How toPDF.indd

NASIL YAPILIR...
Dölsüz Yumurtalarn ve
Erken Dönem Ölümlerinin
Tespit Edilmesi
04
DÖLLSÜZLÜK VE ERKEN DÖNEM ÖLÜM
ORANLARI NEDEN ÖLÇÜLMELöDöR?
•• Döllenmenin olmadô yumurtalardan civciv alnamaz.
•• Sürü fertilitesini damzlk çiftliôindeki di÷i ve horozlarn sevk ve idaresi belirler. Yumurta
ta÷ma, yumurta depolama veya inkübasyon ko÷ullar sürü fertilitesini etkilemez.
DÖLLSÜZLÜK VE ERKEN DÖNEM ÖLÜM ORANLARI NEDEN ÖLÇÜLMELõDõR?
•• Erken embriyo ölümü, yumurta ta÷ma, yumurta depolama ve inkübasyon ko÷ullar
tarafndan etkilenebilir.
•• Dü÷ük fertilitenin düzeltilebilmesi için gereken önlemler, yüksek erken ölümlerin
düzeltilmesi için gereken önlemlerden farkldr. Bu yüzden dölsüzlük ve erken dönem
ölümlerinin arasndaki farklarn bilinmesi önem ta÷maktadr.
Lamba muayenesi yaplan
bir yumurta
01
NASIL YAPILIR...
SÜRÜ DÖLLÜLÜóÜNÜ DEóERLENDõRME PROSEDÜRÜ
SÜRÜ DÖLLÜLÜôÜNÜ
DEôERLENDöRME PROSEDÜRÜ
Dölsüz Yumurtalarn ve
Erken Dönem Ölümlerinin
Tespit Edilmesi
•• Dölsüz yumurta nedir?
- Fertilizasyonun gerçekle÷mediôi bir yumurta, dölsüz bir yumurtadr.
•• Erken dönemde ölen embriyo nedir?
- Fertilizasyonu gerçekle÷en, ancak ilk inkübasyon haftasnda içindeki
geli÷mekte olan embriyonun öldüôü yumurtalarda erken ölüm söz
konusudur.
- Embriyo öldükten sonra zamanla ypranr, yani yumurtalar ne kadar uzun
süre inkübasyonda kalrsa erken dönem ölümlerin dölsüz yumurtalardan
ayrlmas o kadar zorla÷r.
•• I÷ôa tutulduôunda; geli÷en embriyolarn
bulunduôu yumurtalar daha karanlk görünür.
•• Aydnlk görünen yumurtalarn her zaman
dölsüz olmas söz konusu deôildir.
•• Aydnlk görünen yumurtalarn içinde
erken ölümü gerçekle÷mi÷ bir embriyo da
bulunabilir.
•• Bu yüzden, dölsüzlük ve erken ölümlerin
doôru ÷ekilde ayrlabilmesi için ÷kta aydnlk
Koyu renkli yumurtalarda canl embriyo
görünen (bo÷) yumurtalarda krm yaplmaldr.
bulunmaktadr.
•• Sürü fertilitesinin deôerlendirilmesi için 2 yöntem
mevcuttur:
1. Baslmam÷ taze yumurtalarda
2. õnkübasyonun 10 - 14. günlerinde lamba muayenesinde aydnlk olarak
görünen yumurtalarda
Baslmamø
yaplmamø
taze
yumurtalar
Avantajlar
Dezavantajlar
Hzl sonuç alma
Çkm potansiyeli olan yumurtalar tahrip
edilir
Çiftlikte uygulanabilir
Lekelenme veya yumurta kalitesi sorunlar
tespit edilebilir
Küçük örnek boyutu (yani, örneôe ait
sonuçlar sürü ortalamasndan hayli farkl
olabilir)
Pratik gerektirir
Does not destroy potential hatching eggs
10-14.
günlerde
aydnlk
yumurtalar
a Çkm potansiyeli olan yumurtalar tahrip
edilmez
Daha büyük örnek boyutu ( daha fazla
hassasiyet ve doôruluk)
Kolay öôrenilir
Easy to learn
02
Yumurtlamadan ortalama 17 gün
sonrasna kadar sonuç alnmaz
10-14. günde lamba muayenesi standart
bir uygulama deôildir
Yumurta iç kalitesine ili÷kin sorunlarn
görülebilmesi zordur
04
NASIL YAPILIR...
Dölsüz Yumurtalarn ve
Erken Dönem Ölümlerinin
Tespit Edilmesi
SÜRÜ FERTöLöTESöNö
DEôERLENDöRME PROSEDÜRÜ
04
YÖNTEM 1 –– BASILMAMI÷ YUMURTALARDA DÖLSÜZLÜôÜN
BELöRLENMESö
••
••
Yumurtalar, üreme sisteminin üst bölgelerinde döllenirler ve embriyonik geli÷im
yumurtlamaya kadar devam eder.
Bu durum, basmdan önce dölsüz yumurtalarn belirlenmesine olanak tanmaktadr.
Adm 1:
Kümes ba÷na, kaç günlük olduôu bilinen 100 adet normal kuluçkalk yumurta
ayrn.
Adm 2:
Yumurtalar teker teker, albümini bir kovaya aktarak, sary elinizle yakalayacak
÷ekilde, bir kovann üstünde krn. Germinal diski görene kadar sary çevirin.
DÖLSÜZ BLASTODöSK
SÜRÜ FERTõLõTESõNõ DEóERLENDõRME PROSEDÜRÜ –– YÖNTEM 1
Not: Bu i÷in yaplmas, güçlü ve doôal ÷kta daha kolaydr. Bu ko÷ullar
saôlanamyorsa tekli LED fener ile sar yüzeyinde yansma yaratmadan diski
aydnlatabilirsiniz. Bu i÷ için bir büyüteç de kullanlabilir.
DÖLLÜ BLASTODERM
•• 2-3 mm (0,1 in) çapnda yoôun, beyaz
•• 4-5 mm (0,2 in) çapnda ve temiz bir
noktadr
merkez alana sahip beyaz, simetrik
halkadr
•• Eôri kenarlarla nadir olarak tam bir daire
÷eklindedir
•• Düz, tek biçimli kenarlarla bir daire
÷eklindedir
•• Baloncuklar mevcuttur
•• Baloncuklar mevcut deôildir
03
NASIL YAPILIR...
Dölsüz Yumurtalarn ve
Erken Dönem Ölümlerinin
Tespit Edilmesi
04
Yumurta fertilitesi kayt formu örneôi.
Döllü ve dölsüz yumurtalar kaydederek hedeflerle kar÷la÷trn
(Sayfa 8’’i inceleyin).
ACME Çiftçilik
öirket
31 Ocak 2010
SÜRÜ FERTõLõTESõNõ DEóERLENDõRME PROSEDÜRÜ –– YÖNTEM 1
Tarih
Çiftlik
W/H
26W
S/V
36W
U/H
46W
R/R
56W
Örneklenen Yumurta Says
100
100
100
100
Döllü
81
95
81
87
Dölsüz
19
5
19
13
1
2
20
30
- Sulu Albümin
81
95
81
-
- Yapøkan Sar
-
-
-
-
- Lekeli Sar
Yumurta sarsnda her tür lekelenmeyi gözlemleyerek kaydetmeye çal÷n.
Lekelenmeler yoôunsa; bu durum erken dönem embriyo ölümünü arttrabilir.
increase very early dead embryos.
04
NASIL YAPILIR...
Dölsüz Yumurtalarn ve
Erken Dönem Ölümlerinin
Tespit Edilmesi
04
SÜRÜ FERTöLöTESöNö
DEôERLENDöRME PROSEDÜRÜ
YÖNTEM 2 –– öNKÜBASYONUN 10 - 14. GÜNÜNDE LAMBA MUAYENESö
YAPILAN BO÷ GÖRÜNEN YUMURTALARDA, DÖLSÜZ YUMURTALARIN VE
ERKEN DÖNEM ÖLÜMLERöN TESPöT EDöLMESö
•• Fertilite inkübasyonun 10 - 14. gününde lamba muayenesinde aydnlk görünen
yumurtalarda da deôerlendirilebilir.
•• Bu günlerden daha sonra yaplan lamba muayenesiyle yumurtalardaki fertilitenin
deôerlendirilmesi tavsiye edilmemektedir; zira embriyodaki post-mortem dejenerasyon
dölsüz yumurtalarn erken dönemde ölen yumurtalardan ayrt edilebilmesini
zorla÷trmaktadr.
SÜRÜ FERTõLõTESõNõ DEóERLENDõRME PROSEDÜRÜ –– YÖNTEM 2
Adm 1:
Her bir sürü için üç inkübatör tepsisini inkübasyonun 10 -14. günlerinde
÷k altnda inceleyin.
Adm 2:
Bo÷ görünen (açk renkli olan) yumurtalar sürü ve tepsi olarak gruplayarak
inkübatör tepsisinden aln.
Adm 3:
Yumurtalar küt ucundan bir forseps yardmyla açn. Membran ayrrken
yumurtann içeriôinin de alnmamasna dikkat edin.
Adm 4:
Fertiliteyi ve ölüm annda ula÷lan geli÷im sürecini arka sayfadaki
fotoôraflar kullanarak belirleyin.
Ölüm sonras dejenerasyon; erken dönemde ölen embriyolarn görünü÷ünü de
deôi÷tirecektir. Bu durum fotoôraflarda gösterilmi÷tir.
05
NASIL YAPILIR...
Dölsüz Yumurtalarn ve
Erken Dönem Ölümlerinin
Tespit Edilmesi
04
Embriyonun normal
görünümü
8-10 inkübasyon günü
sonrasndaki görünüm
14-15 inkübasyon günü
sonrasndaki görünüm
Dölsüz
SÜRÜ FERTõLõTESõNõ DEóERLENDõRME PROSEDÜRÜ –– YÖNTEM 2
24 Saatlik
Geliøimden
Sonra Ölüm
48 Saatlik
Geliøimden
Sonra Ölüm
Kan Halkas
Evresinde*
(2,5-4 gün)
Ölüm
Siyah Göz
Evresinde**
(5-12 gün)
Ölüm
Not:
* Kan halkas evresindeki ölümlerde; kan damarlarnn dejenerasyona uôramasyla;
embriyo geli÷imine ili÷kin tek i÷aret genellikle rengin kremsi sarya dönmesi olmaktadr.
Bu durum kontaminasyonun varlôn göstermez.
** Siyah göz evresinde embriyo ölümleri genellikle bakteriyel çürüme ile ili÷kilidir. Renk
bozulmasnn yannda, yumurta içerikleri kötü kokar ve sklkla, dezentegrasyona
uôradô görülür.
06
NASIL YAPILIR...
Dölsüz Yumurtalarn ve
Erken Dönem Ölümlerinin
Tespit Edilmesi
04
Lamba muayenesi kayt formu örneôi.
Döllü ve dölsüz yumurtalar görüldüôünde bunlar kayt ederek hedefler ile
kar÷la÷trn (Sayfa 8’’i inceleyin).
Transfer için Lamba Muayenesi
ACME Çiftçilik
Tepealt
Çiftlik
1
2
3
4
5
Subat2010
11Subat 2010
Krma Tarihi
150
õnkübatör Tepsisi Kapasitesi
Tepsi No.
Lamba Muayenesi Tarihi11
46 hafta
Ya÷
31 Ocak 2010
Basm Tarihi
4
õnkübatör No.
6
7
8
9
SÜRÜ FERTõLõTESõNõ DEóERLENDõRME PROSEDÜRÜ –– YÖNTEM 2
öirket
10
Toplam
Yerleøtirilen (%)
Ayrlan Yumurta Adedi.
36 34 30
100
22.2
Dölsüz
27 22 21
70
15.6
24 sa. Erken Ölüm
1
2
2
5
1.1
48 sa. Erken Ölüm
2
2
2
6
1.3
““Kan Halkas”” (2,5-4 gün)
5
6
7
17
3.8
““Siyah Göz”” (5-12 gün)
1
2
1
4
0.9
Notlar:
07
NASIL YAPILIR...
Dölsüz Yumurtalarn ve
Erken Dönem Ölümlerinin
Tespit Edilmesi
SONUÇLARIN YORUMLANMASI
04
•• A÷aôdaki tabloda, detayl inceleme / ara÷trma amaçl yumurta krmlarnda
verim kayplarna ili÷kin, toplam baslan yumurtann yüzdesi cinsinden en üst
çeyrekteki hedefler verilmi÷tir.
Embriyonun Geliøim Evresi
Sürü Yaø
Dölsüz
24
Saat
48
Saat
Kan
Halkas
Siyah
Göz
Tüylenme
Genç; 25-30 haftalk
6
1
2
2,5
1
1
Pikte; 31-45 haftalk
2,5
0,5
1
2,0
0,5
0,5
Pik Sonras; 46-50 haftalk
5
0,5
1
2,5
1
0,5
Ya÷l; 51-60 haftalk
8
0,5
1
3,0
1
0.5
•• Bir kategori için hedef a÷m söz konusuysa, bu durumun nedenleri ara÷trlmaldr.
Kuluçkahane
Genç veya ya÷l horozlar
Aôr veya kondisyon kaybetmi÷ horozlar
Olaôandan az / fazla kilolu veya kondisyon
kaybetmi÷ di÷iler
Beslenme
Yemdeki ilaçlar / toksinler
Hastalk
Kötü durumdaki bacaklar / ayaklar
Yüksek
Dölsüzlüõün
Nedenleri
SONUÇLARIN YORUMLANMASI
Erken
Embriyo
Ölümünün
Nedenleri
(1-4 gün)
Erken
Embriyo
Ölümünün
Nedenleri
(5-7 gün)
08
Çiftlik
Yumurtalarn uzun süreli depolanmas (>7 gün)
Yumurta depolama scaklônn a÷r scak, a÷r
soôuk olmas veya dalgalanmas
õnkübasyonun 12.-96. saatlerinde formalin
kullanm
õnkübasyon scaklôna ula÷madaki yava÷lk
Yumurtalarn uzun süreli depolanmas (>7 gün)
Yumurta depolama scaklônn a÷r scak, a÷r
soôuk olmas veya dalgalanmas
õnkübasyonun 12.-96. saatlerinde formalin
kullanm
õnkübasyon scaklôna ula÷madaki yava÷lk
Depolama srasnda yumurtalarda
kontaminasyon
Yumurta yüzeyinde terleme
Çevirme açsnn çok dü÷ük, frekansnn ise
çok fazla veya çok az olmas
Yumurta sarsnda strese dayal lekelenme
(a÷r çiftle÷me, yerle÷im sklô) veya
nikarbazin
Yumurtalarn yeterli sklkta toplanmamas (en
az günde 3 kez toplanmaldr)
Beslenme
Yolk mottling due to stress (over mating,
stocking density) or nicarbazine
Egg a Yumurta sarsnda strese dayal
lekelenme (a÷r çiftle÷me, yerle÷im sklô)
veya nikarbazin
Yumurtalarn yeterli sklkta toplanmamas (en
az günde 3 kez toplanmaldr)
Beslenme
Yerden alnan veya kirlenmi÷ yumurtalar