ORMAN YOLLARININ ARAZİYE APLİKASYONU Planı yapılan

ORMAN YOLLARININ ARAZİYE APLİKASYONU
Planı yapılan yolların kullanılabilmesi için araziye aplike edilmesi gerekmektedir.
Araziye gidildiği zaman, plan üzerinde gösterilen yolun “başlangıç” ve “bitiş” noktaları kazık
ya da jalon yardımı ile tespit edilir.
NOT: Arazide sadece başlangıç noktası belirlendikten sonra verilen eğim değerlerine göre
diğer çalışmalar yapılacak. Çünkü hali hazırda bir proje üzerinde çalışmıyoruz. Eğer öyle
olsaydı başlangıç, bitiş ve ara noktalar dahil bütün noktaları işaretlemek gerekirdi.
Planda hesaplanan eğim değeri dikkate alınarak sıfır hattı işaretlenir. Sıfır hattının
işaretlenmesi sırasında başlangıç noktasından itibaren yaklaşık olarak 15m’ lik aralıklarla
noktalar alınır. Başlangıç noktasında duran kişi klizimetre ile bakarak nişan levhası tutan kişiyi
plandaki eğim değerine getirene kadar yönlendirir. İstenilen noktaya gelindikten sonra kazıkla
ya da jalonla nokta işaretlenir. Her işaretlenen noktadan klizimetre ile bakılarak aynı işlem son
noktaya kadar devam eder.
Daha sonra noktalar arasındaki mesafeler yatay mesafe ölçümü yöntemi ile ölçülür. Bu
ölçüm yönteminde, çelik şerit metre ile iki nokta arasında gergin bir şekilde ve deniz yüzeyine
paralel olacak şekilde tutularak mesafe değerleri alınır. Deniz seviyesine paralel olması
durumunu, göz kararı ile belirleyecek bir kişi çelik şerit metreyi tutan kişilere aşağı-yukarı
diyerek sağlar.
Nokta No
1D
2D
3D
…
16D
Semt Açıları (derece ya da grad)
İleri
Geri
110
----140
290
320
Ara Mesafe (m)
14.50
14.20
15.10
----Tablo 1. Sıfır Hattı Ölçüm Tablosu
300
Sıfır hattı ara ölçümleri yapılırken pusula ile başlangıçtan itibaren her noktada ileri
değeri okur ve geri değerlerini okur ve “Sıfır Hattı Ölçüm Tablosu” na yazdırır. İleri okumalar
planlama yönünde yapılan okumalardır. Başlangıç (1D) noktasından 2D noktasına doğru olan
doğrultunun değeri ileri okuma değeridir. 2D noktasından Başlangıç noktasına yapılan
okumalar da geri okuma değerleridir. Her iki nokta arasında bu okumalar alınır. Alınan yatay
mesafeler ve okunan açı değerleri ile birlikte tablo doldurulur.
Tablo doldurulduktan sonra “Sıfır Hattı Planı” 1/1000 ölçeğinde, çizim yapılan kağıdın
üst kenarı “Kuzey” olarak kullanılarak çizilir. Alınan ileri-geri okuma değerlerine göre sıfır
hattına ait noktalar araziyi temsil edecek şekilde ve verilen ölçekte kağıda çizilir.
“UNUTULMAMALIDIR ki pusulada okunan değerler, bakılan doğrultu ile Kuzey doğrultusu
arasındaki açıdır.”
T1
1D
..D
T2
Şekil 1. Sıfır hattı ve Doğrultulmuş Hat Krokisi
__________________________________________________________________________________
Orman İnşaatı, Geodezi ve
Fotogrametri Anabilim Dalı,
2016-ARTVİN
Sayfa 1 / 5
Sıfır hattının kağıda aktarımı tamamlandıktan sonra doğrultma işlemi yapılacaktır. Bunu
yaparken doğrult yapılan hattın, sıfır hattı noktalarının oluşturduğu kırıklı yapıyı eşit olarak
dağıtması beklenir. Bu işlem yapıldıktan sonra yön değişimlerinin olduğu noktalar tepe noktası
olarak jalon yardımı ile araziye sabitlenir. Tepe noktaları, araziye yapılacak kurpların
bulunacağı yerleri göstermektedir. Tepe noktası kadar kurp bulunmaktadır.
T1
1D
..D
T2
Şekil 2. Doğrultulmuş Hat
Şekil 3. Kurp Elemanları
g1, g2 : Poligon doğruları
r
: Kurp yarıçapı
t
: Teğet uzunluğu
a
: Bisektris uzunluğu
B
: Kurp başlangıç noktası
S
: Kurp son noktası
T
: Poligon tepe noktası
x,y
: Kurp ara noktaları koordinatları
β : Poligon açısı
γ : Merkez açısı
O: Kurp orta noktası
f : Yay yüksekliği
m: Orta teğet
b : Yay uzunluğu
Z : Kurp merkezi
Kurplar işaretlenirken, Kurp Başlangıç Noktası, Kurp Bitiş Noktası, Kurp Orta Noktası
ve Kurp İçi Noktaları işaretlenir. Hesaplamalar sonucu bulunan “t” değeri kadar mesafe Tepe
__________________________________________________________________________________
Orman İnşaatı, Geodezi ve
Fotogrametri Anabilim Dalı,
2016-ARTVİN
Sayfa 2 / 5
noktasından her iki doğrultu istikametinde işaretlenir. İşaretlenen noktalar kurp başı ve sonu
noktalarıdır.
Daha sonra hesaplanan “x” ve “y” değerleri yukarıdaki şekildeki gibi uygulanarak Kurp
İçi Noktalar tespit edilir.
Kurp orta noktasının belirlenmesi için “a” değeri bulunur ve Tepe noktasından açıortay
olacak şekilde “a” kadar mesafe gidilerek “O” nokta tespit edilir. Bu nokta da Kurp Orta
Nokası’dır.
Bu hesaplamaların yapılabilmesi için, öncelikle poligon açısı belirlenir. Poligon açısı,
tepe noktasından gidiş yönüne doğru pusula ile okunan ileri okuma ve geri doğru dönüş yönüne
okunan geri okuma değerlerinin farkları alınarak hesaplanmaktadır. Ancak pusula ile alınan
değerler derece cinsinden olduğu için bunların grad cinsine dönüşümü yapılmalıdır. Bunu
yapmak için okunan açı değerlerinin 1.11 ile çarpılması yeterlidir. Derece cinsinden bir değeri
1.11 ile çarparsak grada çevirmiş oluruz. Bu işlem sonrası farklar ileri-geri okumaların farkları
alınır.
İleri-geri farkları alınırken sonucun negatif çıkmaması için, kısaca ileri okuma geri
okumadan küçük olduğu durumlarda, ileri değerine 400 eklenerek geri okuma değeri çıkarılır.
Örn; ileri okuma değeri 160.40, geri okuma değeri 320.30 grad olarak hesaplanırsa
Poligon açısı (β) = 160.40 (+ 400) – 320.15 = 240.25 grad olur.
Kurpun merkez açısı hesabı yapılırken, bulunan poligon açısı ile mutlak değer içerisinde
farkı alınarak hesaplanır.
Kurp Merkez Açısı (γ) = 240.25 – 200 = 40.25 grad olarak bulunur.
Bulanan merkez açısına göre kurp elemanlarının belirlenmesinde kullanılacak olan “t”, “a”, “x”
ve “y” değerleri kurp tablosundan alınır.
Eğer bulunan merkez açı değeri tabloda yoksa en yakın iki açı değeri bulunarak enterpolasyon
yardımı ile hesaplanır.
Örn; kurp merkez açısı 40.25 grad olarak alınırsa, tabloda 40.00 ve 40.50 değerleri alınır. Bu
değerlere karşılık gelen değerler enterpole edilerek 40.25 grada karşılık gelen değerler
hesaplanır.
Tabloda verilen değerler 100 m yarıçapındaki kurplar için hesaplanmıştır. Hangi kurp
yarı çapı uygulanacaksa o kurp değerlerini kullanabilmek için bulunan değerlerin hepsini buna
göre bir orana sokmak gerekmektedir. Kurp yarıçapları belirlenirken merkez açı dar açı ise
küçük, geniş açı ise büyük yarıçap değeri kullanılmalıdır.
Örn; merkez açı değeri dar açı ve tercih ettiğimiz kurp yarıçapı 30 m ise bulunan kurp
elemanlarının [ 30/100 = 0.3 ] ile çarpılarak bu kurp değerine uygun hale getirilmesi
gerekmektedir. 40 için 0.4 ile çarpılır.
__________________________________________________________________________________
Orman İnşaatı, Geodezi ve
Fotogrametri Anabilim Dalı,
2016-ARTVİN
Sayfa 3 / 5
Tablo 2. Kurp elemanları tablosu (r=100m yarıçap için)
Kurp elemanları tablodan alınan değerler ve kurp yarıçapına göre oranlanmaları ile araziye
işaretlenir. Bundan sonra da araziye işaretlenir ve projelendirme için gerekli ölçümler alınmış
olur.
Daha sonra Boyuna Profil çizimi için gerekli olan kot farkları ve Enine Kesit çizimi için gerekli
olan yatay eğim bulunur (20m lik mesafede).
__________________________________________________________________________________
Orman İnşaatı, Geodezi ve
Fotogrametri Anabilim Dalı,
2016-ARTVİN
Sayfa 4 / 5
Boyuna profil yapılması için kot farkı ölçümleri için klizimetre ve mira
kullanılmaktadır. Eğim yönüne göre okunan değerler üzerinde işlemler yapılır. Örneğin yukarı
doğru bakılarak yapılan +eğim olan arazilerde, klizimetreden “0” eğimle bakıldığında okunan
değer ile klizimetreye bakan kişinin göz hizasının yükseklik farkı alınarak iki noktanın kot farkı
hesaplanır.
(GHD-MOD) Göz Hizası Değeri – Mirada Okunan Değer
Aşağı doğru bakıldığı zaman yani -eğim olan arazilerde 0 eğimle mira bakıldığında
okunan değerden, bakan kişinin göz hizası değeri çıkarıldığı zaman iki noktanın kot farkı
bulunur. (MOD – GHD) Mirada Okunan Değer – Göz Hizası Değeri
Yolun başlangıç noktasında itibaren bütün noktaların tekrar ara mesafeleri, ileri geri
okuma açıları ve kot farkları tabloya kayıt edilir. Bu değerlere göre yol ekseni çizilir. Sıfır hattı
planı çizim esasları uygulanır.
Nokta No
Ara Mesafe (m)
Kot Farkları (m)
14.50
14.20
15.10
1.05
1.12
0.95
1D
2D
3D
…
16D
Semt Açıları (derece ya da
grad)
İleri
Geri
110
----140
290
320
-----
300
Tablo 3. Yol Ekseni Ölçüm Tablosu
Tablodaki değerlere göre kurpların da gösterildiği yol ekseni planı çizilerek proje dosyasına
konulmalıdır.
K
2D
3D
4KB 6KO 7Kİ
8KS
5Kİ
9D
1D
13D
14D
10KB
11Kİ 12KS
Şekil 4. Yol Ekseni (1/1000)
__________________________________________________________________________________
Orman İnşaatı, Geodezi ve
Fotogrametri Anabilim Dalı,
2016-ARTVİN
Sayfa 5 / 5