Organ ve doku bağışı hakkındaki gerçekleri keşfedin

Organ ve doku bağışı
hakkındaki gerçekleri
keşfedin
Kararınızı Australian Organ Donor Register’a
(Avustralya Organ Bağışı Kütüğü) kaydedin
www.donatelife.gov.au
İçindekiler
Gerçekleri keşfedin
1
Organ ve doku bağışı nedir?
1
Organ ve doku bağışı neden önemlidir?
1
İnsanlar neden organ nakline ihtiyaç duyar?
1
Kimler donör olabilir?
2
Hangi organ ve dokular bağışlanabilir?
2
Organ ve doku bağışı süreci nasıl işler?
2
Organ ve dokular nasıl çıkarılır?
3
Organ ve dokular nasıl paylaştırılır?
3
Organ ve doku bağışı ne zaman yapılabilir?
4
Karar verin ve kararınızı kaydedin
Donor Register (Donör Kütüğü) Nedir?
5
5
Donor Register'a kimler kaydolabilir?
5
Daha önce bir başka yere kaydolmuşsam ne olur?
5
Donor Register'a nasıl kaydolabilirim?
6
Medicare kart numarama neden ihtiyacım var?
6
Kayıt bilgilerimi nasıl değiştirebilirim?
6
Donor Register hakkında daha fazla bilgiyi nerede
bulabilirim?
6
Kararınızı aileniz ve arkadaşlarınızla tartışın
7
Bağış kararımı kimin bilmesi gerekir?
7
Bu konudaki konuşmayı nasıl başlatabilirim?
7
Neleri konuşmam gerekir?
8
DonateLife nedir?
8
Organ ve doku bağışı hakkında daha fazla bilgiyi
nerede bulabilirim?
9
DonateLife iletişim
10
Gerçekleri keşfedin
Organ ve doku bağışı nedir?
Organ ve doku bağışı yaşam kurtaran ve yaşam
değiştiren tıbbi bir işlemdir. Organlar bir donörden
alınıp, organ yetmezliği nedeniyle çok hasta veya
ölmekte olan bir kişiye nakledilir. Göz ve doku bağışı
diğer kişilerin yaşamını kurtarabilir veya iyileştirebilir.
Avustralya dünyadaki en iyi organ nakli başarı
oranlarından birisine sahiptir ve araştırmalar
Avustralyalıların büyük çoğunluğunun organ ve doku
bağışını desteklediğini göstermektedir.
Organ ve doku bağışı neden önemlidir?
Organ ve doku bağışı yaşam kurtarır ve değiştirir.
Bir organ ve doku donörü 10 ya da daha fazla kişinin
yaşamını değiştirebilir.
Herhangi bir anda resmi bekleme listesinde organ
nakli için bekleyen yaklaşık 1600 Avustralyalı
bulunmaktadır. Bazı Avustralyalılar bir organ nakli
beklerken ölmektedir. Bazıları hastanede haftalar
ya da aylar geçirirken, diğer bazıları da diyaliz veya
bir başka tedavi için her hafta birkaç kez hastaneye
gitmektedirler.
İnsanlar neden organ nakline ihtiyaç duyar?
Bir organ nakline ihtiyacı olan kişiler genellikle
organlarından birisi çalışmadığı için çok hastadırlar
veya ölmektedirler. Bunlar arasında bebekler ve
çocukların yanı sıra daha yaşlı kişiler de vardır.
Bir doku nakline ihtiyacı olanlar da herhangi bir yaşta
olabilir. Bazı vakalarda, doku yaşam kurtarabilir.
Çoğunlukla, nakil işlemi alıcının yaşamını iyileştirir.
1
Kimler donör olabilir?
Hemen hemen herkes organ ve doku bağışında
bulunabilir—bazı organ ve dokuların bağışı için bir yaş
sınırı yoktur. Burada belirleyici faktörler kişinin nerede
ve nasıl öldüğü ile organ ve dokularının durumudur.
Yaşınız ve tıbbi geçmişiniz dikkate alınmasına rağmen,
bir donör olamayacak kadar genç, yaşlı veya sağlıksız
olduğunuzu varsaymamanız gerekir.
Hangi organ ve dokular bağışlanabilir?
Bağış şunları içerebilir:
• organlar
• dokular
böbrekler, kalp, akciğerler, karaciğer ve
pankreas
kalp kapakçıkları, kemik dokuları, deri,
göz ve pankreas dokusu.
Hangi organ ve dokuları bağışlamayı kabul ettiğinize
ilişkin kararınızı Australian Organ Donor Register’a
kayıt sırasında belirtebilirsiniz.
Organ ve doku bağışı süreci nasıl işler?
Bir kişi organ ve/veya doku donörü olabileceği bir
durumda ölürse, bağış olasılığı ailesiyle görüşülür.
Ölmüş olan kişinin organ ve doku bağışı isteğini
kaydettirip kaydettirmediğini öğrenmek için Australian
Organ Donor Register kontrol edilir. Bir bağış uzmanı
bağış konusunda konuşmak için aileyle bir araya gelir.
Potansiyel bir donörün ailesine bağış işleminin
gerçekleşip gerçekleşmeyeceği konusunda görüşüp
bir karara varmaları için zaman verilir. Bağışa karar
verilirse, düzenlenen belgeler bağış işlemini ve hangi
organ ve dokuların bağışlandığını onaylar.
Tüm eyalet ve bölgelerin ailenin onayı sonrasında
başlayan yasal süreçleri vardır, bunlara göre potansiyel
bir donörün klinik işlemleriyle ilgisi olmayan atanmış
bir görevlinin bağış işleminin gerçekleştirilmesi için
onay vermesi gerekir. Potansiyel donörün ölümünün
adli tabip tarafından soruşturulması gerekiyorsa,
sürecin bu bölümü eyalet adli tabibini de içerebilir.
Bu süreç sırasında ve sonrasında, donörün ailesi
DonateLife organ ve doku bağış uzman personeli
tarafından desteklenir.
Tüm bağış ve organ nakli işlemleri Avustralya kamu
sağlığı sisteminde uzman tıp ekipleri tarafından
gerçekleştirilir.
Organ ve dokular nasıl çıkarılır?
Organ ve dokuların çıkarılması işlemi diğer cerrahi
işlemlerden farklı değildir.
Donörün vücuduna her zaman onurlu ve saygılı bir
şekilde davranılır. Organ ve doku bağışı donörün
fiziksel görünümü ve cenaze işlemlerini değiştirmez.
Organ ve dokular nasıl paylaştırılır?
Avustralya’da organ ve dokuların paylaştırılması
konusunda sıkı yönetmelikler vardır. Transplantation
Society of Australia and New Zealand (TSANZ;
Avustralya ve Yeni Zelanda Organ Nakli Derneği),
organ nakliyle ilgili Organ Transplantation from Deceased
Donors: Consensus Statement on Eligibility Criteria and
Allocation Protocols (Ölmüş Donörlerden Organ Nakli:
Uygunluk Kriterleri ve Paylaştırma Protokolleri Konusunda
Mutabakat Beyanı) başlıklı yönetmeliği düzenlemiştir.
Bu yönetmelikleri donatelife.gov.au adresinde
bulabilirsiniz.
Organ ve doku bağışı ne zaman yapılabilir?
Ölüm şekli bir kişinin organ ve dokularını bağışlayıp
bağışlayamayacağını belirler.
Organ bağışı
Bir kişinin beyin ölümü deklere edilip hastanede suni
solunuma bağlandığında organları bağışlanabilir. Beyin
ölümü beyne giden kan dolaşımının kesildiği, beynin
çalışmasını durdurduğu ve tedavi olasılığı kalmadan
öldüğü zaman meydana gelir. Bağımsız ve uygun
niteliklere sahip iki kıdemli doktor tarafından yürütülen
bir dizi test, beyin ölümünün meydana geldiğini
resmileştirir.
İnsanlar beyin ölümü ile komada olmayı birbirine
karıştırabilir.
Komada olan kişi bilinçsizdir, çünkü; beyni bir
şekilde hasar görmüştür, ancak beyin çalışmayı
sürdürmektedir ve iyileşebilir. Beyin ölümünde ise,
beynin hiçbir şekilde iyileşme olasılığı yoktur. Tıbbi
testler beyin ölümü ile komada olma durumunu
birbirilerinden net şekilde ayırır.
Organ bağışı, “kardiyak ölüm” olarak adlandırılan
kişinin kalbinin atmayı durdurmasından sonra da
mümkündür, ancak bu daha az görülen bir durumdur.
Hastanede ölenlerin yalnızca yüzde biri veya ikisi
organ bağışı için uygundur. Dolayısıyla, tüm potansiyel
donörlerin belirlenmesi ve ailelerinin bağış konusunda
bilgilendirilerek kararlar vermeleri için desteklenmesi
çok önemlidir.
Doku bağışı
Çok daha fazla sayıda kişi nakil için doku bağışlama
fırsatına sahiptir.
Nakil işleminin başarılı olması için doku bağışı donörün
ölümünün organ bağışı ile aynı sınırlı koşullarda
meydana gelmiş olmasını gerektirmez.
Organların aksine, dokular değişen süreler için
saklanabilir.
2
3
4
Karar verin ve kararınızı
kaydedin
Donor Register (Donör Kütüğü) Nedir?
Australian Organ Donor Register (Avustralya Organ
Donör Kütüğü) insanların ölümlerinden sonra nakil
amaçlı organ ve doku donörü olma kararlarını
kaydettirebilecekleri tek ulusal kütüktür.
Donor Register bir kişinin bağış kararının Avustralya’da
herhangi bir yerde yetkili personel tarafından haftada
yedi gün, günde 24 saat doğrulanabilmesini sağlar. Bir
kişinin ölmesi durumunda, yetkili personel tarafından
Donor Register’dan erişilen kişinin bağış kararı ile ilgili
bilgiler kişinin ailesine verilebilir.
Kararınızı Donor Register’a gönüllü olarak
kaydedebilirsiniz ve hangi organları ve dokuları
bağışlayacağınız konusunda seçim tamamen size aittir.
Bir organ veya doku donörü olmak istemiyorsanız,
bağışta bulunmama kararınızı Donor Register’a
kaydedebilirsiniz.
Donor Register bilimsel araştırma amacıyla organ ve
doku bağışı kararlarının kaydedilmesi için kullanılmaz.
Donor Register’a kimler kaydolabilir?
16 yaşında veya daha büyük olan herkes bağış kararını
Donor Register’a kaydedebilir.
Daha önce bir başka yere kaydolmuşsam
ne olur?
Donor Register nakil amaçlı organ ve doku bağışı için
tek ulusal kütüktür. Bağış arzunuzu bir başka yere
kaydetmiş olsanız bile (örneğin, sürücü ehliyetinizin
yenilenmesi sırasında bir kutuyu işaretleyerek),
kararınızı Donor Register’a kaydetmeniz çok önemlidir.
5
Donor Register’a nasıl kaydolabilirim?
Bağış kararınızı şu şekilde kaydedebilirsiniz:
• ekteki formu doldurarak
• humanservices.gov.au/organdonor adresine
gidip çevrimiçi kaydolarak
• 1800 777 203** numaralı telefonu arayarak
• bir Medicare Service Centre’ı (Devlet Sağlık Sigortası
Hizmet Merkezi) ziyaret ederek.
Medicare kart numarama neden ihtiyacım var?
Donörlük kaydınızı Medicare kartınızla birbirine
bağlamanız zorunlu değildir, ancak bunu yapmak
için izniniz alınmaya çalışılır, çünkü bu detaylarınızın
güncel tutulmasına yardımcı olur. Bu ayrıca potansiyel
bir organ donörü olarak düşünülmeniz durumunda,
donör kaydınızın bulunmasını kolaylaştırır.
Kayıt bilgilerimi nasıl değiştirebilirim?
Bağış kararınızı Donor Register’dan şu şekilde
değiştirebilir veya geri çekebilirsiniz:
• ekteki formu doldurarak
• 1800 777 203** numaralı telefonu arayarak
• bir Medicare Service Centre’ı ziyaret ederek.
Donor Register hakkında daha fazla bilgiyi nerede
bulabilirim?
Çevrimiçi olarak humanservices.gov.au/
organdonor
adresinde
[email protected]
dresine e-posta göndererek
Department of Human Services,
GPO Box 711 Hobart TAS 7001
adresine yazarak 1800 777 203** numaralı telefonu
arayarak
TTY
1800 552 152**
(işitme ve konuşma özürlüler)
TIS
131 450*
(Yazılı ve Sözlü Çeviri Hizmeti)
6
Bu bilgilerin çevrilmesi için yardıma ihtiyacınız varsa,
TIS’ı 131 450* numaralı telefonu arayın
* Arama ücretleri uygulanır.
** A rama ücretleri yalnızca ankesörlü telefonlardan ve cep
telefonlarından aramalarda uygulanır.
Kararınızı aileniz ve
arkadaşlarınızla tartışın
Bağış kararımı kimin bilmesi gerekir?
Size yakın olan kişilerin—birinci derece
akrabalarınızın—bağış kararınızı bugün bilmeleri
gerekir. Ölmeniz durumunda, bu kişilerden bağış
yapma arzunuzu onaylamaları istenecektir. Donor
Register’a kaydolmuş olsanız bile, Avustralya’da, bağış
işlemi gerçekleştirilmeden önce her zaman ailenin
onayı alınır.
Bir ailenin karar vermesine yardımcı olan en önemli
şey, sevdikleri kişinin arzusudur. Bağış kararlarını
tartışmış ve birbirilerinin bu konudaki kararını bilen
ailelerin bu kararları destekleme olasılığı çok daha
yüksektir.
Gerektiğinde bu konudaki arzularını
destekleyebilmeniz için aile üyelerinizin bağışla ilgili
arzularını sormak ve bilmek önemlidir.
Bu konudaki konuşmayı nasıl başlatabilirim?
Ölmeniz durumunda organlarınız ve dokularınızla
neler yapılabileceği dahil, yaşamla ilgili önemli
konularda bir konuşma başlatmak için günlük
durumları kullanmayı deneyin.
Organ ve doku bağışı konusunda bilgili ve unutulmaz
bir aile görüşmesi yapma konusundaki pratik bir
kılavuzu donatelife.gov.au adresindeki Discuss
(Görüşün) > Discuss With Your Family (Ailenizle
Görüşün) bölümünde bulabilirsiniz.
7
Bağış kararınızı ailenizle konuşmanız için uygun ortam
yaratma konusundaki bazı öneriler şunlardır:
gelecek sefer aileniz yemek için bir araya geldiğinde
genç bir yetişkin olarak ilk kez evden ayrılırken
sürücü ehliyetinizi alırken veya yenilerken
hayat arkadaşınızla bir yıldönümünü kutlarken
önemli bir doğum günü kutlarken
donör olan, organ nakline ihtiyacı olan veya organ
nakli yaptırmış birini duyduğunuzda
• televizyonda bağış ve organ nakli konusunda
haberleri izlerken veya medyada bu konuda bir
makale gördüğünüzde
• organ ve doku bağışı hakkında bir reklam
gördüğünüz veya işittiğinizde
• bir arkadaş veya aile üyenizin ölümü ardından
• çocuklar bu konuyu okulda işlediklerinde.
Bu arzunuzu ailenizle daha önce görüştüyseniz, bu
olaylar hatırlanmalarını sağlamak amacıyla arzularınızı
tekrarlamak için iyi bir fırsat sunar.
•
•
•
•
•
•
Neleri konuşmam gerekir?
Herkesin organ ve doku bağışı için kendine özel
nedenleri vardır. Aileniz ve arkadaşlarınızın sizin
gerekçelerinizi, sizin de onlarınkini anlamanız
önemlidir.
Konuşulabilecek bazı konular şunları içerebilir:
• bağışta bulunmak için kendi nedenleriniz
• bağışlamak istemediğiniz bir şey olup olmadığı
• ailenizin bağış taraftarı veya karşıtı olma nedenlerini
sormak
• bağışla ilgili gerçekler
• bağışla ilgili uydurma hikayeler ve kişilerin bu
konudaki yanlış fikirleri
• donör aileleri ve organ bağışı yapılan kişiler
hakkındaki bazı öyküleri paylaşmak.
DonateLife web sitesinde (donatelife.gov.au) bir
Aile Görüşme Kiti dahil, bu konudaki konuşmayı
başlatmanıza yardımcı olacak çok çeşitli kaynaklar
bulunur.
8
DonateLife iletişim
Böyle bir durum ortaya çıkarsa arzularınızı
onaylayabilmesi için ailenizin bu görüşmeyi hatırlaması
önemlidir. Ayrıca, sizin de aile üyelerinizin arzularını
bilmeniz önemlidir.
Organ and Tissue Authority
Level 6, 221 London Circuit
Canberra City ACT 2600
Phone: 02 6198 9800 Fax: 02 6198 9801
[email protected]
DonateLife nedir?
Organ and Tissue Authority (Organ ve Doku Kurumu),
3 Temmuz 2008 tarihinde Avustralya Hükümetleri
Konseyi tarafından onaylanan Avustralya Hükümeti’nin
organ nakli için organ ve doku bağışı konusunda
dünyanın en iyi uygulaması yaklaşımını uygulamak
amacıyla ulusal reform gündemini hayata geçirmek
için eyalet ve bölgelerle, klinik uzmanları ve toplum
sektörüyle birlikte çalışır.
DonateLife ACT
Canberra Hospital, Building 6, Level 1
Yamba Drive, Garran ACT 2605
Phone: 02 6174 5625 Fax: 02 6244 2405
[email protected]
DonateLife NSW
Level 6, 4 Belgrave Street, Kogarah NSW 2217
Phone: 02 8566 1700 Fax: 02 8566 1755
[email protected]
Ulusal reform gündeminin iki hedefi, bağış oranlarını
en üst düzeye çıkarmak için sağlık sistemi dahilinde
olanak ve kapasiteyi artırmak ve Avustralya’da organ
ve doku bağışını desteklemek amacıyla toplumsal
farkındalık ve paydaş katılımı sağlamaktır.
DonateLife NT
1st Floor, Royal Darwin Hospital
Rocklands Drive, Tiwi NT 0810
Phone: 08 8922 8349 Fax: 08 8944 8096
[email protected]
DonateLife QLD
Ulusal reform gündemi DonateLife Ağı üzerinden
Organ and Tissue Authority tarafından, eyalet ve
bölge hükümetleri, göz ve doku bankaları, toplumsal
kuruluşlar ve geniş bağış ve organ nakli klinik sektörleri
ile ortaklaşa yönetilir.
Building 1, Level 4, Princess Alexandra Hospital
199 Ipswich Road, Woolloongabba QLD 4102
Phone: 07 3176 2350 Fax: 07 3176 2999
[email protected]
DonateLife SA
Level 6, 45 Grenfell Street, Adelaide SA 5000
Phone: 08 8207 7117 Fax: 08 8207 7102
[email protected]
DonateLife Ağı, Organ and Tissue Authority, eyalet
ve bölge tıp direktörleri, organ ve doku bağışı
acenteleri (DonateLife acenteleri) ve organ ve doku
bağışı konusunda uzman hastane bazlı doktor ve
hemşirelerden oluşur.
DonateLife TAS
Hobart Corporate Centre
Level 3, 85 Macquarie Street Hobart TAS 7000
Phone: 03 6270 2209 Fax: 03 6270 2223
[email protected]
Organ ve doku bağışı hakkında daha fazla bilgiyi
nerede bulabilirim?
DonateLife VIC
Level 2, 19–21 Argyle Place South, Carlton VIC 3053
Phone: 03 8317 7400 Fax: 03 9349 2730
[email protected]
Kaynaklar, bilgi formları ve donör ailelerinin ve organ
bağışı yapılmış kişilerin öyküleri hakkında daha fazla
bilgiyi donatelife.gov.au adresindeki DonateLife web
sitesinde bulabilirsiniz.
DonateLife WA
Suite 3, 311 Wellington Street, Perth WA 6000
Phone: 08 9222 0222 Fax: 08 9222 0220
[email protected]
9
www.donatelife.gov.au
Turkish