29 Ocak 2016 - Sığırlarda Ayak ve Tırnak Sağlığı

29 Ocak 2016 - Sığırlarda Ayak ve Tırnak Sağlığı

Sığır Ayak
Hastalıklarından
Korunma
Yrd. Doç. Dr. İbrahim AKIN
Adnan Menderes Üniversitesi Veteriner Fakültesi,
Cerrahi Anabilim Dalı, Aydın
Başlıklar
•
•
•
•
Giriş
Neden önemli
Dikkat edilmesi gerekenler
Sonuç
Giriş
Çiftlik Sahibi:
– “1 ineğim topal”
• 3.88 (Whey et al., 2003 UK) veya 3.1 ineği topal (Espejo et al.,
2006 Minnesota)
– İngiltere; 67 çiftlik, topallık ortalaması %39.1 (Main et
al., 2010)
– 305 günlük laktasyonda tahmini süt kaybı:
314 - 424 kg/inek (Bicalho el al., 2008)
Türkiye sığır topallık oranları
Önem
Önem
Çevre
Enfeksiyon
Yönetim
Topallık
Beslenme
Genetik
Hoof Trimming Association, USA
2013 Hoof Health
Conference Feb. 7-9,
2013, Visalia
California, USA
Bilimsel Çalışmalar
M. Kujala, T. Orro, T. Soveri. Serum acute phase proteins as a marker of inflammation
in dairy cattle with hoof diseases. Veterinary Record (2010) 166, 240-241.
J.E. Stokes, K.A. Leach, D.C.J. Main, H.R. Whay. An investigation into the use of infrared
thermography (IRT) as a rapid diagnostic tool for foot lesions in dairy cattle. The
Veterinary Journal 193 (2012) 674–678.
Akın İ, Silva Del Rio N, Lago A. Using Infrared Thermal Imaging (Thermal Camera) Before
and After Hoof Trimming on hoof sole in Dairy Cows: Is this can be a guide tool for
understanding sole thickness to the hoof trimmer? (unpublished).
Ayak hastalıkları
Nonenfeksiyöz
Solae
ülseri
Laminitis
Ayakta kalma süresi
Beslenme
Ahır-durak konforu Mastit, asidoz, histamin
Sıcaklık stresi
Beyaz çizgi
hastalığı
Zemin riskleri
Travma
Beslenme
Enfeksiyöz
Digital İnterdigital
dermatitis
Ökçe
erozyonu
Ahır hijyeni
Geçiş dönem beslenmesi
Ayak banyoları
Alınması gereken önlemler
Sürüdeki yaygınlık ve karakter
– Stratejik plan
• Yönetim ve Hayvan refahı
• Tırnak bakımı
• Geçiş dönemi yönetimi
• Beslenme ve beslenme yönetimi
• Genetik
Önem 1
• Yönetim ve Hayvan refahı
Laktasyondaki bir ineğin 1 günü:
Aktivite
Süre
Beslenme
3 – 5 saat (9 - 14 öğün/gün)
Uzanma/Dinlenme
12 – 14 saat
Sosyal iletişim
2 – 3 saat
Ruminasyon
7 – 10 saat
Su içme
30 dakika
!!!!! Yönetimsel aktiviteler
2.5 – 3.5 saat
!!!!!
Grant R, 2007
Önem 1
İyi dizayn edilmiş, korunmuş ahır ve ahır bölmeleri
KC
Sıcaklık stresi azaltılmalı (fıskiyeler, fan sistemleri,
rüzgar yönü vb.)
Cook N, 2013
Tüp havalandırma sistemi
Cook N, 2013
– Zeminde yeterli miktarda sürtünme
• Beton zeminde oluklar (2 cm genişlik, 1 - 1,5 cm
derinlik)
– Kuru bir çevre - ortam (eğim, drenaj vb.)
– Stres azaltılmalı (bakıcı, gürültü, yer değişiklikleri,
çiftlikte tadilat vb.)
Ne görüyorsunuz?
Önem 2
• Tırnak bakımına önem verilmeli
Tırnakları kim kesiyor?
Eğitim almış ve uzman bir kişi
Sertifika programları
Nerede kesiliyor? Tırnak kesim ekipmanları?
Sürüde Topallık % 5’den
az olmalı
(Dairy Herd Network, 2011)
http://www.dairyherd.com/dairy-news/latest/Temple-Grandin-speaks-bluntly-about-lameness-123102893.html
Sprecher et al. (1997)
– Skor 2 ve üzeri
– Skor 3 ve üzeri
– Enfeksiyöz
hastalığı olanlar
• Yılda en az iki kez tırnak bakımı
• Mümkün ise topallar ayrılmalı
• Ahırlar içerisinde mutlaka kuru bir yer sağlanmalı
• Belirli aralıklarla Topallık Skorlaması yapılmalı
Tırnak Banyoları
•
•
•
•
•
•
•
Bakır sülfat (%5-10)
Formalin (%3-5) (formaldehit %40=formalin)
Çinko oksit (%5-10)
Creolin (%3)
Potasyum Permanganat (%0.1-0.2)
Rivanol (%0.1)
Iodin ve Iodophor (1/240)
• Tetracycline 0.1% (1 gram/L)
• Oxytetracycline 0.1% (1 gram/L)
• Lincomycin 0.01% (0.1 gram/L)
En son önerilen Ayak Banyosu ve
Ölçüleri
3 – 3,7 m
90 cm
70°
25 cm
50-60
cm
Cook N, 2013
• Ayak banyosu sıklığı - Hayvan refahı
– Hijyen skoru
Skor 1:
Olması istenen
Skor 2:
Kabul edilebilir
Skor 3:
Tehlikeli
Skor 4:
Çok Kirli
Skor 5:
Kabul edilmez
Chiappini et al. 1994
Reneau et al. 2005
• Ayak Ayak
banyosu
sıklığıuygulama
- Hayvan sıklıkları
refahı
banyosu
– Hijyen skoru
Hijyen skor’u 3 ve 4
<%25
%25-50
%51-75
>%75
Ayak banyosu sıklığı
Gerekli görüldüğünde
2 gün / hafta
5 gün / hafta
7 gün / hafta
http://www.vetmed.wisc.edu
Ayak Banyosu Hesaplama;
Koruyucu amaçla;
3 metre uzunluk, 60 cm genişlik ve 20 cm derinliği olan bir ayak
havuzuna %5'lik CuSO4 (bakırsülfat) ayak banyosu hazırlamak
için (dsu=1gr/cm3, dCuSO4= 1gr/cm3):
3 x 0.6 x 0.25 x 1000 = 450 litre toplam hacim
450 x 0.05 (5% solusyon) = 22,5 kg CuSO4 (bakırsülfat)
Bu havuza 427,5 litre su ve 22,5 kg CuSO4 (bakır sülfat)
koyacağız
1 litre banyo - 1 sığır
1 ayak banyosu ≅ 450 hayvan
Önem 3
• Geçiş dönemine dikkat edilmeli
• Rumende bozukluklara yol açmamak için ani rasyon
değişikliklerinden kaçınılmalı
• Hayvan sağlığını artırmak için çalışılmalı (mastitis,
retentio secundinarium vb)
• Doğum yapan hayvanlar - ligament (Tarlton et al., 2002)
• Aşırı kalabalık olmamalı
• Yeterli miktarda yatma ve dinlenme alanı olmalı
• Düveler ayrılmalı (ayak hastalığı olmayan düveler)
Önem 4
• Beslenme ve beslenme yönetimine önem
verilmeli
• Besin açısından dengelenmiş rasyonlar sağlanmalı
(karbonhidrat, protein, makro ve mikro elementler,
vitaminler vb)
• Düzgün karıştırılmış ve taşınmış rasyonlar sağlanmalı
(bilgisayarda hesaplanan rasyonun, hayvanların
önünde de aynı oranda olup olmadığı kontrol
edilmeli)
TMR içinde yem kalıp kalmadığı kontrol edilmeli
Günlük yem kullanılmamalı
Dr. Noelia Silva Del Rio’nun arşivinden
• Gruplar için rasyon ayarlaması yapılmalı
• Rasyonlara uygun iz elementlerden yeterli miktarlarda
takviyelere yer verilmeli
• Tırnak sağlığını destekleyici yem maddeleri rasyonlarda ek
olarak kullanılmalı (bunlar topal hayvanların rasyonlarına
özellikle ilave edilmeli)
Yem besleme bankı ve Suluklar temizlenmeli
Önem 5
• Reprodüktif süreçte kullanılan spermalara
önem verilmeli
• Sürüde ayak ve bacak puanı yüksek boğaların
kullanımına önem gösterilmeli
Sonuç ve Beklentiler
• Topallık çiftlikteki aksaklıkların göstergesidir
• Topallığın üstesinden gelmek, bir çok sorunu
düzeltmek demektir
• Buna rağmen …
• Çiftlik karları artacak ülke ekonomisine katkı
[email protected]
38