zona hastalığı ve zona sonrası kalıcı ağrı

zona hastalığı ve zona sonrası kalıcı ağrı

ZONA HASTALIĞI VE ZONA
SONRASI KALICI AĞRI
(POST-HERPETĠK NEVRALJĠ)
ALGOLOJĠ KLĠNĠĞĠ
Temmuz 2005
GiriĢ
 Post-herpetik nevralji
 Nöropatik ağrı tiplerinden biri
 Etiyolojisi bilinmekte
 Klinik önemi fazla
 Suçiçeği hastalığı




Çocukluk çağında VZV ile karĢılaĢma
Deride döküntü
BulaĢıcı
Çocuklarda hafif seyreder
 Herpes Zoster ( Zona hastalığı)
 Su çiçeği‟nden klinik iyileĢmeyi takiben
 VZV duyusal arka kök ganglionlarda sessiz enfeksiyon
 Sessiz enfeksiyonunun yıllar sonra aktive olması
Zona Hastalığı






Dermatomal dağılımla sınırlı
Tek taraflı
Ağrılı
Veziküler deri lezyonları
BulaĢıcı ve kısa süreli
Döküntü olmadan dermatomal ağrı “zoster
sine herpete” olarak adlandırılmaktadır
* Gilden ve ark.1992
* Lewis 1958
Akut Zona‟nın Labaratuar Tanısı
 Taze lezyon veya veziküllerden alınan
sürüntünün fluoresanla iĢaretlenmiĢ monoklonal
VZV antikoru ile boyanması ( enfekte epitel
hücreleri yeĢil fluoresans verir)
* Niimura ve ark. 1990
 Vücut sıvıları veya deri döküntüüsnden alınan
örneklerde PCR en duyarlı test ancak pahalı
* Gilden ve ark.1998
 Serolojik testler ( kanda VZV‟ ye karĢı
antikor) bağıĢıklığı göstermede yardımcı
Zona Hastalığının Patogenezi
 Duyusal arka kök gangliyonu veya kranial sinir
gangliyonundaki nöron ve uydu hücrelerinde VZV‟ün
latent kaldığı gösterilmiĢtir
* Kennedy ve ark.1998
 Latent dönemde virüs sınırlı sayıda protein
üretir……”immediate early protein 63”
* Debrus ve ark.1995
 Reaktivasyon bir kez oluĢtuktan sonra virüs ganglion
içindeki diğer hücrelere ve pek çok duyusal nörona
yayılır ve deri enfeksiyonuna neden olur
 Ġnsidans 1.2-3.4/1000
* Johnson ve Dworkin 2003
Virüs Reaktivasyon Nedenleri
 YaĢlanmaya bağlı hücresel bağıĢıklıkta azalma
* Berger ve ark.1981
 Lenfoproliferatif malignensiler
 Kemoterapi-Radyoterapi
 HĠV enfeksiyonu
 Ġmmünsupresif ilaç kullanımı
* Johnson ve Dworkin 2003
Zona –Klinik Özellikler
 Prodromal dönem
 Dermatomal, ağrılı veziküler döküntü
 Döküntü 7-10 gün içinde kabuklaĢır ve
bulaĢıcılık kaybolur
 Döküntülerin tamamen kaybolması…3-4 hafta
* Straus ve ark.1988
 Çoğunlukla tek bir dermatoma sınırlıdır
 Bazen tutulan dermatomda, birbirlerinden
uzağa serpiĢtirilmiĢ veziküler lezyonlar
görülebilir
* Oxman 1995
Zona Hastalığının YerleĢimi
 En sık Torasik ve Lomber dermatomlar
 Herpes keratiti ( herpes zoster ophthalmicus)
 VZV‟ ye bağlı akut retinal nekroz….körlük
* Straus ve ark.1998
* Galil ve ark.1997
Zona Zoster Komplikasyonları
 Ramsey –Hunt sendromu (herpes zoster oticus)
 Aseptik menenjit
 Periferik motor nöropati
 Myelit, ensefalit
 Ġnme (stroke)
 Genital bölgeyi tutan zona
 Post-herpetik nevralji (% 10-15)
Zona Zoster Tedavisi
 Anti-viral tedavi
 Döküntü sonrası ilk 48 h‟te asiklovir 5x800 mg po
* Whitley ve ark.1996
 Oral prednizolon 60 mg/gün-ilk 7 gün
30 mg/gün 8-14.gün ve 15 mg/gün 15-21.gün
* Whitley ve ark.1996
 Valasiklovir 3x1000 mg-7-14 gün po
* Beutner ve ark.1995
 Fasiklovir 3x500 mg-750 mg po
* Tyring ve ark.1995
 AĠDS „te foscarnet
* Safrin ve ark.1990
 Trisiklik antidepresanlar
 Amitriptilin 25 mg gece po
* Bowsher 1992-1997
Post-herpetik Nevralji
 Etkilenen dermatomda kalıcı ağrı
 UyuĢukluk
 Dizestezi
 Allodini
* Choo ve ark.1997,Kost ve Straus 1996
* Burgoon ve ark.1957
PHN‟ nin Dönemleri
 Akut herpetik nevralji
 Döküntü baĢlangıcı -30 gün2e kadar devam eden ağrı
 Subakut herpetik nevralji
 Döküntü baĢlangıcı - 4 ay içinde düzelen ağrı
 Post-herpetik nevralji
 Ağrının 4 aydan fazla sürmesi
PHN Patofizyoloji
 YaĢlanmayla birlikte hücresel immünitede azalma
 VZV‟ nin neden olduğu düĢük düzeyde gangliyonitin
reaktivasyonu
* Miller 1980
 YaĢlanmayla birlikte sitokin üretiminde bozulma
* Weksler 1994
 Ağrının tanımlandığı duysal ganglion ve arka boynuzda
fibrozis ve atrofi
* Watson ve ark.1991
 Epidermal sinir sonlanmalarında belirgin azalma
* Oaklander ve ark.1998
* Rowbotham ve ark.1996
PHN‟ nin YaĢam Kalitesine Etkisi
 Kronik ağrıya bağlı olarak
 Depresyon
 Uyku bozukluğu
 ĠĢtah bozukluğu
 Enerji ve libido azalması
 Fiziksel, mesleki, sosyal alanlarda
gerileme
 BaĢarısızlık
* Haythornthwaite ve Benrud-Larson 2001
PHN‟ de Risk Faktörleri









Ġleri yaĢ
Zona esnasında akut ağrının Ģiddeti
Zona esnasında deri lezyonlarının Ģiddeti
Döküntü iyileĢtikten sonra skar dokusu
Akut Zona esnasında ciddi duysal disfonksiyon
Ağrılı prodromal dönem
Akut Zona esnasında 38°‟ nin üzerinde ateĢ
Zona esnasında baĢka hastalık
Psikososyal stres
* Dworkin ve Portenoy 1996
PHN‟ de Tedavi
 Antidepresanlar
 Trisiklik antidepresanlar
 Antikonvülsanlar
 Gabapentin
 Topikal lokal anestezikler
 Lidoderm
 Opioidler
 Methadon
 Steroidler
 Pek tercih edilmezler
PHN‟ de Tedavi
 Yardımcı tedaviler
 Psikoterapi
 DavranıĢsal tedavi
 Fizik tedavi
 Cerrahi ve giriĢimsel yöntemler
 Arka kök giriĢ bölgesi (DREZ)
 Trigeminal nükleotomi
* Urgosik ve ark. 2000
 Nöromodülatör teknikler ( beyin /spinal kord
stimülasyonu)
* Harke ve ark. 2002
PHN‟ de Korunma Yöntemleri
 Yüksek riskli bireylerin aĢılanması
 Zona‟ nın akut döneminde antiviral tedavi
 Trisiklik antidepresan kullanımı
 Analjeziklerle ağrı kontrolü
* Johnson 1997 ve 2001
* Watson 1998
TEġEKKÜR EDERĠM……