Toplam - İstanbul Üniversitesi

Sunum Planı






Ombudsmanlık nedir, tarihsel kökeni & tanımı,
Ombudsmanlık kurumlarının ortak özellikleri
Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu; Kurumun amacı,
görev alanı, yetkileri
Şikayet başvuruları, kimler başvurabilir, başvuru
koşulları, ön inceleme aşaması, inceleme ve araştırma
aşaması, karar türleri
İstatistikler; başvuru sayıları, şikayet konuları, karar
türleri,
2
OMBUDSMANLIK Nedir & Tarihsel kökeni
 İsveç Kralı 12. Karl, Osmanlıdaki Ahilik ve Kadılık
teşkilatlarından etkilenerek 1713 yılında ilk Ombudsmanı
atamıştır.
 Modern anlamdaki ilk Ombudsmanlık Kurumu 1809
yılında İsveç’te kurulmuş ve önce Avrupa'ya sonra tüm
Dünyaya yayılmıştır.
3
OMBUDSMANLIK Nedir ?
 Ombudsman, kelime kökeni açısından İsveç dilinde ‘aracı’
anlamına gelen ‘ombuds’ ve “kişi” anlamına gelen ‘man’
kelimelerinden oluşmakta olup aracı kişi anlamına
gelmektedir.
 Terim Anlamı: Halkın şikayetlerini izleyen memur. Vatandaş
ile yönetim arasındaki anlaşmazlıklarda bir çeşit
hakem rolü oynamakla görevli kimse.
 Ombudsmanlık kurumlarına günümüzde Halkın Avukatı,
Hakların Savunucusu, Halkın Koruyucusu, Adalet
Sağlayıcı, Adalet Şansölyesi, Meclis Delegesi ve Arabulucu
gibi değişik adlar da verilmektedir.
4
DÜNYADA OMBUDSMANLIK KURUMLARI
Ortak Özellikler









Politik olarak tarafsız ve kararlarında bağımsızdırlar.
Genel olarak Parlamento tarafından seçilir ve Parlamento desteği
ile çalışırlar.
Kamu kurumları ile işbirliği içindedirler.
Her açıdan yüksek standartlara sahip kişiler arasından seçilirler.
Başvuruların tamamının değerlendirmeye alınmaktadır.
Ombudsman tarafından verilen kararlar gerekçelidir.
Aldığı kararların bağlayıcılığı yoktur.
Ombudsman masrafsızca, kolayca, doğrudan ulaşılabilir
olmalıdır.
Medya ile aktif ilişkisi vardır.
5
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK)
Hukuki Dayanak




Dünya genelinde 140’a yakın ülkede faaliyette.
Ülkemizde kurulması yönünde yürütülen çalışmalar 1990’lı
yılların sonlarında başlamıştır.
12 Eylül 2010 tarihinde yapılan halkoylaması ile Anayasamızın
74. maddesine eklenen hükme göre “Kamu Denetçiliği
Kurumu” anayasal bir dayanak elde etmiştir.
29 Haziran 2012 tarih ve 28338 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren 6328 sayılı Kamu Denetçiliği
Kurumu Kanunu ile de TBMM Başkanlığına bağlı, kamu tüzel
kişiliğini haiz, özel bütçeli bir kamu kurumu olarak kurulmuştur.
6
Kuruluş Amacı
Amacı:
6328
Kanun Madde 1
sayılı
Kamu
hizmetlerinin
işleyişinde bağımsız ve
etkin
bir
şikâyet
mekanizması oluşturmak.
7
Kurumun Görevi
İdarenin işleyişi ile ilgili şikayet
üzerine, idarenin her türlü;
- eylem
- işlem
- tutum ve davranışlarını
insan haklarına dayalı adalet
anlayışı içinde, hukuka ve
hakkaniyete uygunluk
yönlerinden incelemek,
araştırmak ve idareye önerilerde
bulunmak.
8
Görev Alanına Dahil Kurumlar
Merkezi Yönetim
Kapsamındaki Kamu
İdareleri
(Aile ve Sosyal
Politikalar Bakanlığı
VDK, RTÜK)
Sosyal Güvenlik
Kurumları
(Sosyal Güvenlik
İl Müdürlükleri, Türkiye
İş Kurumu)
Mahalli
İdareler
(Belediyeler,
İl Özel İdareleri,
Köyler)
Döner Sermayeli
Kuruluşlar
(Ankara Üniversitesi
Döner Sermaye işletme
Müdürlüğü)
Kanunlarla Kurulan
Fonlar
(TMSF
Sosyal Yrd. ve Teşvik
Fonu)
Kamu Tüzel Kişiliğine
Haiz Kuruluşlar
(TRT)
Sermayesinin % 50
den Fazlası Kamuya
Ait Kuruluşlar ile
Bunlara Bağlı Ort. ve
Müesseseler
(DHMİ, AOÇ, Ziraat
Bankası)
Kamu Kurumu
Niteliğindeki Meslek
Kuruluşları
(TESK,
Türkiye Barolar Birliği)
Mahalli İdarelerin
Bağlı İdareleri
ve Birlikleri
(İSKİ, ASKİ, İETT)
Kamu İktisadi
Teşebbüsleri
( TCDD, PTT,
BOTAŞ)
Kamu Hizmeti Yürüten
Özel Hukuk Tüzel
Kişileri.
(Sosyal yardımlaşma
ve Dayanışma
Vakıfları)
9
Kurumun Görev Alanı Dışında Kalanlar
6328 sayılı Kanun Madde 5:




Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler ile resen
imzaladığı kararlar ve emirler,
Yasama yetkisinin kullanılmasına ilişkin işlemler,
Yargı yetkisinin kullanılmasına ilişkin kararlar,
Türk Silahlı Kuvvetlerinin sırf askerî nitelikteki faaliyetleri,
hakkında yapılan şikayetler Kurumun görev alanı dışındadır.
10
Kurumun Yetkileri (1)


İdareden her türlü
bilgi
ve
belge
isteme
yetkisine
sahiptir.
Devlet
sırrı
niteliğindeki bilgi ve
belgeleri
yerinde
inceleyebilir.
11
Kurumun Yetkileri (2)
Bilirkişi atayabilir ve
tanık dinleyebilir.
Yerinde inceleme ve
araştırma yapabilir.
12
Kimler Başvurabilir?
İdarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve
davranışlarına karşı menfaati ihlal edilen,
 gerçek kişiler,
 tüzel kişiler (STK, Dernekler, Vakıflar, Şirketler vs.),
Kuruma şikayet başvurusunda bulunabilir.
13
Başvuru Yolları (1)
ELDEN
POSTA
*E-POSTA
*FAKS
VALİLİK VE
KAYMAKAMLIK
ELEKTRONİK
SİSTEM
(www.ombudsman.gov.tr
http://www.kdkcocuk.gov.tr)
14
Başvuru Yolları (2)
15
Başvuru Yolları (3)
16
Başvuru Yolları (4)
17
Başvuruların Özellikleri (1)


Başvuru Türkçe dilekçe ile yapılır.
Tabiiyet ve mütekabiliyet şartı aranmaz.
18
Başvuruların Özellikleri (2)
GERÇEK
KİŞİLER İÇİN
TÜZEL
KİŞİLER İÇİN
AD-SOYAD
UNVAN
İMZA
YERLEŞİM
YERİ
ADRES
YETKİLİ KİŞİ
İMZASI
VATANDAŞLIK
NUMARASI
YETKİ
BELGESİ
19
Başvuruların Özellikleri (3)
20
Başvuruların Özellikleri (4)
21
Başvuruların Özellikleri (5)


Kanuni temsilci veya vekil tarafından da başvuru yapılabilir.
Bu durumda geçerli bir yetki veya ispat belgesinin
sunulması gerekir.
Dava açma süresi içinde yapılan şikâyet başvurusu,
işlemeye başlamış olan dava açma süresini durdurur.
22
Kuruma Başvuru Süresi
6 AY İÇERİSİNDE
BAŞVURULMALI
İdareye yapılacak başvuruya;
İdare tarafından verilecek cevabın tebliği tarihinden,
 İdare tarafından 60 gün içinde cevap verilmediği takdirde (istek
reddedilmiş sayılır) bu sürenin bittiği tarihten,
itibaren 6 ay içinde Kuruma şikâyet başvurusunda bulunulabilir.
İdarenin tutum ve davranışları ile kanunlarda kesin olduğu belirtilen
işlemlere karşı; gerçekleşme, öğrenme veya tebliğden itibaren 6 ay
içinde Kuruma şikâyet başvurusunda bulunulabilir.

23
Ön İnceleme Aşaması (1)
İnceleme ve araştırmaya geçilmeden önce şikayet
başvurusu, ön incelemeye tabi tutulur.
Ön inceleme neticesinde:
 İncelenemezlik
 Gönderme
kararlarından biri veya inceleme ve araştırma aşamasına
geçilmesine karar verilebilir.
24
Ön İnceleme Aşaması (2)
İncelenemeyecek Başvurular
 Yargı organlarına intikal etmiş uyuşmazlıklar,
 Süresi içerisinde yapılmayan başvurular,
 Sebepleri, konusu ve tarafları aynı olup incelenmekte olan veya daha önce
sonuçlandırılan şikâyetler hakkında yeniden yapılan şikayetler,
 Belli bir konuyu içermeyen şikâyetler (dilek, temenni, öneri, vb.)
 Gerçek ve tüzel kişiler için başvuruda bulunması gereken ad-soyad, TC Kimlik No,
imza, yetki belgesi, tüzel kişilik numarası gibi zorunlu bilgileri içermeyen
şikayetler,
 Kurumun görev alanına girmeyen,
 Menfaat ihlali içermeyen başvurular,
Kurum tarafından incelenmez. İncelenemezlik Kararı verilir.
25
Ön İnceleme Aşaması (3)
İdari Başvuru Yollarının Tüketilmesi

Şikayet başvurusunda bulunulması için, kural olarak idari
başvuru yollarının tüketilmiş olması gerekir.
İstisna:
 Telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ihtimali bulunan
hâllerde,
 İdarenin tutum ve davranışlarına karşı,
 İdarenin, kanunlarda açıkça kesin olduğu belirtilen
işlemlerine karşı,
idari başvuru yolları tüketilmeden doğrudan Kuruma şikâyet
başvurusu yapılabilir.
26
Ön İnceleme Aşaması (4)
Gönderme Kararı
İdari başvuru yolları tüketilmeden yapılan şikâyet
başvurusu hakkında ilgili idareye Gönderme Kararı
verilir.
 Şikâyet başvurusunun Kurum tarafından ilgili idareye
gönderilmesi üzerine;

-
İdare tarafından şikâyetçiye verilecek cevabın tebliği
tarihinden,
İdare tarafından 60 gün içinde cevap verilmediği takdirde
bu sürenin bittiği tarihten,
itibaren 6 ay içinde Kuruma yeniden şikâyet başvurusu
yapılabilir.
27
İnceleme ve Araştırma (1)
Bilgi-Belge İstenmesi: 30
gün içinde gönderilir.
Göndermeyenler
hakkında başvuru
üzerine ilgili merci
soruşturma açar.
Devlet sırrı veya ticari
sır niteliğindeki bilgi
ve belgeler yerinde
incelenebilir.
Şikâyet konusunun insan hakları, temel hak ve
özgürlükler, kadın ve çocuk hakları ile kamuyu
ilgilendiren genel konulara ilişkin olması halinde
yerinde inceleme ve araştırma yapılabilir.
Bilirkişi
görevlendirilebilir.
Tanık dinlenebilir.
28
İnceleme ve Araştırma (2)
İnceleme ve araştırmayı sonlandıran haller:
 Şikâyetçinin şikâyetinden vazgeçmesi
 Şikâyete konu talebin idarece yerine getirilmesi
 Şikâyetçinin ölümü veya tüzel kişiliğinin sona ermesi
 İncelenmekte olan şikâyet hakkında dava açılması
29
İnceleme ve Araştırma Sonucunda
Verilecek Kararlar
1-TAVSİYE KARARI
Tavsiye Kararı neticesinde yapılan
işlem veya Karara uymama gerekçesi
30 gün içinde Kurumumuza bildirilir.
2-RED KARARI
Şikayetin yerinde olmadığı (idari
kararın yerinde olduğu)
3-KARAR VERİLMESİNE
YER OLMADIĞINA DAİR
KARAR
Talebin idarece yerine getirilmesi,
şikayetten vazgeçilmesi, konunun
yargıya taşınması, kişinin ölümü veya
tüzel kişiliğin sona ermesi
30
Karar Verme Süresi
31
Kurum Kararının Etkililiği
TBMM’YE SUNULAN RAPORLAR
 Yıllık Rapor
 Özel Rapor
MEDYA İLE PAYLAŞIM
KAMUOYU BASKISI
32
Şikayet başvuru sayısı
Şikâyet Sayısı/Yüzde 2013 Yılı 2014 Yılı
Toplam Gelen
7638
5639
2015 Yılı
GENEL
TOPLAM
6055
19332
*2016 Yılında 1290 (10 Mart itibariyle)
33
Şikâyet konuları
Şikâyet Konusu veya Alanı
Kamu personel rejimi
Eğitim-öğretim, gençlik ve spor
Çalışma ve sosyal güvenlik
Ekonomi, maliye ve vergi
Mahallî idarelerce yürütülen hizmetler
İnsan hakları
Adalet, milli savunma ve güvenlik
DİĞER
Orman, su, çevre ve şehircilik
Mülkiyet hakkı
Ulaştırma, basın ve iletişim
Sağlık
Enerji, sanayi, gümrük ve ticaret
Engelli hakları
Kadın ve çocuk hakları
Sosyal hizmetler
Nüfus, vatandaşlık, mülteci ve sığınmacı hkl.
Ailenin korunması
Bilim, sanat, kültür ve turizm
Gıda, tarım ve hayvancılık
TOPLAM
2013
Sayı
2142
1203
888
784
455
263
455
141
198
239
271
158
166
87
32
46
37
13
32
28
7638
2014
Sayı
1349
1056
419
440
343
423
283
381
186
144
125
131
64
106
40
73
17
28
13
18
5639
2015
Sayı
1584
1296
385
295
329
327
190
384
376
188
95
130
111
111
103
52
26
37
22
14
6055
Toplam
2015
Yüzde
5075
26,16
3555
21,40
1692
6,36
1519
4,87
1127
5,43
1013
5,40
928
3,14
906
6,34
760
6,21
571
3,10
491
1,57
419
2,15
341
1,83
304
1,83
175
1,70
171
0,86
80
0,43
78
0,61
67
0,36
60
0,23
19332 100,00
34
Şikâyet konuları 2015
Çalışma ve sosyal
güvenlik
6,36%
Orman, su, çevre ve
şehircilik
6,21%
İnsan hakları
5,40%
Mahallî idarelerce
yürütülen hizmetler
5,43%
Diğer
29,03%
Eğitim-öğretim, gençlik ve
spor
21,40%
Kamu personel rejimi
26,16%
35
2015 Yılı Bölgelere Göre Başvuru Dağılımı (%)
DOĞU ANADOLU BÖLGESİ
5,60%
AKDENİZ BÖLGESİ
11,54%
GÜNEYDOĞU ANADOLU
BÖLGESİ
5,35%
YURTDIŞI
0,51%
İÇ ANADOLU BÖLGESİ
28,46%
EGE BÖLGESİ
12,58%
KARADENİZ BÖLGESİ
11,58%
MARMARA BÖLGESİ
24,38%
36
Başvuruların İl Bazında Dağılımı
2013 YILI
İl
Sayı
Yüzde
İstanbul
1337
18
Ankara
965
13
İzmir
371
5
Konya
275
4
Erzurum
193
3
Antalya
172
2
Bursa
172
2
Kocaeli
170
2
Adana
151
2
Diğer
3295
43
Adres Yok
Toplam
537
7638
1
100,00
2015 YILI
2014 YILI
İl
Sayı
Yüzde
İl
Sayı Yüzde
Ankara
1156
20,50 Ankara
1048 17,31
İstanbul
İzmir
Antalya
Adana
Bursa
Konya
Ordu
Kayseri
Kocaeli
Diğer
Toplam
1020
275
183
122
118
118
108
99
98
2342
5639
18,09 İstanbul
4,88
3,25
2,16
2,09
2,09
1,92
1,76
1,74
41,53
100,00
1026
16,94
İzmir
290
4,79
Antalya
289
4,77
Giresun
241
3,98
Afyonkarahisar 212
3,50
Çankırı
140
2,31
Konya
127
2,10
Bursa
120
1,98
Adana
95
1,57
Diğer
2467 40,74
Toplam
6055 100,00
37
Karar Türleri
Karar Türleri
2013
Sayı
2014
Sayı
2015
Sayı
Genel
Toplam
2015
Yüzde
Gönderme Kararı
2155
2323
2205
6683
37,39
329
80
42
451
0,71
İncelenemezlik Kararı
Başvurunun Geçersiz Sayılması
Birleştirme Kararı
Mahalli İdarelere İlişkin Başvurular*
Karar verilmesine Yer Olmadığına İlişkin
Karar
Tavsiye Kararı
Ret Kararı
Kısmen Tavsiye Kısmen Ret Kararı
Toplam
2240
2147
1759
522
806
1025
307
643
675
37
150
6097
6348
432
64
11
80
93
26
6146
29,83
1975
17,38
1187
11,45
109
296
1,85
5897
18342
-
1328
56
213
26
63
-
0,95
0,44
38
100,00
TEŞEKKÜR EDERİM…
39