kendiyürür biçerdöverlerde güvenlik bölüm 2

KENDĐYÜRÜR
BĐÇERDÖVERLERDE GÜVENLĐK
BÖLÜM 2
Bu eğitim modülü Avrupa Birliği Hayat Boyu Öğrenme Programı Leonardo da Vinci
Yenilik Transferi Projeleri kapsamında desteklenen, Kırsal Alanda Çalışanlar için
Daha Güvenli Tarım - Safer Agriculture For Employees in Rural - SAFER projesi
için üretilmiştir.
Koordinatör:
Ondokuz Mayıs Üniversitesi-OMÜ
Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Bölümü
Türkiye
Ortaklar:
Federacion Agroalimentaria de Comisiones Obreras-CCOO
Đspanya
Asesoria Declerq SL Estudios Europeos
Đspanya
Ente Nazionale per la Meccanizzazione Agricola-ENAMA
Đtalya
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
Uluslararası Tarımsal Eğitim Merkezi Müdürlüğü-UTEM
Türkiye
Ankara Üniversitesi -AÜ
Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Bölümü
Türkiye
Türk Tarım Alet ve Makineleri Đmalatçıları Birliği-TARMAKBĐR
Türkiye
Türkiye Ziraat Odaları Birliği-TZOB
Türkiye
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü-TÜGEM
Türkiye
2
Bu çalışmada; yerleştirme, çalıştırma, ayarlama, bakım, temizleme, onarım, taşıma
işlerini yapan tarım makinesi kullanıcıları ve bu işlerin yapılması sırasında etkilenen
diğer şahısların iş güvenliği ile ilgili karşılaşabilecekleri durumlarda yapılması
gerekenler ile makinelerin güvenli imalatı ve kullanıcılara iletilmesi açısından
uyulması gereken kurallar açıklanmaya çalışılmıştır.
Tarım makinelerinde iş güvenliği ve kazalarla ilgili istenmeyen durumları sergileyen
görsel bilgilerden hem olumsuz örneklerin edinilmesi ve içselleştirilmesindeki rolü
hem de marka imajını zedelememek adına özellikle kaçınılmıştır.
Bu eğitim modülündeki bilgiler ve bunlar esas alınarak üretilen bilgi kartları, video ve
animasyonlara,
http://safer-omu.net/
adresinden ulaşılabilir.
Bu projeye ait eğitim modül ve materyallerinin tamamı ya da bir kısmı proje yasal
sahibi Ondokuz Mayıs Üniversitesi’nin yazılı izni alınmadan çoğaltılamaz, başka
internet sitelerinde yayınlanamaz
Proje materyallerini edinmek için;
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Tarım Makineleri Bölümü
55139 Kurupelit-Samsun
adresi ile temasa geçilebilir.
3
ĐÇĐNDEKĐLER
1. Biçerdöverlerin Kullanılmalarında Uyulması Gereken Güvenlik Kuralları
1.1 Biçerdöveri Amaca Uygun Kullanılması
1.2 Kullanma Bakım Kitabı/Kılavuzu
1.3 Biçerdöveri Çalıştırmadan Önce
1.4 Operatörün Đşe Hazırlanması
1.5 Acil Durum Đçin Hazırlıklı Olma
1.6 Tehlike Çıkışı
1.7 Biçerdövere Çıkma Biçerdöverden Đnme
1.8 Güvenli Çalıştırma
1.9 Güvenli Durdurma
1.10
Biçerdöverin Sürülmesi
1.11
Kısa Devre/By Pass çalıştırmalar
1.12
Acil Durdurma/Hızlı Durdurma
1.13
Biçerdöveri Park Etme
1.14
Makine Üzerinde Değişiklik Yapma
2. Biçerdöverlerde Kullanılan Güvenlik Özellikleri/Öğeleri
2.1 Devrilmeye Karşı Koruma Yapıları
2.2 Eğim Dengeleme Sistemi
2.3Emniyet Kapakları,
Kapakları
Koruyucu
Düzenekler,
2.4 Đşaret Plakaları
2.5 Aydınlatma Işıklandırma ve Sinyalizasyon
2.6 Aynalar
2.7 Yangın Söndürücü
4
Koruma
ve
Muhafaza
1. BĐÇERDÖVERLERĐN KULLANILMALARINDA UYULMASI
GEREKEN GÜVENLĐK KURALLARI
1.1. Biçerdöverin Amaca Uygun Kullanılması
Biçerdöverler, tarladan biçerek topladıkları ürünü harmanlayan, hasat ettikleri ürünü
saplardan ayıran, temizleyen, istenirse sınıflandıran kombine hasat-harman
makinelerdir. Đş güvenliği açısından biçerdöveri imalatçısı tarafından tasarlanan
işlerin dışında başka amaçlarla kullanmayınız.
1.2. Kullanma Bakım Kitabı/Kılavuzu
Biçerdöver kullanıcıları ve operatörlerin biçerdöveri kullanmaya başlamadan önce
mutlaka okumaları gereken kullanma bakım kitabında sürücünün biçerdöveri güvenle
kullanabilmesi için gerekli talimatlar, bilgiler bulunmaktadır.
Biçerdöveri çalıştırmadan önce kullanma ve bakım
kitabını okuyun ve anlayın. Kullanma ve bakım kitabı
genel emniyet kuralları yanında, biçerdövere ait özel
emniyet kuralları ve uyulması gereken tavsiyeleri de
içerir. Biçerdöver hakkında ne kadar çok şey bilirseniz
onu emniyetle kullanmaya daha iyi hazır olursunuz.
Biçerdöverin kullanma bakım kitabını önemseyiniz. Bazı durumlarda acil olarak
öğrenilmesi gereken pek çok püf noktası ancak o biçerdöverin el kitabında
bulunabilir. Bu nedenle kullanma bakım kitabının daima biçerdöverinizin üstünde belli
bir yerde olmasını sağlayınız. Yeni biçerdöverlerde kullanma bakım kitabı için
yapılmış belirli bir koyma yeri genellikle bulunmaktadır. Ancak eski biçerdöverde bu iş
için belirli bir olmayabilir ve hatta kullanma bakım kitabı da bulunmayabilir. Bunların
olmasını sağlayınız.
Biçerdöver imalatçıları/ithalatçıları ürettikleri/ithal ettikleri biçerdöverleri gerek
doğrudan gerekse bayiler yoluyla satış yaparken mutlak surette makinenin kullanma
bakım kitabını satış yaptıkları kişi veya kurumlara vermek zorundadırlar. Bu
ülkemizde çok yaygın olmayan ancak yasal mevzuat gereği zorunlu olarak yapılması
gereken doğru davranış şeklidir. Bu amaçla kullanma bakım kitabının teslim edildiğini
gösteren pratik olarak hazırlanmış bir kısmı firmada bir kısmı da makineyi satın alan
kişi veya kurumda kalan kartlar kullanılmalı ve imzalı olarak teslim edilmelidir. Makine
kullanıcılarının Kullanma Bakım kitabı kullanma alışkanlığı kazanması hem
makinenin verimli kullanılması hem de iş güvenliği açısından son derece önemlidir.
Kullanım kitaplarında AB üyesi ülkelerce uygulanan 2003/37/CEE yönetmeliğinin
tamamlayıcısı olarak 2006/42/EC yönetmeliği, Avrupa Parlamentosunda 17 Mayıs
2006 tarihinde onaylandı ve 31 Aralık 2009 tarihinde, herhangi bir geçiş süreci söz
konusu olmaksızın uygulanmaya başlayacaktır. Yönetmeliğin getirdiği yeniliklerin
5
önemli bölümü ise, güvenlik ve sağlığı tehlikeye düşürebilecek unsurlara ilişkin
açıklamalara ağırlık verilmesi konusundadır.
1.3. Biçerdöveri Çalıştırmadan Önce
Biçerdöver çalıştırılmadan önce kullanma ve bakım kitabını okunmalı ve özellikle
güvenli çalışma açısından verilen bilgiler tam olarak anlaşılmalıdır. Özellikle güvenlik
uyarıları açısından tam anlaşılmayan bilgilerle yapılacak işler, ciddi yaralanma ve
sakat kalma olayları ile sonuçlanabilir.
Biçerdöver hangarda çalıştırılacaksa kapılar açılmalı.
Biçerdöveri çalıştırmadan
merdivenlerini, camını vs).
önce
daima
temizleyin
(Egzoz
sistemi
etrafını,
Lastik havalarını kontrol edin. Düşük basınç lastiğe yanak yaptırır ve tehlikeli lastik
patlamalarına yol açabilir. Aşırı şişirilmiş lastik biçerdöveri zıplatır ve normal havadaki
lastiklere göre devrilmeye yol açma riski fazladır.
Frenleri haftada bir kontrol edin. Hidrolik frenlerin kumanda silindirlerinin fren hidroliği
ile dolu ve hattında hava olmadığından emin olun.
Doğru şekilde bakımı yapılmamış makineleri kullanmayın.
Taş tuzağının temiz olup olmadığını kontrol edin.
Tüm muhafazaların yerinde ve tutucuların emniyetli durumda olduğundan emin olun.
Kayıp muhafazaları yenileyin.
Muhafazaların hasar görüp görmediğini kontrol edin. Hasar görmüş olanları tamir
edin.
Biçerdövere çıkmak veya biçerdöverden inmek için mutlaka merdiveni kullanın.
Ayrıca, biçerdöveri kullanmaya başlamadan önce genel çalışma güvenliğini ve
biçerdöveri kullanacağınız tarla veya yoldaki güzergâhı gözden geçirin ve ön bilgi
edinin.
Đşin genel güvenliği için aşağıdaki soruları kendinize sorun ve şu noktaları daima göz
önüne alın:
Bu biçerdöverin kullanımı/bu işin yapılması için gerektiği şekilde bir eğitim aldınız mı?
Makinenin kullanma-bakım kitabını okudunuz mu?
6
Đş için doğru ekipman, elbise vb’ye sahip misiniz?
Biçerdövere binme ve makineden inme de dahil olmak üzere tüm noktaları göz önüne
alarak işi planladınız mı?
Eğer birden fazla kişi işin yapılması ile ilgili ise herkes ne yapacağını tam olarak
anladı mı? Đletişim şekli üzerinde ortak bir anlaşma sağlandı mı?
Makineye herhangi bir müdahaleden önce daima makineyi stop etmeniz gerektiğini
bilin.
Makinenin durdurulması sırasında daima ataletten dolayı oluşacak durma süresini
dikkate alın.
Üzerinize düşebilecek şeyleri emniyete alın. Örneğin; destek kullanın.
Dönebilecek şeyleri emniyete alın. Örneğin, takoz kullanın.
Depolanmış enerji bulunan makineler dikkat edin. Örneğin; yaylar veya hidrolik
sistem enerjisi.
Depolanmış enerjiyi nasıl emniyetli bir şekilde tahliye edebileceğinizi hesaplayın.
Đmalatçıların açıklamalarına uyun.
1.4. Operatörün Đşe Hazırlanması
Biçerdöver ile çalışmaya başlamadan önce aşağıdaki soruları kendinize sormalısınız:
Bu işi yapmak için eğitildim mi?
Eğer yanıtınız “hayır” ise işe hiç başlamayın.
Bu makinenin nasıl çalıştırılacağını biliyor muyum?
Biçerdöverin emniyetli olarak nasıl çalıştıracağınızı bilmiyorsanız ve onunla ilgili
gereken eğitimi almadıysanız onu asla kullanmayın.
Kullanma bakım kitabını okuduğunuzdan ve anladığınızdan emin olun ve kolay
ulaşabileceğiniz bir yere koyun.
7
Uygun kıyafet ve ayakkabı giyiyor muyum?
Makine veya makinenin kontrol mekanizmaları üzerine sarkacak tipte elbiseler atkı vb
giymeyin(yırtığı olmayan iş tulumları önerilir).
Uygun kişisel koruyucu ekipman kullanın(koruyucu gözlük, ağız maskesi vb).
Üzerinizden ziynet eşyalarını(yüzük, vb) çıkarın.
Uzun saçlarınız varsa arkadan bağlayın.
Hareketlerimin sonucunda neler olabileceğini biliyor muyum?
Makinenin nasıl çalıştırılacağını bilin. Hangi sırayla ne olur?
Đşinizi önceden planlayın ve makine parçalarının hareket edebileceğini daima
aklınızda tutun.
Herhangi biri makine yakınında veya üstünde çalışıyor mu?
Eğer öyleyse başlamadan önce hareketin şekli üzerinde uzlaşın.
Anahtarı çıkarın- acemi kişi nasıl kullanılacağını bilmiyorsa yanlış olanı çevirebilir.
8
Yakındaki kişileri göz önüne alarak makineyi çalıştırmadan önce onları uyarın.
Hareketli parçalara yakalanmamak için üzerinize
uyan giysiler giyin ve ellerinizi hareketli
parçalardan uzak tutun.
Emniyet gözlüklerini daima takın.
Tarladaki
bakım-tamir
uygulamalarında çok tozlu
ve gürültülü ortamlarda
çalışırken görme emniyeti
açısından iş gözlüğü ve
kulak
işitme
kaybını
önleme açısından kulak
koruyucular takılmalıdır.
Tam uyanları rahatsızlık yaratmaz ve yalnızca gürültü seviyelerini azaltmaz aynı
zamanda sözlü mesajları ve makine sinyallerini duymanıza imkan verir. Kulaklıklar
standartlara uygun seçilmelidir. Kulak tıkaçlarının doğru büyüklükte ve size
uyduğundan emin olun. Kulak hastalığı olan kişiler için uygun olmayabilir. Eğer böyle
bir durum varsa veya kulak kanalınızda rahatsızlık varsa kullanmadan önce bir
doktora görünmenizde fayda vardır.
Bazen kulak koruyucuları kullanma birkaç gün biraz rahatsızlık yaratabilir. Bu
rahatsızlık düzenli kullanımla bir süre sonra geçer. Asla pamuğu kulak tıkacı olarak
kullanmayın, faydasızdır.
Ayağınıza kaymayan basınca dayanıklı iş ayakkabısı giyin Uç kısımları çelik veya
özel maddeden yapılmış basınca ve sivri cisimlere karşı dayanıklı, kaymaya karşı
güvenli ayakkabılar giyin. Bu tip ayakkabılar uç kısmındaki özel dayanıklı bölüm
nedeniyle ayak üzerine düşen ağır maddelere karşı ayağı korurlar.
Biçerdöverle çalışırken başınızı koruyun. En etkin baş koruyucu sert şapkalardır.
Şapkalar seken, düşen objelere karşı koruma sağlar
Biçerdöverlerle çalışmada özellikle eski kabinsiz biçerdöverlerde toz ve sap saman
operatör için sorun oluşturur. Bu durumda toz filtreleri kullanılmalıdır. Bunlar toz ve
değişik partikülleri tutar. Eğer toz küf de içerirse ağız ve burun etrafında sıkı bir
contalama şarttır. Sap, saman ve silajlık materyal içerisindeki küf çok şiddetli alerjik
reaksiyona yol açabilir.
9
1.5 Acil Durum Đçin Hazırlıklı Olma
Aşağıdaki malzemeler acil bir durumda kullanılmak üzere biçerdöverde hazır
bulunmalıdır:
ABC Tipi kuru kimyasal 6 Kg lık iki adet(biri biçerdöverde biri çalışılan yerde) yangın
söndürme cihazı,
15 M2 lık tutuşmaya dayanıklı malzemeden yapılmış branda
Yangını haber vermek için cep telefonu/ses ve
ışıklı ikaz cihazı
Đlkyardım/Ecza dolabı
Ayrıca; çalışılan bölgedeki;
Hastanenin
Elektrik Şirketinin
Zehirlenmelerle ilgili merkezin
Sivil savunma arama kurtarma birliğinin
Đtfaiye telefonları
Kolay görünen ve kaybolmayacak şekilde biçerdöverin belirli bir yerinde bulunmalıdır.
1.6. Tehlike Çıkışı
Yeni biçerdöverlerin hemen hepsinde kabin içerisinde yangın, devrilme sonucu
sıkışma, kapının kilitli kalması vb. herhangi bir istenmeyen olay meydana geldiğinde
kabinin uygun bir yerinden camın açılmasını/itilerek düşürülmesini sağlayan bir
düzenek bulunmaktadır. Bu şekilde acil durumlarda operatör veya kazazede
kolaylıkla kabin içerisinden çıkabilmektedir. Bu düzeneğin kabinin neresinde
bulunduğunu ve nasıl çalıştığını biçerdöverin kullanma bakım kitabından öğreniniz ve
acil durum için hazırlıklı olunuz.
10
1.7. Biçerdövere Çıkma Biçerdöverden Đnme
Biçerdövere daima güvenli olarak binin ve güvenli olarak
inin. Bunun için daima merdivenleri kullanın. Gerek çıkış
gerekse iniş sırasına daima yüzünüz biçerdövere dönük
olsun ve vücudunuz üç noktadan biçerdöverle temas
etsin. Ayağınız basamaklarda, elleriniz tutamakta ve
yüzünüz biçerdöver dönük olduğu taktirde dengenizi daha
kolay sağlarsınız.
Operatörler biçerdöver sürücü mahalline binip çıkarken
mutlaka “üç destek noktası” kuralını uygulamalıdır.
Her yıl önemli sayıda insan merdiven kullanmadan biçerdöverden atlarken veya
düşerek yaralanmaktadır.
Biçerdöver hareket halindeyken kendiniz de
dahil olmak üzere hiç kimsenin biçerdövere
binmesine ve inmesine izin vermeyiniz.
Biçerdövere bu durumda ikinci şahısların
yaklaşmasını da engelleyiniz. Biçerdöverde
bakım amacıyla değişik yerlere erişimde de
mutlaka bu amaçla konulmuş basamak ve
tutamaklardan faydalanınız. Biçerdöver
hareket halindeyken işlerine devam etmek
isteyen pek çok operatör veya ikinci şahıs
yaralanmakta veya sakat kalmaktadır.
Biçerdöver
merdivenini
trafikte
seyir
halindeyken kapalı ve kilitli konumuna
getiriniz. Bu amaçla kullanma bakım
kitabında yer alan açıklamalara uyunuz.
Merdivenin akan trafikte diğer araçlar veya
ikinci şahıslar için tehlike oluşturmaması
için kilitlendiğinden emin olunuz.
11
1.8. Güvenli Çalıştırma
Biçerdöverleri sadece oturarak normal çalışma pozisyonunda çalıştırın.
Elinizde mutlaka biçerdöverin kullanma kitabını bulundurun. Bu size makinenin
emniyetli kullanımı, tıkanıklıkları giderme, biçerdöveri ve dane deposunu temizleme
gibi konularda bilgiler verecektir.
Biçerdövere çıkmadan önce hiç kimsenin biçerdöverle herhangi bir ilgisinin
olmadığından emin olun. Çevrede bulunanları uyarmak için çalıştırma öncesinde
kornayı üç kez çalınız. Çocukları kesinlikle biçerdöver çevresinden uzak tutunuz.
Biçerdöverde operatörünkinden başka bir koltuk yoksa beraberinizde başka hiç
kimsenin biçerdövere binmesine izin vermeyiniz.
Biçerdöveri çalıştırmadan önce;
Biçerdöveri ve onun öncesinde motoru çalıştırmadan önce
göstergeleri ve kumanda kollarını iyice öğreniniz.
Periyodik motor bakımlarını yapınız özellikle motorun
yağını ve suyunu kontrol ediniz. Daha sonrasında;
Etrafta iyi bir havalandırma olmasına dikkat ediniz.
Kontağı açınız. Bazı biçerdöverlerde kontak anahtarı üzerine bilmeyen acemi kişilerin
ve çocukların çalıştırmasını önlemek üzere bir emniyet kilit mekanizması konmuştur.
Bu genellikle kontak anahtarının basılarak çalıştırılmasını gerektirir Bu tip bir
çalıştırma sistemi varsa buna dikkat ediniz.
Tabla hareket kolunu boşa alın
Harmanlama üniteleri hareket kolunu boşa alın
Vites kolunu boşa alın
12
Debriyaj pedalına basın (bu pedalın bulunduğu biçerdöverlerde)
Yeni biçerdöverlerde tüm bu kolların kumandası çok işlevli bir kumanda koluna
yüklenmiştir. Bu nedenle motoru çalıştırma öncesinde bu kolun boş durumda
olduğundan emin olunuz.
Yeni biçerdöverlerde biçerdöverin tarla ve yol durumunda çalışmaları da ayrı ayrı
düzenlenmiş ve yol-tarla modu beşik anahtarı ile yol modunda; tabla harmanlama,
boşaltma helezonu, depo kapaklarının açılması ve iş lambaları devre dışı
bırakılmıştır. Biçerdöverin çalışacağı duruma göre ön seçim yapılmalıdır.
Bazı eski biçerdöverleri çalıştırırken dizel motor ilk çalıştırma sıvısı püskürtülür. Bu
çok yanıcı olduğundan, bunu kullanırken çok dikkatli olun.
Eğer biçerdöveri çalıştırırken ara kabloları kullanıyorsanız akünün etrafına kıvılcım
sıçramamasına çok dikkat edin. Aküden çıkan hidrojen gazı parlayabilir. Akünün
elektrolit seviyesin gece kontrol ederken asla çıplak alev kullanmayınız. Bu işi
yaparken sigara içmeyiniz. Batarya içindeki elektrolitin cildinize ve gözünüze temas
etmesinden kaçınınız. Bu tür çalışmalarda göz koruyucu, kenarları kapalı güvenlik
gözlükleri kullanınız. Cilt ve göze elektrolit teması durumunda bol soğuk suyla
yıkayarak derhal bir sağlık kuruluşuna başvurunuz.
1.9. Güvenli Durdurma
Güvenli Durdurma; bir biçerdöveri kullanırken yapılması gereken en önemli iş
güvenliği hareketidir. Güvenli Durdurma’nın anlamı:
1. El freninin(park freni) çekili/aktif durumda olduğundan emin olmak.
2. Tüm komuta- kontrol kollarının(vites kolları vb) emniyetli
olduğundan emin olmak Askıda olan hidrolikli kısımları indirmek.
pozisyonda
3. Motoru stop etmek ve gücü kesmek.
4. Kontak anahtarını almak.
Güvenli Durdurma aşamaları aşağıdaki durumlarda uygulanmalı:
Biçerdöver operatör koltuğunu veya çalıştırma pozisyonunu terk etmeden önce.
Herhangi biri biçerdövere yaklaşırken.
Herhangi biri biçerdöverde bir şeyle meşgul iken.
13
Yukarıda belirtilen temel güvenlik kuralı çerçevesinde bu çok önemli iş
güvenliği hareketinin biçerdöverde uygulanması için aşağıdakileri sırasıyla
yapınız:
a. Tabla hareketini ayırın.
b. Harmanlama ünitelerinin hareketini kesin.
c. Vites kolunu boşa alın.
d. Tablayı indirin.
e. El frenini çekin veya park frenini uygulayın
f. Kontak anahtarını kazara olabilecek çalıştırmaları önlemek için alın.
1.10. Biçerdöverin Sürülmesi
Biçerdöver üzerindeki tüm muhafaza ve koruyucuların doğru olarak takılmış
olduğundan emin olun. Aksi takdirde sürüşe başlamayın.
Makineyi hareket ettirmeden önce makinenin yakınında kimsenin olmadığına
(özellikle çocuklara dikkat edin) emin olun. Görüş alanınızın tam olduğuna emin
olun(tablanın tamamını görebiliyor musunuz?). Harekete geçmeden önce kornayı 3
kez çalın ve etraftakileri uyarın.
Sürme hızını her zaman yol ve tarla koşullarına uydurunuz. Eğimli arazide yokuş
aşağı ya da yukarı doğru ya da karşıdan karşıya sürerken keskin dönüşlerden
kaçının. Özellikle tahıl deposu dolu durumda yokuşlarda dönüş yaparken dikkatli
olun.
Biçerdöverle dönüş yaparken daima takılı
olan
aksesuarların
genişliğini
ve
biçerdöverin arka kısmının dışarı doğru
savrulabileceğini göz önünde bulundurun.
Bu bazı durumda tarlada bir şev veya
hendeğe düşme karayolunda ise diğer
araçları tehlikeye düşürme anlamı taşır.
Biçerdöveri yamaçlarda ve düzgün olmayan
zeminlerde
sürerken
keskin
dönüş
yaparken hızınızı azaltın. Dik yokuşlardan
inerken vites küçültün.
Özellikle yamaçlarda, biçerdöverin devrilmesine neden olabilecek yerlerden, çukurlar,
hendekler ve engeller üzerinden geçmemeye çalışın.
14
1.11. Kısa Devre/By Pass Çalıştırmalar
Motor marş sisteminde yer alan marş motoru selonoid uçlarını doğrudan birbirine
temas ettirerek yapılan çalıştırma tekniği tarım makinelerinin çalıştırılması için doğru
olmayan bir yoldur. Kesinlikle bu yolla biçerdöver çalıştırılmamalıdır. Eğer normal
devre atlanarak bu işlem yapılırsa biçerdöver hareket edebilir ve etraftaki kişilere
zarar verebilir.
Biçerdöverler yalnızca normal çalışma pozisyonunda
sürücü koltuğunda otururken çalıştırılmalıdır.
Yeni biçerdöverlerde marş motoru terminalleri üzerinde
bulunan koruyucular bu tür by-pass çalıştırmayı önlemek
içindir. Ancak çoğu eski biçerdöverlerde bu muhafazalar
yoktur. Bunlara da bu şekilde çalıştırmayı imkânsız kılacak
muhafazalar takınız.
1.12. Acil Durdurma/Hızlı Durdurma
Biçerdöverlerle çalışmada özellikle yeni biçerdöverlerde acil durumlarda kullanılmak
üzere hızlı durdurma sistemleri de yapılmıştır. Acil veya hızlı durdurma sistemleri
genellikle kırmızı veya sarı renkli bir düğme ile kumanda edilmektedir.
Acil durdurma sistemi ile bazı biçerdöverde bu düğmeye basıldığında; ön takım
hareketi, boşaltma helezonu hareketi ve boşaltma helezonunun yana açılmasını
sağlayan tahrik sistemleri hemen durdurulabilmektedir.
Ayrıca yeni biçerdöverlerde acil durumda durma, çok işlevli kumanda kolunu boşa
getirip frenlere basılarak da sağlanabilmektedir.
Yukarıda verilen güvenli ve acil durdurma yöntemleri genel esasları belirtmekte olup
özel durumlar için operatörün biçerdöverin kullanma bakım kitabının ilgili bölümlerini
okuyup anlaması gerekmektedir.
1.13. Biçerdöveri Park Etme
Biçerdöveri güvenli durdurma bölümünde anlatılanları
uyguladıktan sonra:
Kabini kilitleyin.
Yer ve zemine göre tekerlekler altına takoz koyun.
15
Biçerdöverin belirli bir yere park
edildiğinde takozla tespit edilmesi doğru
bir iş güvenliği uygulamasıdır. Takoz
biçerdöverin düz olmayan yere park
edilmesi durumunda en alçakta olan
tarafa çeki tekerleğinin(gücün aktarıldığı
tekerlek-muharrik
tekerlek)
altına
konulmalıdır. Dümenleme tekerleklerine
takoz konulmamalıdır.
Eğim
dengeleme
sistemi
olan
biçerdöverlerde biçerdöveri park ederken
diğer makinelere ya da depo binası
duvarlarına çok yakın park etmeyin. Uzun
süre park edildiğinde yağ basıncının iç kaybı
nedeniyle biçerdöver yandaki makinelerde
ya da duvarda hasar oluşturabilir.
Çok kısa sürelerle de olsa asla biçerdöveri çalışır durumda bırakıp terk etmeyiniz.
1.14. Makine Üzerinde Değişiklik Yapma
Biçerdöver üzerinde imalatçısının/ithalatçısının izin vermediği hiçbir değişiklik
yapılmamalı. Đzinsiz değişiklikler çok ciddi yaralanma ve ölümlerle sonuçlanabilir.
Örneğin tabla emniyet kilitlerinin iptali, tamir bakımda erişimi kolaylaştırmak için bazı
muhafazaların yerinden çıkarılması vb. durumlar ciddi kaza riskleri doğurur.
Đmalatçılar bu gibi durumlarda zaten yazılı başvuru talep etmekte, izinsiz olarak
yapılacak değişiklikler sonucu oluşabilecek hasar ve yaralanmalarda da hiçbir
sorumluluk yüklenmemektedirler.
Eski biçerdöverlerin birçoğunda biçerdöverin hareket ederken operatörün görüşünü
artıran ve biçerdöverin görülmesini sağlayan aydınlatma donanımları eksiktir veya
yoktur. Yine eski kabinsiz biçerdöverlere uygun kabinlerin takılması, alarm sistemleri
vb. sistemlerle güvenlik öğelerinin artırılması makinelerin daha güvenli hale
getirilmeleri imkanlar dahilinde gerçekleştirilmelidir. Đş güvenliği açısından olumlu olan
bu donanımlar için firmasının yazılı onayı alındıktan sonra, yetkili servisinde gerekli
düzenlemeler yaptırılmalıdır.
16
2. BĐÇERDÖVERLERDE KULLANILAN GÜVENLĐK
ÖZELLĐKLERĐ/ÖGELERĐ
Kendiyürür biçerdöverler; güvenli çalışmalar yapmak ve kazaları önlemek açısından
pek çok güvenlik özellikleri ile donatılmışlardır. Bu özellikler eski biçerdöverlerden
günümüz biçerdöverlerine doğru olumlu yönde yükselen bir ivme göstermektedir.
Eski biçerdöverlerde operatörün dikkatine bırakılan, kullanma bakım kitaplarının
okunması ve incelemeler sonucu elde edilebilecek pek çok güvenlik özelliği günümüz
biçerdöverlerinde makinelerin olmazsa olmaz özellikleri, sistemleri haline gelmiştir.
Şüphesiz bu özelliklerde çalışanın tüm işlerin odak noktasına konması ve ayrıca
teknolojideki önemli ilerlemeler etkili olmuştur.
Biçerdöverlerde tarlada çalışma sırasında meydana gelebilecek kazalara karşı birçok
koruyucu düzenek bulunmaktadır. Bu düzenekler arasında; devrilmeye karşı koruma
yapıları, tabla güvenlik kilidi, takozlar, alarmlar, güvenlik siperleri, işaret plakaları,
emniyet kapakları, aynalar, yangın söndürme düzenleri sayılabilir.
Bu güvenlik özelliklerine ilave olarak; hem kullanma bakım kitaplarında hem de
biçerdöver üzerinde, ilgili yerlere tespit edilmiş güvenlik işaretleri, bilgilendirmeleri,
kabinde yer alan elektronik motor çalıştırma kilitleri, korna, acil çıkış, park freni ve
dönüş sinyalleri gibi özellikler, operatör varlığı algılama sistemleri gibi özellikler iş
güvenliği açısından daha güvenli çalışmalar yapmak için gerekli özelliklerdir.
2.1. Devrilmeye Karşı Koruma Yapıları
Biçerdöverlerin düzgün olmayan tarlalarda çalışmaları sırasında devrilme riskleri her
zaman vardır. Bu riske karşı alınacak önlemler arasında birincisi, biçerdöverin eğimli
arazilerde çalışabilecek özelliğe sahip olması, ikincisi ise, olası bir devrilme sırasında
operatörün ezilerek zarar görmesini önleyecek standartlara uygun devrilmeye karşı
koruma yapılarının biçerdöverlere taktırılması olacaktır.
Devrilmeye karşı koruma yapıları standartlara uygun kabinler, devrilmeye karşı
dayanıklı çerçeveler ve barlardır. Ülkemizdeki biçerdöver parkının eskiliği göz önüne
alındığında önemli sayıda biçerdöverin bu güvenlik öğelerinden yoksun olduğunu
görmekteyiz. Bu tip bir biçerdöveriniz var ise en kısa zamanda standartlara uygun bir
DKKY taktırmak sizin ve çalışanlarınızın güvenliği için en iyi yoldur.
Standart DKKY ile birlikte biçerdöverin devrilmesi sırasında operatörü güvenli
bölgede tutacak bir diğer önemli öğe emniyet kemeridir. Yeni imal edilen
biçerdöverlerde gerek kabin gerekse emniyet kemeri zorunlu olarak bulunmaktadır.
Bunları mutlaka kullanınız.
17
2.2 Eğim Dengeleme Sistemi
Günümüz biçerdöverleri düzgün
olmayan tarlalarda çalışabilmek
amacıyla
değişik
dengeleme
sistemlerine
sahip
olarak
üretilmektedir. Bunların bazıları
biçerdöverlerde standart bazıları
isteğe bağlı ünitelerdir. Yanal eğim
dengeleme sistemlerinin değişik
avantajları vardır. Bunların en temel
olanları; harmanlama etkinliğinin
artırılması ve devrilme riskinin
azaltılmasıdır.
Biçerdöverde eğim dengeleme sistemi sadece tarla kullanımları içindir.
De
ng
ele
me
sist
em
leri
ol
ma
dan dane ve kesmik tek taraflı yığılmakta ve
önemli miktarda dane kaybı oluşmaktadır.
Biçerdöverlerin bazılarında dengeleme sistemi kısmi iken bazılarında hem gidiş
yönüne paralel hem de gidiş yönüne dik olarak dengeleme sistemleri mevcuttur.
2.3. Emniyet Kapakları, Koruyucu Düzenekler, Koruma ve Muhafaza Kapakları
Tarlada çalışırken biçerdöver emniyet kapakları ve muhafazalarının usulüne uygun
olarak takıldığından emin olun. Yırtılmış, delinmiş bağlantıları kopmuş veya tamamen
yerinden çıkmış muhafazaların çalışma öncesinde tamir edilmesini sağlayın. Bazı
emniyet kapakları Avrupa Birliğinin yeni mevzuatına göre özel bir takım anahtarı ile
açılabilecek kilit sistemiyle donatılmıştır.
18
Biçerdöverlerin pek çok yerinde bulunan; dönen şaftlar (miller), dişli mekanizmaları,
bunlara yakalanılmaları durumunda ciddi yaralanma ve ölümlü kazalara neden
olurlar. Yeni biçerdöverlerde uygulanan uyulması zorunlu çok sıkı yasal mevzuatlar
nedeniyle bunlar tam olarak muhafazalandırılmış ve kullanıcıya zarar vermeleri
güvenli tasarımları ile en aza indirilmiştir. Ancak eski model biçerdöverlerde pek çok
üstü açık ve güvenlik koruyucuları olmayan mil, dişli, kayış kasnak mekanizmaları
bulunabilir. Bunlar ciddi güvenlik sorunu yaratırlar.
Biçerdöver kapaklarını ve hareket mili koruyucularını hiçbir zaman sökmeyiniz.
Sökülmüş olanları yerlerine takınız/taktırınız. Şaftların muhafazalarının serbestçe
hareket ettiklerinden emin olunuz.
Eski
biçerdöverler
için
firması
ile
muhafazalandırılması için gereğini yapınız.
görüşerek
muhafazasız
yerlerin
Bu tür mekanizmalarda her türlü ayar
bakım ve tamir temizlik işlerinde mile
hareket veren ana mekanizmayı
durdurup, kontak anahtarını aldıktan
sonra müdahalede bulununuz.
Koruyucu
ve
kapakları
asla
yerlerinden çıkarmayın. Çalıştırma
öncesinde yerlerine doğru olarak
takılmış olmalarına dikkat edin.
Herhangi bir koruyucu veya sökmeden önce mutlaka ana hareket mekanizmasını
etkisiz duruma koyun, motoru durdurun, park frenini aktif hale getirin ve kontak
anahtarını biçerdöver üzerinden alın.
Tabla güvenlik kilidi:
Tabla güvenlik kilidi tablanın kaza sonucu düşmesini önlemek üzere silindire doğru
indirilen bir kilittir. Operatör tabla altında çalışırken bu kilidi silindire doğru indirmelidir.
Tabla güvenlik kilidinin nasıl devreye sokulacağı her biçerdöverin kendi kullanma
bakım kitabında anlatılmakta olup, işlem bu bilgilere uygun olarak
gerçekleştirilmelidir.
19
Bazı biçerdöverlerde aynı amaçla ekstra bir emniyet kilidi de
biçerdöverlerde bulunabilmektedir.
Alarm:
Biçerdöverin çalıştırılmaya teşebbüs edilmesi durumunda çevredeki insanlara bunu
bildirmek amaçlı konulmuş bir koruma düzeneğidir. Eski biçerdöverlerde korna ile
yapılan bu uygulama yeni biçerdöverlerde genellikle arka kaporta üzerine konulan bu
sesli alarmla sağlanmaktadır. Alarm kontak anahtarı açık durumuna getirildiğinde
sesli olarak bir kez çalmaktadır. Biçerdöverin geri vitese takılması durumunda da
çoğu iş makinesinde de olduğu gibi kesikli olarak çalan ve etraftakileri uyaran bir
sistemdir.
Bazı biçerdöverlerde bu alarma bağlı olarak ışıklı döner tepe lambası da 2,5 saniye
süreyle yanmaktadır.
Sap elevatörü güvenlik siperi
Tabla çıkarılmış durumda trafikte seyrederken bazı ülkelerde sap elevatörünün
önüne bir siperlik takılması mecburiyeti vardır. Ülkemiz için böyle bir zorunluluk
olmamakla birlikte bu güvenlik önlemi iyi uygulamalar çerçevesinde değerlendirilebilir.
2.4. Đşaret Plakaları
Trafikte seyir esnasında takılması zorunlu plakalardır. Bu plakalar biçerdöverin hem
önüne hem de arkasına takılmalıdır.
Karayolları Trafik Yönetmeliğine göre genişliği 255 cm. geçen araçlar için; bu
araçların trafiğe çıkışlarında, ön ve arkalarına en az 150 metreden görülebilecek ve
en az 50 metreden rahatça okunabilecek şekilde yansıtıcı malzeme ile kırmızı zemin
üzerine beyaz harflerle yazılacak ve en az 180x24 santimetre ebadında (Geniş Araç),
(Geniş Yük), (Uzun Araç), (Uzun Yük), (Geniş ve Uzun Yük) ve (Geniş ve Uzun Araç)
ibareleri yazılı birer levha bulunması zorunludur. Kendiyürür biçerdöverlerin, küçük
kendiyürür parsel biçerdöverleri hariç, çoğunluğu yönetmelikte belirtilen genişliği
aşmaktadır.
Bazı ülkelerde ayrıca biçerdövere“Yavaş Hareket Eden
Araç” anlamına gelen ve görülmeyi kolaylaştıran normal
işaret plakalarına göre daha büyük işaret plakaları
takılması da zorunludur.
Yavaş hareket eden araç işareti
20
2.5. Aydınlatma Işıklandırma ve Sinyalizasyon
Kendiyürür tarım makineleri ile asılı ve çekili olarak hareket ettirilen tarım
arabaları(römork), ekim makineleri, orak makineleri, harman makineleri vb.
makinelerin karayolu üzerinde emniyetle hareket edebilmesi için gerekli aydınlatma,
fren, dönüş(sinyal) , tehlike lambaları ve diğer aydınlatma lambaları ile bunların
kontrol düzenlerinin tamamı söz konusu sistemleri oluşturur.
Biçerdöverlerde ve römorklarında ancak gerekli ve izin verilen aydınlatma düzenleri
kullanılabilir. Reflektör ve benzeri gereçlerde aydınlatma düzeni sayılır. Aydınlatma
düzenleri kurallara uygun olarak yerleştirilmeli ve her zaman çalışır durumda
olmalıdır.
Aydınlatma donanımında yer alan reflektörler, yan, arka ve stop lambaları, sinyal
lambaları, tescil plakası olanlar için arka plaka lambaları, farlar, geri vites lambaları,
park lambaları ilgili tip onay yönetmeliklerine uygun olmalıdır.
Aşağıdaki çizelgede kendiyürür tarım makinelerinde mecburi olarak bulunması
gereken aydınlatma, ışıklandırma ve işaret lambaları verilmiştir.
Aydınlatma ışıklandırma ve işaret lambasının adı
Özelliğinin
belirtildiği
standart maddesi
Kısa huzmeli farlar
1.1.3
Park lambaları
1.1.2
Kuyruk lambaları
1.2.3
Fren lambaları
1.2.4
Dönüş lambaları
1.2.5
Plaka lambası
1.2.6
Yedi terminalli priz
1.2.8
Sistemlerin taşıdığı özellikler için lütfen TS 5776 ve bu standartta belirtilen diğer ilgili
standartlara bakınız.
21
Sarı olarak yanıp sönen ışıklı döner tepe lambası biçerdöverde bulundurulmalı ve
trafikte seyir halinde yakılmalıdır.
Bunlarla ilgili yönetmelik, teknik düzenleme isimleri vb. imalatçının uyacağı mevzuat
kısmında verilmiştir.
2.6. Aynalar
Ayna biçerdöverin güvenli çalıştırılması için önemli bir
güvenlik öğesidir. Biçerdöver büyük ve geniş bir araç olduğu
için gerek durduğu yerde gerek tarlada gerekse karayolunda
çalışırken operatörün ikinci şahısları ve diğer araçların
durumlarını kontrol etmesi için mutlaka kullanılması gereken
ve bulundurulması zorunlu ünitelerdir.
Araçların imal ve tadil yönetmeliğinde belirtilmiş olan yer ve
büyüklükte aynalar biçerdöverlerde mutlaka kullanılmalıdır.
Yeni biçerdöverlerde aynaları üzerlerine takılı motorları ile ayarlama ve ısıtma
olanağı da vardır. Bu durum özellikle değişik iklim koşullarında karayolunda
seyrederken trafik güvenliği açısından önem taşır.
Aynaları doğru kullanarak tarlada boşaltma vb. işleri dikkatle takip ediniz. Karayolu
trafiğinde ise özellikle yoğun trafikte arkada biriken araçlara yolu açmada ve araçların
biçerdöveri geçişlerinde aynaları etkili kullanarak bir kaza oluşmasını önleyiniz.
Ayrıca bazı ülkelerde biçerdöverin normal aynalarının görüş alanının zorlandığı yerler
için ilave ayna zorunluluğu da vardır.
22
2.7. Yangın Söndürücü
Biçerdöverlerde kolay ulaşılabilecek bir yerde, her zaman kullanıma hazır 6 kg’lık
ABC Tipi kuru kimyasal bir yangın söndürücü bulunması zorunludur. Aynı özellikteki
yangın söndürücüden biçerdöver tarlada çalışırken bir adet de çalışılan yerde
bulunması işin emniyeti açısından önemlidir.
Yangın Söndürücüler
Yangın tehlikesi ve Radyoaktif madde işaretleri
23