Cengiz Moğol Devleti

Cengiz Moğol Devleti
Salı, 31 Ocak 2012 16:20 - Son Güncelleme Pazar, 29 Kasım 2015 16:03
CENGİZ MOĞOL İMPARATORLUĞU:(1206-1246)
Not: Türk İslam devleti değildir daha sonra kurulan Çağatay Hanlığı, Altın Orda Devleti ve İlhanlı
Devletleri Uygur Türklerinin de Etkisiyle Türk İslam Kimliği Kazanmış Devletlerdir!
Moğollar Türklerin genellikle Tunguz adını verdiği Moğollar, güneyde Çin Seddi'nden kuzeyde
Baykal Gölü'ne kadar olan sahada, siyasi birlikten yoksun olarak kabile hayatı yaşıyorlardı.
Avcılık ve hayvancılıkla geçinen bu kabileler, uzun yıllar Hun, Göktürk ve Uygur Türklerinin
egemenlikleri altında yaşamışlardır. XII. yüzyılın sonlarında Moğolistan ve civarındaki
bölgelerde yaşayan ve birbirleriyle mücadele halinde olan en güçlü boylar Keraitler, Naymanlar,
Merkitler, Oyratlar ve Moğollardı. Moğollar, ilk zamanlarda diğer boylar arasında güçlü ve
tanınmış bir boy olmamakla birlikte, bu kabileler Cengiz Han tarafından bir yönetim altına
alındıktan sonra, genel bir millî isim olarak Moğol ismi kabul edilmiştir.
Cengiz Han ve Moğol İmparatorluğu'nun Kuruluşu:
Asıl adı Temuçin olan Cengiz, 1155 yılında Moğolistan'da doğmuştur. Moğol kabile reislerinden
Yesügey'in oğlu olan Temuçin, babası öldüğünde henüz 12 yaşında idi. Babasından hiç bir şey
kalmayan Temuçin, annesi Ulunike ve kardeşleriyle çok zor günler yaşamıştır. Devletinin
temelini çok geç atabilen Temuçin, bu yüzden fetihlere de geç başlayabilmiştir. Boylar
arasındaki savaşlarda başarılı olan Temuçin, daha sonra Merkitleri, Keraitleri ve Noymanları
yenmiştir. Çeşitli Moğol kabilelerinin birleşerek, Temuçin'e karşı hükümdar olarak seçtikleri
Camuka'yı 1204 yılında etkisiz hale getirerek Moğolistan'ın tamamına hâkim olmuştur. 1206
yılında Moğol reislerinin bir araya geldiği kurultayda Temuçin, Çingiz (Cengiz) ismini ve han
unvanını alarak Moğol Devleti'ni kurmuş, kendisine de Karakurum şehrini merkez yapmıştır.
Cengiz Han'ın Fetihleri :
1/3
Cengiz Moğol Devleti
Salı, 31 Ocak 2012 16:20 - Son Güncelleme Pazar, 29 Kasım 2015 16:03
Cengiz Han, düzenli ve disiplinli ordusu ile kısa zamanda, Moğolistan'daki hâkimiyetini
güçlendirdikten sonra, Kırgızları itaat altına aldı ve 1209 yılında da Doğu Türkistan'daki Turfan
Uygur Devleti'ne son verdi. Karluklar ise savaşmadan Cengiz Han'ın hâkimiyetini tanımışlardır.
1211 yılında Merkit ve Nayman adlı iki Moğol kabilesini de hâkimiyeti altına alan Cengiz Han,
böylece Harzemşahlar Devleti ile komşu olmuştur.
Cengiz Han, 1211-1216 yılları arasında Çin'e karşı birçok sefer düzenlemiştir. Kuzey Çin'deki
Hitay ve Tangutları yenerek başkentleri Pekin (Hanbalık)'i 1211 yılında fethetmiştir. Cengiz Han
başkenti Karakurum'a dönerken Çin'in zenginliklerini ve bilim adamlarını da yanında
götürmüştür. 1218 yılında Cengiz Han, Harzemşahlar Devleti'nin hükümdarı Muhammed
Harzemşah döneminde bir Moğol ticaret kervanını, ticaret yapmak düşüncesi ile Harzemşahlara
göndermiştir. Ancak Harzemşahların Otrar valisi İnalcık, kervandakilerin casusluk yaptıkları
düşüncesiyle hepsini öldürtmüş ve mallarına da el koydurmuştur. Bu olayı haber alan Cengiz
Han, Harzemşahların hükümdarı Muhammed Harzemşah'tan, Otrar valisini cezalandırmak için
kendisine verilmesini ve zararın da tazmin edilmesini istemiştir. Ancak bu teklif Harzemşahlarca
reddedilmişti. Bunun üzerine Cengiz Han'da 1219-1220 yıllarında Harzem Seferi'ne çıktı. Bu
seferde Otrar, Buhara, Semerkant ve Gürgenç gibi şehirler alınarak tahrip edildi. Yoluna devam
eden Cengiz Han Maveraünnehir'i geçerek Hazar Denizi'nin güney ve kuzeyinden iki kol halinde
Doğu Avrupa'ya kadar gitmiştir. Burada da Alanları ve Kıpçakları yenen Cengiz Han, daha
sonra da Horasan ve Gazne üzerinden İndus kıyılarına inerek Pençap'ı (Kuzey Hindistan) istila
etmiştir. Güney Çin'deki karışıklıklar üzerine Moğolistan'a dönen Cengiz Han, 1227 yılında
ölmüştür. Cengiz Han öldüğünde, kurduğu devletinin sınırları doğuda Çin Denizi'nden batıda
Almanya sınırlarına, kuzeyde Sibirya'nın orta bölgelerinden güneyde Himalaya dağlarına kadar
uzanıyordu.
Moğol İmparatorluğu'nun Parçalanması :
Cengiz Han, ölmeden önce ülkesini dört oğlu arasında paylaştrrmıştı. Moğol töresine göre en
büyük oğul ülkenin en uzak kısmını, en küçük oğul da ata ocağını alırdı. Cengiz, büyük oğlu
Cuci'ye Ukrayna'dan Aral gölüne kadar uzanan Doğu Avrupa ve Kuzey Türkistan topraklarını,
Çağatay'a Doğu Türkistan ve Maveraünnehir'i, Ögeday'a ülkenin doğu toprakları olan
Çungarya'yı, Tuluy'a da baba ocağı yani Moğolistan ve Kuzey Çin'i vermişti.
Cengiz Han ölünce yerine, vasiyeti gereği oğlu Ögeday geçti. Ögeday döneminde Kore alındı.
Kuzey Çin tamamen İmparatorluğa bağlandı. Rusya ve bütün Doğu Avrupa istila edildi. 1241
yılında Ögeday'ın ölümüyle ülkeyi 1246 yılındaki Kurultay toplantısına kadar karısı Töregene
yönetmiştir. Daha sonra Moğol İmparatorluğu'nun başına, kağan seçilen Tuluy'un oğlu Mengü
geçmiştir. Mengü, kardeşleri Kubilay ve Hülâgü ile Çin ve Orta Doğu'nun fethine devam etmiştir.
2/3
Cengiz Moğol Devleti
Salı, 31 Ocak 2012 16:20 - Son Güncelleme Pazar, 29 Kasım 2015 16:03
1258 yılında Cengiz Han'ın torunu Hülâgü, İran ve Irak'a sefer düzenleyerek Abbasi halifeliğini
ortadan kaldırmıştır.
Cengiz'in torunu Kubilay'ın devlet merkezini Karakurum'dan Pekin'e taşıması ve merkezi
otoritenin de giderek zayıflamasıyla, Moğol İmparatorluğu toprakları üzerinde dört büyük devlet
ortaya çıkmıştır. Cengiz Han'ın oğulları ve torunları tarafından kurulan bu devletler; Kubilay
Hanlığı, Çağatay Hanlığı, Altın Orda Devleti ve İlhanlı Devletidir
3/3