Türkiye İklimi

Transkript

Türkiye İklimi

BÖLÜM 9
TÜRK‹YE ‹KL‹M‹
Türkiye iklimini etkileyen faktörler;
–
Matematik Konum
–
Çevresindeki denizler
–
Yükselti ve yerflekilleri
–
Çevresindeki bas›nç merkezleri
24°C
26°C
30°C
28°C
S›cakl›k Da¤›l›fl›nda Görülen Özellikler;
1- Genelde güneyden kuzeye gidildikçe s›cakl›k azal›r. En yüksek s›cakl›k ortalamalar›na güney bölgelerimizde, en düflük s›cakl›k ortalamalar›na kuzey bölgelerimizde rastlan›r. (Enlem etkisi)
KAVRAM DERSHANELER‹
a) Yüksek Bas›nç merkezleri; Sibirya,
Asor, Afrika’n›n kuzeyi
b) Alçak Bas›nç merkezleri; Basra, ‹zlanda, Akdeniz ve Karadeniz’in do¤usu
Türkiye ‹ndirgenmifl Ocak ‹zoterm Haritas›
14
19
18
19
14
9- K›y›lardan uzaklafl›ld›kça s›cakl›k ortalamas› düfler, s›cakl›k fark› artar. (Karasall›k, yükselti)
10- Yaz mevsiminde en serin bölge Karadeniz’dir.
(Enlem, nemlilik)
11- K›y› ile iç bölgeler aras›ndaki s›cakl›k fark› yaz›n
azal›r, k›fl›n artar.
14
15
16
19
18
19
13
19
17
8- Y›ll›k s›cakl›k fark›n›n en fazla oldu¤u bölge Do¤u
Anadolu’dur. (Yükselti, Karasall›k)
20
21
Türkiye ‹ndirgenmifl Temmuz ‹zoterm Haritas›
4- Yaz mevsiminde en s›cak bölge Güneydo¤u Anadoludur. (Karasall›k ve Enlem)
7- Y›ll›k ve günlük s›cakl›k farklar›n›n en az oldu¤u
bölge Karadeniz’dir. (Nem fazlal›¤›)
13
19
17
3- Bat›dan do¤uya gidildikçe s›cakl›k azal›r. (Yükselti–karasall›k)
6- K›fl mevsiminde en so¤uk bölge Do¤u Anadolu’dur. (Yükselti, Karasall›k)
14
15
16
2- K›y›lar›n tümünde y›ll›k s›cakl›k ortalamas›
10°C’den fazlad›r. (Deniz etkisi)
5- K›fl mevsiminde en ›l›k bölge Akdeniz’dir. (Enlem,
Deniz etkisi)
32°C
34°C
20
21
Türkiye ‹ndirgenmifl Y›ll›k ‹zoterm Haritas›
Ya¤›fl Da¤›l›fl›nda Görülen Özellikler;
1- Yerflekilleri ile ya¤›fl aras›nda paralellik gözlenir.
Yüksek da¤lar›n k›y›ya paralel uzand›¤› yöreler
bol ya¤›fl al›rken, iç bölgelerdeki çanak ve çukurlar az ya¤›fl al›r.
2- En fazla ya¤›fl alan yerler kuzey ve güney k›y›lar›m›zd›r. (Deniz etkisi ve da¤lar›n k›y›ya paralel
uzanmas›)
3- Bat› bölgelerimizin k›y› kesimleri fazla ya¤›fl almaz. (Yükselti azl›¤›, da¤lar›n k›y›ya dik uzanmas›)
4- En fazla ya¤›fl alan bölge Karadeniz (Ba¤›l nem
fazla), en az ya¤›fl alan bölge ise ‹ç Anadolu’dur.
(Da¤larla çevrili olma, denizden uzakl›k)
5- Kuzey ve güney bölgelerimizdeki s›rada¤lar›n k›y›ya dönük yamaçlar› içe dönük yamaçlardan fazla ya¤›fl al›r. (Deniz etkisi)
170
Türkiye ‹klimi
6- En fazla ya¤›fl alan yöreler; Do¤u Karadeniz, (Rize, Giresun, Ordu) Bat› Karadeniz, (Zonguldak,
Bart›n) Mentefle Yöresi (Mu¤la) Bat›, Orta ve Güneydo¤u Toroslard›r. (Antalya, Hatay, Bitlis)
8- Ayn› enlemlerdeki Do¤u Anadolu, ‹ç Anadolu’dan
daha fazla ya¤›fl al›r. (Yükselti)
9- Akdeniz, Ege, Marmara ve Güneydo¤u Anadolu
en fazla ya¤›fl› k›fl, ‹ç Anadolu ilkbahar, Karadeniz ise sonbaharda al›r.
10- Kar ya¤›fl› ve donma olaylar›n›n en fazla oldu¤u
bölge Do¤u Anadolu’dur. (Yükselti-karasall›k)
200
°C
30
100
20
10
0
A O fi M N MH T AE E K
K›fl ‹lkbahar Yaz Sonbahar
0
K›fl
‹lkbahar
Yaz
Sonbahar
7- Genelde k›y›lardan uzaklafl›ld›kça ya¤›fl azal›r.
(Deniz etkisi)
S›cakl›k
Ya¤›fl
En az ya¤›fl alan yöreler ise; ‹ç Anadolu Trakya ve
Güneydo¤u Anadolu’nun düzlükleri ile Do¤u Anadolu’daki çöküntü ovalar›d›r. (I¤d›r, Erzincan, Malatya)
mm
300
Karadeniz ‹klimi
mm
S›cakl›k
100
°C
30
Ya¤›fl
20
‹KL‹M T‹PLER‹
50
TÜRK‹YE’DEK‹ ‹KL‹M T‹PLER‹
mm
300
S›cakl›k
Ya¤›fl
200
‹lkbahar
0
Yaz Sonbahar
–10
‹ç Anadolu Bölgesi ‹klimi
(Karasal)
S›cakl›k
mm
°C
Ya¤›fl
100
30
20
50
10
0
K›fl
‹lkbahar
0
Yaz Sonbahar
–10
°C
K›fl
‹lkbahar
Yaz
Sonbahar
Ülkemizde çok k›sa mesafelerde s›cakl›k,
ya¤›fl ve iklim koflullar›nda büyük farkl›l›klar›n görülmesi yerflekillerinin çeflitlili¤i ile
ilgilidir.
K›fl
Not :
0
K›fl
‹lkbahar
Yaz
Sonbahar
10
Akdeniz k›y›lar›, Ege k›y›lar›, Marmara Denizi çevresi ve Güneydo¤u Anadolu’nun Gaziantep Yöresinde Akdeniz ‹klimi, (Bitki örtüsü maki) Karadeniz
k›y›lar›nda Karadeniz iklimi (Bitki örtüsü orman)
Erzurum-Kars yöresinde sert karasal iklim (Bitki
örtüsü çay›r) di¤er yörelerde ise bozk›r iklimi görülür.
30
100
20
Erzurum-Kars (Sert Karasal) Çevresi ‹klimi
0
0
K›fl ‹lkbahar Yaz Sonbahar
K›fl
‹lkbahar
Yaz
Sonbahar
10
Akdeniz ‹klimi
171
Türkiye ‹klimi
•
mm
S›cakl›k
150
Ya¤›fl
de en az ya¤›fl› Marmara Bölgesi al›r.
°C
•
20
•
50
Yaz Sonbahar
Güneydo¤u Anadolu Bölgesi ‹klimi
(Karasal)
Sonbahar
‹lkbahar
K›fl
‹lkbahar
Yaz
Sonbahar
K›fl
0
•
•
•
•
– Çeflitli tar›m ürünlerinin yetifltirilebilmesi
– Do¤al bitki örtüsünün çeflitlilik göstermesi
– Turizm mevsiminin güneyde erken bafllamas›
– Çeflitli akarsu rejimlerinin görülmesi
– Ürünlerin olgunlaflma süresinin bölgeden
bölgeye farkl›l›k göstermesi,
– Toprak türlerinin çok çeflitlilik göstermesi
– Hayvan türlerindeki çeflitlili¤in fazla olmas›
de¤iflik iklimlerin görüldü¤üne kan›tt›r.
•
Van, Beyflehir, ‹znik, E¤irdir gibi merkezlerde
günlük s›cakl›k fark›n›n az olmas› nemlilik ile
ilgilidir.
172
•
Do¤u Karadeniz k›y›lar›n›n çok ya¤›fl almas›,
k›y›n›n hemen gerisinde s›rada¤lar›n yükselmesi ile ilgilidir.
Türkiye’de ayn› anda de¤iflik iklim özellikle-
Ülkemizde;
Ülkemizde ortalama karla örtülü gün say›s›, k›y› bölgelerinden iç kesimlere ve bat›dan do¤uya gidildikçe artar. (Yükselti-karasall›k)
•
Üç yan› denizlerle çevrili olmas›na karfl›n ülkemizin büyük bölümü deniz etkisine kapal› ve
karasald›r. Bu durumun nedeni kuzey ve güney bölgelerimizde da¤lar›n k›y›ya paralel
uzanmas›d›r.
ÖZETLE
rinin görülmesi yerflekillerinin çeflitlili¤i ile ilgilidir.
Ülkemizde yükselti farklar›ndan dolay› iklim
özellikleri, bitki örtüsü, nüfus da¤›l›fl›, yerleflme düzeni, ekonomik yap›, yöreden yöreye
çok de¤iflmektedir.
K›fl
Türkiye’de iklim tipine göre en fazla ya¤›fl›n
düfltü¤ü mevsimler
•
Akdeniz iklim kufla¤›nda yer alan ülkemizde
üç farkl› iklim tipinin görülmesi özel konum
flartlar›ndan kaynaklan›r.
•
‹lkbahar
‹ç bölgelerimizde k›fl ya¤›fllar›n›n kar fleklinde
olmas› düflük s›cakl›k ile ilgilidir.
Yaz
K›fl
K›y› bölgelerimizin s›cakl›k ortalamalar›n›n birbirinden farkl› olmas› enlem fark› ile ilgilidir.
10
Ülkemizde Karadeniz k›y›lar› d›fl›nda yaz mevsiminin kurak geçmesinde bas›nç kuflaklar› etkilidir.
30
100
0
Yükselti azl›¤› nedeniyle k›y› bölgelerimiz için-
•
Akdeniz ve Karadeniz’in ›l›t›c› ve nemli etkisi,
dar k›y› fleridinde görülür. Nedeni k›y› boyunca uzanan s›rada¤lard›r.
•
K›y›larda günlük, ayl›k ve mevsimlik s›cakl›k
farklar› yüksek de¤ildir.
•
Karla örtülü gün say›s› üzerinde:
– Denize uzakl›k
– Yükselti
– Karasall›k etkilidir.
•
Yaz aylar›nda ba¤›l nem oran› en yüksek olan
bölge Karadeniz’dir.
BÖLÜM 9
1. Balkan yar›madas›nda bir yüksek bas›nç merkezi, Marmara Bölgesinde ise bir alçak bas›nç
merkezi olufltu¤unda, Marmara Bölgesinde afla¤›daki rüzgarlardan hangisinin esmesi beklenir?
5. Akdeniz Bölgesinde yaz mevsiminin erken bafllamas›nda afla¤›dakilerden hangisinin etkisi daha fazlad›r?
A) Yükseltinin
B) Nemlili¤in
C) Bitki örtüsünün
D) Enlemin
E) Hakim rüzgarlar›n
A) Kefliflleme
B) Karayel
C) Poyraz
D) K›ble
E) Lodos
Bat› Karadeniz
Erzurum – Kars yaylalar›
Güney Marmara
Akdeniz k›y›lar›
Ege k›y›lar›
3.
6. Maki bitki örtüsünün yayg›n oldu¤u bir yörede
afla¤›daki tar›m ürünlerinden hangisinin yetifltirilmesi en zordur?
2. Afla¤›daki yörelerin hangisinde güneflli gün say›s› di¤erlerine oranla fazlad›r?
A)
B)
C)
D)
E)
Yaz
A) Çay
C) Pamuk
B) Turunçgil
D) Zeytin
E) Sebze
7. Afla¤›daki co¤rafi bölgelerimizin hangisinde gerçek s›cakl›k de¤eri ile indirgenmifl s›cakl›k de¤eri aras›ndaki fark en azd›r?
A)
B)
C)
D)
E)
36
17
TEST 26
Türkiye ‹klimi
‹ç Anadolu
Güneydo¤u Anadolu
Marmara
Do¤u Anadolu
Karadeniz
‹lkbahar
8. Türkiye’de s›cakl›k da¤›l›fl› üzerinde afla¤›daki
faktörlerden hangisi etkili olmam›flt›r?
28
19
K›fl
Sonbahar
Yukar›daki grafikte mevsimlere göre ya¤›fl da¤›l›m yüzdesi verilen flehrimiz afla¤›dakilerden hangisidir?
A) Zonguldak
C) Adana
B) Kars
D) Ankara
E) ‹zmir
%
A)
B)
C)
D)
E)
Nemlilik
S›cak ve so¤uk su ak›nt›lar›
Yükselti
Kara – deniz da¤›l›fl›
Enlem
9. Türkiye’yi çevreleyen denizlerin afla¤›daki olgulardan hangisi üzerinde etkili olmad›¤› söylenebilir?
4. Afla¤›daki flehirlerden hangisinin gerçek s›cakl›k ortalamas› ile indirgenmifl s›cakl›k ortalamas› aras›ndaki fark en azd›r?
A) Kars
C) Adana
B) Van
D) Kayseri
A)
B)
C)
D)
E)
Y›ll›k s›cakl›k fark›
Donlu gün say›s›
S›cakl›k da¤›l›fl›
Kar örtüsünün yerde kalma süresi
Gündüz süresi
E) Konya
173
Türkiye ‹klimi
10. Türkiye’de Karadeniz Bölgesi’nden sonra en
fazla ya¤›fl alan bölge afla¤›dakilerden hangisidir?
14. Güneydo¤u Anadolu Bölgesi’nde yaz mevsiminde yüksek s›cakl›klar görülmesinde afla¤›dakilerden hangisi etkili olmam›flt›r?
A) Do¤u Anadolu
B) Ege
C) Marmara
D) Akdeniz
E) ‹ç Anadolu
A) Do¤u Karadeniz
B) Orta Karadeniz
C) Antalya
D) Adana
E) Bat› Karadeniz
12.
B) Güneydo¤u Toroslar›n bölgeyi kuzeyden çevrelemesi
Alpin çay›r
Kar›fl›k
orman
13. I. Denizlerle çevrili olmas›
II. Ortalama yükselti fazlal›¤›
III. Akarsular›n derine do¤ru gömülmesi
IV. Gel – Git olay›n›n görülmemesi
Ayn› enlemlerde yer alan Orta Asya ile k›yasland›¤›nda Türkiye'de çöl bulunmay›fl› yukar›dakilerden en çok hangisiyle ilgilidir?
Karadeniz
Do¤u Anadolu
Akdeniz
Güneydo¤u Anadolu
‹ç Anadolu
E) Samyelinin etkili olmas›
Bölge
Makinin ulaflabildi¤i
yükselti s›n›r› (m)
Akdeniz
700 - 800 m
Ege
400 - 500 m
Marmara
200 - 300 m
Yukar›daki tabloda görüldü¤ü gibi maki bitki
örtüsünün ulaflabildi¤i yükselti s›n›r›n›n bölgelerimize göre farkl›l›k göstermesinde temel
etken afla¤›dakilerden hangisidir?
Maki
A)
B)
C)
D)
E)
D) Deniz etkisinden uzak olmas›
15.
i¤ne yaprakl›
orman
Yukar›da dikey do¤rultudaki bitki örtüsünün
de¤iflimi verilen da¤ hangi bölgemizde olabilir?
C) Güneydeki çöl sahalar›n›n varl›¤›
11. Türkiye’nin ‹ç bölgelerinden k›y›ya do¤ru esen
rüzgarlar›n, afla¤›daki bölümlerin hangisinde
föhn karekteri kazanma olas›l›¤› en azd›r?
A) Baraj say›s›n›n fazlal›¤›
A) Ya¤›fl miktar›
B) Toprak özellikleri
C) Enlem faktörü
D) Ya¤›fl rejimi
E) Sulama imkanlar›
16. Türkiye’nin üç yandan denizlerle çevrili olmas› afla¤›daki olgulardan hangisi üzerinde etkili
olmam›flt›r?
A) Do¤al bitki örtüsü
B) Nüfus da¤›l›fl›
C) Tar›msal ürün çeflidi
D) Turizm faaliyetleri
A) II ve IV
B) I ve IV
C) Yaln›z III
D) Yaln›z IV
E) Yaln›z I
174
E) Yerel saat farklar›
Türkiye ‹klimi
17. Türkiye'de ya¤›fl da¤›l›fl› ile ilgili afla¤›daki yarg›lardan hangisi yanl›flt›r?
A) Kayseri
C) ‹zmir
E) Mardin
20.
18. Afla¤›daki grafiklerde üç farkl› ilin s›cakl›k ve ya¤›fl
de¤erleri verilmifltir.
mm
300
S›cakl›k
Ya¤›fl
mm
300
°C
250
200
Ya¤›fl
30 100
30
20
20
I
III
Ya¤›fl
°C
150
200
40
IV
30
50
10
50
1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112
0
100
20
10
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112
Aylar
Aylar
I
II
0
10
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112
–10
0
Aylar
III
Bu grafiklerin her biri Rize, Kayseri ve Adana
gibi merkezlerden hangisine aittir?
A)
B)
C)
D)
E)
I
Adana
Rize
Kayseri
Rize
Adana
II
Rize
Kayseri
Adana
Adana
Kayseri
III
Kayseri
Adana
Rize
Kayseri
Rize
II
100
0
V
°C
S›cakl›k
S›cakl›k
mm
B) I¤d›r
D) Zonguldak
A) En fazla ya¤›fl alan yerler k›y› da¤lar›n›n denize bakan yamaçlar›d›r.
B) En az ya¤›fl alan yerler iç bölgelerdeki çanak
ve düzlüklerdir.
C) Genelde k›y›lardan uzaklafl›ld›kça ya¤›fl de¤erleri azal›r.
D) Kuzeyden güneye gidildikçe ya¤›fl düzenli olarak azal›r
E) Ya¤›fl miktar› ile yerflekillerinin konumu ve
yükseltisi aras›nda yak›n bir iliflki vard›r.
19. Afla¤›daki illerimizin hangisinde y›ll›k ya¤›fl miktar› di¤erlerine oranla fazlad›r?
Ocak ay› izoterm haritas›nda en düflük s›cakl›klara harita üzerinde iflaretli alanlar›n hangisinde rastlan›r?
A) V
B) IV
D) II
C) III
E) I
175
TEST 27
1. Türkiye'de bat›dan do¤uya gidildikçe s›cakl›k
de¤erlerinin daha az de¤iflmesi afla¤›dakilerden hangisinin etkisinin ortadan kald›r›lmas›na ba¤l›d›r?
5.
fiehir
Rize
‹zmir
Konya
Sivas
Erzurum
A) Yükseltinin
B) Enlemin
C) Boylam›n
D) Bitki örtüsünün
E) Bak› durumunun
A) Güneydo¤u Anadolu – En fazla ya¤›fl k›fl›n
yaz kurak.
B) Karadeniz k›y›lar› – Her mevsim ya¤›fll›, en
çok sonbaharda
C) ‹ç Anadolu – En fazla ya¤›fl ilkbaharda, yaz
kurak
D) Kuzeydo¤u Anadolu – Her mevsim ya¤›fll›, en
çok k›fl, en az ya¤›fl yaz›n.
E) Ege ve Akdeniz k›y›lar› – En fazla ya¤›fl k›fl›n,
en az yaz›n
A) S›cakl›k fark› güneyden kuzeye do¤ru düzenli
olarak artar.
B) Denizden uzaklaflt›kça s›cakl›k fark› azalm›flt›r.
C) Nemlili¤in çok oldu¤u yerlerde s›cakl›k fark›
fazlad›r.
D) S›cakl›k fark› do¤udan bat›ya do¤ru giderek
artm›flt›r.
E) Nemlili¤in yüksek oldu¤u yerlerde s›cakl›k fark› azd›r.
3. ‹ç Anadolu Bölgesinde orman yetifltirmek Karadeniz Bölgesinden çok daha zordur, diyen
biri bu düflüncesini afla¤›daki yarg›lardan hangisiyle en iyi destekleyebilir?
4. I. Bat›dan do¤uya do¤ru yükseltinin artmas›
II. K›y› ve iç bölgelerin bitki örtüsünce farkl› olmas›
III. Kuzeyi ile güneyi aras›nda 6°'lik enlem fark›n›n olmas›
IV. Akarsu kaynaklar›n›n zenginli¤i
V. Kuzey ve güney k›y›lar›m›zda da¤lar›n k›y›ya
paralel uzanmas›
Türkiye'de bölgeler itibar›yla farkl› iklim özelliklerinin görülmesinde yukar›dakilerden hangilerinin etkisi vard›r?
176
6.
A) Çünkü ‹ç Anadolu Bölgesinde düflük ya¤›fl de¤erleri a¤ac›n yetiflmesini zorlaflt›rm›flt›r.
B) Çünkü ‹ç Anadolu topraklar› verimsizdir.
C) Çünkü ‹ç Anadolu Bölgesi su kaynaklar› bak›m›ndan çok fakirdir.
D) Çünkü ‹ç Anadolu Bölgesinde yaz devresinin
k›sal›¤› a¤ac›n yetiflmesini zorlaflt›rm›flt›r.
E) Çünkü ‹ç Anadolu'da yerflekilleri çok engebelidir.
Y›ll›k S›cakl›k Fark› (°C)
15.0
19.0
23.4
23.5
28.8
Yukar›daki tabloda baz› flehirlerimize ait y›ll›k s›cakl›k farklar› verilmifltir.
Bu tablodan hareketle hangi yarg›ya kesinlikle
var›labilir?
2. Bölgelerimizle ya¤›fl rejimleri efllefltirildi¤inde
hangisi yanl›fl olur?
A) II – III
B) II – IV
C) II – V
D) I – III – V
E) I – II
BÖLÜM 9
Türkiye ‹klimi
S›cakl›k(°C)
35
30
25
20
15
10
5
0
–5
–10
–15
Manisa
Kars
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Aylar
Yukar›daki grafikte Kars ile Manisa illerimizin aylara göre y›ll›k s›cakl›k ortalamalar› verilmifltir.
Buna göre iki flehrin s›cakl›k ortalamalar›n›n
farkl› olmas›nda afla¤›dakilerden hangisi temel etkendir?
A) Enlem
C) Bak›
B) Yükselti
D) Günefllenme süresi
E) Rüzgâr
Türkiye ‹klimi
A) I ve III
B) I ve IV
C) II ve IV
D) I,II ve III
E) II ve III
8. Türkiye'nin iç bölgelerinde orman›n yerini otsu bitkilere b›rakmas› afla¤›dakilerden hangisi
ile ilgilidir?
11. Afla¤›daki tabloda Adana’da aylara göre ya¤›fl
miktar› verilmifltir.
Ay
7. I. Yükselti fazlal›¤›
II. Çok genifl bir alana sahip olmas›
III. Deniz etkisini alamama
IV. Bitki örtüsü azl›¤›
Do¤u Anadolu'nun "Erzurum – Kars yayla iklim
tipinde"
– K›fllar›n sert ve uzun
– Yazlar›n serin ve ya¤›fll› geçmesi
yukar›dakilerden hangileriyle ilgilidir?
Ya¤›fl (mm)
K›fllar›n çok so¤uk geçmesiyle
Ya¤›fl miktar›n›n az olmas›yla
Mevsimlik s›cakl›k fark›n›n fazla olmas›yla
Yazlar›n çok s›cak olmas›yla
Y›ll›k s›cakl›k farklar›n›n düflük olmas›yla
112
Temmuz
6
fiubat
93
A¤ustos
5
Mart
68
Eylül
30
Nisan
51
Ekim
73
May›s
47
Kas›m
87
Haziran
22
Aral›k
118
Buna göre; Adana ilimizin mevsimlere göre
ya¤›fl da¤›l›m› grafi¤i afla¤›dakilerden hangisidir?
A) Ya¤›fl (%)
B) Ya¤›fl (%)
75
75
50
31
20
25
C)
50
1
K
‹
Y
6
S Mevsimler
0
A) 1
B) 2
D) 4
C) 3
E) 5
10. Akdeniz Bölgesi ile Marmara Bölgesinin y›ll›k
s›cakl›k ortalamalar›n›n farkl› olmas› afla¤›dakilerden hangisinin farkl›l›¤›yla ilgilidir?
A) Yükseltilerinin
B) Enlemlerinin
C) Boylamlar›n›n
D) Yerflekillerinin
E) Rüzgar yönlerinin
Yukar›daki Türkiye haritas›nda yönü oklarla
ifade edilen hava kütlelerinden hangisinin
orografik ya¤›fl b›rakma olas›l›¤› en azd›r?
0
D)
Ya¤›fl (%)
K
‹
Y
S Mevsimler
Ya¤›fl (%)
75
50
25
5
4
27
25
50
26
2
3
36
27
6
0
75
9.
Ya¤›fl (mm)
Ocak
50 43
A)
B)
C)
D)
E)
Ay
25
20
4
K
‹
35
29
Y
S Mevsimler
0
15
K
‹
21
Y S Mevsimler
E) Ya¤›fl (%)
75
50
36
28
25
0
17
K
‹
19
Y S Mevsimler
12. Denize komflu olmalar›na ra¤men, Karadeniz,
Akdeniz, Marmara ve Ege Bölgelerimizde farkl› iklim özelliklerinin görülmesinde afla¤›dakilerden hangisinin etkisi yoktur?
A)
B)
C)
D)
E)
Ekvatora uzakl›¤›n
Da¤lar›n uzan›fl do¤rultusunun
Yükseltinin
Bitki örtüsünün
Çevreden gelen hava kütlelerinin
177
Türkiye ‹klimi
13. S›cakl›k (°C)
Ya¤›fl (mm)
15. Afla¤›dakilerden hangisi bak› etkisine ba¤l› olarak ülkemizde ortaya ç›kan bir sonuç de¤ildir?
300
250
200
150
100
A) Güneydo¤u Toroslar›n güneye bakan yamaçlar›nda karlar›n kuzey yamaçlardan önce erimesi
B) Ülkemizde ev cephelerinin genelde güneye dönük olmas›
C) Akdeniz bölgesinde bir da¤›n farkl› yamaçlar›nda ayn› yükseltilerde ekilen ayn› cins ürünün güney yamaçta önce olgunlaflmas›
D) Toros da¤lar›n›n güney yamaçlar›nda tar›m›n
yükselti s›n›r›n›n kuzey yamaçtan daha yüksek olmas›
E) Yaz bu¤day›n›n Adana'da Ankara'dan önce olgunlaflmas›
30
25
20
15
10
5
0
S›cakl›k
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Zonguldak
S›cakl›k (°C)
50
0
Ya¤›fl (mm)
Ya¤›fl
S›cakl›k
30
25
20
15
10
5
0
–5 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Konya
300
250
200
150
100
50
0
Ya¤›fl
Yukar›daki grafiklerde Zonguldak ve Konya'n›n
aylara göre s›cakl›k ve ya¤›fl grafikleri verilmifltir.
Grafikler karfl›laflt›r›ld›¤›nda afla¤›daki yarg›lardan hangisine var›lamaz?
14. Afla¤›daki flehirlerden hangisi en fazla ya¤›fl›
k›fl›n almaz?
A) ‹zmir
C) Mu¤la
B) Adana
D) Gaziantep
E) Giresun
178
A) Akdeniz
B) ‹ç Anadolu
C) Ege
D) Karadeniz
E) Marmara
A) Zonguldak'ta y›ll›k s›cakl›k fark› daha fazlad›r.
B) Konya'n›n ya¤›fl maksimumlar› ilkbahar mevsimine rastlamaktad›r.
C) Zonguldak'taki nisbi nemlilik oran› daha yüksektir.
D) Konya'da kar ya¤›fl› ve donma olay› Zonguldak'tan daha belirgindir.
E) Konya'da y›ll›k s›cakl›k fark› daha fazlad›r.
16. Türkiye’de sonbahar ortalama ya¤›fllar›n›n en
fazla oldu¤u co¤rafi bölge afla¤›dakilerden
hangisidir?
17. Afla¤›dakilerden hangisi, kara ve denizlerin farkl› ›s›nmas›n›n s›cakl›k üzerindeki etkisine örnek
olarak verilemez?
A) Erzurum'da kar ya¤›fllar›n›n Antalya'dan fazla
olmas›
B) Sivas'ta günlük s›cakl›k farklar›n›n Samsun'dan fazla olmas›
C) Kayseri'de ‹zmir'den daha s›k donma olay› görülmesi
D) Mersin'in y›l boyunca Çanakkale'den s›cak olmas›
E) ‹zimir’in k›fl›n Kütahya’dan daha s›cak olmas›
Türkiye ‹klimi
18. "Kuzeydo¤udan esen sert ve so¤uk bir rüzgard›r.
Özellikle k›fl mevsiminde ya¤mur ve kar getiren
bu rüzgar en çok Marmara ve Karadeniz bölgelerimizde görülür."
Özellikleri verilen rüzgar afla¤›dakilerden hangisidir?
21. Y›ll›k ya¤›fl miktar›n›n az, yazlar›n kurak geçti¤i
yörelerde do¤al bitki örtüsü bozk›rd›r.
1
2
4
3
5
A) Y›ld›z
B) Poyraz
C) Lodos
D) Karayel
E) Kefliflleme
Buna göre, yukar›daki haritada taral› olarak
gösterilen yörelerin hangisinde do¤al bitki örtüsünün bozk›r olma olas›l›¤› en azd›r?
A) 1
B) 5
C) 3
D) 4
E) 2
22. Afla¤›da Türkiye’nin ocak ve temmuz ay› izotermleri verilmifltir.
24°C
26°C
19. Suriye çöllerinden Güneydo¤u Anadolu Bölgesine do¤ru esen s›cak ve kuru rüzgar afla¤›dakilerden hangisidir?
A) Poyraz
C) Lodos
30°C
32°C
34°C
28°C
B) Samyeli
D) Hamsin
Türkiye ‹ndirgenmifl Temmuz ‹zoterm Haritas›
E) Bora
20. Afla¤›da verilen yörelerin hangisinde y›l içerisindeki donlu gün say›s› en fazlad›r?
A)
B)
C)
D)
E)
‹çbat› Anadolu
Güneydo¤u Anadolu
Bat› Akdeniz
Do¤u Anadolu
Güney Marmara
14
14
15
16
19
17
19
18
19
13
20
21
Türkiye ‹ndirgenmifl Y›ll›k ‹zoterm Haritas›
Yaln›zca bu haritalardaki bilgilere dayanarak,
ocak ve temmuz ay› ile ilgili afla¤›daki yarg›lardan hangisine ulafl›lamaz?
A) En yüksek ve en düflük s›cakl›klar aras›ndaki
fark ocak ay›nda temmuza oranla fazlad›r.
B) Ocak izoterm haritas›nda bat›dan do¤uya
do¤ru gidildikçe s›cakl›k azal›r.
C) Temmuz izoterm haritas›na göre en s›cak bölge Güneydo¤u Anadolu’dur.
D) Ocak izoterm haritas›nda en yüksek s›cakl›klara Akdeniz Bölgesi’nde rastlan›r.
E) Temmuz izoterm haritas›nda k›y›lardan uzaklafl›ld›kça s›cakl›klar azal›r.
179
ÖSS
ÖSS SORULARI - Türkiye ‹klimi
BÖLÜM 9
5. S›cakl›k da¤›l›fl› üzerinde yükseltinin belli bir etkisi vard›r.
1. Türkiye'nin deniz seviyesine indirgenmifl s›cakl›klar› incelendi¤inde kuzeyi ile güneyi aras›nda yaklafl›k 7– 8 derecelik bir s›cakl›k fark›
bulunmas› ne ile aç›klanabilir?
Bu etki kald›r›ld›¤›nda, Türkiye'nin y›ll›k s›cakl›k ortalamalar›n›n nas›l olmas› beklenir?
A) Denizden uzakl›kla
A) K›y›larda yüksek, iç kesimlerde düflük
C) Matematik konumla
D) Ya¤›fl özellikleriyle
B) Kuzey ve Güneyde düflük, iç kesimlerde yüksek
E) Bas›nç merkezlerinin etkisiyle
C) Güneyde yüksek, Kuzeyde düflük
2. Do¤u Anadolu ile Bat› Anadolu'nun s›cakl›k
ortalamalar› bak›m›ndan farkl›l›k göstermesi
bu bölgelerin hangi özellikleriyle aç›klanabilir?
A) Enlemleriyle
B) Boylamlar›yla
C) Yerflekilleriyle
D) Yükseltileriyle
E) Rüzgar yönüyle
B) Yerflekli özellikleriyle
D) Do¤uda yüksek, Bat›da düflük
E) Her yerde eflit
6. S›cakl›¤›n y›l içinde da¤›l›fl› bak›m›ndan birbirine en çok benzeyen kent çifti, afla¤›dakilerden hangisidir?
A) Trabzon – Sivas
B) Zonguldak – Bolu
C) Adana – Diyarbak›r
3.
D) Zonguldak – Trabzon
°C
E) I¤d›r – Adana
25
20
15
10
5
0
7. Türkiye'nin y›ll›k s›cakl›k ortalamalar› deniz seviyesine indirgendi¤inde, en yüksek s›cakl›klar›n Güneyde de¤il Güneydo¤uda oldu¤u görülür.
Samsun
Sivas
Bu durumun nedeni afla¤›dakilerden hangisidir?
Aylar
Yukar›daki grafikte görüldü¤ü gibi, Samsun ile
Sivas aras›nda s›cakl›k fark› yaz›n azalmakta,
k›fl›n ise artmaktad›r. S›cakl›klar aras›ndaki fark›n mevsime göre de¤iflmesi, iki kentin hangi
bak›mdan farkl› olmas›na ba¤lanabilir?
A) Yerflekli
B) Denize uzakl›k
C) Enlem
D) Bak›
E) Bitki örtüsü
4. K›fl›n en düflük s›cakl›klar, genellikle Do¤u Anadolu bölgesinde görülür. Bu duruma yol açan
etkenlerden biri afla¤›dakilerden hangisidir?
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0 11 1 2
A) Denize uzakl›k
B) Enlem derecesi
C) Bitki örtüsü
D) Yerflekli
E) Buharlaflma miktar›
8. Türkiye'nin her bölgesinde sebze bitkileri yetifltirilir. Ancak, bir sebzenin olgunlaflmas› bölgeden
bölgeye farkl› aylara rastlar.
Buna göre, do¤al yetiflme koflullar› göz önüne
al›nd›¤›nda fasulyenin hangi bölgede en geç
olgunlaflmas› beklenir?
A) Ya¤›fllar›n kar fleklinde olmas›
A) Ege
B) Yükseltinin fazla olmas›
B) Akdeniz
C) Orman bak›m›ndan fakir olmas›
C) ‹ç Anadolu
D) Yerflekillerinin engebeli olmas›
D) Güneydo¤u Anadolu
E) Karadeniz üzerinden rüzgar almas›
E) Do¤u Anadolu
180
Türkiye ‹klimi
12. Afla¤›daki grafikte, Akdeniz, ‹ç Anadolu ve Karadeniz bölgelerindeki ayl›k ortalama ya¤›fl miktarlar› gösterilmifltir.
9. Y›ll›k ya¤›fl miktar› Mardin'de 690 mm, Kars'ta 534
mm'dir.
Ya¤›fl miktar› daha fazla olmas›na ra¤men Mardin'in Kars'tan daha kurak olmas› bu yörenin
hangi özelli¤ine ba¤lanabilir?
Yerflekilleri bak›m›ndan sade olmas›na
Buharlaflman›n fazla olmas›
Ya¤›fllar›n ya¤mur olarak düflmesine
Akarsu a¤›n›n seyrek olmas›na
Bitki örtüsünün bozk›r olmas›na
10.
Y›ll›k ort.
S›cakl›k (°C)
11.5
6.0
11.6
Kentler
I¤d›r
Erzurum
Ankara
250
200
150
A)
B)
C)
D)
E)
Ya¤›fl (mm)
100
50
O fi M N M H
Bu grafikte,
,
ve
s›ras›yla hangi
bölgelerdeki ya¤›fl miktarlar›n› göstermektedir?
________
Yukar›daki tabloda üç kentin ortalama s›cakl›klar› verilmifltir. Ayn› enlem üzerinde yer almalar›na karfl›n Erzurum'un y›ll›k ortalama s›cakl›¤›n›n I¤d›r ve Ankara'dan daha düflük olmas›n›n bafll›ca nedeni afla¤›dakilerden hangisidir?
14
14
15
16
19
17
18
19
19
13
21
20
Yukar›daki haritada Türkiye'nin deniz seviyesine
indirgenmifl y›ll›k izotermleri gösterilmifltir.
Buna göre, en yüksek s›cakl›klar›n Güneydo¤uda görülmesinde,
Daha güneyde yer alma
II. Deniz etkisine kapal› olmas›
III. Nemli olma
________
_________
Akdeniz
Karadeniz
‹ç Anadolu
Karadeniz
C) Karadeniz
Akdeniz
‹ç Anadolu
D) ‹ç Anadolu
Karadeniz
Akdeniz
E) Karadeniz
‹ç Anadolu
Akdeniz
B) Akdeniz
Denize olan uzakl›¤›n›n daha fazla olmas›
Yükseltisinin daha fazla olmas›
Daha fazla miktarda ya¤›fl almas›
Kuzey rüzgârlar›na aç›k olmas›
Bir ovada yer almas›
11.
I.
A) ‹ç Anadolu
13. Bir yerde günefl enerjisinden yararlanma olana¤›
güneflli gün say›s› ve günefllenme süresine ba¤l›
olarak de¤iflir.
A)
B)
C)
D)
E)
T A E E K A
Bu bilgiler göz önüne al›nd›¤›nda, afla¤›daki
yerlerden hangisinde günefl enerjisinden yararlanma olana¤› en azd›r?
A) Do¤u Karadeniz k›y›lar›
B) Çukurova
C) Ege Bölgesi k›y›lar›
D) Konya ovas›
E) Harran ovas›
14. I.
Asor
II. Basra
III. ‹zlanda
IV. Sibirya
etmenlerinden hangileri etkilidir?
Yukar›dakilerden hangileri, Türkiye iklimini de
etkileyen yüksek bas›nç merkezleridir?
A) I, II ve III
A) I ve II
B) II ve III
D) I ve II
C) I ve III
E) Yaln›z III
B) I ve III
D) II ve III
C) I ve IV
E) II ve IV
181
Türkiye ‹klimi
15.
18. Afla¤›da üç merkezin ayl›k ortalama s›cakl›k ve
ya¤›fl grafikleri verilmifltir.
K
I KB
KD II
I
B
mm
150
D
°C
125
100
GD
75
III
G
Yukar›daki rüzgar gülünde numaralanm›fl yönlerden esen rüzgarlar›n adlar› afla¤›dakilerin
hangisinde do¤ru olarak verilmifltir?
I
II
III
A) Karayel
Y›ld›z
Kefliflleme
B) Kefliflleme
Karayel
Poyraz
C) Y›ld›z
Kefliflleme
Poyraz
D) Kefliflleme
Poyraz
Karayel
E) Karayel
Poyraz
Kefliflleme
GB
50
25
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Aylar
mm
150
35
30
25
20
15
10
5
0
S›cakl›k
35
30
25
20
15
10
5
0
S›cakl›k
35
30
25
20
15
10
5
0
S›cakl›k
Ya¤›fl
°C
II
125
100
75
50
25
0
Ya¤›fl
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Aylar
mm
150
°C
III
125
100
75
50
25
0
16. Türkiye'de çeflitli iklimlerin görülmesi afla¤›dakilerden hangisini en az etkiler?
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Aylar
Ya¤›fl
Bu grafiklerin her biri Zonguldak, ‹zmir ve Diyarbak›r merkezlerinden hangisine aittir?
A) Ulafl›m hizmetlerini
C) Orman da¤›l›fl›n›
D) Toprak çeflitlerini
E) Akarsu uzunluklar›n›
17. Afla¤›dakilerden hangisi, Türkiye'de birbirinden farkl› iklim özelliklerinin görüldü¤üne bir
kan›t olamaz?
A) Çeflitli tar›m ürünlerinin yetifltirilebilmesi
B) Tar›m ürünlerinin çeflitlili¤ini
I
II
III
A) ‹zmir
Zonguldak
Diyarbak›r
B) Diyarbak›r
‹zmir
Zonguldak
C) Zonguldak
Diyarbak›r
‹zmir
D) Diyarbak›r
Zonguldak
‹zmir
E) ‹zmir
Diyarbak›r
Zonguldak
19. Türkiye'de de¤iflik mevsim özelliklerinin ayn›
zamanda görülebilmesini sa¤layan bafll›ca etken nedir?
B) Do¤al bitki örtüsünün farkl›l›klar göstermesi
C) Turizm mevsiminin güneyde daha erken bafllamas›
A) Yerflekillerinin çeflitlili¤i
D) Çeflitli akarsu rejimlerinin görülmesi
C) Denizlerle çevrili olmas›
E) Da¤›n›k ve toplu yerleflmelerin görülmesi
D) Genifl topraklara sahip olmas›
B) Il›man iklim kufla¤›nda yer almas›
E) Bitki örtüsünün çeflitlilik göstermesi
182
Türkiye ‹klimi
23. Türkiye’deki do¤al bitki örtüsü da¤›l›fl›n› gösteren bir haritadan, afla¤›dakilerden hangisiyle ilgili bilgi edinilebilir?
(2001 ÖSS)
A)
B)
C)
D)
E)
Akarsu a¤›n›n s›kl›¤›
Denize yak›nl›k
Matematik konum
Buharlaflma fliddeti
Toprak yap›s›
A)
B)
C)
D)
E)
20. Y›ll›k ya¤›fl miktarlar› birbirine çok yak›n olmas›na ra¤men Güneydo¤u Anadolu Bölgesi’nin,
Do¤u Anadolu Bölgesine göre daha kurak olmas›, bu iki bölgenin hangi bak›mdan farkl› olmas›n›n bir sonucudur?
Nüfus yo¤unlu¤uyla
Hayvanc›l›kta uygulanan yöntemlerle
Akarsu havzalar›n›n geniflli¤iyle
‹klim tipleriyle
Ulafl›m olanaklar›yla
24.
21. Güneydo¤u Anadolu, y›l içinde Marmara Bölgesi kadar ya¤›fl al›r. Buna karfl›n, Güneydo¤u Anadolu’nun tar›mda en çok sulama ihtiyac› duyulan bölge olmas› afla¤›dakilerden
hangisi ile ilgilidir?
?@f?@?@?@?/K?
?@e@@?@?@?@?V4@
@@e?@@@
?'@(?@
?S@U?@
@(R/e
(Ye?@
?@
?@e/X?@h
?@eV/e?@@@@@e
?@6Ke
S@@@
@@@@@@@@@@@@0Me
@@@@@@@@@@@@@?e
?@f
@?hg
@?@?@@
@?e
?@e?@@@e@?e@?
)X
@?e?@@?@)
@?
?@
?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
@@e?@@@
@@e?@@@
?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
@@e?@@@
@@e?@@@
@@e?@@@
W-X?e
W-X?e
7R/Ke
7R/T-X
?J5?V4@@
?J5?V'@,
?.Y?f
?.Y??V+Y
?@
?@
?@e@??@?@KO)X?@
?@KO)X?@h
?@@@@)he
?@@@@)e
?@6Ke
?@6Ke
S@@@
S@@@
@@@@@@@@@@@@0Me
@@@@@@@@@@@@0Me
O.f
O.f
O.f
?@@H?W-X
?@@H?@K?
?@@H?@6X
@?O&@,
@??@@@
@??@@1
?@@@0R+Y
?@@@@0M?
?@@@@@@@
?@
?@?@
?@e@??@?@e@??@
?@e@??@?@e@??@
?@e@??@h
?@@??@
?@e@??@h
?@6Ke
?@6Ke
?@6Ke
S@@@
S@@@
S@@@
@@@@@@@@@@@@0Me
@@@@@@@@@@@@0Me
@@@@@@@@@@@@0Me
@@@@@@@@@@@@@?e
@@@@@@@@@@@@@?e
@?@@@@
@6K?O.
@?hg
@?@@@??@e?S@@@H
?@@@@?
?&@@@?
@?e
@?e
?@e?@@@e@?e@?
?@e?@@@e@?e@?
@@@@@@@@@@@@@?e
@@@@@@@@@@@@@?e
@@@@@@@@@@@@@?e
?@@?@??@
?@@?@?2@
?@6T2@?@
@?hg
@?@@@??@e?J@@@H
@@@@e@?eB@@@L?
?@@@@?
?@@@@?
?@@@@?
@?e
@?e
@?e
?@e?@@@e@?e@?
?@e?@@@e@?e@?
?@e?@@@e@?e@?
)X
)X
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
@?
@?
?@
?@
?@f?@?@?@?/K?
?@f?@?@?@?/K?
?@e@@?@?@?@?V4@
?@e@@?@?@?@?V4@
@@e?@@@
@@e?@@@
?@eW.
?@e?@
@?f.Y
@?eW.e
/T&?e
@?.Ye
@?V4@?@?
@?@?f
O.
?@
?@e@??@?@?@?@0Y
?@?@?@@?h
?@6Ke
?@6Ke
S@@@
S@@@
@@@@@@@@@@@@0Me
@@@@@@@@@@@@0Me
@@@@@@@@@@@@@?e
@@@@@@@@@@@@@?e
@?e@??@
?W.?e@?2@
@?@@@??.Y??J@@@?
@?hg
?@@@@@
?@@@@@
@?e
@?e
?@e?@@@e@?e@?
@?@?@?@?@@e?@?@
)X
)X)X
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
)X
)X
@?e?@@?@)
@?e?@@?@)
@?
@?@?
@?
@?
?@
?@?@
?@f?@?@?@?/K?
?@
?@
?@e@@?@?@?@?V4@
@@e?@@@
?W&?W2@@
?*@W&@X?
?V4@@@)X
@?eI4@)
?@
?@?@?@@?h
?@6Ke
S@@@
@@@@@@@@@@@@0Me
@@@@@@@@@@@@@?e
?@@@e@@
@?hg
@@?@?@
@?e
@?@?@?@?@@e?@?@
)X
@?e?@@?@)
@?
?@
Yerflekillerinin sadeli¤iyle
Topraklar›n›n killi olmas›yla
Yaz›n s›cak geçmesiyle
Akarsular›n derin vadiler içinde akmas›yla
Denizden uzak olmas›yla
22. Orta kuflak okyanus iklimi her mevsimi ya¤›fll›
olan, yaz›n afl›r› s›caklar›n, k›fl›n afl›r› so¤uklar›n
görülmedi¤i bir iklim tipidir.
Buna göre, Türkiye’nin afla¤›daki co¤rafi bölümlerinden hangisinin k›y› kesiminde görülen iklim tipi orta kuflak okyanus iklimine benzer özellikler gösterir?
(2001 ÖSS)
A)
B)
C)
D)
E)
Don olay› çok az görülen ve yaz kurakl›¤› olmayan yerlerde yetiflebilen bir bitki, yukar›daki haritada numaralarla gösterilen alanlar›n
hangilerinde yetifltirilebilir?
(2001 ÖSS)
A)
B)
C)
D)
E)
A) I ve II
B) I ve V
C) II ve III
D) III ve IV
E) IV ve V
Antalya Bölümü
Ergene Bölümü
Ege Bölümü
Adana Bölümü
Do¤u Karadeniz Bölümü
183

Türkiye İklimi

Transkript

Benzer belgeler

ES 120-252tr

smıle d - Ferroli

9snf/9 SINIF 11.SINAV

9snf/9 SINIF 25.SINAV

İtirazlar Sonucu Oluşan 2011 Yılında Yapılan Yöneticilik Sınav

LUNA DUO TEC YO⁄UfiMALI KOMB‹LER LUNA DUO TEC YO