Pazarlama sürecini destekleyen bir diğer yapılanma da “şehrin turizm gönüllüleri ağı”dır.
Turizm konusunda, yerel kültürel miras, do ğal miras, şehirde düzenlenen turistik aktiviteler
konusunda bilgisi olan, yabancı dil bilen, iletişim becerileri yüksek kişilerin böyle bir
yapılanma içinde örgütlenmesi sayesinde ziyaretçilerin şehir kimliğini çok daha olumlu bir
şekilde değerlendirmeleri sağlanabilecektir. Ziyaretçiler yerel kültürle daha fazla etkileşime
girebilecek ve sıra dışı bir destinasyonda bulunmanın keyfini yaşayabileceklerdir. Ayrıca bilgi
21
22
Küçükaslan, 2007:79
Tanrısevdi A., Çavuş S., Özel İlgi Turizmi ve Özel İlgi Turizmi Kapsamında Kuşadası ve Çevresinde varolan Potansiyel Kaynaklar
Üzerine Bir İnceleme, Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt.14, Sayı:.1
26
- 2008
teknolojilerinin kullanımı ile (internet, gprs, gps, sms vb.) paylaşıma açılacak olan “şehrin turizm
gönüllüleri veri tabanı” ile turizmin pazarlanması boyutunda önemli gelişmeler sağlanabilecektir.
Turist daha destinasyon kararı vermeden bu gönüllüler ile irtibata geçebilecek, merak ettiği soruları
sorabilecek, tur planını ve takvimini şekillendirebilecektir. Bu sayede çok sağlam ve uzun süreli
dostlukların kurulması hızlanacak ve sonuç olarak ağızdan ağıza -veya kulaktan kulağapazarlamadan (word of mouth) azami düzeyde faydalanılmış olunacaktır.
“Öğrenen Turizm Bölgeleri” yaklaşımının başarısını etkileyecek en önemli ayaklardan biri
de TURBİS Projesinde detaylarına yer verilen “Küresel Konumlandırma Sistemi”nin
“Coğrafi Bilgi Sistemi” ile bütünleşik hale getirilmesi sürecidir. “Gezi Planlayıcısı Modülü”,
“Kiosklar” ve “3.Nesil Mobil Teknoloji”ler kullan ılarak “Şehir Turizmi”nin teknolojik altyapısı
kurulacak ve böylelikle turistlere hem gezilerini planlamada hem de sahada zaman ve
maliyet etkinliği sağlayan bilgiler, uygulamalar sunabilecektir. Bu da TURBİS’in Türk
Turizmi’nin Pazarlamasında farklılaşma stratejilerinden biri olarak “Dünya’n ın en yaygın ve
en iyi içeriğe sahip “Turist Mobil Bilgi Sistemi” kurma projesinin hayata geçmesinin
altyapısını oluşturacaktır.
Şehir turizmine ait turist profili ve bazı destekleyici stratejilere aşağıda ve ilerleyen
bölümlerde yer alan TURBİS modüllerinde yer verilmiştir.
2.6.1. Turist profili
Avrupalı şehir turistinin profilinin analiz eden kapsaml ı bir araştırmanın sonuçlarına göre
(ETC, 2005:10):
Şehir turizmi her yaş grubundan turisti çekmektedir. Özellikle 20 ve 30’lu ya şlar arasında
olan grup yoğunlukludur. Daha yaşlı olan turistler (50 yaş üstü) daha fazla kültürel faaliyete
katılma ve şehir gezileri sırasında daha fazla para harcama eğilimindedirler.
Kültür kendi başına en önemli motivasyon taşıyıcısıdır. Tarihi şehir merkezleri, müzeler,
sanat galerileri ve anıtlar şehir turizminin temel çekim noktalarıdır. Kültürel miras,
etnografik yapı sanatsal eserler gibi fiziksel nitelikte olan noktalar temel motivasyon
sağlayıcısı olmasına rağmen özellikle son yıllarda şehir turizminde aranan diğer bir nitelik
mevcut kültürel yapının (yaşam stilleri, gelenekler, günlük yaşam vb.) fiziksel olmayan,
yaşanabilir bölümleridir. Yeni şehir turistleri için şehirleri birbirinden ayıran temel unsur ise
şehrin yerel hayatı, kültürel yapıyı ne denli yaşanabilir bir biçimde sunduğu olgusudur.
Turistler artık bulundukları kültürü yaşayabilecekleri deneyimlere önem vermektedirler.
Kısacası yeni turistler şehrin yaşayan dokusuna, atmosferine daha fazla önem
vermektedir. Uygulamada yaşana temel sorun ise yaşayan kültüre ilişkin geliştirilen ürünler
ile ilgili bilginin oluşturulamaması veya turist tarafından ulaşılabilir hale getirilememesidir.
Şehir turizminde en önemli bilgi kaynağı arkadaş veya aile çevresinden gelen kişisel
tavsiyelerdir. Ancak son yıllarda internetin etkisi de hızlı bir biçimde artış göstermektedir.
Turistlerin büyük kısmı –özellikle daha yaşlı grup- seyahat öncesi ziyaret edecekleri
noktaların kararını vermiş olmaktadırlar. Turistlerin yaklaşık %30’u ise ziyaret edecekleri
noktaları destinasyona vardıktan sonra tayin etmektedirler.
27
- 2008
Şehir turizminde kullanılan temel ulaşım aracı havayollarıdır(%40’ın üzerinde). Turistler
daha çok otellerde konaklamaktadır. En sık yolculuk eden şehir turistleri çocuksuz olan ve
çift gelire sahip olan DINKIES (double income, no kids) olarak adland ırılan sosyo
ekonomik gruptur. Çocuklu turistler toplamın sadece %20’si kadardır. Şehir turistleri şehir
içi destinasyonlara ulaşmak için daha çok yerel ulaşım araçlarını tercih etmekte veya uzun
yürüyüşler yapmaktadır.
Dikkat çeken bir diğer özellik de turistlerin seyahat sıklıklarıdır. Turistler artık eskisi gibi,
toplam yıllık izninin tamamını kullanarak bir defalık seyahat yapmamaktadır. 20-30 günlük
iznini 3-5 kez bölerek değişik ilgilerini tatmin etme çabası içindedir. Bu olgu, özel ilgi
turizminin bundan sonra daha da yo ğunluk kazanacağına bir işarettir.23
Turistlerde artan oranda çevre duyarl ılığı gözlenmeye başlanmış olup bu bilinç sayesinde
turizm sektöründeki yeşil uygulamaları daha fazla destekler hale gelmişlerdir. Artık daha
fazla sayıda turist, tesislerde geri dönüşümlü malzemeler, enerji tasarrufu sağlayan
aydınlatma ve ısıtma-soğutma sistemleri kullanılmasından memnun olmaktadır. Otel
idarecileri misafirlerinin birçoğunun otelin geri dönüşüm çalışmalarına doğrudan katılımda
istekli olduğunu bildirmektedir. 24
Çeşitlendirme türüne yönelik talep özellikleri ve potansiyel tüketicinin beklentilerinin
belirlenmesi, potansiyel tüketici grubunun tespiti ve bunlara yönelik bilgi ve mesajlar ın
ulaştırılması, ekonomik açıdan anlamlı sayılabilecek getiri düzeyine ulaşmaya olanak
tanıyacak bir talep sürekliliğinin sağlanması amaçlarını yerine getirecektir. Ayrıca yerelde
turistlere “çevre duyarlılığı” ve “hizmet değerlendirme” anketleri uygulanarak, mü şteri
tatmini ve programlara katılım oranları ölçülebilecektir. (Ek.9 Eurocity Ziyaretçi Anketi,
Ek.10 Çevre Duyarlılığı Anketi Örneği)
2.6.2. Pazarlamada Farklılaşma Stratejisi
Çevresel, sosyal ve kültürel duyarlılığa dayalı olan “şehir turizmi” konusunda dünya lideri
imajının oluşturulması ve bunun sürekliliğinin sağlanabilmesi adına Türkiye sahip olduğu
coğrafi ve fiziksel altyapı, beşeri sermaye ve diğer üretim faktörleri itibariyle büyük bir
avantaja sahiptir. Bu bağlamda “öğrenen turizm bölgesi ve yaşam boyu öğrenme”
anlayışının toplum, tedarikçiler ve turistler taraf ından benimsenmesi ve farklılaşmaya
dayalı, etkin bir pazarlama stratejisinin desteklenmesi ad ına aşağıda üç farklı öneri yer
almaktadır. Bunlar;
-
23
24
Destinasyonların özgün nitelikleri ile özdeşleşmelerinin sağlanması,
“Şehir Turizm” uygulamalarında pozitif ayrımcılığın yapılacağı “Engelli ve Yaşlı Turistler için
Şehir Turizm” anlayışı,
Bölgelerarası ortak temaların oluşturulması
“Şehrin turizm gönüllüleri ağı” nın oluşturulması
Küçükaslan, 2007:142
Waste Reduction In Hotels And Motels, A Guide For Hotel and Motel Managers, Georgia Hospitality Environmental Partnership, Atlanta
Department of Public Works, March, 1996, pg.9
28
- 2008
2.6.2.1. Destinasyonların özgün nitelikleri ile özdeşleşmeleri
Günümüz turizminde, ülkeler farklılaşma stratejilerinin temeline turistik ürün ve hizmetlerin
çeşitlendirmesini koymaktadırlar. Alternatif turizm türleri geli ştirme gayretine giren ülkeler
özellikle sahip oldukları coğrafi ve kültürel öğeleri kullanarak yeni turizm fırsatları
yaratmaktadırlar. Tarihi, kültürel ve coğrafi anlamda oldukça zengin olan, medeniyetlerin
beşiği olarak ifade edilen, Türkiye bu niteli ğinden yeterli düzeyde faydalanamamaktad ır.
Türk Turizm Pazarlamasının yaşadığı diğer bir zafiyet ise, kentsel ve bölgesel ölçekte
markalaşmanın önemli bir strateji olduğunun tam olarak anlaşılamamasıdır. Bölgelerin
sahip oldukları özel nitelikleriyle öne çıkmaları için yöreye özgü değerlerin yine yöreye
özgün usullerle, uygun mecralarda tan ıtılması uzun vadede bölgenin cazibe kazanmasına
hizmet edecektir. Şekil.11‘de Amerika’nın Maryland eyaletinde bulunan Baltimore kentinde
uygulanan balık konsepti gösterilmektedir. Balık ve yengeç tüketiminin yüksek olduğu bu
şehirde 100’ün üzerinde noktada konumland ırılan bu balık figürleri turistlerin dikkatini
çekmektedir. Şehir geneline yayılan bu modern sanat uygulaması “şehir turizmi”nde
kültürel miras, doğal zenginlikler dışında sonradan eklenen yaratıcı çalışmalarla şehir
kimliğinin, şehir markasının nasıl güçlendirilebileceğine iyi bir örnek teşkil etmektedir.
(Daha fazla örnek için bknz. Ek.5 ) Benzer tarzda uygulamalar ın Türkiye’deki illere de
uygulanması; kentsel ölçekte bir marka imajının oluşturulmasına ve yerel halk tarafından
sahiplenilmesine, kentin turistik ürün çeşitliliğinin arttırılmasına hizmet edecektir. Örneğin
yer fıstığı üretimi ile öne çıkan Osmaniye İli’nin il merkezi ve ilçelerinde konumlandırılacak
fıstık adam konsepti (öğrenci fıstık adam, doktor fıstık adam, madenci fıstık adam, süper
fıstık adam vb. yaratıcı tiplerde) kentin bu özelliğinin bilinirliğini arttıracak, hatırlanma
oranını yükseltecek ve potansiyel turist adaylarının zihninde olumlu bir biçimde
konumlandırılmış olacaktır.
Şekil.11 Amerika’nın Baltimore Kentinde işlenen balık temasına örnekler
Amerika’da eyaletlerin kendine has özelliklerini (tarih, do ğa, turizm, kültür öğelerinin) araç
plakalarında sembollerle ifade etmeleri kentsel ve bölgesel ay ırt edici kimliğin oluşması ve
yanı sıra turizmin pazarlanmasında sıra dışı bir mecra olarak karşımıza çıkmaktadır.
(Şekil.12) Benzer uygulamaların ülkemizde de uygulanması tavsiye edilir. Bu maksatla
yapılan örnek yaratıcı çalışmalar Şekil.13‘de gösterilmiştir. (Daha fazla örnek için bknz.
Ek.6)
29
- 2008
Şekil.12 Amerikan Eyaletlerine Ait Plaka Örnekleri
Kaynak: http://images.google.com.tr/images?um=1&hl=tr&client=firefox-a&channel=s&rls=org.mozilla%3Atr%3Aofficial&q= amerikan+
plaka &btnG=G%C3%B6rsellerde+Ara adresinde bulunan resimler kullanılarak çalışmanın yazarları tarafından hazırlanmıştır.
Şekil.13 Türkiye’de iki ile uyarlanan plaka çalışmaları
(Bu çalışmalar tarafımızca tasarlanarak hazırlanmıştır)
Dünyanın önde gelen şehir turizmi destinasyonları incelendiğinde, bu şehirlerin
ziyaretçilerine; sunduğu aktivitelere katılımını arttırmak, ulaşım vb. hizmetlerden daha
kolay ve düşük maliyetle faydalanmalarını sağlamak için geliştirdikleri şehir kartları olduğu
gözlenmiştir. Bu kolaylaştırma ve maliyet etkinlik fonksiyonu ile bu kartlar hem kentin
promosyonunu kolaylaştırmakta hem de turistlerin destinasyondan azami düzeyde keyif
almalarını sağlamaktadır. Örneğin: Amsterdam kart (I Amsterdam Card) 26 müzeye
ücretsiz erişim, kanal tur ile şehir gezisi, otobüs ve tramvayı ücretsiz kullanım hakkı
veriyor. Araba ile destinasyona varan ziyaretçilere ücretsiz park imkan ının yanı sıra çok
30
- 2008
sayıda restoranda ve turistik faaliyete katılımda normal ücret üzerinden %25 indirim şansı
sunmaktadır. Yine benzer biçimde, New York Kart (NY PASS) 40’un üzerinde aktiviteye
ücretsiz giriş imkanı sunarken 140 sayfalık şehir rehberi İngilizce, Almanca ve İspanyolca
olmak üzere hazırlanan, haritalar, turistik faaliyetler, al ışveriş ve restoranlar için adres
tarifleri, çalışma saatlerini içeren bir şehir rehberini ücretsiz vermektedir.
(Sunulan imkanlar hakkında daha fazla bilgi için bknz. Ek.7 ve Ek.8)
2.6.2.2. “Şehrin Turizm Gönüllüleri Ağı”nın oluşturulması
Farklılaşma stratejilerinden biri de yerel kaynak potansiyelinden faydalan ılarak turizmin
tutundurulması ve halka ilişkiler faaliyetlerinin geliştirilmesidir. Bu amaç için yerel halk
içinden, belirli nitelikleri taşıyan (yerel kültürel miras, doğal miras, şehirde düzenlenen
turistik aktiviteler konusunda bilgisi olan, yabanc ı dil bilen, iletişim becerileri yüksek)
bireylerin bilgilendirilmesi, özendirilmesi ve organize bir biçimde sürece kat ılımlarının
sağlanması gerekir.
Gönüllük esasına dayana bu yapılandırma, öğrenen turizm bölgelerinin oluşturulmasında
bir mihenk taşı niteliğinde olan “ortak vizyon, ortak anlayış” oluşturulması olgusunu
destekleyecek güce sahiptir. Yanı sıra “yaşam boyu öğrenme” felsefesinin toplum ve kent
dokusuna işlenmesinin de bir aracı niteliğindedir.
Altyapının planlanması, gönüllülerin kazanılması, bölgelere ve yetkinliklere göre iş
bölümünün yapılması, sürekli yeni gönüllüler kazanılmasını teşvik çalışmalarının (örneğin,
gönüllülere vergi indirimleri sağlanması vb.) yürütülmesi sürecinde bilgi teknolojilerinin
(internet, gprs, gps, sms vb.) kullanılarak bir “şehrin turizm gönüllüleri veri tabanı”
oluşturulması sağlanabilir. Böylece, turist daha destinasyon karar ı vermeden bu gönüllüler
ile irtibata geçebilir, merak ettiği soruları sorabilir ve bu bilgileri ışığında tur planını,
takvimini şekillendirebilir. Bu da, çok sağlam ve uzun süreli dostlukların kurulmasını
hızlandırarak, ağızdan ağıza -veya kulaktan kulağa- pazarlamadan (word of mouth) azami
düzeyde faydalanılmasını sağlar.
“Şehrin turizm gönüllüleri ağı” organize edilirken şehre gelecek engelli, yaşlı turistlerin de
göz önüne alınarak onlara yönelik gönüllülük programlar ının geliştirilmesi, bunu yaparken
de konu ile ilgili sivil toplum kuruluşlarından destek alınması faydalı olacaktır. Böylece
özellikle şehir turizminin içinde çok da yer bulamayan bu gruba özel paketler geli ştiren bir
destinasyon olma özelliği kazanılacak hem de yerelin misafirperverliği vurgusu yapılarak
diğer rakip destinasyonlardan farkl ılaşılması mümkün kılınmış olacaktır. Bu yapılandırma
her ne kadar gönüllülük esasına dayansa da, gönüllü destek olacak bireylerin çe şitli
masraflarının karşılanması için belirli miktarlarda ödemeler yapılması ve çeşitli vergi
indirimlerinin sağlanması gönüllü katılımları teşvik edecektir. Bunun finansmanı içinde
yerel yönetimler ile çeşitli turizm örgütlerinin destek olucu faaliyetler geli ştirmesi şarttır.
31
- 2008
2.6.2.3. Engelli ve Yaşlı turistler için Şehir Turizmi
Türkiye için stratejik önem taşıyan bir diğer turizm türü de Engellilere ve Yaşlılara Özel
Turizm’dir. Milyonlarca engelli insan özürlerini sebep göstererek tatile ç ıkma isteklerinden
vazgeçmektedirler. Bunun oluşmasına asıl sebep turistik tesislerdeki engellilere özel
donanımların eksikliğidir.
Bu turizm türü özetle herhangi bir bedensel engele sahip insanlara tatil yapma f ırsatlarının
sunulmasıdır. Türkiye’nin rakip ülkelere karşı kullanabileceği oldukça önemli bir farklılaşma
aracı olan bu turizm türüne yönelik, dünyadaki önemli destinasyonlarda bile, yat ırımların
yapıldığından söz edilmez. Bu olgu da, bu turizm türünün bir farkl ılaşma stratejisi olarak
kullanılmasının ne denli isabetli olacağının bir ispatı niteliğindedir.
Sadece Avrupa’da bu turizm türünden istifade etme potansiyeli ta şıyan 130 milyon kişi
olduğu tahmin edilmektedir. Üstelik bu insanların %70’inin sahip olduğu engeller onların
seyahat etmelerine engel teşkil edecek bir nitelik taşımaktadır. Ayrıca şehir turizminde 50
yaş üstü ziyaretçilerin genç yaş gruplarına göre daha fazla aktiviteye katıldıkları ve daha
fazla harcama yaptıkları göz ardı edilmemelidir.
Engelli terimi çok geniş bir kapsama sahip olup akla ilk olarak tekerlekli sandalye
kullananlar gelmekle birlikte işitme sorunu olanlar, görme problemi olanlar, oksijen
desteğine ihtiyaç duyanlar ve daha birçok alt grup mevcuttur. Bu tüketici bölümünün bir
diğer özelliği de özürlü bireye sahip ailelerin seyahat kararlar ını bu bireylere göre
ayarladıkları, yani özürlü bireyin rahat edebileceği destinasyonlara ailece yöneldikleri
gerçeği de dikkate değerdir. Bu unsur da hesaba dahil edilince sadece Avrupa’da bu
tanıma uyan ve yıllık geliri 160 milyar € olan 260 milyon kişinin olduğu tahmin edilmektedir.
Bu denli büyük bir ekonomik güce sahip olmasına karşın, bu tüketici grubuna yönelik
yatırımlar oldukça sınırlı düzeydedir. Örneğin Avrupa Birliği’ne üye ülkelerdeki restoranları
%1.5’i, konaklama tesislerin %6.5’i ve eğlence programlarının %11.3’ü tekerlekli sandalye
kullanıcılarının ulaşabileceği niteliktedir. 25
Mevcut altyapı ve anlayışın yeterli düzeyde olmayışı bu gruptaki potansiyel turistlerin
dolaşımlarında ciddi engellerle karşılaşmalarına sebep olmaktadır ki bu sebeple bu turist
grubunun turizm ve seyahat talebi arz cephesinden bir kar şılık görmemektedir.
Oysa ki, ABD'de, nüfusun azalması üzerine İkinci Dünya Savaşı sonrası reklamlar ve
teşviklerle özendirilen nüfus artışı kampanyasında 1946-1964 yılları arasında doğan ve
Batıda ''baby boomer'' kuşağı olarak bilinenlerin, Avrupa'yı 1968-1972 yılları arasında
saran gençlik hareketine mensup olan ve ''68 ku şağı'' olarak da adlandırılanlar da emekli
olmaya başlamaları ve emekliliklerinde farklı kültürleri tanıma fırsatlarını değerlendirme
istekleri, yaşlı turistleri sahip oldukları satın alma gücü ile çok önemli bir pazar bölümü olarak
anlamlandırma ve onlara özel turistik ürün ve hizmet çeşitlendirilmelerinin yapılması gereğini
ortaya çıkarmaktadır.
Türkiye misafirperverlik geleneğinin toplumda yansıması olan hoşgörü ve anlayış
kapasitesi ve son yıllarda ileri ve yaygın seviyede verilen rehabilitasyon hizmetleri
25
http://ec.europa.eu/enterprise/services/tourism/accessibility.htm
32
- 2008
avantajlarını kullanarak bu pastadan ciddi pay alabilir. Turizm i şletmeleri tesislerine küçük
donanım eklemeleri yaparak ve hedef kitle için önem arz eden ufak detaylar ı
önemsediklerini onlara hissettirecek davran ış modelleri geliştirebilir. Bu kapsamda bu
gruba özel turistik tesisler açılabileceği gibi mevcut tesisler ve ileride yapılması muhtemel
tesislerde belirli standartlar aranarak ülke genelinde bu gruba dahil olan tüm dünya
özürlülerinin sempatisi kazanılabilir ki özürlülere özel önem veren veya bu iddia ile öne
çıkan herhangi bir ülkenin varlığından henüz söz edilemiyor olması, pazardaki boşluğun
anlaşılması adına oldukça anlamlıdır.
Bu stratejide başarılı olunabilmesi için ciddi altyapı standartlarının oluşturulması, turizm
sektöründe çalışanlara bu gruba olan yaklaşımlarını standartlaştırmaları için eğitimler
verilmesi gereklidir. Sonuçta hem fiziksel imkanlar geli ştirilmeli hem de turizm
profesyonellerine hizmet pazarlamasına yönelik eğitimler verilmelidir. Fiziksel ortamın
uygun hale getirilmesi adına yapılabilecek temel faaliyetlerden birkaçı şunlardır:
- Binaların ana girişlerinin engellilerin kullanımına uygun hale getirilmesi,
- Engellilerin kullanımına özel park yerleri ayrılması,
- Resepsiyon, restoran, lobi, bar vb. otel bölümlerine eri şimleri sağlanması,
- Engellilerin kullanımına dönük oda dizaynı ve banyo-tuvalet tasarımları yapılması,
- Şehir içi ulaşımda özel araçlarla destek verilmesi.
Şekil.14 Engellilerin “Şehir Turizmi” Faaliyetlerine Katılması
Kaynak: http://bruno.drivingspecialtiesltd.com/products.htm?prodid=2239&F2=&gid=4404&bcname=bruno / http://www.coachhousecrookham.com/disabled-facilities.htm
http://www.psu.edu/ur/archives/intercom_2000/March23/recreation.html / http://www.vestilmfg.com/products/ldsol/wheelchair.htm
33
- 2008
2.6.2.4. Bölgelerarası Ortak Temaların Oluşturulması
Şehir turizminde destinasyonun çekim gücünü etkileyen temel unsurlar destinasyonun
sunduğu faaliyetlerin kapsamı, farklılığı ve kalitesidir. Bu açıdan bakıldığında, bir
destinasyonun sunduğu yenlikçi ve çeşitliliğe sahip turistik ürünler-hizmetler kentin
turistlerce algılanan hizmet kalitesini belirleyen en önemli unsur oldu ğu çıkarımı yapılabilir.
Bir yerleşim alanının sunabileceği turistik ürün ve hizmetlerin kısıtlı olabileceği ve insan
eliyle sonradan yapılan zenginleştirmelerin de bir sınırı olduğu gerçeği, ziyaretçi
deneyimlerinin arttırılabilmesi noktasında bazı işbirliği programlarının kaçınılmazlığına
işaret etmektedir.
Bölge içinde farklı yerleşim noktaları arasında ve bölgelerarası kurgulanacak, çok noktalı
güzergahları kapsayan, bir anlamda şehrin etkinlik alanının yaygınlaştırılması, küçük
bölgelerin ortak bir tema ile bağlantılı tek bir paket gibi sunulması bölgeyi cazibe merkezi
haline getirebilir ve şehir turizminin başarısını olumlu bir şekilde etkileyebilir.
34
- 2008
Üçüncü Bölüm
TURBİS (Turizm Bilgi Sistemi) Projesi
Dünya Ticaret Örgütü, Kamu sektörünün sürdürülebilir turizmdeki görevlerini şu maddeler
altında özetlemiştir:
-
Çevre ve doğal kaynakların kullanımında koruyucu, tepkici, akılcı, uygulanabilir, eğitici
düzenlemeler ve ölçme metotlarını geliştirmek,
Yapı, inşaat ve diğer altyapı özellikle ulaşım düzenlemelerini yapmak, danışma merkezleri ve
reklam gibi yöntemler kullanarak talep etkileyici önlemler almak,
Turizmle ilgili diğer sektörlerle bağlantılı iş alanlarındaki, çoğulcu destekli aktiviteler ve diğer
ticaret araçlarını kontrol altına almak. 26
Türkiye’de Turizm gelirlerinin arttırılması ve ülkemizin dünya turizm liginde hak ettiği
yerlere gelebilmesi için turizm faaliyetlerinin daha organize bir şekilde planlanması, idaresi
ve kontrolü gerekmektedir. Bu, turizmde sürdürülebilirli ğin sağlanması için hayati bir
öneme sahiptir.
Gelişen teknolojinin artık birincil verileri çok daha kolay ve hızlı bir şekilde toplamaya
altyapı oluşturduğu günümüzde inanılmaz bir veri bolluğundan söz edilebilir. Ancak
standartlaştırılmayan verinin kontrolü ve bilgiye dönüştürülme süreci ise veriyi elde
etmekten çok daha zor bir süreci gerektirmektedir.
Ortak anlam taşımayan bu standartlaşmamış verilerin kurum ve kişilerce etkin bir şekilde
kullanılması da mümkün olmamaktadır. Özellikle merkezi ve yerel planlamacılar uzun
vadeli planlar yaparken anlamlı veri setlerine ihtiyaç duymaktadırlar. Güvenilir ve güncel
nitelikte olmayan ve birbiriyle uyuşmayan veri setleri planlamacıların çalışmalarını
zorlaştırmakta ve geliştirecekleri stratejilerin başarı kalitesini düşürmektedir.
Turist tarafından bakıldığında ise, yerel yönetimlerin turizm bilgi sistemlerinin genellikle
sadece kendi idari alanları ile sınırlandırıldığı görülmektedir. Bu sebeple, birden fazla idari
bölgeyi içeren bir güzergahta gezmek isteyen bir turistin her idari bölge için ayr ı ayrı
araştırmalar yapması gerekmekte olup, bölge bazında verilen bilgilerin aynı formatta
olmaması da böyle bir güzergah planının yapılmasında ciddi bir engel olarak turistin
karşısına çıkmaktadır.
Gerek planlama ve pazarlama stratejisi geli ştirme gerekse turistlere daha iyi bir hizmet
verebilmek için TURBİS (Türkiye Turizm Bilgi Sistemi) Projesi ortak bir veri paylaşım
platformu olarak tasarlanmıştır. Turistlerin istedikleri bilgileri sorgulayabilmelerine, yerel ve
merkezi planlamacıların da sahada gerçekleşen akışları olabildiğince doğru ve ilişkili
veriler ışığında görebilmesine imkan tanıyan bu sistemde birçok bilgi teknolojisinden
faydalanılacaktır. (Şekil15)
26
WTO, 1998, Guide for Local Authorities on Developing Sustaineble Tourism, World Tourism Organization, Madrid, sf.94
35
- 2008
Şekil.15 TURBİS Projesi Modülleri
Sonuç itibariyle Turizm Stratejileri 2023’de vurgulanan ve hayat geçirilmesi planlanan, 27
•
•
•
Araştırma, değerlendirme ve politika oluşturma konularında çalışmalar yapacak İç Turizm
Araştırma ve Yönlendirme,
Sektördeki değişimleri takip ederek yaygın ve örgün turizm eğitim politikalarının ana hatları,
içeriği ve stratejilerinin belirlenmesine yönelik çalışmaların yapılacağı Turizm Eğitimini
Yönlendirme,
Sektörle ilgili istatistik, alan araştırmaları ve ölçümleri bünyesinde toplama, işleme ve
değerlendirme konularında çalışmalar yapacak Ulusal Turizm Veri Bankası Birimleri,
TURBİS Projesi içinde yer alan ve birbiriyle bütünle şik olan modülleri sayesinde uygulama
geçmiş olacaktır. Özellikle Coğrafi Bilgi Sistemi ve Ulusal Turizm İstatistik İzlemeDeğerlendirme Modüllerinin entegrasyonu sayesinde yukar ıda belirtilen Birimlerin
gerçekleştirecekleri faaliyetler TURBİS üzerinden çok daha az maliyet, daha kesin ve
güncel bilgilerle daha kısa sürede yapılabilecektir.
Ayrıca TURBİS üzerinden “Uzaktan Eğitim” hizmeti verecek olan “Sürekli Eğitim Merkezi”
de 2023 Stratejilerinde planlanan Turizm Eğitimini Yönlendirme Birimi’nin yapması
27 Türkiye Turizm Stratejisi (2023) ve Türkiye Turizm Stratejisi Eylem Plan ı (2007-2013), T.C. Kültür ve Turizm Bakanl ığı Yayınları-3085, Ankara
36
- 2008
öngörülen görevlerini, “Gezi Planlayıcısı” modülü içerisinde yer alan “Sanal Tur”, “Mü şteri
İlişkileri Yönetimi” ile “Forum” uygulamalarından gelecek geri bildirimler ışığında
şekillendirecektir.
Sistem’in başarısını etkileyecek en önemli ayaklardan biri de “Küresel Konumland ırma
Sistemi”nin “Coğrafi Bilgi Sistemi” ile bütünleşik hale getirilmesi sürecidir. Bu sayede ortak
veriler ve sorgulamalar hem “Gezi Planlayıcısı Modülü” hem de “Kiosklar” ile “3.Nesil Mobil
Teknoloji” içeriğini zenginleştirecek ve sahada Turistlere çok etkin ve zaman, maliyet
tasarrufu sağlayan bilgiler sunabilecektir. Bu da TURBİS’in Türk Turizmi’nin
Pazarlamasında farklılaşma stratejilerinden biri olan “Dünya’nın en yaygın ve en iyi içeriğe sahip
“Turist Mobil Bilgi Sistemi” olgusunu da hayata geçmesinin altyapısını oluşturacaktır.
3.1. Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemi, haritaların sayısallaştırılarak sorgulara imkan verir hale getirilmesidir.
Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) sürüdürülebilirlik kavramının yaygınlık kazanmaya başladığı
90’lı yıllardan itibaren kentsel hizmetlerin görülmesinde bir araç haline gelmeye
başlamıştır. Bilgi Toplumu Stratejisi 2006-2010 ve 9.Kalkınma Planı CBS’den söz
etmektedir. 28
CBS aracılığıyla yeni stratejiler geliştirilebilir ve uygulamaya konabilir. Örneğin: 29
-
Doğal alanların korunma sınırlar, taşıma kapasiteleri belirlenerek planlama için veri
tabanı elde edilebilir,
Kıyı alanlarının izlenebilmesi, morfolojik, jeomorfoloji analizleri yap ılabilir,
Tarımsal üretimin belirlenmesi, topraksal özellikleri, arazi kullan ım biçimleri saptanabilir
ve izlenebilir,
Su bilgi sistemiyle akarsu, göller, dereler, barajlar, su aboneleri, şebeke, yeşil alanlar,
adalar, binalar, yollar izlenebilir, sorgulanabilir, bak ım-onarım yapılabilir,
Kıyılar, tarım, orman ve konut alanları gibi ekosistemler izlenebilir,
Kirletici ve alıcı ortamlar, atıklar izelenebilir, yeni çözümler geli ştirilebilir,
Sosyo-ekonomik sistem izlenebilir,
İmar değişimleri, yeşil alan azalması izlenebilir ve denetlenebilir.
Bugün’e kadar Coğrafi Bilgi Sistemleri Turizm alanında kullanılmak üzere birçok disiplinde
uygulama alanı bulmuştur. 30 Bunlar:
- Coğrafya
- Çevre çalışmaları
- Planlama’dır.
28
Öztunalı-Kayır, G., Coğrafi Bilgi Sistemi’nden yararlanarak Antalya Kenti İçin Sürdürülebilirlik Projesi Geliştirilebilir,TMMOB Harita ve Kadastor Mühendisleri Odası, Ulusal Coğrafi
Bilgi Sistemleri Kongresi, 2007, Trabzon
29
Güleryüz G., Arslan H., 2001, Doğal Alanların Korunmasında Vejetasyon Mozaiği ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Tekniklerinin Önemi, Ekoloji Dergisi, Cilt 10, Sayı 38, 23-27
30
Giles, W, GIS Applications in Tourism Planning, 2003
37
- 2008
Akıllı Haritalar (Intelligent Mapping) mevcut analog haritalar ın sayısallaştırılması anlamına
gelmektedir. Sistem altyapısına destek veren kurumlar çok sayıda haritayı sisteme girecek
ve sistem kullanıcıları kendi seçtikleri temalara özel haritaları sistem sayesinde
üretebileceklerdir. Böylece özel istek ve amaçlara yönelik, nitelikli ve güncel turizm
haritaları edinebileceklerdir. Özellikle sektörün planlamac ıları planlama kıstaslarına özel
harita sorguları yaparak hedefe dönük planlar geli ştirebilme avantajından istifade
edebileceklerdir.
CBS, turizmin kalkınmasında önemli karar süreçlerinden biri olan “yer seçimi” konusunda
da sisteme girilen farklı türdeki veriler ilişkilendirerek, optimal tercih ve uzun vadeli
planlama konusunda önemli destek sağlayacaktır. Yanısıra, turizmin negatif etkisinin en alt
düzeye indirilmesi amacıyla sosyo-kültürel ve doğal çevreye yönelik uzun vadeli takip ve
değerlendirme süreçleri desteklenebilecek, yerel ve merkezi kurulu şların konu hakkında
üzerlerine düşen görevleri yerine getirmesi sağlanabilecek ve üreticilere yol gösterilmesi,
fiziki ve maddi kaynakların planlanmasında en doğru bilgilere erişimleri sağlanmış
olacaktır. Sistem turistlere ise gezi planları ve rezervasyonlarını çok detaylı bilgiler (video,
sanal tur, sayısal harita sorguları, faaliyet takvimleri vb.) aldıktan sonra yapabilme imkanı
sunacaktır.
Turizm, çevre, sosyo-kültürel ve iktisadi verilerin CBS’nde temel göstergeler olarak
alınarak
turizm faaliyetlerinin kontrolü ve izlenmesinde, planlanan hedefler ile
gerçekleşenler arasında sapma olup olmadığının analiz edilmesinde de etkin bir biçimde
kullanılacaktır.
CBS’nin aktif kullanımında rol alacak taraflar şunlardır:
Turistler: Bütünleşik ve güncel nitelikte her türlü turizm bilgisine tek noktadan eri şebilmekte
ve sisteme yüklenen farklı bilgilerin entegrasyonu sayesinde farkl ı ilişkisel sorgulamalar
yapabilmektedir. Özellikle gezi planlı hazırlaması ve en kısa güzergah seçimlerini yapabilmesi için sistem çok önemli enstrümanlarla destek vermektedir.
Girişimciler, İşletmeler: Erişim sağlayarak sunulan sorgulama hizmetlerinden faydalanabilecek ve sisteme veri girebilecektir. Bu sayede kısa ve uzun vadeli iş planlarını şekillendirebilecek, pazarlama stratejilerini ve taktiklerini çe şitlendirebilecektir.
Yerel ve Merkezi İdare: Ekonomik gelirlerin arttırılması ve turizm faaliyetlerinden süreklili ği
sağlayabilecek faaliyetlerin geliştirilmesi ve planlanmasında sistem verilerinden
faydalanacak ve veri girişi yapabilecektir. Özellikle uzun vadeli ulusal planlar ın
yapılmasında, çok sağlıklı veri setleri ve bunların birbiriyle ilişkilendirilmesi sonucunda
ortaya çıkacak bilgilerden istifade edebileceklerdir.
Coğrafi Bilgi Sistemi hazırlanırken izlenecek temel yöntem ise akıllı haritaların
oluşturulması ve bunlara düzenli ve sürekli olarak güncel verilerle desteklenmesidir.
(bknz. Ek.14)
Etkin bir altyapının oluşturulmasında dikkat edilmesi gereken iki önemli nokta ise sistemin
kapsamının iyi belirlenmesi ve sisteme veri girişlerinin uzman kişiler tarafından ve sürekli
38
- 2008
suretle yapılmasıdır. Bunun için sistemde sorgulanacak bilgilerin kapsamının net bir
biçimde yapılması ve sisteme veri girecek kişilerin görevlendirmelerinin çok dikkatli bir
biçimde yapılması gerekmektedir.
Karar vericiler ve uygulayıcılar karar alma sürecinde doğru, güncel ve çeşitlendirilmiş
bilgiye ihtiyaç duyarlar. CBS’nin turizm kaynaklarını sistematik bir biçimde
envanterleştirilmesi ve eğilimlerin analizinde kullanımına sunması, sahadaki bu ihtiyaçlara
cevap vermektedir. CBS’ye girilecek envanter içeri ğine örnekler aşağıda verilmiştir:
-
Yaşam biçimi, giyim, takı, halk müziği ve danslar,
Yerel tatlar,
Sanat; mimari, müzik, müzik aletleri, el işçiliği,
Fuarlar, şenlikleri festivalleri, kongreler, konferanslar, seminerler,
Kültür; deyimler, sözler, diller,
Kültürel miras, tapınaklar, harebeler, arkeolojik kazılar, tarihi mekanlar.
3.2. Ulusal Turizm İstatistik İzleme-Değerlendirme Sistemi:
TURBİS Projesi’nin en stratejik modülünü oluşturan bu izleme-değerlendirme sistemi
Ulusal bazda toplanacak istatistik veri setlerini toplayarak, bütünle ştirmek, ilişkilendirmek,
değerlendirmek ve istatistiki olarak anlamlı bilgileri sistem kullanıcılarına sunmaktır.
Böylelikle Turizm sektörü kendine özel, anlamlı, çeşitlendirilmiş bilgiler ışığında etkin
stratejik planlar geliştirebilme esnekliğine kavuşacaktır. Yanı sıra sektörde yer alan hizmet
sağlayıcıları kaynakların etkin kullanımı adına bu bilgilerden istifade edebilecek, ürün
çeşitlendirme ve Pazar bölümlendirmesi konularında çok daha sağlıklı karar alma
mekanizmaları geliştirebileceklerdir. Ayrıca net ve ölçülebilir kriterlere dayanan
çalışmalarla, uygulanan turizm politikalarının tutarlılığı değerlendirilebilecektir.
Türk turizminin niteliklerini ve gelişimini gösteren istatistiksel bilgilerin çoğu ödemeler
dengesi, varış sayısı ve gecelik konaklama istatistiklerine dayandırılmaktadır. Bu anlamda
turizmin bir endüstri olarak uygulamada, kendine özel ve çe şitlendirilmiş istatistiksel bilgiler
ürettiğinden bahsedilemez. Bu kapsamdaki anlayışın değiştirilmesi gerektiğini anlatabilmek
için dünya turizm istatistik uygulamalarına yönelik iki kapsamlı örnek hakkında aşağıda
bilgi verilmiştir. Bunlardan ilki “Turizm Uydu Hesabı” ikincisi ise “TourMIS” dir. 31
Bir turizm uydu hesabı, turizm alanında istatistiksel sayman-muhasebeci çatısıdır ve ürün
ve hizmetlerin, uluslararası standartlardaki kavram, tanım ve sınıflandırmalara göre
ölçülmesini sağlar. Ülkeler arasında tutarlı mukayeseler yapma şansı tanır. Bir bütün
olarak tsa bünyesinde turizm endüstrisinin detayl ı üretim hesaplarını ve onların diğer
endüstrilerle olan bağlantılarını, istihdam, sermaye yapısı ve parasal olmayan bazı turizm
bilgilerini barındırır.
Turizm Uydu Hesabının geliştirilmesi turizmin doğru ölçümlenmesi ve diğer iktisadi
sektörler ile karşılaştırılmasına imkan sağlayacaktır. Resmi ulusal istatistik sisteminin üreteceği
uluslararası karşılaştırılabilir nitelikteki güvenilir bilgi sayesinde, turizm endüstrisinin boyutu ve
değerinin doğru biçimde anlaşılması sağlanabilecektir.
31
www.tourmis.info
39
- 2008
Turizm İstatistik uygulamalarına dönük ikinci örnek ise TourMIS sistemidir. TourMIS
Avusturya Ulusal Turist Ofisi tarafından tasarlanmış ve Viyana Üniversitesi İktisadi ve İdari
Bilimler Fakültesi’nde yer alan Turizm Çalışmaları Enstitüsü tarafından geliştirilmiştir.
TourMIS bir pazarlama karar destek sistemi olup turizm endüstrisi ve e ğitim, araştırma
kurumlarını bilginin toplanması, saklanması, işlenmesi ve yayılması sürecinde destekler.
(Bknz. Ek.12 TourMis Arayüzleri)
TourMIS Avrupa Şehirleri Turizmi (European Cities Tourism-ECT) ve Avrupa Seyahat
Komisyonu (European Travel Commission-ETC)’nun sahip oldu ğu veritabanlarına veri
girilmesi ve veri sorgulanması imkanı da vermektedir.
TourMIS İnternetteki tüm kullanıcılara açık bir platformdur. Hali hazırda sistemin 10.000
kayıtlı kullanıcısı vardır. Bu kayıtlı kullanıcıların çoğu Avusturya ve dışından, yetkili turizm
kurum ve toplulukları, turizm danışmanları, şirketler, turizm eğitim merkezleridir. Yaklaşık
olarak günde 1700 üye sistemi kullanmaktadır. 2007 yılı içinde bu üyeler sistemi
kullanarak ayda yaklaşık 13.000 tablo ve grafiğe erişmişlerdir.
Avusturya’da Sisteme dahil olan 1600 belediyenin her biri sahip olduklar ı veritabanı ve
Avrupa’da yer alan 66 şehrin turizm istatistiklerinin bulunduğu veritabanına erişim
sayesinde kullanıcılara:
-
Ortalama konaklama süresi
Mevsimsel doluluk
Pazar payları
Turist profili gibi önemli verileri düzenli olarak izleyebilme şansı vermektedir.
TURBİS Projesi içinde yer alacak İstatistik modülü ile Şehir turizminin pazarlanması ve
ürün geliştirilmesi sürecine kavramsal bir çerçeve oluşturulması, kantitatif bir veri envanteri
oluşturulması, veri setleri arası ilişkilerin sorgulanması, dönemler arası değişimlerin,
eğilimlerin tespit edilmesi mümkün hale gelecektir. Bu amaçla geli ştirilecek veri setleri
ışığında aşağıdaki sorulara cevap bulunmuş olacaktır:
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
Ortalama konaklanan gece sayısı,
Farklı ziyaretçilerin temel motivasyonlarının neler olduğu,
Karar alma süreci ve satın alma sürecine etki eden unsurlar,
Şehrin imajı ve atmosferinin nasıl algılandığı,
Temel eğilimler ve yeni fırsatların neler olduğu,
Tercihlerdeki değişimler ve bunların muhtemel nedenleri,
Şehirler arası mukayese (kıyaslama ve metaforlar yoluyla),
Bölgeler arası ortak faaliyet taleplerinin tespiti,
Altyapı problemlerinin (yerel ulaşımın gelişme düzeyi) neler olduğu,
Pazarlama problemlerinin neler olduğu,
Özellikli ürünlerin rolü, etkinliği (şehir kartları)
Ortalama harcama tutarları ve turizm gelirinin coğrafi dağılımı,
Bilgi kullanım oranı, turizm bilgisinin erişilebilirlik (turistler, yerel halk, paydaşlar)
Yinelenen ziyaret ortalamaları
Güvenlik algısı ve turist tatmin indeksinin düzeyi vb.
40
- 2008
İstatistik modülünün hayata geçirilebilmesi “Öğrenen Turizm Bölgesi” oluşturma
yaklaşımının başarıya ulaşabilmesi için hayati öneme sahiptir. Çünkü bölgede şehir
turizmine ilişkin güvenilir ve tam zamanlı veri akışı, şehir turizminin planlanması ve
organizasyonu için önemli stratejiler geli ştirilmesini sağlayacak, aynı zamanda da yerelin
sürece katılımını hızlandırırken turistlerin bölgenin hizmet kalitesini artt ırmaya yönelik bu
faaliyetleri tatmin düzeyini olumlu etkileyebilecektir. Bu modüle sa ğlıklı veri aktarımı için
standart veri formlarının oluşturulması (Örnek anket formları için bknz. Ek.9 Eurocity
Ziyaretçi Anketi, Ek.10 Çevre Duyarlılığı Anketi) ve turistik tesisler ile yerel yönetimlerin
bunları ciddi ve düzenli şekilde sisteme girmeleri gerekmektedir. Bunlara ilave olarak
haftalık ve aylık olmak üzere, toplanan verilerin analizinin yap ılması ve raporların tüm
paydaşların kullanımına açılması bilgiye dayalı (knowledge based) bir toplum kültürü
yaratılması adına önem taşımaktadır.
İstatistik Modülü içinde yer alacak diğer bir sistem de ilişkisel veri tabanı yönetimin
yapılacağı müşteri ilişkileri yönetimi sistemidir. Bu sistem sayesinde turizm işletmeleri ve
yerel yönetimlerin periyodik olarak girecekleri veriler merkezde (Devlet Planlama Te şkilatı
veya Türkiye İstatistik Kurumu olabilir) veri ambarlarında biriktirilecek ve ilişkisel sorgulara
tutularak anlamlı bilgiler edinilebilecektir. Bu sayede mevcut turist profili, tüketim
davranışları hakkında çok değerli çıkarımlarda bulunulabilecek ve bire bir pazarlama
faaliyetlerine girişilerek turiste özel ürün ve hizmetler geli ştirebilmek mümkün olacaktır.
Sistemin MİY bölümünün yanıt arayacağı sorular aşağıda belirtilmiş olup bu sisteme
detaylı turist bilgilerine yönelik soruları içeren standart bir anket formu ile destek
verilecektir. Geliştirilecek yeni anket formları vasıtasıyla aşağıdaki sorulara yanıt alınması
planlanmaktadır:
-
Turist parasını biriktirmek ya da başka bir ürün-hizmet almak yerine niçin seyahat
etmeyi tercih etmiş? (ana motivasyon unsuru)
Kişi ne türde bir deneyim arzulamakta? (genel tatmin unsurlar ı)
Ne tip ürünler veya deneyimlere ilgi duyuyor?
Kişinin önceki gezi deneyimleri nelerdir?
Kişinin finansal kapasitesi ne düzeydedir?
Hangi dilleri konuşabilmektedir?
Ne tür turizm bilgilerine ihtiyaç duyuyor?
3.3. 3. Nesil Mobil Teknolojiler:
3.nesil iletişim teknoloji sayesinde turistler güzergahlar ı üzerindeki gezi noktaları hakkında
çok daha doyurucu bilgiler alabilecek, deneyimlerini forum üzerinden dünyayla
paylaşabilecektir. Ayrıca güzergah üzerindeki turizm işletmeleri de turistlere özel
mesajlarla işletmelerini birer cazibe merkezi getirebilme şansına kavuşabilecektir.
CBS’nin aktif olarak kullanılmaya başlanması ile birlikte turistlerin gezimlerini daha güvenli
bir biçimde yapmalarının altyapısı kurulmuş olacaktır. Coğrafi Bilgi Sistemi ile entegre hale
getirilecek Küresel Konumlandırma Sistemi (GPS) yoluyla, turistler gezimleri sırasında bir
tur rehberine ihtiyaç duymadan yönlerini bulabilecekler, gezecekleri yer hakk ında
öncesinde ve gezi sırasında anlık bilgiler (Faaliyetler takvimi (konser, sergi, festival,
41
- 2008
kongre, sempozyum, konferans, fuar, şenlik vb.), Konaklama-ulaşım imkanları, Bölgesel
mutfak ve hizmet veren tesisler, Sağlık hizmetleri, Tamir hizmetleri, Kiralama (araba,
karavan, tekne, ev, kamp malzemesi, dal ış takımları vb.) alabileceklerdir.
Ayrıca zamanla oluşturulacak Turizm İzleme-Değerlendirme Sisteminin veritabanı sayesinde turistin kişisel niteliklerine özel ürün-hizmet pazarlamas ı yapılabilecektir. Pazarlamada “çapraz satış” olarak adlandırılan teknik sayesinde turistin satın alma davranışlarına
uygun ve önceki alışverişleriyle ilişkili diğer ürün ve hizmetlerin pazarlanması mümkün
olabilecektir. Bir anlamda bu modül MİY modülü ile bütünleştirilerek birebir pazarlama
faaliyetlerinin alt yapısı kurulmuş olacaktır.
Ülke sathında Coğrafi Bilgi Sisteminin aktif hale gelmesi ile birlikte Küresel Konumlandırma
Sistemleri birçok uygulama alanı bulacaktır. Örneğin, ticari taksilerde turistlere hizmet
edecek GPS donanımı bulundurularak turistler dil sorunu olmadan gitmek istedikleri yeri
seçebilecekler ve sistem hedefe giden en kısa yolu taksi şoförüne ve turiste gösterecektir.
Böylece hem kötü niyetli uygulamalar engellenmi ş hem de turistlere iletişimde daha rahat,
güvenli ve sorunsuz bir ortam sağlanmış olacaktır.
3.4. Gezi Planlayıcı ve Sanal Tur
Doğrudan etki etmeleri ve destinasyonun anla şılan imajını desteklemeleri bakımından web
siteleri yoluyla turistlere sanal tecrübeler ya şatılabilmektedir. Üstelik bu deneyim, web
sitesinin interaktif olduğu durumlarda daha büyük bir etki yaratmaktad ır. 32
Bu modül, rezervasyon öncesi gezi planlarının kapsamını belirlemeye çalışan ve farklı
destinasyonlar için farklı kurumlardan rezervasyon yaptırma sorunu yaşayan turistler için
düşünülmüştür. Kullanıcının bu modül sayesinde gezilerini kapsayan konaklama-ula şımaktivitelere ilişkin imkanları tek noktadan sorgulamaları ve aynı sistem üzerinden seçtikleri
kombinasyonlara ilişkin rezervasyonları tek seferde yapabilmesi sağlanacaktır. Bölüm
sonunda belirtilen “ikincil konutlardan” faydalanabilme sistemi de yerel konaklama kapasitesini arttırabilecektir.
Ayrıca modülle turistler gezi planları yapmadan önce, karar verme sürecinde, bölgedeki
güzergahlarda yer alan önemli ziyaret merkezlerinin 3 boyutlu halini bilgisayarlar ından, cep
telefonları veya cep bilgisayarlarından izleyebilecek ve sanal bir deneyim elde
edebileceklerdir. Sonuç itibariyle “şehir turizmi” anlayışının taşıdığı özgünlük olgusu, tur
planlama dönemine de yansıtılarak sektörün çok uluslu tur operatörlerine ba ğımlılıktan
kurtulabilmesi için bir adım atılmış olacaktır.
Tüketiciye tek noktadan hizmet verilmesi, sanal bir deneyim ya şatılması destinasyonların
çekiciliğini arttıran bir faktör olarak rezervasyonlar ın sayısı ve süresini olumlu bir şekilde
etkileyebilecektir.
Turizm ürünleri satın alma öncesi doğrudan test edilebilir bir niteliğe sahip olmadıklarından
ürün kalitesi hakkında bir ön değerlendirmede bulunmak imkansız gibidir. Bunun için
32
Cano, V.; Prentice, R. (1998) Opportunuties for endearment to place through electronic “visiting”: WWW homepages and the tourism
promotion of Scotland. Tourism Management, 19(1), 67-73
42
- 2008
tüketicilerin karar alırken dolaylı veya sanal tecrübelere güvenerek hareket etmeleri
gereklidir. 33 Diğer kişilerin tecrübeleri bu karar alma sürecine rehberlik etme ad ına önemli
ve değerli bilgilerdir. 34
Intelliseek adlı kurum tarafından yapılan bir araştırma sonucuna göre tüketiciler kulaktan
ağıza tavsiyelerden radyo ve televizyondaki reklamlara oranla %50 daha fazla
etkilenmektedirler. 35 Yine BIGResearch’un 2005 raporuna göre WOM’un sat ın almaya olan
etkisi TV radyo internet ve yazılı basından çok daha fazladır. Araştırmaya göre satışı
artırmanın en iyi yolu WOM’dur. Ayrıca Keller Fay Group’un araştırmasına göre ABD’da
her gün insanların arasında markalar hakkında 3.5 milyar konuşma geçmektedir, bu
konuşmaların %92’si de internet üzerinden gerçekleşmekte, başka deyişle yüz yüze
olmayan görüşmelerin tutarı bu kadardır. 36
Bu dinamikler dikkate alınarak, sistemin bu bölümünde Türkiye’de turizm hizmeti almış
kişilerin alma potansiyeli taşıyan kişilerle iletişiminin sağlanması ve turistlerin Türkiye
seyahatleri sırasında edindikleri deneyimleri paylaşmalarına imkan verilmesi
düşünülmüştür. Böylelikle gezi planı yapan potansiyel turistlerin destinasyon noktalar ına
olan ilgi ve isteklerinin arttırılmasında bu tecrübe paylaşım platformundan faydalanacakları
beklenmektedir. Forum bölümü ile, standart web forumlar ının temel yapısını taşımakla
birlikte kolaylıkla video ve fotoğraf eklenebilecek bir yapıda oluşturulacaktır. Günümüzde
çok popüler olan youtube video paylaşım sitesi örnek alınarak hazırlanacak arayüzler
sayesinde turistler deneyimlerini sevdikleri ve tüm dünya ile payla şma fırsatını
bulacaklardır. Bu modülde video ve fotoğraf ekleme, yorum ekleme, yorum puanlama gibi
eklentilere de yer verilerek sistem etkileşimli bir yapıya kavuşacaktır.
Forum’un bir diğer beklenen faydası da, planlamacıların bölgelerinde ve ülke genelindeki
turizm hizmetlerinin kalitesini yükseltme adına yeni stratejiler geliştirmek, işletmeler oto
kontrol mekanizmalarını destekleyebilmek için forumdan geri bildirimler sa ğlayacaktırlar.
Gezi Planlama modülünü oluşturan belki de en önemli sistemlerden biri, özellikle
Türkiye’de atıl durumda bulunan ikincil konut potansiyelinden faydalan ılması ve şehir
turizmine kazandırılmasını amaçlayan “yerel konaklama imkanları sistemi”dir. Bu sistem
sayesinde yerleşim merkezinde ikincil konut olarak (yazlık, yaylalık veya kiraya verilen
ikinci konutlar) bulunan konaklama imkanlarının turistlere sunulması, bu sayede hem
alternatif ve esnek zamanlı konaklama şansı verilmesi hem de turistlerin yerle kültürle
bütünleştirilmesinin önü açılmış olacaktır. Yerel anlamda ise yerleşik halkın atıl vaziyette
duran (kışın yayla evleri ve yazlıklar gibi) konutlarından gelir getirici bir biçimde istifade
etmeleri sağlanmış olacaktır ve şehrin talep edilen konaklama imkanları için büyük sabit
yatırımlar yapmasına, kent dokusunu bozabilecek altyapı düzenlemelerine gitmesine gerek
kalmayacaktır. Bu sistemin başarıya ulaşabilmesinin temelini ise tek noktada konaklama
imkanlarının sorgulanabilmesi ve rezervasyonunun yap ılabilmesi ve konut kiralama
süreçlerinin kiralayan turist ile mülk sahibi yerel halk ı karşılıklı koruyan sağlam bir hukuki
33
Liu, S. : A Theoretic Discussion of Toursim e-Commerce In: Proc. Of the 7th Int’l Conf. On Electronic Commerce (ICEC’05), Xi’an,
China, ACM Press, 2005)
34
Bogdanovych, A., Berger, H., Sierra, C., Simoff, S.: Travel Agents vs. Online Booking: Tackling the short comings of nowadays online
tourism portals. In: Proc. Of the 13th Int’l Conf. On Information Technologies in Tourism (ENTER’06), Lausanne, Switzerland, Springer,
2006
35
http://www.businessweek.com/the_thread/blogspotting/archives/2005/11/power_of_word_o.html
36
http://www.theblognote.com/womword-of-mouth-bir-pazarlama-yontemimidir-etkilimidir.html
43
- 2008
düzen ve kullanım standartları ile güven altına alınabilmelerine bağlıdır. Bu noktada da
özellikle yerel yönetimlerin etkin bir biçimde sürece kat ılmaları gerekmektedir.
3.5. Uzaktan Eğitim (Sürekli Eğitim Merkezi) Modülü:
Turizm Stratejileri 2023’de belirtilen : “Sektördeki de ğişimleri takip ederek yaygın ve örgün
turizm eğitim politikalarının ana hatları, içeriği ve stratejilerinin belirlenmesine yönelik
çalışmaların yapılacağı Turizm Eğitimini Yönlendirme Birimi” kurulması yönünde yer alan
teklifin temel amacı Turizm merkezlerinde verilen hizmetin kalitesinin standart hale
getirilmesi ve sürekli olarak kalite seviyesinin ölçülmesi ve takip edilmesidir.
Turizm hizmetlerinin bir standarda kavuşturulabilmesi için de ortak metot ve ölçü
araçlarının geliştirmesi ve kullanımının yaygınlaştırılması gerekmektedir. Bu noktada
TURBİS “Uzaktan Eğitim Modülü” sayesinde sektörde istihdam edilen herkese, uzmanl ık
alanı ve kıdemine uygun içeriğe sahip eğitimler sunacak ve kullanıcılarının mekana ve
zamana bağlı kalmadan sürekli eğitim alabilmelerinin önünü açacaktır. Ayrıca bu modül
sayesinde başarı performans ölçümleri yapılabilecek, yeterlilik testleri sayesinde
istihdamın sahip olduğu yetenekleri geliştirmeleri motive edilecek ve yönlendirilebilecektir.
Yanı sıra uluslar arası standartlar paralelinde eğitim standartları oluşturulacak ve
sertifikasyon süreci çok daha güvenilir ve etkili bir platform üzerinden desteklenebilecektir.
Modülün Teknolojik altyapısı sayesinde de hem eğitim içeriği geliştirilerek öğretme süreci
daha etkin hale getirilecek hem de geleneksel e ğitim metotlarının mekan, zaman ve
ekonomik maliyetlerine göre ciddi tasarruf sa ğlanmış olacaktır.
Sonuç itibariyle, Mesleki niteliklerin belgelendirilmesi suretiyle mesleki e ğitimde
standardizasyon sağlanacak, hizmet kalitesinin gelişimi açısından belirlenen nitelikleri
gerçekleştirecektir.
Bu modülün tasarımında başarı göstermiş bir uygulama olan Massachussets Institute of
Technology Üniversitesi’nin “OPEN COURSE” adındaki web tabanlı uzaktan eğitim sistemi
kılavuz olarak alınacaktır. 37
37
http://ocw.mit.edu/OcwWeb/web/home/home/index.htm , Massachussets Instıtute Of Technology University, Open Course
44
- 2008
Sonuç Yerine: “Öğrenen Turizm Bölgeleri Yaklaşımı”nın “Şehir Turizmi”ne adapte
edilmesi için izlenecek yol haritası :
Şehir turizminin, yaşam boyu öğrenme anlayışı merkezli bir öğrenen turizm alanı haline
getirilebilmesi için başarılması gereken temel adımlar şunlardır:
1.
Kent ve yakın çevredeki destinasyonların sahip olduğu; kültürel, doğal, tarihi,
sanatsal varlıklara ilişkin bir envanterin oluşturulması,
2. “Yaşam boyu öğrenme” felsefesini alan ve tüm toplumu kapsayan bir ö ğrenme
döngüsünün oluşturulması, paydaşların ve rollerinin tespit edilmesi,
3. Kavramsal bir çerçeve oluşturularak sürekli öğrenme programlarının içeriğinin ve
çalışma takviminin belirlenmesi,
4. Şehir turizmine ilişkin politikaların belirlenmesi, geliştirilmesi ve uygulanması sürecini
kapsayan, şeffaf ve katılımcı bir planlama platformunun oluşturulması, (yerel
yönetim, yerel insiyatif profesyonel i ş çevreleri, stklar )
5. Şehir turizmi ve yerel ekonomi arasında bağlar kurulması,
6. Yerel üreticilerin, perakendecilerin tedarik zincirine dahil edilmesi,
7. Yerel çiftçiler ile ticari bağlar oluşturulması,
8. Yerel işgücünün istihdamına öncelik verilmesi ve sürekli öğrenme uygulamalarının
desteklenmesi,
9. Turiste sunulan turlara, paketlere otantik ya şam unsurlarının eklenmesi,
10. Turistlerin yerel ekonomiye olan katkısını arttıracak harcamaların teşvik edilmesi,
çeşitlendirilmiş ürün ve faaliyetler geliştirilmesi,
11. Bölgesel ve bölgelerarası işbirliği ağlarının, ortak temaların oluşturulması
12. Bölge içinde, bölgelerarası ve bölge dışında gerçekleşen “en iyi uygulamaların” takip
edilmesi, öğrenme sürecine konu edilmesi, ve kıyaslama (benzetim-benchmarking)
yoluyla yerele adapte edilmesi.
Adım 1. Kent ve yakın çevredeki destinasyonların sahip olduğu; kültürel, doğal,
tarihi, sanatsal varlıklara ilişkin bir envanterin oluşturulması,
Şehir Turizmini, kentin sahip olduğu varlıkların pazarlanabilmesi süreci olarak tanımlamak
mümkündür. Sahip olunan varlıkların (kültürel-doğal-tarihi miras, modern sanat
uygulamaları, kültürel aktiviteler, yerel yaşam biçimi vb.) rekabet ortamında en iyi biçimde
tutundurulabilmesinin ilk koşulu da öncelikle bu varlıklara sahip olunduğunun farkına
varılmasıdır.
Yapılan saha uygulamasında da (Pozantı İlçesinde düzenlenen yapılandırılmış mülakata
göre) görülmüştür ki, Türkiye’nin şehir turizmine kaynak yaratma anlamında bir sorunu yok
iken, mevcut ve potansiyel turizm kaynaklarının varlığının bilinirliği ve bunların kullanılarak
yeni ürünler geliştirilmesi hususunda ciddi sıkıntıları vardır. Bu sebeple ilk aşamada bölge
ve yakın çevreye ilişkin turistik kaynakların kayıt altına alınması zorunludur. Bu aynı
zamanda bilgi toplumuna (knowledge based) geçi şin bir gereğidir. Böylece planlama,
organizasyon ve ürün geliştirme safhalarında etkinlik sağlanabilecek, şehir turizminin
pazarlamasında yaşanan birçok sorun ortadan kaldırılmış olacaktır.
45
- 2008
Adım 2. “Yaşam boyu öğrenme” felsefesini baz alan ve tüm toplumu kapsayan bir
öğrenme döngüsünün oluşturulması, paydaşların ve rollerinin tespit edilmesi,
Çalışmanın önceki kısımlarında yer verilen “Öğrenen Turizm Bölgeleri” yaklaşımının
temelini “yaşam boyu öğrenme” anlayışı oluşturmaktadır. Toplumu oluşturan tüm yaş ve
sosyoekonomik grupların sürekli eğitimini, etkileşimini ve deneyimlerin paylaşılmasını esas
alan bu süreçte yerel halkın yanı sıra; yerel ekonominin aktörleri, sivil toplum örgütleri,
eğitim ve araştırma kurumları, yerel yönetimler bulunmaktadır. Bu aktörler arasında
öğrenme süreçlerini kapsayan bir döngünün yap ılandırılması ve bunun da
sürdürülebilirliğinin sağlanması şarttır. Yıl içine yayılan, tüm yaş gruplarını kapsayan,
sektörler arası işbirliğini destekleyen, eğitim-araştırma kurumları ile profesyonel iş
çevresinin ortak programlar geli ştirebildiği böyle bir çevrimin başarısı “şehir turizmi”nin
uzun vadede gelişimini doğrudan etkileyecek niteliktedir. Bu maksatla;
-
Yaşam boyu öğrenme stratejilerinin geliştirilmesi için kapsamlı, tutarlı ve kolay anlaşılır
bir çerçeve programı oluşturulmalı,
Şehirde “öğrenme kültürü”nün altyapısı tasarlanmalı,
Kurumlar ve örgütler arası ortaklık altyapısı kurulmalı,
var olan öğrenme fırsatları geliştirilmeli ve erişim imkanları, ortamları arttırılmalı
(uzaktan eğitim, sertifika programları, meslek edinme kursları vb.),
Okuldan işe geçiş imkanları, okul-sektör işbirlikleri yaygın hale getirilmeli,
Toplumda sunulan farklı tipteki (formel, informel ve iş başı eğitim) öğrenme
imkanlarının ve yaklaşımlarının koordinasyonu sağlanmalı, tek merkezden planlanma
ve tanıtımı yapılmalı,
İstihdam ve eğitimi kapsayan ve her düzeyde, sektörler aras ı ağlar oluşturulmalı,
Yaşam boyu öğrenme anlayışının toplum tarafından kabulü için yoğun tutundurma
faaliyetleri gerçekleştirilmeli, medya desteği ile sosyal içerikli programlar hazırlanmalı
ve sunulmalı,
Farklı sosyo-ekonomik, eğitim düzeyi ve yaş grubundan bireyin katılımını sağlamak
üzere, esnek ve çeşitlendirilmiş eğitim içerikleri, ortamları geliştirilmelidir.
Adım 3.Kavramsal bir çerçeve oluşturularak sürekli öğrenme programlarının
içeriğinin ve çalışma takviminin belirlenmesi,
Sürekli öğrenen bir turizm şehri oluşturma sürecinde, paydaşların belirlenmesi ve bunların
rollerinin bir döngü şeklinde tanımlanmasının ardından bir kavramsal çerçevenin
oluşturulması gereklidir. Bu “Öğrenen Turizm Bölgeleri” olgusunun devaml ılığını
sağlayacak bir mihenk taşıdır. Bu sayede paydaşlar arasında etkileşimi arttıracak yeni
yapılanmaların, ortak programların altyapısı tesis edilmiş olacaktır. Ayrıca sahada
yapılacak swot analizi çalışmaları ışığında hangi gruplara (yaş, eğitim vb. gruplar), hangi
eğitim programlarının uygulanmasının uygun olacağı, öğrenme sürecinde hangi aktörlerin
ve hangi mecraların kullanılacağı, deneyimlerin-en iyi uygulamaların nasıl
yaygınlaştırılacağı, çalışma takvimi gibi “yaşam boyu öğrenme” anlayışını somutlaştıran
çıktılar elde edilebilecektir.
46
- 2008
Adım 4.Şehir turizmine ilişkin politikaların belirlenmesi, geliştirilmesi ve
uygulanması sürecini kapsayan, şeffaf ve katılımcı bir planlama platformunun
oluşturulması,
Turizme ilişkin planlamaların yapılması sürecinde yerel yönetimlerin, açık yönetim
ilkesinden hareketle koordine edici bir karakterde; yerel halk, sivil toplum örgütleri ve
profesyonel iş çevrelerini içine alan bir örgütlenmeyi yönetmesi gerekmektedir. Şeffaflık ve
katılımcılığın esas alınacağı bu koordinasyon sürecinde, yerel halkın olabildiğince aktif rol
üstlenmesi ve yerel kapasiteden azami düzeyde faydalan ılması arzu edilmelidir. Bu,
yaşam boyu öğrenme anlayışının topluma adapte edilmesinde bir hızlandırıcı olan
“etkileşim”in yaratılmasını sağlayacaktır.
Adım 5. Şehir turizmi ve yerel ekonomi arasında bağlar kurulması
Turistik tesisler yerel küçük ve orta büyüklükteki i şletmelerden, zanaatkarlardan doğrudan
alımlar yapabilir, daha etkileşimli deneyim imkanları sunulabilir, fiyata dayalı olmayan ve
ürün farklılaştırma esaslı pazarlama stratejilerinin etkinliği arttırılabilir. Ayrıca yerel toplum
ile çalışılması yerel doğanın, kültürel mirasın korunması konusunda farkındalık ve
hassasiyetin sürekli hale getirilmesi adına etkili olacaktır. Bu da sürdürülebilir turizm
anlayışının kabul görmesi ve gereklerinin yapılması için hızlandırıcı bir etki sağlayacaktır.
Adım 6. Yerel üreticilerin, perakendecilerin tedarik zincirine dahil edilmesi
Ulaşım, konaklama, yemek, tur programları gibi ana hizmetleri oluşturan çok sayıda ara
ürün ve hizmet, turizm kalitesini doğrudan etkilemektedir. Donanım (mobilya, dekorasyon
vb.), Hizmetler (güvenlik, çiçek, animasyon vb.), Mutfak (Meyve, sebze, et ürünleri,
baharat, süt vb.), Bakım-onarım (boyama, sıhhi tesisat, elektrik tesisatı vb.) gibi ürün ve
hizmetlerin organize bir biçimde doğrudan üretilmesi veya tedarik edilmesi turizm tesisinin
turist tarafından algılanan hizmet kalitesinin belirleyicileridir. Turizm i şletmelerinin bu tür
ürün ve hizmetleri yerelden tedarik etmek yoluyla baz ı avantajlar sağlayabilir. Örneğin:
-
sunduğu ürün ve hizmetler ile işletmeyi farklılaştırarak güçlü bir marka imajı
oluşturulması
yerel toplumun katıldığı faaliyetlerin arttırılması ile turistlerin kalış sürelerini
arttırabilecek motivasyonun sağlanması
dağıtım kanallarında yer alan aracıların azaltılması (doğrudan üreticiden alınması) ve
lojistik harcamaların azaltılması (stok tutma gereğinin azalması) ile oluşacak maliyet
etkin tedarik
yerel işbirliklerini destekleyecek, özendirecek, özellikle yenilikçi ürün geli ştirme
sürecine katılımı arttırabilecek ağların inşa edilmesi
Yerel merkezli tedarik zincirinin başarısı için dikkat edilmesi gerekilen unsurlar:
-
turizm işletmelerinin, ihtiyaç duydukları ürün ve hizmetlerin taşıması gereken asgari
nitelikleri, standartları, tedarik zamanını, ihtiyaç duyulan hacmi net bir şekilde
tanımlayabilmesi,
yerel tedarikçilere alım garantisi verilmeli, kredi kaynaklarından istifade edebilmelerini
kolaylaştırıcı finansman programları desteklenmeli,
47
- 2008
-
üreticileri zor durumda bırakabilecek uzun vadeli ödeme takvimleri yerine teslimat
sonrası kısa vadeli ödemeler yapılmalı,
yerel üreticinin desteklenmesi sürecinde yerel yönetimlerin yerel toplumu
özendirmede sahip olduğu gücü kullanmalı, merkezi yönetimin de turizm politikaları
belirlenirken sektör temsilcisi kuruluşlar yoluyla bilgilendirilmesi, yönlendirilmesi,
potansiyel yerel tedarikçiler bilgi ve tecrübe payla şımı ve özellikle ürün geliştirme
sürecinde cesaretlendiren bir ortamın oluşturulması sağlanmalı,
yerel ürün ve hizmetlerin analizi yapılmalı, yerelin sahip olduğu potansiyelin işletme
gereksinimlerini karşılayacak ürünlere nasıl adapte edilebileceği araştırılmalıdır.
Adım 7. Yerel çiftçiler ile ticari bağlar oluşturulması
Yerele özgü tarım ürünleri ve yiyecek tariflerinin kullanılması, turizm işletmelerini müşterilerine farklı deneyimler sunması anlamında önemli bir fırsattır. Bölgeyle birlikte anılan en
taze ürünlerin düşük maliyetler ile tedarik edilebilmesi, turizm i şletmeleri için göz ardı
edilemez bir olanaktır. Yerel kimliğin kullanılırken, ürünlerin özgün tadları ve yöreye has
sunum şekillerinin, tazeliklerinin vurgulanması turistler için eşsiz bir deneyim anlamına
gelebilir. Sağlıklı yaşam, anti-aging, doğal tıp, yeşil beslenme vb. popüler yaklaşımlar ile
desteklenecek sunum ve faaliyetler, turistlerin kal ış süresini ve yerel ekonomide daha fazla
harcama isteğini arttıracak, kulaktan kulağa pazarlama (word of mouth) döngüsünü
hızlandıracaktır.
Yerel çiftçiler ile aktif bir işbirliğinin sağlanabilmesi için turizm işletmelerinin şunları
uygulaması gerekmektedir:
-
-
Turizm işletmesinin mutfak ve restoran çalışanları ile çiftçilerin iletişimlerinin
sağlanması. Özellikle ihtiyaç duyulan ürün niteliklerinin çiftçilere anlat ılması, yenilikçi
ürünlerin neler olabileceğinin tartışılması ve karşılıklı empati oluşturulabilmesi için
mutfak ve çiftlik ziyaretleri düzenlenmelidir.
Çiftçilere ürün kalitesi, paketlenmesi, saklanması, hijyen koşulları vb. konularda
aranan standartların neler olduğu net ve yazılı bir biçimde sunulmalıdır. Toplam kalite
anlayışı konusunda çiftçiler eğitilmelidir.
Turistlere işletmede kullanılan çiftlik ürünlerinin üretim süreçleri konusunda yerinde,
uygulamalı örnekler içeren faaliyet paketleri hazırlanmalıdır. Çiftçi-turist etkileşimi
sağlanmalıdır.
Çiftçiler sundukları ürünlerle yapılabilecek yöresel, az bilinen, denenmemi ş tarifleri
üretmeleri, paylaşmaları konusunda teşvik edilmelidir.
Çiftçilere sabit fiyat üzerinden, ekim öncesi al ım garantisi verilebilmelidir.
Yerel çiftlik ürünlerini içeren gıda festivalleri organize edilmelidir.
Sonuç itibariyle, turizm tesislerinin yerel çiftçilerle yürütecekleri ortak ticari programlar:
-
bütünleşik üretim ve pazarlama ağlarının geliştirilmesi,
organik tarımın özendirilmesi ve yaygınlaşması,
küçük işletmelerin kapasite oluşturmaları,
merkezlere olan göçün engellenmesi gibi baz ı yerel kazanımlar oluşturacaktır. Bu
sayede turistik hizmet kalitesi yükselip farklılaşırken yerel kalkınma da desteklenmiş
olacaktır.
48
- 2008
Örnek vaka: Sandals Resort ve Çiftçi Programı (Jameika)
Çiftçi programı 1996’da iki otele üretim yapan 10 çiftçi ile başlamıştır. 2004’e gelindiğinde
ise adada yer alan tüm otellerin ihtiyacını karşılayan 80 çiftçi olmuştur. Program dahilinde:
-
Şef’ler ve yönetici ekibi, çiftlik ziyaretleri yapmış ve atölye çalışmalarına katılmıştır
Çiftçiler otelleri ziyaret etmişler ve beklenen ürün niteliklerinin otel için neden önemli
olduğunu görmüşlerdir
Bir çiftçi destek memuru çiftçilere üretim süreçlerinde teknik destek vermi ştir
Oteller iki hafta önceden, ürün teslim tarihi ve hasat miktar ı konusunda çiftçiler
tarafından bilgilendirilmiştir
Oteller yerel ürünlerle yapılan yöre mutfağına has tatlara menülerinde yer vermi ştir
Program sonunda çiftçiler satışlarını üç yılda 55 kattan fazla arttırarak $60.000’dan
$3.300.000 seviyelerine çıkarmışlardır. Oteller ise çok çeşide sahip, çok taze, kaliteli yerel
ürünleri müşterilerine sunabilmiş ve bunu yaparken de önemli maliyet avantajı sağlamıştır.
Adım 8. Yerel işgücünün istihdamına öncelik verilmesi ve sürekli öğrenme
uygulamalarının desteklenmesi
Turizm işletmeleri sektörel ihtiyaçlar gereği çok farklı iş tanımlarından oluşan bir istihdam
yapısına sahiptir. Farklı eğitim, bilgi ve beceri düzeyleri aranan bu pozisyonlara uygun,
kalifiye kişilerin bulunması doğrudan algılanan hizmet kalitesine etki edeceği için büyük
önem taşımaktadır. Ayrıca bazı pozisyonların mevsimsel bir nitelik taşıması, tedarik
sürecinin önünde yer alan önemli engellerden biridir. Özellikle ülkemizde sektöre özgün
kalifiye işgücünün sağlanmasında önemli sorunlar yaşanmaktadır. Bu problemin
aşılabilmesi için de insan kaynakları departmanlarının seçim ve işe alma süreçlerinden çok
kurum içi eğitim faaliyetlerinin planlanması ve uygulanmasına zaman ayırması gereğini
ortaya çıkarmaktadır. Bunlara ilaveten, işgücünün ülkenin değişik yerlerinden gelmiş
olması motivasyon, uyum sağlama ve kurum sadakati sağlanması sürecini olumsuz
etkilemektedir.
Turizm işletmelerinin yerel istihdamdan istifade etmesi, bunu yaparken de sadece ara
eleman ihtiyacının karşılanması değil ayrıca orta ve üst kademe yöneticilerin yetiştirilmesi
hedefine sahip olması gerekir. Uzun vadede güçlü motivasyon ve çal ışan sadakati ile
sonuçlanacak bu aidiyet hissinin yaratılması için yerel işgücü potansiyelinin analiz edilmesi
ve uygun adaylara uygun yetiştirme programlarının verilmesi şarttır.
Adım 9. Turiste sunulan turlara, paketlere otantik ya şam unsurlarının eklenmesi
Yeni turizm ekseninde artık turistler deniz, kum, güneş üçlüsünden fazlasını talep eder
hale gelmişlerdir. Bu nedenler geliştirilen yeni tur paketlerinin geni ş bir kültürel ve doğal
miras içermesi ve “yeni insanlarla tanışma, yerel toplumla etkileşim” imkanlarının
sunulması gerekmektedir. Bu doğrultuda geliştirilen ürünler tüketici deneyimini ve turizmin
yerel ekonomilere olan etkisini arttırmaktadır. Yerel halk ile doğrudan etkileşim
hatırlanabilir deneyimler yaratmakta ve turistlerin “anlatacak bir hikayesi” olmas ını
sağlamaktadır. Böylece tekrarlanan ziyaret sayısı, konaklanan gün sayısı artmakta ve
49
- 2008
turistin kendi ülkesinde bulunan sosyal çevresinin tatil kararlar ını etkilemektedir. Bu da
etkin pazarlama yöntemlerinden biri olan a ğızdan ağıza pazarlamadan (word of mouth)
aktif bir biçimde faydalanılması anlamına gelmektedir.
Yerel toplumu da içine alan yenilikçi turizm ürünleri geli ştirebilmek için;
- yerelde yaşayan kültür ve bu kültürü oluşturan unsurlar analiz edilmelidir
- yerel yetenekler, becerileri gelenekler ke şfedilmelidir
- yerel etkileşim ve yerel alışverişi kapsayan yeni paketler oluşturulmalıdır.
Adım 10. Turistlerin yerel ekonomiye olan katkısını arttıracak harcamaların teşvik
edilmesi, çeşitlendirilmiş ürün ve faaliyetler geliştirilmesi
Turistler tarafından yerel ekonomi içinde yapılan harcamalar, yerel toplumun hanehalk ı
gelirinin doğrudan artmasına hizmet ettiği gibi, turist için de farklı bir deneyim niteliği taşır.
Turistlerin yerel ekonomi içinde daha fazla harcamada bulunmalar ı; yerel ile etkileşim
imkanları, çekici yerel ürün ve hizmetler sunulması, sağlık ve güvenlik standartlarının
tatminkar düzeyde olması ve özetle turistlerin çevreyi keşfetmek için kendilerini güvende
ve rahat hissettirilmeleri ile doğrudan ilişkilidir.
Alışveriş bir tatilin önemli parçalarından biridir. Ancak turistler destinasyona özgü ürünleri
alma eğilimindedirler. Başka bir ülkeden ithal edilmiş, yerel kültür öğelerini bünyesinde
barındırmayan, her yerde kolaylıkla bulunabilir türden, yani “otantik” ve “özellikli” olmayan
ürünler turistler için bir anlam taşımamaktadır.
Ayrıca her şey dahil turizm paketleri de mevcut içeri ğiyle, yerel kültür ve ekonomi ile olan
etkileşimi azaltmaktadır. Bu paketlerin turistleri yerel ile olan faaliyetleri artt ırıcı, özendirici
bir içeriğe sokulması şarttır.
Festivaller turistlerin
enstrümandır.
yerel
harcamalarını
arttırmada
kullanılabilecek
önemli
bir
Yerel ekonominin turist gelirlerinden ald ığı payı arttırabilmek için:
-
yenilikçi ve kaliteli otantik ürün çeşitlendirmesi yapılmalıdır,
yerel girişimcilere, sundukları hizmet kalitesini yükseltebilmeleri için yönetim desteği
verilmelidir (tüketici davranışları eğitimi, halkla ilişkiler eğitimi, yabancı dil kursları vb.),
turistlere daha sağlıklı ve güvenli bir ortam sağlanabilmesi için sivil insiyatifin, iş
örgütlerinin ve gönüllülerin ortak çal ışması,
turistlere güncel ve tam zamanlı bilgi sağlanması,
fiyat farklılaştırmalarının önüne geçilmesi için sıkı fiyat kontrollerinin yapılması,
yerel ulaşım imkanlarının geliştirilmesi,
ücretsiz girişler, indirimli alışveriş imkanları vb. avantajlar sunan ayrıcalıklı yerel
kartların turistlere sunulması,
yerel yönetimler ve stkların desteğinde özellikle yenilikçi ürünler geliştirmeye dönük
fikirlerin, projelerin değerlendirilmesi, açık tartışma ortamının teşvik edilmesi,
tüm yıla yayılan faaliyetlerle turizmin mevsimsel olduğu yargısının dışına çıkılması,
düşük sezonda bile turistlerin yerel ile etkile şime girmesinin özendirilmesi,
50
- 2008
-
yerel kültürün, renklerin, mirasın bir “yerel imaj” yaratacak biçimde farkl ı mecralarda
sürekli surette işlenmesi (bknz. Ek.5 ve Ek.6) gerekir.
Adım 11. Bölgesel ve bölgelerarası işbirliği ağlarının ve ortak temaların
oluşturulması
Yerel ortaklıklar kurulması, destinasyonun turistler açısından daha iyi bir ziyaret noktası,
yerel halk için de daha yaşanabilir bir çevre olmasına hizmet edecektir. Yerel işbirliklerinin
büyütülerek bölgesel ve hatta bölgeleraras ı bir düzeye getirilmesi, özellikle ölçek
ekonomisini ve farklılaştırılmış ürünlerin arttırılarak, tüketici tatmininin yeni deneyimlerle
başarılmasını sağlayacaktır. Kaynak kullanımı (çöp yönetimi, su kullanımı, enerji kullanımı
vb.), ulaşım hizmetleri, trafik kontrolü, güvenlik gibi konularda bölgeleraras ı işbirlikleri,
algılanan hizmet kalitesini yükselteceği gibi birim maliyetlerin, turizmin olumsuz çevresel
etkilerinin azalmasında da etkili olacaktır.
Ayrıca turistlere, aynı coğrafya içinde birbirinden farklı tecrübelerin sunulması noktasında,
otantik öğeler ve zengin kültürel mirasın yerel halk etkileşimi ile aktarılması yoluyla bu
bölgesel seviyede işbirlikleri yeni açılımlar sunacaktır. Turizm yönetimine dönük bu
bütünleşik ve yerel yaklaşımlar turist yönelimli bir değer zinciri oluşturulmasını sağlamış
olacaktır. Uygulamada bu tür işbirliklerine sıkça rastlanılmaktadır. Örneğin:
-
Almanya’nın büyülü şehirleri (Berlin, Dresden, Frankfurt, Hamburg, Köln ve Münih gibi
şehirlerden oluşan 10 destinasyon),
Altın üçgen olarak anılan Budapeşte, Viyena ve Prag
Almanya’nın tarihi noktaları (Augsburg, Bremen, Lübeck, Munster, Potsdam ve
Würzburg kasabalardan oluşan 13 destinasyon)
Bölgelerarası işbirliği stratejileri geliştirirken, küçük bölgelerin ortak bir tema ile ba ğlantılı
tek bir paket gibi sunulması bölgeyi cazibe merkezi haline getirebilir ve şehir turizminin
başarısını olumlu bir şekilde etkileyebilir. Ancak bazı uygulama örnekleri göstermiştir ki bu
şekilde ortak tema etrafında örgütlendirilmiş konseptlerin dikkatli bir biçimde kurgulanmas ı
gereklidir. Örneğin Hollanda’da bulunan Haarlem, Leiden, Delft, Dordrecht ve Schiedam
adlı beş kasaba tarih teması etrafında tek bir destinasyon gibi sunulmuştur. Projenin
dördüncü yılına gelindiğinde yaşanan hayal kırıklığı çalışmanın sonlandırılmasına sebep
olmuştur. Bunun temel nedeni ise turistlerin bir veya iki kasabay ı ziyaret etmeleridir. Çünkü
turistler kasabalar arasında ziyaret etmeyi gerektirecek tarzda ciddi farkl ılıklar
göremedikleri için ikiden fazla kasabanın ziyaret edilmesini yeteri kadar ilgi çekici
bulmamışlardır. Hollanda’da uygulanan diğer bir projede de Delft kasabası Rotterdam
şehri ile ortak turizm promosyonları geliştirerek başarıya ulaşmıştır. Başarının gelmesine
vesile olan ana sebep ise bu iki yerleşim biriminin tamamen farklı kültürel ürünler sunması
ve büyüklüklerinin farklı olmasıdır.
51
- 2008
Adım 12. Bölge içinde, bölgelerarası ve bölge dışında gerçekleşen “en iyi uygulamalar”ın takip edilmesi, öğrenme sürecine konu edilmesi, ve kıyaslama (benzetim benchmarking) yoluyla yerele adapte edilmesi.
“Yaşam boyu öğrenme” anlayışının çekirdeğini oluşturan “sürekli öğrenme” olgusu, toplum
içinde kazanılan deneyimlerin paylaşılması yoluyla yaygınlaştırılabilir. Böylece bilgiye
dayalı ve değişimlere kısa sürede cevap verebilen, uyum sağlayabilen bir toplumun
inşasını sağlanmış olur. Küresel anlamda turizm ile ilgili “en iyi uygulamalar ın” (best
practices) keşfedilmesi, sahaya adapte edilmesi, bölge içindeki ba şarılı uygulamaların
yaygınlaştırılması tamamiyle kıyaslama veya benzetim olarak adlandırılan bir öğrenme
sürecidir. Bu kapsamda dünyanın herhangi bir yerinden denenmi ş ve başarı kazanmış bir
turizm uygulaması doğrudan veya adapte edilerek yerelde hayata geçirilir. Ayn ı
yaklaşımla, bölge içinde veya ulusal çapta benzer dokuya sahip turizm bölgelerinin
geliştirdiği uygulamalar da takip edilip geliştirilerek yerele uygulanır. Bu süreçte “öğrenen
turizm bölgesi” paydaşlarının, sahip oldukları yetkinlikleri ve uzmanlık alanları ışığında
dünyadaki en iyi uygulamaları birbirleri ile paylaşmaları ve daha iyi uygulamalar geliştirmek
için neler yapılabileceği hususunda ortak bir tartışma ve tasarım platformu oluşturmaları
beklenir.
52
- 2008
EKLER
Ek.1 Şehir Turizmi Literatürü (Yayın ve Kitaplar)
Şehir Turizmi ile İlgili
Genel Yayın ve Kitaplar
Yazar
Yıl
1
Cultural impact: measuring the
economic effects of culture
Anderson, D. and Nurick,
J.
2002
2
Realising the potential of cultural
services: making a difference to the
quality of life
Arts Council of
England/LGA/
CLOA/ILAm et al
2001
Ashworth, G.J.
1992
Ashworth, G.J. and
Dietvorst, A.D.J.
1998
3
4
Heritage and tourism: an
arrangement, two problems and
three solutions
Tourism and spatial
transformations: implications for
policy and planning
5
Metroland: the urban tourism
market
Beioley, S.
2002
6
Urban tourism
Berg, L. van den
1994
7
Managing quality cultural tourism
Boniface, P.
1995
Boniface, P.
1998
9
Are museums putting heritage
under the domination of the tourist
industry?
Tourist historic cities
10
The art of travel
Botton, A. de
2002
11
Prospectives urbanistique et socioeconomique
BRAT
1992
12
Culture and tourism: are we talking
the same language
8
13
14
15
16
Expressions of culture, identity and
meaning in tourism
Projects Pilotes Urbains - Rapport
Anuelles 1997
Stimulering van cultuurhistorisch
toerisme: een kwestie van
samenwerken
Arts development: full report and
proceedings of the committee
Borg, J. van den, et al
British Tourism Authority
Centre for travel and
tourism
Commission Europeenne
Coopers & Lybrand
Management Consultants
2001
2000
1998
1992
İçerik
Başkentlerin yerel ve bölgesel ekonomi ile
bağlantıları, katkıları ve kültürel veya eğitim
açısından rolü araştırılmış sonuçta arzulanan
düzeyde şehirlerin yerel ve bölgesel düzeyde
ekonomiye katkıları gözlemlenmemiştir. Bu
farklı katkıların birbirini nasıl zincirleme olarak
etkileyeceği sorgulanmaktadır.
Yaşam kalitesinde farklılık yapmak ve değişik
şehir kültür hizmetlerinin ihtiyacı karşılamak
için gerçek şehir potansiyelinin ortaya
konulması araştırılmıştır.
Şehir turizmine dönük politika ve planlardaki
uygulamalar ve ileriye yönelik dönüşümleri
açıklamaktadır.
Metro alanlar ve şehir turizm pazarları
araştırılmış. Richard Prentice çekici olarak
kabul edilen şehir turizminin ziyaretle
sağlanan kazançları, faydaları anlaşılmaya
çalışılmış miras bırakılan turizm eserlerinin
sağladığı
faydalar
detaylı
bir
şekilde
araştırılmıştır. Turizm endüstrisine dönük
konseptler, terminolojisi ve üretimin niteliği
araştırılmıştır.
Şehir turizmini incelemiş
Kültürel
turizmin
yönetim
kalitesi,
karşılaştıkları ziyaretçilere en iyi hizmeti
turizm
yetkililerinin
nasıl
sunduğu,
ziyaretçilerin ihtiyaçları en iyi nasıl tatmin
edildiği, daha karmaşık alanlardaki miras
bırakılan sit alanlarının nasıl korunduğu ve
yönetimi incelenmiştir.
Turizm
endüstrisini
idare
edenlerin
sorumluluğundaki miras bırakılan müzeler
araştırılmış.
Turistik tarihişehirleri incelemiş.
Alain de Botton isimli yazar Seyahat Sanatı
isimli
kitabında
özellikle
önemli
iş
seyahatlarındaki engeller
yazarın en iyi
satan
kitabı
arasındadır.
Yazar,
havalimanları, gezilecek yerler, müzeler, tatil
yerleri, fotoğrafları, egzotik halılar, otel mini
barlarına kadar her şeyi içermektedir.
Şehirle ilgili sosyoekonomik perspektifler
Kültür ve turizmin ortak dilini, Avrupa’daki
bölgelerin kültürel turizmi,
İskoçya ile
benzerliklerini anlatır ve uyumlaştırma çabası
güder.
Kültürün turizm açısından ifadesi
Yıllık kent raporları
anlatılmaktadır.
ile
pilot
şehirler
Tarih ve kültür turizmine iki pilot kavram
seçilmiş ve kalkınmaya etkileri araştırılmıştır.
İngilterede kültür-medya
spor ilişkisi rapor
edilmiştir.
53
- 2008
17
18
19
National museums and galleries:
funding and free admission
Toerisme herondekt erfgoed! markt
voor erfgoedtoerisme: een integrale
visie
Arts development: Government's
response to the third report of the
culture, media and sport select
committee
20
The historic environment: a force of
our future
21
Culture and creativity:
the next ten years
22
Kultur als wirtschaftsfaktor
23
Kultur und tourismus in den
neuen landern
24
Making the connections:
a practical guide to tourism
management in historic towns
25
26
Getting it right: a guide to visitor
management in historic towns
Towards quality urban tourism:
Enterprise integrated quality
management Directorate (IQM) of
urban tourist destinations General
Tourism Unit
edilmiştir.
De Vries en Hopman
Advies
1996
edilmiştir.
Geleceğin gücü tarihi
çevre ve dokular
incelenmiştir.
Department for
culture, media and sport
(Great Britain)
Deutsch Institut
für Wirtschaftsforschung
2001
Dumke, C.
2002
Historic
Towns Forum/
İngilizce Tourism
Council
Tourist
Board
2002
1999
1993
2000
27
Erfgoed voor toerisme
Erfgoedkoepels op
erfgoed en toerisme
2003
28
Residences de tourismes urbaines
Espaces no. 145
1997
29
Religious Tourism and Pilgrimage
Fernandes, C. et al
2003
30
Market segmentation of an
international cultural-historical
event in Italy
Fomica, S.
and Uysal, M.
1998
31
Cultural tourism
Fladmark, J.M.
1994
Florida, R.
2002
Gonzalez Ortega, M.
2002
Het gedeelde erfgoed
Haan, J. de
1997
Tourism and gastronomy
Hjalager, A.M.
and Richards, G.
2002
Icomos
1998
IPK
International
2003
Irish Tourist
Board
1988
32
33
34
35
36
37
38
The rise of the creative class, and
how it is transforming work, leisure,
community and everyday life
Managing heritage tourism:
challenges for the management of
urban heritage cities and attractions
(case study Madrid)
International Cultural Tourism
Charter
European outbound city holiday
trips (special evaluation of the
European Travel Monitor 2002
on behalf of the ETC)
Inventory of cultural tourism
resources in the member states
Örnek incelemelerle sürdürülebilir turizm
arkasında yatan fikirler tartışılmıştır. Tarihi
şehirlerin turizm yönetimine dönük pratik
bilgiler sunulmuştur.
39
Cultuurhistorisch toerisme, erf
goed al goed
Janssen, J.
1995
40
Cultural tourism: how the arts can
help market tourism products:
Jones, L.
1992
Turizm
mirası
organizasyonları
araştırılmıştır.
kültürel
ve
turizm
fikri
imkansızlıkları
Kültürel varlıkların önemine dikkat çekerek,
ekonomik
faaliyetlerde
hayati
derecede
önemli yerler ve girişimcilik ruhu, karara alam
ve politikaları tartışılmaktadır.
Turizmin çekicilikleri ile
destinasyonların
yönetimi
incelenmiştir.
Madrid
örnek
de ki
olarak
Hollanda ve Flanders bölgelerinde yerel ve
bölgesel olarak, Felemenk kültür-tarih turizmi
kapsamında olan proje örnekleri üzerinde
durmuştur.
54
- 2008
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
Handboek visitor management
Inventarisatie cultuur-toeristisch
beleid
Urban tourism and its contribution
Law, Ch.M.
to economic regeneration
LAgroup Leisure & Arts
Consulting
1997
LAgroup Leisure & Arts
Consulting
1998
1992
Tourism and urban revitalization
Law, Ch.M.
1991
Heritage visitor attraction
in Europe
Market research study: marketing
strategies of cultural institutions in
Europe
Leask, A. and
Yeoman, I.
1999
Leipzig Tourist
Service
1998
Tourisme Urbain
Cultural tourism: new uses for
cultural heritage
Cultural tourism: the partnership
between tourism and
cultural heritage management
En route pour l'an 2000…
ensemble
Les cahiers espaces no.
3
MaizteguiOnate, C.
1996
McKercher, B.
and Cros, H. du
2002
Mission
Paris 2000
1997
1994
51
Cultuurtoerisme
Munster, W.
52
A culture in common: post 16
education and training
committee report
53
Rembrandt-Onderzoek
National
Assembly for
Wales
Nederlands
Bureau voor
Toerisme (NBT)
54
A turizmus mint kulturalis rendszer
Neprajzi
Muzeum
55
La demande touristique en
espace urbain
56
Urban tourism
Obeservatoire
National du
Tourisme
Page, S.
57
Management of historic centres
Pickard, R.
2001
58
Tourism & heritage attractions
Prentice, R.
1993
59
A Turizmus Hatasai
Puczko, L. and
Ratz, T.
2002
60
Az attrakciótól az élményig
Puczko, L. and Ratz, T.
2002
61
Tourism and cultural change
Robinson, M.
1996
62
Tourism and cultural conflicts
Robinson, M. and
Boniface, P
1999
63
The tourist experience
Cultural tourism and business
opportunities for museums and
heritage sites
Ryan, Ch.
2002
Silberberg, T.
1995
64
Şehirler için el kitabında turist yönetimine
yapısal yaklaşım kültür turizm politikaları ana
kentler ve Hollanda’daki iller irdelenmiştir.
Hollanda’daki dört ana kent için kültür turizmi
irdelenmiştir.
2001
1992
2003
1994
1995
Avrupa’da 12 tarihi kent merkezleri farklı
Avrupa ülkelerinden seçilmiş ve tarihi kent
merkezlerinin yönetimi sorgulanmıştır.
Richard Prentice detaylı olarak turizm
mirasının kazançlarını araştırmıştır.
65
Issues in cultural tourism
Smith, M.K.
2003
Kültür turizmine ait konular en geniş manada
araştırılmış, globalleşme sürecinin e etkileri,
kültür ve şehir turizmi üzerinde global
kalkınma, özellikle, bölgesel, etnik ve azınlık
gruplarının etkileri irdelenmektedir.
66
Verbeelding…versterkt:
cultuurtoerisme volgens Toerisme
& Recreatie
Toerisme & Recreatie
2000
Kültür turizminde politika pazarlama ve
finansmanda yeni teknikler araştırılmaktadır.
67
Valetta tourism: survey
Trevisan, C. Z.
2002
68
Medina tourism: survey
Dissonant heritage: the
management of the past as a
resource in conflict
Trevisan, C. Z.
2003
Tunbridge, J.E. and
Ashworth, G.J.
1996
Turespaña
2001
69
70
Turismo cultural
55
- 2008
71
72
73
Turismo idiomatico
Plan impulso turismo cultural e
idiomatico
Estratègies de marketing de les
institucions culturals europees I la
seva relacio ambel turisme verba
74
Culture, tourism, development:
crucial issues for the 21st century
75
Masterplan cultuurhistorisch
toerisme
76
Tourism and culture
77
78
De economische betekenis van
cultuurtoerisme
Het geheim van Holland: vijf jaar
pionieren in cultuurhistorisch
toerisme
Turespaña
2001
Turespaña
2002
Turisme de Barcelona
2000
Unesco/AIEST
Winkelman & Van
Hessen
(WTO) World Tourism
Organization
ZKA beleid en
advies
Zuid-Hollands
Bureau voor
Toerisme
1996
1989
1999
2001
2000
79
The tourist historic city
Ashworth, G.J. and
Tunbridge
2000
80
Tourism and cities of art
Borg, J. van den and
Gotti, G.
1995
Borg, J. van den
and Russo, A.P.
1999
Christopher, M.
2002
81
82
Tourism management in heritage
cities: proceedings of the
international seminar
Urban tourism: the visitor economy
and the growth of large cities
Kültürel turizmin 21. yüzyılda kalkınma
açısından önemli konuları, doğal ve kültürel
yerler turizm ve sunumu ve kalkınmaya
katkıları incelenmektedir.
Hollanda’da kültür ve tarih turizminin dizaynı
öneriler ve uyum politikaları incelenmiştir.
Tarihi turist şehri konsepti, tarihi kent yerleri
şehir
tuizmi
ve
kalkınmadaki
rolü
tartışılmıştır.
Amsterdam,
Bruges,
Floransa, Oxford,
Salzburg and Venedik kentlerinde turizmin
etkileri
ve
ziyaretçi
akışı
yönetimi
incelenmiştir.
Yerel
turizm sürecinin tanımı, turizm
kalkınmasında yaşam boyuluk, fayda ve
maliyetler açısından yerel turizm kalkınması,
taşıma kapasitesi gibi farklı kavramlar
irdelenmektedir.
83
Traditional tourism cities: problems
and perspectives
Costa, P. et al
1993
84
Les loisirs dans la ville
Espaces no. 107
1991
85
Tourism in major cities
Law, Ch.M.
1996
Son yirmi yılın ziyaret edilen geniş
şehirlerinin tarihi ve tarihi şehirlerinin,
başkentlerinin,
ulusal
durum
açısından
irdelenmesi.
86
Tourism and the environment:
visitor impact management and
cultural heritage
Borg, J. van der, et al
1993
Avrupa’daki Küçük orta boy şehirlerin taşıma
kapasitesi ve turist yönetimi irdelenmektedir.
87
International city tourism: analysis
& strategy
Maier, G. et al
1997
88
Organizing sustainable tourism
development in heritage cities
Russo, A.P.
1998
Comment renforcer l'offre culturelle
des villes
Travel & Tourism Intelligence (TTI)
City Reports
Sports loisirs Tourisme No. 202
Travel and Tourism
Intelligence (TTI)
89
90
91
92
93
1995
Yıllık
Dört Avrupa şehri için kültürel turizm
düşüncesinin
planlanması,
imaj
projeksiyonları,
ulaşılabilirlik,
ziyaretçilere
referans kaynaklar ve kalite irdelenmiştir.
Planning considerations for cultural
tourism: a case study of four
European cities
L'accueil de jeunes touristes a
Bruxelles
Bruxelles est devenue plus chère
que New York
Uluslararası
şehir
turizmi,
analizi
ve
stratejileri, piyasa rehberi, veri tabanları,
rekabet
gibi
konular
öğrenciler
için
hazırlanmıştır.
Turizm endüstrisinde arzulanan şartlar,
sürdürülebilir turizm kalkınması ve miras
şehirlere ait sürdürülebilir turizm kalkınması
konuları araştırılmıştır.
CHAB
1992
Couvreur, D.
1994
1982
94
Tourisme à Bruxelles
Februtour
95
Renovation des espaces publics à
Fondation Roi
96
Bruxelles est malade. Mais son
coeur bat
Michiels, M.
1996
56
- 2008
97
98
Livre blanc du tourisme Bruxellois
Pillen, P.
1994
Evaluatie Brugge 2002
WES Onderzoek
en advies
2004
99
Urban tourism: attracting visitors
to large cities
Law,
Ch.M.
1993
100
Urban tourism: performance and
strategies in eight European cities
Berg, L. et al
1996
101
Art of regeneration: urban renewal
Comedia through cultural activity
Comedia
1996
102
Euro Fête au Pays de Liège
Euro Fête au
2001
Marie de Paris
1999
Mayor of
London
2003
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
Paris 2000: une occasion des
ambitions
London cultural capital: realizing
the potential of a world-class city
Rotterdam and Porto cultural
capitals of Europe
Survey of foreign visitors to Tallinn
City 2002 and 2003
Impacto turistico de la capitalidad
Turespaña europea cultural (caso
Salamanca 2002)
City tourism 2002: proceedings of
European Cities Tourism's
International Conference in
Vienna, Austria
European City Benchmark: Study:
Wonderful Copenhagen
110 Culture as commodity: the
economics of the arts and built
heritages in the UK
Richards, G.
et al
2002
2003
Wöber, K. W.
Sager, C.
2003
1996
Local cultural strategies: draft
guidance for local authorities in
England
Cultural tourism and museums &
galleries in the UK
Department for culture,
media and sport (Great
Britain)
1999
Marcon, G.
2002
Urban tourism in the UK
The UK cultural sector: profile and
policy issues
The European market for UK city
breaks
Marketscape
2003
Selwood, S.
2001
Estonia tourism 1999-2002:
overview of the main source
markets
Culture, tourism and
development:the case of Ireland
The strategic development of
heritage tourism: the Dutch
approach
Culture & tourism in Scotland: case
studies
Avrupa
başkentlerinden
Rotterdam
ve
Porto’da 2001 kültürel sermaye olgularının
kültürel, sosyolojik ve ekonomik etkileri ve
uzun dönemdeki etkilerin ölçüm açısından
daha zor olduğu belirtilmiştir.
Tourist office
Casey, B. et al
Urbaner tourismus Schweiz
Avrupa ve Kuzey Amerika’dan örnekler
kullanılarak eski sanayi şehirleri,
büyük
kentlerdeki turizmin gelir getiriciliği ve
istihdama katkısı gibi ekonomik katkılar
incelenmiştir.
100 kent turizminin performansı ve Avrupa
kentlerinden 8’inde uygulanan stratejiler.
Daha çok aktivitelerle kentlerin çekici hale
getirilmesi
ve
Antwerp,
Kopenhag,
Edinburgh, Cenova, Glasgow, Hamburg,
Lyon ve Rotterdam kentlerinde Avrupa’da
turizmin fonksiyonu ve rolü araştırılmıştır.
Charles
Landry ve François İngiltere
şehirlerinde yeni nesillerin sanat programları
gibi kültürel faaliyetleri incelenmiştir.
Trew, T. and Cockerell,
N.
Basel Economics Ltd.
(BAK)
Ticari olarak kültür ve İngiltere’de miras
inşalar
ve
sanat
ekonomisi,
tüketici
harcamaları, kamunun özelin ve gönüllü
kuruluşların
kültürel
sektöre
destekleri,
tüketici harcamaları ve istihdam gibi konular
irdelenmektedir.
2002
2001
Estonia Tourist Board
2002
Kockel, U.
1994
Munster, W.
1996
Scottish Executive
2000
Turizm mirasına dönük stratejik kalkına ve
Alman yaklaşımı Alman turizm endüstrisi için
fırsatlar olarak düşünülen kültürel turizmdeki
büyümeye
Hollanda’nın
zengin
miras
noktaları verilmiştir.
57
- 2008
121
studies
Inner city ethnoscapes and cultural
tourism: lessons learned from
Canada and the UK
Shaw, S.
2003
122
Tourism in Cottenera
Trevisan, C. Z.
2002
123
Market for cultural tourism in
Europe
Bywater, M.
1993
124
Planning cultural tourism in Europe
Dodd, D.
1999
125
Capitales Baltes
2000
1995
126
Art cities in Europe
127
The image of Europe in North
America
Guide
Autrement, le
Institut für
bidungsreisen
(IFB)
Menlo
Consulting
Group
Palmer, R.
2004
Richards, G. & Wilson, J.
2003
128
129
European cities and capitals of
Europe
Today's youth travellers:
tomorrow's global nomads
2003
130
Heritage visitor attraction in Europe:
a visitor profile
Richards, G.
1999
131
Development and evolution of
cultural tourism in Europe
Richards, G.
2000
132
Cultural tourism in Europe
Richards, G.
1996
133
Cultural attractions and European
tourism
Richards, G.
2001
134
Marketing cultural tourism in
Europe
Richards, G., Bonnik, C.
1995
Şehir Turizmi Makale
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Nieuwe musea in de stad: tussen kunst en kitsch
Le tourisme culturel en Europe: vaut le détour
Culture year cash warning
Cultural and heritage tourism: identifying niches for
international travelers
Cultural tourism: economic success at the expense of
culture
Tourism in European capital cities
Demand for city tourism in Europe
Demand for city tourism in Europe: tour operator's
catalogues
Tourism in European heritage cities
Understanding urban tourism: London in the early
1990's
Urban heritage tourism: the global local nexus
Conceptualizing the latent visitor to heritage attractions
De kracht van cultuur: UNESCO als hoeder van het
erfgoed
Where to now for arts tourism?
Tourism in captial cities
Heritage places, leisure and tourism
Establishing the common ground: tourism, ordinary
places, grey areas and environmental quality in
Edinburgh, Scotland
Culture and tourism: a framework for further analysis
Market based product development in heritage tourism
The new resorts for the 21st century?
Avrupa’da kültürel turizmin planlanması, yeni
teknolojilere
ulaşılabilirlik,
kurumsal
problemlere yer verilmiştir.
Avrupa’da miras olarak bırakılan çekici
yerlere gelen turist profili, kültür ve miras;
turist endüstrisindeki hammadde önemli
ölçüde artmıştır.
Avrupa’da kültürel turizm araştırılmış, farklı
alanlardaki kültürel turizm analizi, sunumu ve
organizasyonuna
yönelik
incelemeler
yapılmıştır.
Avrupa Turizmi ve kültürel çekicilikler,
müzeler, sanat galerileri, miras çekicilikleri
kültürel turistlere dönük pazarlanmıştır.
Yazar
Aalst, I. van
Autissier, A.M
Wither, M.
Azula et al
Bendixen, P.
Yılı
1999: no. 8-9
1997: no. 8
2003: Kasım 10
1998: no. 9
1997: no. 4
Borg, J van der, et al
Borg, J van der
1996: no. 23
1994: no.21
Borg, J. van den
1994: no. 15
Borg, J. et al
Bull, P. and Church, A.
Chang, T.C. et al
Davies, A. and Prentice, R.
Ex, N.
Evans, M.
Hall, M.C.
Herbert, D.T.
Howie, F.
Hughes, H.L.
Light, D. and Prentice, R. C.
Middleton, V.T.C.
1996: no. 23
2001: vol.3 no.2
1996: no.2
1995: no. 16
2004: Mart 5
1999 vol. 8
2002: vol 50, no. 3
1995
2000
2002:no. 7
1994: no. 15
1999: vol.10
58
- 2008
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
Arts and tourism National Coordinator, STB
Cultuur en toerisme: strategische alliantie of
monsterverbond?
Exploring the dialectics of route-based tourism: the
Camino de Santiago
An integrative framework for urban tourism research
The Guggenheim-Bilbao museum effect: a reply to
Maria V. Gomez
Analysis of cultural sights attractiveness for tourism
Festivals as creative destination
Culture, identity and tourism representation: marketing
Cymru or Wales?
Amsterdam as a tourist destination
Production and consumption of European cultural
tourism
Tourism attraction systems: exploring cultural
behaviour
Demand evolution in cultural tourism
World culture and heritage and tourism
Developments in European cultural tourism
The European cultural capital event: strategic weapon
in cultural arms race?
Cultuurtoeristische vraag neemt in snel tempo toe:
ruim 25 miljoen cultuurtoeristische bezoeken in EU
Planning considerations for cultural tourism: a case
study of four European cities
Improving visitor care and heritage attractions
Creativity and conflict: cultural tourism in London's city
fringe
Cultuurtoerisme: confectie of maatwerk
Visitor management in heritage cities
Cultuurtoerisme niet verkeerd voor staatskas: toerist
rijp voor cultuur
Arts and heritage tourism
Munro. H.
Munster, W.
Murray, M. and Graham, B.
Pearce, D.G.
Plaza, B.
Polacek, M. and Aroch, R.
Prentice, R. and Andersen,
V.
Pritchard, A. and Morgan,
N.J.
Dahles, H.
Richards, G. no. 2
Richards, G.
Richards, G.
Richards, G.
Richards, G.
Richards, G.
Richards, G. and Bonnik,
C.A.M.
Russo, A.P. and Borg, J. van
der
Schouten, F.
Shaw, S.J. and Macleaod,
N.E.
Terpstra, R.
unknown
Wiedijk, F.M.
Zeppel, H. and Hall, C.M.
1997
1996: no. 6, vol. 11
1997: no. 2
2001: vol.28, no.4
1999: no. 23
1984: no. 4
2003: no. 1
2001: vol.22, no.2
1998: no.1
1996: vol. 23,
2000:vol. 25, no. 2
2001: no. 24
2000: vol. 25, no. 1
2002: vol. 50, no. 3
2000: no. 6
1994: no. 4
2002: vol 23, no. 6
1995
2000
1997: vol. 18, no. 21
1994: vol. 15, no. 5
1995: no. 3
1992
59
- 2008
Ek.2 Şehir Turizminde Rekabet
Şehir turizminde, şehrin özgün alanları, farklılığı, şehrin imajı, odaklanma ve turizm
potansiyeli önemlidir. Rekabet gücünü arttırıcı niteliğe büründürmek için o şehrin kimliğini
geliştirmek, mevcut yerleri olağanüstü yerler haline getirmek, güçlü yönlerini sunabilmek,
zayıf ve eksik yönlerini gidermek, şehir turizm potansiyelini tehdit eden unsurlar ı ortadan
kaldırabilmek ve şehri negatif imajından sıyırarak semboller üzerine odaklamak gerekir.
Bunları yaparken, şehir turizm potansiyelini ortaya çıkarmak; iskele, liman, alışveriş
merkezleri, kongre merkezleri, aktivite çeşitliliği gibi turizm portföy çeşitliliğindeki alanların
altyapılarını da kurmak hem risk ve belirsizliği giderecek hem de rekabet gücünü
arttıracaktır.
Rekabetçi turizm denklemine göre, bir destinasyonun tüm çekicili ğini ve kalite deneyimini
diğerlerine göre avantajlı bir şekilde kullanması gerekir. Amaç rekabet üstünlüğünü
sağlamak, pazardaki yeri ve payı koruyarak zaman içinde artırmak olmalıdır:
Ekonomik
rekabetlilik
Politik rekabetlilik
Sosyo-kültürel
Rekabetlilik
Teknolojik
Rekabetlilik
Çevresel Rekabetlilik
Faktör koşulları, talep koşulları, endüstrinin teşviki, firma stratejileri, yapısı ve
rakipleri
Küçük ve geniş grupların çabaları ve özellikle politik iktisadın güçleri,
kaynakları kontrolde büyük önem arz etmektedir. Milli gelir, kişi başına milli
gelir, gelir dağılımı, yıllık tüketici fiyat endeksindeki değişim, ticari yapı, işsizlik,
kanunlara uyma, yolsuzluk, basın özgürlüğü, ortalama yaşam süreleri ve bebek
ölümleri, entellektüel gelişme, eğitim harcamaları, yetişkin ve gençlerin eğitim
seviyesi, teknolojinin yayılması ve oluşturulması, kamu harcama öncellikleri,
enerji ve çevre, genel güçle ilgili ölçümler iyi olmalıdır.
Sosyo kültürel rekabetliliğn, ekonomik ve politik güçler gerçek belirleyicileridir.
Bunun yanı sıra çevresel sürdürülebilirlik karlılık gibi hususlarda etkilidir.
Elektronik ortamda merkezi rezervasyon sistemleri, telekomunikasyon
sisteminin gelişmişliği teknolojinin destinasyon üzerindeki etkilerini
genişletmektedir.
Ekonomik varlıklar, destinasyon performansları ve rekabetliliğe çevrenin
etkileri, ekoturizm, seyahat etme istemi, nüfus ve rekabet kuruluşları, krizler,
destinasyonlardaki rekabet stratejileri önem arz etmektedir
Kaynak: Ritchie Brent J.R.ve Crouch Geoffrey I(2003), “The Competitive Destination A Sustainable Tourism Perspective”
CABI Publishing, 0 85199 664 7
Karşılaştırmalı üstünlük, bir destinasyonun çekiciliğini artıran kaynakları ve doğal üretim
faaliyetlerini içermektedir. Rekabetçi üstünlük ise, bir destinasyonun bu kaynaklar ı yerinde
ve efektif kullanabilmesini içermektedir.teroik ba ğlamda da David Ricardo’nun
karşılaştırmalı Üstünlükleri, Adam Smith’in Mutlak Üstünlükleri, H.Ohlin’in Faktör Donat ımı
ve Ölçek Ekonomileri de turizm rekabet gücü açısından, karşılaştırma, mutlak üstünlük ve
turizm faktörlerindeki turizmin tamamlayıcı unsurları nitelemek ve değerini yükseltmek ve
uygun altyapı ve tamamlayıcı politikalarını oluşturmak, turizm destinasyon politikası,
planlama ve geliştirmek, destinasyon yönetimi, temel kaynaklar ve çekici özellikler,
destekleyen kaynaklar ve faktörler, karşılaştırmalı ve rekabetçi avantaj kavramları önem
kazanmış dolayısıyla bir turizm destinasyonun rekabetçi ve sürdürülebilir özelliklere önem
verilmiştir. Enright ve Newton’a göre turizmde rekabetçi örnek faktörler şunlardır:
60
- 2008
Turizme yönelik faktörler
-Mimari
-Tarih
-Yerel yaşam biçimi
-Değişik kültür
-İlginç festivaller
-Müze ve galeriler
-Müzik
-Gece hayatı
Genel iş faktörleri
-Personel maliyetleri ve becerileri
-İyi satınalma sektörü
-Teknoloji düzeyi
-Çin’in pazar potansiyeli
-Yerel firmaların stratejileri
-Siyasi istikrar
-Hükümetin temiz ve şeffaflığı
-Eğitim ve talim
-Güçlü kur / fiyat
Turizmde rekabetçi pozisyonda olmak için, geleceği iyi görmek, startejiyi güçlü kılmak,
turizmin vizyonunu iyi çizmek, azim ve kararlılıkla misyonu gerçekleştirmek ve turizm
yöntemleri ile de ileri ve en iyi turizm örneklerinden yola ç ıkmak ve daha iyiyi yakalamak
için amaç ve hedefleri oluşturmak, uygulanacak strateji ve taktikleri dizayn etmek, turizm,
planlamasını, turizm organizasyonunu, turizm yöneltme, koordine ve denetimini yapmak
gereklidir 38.
Dünya Koruma Birliği (NUCN) tarafından 1996’ da benimsenen tanımlama çerçevesinde
ekoturizm, “Yerel halkın sosyo-ekonomik gelişmesine fayda sağlamak ve düşük ziyaretçi
etkisiyle korumayı yükseltmek için, geçmiş ve gelecekteki kültürel özelliklerin her birine
eşlik ederek doğanın kıymetini bilerek zevk almak amacıyla doğal alanlara ziyaret ve
çevresel olarak sorumlu bir seyahattir” olarak tan ımlanmıştır. Planlama, gelişme, uygulama
ve izleme safhaları içinde bireyler, toplumlar, ekoturistler, tur operatörleri ve hükümet
kurumlarını içermelidir.Yerel kültür ve geleneklere saygı duyulmalı, yerel toplumlar için
tarafsız kazanç ve sürdürebilirlik sağlanmalıdır. Korunmuş alanların devamı için kazanç
sağlanmalıdır. Koruma kavramı içinde tüm uygulayıcılar bireye yatırımı önemsemeli,
beşeri sermayeyi çevre dostu olarak eğitilmelidir.
38
Bunun yanı sıra Brian Hammond, City Break kavramı hakkında yapmış olduğu sunumunda, Vurgulanan noktalar : ilk elden rekabeti
bilmek, ilk elden potansiyel müşterilerinizin ilgi alanlarını bilmek, kendi güçlü yönlerinizi bilmek, müşterilerinizin motivasyonunu anlamak, macera
ve ihlal noktalarını iyi kestirmek, havayolu firmaları, tüccarlar, milli turizm ofislerinden fazla bir şey beklememek, ulaşım problemini çözmek,
tanıtım konusunda kesinlikle üçüncü kişilere / firmalara güvenmeme ve kendi temsilcilerini ilgili yerde bulundurma şeklinde sıralamıştır. Augusto
Huescar tarafından yapılmış olan “Şehir Turizmi ve Kültürü” hakkındaki sunumda ise kültür turizminin iki şekilde tanımlanmıştır : Kişilerin
başka ülkelere, kültürel ihtiyaçlarını tatmin etmek için yeni bilgi toplamak ve deneyimler kazanmaları şeklinde tanımlanır. Diğer bir tanımda ise
kişilerin başka ülkelere tarihi yerler, artistik ve kültürel gösterileri, sanat ve drama etkinliklerini görmek için gitmeleridir.Yaptığı tespitlerde ise gelen
ziyaretçilerin çoğunlukla kadın ve yüksek eğitimli dolayısı ile gelir düzeyi iyi, kültür turizmi, her yaştan insanların katıldığı ama özellikle ellili
yaşlarda olanlar, gençlere göre daha fazla kültürel ziyaret yapmakta olduğu, şehir turizminde, kültür turlarının en önemli aktivite olduğu, en önemli
bilgi kaynağı, aile / arkadaş tavsiyeleri olmakla beraber, internetin etkisi gitigide arttığı, şehir turizmi için gelenlerin, havayolu ile ulaşımı ve otelde
gecelemeyi seçtiği, yakın dönemde Avrupa’ya gelen uluslararası turist sayısındaki düşüş kısmen iç talep ile dengelendiği ve Avrupa’nın yeni
bölgelerine ve ufak destinasyonlara fazla miktarda seyahat olacağının beklendiği şeklinde tespitlere yer verdiği görülmektedir.Bununla birlikte;
Avrupa’da, Asya ve Kuzey-Güney Amerika’daki şehirleri arasında ve kültür turizmi açısından rekabet büyüyerek artacağı, şehir turizmi açısından
Avrupa şehirlerine, Asya’dan hareket olacağı beklentisi, geleneksel kültür turizmi şehirleri pazar paylarını kaybedeceği, Orta ve Doğu Avrupa’daki
şehirlerin de pazardan pay alacağı, belli bir süre sonra, ziyaretçi sayısının çok olması, o şehir açısından olumsuz bir etki yaratabileceği, bunu önlemek
için ziyaretçi yönetimi önemli rol oynayacağı ve bir destinasyonun etkili şekilde kültürel olarak pazarlanması, gelecek olan ziyaretçi sayısını
artıracağı belirtilmiştir38.
61
- 2008
21.Yüzyılda Turizm Endüstrisindeki Beşeri Sermaye
Kaynak: Sillence, Gordon(2005), “A Handbook on How To Set Up Tourism Learning Areas”, Developing Thematic Destination-Level and Regional
Tourism Knowledge Network, European Commision, Ecotrans the European Network for Tourism and Sustainable Development
Rekabet
RekabetDüzeyleri
Düzeylerive
veUnsurları
Unsurları
Potansiyel Girişler
Yeni giriş tehdidi
Satıcıların
pazarlık gücü
Alıcıların pazarlık
gücü
Satıcılar
Alıcılar
Endüstri Rekabeti
Mevcut firmalar arasındaki rekabet
Hizmet ve ürün
ikame tehdidi
İkameler
Firmalar arası rekabeti sürükleyici güçler
Sürdürülebilir Turizm Firmaları Arasındaki Rekabeti Sürükleyen Güçler
Kaynak: Ritchie Brent J.R.ve Crouch Geoffrey I(2003), “The Competitive Destination A Sustainable Tourism Perspective” CABI Publishing, 0
85199 664 7
Yukarıdaki Şekil 18’de görüldüğü üzere, firmalar açısından endüstrideki rakipler, ikameler,
potansiyel girişler, arz ediciler, talep gösterenler rekabet araçlar ının yapısını vermektedir.
Özel endüstrilerdeki ulusal avantajları ise Şekil 19’da izleyebiliriz.
62
- 2008
Ek.3 Şehir Turizmi’nin Tarihçesi
Turizm, son 20 yıldır hızla gelişen, yarattığı katma değer ve istihdam açısından giderek
büyüyen önemli bir sektör. Türkiye sahip oldu ğu kültürel, doğal ve tarihi zenginlikler
bakımından özellikle de rekabet içinde bulunduğu Akdeniz çanağında bulunan rakipleriyle
mukayese edildiğinde turizm açısından dünyadaki ender ülkelerden biri olarak öne
çıkıyor39.
“Türkiye'de ilk turizm etkinlikleri ile ilgili verilebilecek örnekler aras ında Osmanlı
imparatorluğu döneminde Türkiye'ye getirilen buharl ı gemiler sayılabilir. Bu gemilerin
ardından 1838 yılında Fransa seferi yapmak üzere Peyki Şevket vapuru inşaa edilmiştir.
Osmanlı imparatorluğu döneminde 1863 yılmda düzenlenen Sergi-i Umumi-i Osmani, iç
turizme yönelik ilk etkinlikler arasında yer alır. Diğer yandan Türkiye turizminin gelişme
aşamalarından birisi olarak kabul edilen tercüman ve rehberlik 1800'li y ıllarda ciddi
gelişmeler kaydetmiştir. 29 Ekim 1890 tarihinde kabul edilen 190 say ılı "Seyyahine
Tercümanlık Edenler Hakkında Tatbik Edilecek 190 Sayılı Nizamname", bu dönemde
Türkiye'de gelişmeye başlayan dış turizm hareketlerinin bir sonucu olarak yürürlü ğe
sokulmuştur”40.
“1923 yılında Raşit Saffet Atabinen ve bir grup aydın tarafından kurulan "Türkiye
Seyyahın Cemiyeti" turizm alanında faaliyet gösteren ilk örgüt daha sonra "Türkiye Turing
Klubü" ve ardından da "Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu" Cemiyet, 1930 yılında
kamu yararına çalışan dernek olarak tanınarak, gümrük ve trafik mevzuatı ile ilgili özel
görevler üstlenmiştir. Kurum, İstanbul ve Bursa'ya ilk turların düzenlenmesine öncülük
ederek buradaki tarihi ve kültürel miras ın taranması yolunda çalışmalarda bulunmuştur.
Ayrıca, Şirketi Hayriye ve Seyri Sefain idarelerini bir araya getirerek turistlerin gemilerle
taşınma ilkelerinin belirlenmesinde ana rolü üstlenmi ştir. Turizmle ilgili diğer bir alan olan
havacılık, Cumhuriyet döneminde Türkiye Tayyare Cemiyeti'nm kurulmasıyla ilk adımlarını
atmıştır. 1925 yılında kurulan Cemiyet, 1933 yılında Türk Havayolları İşletme İdaresi
adını almıştır. Beş uçak ve 28 koltukla faaliyete başlayan THY, Luftansa, KLM, Imperial
Airıvays, Aero Expresso gibi havayolu şirketleriyle neredeyse aynı dönemin kurumları
arasında yer almıştır. Türkiye'deki turizm ile ilgili ilk kamu örgütlenmesi de 1934 y ılında
2450 sayılı İktisat Vekaleti Teşkilat ve Vazifeleri Kanunu" ile gerçekleştirilmiştir. Bu yasa ile
turizm işleri, İktisat Vekaleti Dış Ticaret Dairesi'ne bağlı olarak çalışacak "Türk Ofisi"ne
bırakılmıştır”41.
1960 yılı sonrasında turizm alanında gerçekleşen olaylardan ilki, turizmin, hizmetler
sektörünün bir alt dalı olarak "kalkınma planlarında yer almaya başlamasıdır. Öte yandan
Türkiye'de ilk kez turizmin örgün turizm eğitim kurumlarında yer almaya başlaması da
önemli bir gelişmedir. Otelcilik ve turizm alanmda lise düzeyindeki ilk mesleki okul, 1961
yılında eğitime açılan Ankara Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi'dir. Daha sonra 1967'de
İstanbul'da ve 1975 yılında da Kuşadası'nda yeni okullar açılmıştır. 1979 yılında dört adet
39
http://www.sehirpazarlama.com/
Kozak Nazmi-Kozak Meryem A. Ve Kozak Metin(2008), “Genel Turizm İlkeler-Kavramlar”, Detayyayıncılık, Gözden geçirilmiş
7.Basım, yayın No:028, Ankara
41
Kozak Nazmi-Kozak Meryem A. Ve Kozak Metin(2008), “Genel Turizm İlkeler-Kavramlar”, Detayyayıncılık, Gözden geçirilmiş
7.Basım, yayın No:028, Ankara
40
63
- 2008
okulun daha eğitime başlamasıyla Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri'hin sayısı yediye
ulaşmıştır. 1980'li yıllar ile birlikte her düzeydeki turizm ve otelcilik alan ındaki okul
sayısmda önemli artışlar kaydedilmiştir.Yukarıda ilk gelişmeleri ele alınan turizmdeki diğer
gelişmeler ise tabloda verilmiştir.
CUMHURİYET
ÖNCESİ
TURİZM
Yapılan araştırmalar, 19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başlarmda Orient £xpress'in İstanbul'a sefer
düzenlemeye başlaması ile birlikte otellerin açılmaya başladığım ortaya koymaktadır. Wagon Lifts'in,
1924 yılmda Türkiye'de vagon sözleşmesi yapmasıyla Türkiye'nin ilk yataklı vagon seferi 23 Temmuz
1924 tarihinde faaliyetlerine başlamıştır. Tren yolculuğunda ilk yemekli servis hizmeti ise 7 Aralık 1925
tarihinde Haydarpaşa-Sincanköy arasmda çalışan trenlerde sunulmuştur. Tren yolculuğundaki önemli
atılımlardan biri de, 1927 yılmda Haydarpaşa-Ankara arasmda çalışmaya başlayan Lüks Anadolu
Expres'i ile yapılmıştır. Bu hatlara ek olarak yine 1927 yılında Haydarpaşa-Trablusşam, 1930'da
Haydarpaşa-Sivas ve 1935'de de Haydarpaşa-Elazığ hatlarmda yataklı vagonlar hizmete sunulmuştur.
Türkiye'nin ilk oteli olma niteliğini taşıyan Otel d'anğleteer 1841 yılında hizmete girmiştir. Ardından
1892 yılında Büyük Londra Oteli hizmete girmiştir. O dönemde açılan otellerden en ünlüsü bugün de
hizmetine devam edenPera Palas'hr. Çoğunlukla yabancılara hizmet vermek üzere kurulan oteller,
İstanbul'da yabancı uyrukluların çok bulunduğu yerlerde yoğunlaşmıştır. Bu üç önemli otele ek olarak
söz konusu yıllarda hizmete açılan oteller arasmda Petersburg, Lüxemburg, Paris, Univers, Grande
Bretange, Bizans, Orient, Elysee Françis, Grand Balcon, Peşte ve Tobias otelleri de sayılabilir. O dönemde
turizm ve acentecilik faaliyetlerinde adı geçen kurumlardan ilki, 18 Ekim 1923 tarihinde Beyoğlu Pera
Palas Oteli'nde faaliyete geçen Milli Türk Seyahat Acenteciliği Ziya ve Şürekası (NATTA)'dır. NATTA
ya ek olarak aynı dönemde kurulan bir diğer acente olan Passropid, yurtdışından gelen ve yurtdışına
gidenlere yönelik olarak pasaport sağlama, gelenlere rehber sağlama, otel ve pansiyon kiralama, vapur
ve tren biletlerini satma gibi etkinliklerde bulunuyordu.
1923-1960 YILLARI
ARASINDA
TÜRKİYE'DE TURİZM
Bu dönemde gerçekleştirilen etkinlikler arasmda önemli bir girişim olarak 1931-1932 yıllarında Balkan
ülkelerinin turizm sorunlarının tartışıldığı iki toplantı sayılabilir. Türk Ofis'in yayın ve tanrtım işlerini
yürüten birimi içindeki "Turizm Masası", 1938'de önce ayrı bir şubeye dönüştürülmüş, 1939'da da
Ticaret Vekaleti'nin kuruluşu sırasmda "Neşriyat ve Propaganda " servisi içerisinde "Turizm Müdürlüğü"
admı almış1940Tı yıllara doğru bazı devlet kurumlarının ürünlerinde, turizme ilişkin birtakım
düzenlemelerde bulunması, Türkiye turizminde iç ve dış potansiyeli değerlendirmenin ilk araçları
olmuştur. 1933 yılında İstanbul'da "Otelciler ve Hancılar Cemiyeti" kurulmuştur1940 yılına gelindiğinde
turizmin, tanıtım ve duyuru ile yakın ilişkisi de anlaşılmıştır. Aynı yıl "3857 sayılı Başvekalete Bağlı
Matbuat Umum Müdürlüğü Teşkiline ve Vazifelerine Dair Kanun" uyarmca kurulan ve 1943'te Basın
Yayın Genel Müdürlüğü admı alan birim içerisine "Turizm Müdürlüğü" de yerleştirilmiştir. 30 Haziran
1949 tarihinden başlayarak, turizmle ilgili etkinlikler, bu kez 5392 sayılı yasa ile kurulan Basın, Yayın ve
Turizm Genel Müdürlüğü'ne bağlı "Turizm Dairesi" tarafından sürdürülmüştür. 1949 yılında çıkarılan
5392 sayılı yasanın 17. maddesi uyarınca turizm konusunda alınacak önlemleri görüşmek üzere, 19
Aralık 1949 tarihinde "/. Turizm Danışma Toplantısı" ilk toplantısını yaparak, ulusal turizm politikasının
oluşturulması yönünde ilk adımları atmıştır. Turizm Ana Programı" adı altında, Türkiye'de turizm
sektörünün geliştirilebilmesi amacıyla alınması gerekli önlemleri içeren bir program hazırlanmış bir
anlamda turizm alanında özel sektöre ağırlığın verildiği yeni bir dönemin başlangıcı olarak kabul edilir.
Bununla birlikte, 1950 yılında çıkarılan "5647 sayılı Turizm Müesseseleri Teşvik Kanunu "nun ilk
çalışmaları da bu kurul tadan ele alınarak, çalışmalar başlatılmıştır. 1950 yılında çıkarılan "5647 Sayılı
Turizm Müesseseleri Teşvik Kanunu ", turizmin geliştirilmesi amacıyla çıkarılan ilk yasal düzenleme
olmakta yasayla, hangi işletmelerin "Turizm Müessesesi" olacakları, yasal olan teşvik tedbirlerinden
hangi işletmelerin yararlanacakları, teşvik yararlanma koşulları ve turizm işletmelerinin denetlenmesine
ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. bir başka ilerleme de, Türkiye Emlak Kredi Bankası'nm bir milyon liralık
"Turizm Fonu" oluşturmasıdır. Turizm sektöründeki yatırımları teşvik etmek amacıyla 1953 yılında ikinci bir teşvik yasası daha çıkarılmıştır. "6086 sayılı Turizm Endüstrisini Teşvik Kanunu " turizm alanında
yatırım yapacak özel teşebbüsler, çeşitli bakımlardan teşvik edilmiştir. "6086 sayılı Turizm Endüstrisini
Teşvik Kanunu"nu ile izleyen yıl olan 1954'da yürürlüğe giren "6224 sayılı Yabancı Sermaye
Yatırımlarını Teşvik Kanunu"nun, birbirlerini tamamlayan yasal düzenlemeler olarak yerli yatırımcıların
64
- 2008
turizm yatırımlarım teşviki yanmda, bu alanda yatırım yapacak yabancı sermayenin teşvik edilmesine de
kolaylıklar getirdiği söylenebilir. 1950'li yılların başlarında İstanbul'da turistlere hizmet sunan Park
Otel1955 yılında İstanbul Hilton Oteli1955 yılında Bakanlar Kurulu'nun 23.06.1955 tarih ve 4/5413
sayılı kararı ile 10 milyon TL sermayeli Türkiye Turizm Bankası A.Ş. kurulmuştur. 1950'li yıllarda
kurulan Türkiye Milli Gençlik Teşkilatı (TMGT), seyahat acenteciliği alanında yaşanan en ciddi dene\ den
biridir ve belki de bir anlamda, Türkiye'nin seyahat acentelerinin ka\ ğrnı yapan bir okul niteliğini
taşımıştır. TMTF, Talebe Turizm Komisyonu 1 Turizm Danışma Kurulları'nda görev yapmıştır. TMTF'nin
gençlik yönelik en büyük katkılarından birisi de 1965 yılında İstanbul'da yapılan, Uluslararası Öğrenci
Turizmi Konferansı olmuştur. 1950-1960 döneminde turizm alanında özellikle konaklama tesisleri
yatırımlarının teşvi edilmesinin ardmda, o dönemde çeşitli nedenlerle sıklaşan yabancı zivaretçilere
hizmet verebilecek konaklama tesislerinin ülkede kurulması isteği] bulunduğu da unutulmamalıdır.
1960 YILI
SONRASINDA
1963 yılında Turizm ve Tanıtma Bakanlığı kurulmuştur. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın halen faaliyet
gösteren yurtiçi ve yurtdışı örgütleri 1963 yılından sonra faaliyetlerine başlamıştır. 1972 yılında Türkiye
Seyahat
Acenteleri
Birliği
(TÜRSAB)
kurulmuştur.
TÜRSAB'ın
kurulması, Türkiye
Seyahat
Acentaları Cemiyeti (TÜSTAC), Türkiye Milli Talebe Federasyonu (TMTF) ve Türkiye Milli Gençlik
Teşkilatı (TMGT) gibi Türkiye turizminin ilk kurumlarının mirasını da devralması sonucunu da doğurmuştur. TÜRSAB, 1618 Sayılı Seyahat Acentaları Birliği Yasası'na dayalı olarak bugüne kadar
faaliyetlerini sürdürmektedir. Zaman içerisinde 1970'li, 1980'li ve son olarak da 1990'lı yıllarda
Türkiye'de turizm alanında pek çok mesleki örgütlenme faaliyetlerine başlanmıştır.
1980 YILI
SONRASINDA
1980 sonrasında yaşanan en önemli olay, 24 Ocak 1980 tarihinde uygulamaya konulan "Ekonomik
İstikrar Tedbirleredir. 24 Ocak Kararları'nın turizm sektörünü doğrudan etkileyen maddeleri arasında;
devalüasyon kararı, yabancı sermaye çerçeve kararnamesi ile ilgili karar, kambiyo mevzuatının
değiştirilmesi ile ilgili karar, 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu, yurtdışına turistik çıkışlar ile ilgili kararlar
yer almaktadır. 1980 sonrası turizm ile ilgili olarak alman kararlar içerisinde en önemli olanı, 2634 sayılı
"Turizmi Teşvik Kanunu"dur. Bu yasal düzenlemeyle Türkiye'de turizm sektöründe o zamana değin
uygulanmayan pek çok teşvik getirilmiştir.Bu dönemde turizm ile ilgili olarak getirilen teşviklerin bazıları
şunlardır' düşük faizli kredi, yatırım indirimi, finansman fonu istisnası, bina inşaat istisnası, vergi, resim,
harç istisnası, teşvik primi, döviz tahsisi, katma değer vergisi ertelemesi, yabancı personel çalıştırma,
elektrik, havagazı ve su ücretlerinde indirim, haberleşme kolaylıkları. 2634 sayılı "Turizmi Teşvik
Kanunu"na dayanılarak izleyen yıllarda turizm ile ilgili olarak bazı yönetmelik ve diğer yönetsel
düzenlemeler yürürlüğe girmiştir. Bunlardan bazıları şunlardır: Turizm Yatırım ve İşletmelerinin
Niteliklerine İlişkin Yönetmelik, Belgeli Turizm İşletmelerinde Yabancı Personel ve Sanatkârların
Çalıştırılması Hakkında Yönetmelik, Yat Turizmi Yönetmeliği, Kamu Arazisinin Turizm Yatırımlarına
Tahsisi Hakkında Yönetmelik, Turizm Yatırım, İşletme ve Kuruluşlarının Denetimi Hakkında Yönetmelik,
Av Turizmi Yönetmeliği, Talih Oyunları Yönetmeliği, Turizm İşletmelerinin Bakanlıkla, Birbirleriyle ve
Müşterileriyle İlişkileri Hakkında Yönetmelik, Turizm Alanlarında ve Turizm Merkezlerinde İmar
Planlarının Hazırlanması ve Onaylanmasına İlişkin Yönetmelik, 355 Sayılı Turizm Bakanlığı'ran Teşkilat
ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, Profesyonel Turist Rehberliği Yönetmeliği,
Konaklama ve Yeme İçme İşletmeleri Personeli Yetiştirme Temel Eğitim Kursları Yönetmeliği, Turizm
Eğitim Merkezleri (TÜREM) Kuruluş Yönetmeliği.
65
- 2008
Ek.4 Öğrenen Şehirlerin Temel Unsurları
Birçok toplum, öğrenen şehir fikrini yüz yüze geldikleri değişimin gücüne, yaratıcı olarak
karşılık verebilmek için yaşamsal bir fırsat olarak görmektedir. İngiltere’de “öğrenen şehir”
olarak nitelendirilen şehirlere bakıldığında başlangıç aşamasında, başvurulan yöntemler
farklılıklar göstermektedir. Ancak, bu aşamada bir takım temel unsurların gerekli olduğu
genel kabul görmektedir. Bu unsurlar a şağıda özetlenmektedir 42.
Anahtar Bireyler
Anahtar Kuruluşlar
Çekirdek Grup
Ekonomik
Katılan
Daha
Gruplar
Hayata
Geniş
Anahtar İşverenler
42
Öğrenen şehir fikrine inanan ve başkalarını da ikna edebilecek, ya da destekleri ve
yardımlarıyla topluma ilk güvenceyi verebilecek güçlü bireylerdir.
Belirli bir kuruluş tarafından öğrenen şehir fikrinin benimsenmesi, bu kuruluş tarafından
liderliğin üstlenilmesi ve desteğin sağlanması, ilk adımların atılması açısından çok
önemlidir. Ortaklıklar oluşabilir; fakat temelin oluşturulması ve gerekli kaynakların
sağlanması işlevini yerine getirecek bir kuruluş mutlaka olmalıdır. Üniversiteler, yerel
yönetimler, iş konseyleri bu rolü üstlenebilir. Southampton’da “öğrenen şehir” fikri yerel
idarenin stratejisinin bir parçasıdır. Diğer ortakların bulunmasına rağmen, eğitim
müdürlüğüne liderlik rolü verilmiştir.
Öğrenen şehir fikri, etkili insanların gayretini sağlamalı ve liderlik özel bir kuruluş
tarafından üstlenilmelidir. Çekirdek grup, zamanını ilgili dokümanların hazırlanmasına,
toplantılarda bir araya gelinmesine, potansiyel sponsorlar ve bağlantılar ile gerekli ağların
(şebekelerin) oluşturulmasına tahsis etmelidir. Şehirde ya da bölgedeki anahtar
kuruluşların organize ettiği bir danışman ya da yürütme grubu bulunmaktadır. Örneğin,
Norwich şehrinin başlangıçtaki çekirdek grubu küçük olmasına rağmen, daha sonraları
şehir meclisinden, üniversiteden, yatırım şirketlerinden ve yetişkin eğitim servisinden
kişilerin oluşturduğu bir yürütme kurulu ile yola devam edilmiştir.
Fikir, etkili küçük bir grup insan tarafından gerçekleştirilmeye başlansa da, geniş kitlelerin,
olayın geçerliliği ve önemi hakkında ikna edilmesi gerekecektir. Bu konuda verilecek
seminerler ve konferanslar ile geniş kitlelere ulaşılacak, katılım sağlanabilecektir.
Nottingham’da halkı sürece dahil etmek için sürekli konferanslar dizisi tertiplenmiştir.
Hull’da 12 aylık planlama döneminin ardından, en az 400 kişiye kadar ulaşan öğle yemeği
konferansları düzenlenmiştir.
İşverenlerin katılımı ile sürecin “işyerinde öğrenme” bölümü gerçekleştirilecektir. Bu
ayrıca, yerel iş çevrelerinin bölgedeki yeniden yapılanma çabalarına ve planlama
faaliyetlerine katılımlarını sağlayacaktır.
http://www.lifelonglearning.co.uk, erşim tarihi: 10.01.2004
66
- 2008
Ek.5 Kent Geneline Yayılmış Modern Sanat Uygulamalarına Bir Örnek
(Amerika’da Baltimore kenti geneline yerleştirilmiş balıklar)
(Kaynak: Çalışma yazarlar tarafından Baltimore kentinde fotoğraflanmış ve hazırlanmıştır)
67
- 2008
Ek.6 Bölgesel Ölçekte Markalaşmayı Destekleyen Yaratıcı Mecralar Bir Örnek
(Türkiye’deki illerin plakalarında kentin simgelerine yer verilmesi)
(Kaynak: Çalışma yazarlar tarafından hazırlanmıştır)
68
- 2008
Ek.7 Şehir Turizminde Turistlere Bütünleşik Hizmetler Sunan
Şehir Kartı Uygulamaları 1
(Dünya uygulamalarından hareketle geliştirilen “Adana Kart” örneği ve “I Amsterdam Kart”’ın
web sitesinden alınan kart satış arayüzü ile sunulan imkanlar ın listesi, NY Pass hakkında bilgi)
69
- 2008
Amsterdam kart 26 müzeye ücretsiz erişim, kanal tur ile şehir gezisi, otobüs ve tramvayı
ücretisiz kullanım hakkı veriyor. Araba ile destinasyona varan ziyaretçilere ücretsiz park
imkanının yanı sıra çok sayıda restoranda ve turistik faaliyete katılımda normal ücret
üzerinden %25 indirim şansı sunuyor. Amsterdam Kart’ın sunduğu ücretsiz girişler ve özel
indirim imkanları aşağıdaki listede belirtilmiştir:
Turistik Aktiviteler
» Allard Pierson Museum
Ancient civilisations of Egypt, the Near East, the Greek world, Etruria and the Roman Empire are revived in this museum
» Amsterdam Tulip Museum
The story of Holland’s most famous flower
» Bijbels Museum
Where Bible, Art en Culture meet in a monument full of history
» Blue Boat Company - Free canal cruise
What better way could there be of exploring Amsterdam's ancient city centre than by going on a tour through
the city's canals? Normal price 11,00€
» de appel arts centre
de Appel is a centre of contemporary art active within an international network of art centres, museums and
other exhibition areas.
70
- 2008
» De Nieuwe Kerk
Amsterdam's Nieuwe Kerk is well-known for its much-talked-about exhibitions.
» De Oude Kerk
Amsterdam’s oldest monument (1250) representing five centuries of architectural history.
» Dutch Resistance Museum
Authentic objects, documents, photos and audiovisual presentations provide an impression of Dutch
resistance during the occupation
» FOAM Photography Museum
Along with large exhibitions of established famous photographers, Foam also exhibits emerging young talent
in smaller short-term shows.
» Hermitage
The first phase of the Hermitage Amsterdam is complete. Exhibitions are organised twice a year in
collaboration with the collection from St. Petersburg
» Holland International Rondvaart - Free Canal Cruise
Cruising 1 hour through a number of Amsterdam’s canals, this cruise passes along some of the city’s most
beautiful spots Normal price 11,00€
» Hortus Botanicus
The Hortus Botanicus of Amsterdam from 1638 is one of the oldest botanical gardens in the world. Today, it
is a garden of delight in the centre of the city
» Houseboatmuseum
The houseboat offers you a unique opportunity to find out for yourself what it’s like to live in a houseboat on
one of Amsterdam’s canals
» Huis Marseille, Museum for photography
Through different exhibitions, Huis Marseille, the first museum for photography in Amsterdam, presents the
rich history and various applications of photography
71
- 2008
» Joods Historisch Museum
Four restored synagogues in the heart of the former Jewish quarter now house the Jewish Historical
Museum
» Molen van Sloten & Kuiperijmuseum
This renovated mill, dates from 1847.
» Museum het Rembrandthuis
The Rembrandt House Museum is the only place in the world where you can still experience how the master
lived and worked
» Museum Het Schip
Museum Het Schip: a world-renowned palace for the working class and an icon of the Amsterdam School
style of architecture.
» Museum Ons' Lieve Heer op Solder
The unusual atmosphere of this canal-side building with its rare 17th-century living rooms and catholic attic
church surprises every visitor.
» Museum van Loon
Double canal house, since 1884, home to the Van Loon family. Co-founders of the Dutch East India
Company VOC
» Museum Willet Holthuysen
In 1895 Mrs Willet-Holthuysen bequeathed this 17th-century canal-side house to the City , including the art
collection of her previously deceased husband Abraham.
» Portugees Israëlitische Synagoge
Gigantic, square and hidden. How a building of such huge proportions can be tucked away remains a
mystery.
» Rijksmuseum-the Masterpieces
The Masterpieces at the Rijksmuseum displays the very best of its collection.
72
- 2008
» Stedelijk Museum CS
It offers a varied programme of contemporary, post-1968 art, film, photography, video and design.
» Theatermuseum - Free entrance
The audience applauds, the curtain falls - the show's over. The Theatre Museum starts off where shows end.
Normal entrance : 4,50€
» Tropenmuseum - Free entrance
A visit to the Tropenmuseum is a journey through time and around the world. Normal entrance € 7,50
» Van Gogh Museum - Free entrance
The building, designed by Gerrit Rietveld, houses the world's largest collection of works by Vincent van
Gogh. Normal entrance : 10,00€
Özel Fırsatlar (İndirim İmkanları)
» 25 % discount in Restaurant De Kelderhof
Restaurant De Kelderhof ; enjoy a special I amsterdam menu
» 25 % discount on a dayticket of Museumboat Lovers
Hop on and off Museumboat : the ideal way to explore the city
» 25 % discount on a glass of Venloosch Altbeer Café Heffer
Café Heffer :Located in the former Amsterdam city tax building from 1635, one of the most important monuments of Amsterdam.
» 25 % discount on a net of cheeses at Cheese Gift shop Magna Plaza
A typical Dutch souvenier : cheese in a net
» 25% discount at Boom Chicago shows
Razor-sharp English-language improvisation comedy shows and great food
» 25% discount at Madame Tussaud’s Amsterdam
Come face to face with celebrities, test your soccer skills against Ronaldinho, or have your picture taken with Brad Pitt and Angelina
Jolie! If you’re brave enough meet Captain Jack Sparrow.
73
- 2008
» 25% discount at the Filmmuseum
The Filmmuseum screens classic films, children’s films, historical documentaries, underground productions and new films from all over
the world
» 25% discount for max. 2 children at Tun Fun
TunFun is an indoor playground for children from 1-12 years old.
» 25% discount Greek Restaurant Panagia
Treat yourself to authentic Greek delights in this restaurant right in the centre of Amsterdam, near the Central Station.
» 25% discount in Brasserie De Poort
Allow the chef of Brasserie 'De Poort' and his team to take you on a culinary adventure in which you will be surprised by a thousand-and
one gastronomic creations
» 25% discount in Brasserie Schiller
A beautiful Parisian style Art Deco brasserie, located in the heart of Amsterdam at the lively Rembrandtplein
» 25% discount in Heffer, centre du café historique
A café-restaurant with an exclusive interior decoration in Art-deco and 17th century Style. Here you can enjoy several meals in historic
ambiance.
» 25% discount in Restaurant Damsteeg
Taste of the Arts
» 25% discount in Restaurant Guadeloupe
Discover the culinary delights of the exotic Mexicans cuisine in front of the Amsterdam’s central station.
» 25% discount in Restaurant IJ-kantine
Located at the monumental NDSM docks ; the entire restaurant and pavement café offer a spectacular view of the IJ and the
Amsterdam harbour.
» 25% discount in Restaurant La Madonna
Restaurant La Madonna This authentic Italian restaurant with its extensive menu lies within walking distance from the central station.
74
- 2008
» 25% discount in Restaurant La Madonnina
Enjoy an Italian snack or select a complete meal from the extensive Italian menu.
» 25% discount in Restaurant Pasta e Basta
Nestled in the heart of Amsterdam is the place to enjoy a splendid combination of live music, freshly prepared pastas and an extensive
wine list
» 25% discount on a Candlelightcruise Holland International
Treat yourself to a unique evening with a 2 hours cruise through Amsterdam’s magically lit canals.
» 25% discount on a dayticket Canal Bus
Fun hop on, hop off canal cruise! Canal Bus is the perfect way of getting around Amsterdam with its wealth of waterways.
» 25% discount on a guided tour Zoom Tours
Guided walking tour through the Red Light District
» 25% discount on a Traditional or Selecta ricetable Restaurant Selecta
Discover the culinary delights of the exotic Indonesian cuisine in Restaurant Selecta
» 25% discount on a Waterland busticket Arriva
Discover the typical Dutch Landscape by Bus
» 25% discount on Ajax Arena Tour
Take a guided tour through the Amsterdam Arena
» 25% discount on an international pancake at The Pancake Bakery
The extensive menu offers no fewer than 100 different sweet or savoury pancakes and omelettes.
» 25% discount on Artis Royal Zoo
Artis Royal Zoo an oasis of peace in the bustling centre of Amsterdam
» 25% discount on bikerental at Mac Bike
See better by Macbike ; bikerental in Amsterdam
75
- 2008
» 25% discount on breakfast Pancakes! Amsterdam
Pancake house with traditional, surprising and worldly pancakes.
» 25% discount on House of Bols
Taste, smell, see, hear, touch and become familiar with the exciting world of bartending and enjoy a delicious cocktail of your choice
» 25% discount on last minute tickets in the Concertgebouw
Since 1888 the main concerthal for symphonic music, famous for it’s high regarded acoustics and home to the Royal Concertgebouw
Orchestra
» 25% discount on lunch in Restaurant-Cafe in de Waag
Restaurant-Cafe in de Waag : This magnificent building, its unique interior and the 300 candles are guaranteed to create a great
atmosphere.
» 25% discount on several concerts in the Muziekgebouw aan 't IJ
This new 21st century concert hall offers a contemporary innovative programme and exceptional acoustics
» 25% discount on the entrance of The Amsterdam Dungeon
A unique combination of a museum, theatre and an attraction. True facts from Amsterdam’s history are the main scene in this attraction.
» 25% discount on the entrance of the Diamant Museum Amsterdam
Visual information centre, which will show all the aspect of the diamond industry with the attention on the diamond industry in
Amsterdam
» 25% discount on the rental of a Canal Bike
Canal Bike
» 25% discount Restaurant Madre Maria
Argentinean restaurant, situated within walking distance from the Central Station
» Free croquette roll at Van Dobben Sandwichbar
Enjoy this typical Dutch snack
76
- 2008
» Free cup of coffee at La Place market style restaurant
La Place market style restaurant
» Free entrance at Holland Casino Amsterdam
Holland Casino Amsterdam
» Free entrance on clubnights in Club Rain
Rain Restaurant, Bar & Club at Rembrandtplein Enjoy Amsterdam 's nightlife
» Free liquor De Drie Fleschjes
De Drie Fleschjes
» Free shopping bag at De Bijenkorf
This exclusive department store has been offering an exciting assortment of brand names since 1870.
» Free tour and an briliiant surprise at Amsterdam Diamond Group
The Amsterdam Diamond Group is the combination of the two largest and most important diamondpolishing factories in Amsterdam
77
- 2008
New York Pass’ın ziyaretçilere sunduğu imkanlar:
• 40’un üzerinde aktiviteye ücretsiz giriş – Empire State Binası, Özgürlük Anıtı, New York Skyride,
Madame Tussaud, Circle Line Nehrinde Tekne Gezisi, Guggenheim Müzesi, Modern Sanatlar Müzesi,
Madison Square Garden Turu, NBC Studio Turu, New York Akvaryumu & diğerleri
• 140 sayfalık şehir rehberi İngilizce, Almanca ve İspanyolca olmak üzere hazırlanan, haritalar, turistik
faaliyetler, alışveriş ve restoranlar için adres tarifleri, çalışma saatlerini içeren bir şehir rehberi
• Sıra beklemeden giriş hakkı – New York City Pass kullanıcıları en kalabalık turistik faaliyetlerinin
birçoğuna, hızlı bir biçimde girişlerini sağlayan bir imtiyaza sahiptirler.
• İlave paketler ekleyebilmek – New York şehir turunuzda yerel otobüslerden faydalanabilmek için Bin-İn
Kartı da kullanılabilir
• $450’ın üzerinde değere sahip giriş ücreti –New York Pass’ın sunduğu tüm ücretsiz faaliyetlere bu kartı
kullanmadan katılsaydınız, sağlanan özel indirimler hesaba katılmasa bile, size maliyeti $450’ın üzerinden
olacaktı
• Birçok özel teklif – ücretsiz girişlerin yanında birçok noktada tiyatro biletleri, özel sergiler için NY Pass
Kart sahiplerine özel ücretlendirme yapılmakta olup Bloomingdale’s ve Macy’s, mağazalarında özel
indirimler ve daha fazlası
78
- 2008
Ek.8 Şehir Turizminde Turistlere Bütünleşik Hizmetler
Sunan Şehir Kartı Uygulamaları 2
Dünya uygulamalarından hareketle geliştirilen “İstanbul Kart” örnekleri)
(Kaynak: Çalışma yazarlar tarafından hazırlanmıştır)
79
- 2008
EK.9 EUROCITY Ziyaretçi Anketi
Erkek
Kadın
1
2
Pazartesi
Salı
Çarşamba
Perşembe
Cuma
Cumartesi
Pazar
1
2
3
4
5
6
7
Kendi işi, freelance, çiftçi
Kamu çalışanı
Beyaz yaka çalışan
Uzman işçi
Diğer işçi
Emekli
Ev hanımı
Öğrenci
İşsiz
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Cinsiyet:
AdSoyad:
Adres:
İkamet Adresi:
Postakod
u:
Anket Hayır #:
Havaalanı
İkamet adresi
Eğlence programı
Sokak
Görüşüle
n
Mekan:
1
2
3
4
5
Diğer (Belirtiniz):
Ay:
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Çalışma
durumu:
Haftanın
günü:
Diğer (Belirtiniz):
Günün
saati:
Gündüz 12’ye kadar
Öğle (12 – 14 arası)
İkindi (14 – 17 arası)
17 sonrası
Hanehalkı Yapısı:
Birden fazla
seçilebilir
1
2
3
4
Yalnız
Ebeveyni ile
Diğer erişkinlerle
Çocuklarla
Hava Durumu:
Birden fazla
seçilebilir
Evet
1
1
1
1
Bildirim: Yukarıda adı-soyadı belirtilen cevaplayıcı
talimatnamesine ve uygulama kodlar ına uyulmuştur.
ile
Bulutlu
Soğuk
Güneşli
Yağmurlu
Karlı
Evet
1
1
1
1
1
Hayır
0
0
0
0
0
Hayır
0
0
0
0
anket
görüşmesi
tarafımdan
yapılmış
olup
anket
80
- 2008
Anketör:
Tarih:
Merhaba, EUROCITY için ziyaretçilere yönelik bir anket yapıyorum. Bana ziyaretinizle ilgili soracağım sorular için biraz
zaman ayırabilir misiniz?
S.1a)
İlk olarakl, EUROCITY bölgesinde mi yaşıyorsunuz?
Evet
Hayır
1
0
S.1b)
Eğer S.1a) HAYIR ise, EUROCITY bölgesinde mi çalışıyorsunuz?
Evet
Hayır
1
0
S.2)
İkamet adresinizin dışında en az bir gece konaklıyor musunuz?
Evet
Hayır
1
0
Eğer S.2 HAYIR ise S.4a) Git
S.3) Kartı Gösterin
Bu karttaki durumlardan hangisi sizin EUROCITY ziyaretinizin karşılığı olabilir? (Yalnızca birini seçiniz)
EUROCITYbu seyahatimde ziyaret edeceğim tek destinasyondur
EUROCITY bu seyahatimde benim ana destinasyonumdur, ancak başka noktaları da ziyaret edeceğim
EUROCITYbu seyahatimde ziyaret edeceğim destinasyonlardan biridir
EUROCITY seyahatimde ana destinasyona giden güzergah üzerindedir
Diğer (BELİRTİNİZ):
1
2
3
4
5
S.4a) Kartı Göstererek
Tümünü Sorun
Aşağıdakilerden hangisi EUROCITY ziyaret amacınızı en iyi şekilde tanımlar? (Yalnızca birini seçiniz)
Evden uzakta bir tatil
Günü birlik seyahat
Arkadaşları veya akrabaları ziyaret – tatil amacıyla
Arkadaşları veya akrabaları ziyaret – tatil amacı dışında
Sadece alışveriş
İş gezisi
Fuara-konferansa katılım
S.4b)
1
2
3
4
5
6
7
8
Arkadaşları veya akrabaları ziyaret – tatil amacıy- veya evden uzak bir tatil ise Sorunuz
(S. 4a)’da kod 1 veya 3 işaretlenmişse)
Bu tatili şöyle mi tarif edersiniz......Okuyunuz (YALNIZCA BİRİNİ SEÇİNİZ)
... bu yılki tek tatiliniz
... bu yılki ikinci tatiliniz
... kısa bir ara
S.5a)
Bu tatilde evinizden uzakta kaç gece geçireceksiniz?
S.5b)
Konaklayacağınız bu gecelerin kaçı ...
1
2
3
4
i) EUROCITY bölgesinde?
ii) EUROCOUNTRY bölgesinde?
81
- 2008
S.5c)
Bu tatilde evinizden uzakta kaç ülkede-şehirde kaç gece kalacaksınız ?
Gece
Sayısı
Ülke/Şehir
i)
ii)
iii)
ANKETÖR: Toplam gece sayısının S.5b) , S.5c) ve S.5a) da eşit olduğunu kontrol ediniz
S.6)
EUROCITY’de hangi konaklama türünü tercih edeceksiniz? (Birden fazla seçenek işaretlenebilir)
Lüks, üst sınıf otel
Iyi kalitede bir otel
Standart tarzda bir otel
Misafirhane
Özel bir evde
Kiralık bir evde
Üniversitede
Öğrenci yurdu
Turist Karavan-çadır
Sabit Karavan-çadır
Arkadaşlar veya akrabalar ile
İkinci evimde
S.7)
Ev
et
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
Ha
yır
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
EUROCITY için konaklama ve ulaşım rezervasyonunuzu nasıl yaptınız?
(Yalnizca Birini Seçiniz)
Seyahat acentası
Tur operatörü
Organize bir grubun parçası
Doğrudan konaklama yeri ile
Doğrudan yerel turizm ofisi ile
Arkadaş veya akrabaların desteği ile
Doğrudan uçak-gemi-tren operatörü ile
İnternet yoluyla
Rezervasyon yapmadım
Konaklama
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0
Seyahat
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0
82
- 2008
S.8a)
Konaklama rezervasyonunuzu EUROCITY’e varmadan önce mi sonra mı yaptınız? (Yalnizca Birini
Seçiniz)
Varmadan önce
Varınca
Arkadaşlarla-akrabalarla-ikinci evimde kalıyorum
Henüz rezervasyon yaptırmadım
S.8b)
EUROCITY konaklama rezervasyonunuzu ne zaman yaptınız? (Yalnizca Birini Seçiniz)
Varıştan bir hafta önceden daha az
Varıştan 1 – 4 hafta önce
Varışın 12 haftasından daha öncesi
Rezervasyon gerekmiyordu
S.9)
a
Önceki ziyaretim
b
Arkadaş-akraba tavsiyeleri
c
d
e
Gazete ve dergilerdeki makaleler
f
g
Rehber kitap
Gazete ve dergilerdeki reklamlar
Turist broşürleri
Radyo programları
Televizyon programları-haberleri
Televizyon reklamları
j
İnternet sitesi
k
Seyahat acentasının tavsiyeleri
l
m
Ulusal turizm merkezi
Turist bilgi merkezi
n Diğer (BELİRTİNİZ):
S.10)
1
2
3
4
5
0
KARTI GÖSTERİNİZ
Bu kartta yer alan ifadelerden herbirinin EUROCITY’ye seyahat kararınızı ne derece etkilediğini söyler
misiniz?
Çok
etkili
oldu
h
i
1
2
3
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
Etkili
oldu
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
Çok
Etkili
Hiç
etkili
olmadı etkili
olmadı
olmad
ı
3
4
5
3
4
5
3
4
5
3
4
5
3
4
5
3
4
5
3
4
5
3
4
5
3
4
5
3
4
5
3
4
5
3
4
5
3
4
5
3
4
5
KARTI GÖSTERİNİZ
EUROCITY seyahatiniz için, bu kartta gösterilen hangi bilgi türlerini kullandınız?
(Birden fazla seçenek işaretlenebilir)
EUROCITY Turist Bilgi Merkezine telefon ederek broşür istedim
EUROCITY Turist Bilgi Merkezinden yazılı olarak broşür istedim
EUROCOUNTRY Turist Kuruluna telefon ederek broşür istedim
EUROCOUNTRY Turist Kurulundan yazılı olarak broşür istedim
EUROCITY İnternet sitesini kullandım
EUROCITY Turist Bilgi Merkezine giderek broşür aldım
Arkadaşlar ve akrabalardan bilgi edindim
Evet
Hayır
1
1
1
1
1
1
1
1
0
0
0
0
0
0
0
0
83
- 2008
S.11a)
Hepsini Sorunuz
EUROCITY seyahatinde kullandığınız ana ulaşım aracı hangisiydi?
Özel araç
Kiralık araç
Tren
Uçak
Bot
Bisiklet
Motorsiklet
Yerel otobüs
Özel otobüs
Yaya-otostop
S.11b)
i)
ii)
Hayı
r
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Kartı gösteriniz
EUROCITY’de kalışınızda hangi ulaşım araçlarını kullandınız?
... şehir içinde kullandınız mı? (Hepsini belirtiniz)
... kullanma sıklığınıza göre sırası nedir? (Yalnizca Birini Seçiniz)
Araba
Tren
Taksi
Yerel otobüs
Gezi otobüsü
Özel taşıyıcı
Motorsiklet
Bisiklet
Yaya
S.12)
Ev
et
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
i)
Kullanıldı
mı
Evet Hayı ii) Kullanım
r
sıklığı
1
0
1
1
0
2
1
0
3
1
0
4
1
0
5
1
0
6
1
0
7
1
0
8
1
0
9
Bu EUROCITY ziyaretinizde aşağıdaki aktivitelerden hangilerine katıldınız veya katılacaksınız?
Alışveriş
Çevre gezileri
Müze ziyaretleri
Sergi ziyaretleri
Tiyatro
Konserler
Şehir çevresinde yürüyüş
Planlı bir tura katılmak
Ev
et
1
1
1
1
1
1
1
1
Hayı
r
0
0
0
0
0
0
0
0
84
- 2008
Şehir dıışında bir geziye katılmak
1
1
1
1
1
1
1
Geceleyin restoran veya bara gitmek
Bir spor müsabakası izlemek
Spor yapmak
Bir spa ziyareti
Hiçbiri
S.13)
EUROCITY hakkında diğer ziyaretçilerin yaptığı bazı durum değerlendirmelerini size okumak istiyorum, bu
yorumlara katılıp katılmadığınızı belirtir misiniz?
(Kartı Gösteriniz)
Kesinlikle katılıy
katılıyoru orum
m
a
b
c
d
Ziyaret etmek için güvenli bir yer
Insanlar dost canlısı ve misafirperver
Kirli bir şehir
Gece yaşamı kaliteli
e
f
Şehir gezmek için çok kalabalık
g
Gezmek için güzel bir havası var
h
Şehri gezmek kolaydır
i
j
Yeteri sayıda kaliteli restoran mevcuttur
k
l
Düzenlenen etkinlikler çok çeşitlidir
m
Ziyaret edilebilecek çok sayıda müze var
Fiyatlar çok yüksek
Paramın karşılığını alıyorum
Zengin bir kültürel yaşam var
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
karars Katılmıy Kesinlikle Fikrim
ızım
orum
katılmıyor yok
um
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
S.14)
Son 10 yılda EUROCITY’i kaç kez ziyaret ettiniz?
S.15)
Kartı gösteriniz
Gelecekte tekrar EUROCITY’i ziyaret etmek ister misiniz? (Yalnizca Birini Seçiniz)
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
Çok isterim
Isterim
İstemem
Hiç istemem
Fikrim yok
S.16)
0
0
0
0
0
0
0
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
6
1
2
3
4
5
EUROCITY ziyaretine siz dahil kaç kişililk bir grup ile katıldınız? Yaşları nedir?
(Aşağıda yer alan her kategoriye kar şılığını sayı olarak belirtiniz)
Erkek
Kadın
5 yaş altı
5 – 9 yaş
10 – 14 yaş
15 – 18 yaş
19 – 24 yaş
85
- 2008
25 – 34 yaş
35 – 44 yaş
45 – 54 yaş
55 – 64 yaş
65 ve üstü
S.17)
Genel anlamda EUROCITY ziyaretinizi 1-10 arası bir rakam ile değerlendirir misiniz? (10 en yüksek 1 en
düşük olmak üzere)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
EUROCITY ziyaretiniz hakkında anketörlerimizden birine zaman ayırdığınız için size teşekkür ederiz. Ancak turizmin
EUROCITY’nin ekonomisine olan etkisini ölçebilmemiz için şehri ziyaretiniz süresince yaklaşık olarak ne kadar harcama
yaptığınızı bildirmenizi rica ederiz.
İSTEĞE BAĞLI:
Lütfen bu anketi EUROCITY ziyaretinizin sonuna kadar saklayınız ve ziyaretiniz sonunda doldurup ekte yer alan ön
ödemeli zarfa koyarak bize ulaştırınız.
Bu anketi tamamlayıp bize ulaştıran ziyaretçiler EUROCITY’de iki kişilik (seyahat masrafları hariç) haftasonu tatili
kazanma şansına sahip olacaktır. Deniz aşırı bir ülkede yaşıyorsanız ve EUROCITY’ye gelmeniz mümkün olmayacaksa
bu ödülü seçeceğiniz başka birine verebilirsiniz.
Aşağıda birkaç tane kategori sıralanmıştır. Her kategoride, EUROCITY’deki ziyaretiniz sırasında ne kadar harcama yaptığınızı ilgili kısımda
belirtiniz. Bu harcamalar sadece şehir sınırları içerisinde yapılan harcamaları kapsamalıdır. Lütfen grubunuzda yer alan diğer bireyler (eş,
çocuklar, ebeveyn vb.) için yaptığınız harcamaları da ekleyiniz.
Eğer bir kategoride hiç harcama yapmadıysanız ilgili kutucuğa “0” yazınız. Eğer ilgili kategoride ne kadar harcama yaptığınızı
bilmiyorsanız karşısına “bilmiyorum” yazınız.
Para birimi
Tutarı
Konaklama (beslenme, içki dahil)
Öğünler, besin maddeleri, içki vb. (konaklama
merkezinde yapılan harcamalar hariç)
Turistik alışveriş (ör. Hediye, hatıralık vb.)
Eğlence (turizm aktivitelerine katılım, tiyatro-sinemamüze giriş ücretleri vb.)
Diğer muhtelif ürünler (neler olduğunu örneklendirerek
belirtiniz)
TOPLAM HARCAMA
Yukarıda belirtilen toplam harcama tutarı kaç kişi (erişkinler ve çocuklar) için yapılmıştır?
Erişkin sayısı
Çocuk sayısı
86
- 2008
Eğer EUROCITY ziyaretiniz “her şey dahil” paket şeklinde ise yukarıda belirtilen kategoriler için ne kadar ödediğinizi tam olarak
bilmeyebilirsiniz. Bu durumda lütfen satın aldığınız paket hakkında (kişi başı paket maliyeti nedir? Bu fiyata kaç gün/gece dahildir?) bilgi
veriniz.
Para birimi Tutarı
Paket maliyeti
Dahil olan gün/gece sayısı
Çok teşekkür ederiz!
(Orjinal adı “EUROCITY Visitor Survey” bu anket tarafımızdan Türkçe’ye çevrilmiştir.)
Kaynak: http://www.europeancitiesmarketing.com/userfiles/file/EUROCITY%20Manual%202004.doc
87
- 2008
Ek.10 Çevre Duyarlılığı Anketi Örneği
Çevre Anketi
Çevreye ne kadar duyarlısınız?
Sizin geri bildirimleriniz Otelimizin mevcut ürün ve hizmetlerini geli ştirerek siz değerli müşterilerimize daha iyi hizmet
sunmamız adına büyük önem taşımaktadır. Lütfen bu formu doldurarak Danışma birimimize teslim ediniz.
Yaş Grubu
16 altı
16-25
26-35
36-45
46-55
56-65
65 üstü
Cinsiyet
Erkek
Kadın
Konaklama Amacı:
Tatil
İş
Diğer
Türkiye’de mi yaşıyorsunuz?
Evet
Hayır ( Belirtiniz…………….)
Bizi tercih etme sebebiniz nedir?
Kurumsal tercih-iş gereği
Fiyatlar
Hizmet Kalitesi
Konum
Diğer………………….
Çevre ile ne kadar ilgilisiniz?
Çok Fazla
Ortalama
Pek değil
Çevre dostu bir otelde kalmayı çevreye pek duyarlı olmayan bir otelde kalmaya tercih eder
misiniz?
Evet
Hayır
Fark etmez
88
- 2008
Otelimizin sahip olduğu çevre sertifikalarını gördünüz mü?
Evet
Hayır
Fark etmedim
Odanızda bulunan çevre duyarlılığı broşürünü incelediniz mi?
Evet
Hayır
Fark etmedim
Broşürü bilgilendirici/faydalı buldunuz mu?
E /
H
Otelimizin kiralanan her oda için TEMA’ya 1 YTL bağışta bulunduğunu biliyor muydunuz?
E /
H
Sizce bu önemli bir girişim midir?
E /
H
Otelimizde konaklamanız süresince çevre dostu tesis ve donanımlardan hangisini kullandınız?
Geri dönüşüm kutusu
Yıkama erteleme askıları
Geri kazanımlı su
Organik besinler, çaylar
Plastik ve kağıt bardak yerine konan cam ve porselen kupalar
Sabun ve şampuan dispanseri
Çevre duyarlılığının daha aktif bir biçimde sergilenmesi adına otelimize tavsiyeleriniz
nelerdir?
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
............................................................................................................................
Size hizmet sunarken kullandığımız Çevre dostu ürün ve hizmetlerden sizin konaklama
kalitenize olumlu veya olumsuz bir şekilde etki eden olmuş mudur? Varsa lütfen açıklayınız.
................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
Yeşil turizm programımıza desteğiniz ve çevre duyarlılığınız için teşekkür eder, sizi tekrar
tesislerimizde ağırlamak isteriz.
(yeşil turizm programımızı desteklemek için hazırladığımız bu ankette geri dönüşümlü-çevre dostu kağıtlar kullanılmıştır)
(Kaynak: Bu anket çalışma yazarlar tarafından hazırlanmıştır)
89
- 2008
Ek.11 Uzaktan Eğitimin İçeriği
(Beceri Türleri ve Öğrenim Gereksinimleri)
Chuck(1997, 186)’ın gerçekleştirdiği anket çalışması ve mülakatların sonuçları ışığında
turizm endüstrisi tarafından gereksinimi duyulan beş beceri türü tanımlamıştır. Bunlar:
Genel Beceriler
İşletme Becerileri
Temel Kurslar
Deneyimsel Eğitim
Disiplinler arası Eğitim Yaklaşımı
• Yazılı iletişim becerileri
• Kişilerarası iletişim becerileri
• Eleştirel düşünme
• Problem tanımlama ve çözme becerileri
• Bilgisayar okuryazarlığı
• Yabancı diller
• Yönetim
• Pazarlama
• Muhasebe
• Finans
• Hukuk
• İktisat
Özellikle Turizm araştırma yöntemleri ve bilgi
teknolojileri konularında planlama becerilerinin
geliştirilmesi. Teknik bilgi sağlama ve dağıtım
sistemleri, coğrafya ve diğer seyahat ve konaklama
unsurlarının anlaşılması.
Çıraklık, staj uygulamaları ile gerçek becerilerin
geliştirilmesi. Problem çözme yaklaşımı ile öğretim
uygulamaları ile sınıf ile saha uygulamaları
arasındaki boşluğun kapatılması.
Çeşitlilik, kültürel değerler, etik, kültürlerarası
anlayış, çevresel ve sosyal sorumluluklar, uluslar
arası ve küresel perspektif, yerel empati ve
yaşamboyu öğrenme konularına geleceğim turizm
profesyonellerinin eğitiminde yer verilmelidir.
Kaynak: Chuck Y. Gee, 1997, In search of professionalism fort he 21th century: the need for standards in tourism
education in a changing marketplace, WTO Tourism and training series human capital in the tourism industry of the 21
the century, sf.86
90
- 2008
Turizm Endüstrisindeki her kategorinin eğitim ve öğrenim gereksinimleri
Tüm
Yöneticiler
Denetçiler
Kalifiye
Yarı kalifiye elemanlar
kategoriler
elemanlar
-Turizm
-Temel bilgisayar
becerileri
-Yeni teknolojiler
-Müşteri özeni
-İşletme
planlama/stratejik
planlama
-Pazarlama
-Kalite
-Stratejik yönetim
-Resepsiyon
becerileri
-Takım
çalışması
-Yabancı Diller
-Yönetim becerileri
-Turizm
işletmelerinde
güvenlik
-İletişim
-Proje çalışması
-Sürdürülebilir
kalkınma
-Girişimcilik
-İlk yardım
-Ağ becerileri
- Temel
bilgisayar
becerileri
- İnsan
kaynakları
yönetimi
-Muhasebe
-Denetim
becerileri
-Eğitim
becerileri
-Hijyen
-Kişisel
gelişim
- Kişisel gelişim
- Temel
bilgisayar
becerileri
-Problem
çözme
- Başlangıç eğitimi
-Başlangıç
eğitimi
-Teknik beceriler (bar,
mutfak, restoran, temizlik
vb.)
-Oda hazırlama eğitimi
-Yerinde eğitim
- Vizyon ve değerler
yoluyla yönetim
-İnsan kaynakları
yönetimi
-Gelir yönetimi
-Muhasebe
-Ürün geliştirme,
yenilikçilik
-Bölgesel ve yerel
seviyede kaynak
planlama, rehberlik
-Yönetim becerileri
(küreselleşme ile
mücadelede)
-Satış
-Proje yönetimi
-Eğitmenlerin eğitimi
-Hijyen
Kaynak: Final report of working GROUP B’s elaboration from the Country Reports as part of ‘Working together for the
Future of European Tourism ‘ 2001
91
- 2008
EK.12 TourMis Arayüzleri
Avusturya’da bölgeler arası performans karşılaştırması (Rekabet analizi ekranı )
Avusturya’daki faaliyetlere gerçekleşen ziyaret sayıları ve önceki döneme göre değişim oranları
92
- 2008
Ziyaretçi Anket Veri Giriş Ekranı
Anket Sonuçları
93
- 2008
Avusturya’da bulunan otel ve restoranların performanslarını gösteren temel oranlar
Destinasyon Kıyaslamaları-Münih Örneği
94
- 2008
Ek.13 Türkiye’den Topkapı Sarayı’na, İtalya’dan ise Zeytin Müzesine
Ait Sanal Turların Web Tabanlı Kullanıcı Arayüzleri
Kaynak: http://www.360tr.com/topkapi / http://www.museodellolivo.com/eng/index.htm
95
- 2008
Ek.14 Haritaların Sayısallaştırmasına Bir Örnek: İzmir Sayısal
Kent Rehberi ve TURBİS’de Coğrafi Bilgi Sistemi Veri Akışı
Kaynak: http://www.izmir.bel.tr/kentrehberi/hakkinda.asp
96
- 2008
Ek.15 Yapılan Saha Çalışması (Adana’nın Pozantı İlçesi)
Amaç: Adana iline bağlı ve Adana’nın diğer iller ile bağlantısını sağlayan ana yol
üzerinden kurulu, tarihi geçmişe sahip, doğal güzellikleri ve kış turizmine yönelik imkanları
(termal su, yamaç paraşütü, dağcılık, tırmanış, kampçılık, doğa yürüyüşleri, rafting, avcılık,
kayak, yaban hayat gözlem vb.), merkezinin 50 km çevresinde çok say ıda tarihi, kültürel
ve doğal destinasyon (Aladağlar, Toroslarda dağ köyleri ve yaylaları, Demirkazık Tepesi,
Elmalı Kayak Merkezi, Karanfil Dağı Kamp Merkezi, Annaşa Kalesi, Kızıltabya-Aktabya
Kaleleri, Alaca, Güveler ve Cebel Gölü) barındıran, Türkiye’nin İlçe Gelişim Planı
Uygulaması yapılan ilk İlçesi olma niteliğine sahip Pozantı’da, turizm paydaşları olarak;
yerel yönetimlerin, turistik işletmelerin ve halkın şehir turizmini nasıl algıladıkları, mevcut
durumun ve kapasitenin ne olduğu, sahip olunan ve stratejik yaklaşımların neler olduğunu
incelemek.
Bu amaçla yapılandırılmış mülakat tekniği uygulanmış olup, Pozantı İlçesindeki turizm
paydaşlarına; Turizm Algısı, Planlama, Organizasyon ve Pazarlama başlıkları altında yer
alan aşağıdaki sorular yöneltilmiştir:
Turizm Algısı
- Turizmin bölgeye olumlu ve olumsuz etkileri nelerdir?
- Yerel halkın turizme yaklaşımı-turiste bakışı nasıl?
- Yerel işletmelerin turiste yaklaşımı nasıldır?
Planlama
- Yerel turizm potansiyeli (yerel, kültürel ve do ğal varlıklar) envanteri çıkarıldı mı?
- Turizmin planlanması süreci nasıl işletilmektedir?
- Turizm’de talep mevsimsellik arz ediyor mu? Düşük sezonu hareketlendirmek için
neler yapılıyor?
- Yerel turistik noktaları içine alan farklı güzergahlar tanımlandı mı?
- Yerel yönetimin turizm projeleri (AB hibesi alan) var mı?
- Yörenin bir çekim alanı haline getirilmesi için bir yol haritası çıkarıldı mı?
- Turizm potansiyeli ve mevcut duruma ilişkin birincil veri var mı? Düzenli veri
toplanıyor mu?
- Turizm altyapısına dönük hali hazırda devam eden veya planlanan yatırımlar var
mı?
- Turizm sektöründe çalışan bireylerin nitelikleri nelerdir? Kurum içi e ğitim sağlanıyor
mu?
Organizasyon
- Yerel halk turizm pastasından pay alıyor mu?
- Aktörler arası işbirliği ortamı var mı?
- Şehir Turizmi’nin paydaşları arasındaki koordinasyonu kim sağlıyor? Nasıl bir
örgütlenme yapısı mevcut veya planlanıyor?
- Kapasite geliştirmek için yerel işletmeler ile kamu kurumları ne tür işbirliklerine
gidiyor veya gidebilirler?
- Turizm işletmelerinin merkezi ve yerel yönetimlerden beklentileri nelerdir?
97
- 2008
Pazarlama
-
Turistler ne tür harcamalar yapmaktad ır?
Turistleri bu destinasyona çeken kültürel- do ğal miras, altyapı imkanları ve/veya
faaliyetler nelerdir?
Yabancı-yerli turist oranı nedir? Konaklanan gece sayısı ortalaması nedir?
Düzenlenen geleneksel faaliyetler-festivaller nelerdir?
Turistler bölge hakkında hangi kaynaklardan, ortamlardan bilgi edinebiliyor?
Sonuçlar-Çıkarımlar:
Kaymakamlık görüşmesi sonunda,
- İlçede turizmin sadece iç turizm olarak algılandığı, bunun da “yayla turizmi” ile sınırlı
olduğu,
- Yayla turizminin yaz döneminde doluluk yaratt ığı, yaz dönemi dışında yerli turistin
haftasonu temiz hava almak, et yemek, kar görmek gibi nedenlerle u ğradığı,
- Orman müdürlüğünden tahsis edilen arazide yerel turistlerin (özellikle çocuklar ve
gençlere yönelik) ihtiyacını karşılamak üzere havuz, tenis kortu ve futbol sahas ı
yapılacağı,
- İlçenin sinema ve oyun salonuna ihtiyaç duydu ğu,
- Yerel halk tarafından kaymakamlığın kullanımı için 2 yıl süre ile 12 adet evin bedelsiz
tahsis edildiği ve benzeri tahsisler konusunda halkın gönüllülük gösterdiği,
- İlçenin çekim noktaları olarak tünel restoran, yol üstü restoranlar, otobüs parklar ı, et
tesisleri, şeker pınarı gibi anayol üstündeki tesislerin tarif edildi ği bilgilerine ulaşılmıştır.
Aşağıda detaylı bilgi verilen Pendosis isimli Turistik Tesisin gezilmesi ve yap ılan
görüşmeler sonunda,
(Tatil Köyü; 250 yatak kapasiteli 44 adet 2 kişilik, 39 adet 2 odalı süit, 3 adet dubleks, 2
adet tip villa olmak üzere toplam 88 ünitedir.50 ki şilik sinema, oyun salonu, bilardo, açık kapalı yüzme havuzları, Havuz Bar, çocuk havuzu, sauna, fitness, bay - bayan kuaför,
çocuk oyun alanı, doktor ve hemşire, profosyonel ve yabancı ekp ile hizmet veren spa
(sanitas per aquas), tenis, voleybol, basketbol alanlar ı, çok amaçlı kır alanı, hamak ve
yastıkların bundudugu, akşamları şamdanların yandığı dinlenme parkı, doğa sporları,
çamaşır ve kuru temizleme hizmetleri sunmaktadır. Pendosis Tatil Köyü tüm yıl boyunca
hizmete açık olup, ekolojik beslenme koşullarının sağlamaktadır.)
Kurulan modern tesis sunduğu altyapı imkanlarıyla bölgeye örnek niteliktedir. Ancak
tesisin özellikle pazarlama konusunda temel sıkıntısı, ilçede henüz şehir turizmi bilincinin
yerleşememesi ve buna bağlı olarak farklı turizm ürün ve hizmetlerinin sunulamaması,
farklı güzergah imkanlarının tanımlanamamış olması, yerleşim merkezinin pazarlanması
adına somut girişimlerde bulunulamaması, yerel aktörler arası işbirliği imkanlarının
değerlendirilememesi vb. sorunlar mevcuttur. Ayr ıca bölgede turizm denince akla sadece
yerel turistlerin ve yayla turizminin gelmesi de önemli bir dezavantajd ır.
98
- 2008
Yapılandırılmış mülakat uygulamaları sonunda şu çıkarımlara ulaşılmıştır:
- Sahip olduğu kültürel, tarihi ve doğal mirasın kapsamı ve potansiyeli konusunda yeterli
farkındalık düzeyi oluşmamıştır,
- Bölgede Turizm bilinci henüz yerleşmemiştir,
- İlçe’de daha önce yapılan ilçe gelişim planı gibi çalışma bulguları, geliştirme önerileri ve
uygulamaları dikkate alınmamıştır,
- Bölgede ortak bir vizyon oluşturulmasına ihtiyaç vardır,
- Turizm paydaşlarının tanımlanması ve görev taksimlerinin yapılması gereklidir,
- Turizmin yerel yönetimler tarafından turizm konusunun sahiplenilmesi şarttır,
Bölgede yapılan mülakat ve incelemelere ilişkin fotoğraflar:
99
- 2008
100
- 2008
101
- 2008
Ek.16 Avrupa’da yapılan Şehir Turizmi bazında kent kategorileri
Küme 2
Küme 3
(kültürel mirasa (kültürel mirasa
sahip kasabalar) + sanat sahip
kasabalar)
Küme 4
(kültürel mirasa +
sanat sahip
şehirler)
Küme5
(kültürel mirasa +
sanat + yaratıcı
endüstrilere sahip
şehirler)
Küme 6
(kültürel mirasa + sanat +
yaratıcı endüstrilere sahip
metropoller)
Avila
Avignon
Athens
Amsterdam
Berlin
Bamberg
Basel
Antwerp
Barcelona
Istanbul
Bern
Bayreuth
Bucharest
Brussels
London
Canterbury
Bologna
Edinburgh
Budapest
Madrid
Cordoba
Bratislava
Glasgow
Copenhagen
Paris
Delft
Bruges
Hamburg
Dublin
Rome
Granada
Florence
Helsinki
Lisbon
Heidelberg
Gent
Porto
Lyon
Luxembourg
Krakow
Prague
Milan
Oxford
Ljubljana
Riga
Munich
Monaco
Oslo
Rotterdam
Naples
Nicosia
Salzburg
Stockholm
Pisa
Santiago de
Compostela
Sofia
Seville
Vienna
Siena
Tallinn
Warsaw
Valleta
Venice
Wiirzburg
Vilnius
York
Zagreb
Kaynak: CITY TOURISM & CULTURE, THE EUROPEAN EXPERIENCE, A Report produced for the Research Group of the European
Travel Commission (ETC) and for the World Tourism Organization (WTO) by LAgroup & Interarts, 2005, sf.19
102
- 2008
KAYNAKLAR
Aangeenburg, R.T. (1991) A critique of CBS. In maguire, D.J., Goodchild, M.F. and Rhind,
D.W. (Eds.). Geographical Information Systems, Principles and Applications,. John Wiley
& Sons, Inc., New York.
Bogdanovych, A., Berger, H., Sierra, C., Simoff, S.: Travel Agents vs. Online Booking:
Tackling the short comings of nowadays online tourism portals. In: Proc. Of the 13th Int’l
Conf. On Information Technologies in Tourism (ENTER’06), Lausanne, Switzerland,
Springer, 2006
C. Line Carpentier and Yolanda Clegg, Commission for Environmental Cooperation CEC’s
Sustainable Tourism in Natural Areas Project: 2000–2001, Final Report, pg.16
Cano, V.; Prentice, R. (1998) Opportunuties for endearment to place through electronic
“visiting”: WWW homepages and the tourism promotion of Scotland. Tourism
Management, 19(1), 67-73
Cartwright, W., S Miller, S. & Pettit, C. (2004) Geographical Visualization: Past, Present
and Future Development, Cartography, Vol. 33, No. 1.
Cruise Lines Industry Association (CLIA): The Cruise Industry: An overview: marketing
edition, NY, 1999
Çımat A., Bahar O., Turizm Sektörünün Türkiye Ekonomisi İçindeki Yeri Ve Önemi Üzerine
Bir Değerlendirme, , Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (6) 2003, 1-18
CITY TOURISM & CULTURE, THE EUROPEAN EXPERIENCE, A Report produced for
the Research Group of the European Travel Commission (ETC) and for the World Tourism
Organization (WTO) by LAgroup & Interarts, 2005.
DANGERMOND, J. (1990). A Classification of Software Components Commonly Used
In Geographic Information Systems. In Peuquet, D.J. and marble D.F. (Eds.).
Introductory Readings in Geographic Information Systems. Taylor & Francis.
Danish Center for Regional and Tourism Research www.crt.dk
DPT, 2006, 9.Kalkınma Planı 2007-2013, Ankara
DPT, 2006, Bilgi Toplumu Stratejisi 2006-2010, Ankara
Eagles, P. F. J., and J. W. Cascagnette (1995). ''Canadian Ecotourists: Who Are They?''
Tourism Recreation Research, 20 (1): 22-28.
EcoPurchasing Guide for Hotels and Motels, Wayne H. Smith, PhD, 1993 University of
Florida, pg.5
103
- 2008
EU2007, sürdürülebilir Avrupa Kentleri Şartı, www.ecologie.gouv.fr, eu2007, Ağustos 2007
Fridgen, J. (1991). Dimensions of tourism. East Lansing, MI: American Hotel and Motel
Association Educational Institute.
Güleryüz G., Arslan H., 2001, Doğal Alanların Korunmasında Vejetasyon Mozaiği ve
Coğrafi Bilgi Sistemleri Tekniklerinin Önemi, Ekoloji Dergisi, Cilt 10, Sayı 38, 23-27
Giles, W, GIS Applications in Tourism Planning, 2003.
Helmut Berger, Michael Dittenbach, Dieter Merkl, “Let’s Get Social in e-tourism: The “itchy
feet” way
Holloway J. (1994) The Business of Tourism, fourth edition, London: Pitman
İçöz, O., 2000, Seyahat Acentalığı ve Tur Operatörlüğü Yönetimi, Turan Kitabevi, Ankara,
sf.4
Janet Candy, Planning Learning Cities, 39th ISoCaRP Congress 2003, Planning Learning
Cities: Addressing globalisation locally, sf.2
Küçükaslan, Nazife, 2007, Özel İlgi Turizmi, Ekin Yayınevi, Ankara
Liu, S. : A Theoretic Discussion of Toursim e-Commerce In: Proc. Of the 7th Int’l Conf. On
Electronic Commerce (ICEC’05), Xi’an, China, ACM Press, 2005
Marcussen C.H. (2003), "Trends in European Internet distribution - of travel and tourism
services", updated 28 April 2003, http://www.crt.dk/uk/staff/chm/trends.htm
Massachussets
Instıtute
Of
Technology
University,
http://ocw.mit.edu/OcwWeb/web/home/home/index.htm
Open
Course,
McIntyre,
(1993),
Ecotourism
And
Other
Forms
Of
Tourism,
http://www.tanzaniagateway.org/docs/ecotourism_and_other_forms_of_tourism.pdf
Öztunalı-Kayır, G., Coğrafi Bilgi Sistemi’nden yararlanarak Antalya Kenti İçin
Sürdürülebilirlik Projesi Geliştirilebilir,TMMOB Harita ve Kadastor Mühendisleri Odası,
Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, 2007, Trabzon
Öztunalı-Kayır, G, 1998, Batı Akdeniz KIYILARI Taşıma Kapasitesi ve Ekoturizm, Türkiye
Kıyıları 98, Türkiye’nin Kıyı ve Deniz Alanları II.Ulusal Konferans Bildirileri Kitabı
Pearce, P.L. (1991) Analysing tourist attractions, Journals of Tourism Studies, 2(1): 46-55
Rogers ve Slinn(1995:120)’e Rogers H., Slinn J. (1993) Tourism: Management of
Facilities, London: Pitman
104
- 2008
Ron Faris, Ph. D., (2005) President, Golden Horizon Ventures ,Learning Cities: Lessons
Learned, Learning Communities: Suffusing Learning into Sectoral Policy and Practice and
Mobilizing Learning Resources in a Knowledge-based Economy and Society
Stahl T., Schreiber R., (1998) Die Lernende Region, Lokale Netzwerke als Quelle von
İnnovation, Isob-Instıtut für Sozial- Wissenschaftliche Beratung, Regensburg, Dezember
Star, J. ve ESTES, J. (1990) Geographical Information Systems: An Introduction. PrenticeHall, New Jersey
Tecim, V. (2001) Coğrafi Bilgi Sistemleri: Temel Kavramlar, Uygulama Alanları, İlkem
Ofset Yayın, İzmir.
T.Turk, M.U.Gümüşay; Gis Desiıgn And Application For Tourism, Yıldız Teknik
Üniversitesi
Türkiye Turizm Stratejisi (2023) ve Türkiye Turizm Stratejisi Eylem Plan ı (2007-2013), T.C.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları-3085, Ankara
Waste Reductıon In Hotels And Motels, A Guide For Hotel and Motel Managers, Georgia
Hospitality Environmental Partnership, Atlanta Department of Public Works, March, 1996
Werther, H., Klein, S. : Information Technology and Tourism- A Challenging Relationship.
Springer (1999)
WTO, 1998, Guide for Local Authorities on Developing Sustaineble Tourism, World
Tourism Organization, Madrid
WTO, 2001, Tourism after 11 September 2001: Analysis, remedial actions and prospects,
Madrid
Vucheva Elitsa, A Portrait of Europe's Aging Population, www.euroobserver.com
http://ec.europa.eu/enterprise/services/tourism/accessibility.htm
www.tourmis.info
http://www.businessweek.com/the_thread/blogspotting/archives/2005/11/power_of_word_
o.html
105
TURÝZM SEKTÖRÜ
ÝKÝNCÝLÝK ÖDÜLÜ

ikincilik ödülü

Transkript

Benzer belgeler

Özeti için tıklayınız.

Turizm Haftası - afyon il millî eğitim müdürlüğü

programı yazdır

2013 World Travel Market Raporu

tur i zm yatırımları bülteni

Bülten Sayı 5 (Temmuz 2015)

suzuki burgman 200 foy

2013 Yılı Yönetim Kurulu Faaliyet Raporu

TESTI ii - republika e kosovës ministria e arsimit e shkencës dhe e