KÜRESEL GIDA KAYIPLARI VE İSRAF 2011 yılında Almanya

KÜRESEL GIDA KAYIPLARI VE İSRAF
FAO, 2011
2011 yılında Almanya’da düzenlenen bir kongre için FAO tarafından
yayınlanan (İsveç Gıda ve Biyoteknoloji Enstitüsü tarafından hazılanan) Küresel
Gıda Kayıp ve İsrafına ilişkin rapora göre;
 Her yıl insan tüketimi amaçlı üretimin 1/3 ü yani 1,3 milyar ton gıda kayba
uğramaktadır.
 Bu kayıp sadece üretimdeki değil, üretimde kullanılan doğal kaynaklardaki kaybı
da göstermektedir.
 Orta ve yüksek gelirli ülkeler daha çok israf yaparken, düşük gelirli
ülkelerdeki kayıplar daha çok gıda zincirinin ilk ve orta aşamalarında
gerçekleşmektedir.
Tüketim ve Tüketim öncesi aşamalar için farklı bölgelerin kişi başı gıda kaybı ve israfı
Kişi Başı Yıllık Gıda Kaybı ve israfı (kg)
Tüketici kaynaklı
Üretim kaynaklı
Avrupa
Kuzey
Amerika &
Okyanusya
Endüstriyel
Asya
Ülkeleri
Sahra
altı
Afrika
Kuzey
Afrika &
Batı ve
Orta Asya
Güney &
Güneydoğu
Asya
Latin
Amerika
 Endüstri ülkelerinde kişi başı kayıp miktarı daha fazladır; Avrupa ve
Amerika’da 95-115 kg/yıl, Sahra Altı Afrika ve Güney/Güneydoğu Asya’da 611 kg/yıl.
 Düşük gelirli ülkelerde kayıplar daha çok sınırlı hasat tekniği, depolama imkanı ve
soğutma
sistemleri
ile
paketleme
ve
pazarlama
sistemlerinden
kaynaklanmaktadır. Birçok küçük çiftçi yoksulluk sınırında yaşadığı için kayıpların
azaltılması onların hayatında ciddi öneme sahiptir.
 Orta ve yüksek gelirli ülkelerde kayıplar, gıda zincirinin farklı segmentlerindeki
aktörler arasındaki koordinasyon eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Üretici-satıcı
anlaşmaları, şekilsel redler ve stok şeklinde alımlar ile son tüketim tarihinin
geçirilmesi kayıplarda etkendir.
 Kayıp ve israflara; insan tüketimine girmeyen veya gıda zincirinden çıkan
tüm miktarlar ( yem ve biyoyakıt amaçlı kullanımlar) dahildir.
 Kayıplar; üretim, hasat ve depolama, işleme, dağıtım, tüketim aşamalarında
gerçekleşebilmektedir.
 Hayvansal ürünler için; besideki hayvanların ölümü, trimmingde oluşan kırpıntılar,
mastitis nedeniyel tüketilemeyen sütler gibi üretim kayıpları ile işleme-depolamataşıma ve pazarlamada oluşan kayıplar ile hanedeki kayıplar değerlendirilmiştir.
 2009 FAO üretim verilerine göre, et üretimi ; Endüstriyel Asya ülkelerinde domuz
(46 milyon ton) ve kanatlı (12 milyon ton) üzerinde yoğunlaşmıştır. Avrupa’da
domuz (27 milyon ton), Kuzey Amerika ve Okyanusya’da tavuk (18 milyon ton),
sığır (16 milyon ton) ve domuz (12 milyon ton). Latin Amerika’da sığır (15 milyon
ton) ve tavuk eti (17 milyon ton) üzerinde yoğunlaşmıştır. Güney ve Güneydoğu
Asya et üretimi ise temel olarak domuz (7 milyon ton) ve tavuk etinden (9 milyon
ton) oluşur. Sahra altı Afrika’da üretim daha çok sığır (4 milyon ton), Kuzey Afrika,
Batı ve Merkez Asya’da çoğunlukla tavuk (4 milyon ton) etidir.
Her Emtia için Bölgesel Üretim Hacimleri (milyon ton)
Avrupa
Kuzey Amerika & Okyanusya
Endüstriyel Asya Ülkeleri
Sahra Altı Afrika
Kuzey Afrika & Batı ve Orta Asya
Güney & Güneydoğu Asya
Latin Amerika
Hububat
Kök ve
Yumru
Bitkiler
Yağ
bitkileri
ve
bakliyat
Meyve
Sebze
Et
Balık
Mandıra
 Gelişmekte olan ülkelerde gıda kayıplarının % 40’ı hasat öncesi ve işleme
aşamasında gerçekleşirken gelişmiş ülkelerdeki kayıbın % 40’ı perakende
ve tüketici aşamasında gerçekleşmektedir.
 Orta ve yüksek gelirli ülkelerde hububatta kaybın % 40-50’si tüketim aşamasında
iken düşük gelirli ülkelerde en yüksek kayıp hasat ve depolama aşamasındadır.
Yağlı tohum ve bakliyat grubunda orta ve yüksek gelirli ülkelerin hasattaki kaybı
% 6-12 ile oldukça yüksektir.
 Meyve ve sebzede her ülke grubunda kayıp, alışverişte tüketici reddi nedeniyle
%15-30’dur.
 Et ve et ürünlerinde kayıplar, endüstriyel bölgelerde daha çok tüketici
aşamasında olup özellikle Avrupa ve ABD’de toplam kayba oranı yaklaşık
%50 dir. Besleme ve kesim için nakliye aşamasında kayıplar düşüktür.
Ancak tüm gelişmekte olan ülkelerde hastalık nedeniyle ölüm oranlarının
yüksek olması kayıpları artırmaktadır.
Gıda Tedarik Zincirinin farklı aşamalarında her bölge için yakalanan
Balık ve Deniz ürünleri üretim kaybı ve israfları
Gıda Kaybı – Balık & Deniz ürünleri
Tüketim
Dağıtım
İşleme
Yakalama Sonrası
Balıkçılık
Avrupa
Kuzey
Amerika &
Okyanusya
Endüstriyel
Asya
Ülkeleri
Sahra
altı
Afrika
Kuzey
Afrika &
Batı ve
Orta Asya
Güney &
Güneydoğu
Asya
Latin
Amerika
 Balık ve deniz ürünlerinde küresel ıskarta oranı % 9-15’dir.
 Endüstriyel ülkelerde sütteki kayıpların % 40-65’i tüketim aşamasındadır.
Inek hastalıkları nedeniyle üretimdeki düşüşten kaynaklı üretim kaybı % 3-4
tür. Bütün gelişmekte olan ülkelerde kayıp; üretim sonrası taşıma,
depolama ve dağıtımda yoğundur.
Gıda Tedarik Zincirinin farklı aşamalarında her bölge için Süt ve Süt
ürünleri üretim kaybı ve israfları
Gıda Kaybı – Süt ve Süt ürünleri
Tüketim
Dağıtım
İşleme
Hasat Sonrası
Zirai
Avrupa
Kuzey
Amerika &
Okyanusya
Endüstriyel
Asya
Ülkeleri
Sahra
altı
Afrika
Kuzey
Afrika &
Batı ve
Orta Asya
Güney &
Güneydoğu
Asya
Latin
Amerika
Özellikle gelişmekte olan ülkelerde gıda güvencesinin önemi nedeniyle yeni
araştırmalar yapılması gerekmektedir.
Gelecekteki talebin karşılanabilmesi için üretim, kayıpların azaltılarak
artırılmalıdır.
Günümüzde gıda zinciri giderek küreselleşmektedir. Bazı gıda maddeleri
üretilip, taşınıp dünyanın farklı ülkelerinde tüketilmektedir. Büyüyen uluslararası
ticaretin gıda kayıpları üzerindeki etkisi iyi değerlendirilmelidir.