Bitki Islahı Proje Pazarı Projeler Kitapçığı

Transkript

PROJELER
KİTAPÇIĞI
3 KASIM 2015 - ANTALYA
EN
TAZE
FİKİRLER
ÖNSÖZ ve BİSAB TANITIM
BİTKİ ISLAHI PROJE
PAZARI
Bitki ıslahının zahmetli yollarında yıllarca emek veren Islahçılar, emeklerinin
karşılığını almak için elde ettiklerine kanaat getirdikleri ürünlerinin bir an önce
üretime girmesini isterler. Ancak bu ürünlerin anlatılabildiği ve anlaşılabildiği
ortamlar oldukça az sayıdadır. Ya yıllarca emek vererek elde ettiği ürününü
tekrar yıllar harcayarak üreticiye anlatmak zorunda kalacaktır. Ya da bu işi
profesyonellerine bırakacaktır.
İşte Bitki Islahı Proje Pazarı, bitki ıslahçılarının kendilerini profesyonellere
anlatma imkanı bulduğu “profesyonel” bir ortam sağlamıştır. Ülkemizde bitki
ıslahı alanında ilk defa düzenlenen bu organizasyon hepimize yeni ufuklar
açmıştır. İlk olmasına karşın katılımın sayı ve kalite bakımından yüksekliği bizi
gelecek açısından daha da ümitlendirmiştir.
Bitki Islahı Proje Pazarı ve benzeri organizasyonlar hem bilimsel ve teknolojik
seviyenin göstergesi ve hem de gerek ülke içi ve gerekse uluslararası rekabetteki
seviyenin önemli göstergelerindendir. Bu organizasyonların teşvik edici rekabeti
öne çıkartıyor olması Bitki Islahçıları Alt Birliği (BİSAB) olarak bizim çok değer
verdiğimiz bir diğer önemli özelliğidir. Aynı zamanda, tamamen katılımcıların
ihtiyaç, beklenti ve gelecek öngörülerinin karşılığını bulmaya odaklandığı
kendi içinde pratik açıdan gerçekçi değerlendirme imkanı sunan böyle bir
organizasyon çok önemli bir ihtiyacı karşılamaktadır.
Ülkemizde henüz gelişme döneminde olan bitki ıslahı özellikle yeni bilimsel ve
teknolojik gelişmelerin kullanımında ilk adımlarını atmaktadır. Her bir yeniliğin
bir noktada etkin bir şekilde uygulamaya konulması ve bunun proje pazarı
gibi uygulamaya yönelik etkinliklerde paylaşılması, toptan gelişmenin önemli
tetikleyicilerinden birisi olacaktır. Yani bilgi, teknoloji ve tecrübenin yatay
paylaşımı bitki ıslahı sektörümüzün hızlı gelişmesi için kritiktir ve proje pazarı
bu paylaşım için çok uygun bir ortam sağlamaktadır.
Bitki Islahçıları Alt Birliği olarak, Bitki Islahı Proje Pazarının gördüğümüz en
önemli katkısı ise, ancak söylemlerde kalan Araştırma-Üniversite-Özel Sektör
işbirliğinin sağlanabileceği gerçekçi bir ortam temin etmesidir. Yerli özel sektör
tohumculuk kuruluşlarının yurt dışından çeşit talepleri giderek azalmaktadır. Bu
ihtiyaç çoğunlukla Araştırma Enstitüleri tarafından karşılanmaktadır. Üniversite
uzmanlığını çoğunlukla danışmanlık olarak yerli tohumculuk sektörüne
sunmaktadır. Ancak hem bitki ıslahı sektörümüzün ve hem de tohumculuk
sektörümüzün yerli imkanlara bağlı olarak “MİLLİ” olabilmesi bu ilişkilerin
sistemli ve kuralları belirli zeminlerde etkin bir şekilde yürütülmesine bağlıdır.
Ümidimiz, planlamamız ve beklentimiz AKİŞMER-ATSO-BİSAB işbirliği ile
düzenlenen bu tür organizasyonların uluslararası boyutlara taşınarak devam
etmesi, ülkemiz bitki ıslahı ve tohumculuk sektörünün gelişimine katkı
sağlamaya devam etmesidir.
Bu vesile ile Bitki Islahı Proje Pazarı organizasyonunda emeği geçen tüm kurum
ve kuruluşlara, projeleri ile katılarak organizasyona anlam ve değer katan proje
sahiplerine, emeği geçen üniversite öğretim üyelerine, araştırma enstitülerinin
değerli araştırıcılarına, özel sektörümüzün değerli temsilcilerine ve özellikle de
Prof. Dr. Ayşe BOZTOSUN ve çalışma arkadaşlarına çok teşekkür ederim.
Saygılarımla,
Dr. Vehbi ESER
Bitki Islahçıları Alt Birliği
BİTKİ ISLAHÇILARI ALT BİRLİĞİ (BİSAB)
BİSAB, Bitki ıslahı konusunda faaliyet gösteren gerçek veya tüzel kişiler
tarafından oluşan üreticilerin bir araya gelerek; mesleki dayanışma ve mesleki
faaliyetleri kolaylaştırmak, bitki ıslahı ve tohumculuk faaliyetinde bulunanların
ekonomik ve sosyal haklarının korunmasını sağlamak ve mevzuatla verilen
görevleri yerine getirmektir.
ÖNSÖZ ve AKİŞMER TANITIM
Bitki Islahında Kamu-ÜniversiteSanayi İşbirliği için Doğru
Zaman, Doğru Mekan…
Bitki ıslahı, Akdeniz Üniversitesi AKİŞMER Teknoloji Transferi Merkezinin temel
ilgi alanlarından biri olagelmiştir. Köklü ve bitki ıslahı alanında uluslararası
düzeyde araştırmacıları barındıran Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesinin
varlığı, Bölgemizde gittikçe hacmi ve uzmanlık düzeyi artan bitki ıslahı
faaliyetleri, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsünün bu alandaki önemli
çalışmaları, bu sektöre odaklanmamızın temel belirleyicileri olmuştur.
Üniversite, kamu kurumları ve iş dünyası arasında işbirlikleri kurgulayarak sinerji
yaratmayı hedefleyen Merkezimiz, ülkemizde bitki ıslahının gelişmesine yönelik
misyon üstlenmiştir. Bu alandaki ilk ulusal proje pazarını bu misyonu çerçevesinde
kurgulayarak hayata geçirmiştir. Proje pazarı ilk defa düzenlenmesine rağmen,
her üç paydaş grubundan bir hayli ilgi görmüş ve araştırmacılarımızın değerli
proje fikirlerini sergiledikleri, diğer araştırmacılarla ve özel sektör temsilcileriyle
görüş alışverişinde bulundukları, yeni işbirliklerinin temellerini attıkları bir forum
kimliğine bürünmüştür.
Proje pazarı bünyesinde yaptığımız yarışmada Niğde Üniversitesi’nden bir lisans
öğrencimizin tüm katılımcıların takdirini toplayan yenilikçi ve ticari potansiyeli
yüksek bir projeyle birinci olması hem yeni neslin vizyonu ve donanımı hem de
proje pazarlarının nihai hedefinin paydaşlarca doğru algılanması bağlamında
memnuniyet verici bir sonuçtur. Hedefimiz, projeden ticarileşebilir ürüne giden
süreçte proje pazarlarının ivmelendirici etki yaratmasıdır.
Başta BİSAB’ın ve TÜRKTOB’un değerli yöneticileri Sayın Dr. Vehbi ESER
ve Sayın Yıldıray GENÇER, II. Uluslarası Bitki Islahı Kongresi’nin Bilim Kurulu
Başkanı Sayın Prof. Dr. Bülent UZUN olmak üzere, BIPP I’in hayata geçmesini
mümkün kılan tüm bitki ıslahı camiasına gönülden teşekkür ediyorum. Etkinliği
kurgulayarak organizasyonun sorumluluğunu üstlenen Uzmanımız Feride
ÖZDEMİR’in şahsında tüm AKİŞMER TTM çalışanlarını tebrik ediyorum. Camianın
ısrarlı isteklerine uyarak BIPP II’yi gelecek sene düzenlemek için çalışmalarımıza
başladığımızın müjdesini paylaşarak tekrardan biraraya gelmeyi diliyorum ve
saygılarımı sunuyorum.
Prof. Dr. N. Ayşe ODMAN BOZTOSUN
AKİŞMER TTM Müdürü
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ AKİŞMER TEKNOLOJİ
TRANSFER OFİSİ ( AKİŞMER TTM)
2010 yılında Akdeniz Üniversitesi bünyesinde kurulan AKİŞMER (Akdeniz
Üniversitesi İş Dünyası ile İş Birliği Uygulama ve Araştırma Merkezi), Üniversitemiz
ile İş Dünyası arasındaki köprü görevini üstlenerek, Üniversitemizde üretilen
bilimsel ve teknolojik bilginin toplumsal faydaya ve ekonomik değere
dönüşmesini sağlamaktadır.
2015 yılında AKİŞMER Teknoloji Transfer Merkezi, TÜBİTAK 1601 Destek
Programından yararlanmaya hak kazanan dokuz üniversite arasında yer alma
başarısını göstermiştir ve bu başarıyla AKİŞMER TTM, Batı Akdeniz Bölgesi’ndeki
TÜBİTAK Destekli Tek Teknoloji Transfer Ofisi olmuştur.
Teknoloji Transfer Ofisleri (TTO), Üniversite – Sanayi İş Birliğinin kurumsal bir
şekilde yürütülmesi için 2013 yılı itibarıyla bir devlet politikası haline gelerek
TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu) tarafından
desteklenen yapılardır.
TTO’ ların Üniversite ile Sanayi İş Birliğinde aktif rol üstlenerek akademisyen
ile sanayici arasında koordinasyon ve iletişimi sağlayan, akademik çalışmaların
sanayiye yönelik ürün ve hizmetlere dönüşmesinde rol oynayan bir yapısı
bulunmaktadır.
Teknoloji Transfer Ofisleri, bölgesel açıdan akademik ve ticari ekosisteme
göre farklılık gösterdiğinden, her TTO bulunduğu bölgede en etkili ve verimli
olabileceği forma geçerek sürdürülebilir Üniversite – Sanayi İş Birliğini sağlamayı
hedeflemektedir.
MİSYONU VE VİZYONU;
Üniversite – Sanayi İş Birliğini, proaktif bir yaklaşımla ve sonuç odaklı
faaliyetlerle birebir hizmet sunarak hayata geçirmek ve Üniversite – Sanayi İş
Birliği kapsamında önümüzdeki beş yıl sonunda ulusal ve uluslararası tanınırlığı
olan, paydaşları ile etkili iletişimi sağlamış, kurumsallaşma sürecini tamamlamış,
sürdürülebilir bir yapıya sahip olmaktır.
BİTKİ ISLAHI PROJE PAZARI TANITIM
BİTKİ ISLAHI PROJE PAZARI
Bitki Islahı Proje Pazarı (BIPP); Akdeniz Üniversitesi, AKİŞMER Teknoloji Transfer
Ofisi, BİSAB ve ATSO işbirliği ve TÜBİTAK desteği ile
•
•
•
•
•
•
Ulusal ve uluslararası bitki ıslah çalışmalarının sergilenmesi,
Islah faaliyetlerinin geliştirilmesi,
Islah ve proje temelli uzun vadeli işbirliklerin temelinin atılması,
Ar-Ge projesi yapmak isteyen sanayi kuruluşlarının temsilcileri, üniversite
öğretim üyeleri ve Ar-Ge Merkezleri ile teknopark araştırmacılarını bir
araya getirerek Ar-Ge destek programlarına ortak proje önerisi sunmaları,
Tarım sektörünün yüksek katma değerli üretim yapabilmesi,
İhracatın sürdürülebilir kılınması,
amaçlarıyla ülkemizde Islah alanında ilk defa düzenlenmiştir.
Akdeniz Üniversitesinin ilk proje pazarı özelliği taşıyan Bitki Islahı Proje Pazarı
I. Uluslararası Bitki Islahı Kongresi ve EUCARPIA - Yağ ve Protein Bitkileri
Bölümü Konferansı ile aynı alanda gerçekleştirilmiştir. Araştırma Enstitüleri
ve Üniversitelerden gelen ıslah projeleri firmalar ile buluşmuş ve yapılan ikili
görüşmeler ile Ar-Ge işbirlikleri için ilk adımlar atılmıştır.
BİSAB Başkan yardımcısı Sayın Dr. Vehbi ESER’ in açılış konuşması ile başlayan
etkinlik Proje sahiplerinin sunumları ve poster bildiri alanında yapılan ikili
görüşmeler ile devam etmiştir.
AKİŞMER TTM Merkez Müdürü Prof. Dr. Ayşe BOZTOSUN’ un başkanlığında
Islahçı hakları ve üniversite sanayi işbirliği ile ilgili yapılan panel ile Araştırma
Enstitüleri, üniversiteler, kurum ve firma temsilcileri geliştirmiş oldukları
çeşitlerin ulusal ve uluslararası nasıl koruyabilecekleri ve ortak projeler geliştirme
konularında bilgilendirilmiştir.
Proje sahiplerinin sunumlar ve poster bildiriler ile projelerini ve ıslah faaliyetleri
sonucunda geliştirmiş oldukları çeşitleri tanıttığı Bitki Islahı Proje pazarı
kapsamında Değerleme Kurulu tarafından seçilen ilk 3 projeye ve katılımcılar
tarafından oylanan 1 projeye ödül verilmiştir.
DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ
DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ
•
•
•
•
ORGANİZASYON KURULU
Proje fikrinin, ulusal ve uluslararası bazda yenilik ve özgünlük içermesi
Proje ile dışa bağımlılığın azaltılması
Projenin yeni araştırma projeleri başlatma potansiyeli
Proje ile mevcut durumun (teknoloji-yöntem-ürün-süreç-teknik-sistem)
iyileştirilmesi
•
ORGANİZASYON KURULU
PROF. DR. N. AYŞE
ODMAN BOZTOSUN
AKİŞMER
TTM
MERKEZ
MÜDÜRÜ
Proje
Koordinatörü
Uz. CEM
SAKARYA
AKİŞMER
TTM
MERKEZ
MÜDÜRÜ YARD.
Proje Eş
Koordinatörü
Proje çıktısının, teknolojik olarak yapılabilirliği, kullanılabilirliği veya
endüstriyel uygulamaya dönüşme potansiyeli
AYLİN BERDERLİ
TÜMAY
ATSO
KOBİ
MÜŞAVİRİ
Proje Eş
Koordinatörü
•
Proje çıktısının, patent, faydalı model, çeşit tescili potansiyeli
PROF. DR. BÜLENT
UZUN
AKDENİZ
ÜNİVERSİTESİ
ZİRAAT FAK.
ÖĞR. ÜYE.
Proje
Danışmanı
DOÇ. DR. TANER
AKAR
AKDENİZ
ÜNİVERSİTESİ
ZİRAAT FAK.
ÖĞR. ÜYE.
Proje
Danışmanı
PROF. DR. BÜLENT UZUN (KURUL BAŞKANI)
FERİDE
ÖZDEMİR
AKİŞMER
TTM
FİKRİ HAKLAR
YÖN. UZ.
Proje
Organizatörü
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ, ZİRAAT FAKÜLTESİ,
TARLA BİTKİLERİ BÖLÜMÜ
EVRİM BEYHAN
ŞEN
AKİŞMER
TTM
PROJE DESTEK
UZMANI
Etkinlik
Uzmanı
PROF. DR. AHMET BALKAYA
MERVE
BİLGEN ÇIKDIN
AKİŞMER
TTM
ÜNİ.- SAN.
İŞBİRLİĞİ UZ.
İkili Görüşme
Uzmanı
GİZEM
ÖZGÜN
AKİŞMER
TTM
ŞİRKETLEŞME
VE GİRİŞİMCİLİK
UZ.
Proje Tanıtım
Uzmanı
YILDIZ
YILMAZ
AKİŞMER
TTM
İLETİŞİM OFİSİ
SORUMLUSU
Proje İletişim
Uzmanı
NERMİN
KÖROĞLU
AKİŞMER
TTM
İLETİŞİM OFİSİ
SORUMLUSU
Proje İletişim
Uzmanı
HATİCE
ÇELTİKCİ
AKİŞMER
TTM
MALİ HİZMETLER
UZMANI
Proje Finans
Uzmanı
İSMAİL VELİ
SEZGİN
AKİŞMER
TTM
ÜNİ.- SAN.
İŞBİRLİĞİ UZ.
İkili Görüşme
Uzmanı
MELİH
KOÇYİĞİT
AKİŞMER
TTM
PROJE DESTEK
UZMANI
Proje
Uzmanı
DEĞERLENDİRME KURULU
19 MAYIS ÜNİVERSİTESİ, ZİRAAT FAKÜLTESİ,
BAHÇE BİTKİLERİ BÖLÜMÜ
PROF.DR. SEYDİ AHMET BAĞCI
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ, SARAYÖNÜ MESLEK YÜKSEKOKULU
BİTKİSEL VE HAYVANSAL ÜRETİM BÖLÜMÜ, TOHUMCULUK PRG.
PROF. DR. N. AYŞE ODMAN BOZTOSUN
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ, HUKUK FAKÜLTESİ,
ÖZEL HUKUK BÖLÜMÜ, AKİŞMER TTM MERKEZ MÜDÜRÜ
İÇİNDEKİLER LİSTESİ
PROJELER
10.
Kurağa ve soğuğa toleranslı yeni nohut materyali geliştirme
HÜSEYİN ÖZÇELİK
Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü
1.
Bitki Islahı Çalışmalarında Genomik İlişki ve Genomik Seleksiyon
Kullanım Olanakları
Yrd. Doç. Dr. BURAK KARACAÖREN
Akdeniz Üniversitesi
11.
Farklı Amaçlar İçin Kinova (Chenopodium quinoa Willd.) Genetik
Kaynaklarından Çeşit Geliştirilmesi
PROF. DR. FAİK KANTAR
Akdeniz Universitesi Ziraat Biyoteknoloji Bölümü
2.
Moleküler Islah Yöntemiyle Yüksek Miktarda Demir İçeren ve Verimi
Artırılmış Patates Hatlarının Geliştirilmesi
AHMET ŞAHİN
Tarımsal Genetik Mühendisliği.2.sınıf Lisans Öğrencisi
Niğde Üniversitesi
12.
Soğuk ve Dona Dayanıklı Kuru ve Taze Fasulye Islahı
3.
Yeni Yerli Hibrit Sivri Biber Çeşidimiz “ÖZGE”
RAMAZAN ÖZALP
Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü
13.
BATEM TATLI Şeker Mısır Çeşidi
Dr. ŞEKİP ERDAL
4.
Yeni yerfıstığı çeşiti
Dr. ABDULLAH KADİROĞLU
14.
Buğday da Görülen Bazı Fungal Hastalıklara Karsı Genetik Dayanıklılığın Kullanılması
Dr. KADİR AKAN
Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
5.
Soya çeşit tanıtımı
MEHMET KOCATÜRK
Arpa da Görülen Bazı Fungal Hastalıklara Karsı Genetik Dayanıklılığın Kullanılması
Dr. KADİR AKAN
6.
Yeni Yerli Hibrit Patlıcan Çeşidimiz “YILDIRIM”
HATİCE FİLİZ BOYACI
15.
16.
7.
Beyaz Baş Lahanada (Brassica oleracea var. capitata subvar. alba) Yerli
F1 Hibrit Çeşitlerin Geliştirilmesi
HAYATİ KAR
17.
TALENler, CRISPR ve Transkripsiyon Sonlanma Bölgesi Olmayan Yapılar
Aracılığı ile Genom Mühendisliği
Yrd. Doc. Dr. AYDIN AKBUDAK
Akdeniz Universitesi
8.
Köy Biber Tipinde (Capsicum annuum L.) Erkek Kısırlığı Sisteminde
Yararlanarak Yerli F1 Hibrit Çeşitlerinin Geliştirilmesi
HAYATİ KAR
18.
Tohum taslağı, nusellus ve embriyo kesesi gelişiminin kiraz meyve
tutumu ve tohum kalitesi üzerine etkileri
Dr. HASAN CUMHUR SARISU
Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Eğirdir Isparta
9.
Kuru Fasulyede Biotik ve Abiotik stres şartlarına toleranslı çeşit geliştirilmesi
19.
RİSK: Küresel Isınma, Elmada Çiçeklenme Dönemlerinde Kaymalar ve
Soğuk Zararı ÇÖZÜM: Geç Uyanan ve Çiçeklenen Elma Islahı
TURGAY SEYMEN
Eğirdir Meyvecilik Araştırma Enstitüsü
Nohutta Antraknoz (Ascochyta rabiei) hastalığına Karsı Genetik
Dayanıklılığın Kullanılması
Dr. KADİR AKAN
PROJELER
1
PROJE ADI: Bitki Islahı Çalışmalarında Genomik İlişki ve Genomik
Seleksiyon Kullanım Olanakları
İLETİŞİM:
Yrd. Doç Dr. Burak KARACAÖREN
Akdeniz Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, Biyometri ve
Genetik Kürsüsü
07059, Antalya TÜRKİYE,
[email protected]
Tel :00 90 242 227 44 00 (2507)
Faks :00 90 242 227 45 64
PROJE ÖZETİ: Ziraat ve tıp çalışmalarında kullanılan karmaşık karakterlerde birden fazla
genetik faktör çevre ile birlikte pay sahibi olmaktadır. Oryza sativ’da bitki boyu buna örnektir.
Bu karmaşık karakterler için genetik faktörlerin belirlenmesi etkin tedavi yöntemlerinin
geliştirilmesinde veya seleksiyon ile bitki ıslahında önem kazanmaktadır. Geleneksel bitki
ıslahı çalışmaları: hangi genlerin karaktere etkidiğine bakmaksızın tahmin edilen fenotipik
temelli damızlık değerlerine şartlı seleksiyon denemelerine dayalıdır. Ama özellikle kuşaklar
arası sürenin uzun olduğu türlerde bu tip seleksiyon çalışmalarından beklenen genetik
ilerleme yavaştır. Dolayısı ile fenotipleri henüz gözlenmemiş genç bitkilerin seleksiyonunda
karaktere etki eden genlerin tesbiti ve buna dayalı ıslah ve seleksiyon çalışmaları daha faydalı
olacaktır. Moleküler genetikteki teknolojik gelişmeler nedeni ile organizmalarda birey başına
genom tarama maliyetleri ucuzlamıştır. Bu konuda çalışan bazı bilim adamları gelecekte DNA
bilgisinin ıslah çalışmalarında ağırlıklı olarak kullanılabileceğini öngörmektedir (Goddard
ve Hayes, 2007). İnsanlarla ilgili yapılan genomik çalışmalardan faklı olarak: bitki ıslahında
yüksek miktarda genetik akrabalık içermektedir. Bu kovaryans yapısı modellere tanıtılmaz ise
yanlış keşif oranları artmaktadır. Bu proje süresince yapılacak araştırmalar sayesinde: - Bitki
ıslahında kullanılabilecek genetik ve genomik modellerin bilgisayar ortamında benzeşim
verileri ile sınanması mümkün olacak ve çeşitli aile büyüklüklerinde en uygun modelin
seçilmesine karar verecek bir takım sonuçlara ulaşılabilecektir. Bitki ıslahında seleksiyon
çalışmaları sonucu oluşan akrabalık istatistiksel modellere tanıtılmalıdır ve bu çalışmada
farklı genetik ve genomik yöntemlerin sonuca etkileri incelenecektir. - Benzeşim verisi
kullanılarak farklı kalite ölçütleri (Hardy-Weinberg Dengesi, Bağıntı Dengesizliği, En az allele
sıklıkları, Birey/ SNP çağırım oranları, Heterozigotluk, popülasyon tabakaları) incelenecek ve
analiz sürecine etkileri araştırılacaktır. Bizim hipotezimiz farklı kalite kontrol eşiklerinin farklı
sonuçlara yol açabileceği yönündedir. Bu veri seti belirli şartlar altında bilgisayar ortamında
üretildiği için bu süreçlerin sonuçlara etkileri incelenebilecektir. - Damızlık değerleri DNA
bilgisi ile tahmin edilecek ve en uygun çekirdek (ridge, gausçu, üssel) için yorumlamalar
yapılacaktır. Fenotipleri gözlenmemiş yavruların damızlık değerleri tahmin edilecek ve bu
süreçte bazı Bayes’çi yöntemler araştırılacaktır. - Tarım veya tıp genom projeleri için gerekli
olan bir takım deneyimler bu proje kapsamında sağlanacaktır. Özellikle SNP etkilerinin
Bayes’çi yöntemlerle tahmini hem tarımsal hem de tıbbi genomik için faydalı olabilmektedir.
PROJENİN ÖZELLİKLERİ: Son yıllarda elde edilen teknolojik ilerlemeler birkaç işaretleyici
yerine (işaretleyici destekli seleksiyon, MAS) genom bilgisinin ıslah çalışmalarında
kullanılabilmesine olanak tanımıştır. Bütün tekil nükleotid polimorfizin kullanılması örneğin
süt sığırcılığında bazı faydalar sağlamıştır.
Özellikle kuşaklar arası sürenin uzun olduğu durumlarda genomik seleksiyon ile damızlık
değerlerin tahmini önem arzedecektir.
Biz bu projede farklı yöntemler ile karmaşık fenotipler ile ilişkili genleri tespit etmek
ve genomik damızlık değerlerinin bitki ıslahı çalışmaları için kullanım olanaklarını
incelemeyi hedefliyoruz.
Genomik seleksiyon hayvan ıslahı çalışmaları için geliştirilmiş, daha sonra; insan, ormancılık
ve bitki ıslahı çalışmalarına uygulanmıştır. Biz de hem bem kuramsal veri setleri (simülasyon),
hem de bir pirinç genomik veri seti kullanarak ülkemizde eksikliği olan bir konuda araştırma
yapacağız. Buradan elde edilen teknik bilgi diğer bitki türlerinde de kullanılabilir. Ve diğer
üniversitelerde çalışan araştırmacılarla ortak diğer projeler geliştirilebilir. Yine geleneksel
tekil regresyon yöntemlerine ek olarak, farklı bayesçi yöntemler üzerine çalışılması projenin
üstünlüklerindendir. Genomik çalışmalar biyoteknoloji ve genetik’de gelinen en son
uygulamaları içermektedir. Özellikle Marker destekli seleksiyondan üstünlükleri gösterilmiş
olduğu için bu konuda ülkemizde araştırmalar yapılmalıdır.
Genomik seleksiyon’a ait adımlar ( Jonas and de
Koning, 2013)
Oryza Sativa için genom tabanlı İlişki analizine ait
manhattan şekli
PROJELER
2
PROJE ADI: Moleküler Islah Yöntemiyle Yüksek Miktarda Demir İçeren
ve Verimi Artırılmış Patates Hatlarının Geliştirilmesi
İLETİŞİM:
AHMET ŞAHİN
Niğde Üniversitesi, Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi,
Tarımsal Genetik Mühendisliği, 51240 Niğde
[email protected]
PROJE ÖZETİ: Patates, dünyada en çok üretimi yapılan 3. kültür bitkisi olup yumrularında
biriktirdiği karbonhidrat, protein ve vitaminlere ek olarak özellikle yüksek oranda demir
içeren tarımsal bir üründür. Temel mikro-besin maddelerinden bir tanesi olan demir her ne
kadar doğada sık rastlanan bir metal olsa da, toprakta çözülmemiş halde bulunduğundan
dolayı bitkiler tarafından emilmesi çok zordur. Demirin çözülmesi için toprağın asiditesinin
yüksek olması gerekir. Özellikle kireçli toprakların asiditesinin düşük olmasından dolayı,
bu tür topraklarda büyüyen bitkilerde demir yetersizliği çok sık gözlenir. Ne yazık ki
Türkiye topraklarının büyük bir kısmı kireçli topraklarla kaplı olduğundan tarımsal öneme
sahip patates gibi bitkiler sürekli demir eksikliğine maruz kalırlar. Bu da patates veriminin
düşük olmasına neden olur. İnsan diyetinin temel maddesi bitkiler olduğundan, bitkilerde
oluşacak demir eksikliği dolaylı yoldan insan sağlığını da etkiler. Aneminin (kansızlığın) en
önemli nedeni olan demir yetmezliği, hem Türkiye halkı, hem de dünya halkları açısından
önemli bir halk sağlığı sorunu olmaya devam etmektedir. Bu nedenden dolayı önerilen
bu projenin nihai amacı yüksek miktarda demir içeren verimi artırılmış patates hatlarının
geliştirilmesidir. Bu amaca yönelik ilk olarak Arabidopsis thaliana IRT1, IRT2 ve NAS4
proteinlerinin Solanum tuberosum’daki yüksek benzerlik gösteren homologları (sırasıyla
%68, %63 ve %60) pBLAST analizi sonucunda bulunmuştur. 200 patates hattında demirin
bitki içine alınması ve taşınmasında rol oynayan IRT ve NAS proteinlerinin ve bu proteinleri
üreten genlerin demir eksikliğindeki ifade seviyelerine bakılarak, en yüksek IRT ve NAS
seviyesine sahip hatların belirlenmesinde hızlı ve güvenilir bir yöntem geliştirilecektir. Bu
yöntem literatürde ilk kez bu çalışmada kullanılacak olmasından dolayı projemiz özgündür.
Bu hatların dokularındaki demir miktarları tayin edilerek, yumrularında yüksek oranda demir
biriktiren patates hatları seçilip bu hatların ürün verimliliği araştırılacaktır. Ayrıca bu hatların
demir eksikliğine karşı göstermiş oldukları moleküler ve fizyolojik tepkiler incelenerek,
demir dayanıklılığı yüksek patates hatları belirlenecektir. Demir birikimi yüksek, verimi
fazla ve demir eksikliğine karşı dayanıklılığı artmış patates hatları kullanılarak bir patates
ıslah çalışması başlatılacaktır. Sonuç olarak, demir miktarı artırılmış patates üretiminin ve
bu ürünlerin Türk gıda sanayisinde kullanımının hem ulusal, hem de uluslararası arenada
çiftçilerimiz ile gıda üreticilerimizin rekabet güçlerini katlayacağını öngörebiliriz. Proje
çıktısı olarak demirce biyo-zenginleştirilmiş yerli patates tohumluklarının geliştirilmesiyle
Türk patates üreticilerinin dışa bağımlılıkları en aza indirilmiş olacaktır. Bu nedenle Önerilen
bu proje, bitkiler aracılığıyla insan hastalıklarının tedavisine yapacağı potansiyel katkılardan
dolayı yüksek önem arz etmektedir. Bu projenin çıktıları ileride hem patent, hem de çeşit
tescili aracılığıyla Türkiye ekonomisine büyük katkılar sağlayacak ve başka bitki çeşitlerinde
de benzer biyo-zenginleştirme çalışmaların yapılmasına katkıda bulunacaktır.
PROJENİN ÖZELLİKLERİ: Amaç Moleküler Islah yöntemini kullanarak Türkiye’nin kireçli
topraklarına uyumlu, yüksek oranda Demir(Fe) biriktiren çeşitlerin Türk tarımına kazandırılıp;
Türk patates üreticilerinin kullanımına sunulması, hem de bu patates hatlarından genetik
biyo-enginleştirme sayesinde yüksek demir içerenlerinin Türkiye halkının diyetinde
kullanılarak, anemi başta olmak üzere birçok sağlık probleminin tedavisinde kullanılmasına
öncülük etmektir.
Patateste demir alınımı ve organlar arasındaki dağılımını inceleyen herhangi bir moleküler
çalışma bulunmamaktadır. Ayrıca, patateste demir alınım ve taşınmasından görevli
taşıyıcıları ifade eden genler henüz keşfedilmemiştir.
BEKLENEN SONUÇLAR VE ÇALIŞMALAR:
Bitkilerdeki Fe miktarı dolaylı yoldan verimi etkiler. Bu yüzden bu çalışmada yüksek Fe
içeren patates hatlarından yüksek verim beklenmektedir.
Elde edilen patates hatlarından Moleküler Islah yöntemiyle Türkiye topraklarına uyumlu, Fe
miktarı fazla ve verimi yüksek çeşitler oluşturulacaktır.
Yüksek demir içerenlerinin Türkiye halkının diyetinde kullanılarak, anemi başta olmak üzere
birçok sağlık probleminin tedavisinde kullanılmasına öncülük etmektir.
Bu projenin çıktıları ileride hem patent, hem de çeşit tescili aracılığıyla Türkiye ekonomisine
büyük katkılar sağlayacak ve başka bitki çeşitlerinde de benzer biyo-zenginleştirme
çalışmaların yapılmasına katkıda bulunacaktır.
Genetik mühendisliği aracılığıyla IRT1 ve NAS genleri kullanılarak patateste yüksek Fe
miktarı ve verim çalışmaları yapılacaktır.
Anemi Görülme Sıklığı
Patates iyi bir demir kaynağıdır.
PROJELER
3
PROJE ADI: Yeni Yerli Hibrit Sivri Biber Çeşidimiz “ÖZGE”
İLETİŞİM:
Ramazan ÖZALP
[email protected]
Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, ANTALYA
www.arastirma.tarim.gov.tr/batem
PROJE ÖZETİ:
“ÖZGE”, Tübitak tarafından desteklenen 109 G 029 no’lu “TÜRKİYE F1 HİBRİT SEBZE
ÇEŞİT VE NİTELİKLİ HAT GELİŞTİRME PROJESİ” kapsamında yürütülen “Biberde Örtüaltı
Yetiştiriciliğine Uygun Sivri, Çarliston, Dolma ve Kapya Tiplerde Kaliteli (Renk ve Meyve
Şekli) Hat ve F1 Hibrit Çeşitlerin Geliştirilmesi” (2010-2014 Alt Proje) projesiyle ıslah edilmişt
ve 28.05.2015 tarihinde üretim izni alınarak sektörün kullanımına sunulmuştur.
PROJENİN ÖZELLİKLERİ:
Uzun sivri demre tip, % 100 Tatlı
Kaliteli, düzgün, koyu yeşil, parlak
Ortalama meyve uzunluğu 20-23 cm
Ortalama meyve genişliği 2,5-3 cm
Ortalama meyve ağırlığı 30-40 g
Yüksek verimli
Bitki yapısı kuvvetli
Adaptasyon yeteneği yüksek
Soğuk dönemde meyve tutumu iyi
Taze tüketim ve ihracata uygun
PROJELER
4
PROJE ADI: BATEM-CİHANGİR yerfıstığı çeşidi
İLETİŞİM:
Abdullah KADİROĞLU
[email protected]
Telefon: 0 242 321 67 97
Faks: 0 242 321 15 12
PROJE ÖZETİ:
BATEM-CİHANGİR, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından 2013
yılında tescil ettirilmiş bir çerezlik yerfıstığı çeşididir. Hindistan’dan intrüdüksiyon yöntemine
göre ıslah edilmiştir. Çerezlik kalitesi ve verim bakımından öne çıkmaktadır. Dayanıklı sap,
ginefor, kapsül yapısından dolayı yağışlardan kaynaklanan geç hasat kayıpları daha azdır.
Türkiye’nin yerfıstığı yetiştirilen tüm bölgelerinde yetiştirilebilir
Ana ve ikinci ürüne uygundur
Meyve verimi yüksektir (500-550 kg/da)
Çerez olarak oldukça lezzetlidir
100 tohum ağırlığı: 900-950 g
% İç oranı: %70-75
Olgunlaşma Gün Sayısı: 140-160 gün
Gelişme Formu: yarı yatık
Dane Yapısı: iri, silindirik, açık pembe
% Yağ: 49-52, % Protein: 25-29, % Oleik Asit: 49
PROJELER
5
PROJE ADI: ATAEM-7 Soya Çeşidi
İLETİŞİM:
Mehmet KOCATÜRK
[email protected]
Telefon: 0 242 321 67 97
Faks: 0 242 321 15 12
PROJE ÖZETİ:
ATAEM-7, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (BATEM) tarafından 2006
yılında tescil ettirilmiş bir soya çeşididir. Melezleme yöntemiyle geliştirilmiştir. Pedigri
yöntemine göre seleksiyon yapılmıştır. Ana ürün ve ikinci ürün koşullarına uygun olduğu için
Türkiye’nin değişik bölgelerinde yetiştiriciliği yapılabilir. Özellikle farklı bölgelere adaptasyon
kabiliyeti ve protein oranı bakımından ön plana çıkmaktadır.
Türkiye’nin soya yetiştirilen tüm bölgelerinde yetiştirilebilir
Ana ve ikinci ürüne uygundur
Tohum verimi yüksektir (350-450 kg/da)
IV. Olgunlaşma grubunda yer almaktadır
1000 dane ağırlığı : 145-155 gr.
Çiçek rengi : Beyaz
Bitki boyu: 110-136 cm
Olgunlaşma Gün Sayısı : 110-135 gün
% Yağ oranı : %19,6-23,8
Protein oranı : %35-40
Tohum şekli : Yuvarlak
5
PROJELER
6
PROJE ADI: Yeni Yerli Hibrit Patlıcan Çeşidimiz “YILDIRIM”
İLETİŞİM:
HATİCE FİLİZ BOYACI
[email protected]
PROJE ÖZETİ:
“YILDIRIM”, Tübitak tarafından desteklenen 109 G 029 no’lu “TÜRKİYE F1 HİBRİT SEBZE
ÇEŞİT VE NİTELİKLİ HAT GELİŞTİRME PROJESİ” kapsamında yürütülen “Patlıcanda
Fusarium oxysporum f.sp. melongenae’ya Dayanıklı Nitelikli Hat ve F1 Hibrit Çeşitlerin
Geliştirilmesi” alt iş paketinde geliştirilen hibrit bir çeşittir. 28.05.2015 Tarihinde üretim izni
alınarak sektörün kullanımına sunulmuştur.
Adaptasyon yeteneği yüksektir.
Örtüaltı tek mahsul üretimine uygundur.
Yetiştirme sezonu boyunca verimi yüksektir.
En soğuk dönemlerde dahi meyve rengini açmaz.
Meyve tutumu sıcaklık dalgalanmalarından etkilenmez.
Meyve ucu hafif küttür.
Meyve kalitesi çok yüksektir.
Meyve eti sıkı ve yeşilimsidir.
Çanak yaprakları dikensizdir.
Meyve uzunluğu 22-24 cm’dir.
Meyve ağırlığı ortalama 230 gr’dır.
6
PROJELER
7
PROJE ADI: Beyaz Baş Lahanada (Brassica oleracea var. capitata subvar.
alba) Yerli F1 Hibrit Çeşitlerin Geliştirilmesi
İLETİŞİM:
HAYATİ KAR
[email protected]
PROJE ÖZETİ: Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsünde beyaz baş lahana Islahı çalışmaları
1998 yılında başlanmış olup çalışmalar halen devam etmektedir. Bu süre içerisinde beyaz
baş lahanada zengin bir gen havuzu oluşturulmuştur. Bu proje ile Türkiye’de ilk olarak yerli F1
hibrit beyaz baş lahana çeşitleri de geliştirilmiştir. Yapılaması planlanana bu projede ülkemizin
lahana gen kaynaklarını da değerlendirerek sebze üretimimizde önemli bir paya sahip olan
beyaz baş lahanada pazar değeri yüksek, sarmalık veya sanayiye yönelik polinasyon kontrol
yöntemlerinden olan sitoplazmik erkek kısırlığı siteminden (CMS) yaralanılarak nitelikli hat/
lar ile yerli F1 hibrit çeşitlerin geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
KARTOPU F1
ÖZELLİKLERİ
•90-100 günlük
•Baş şekli eliptik
•Baş ağırlığı 4-5 kg
•Sarmalık ve taze tüketime uygun
•Çok tatlı
•İç rengi kar beyazı, tadı gevrek
Kartopu Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsünde ‘Beyaz Baş Lahanada F1 Hibrit Islahı
çalışmaları 1998 yılından beri yürütülmektedir. Bu ıslah çalışması ile Türkiye beyaz baş lahana
gen havuzu oluşturulmuştur. Beyaz baş lahana gen havuzunda yerel beyaz baş lahanalar,
yurt dışı materyalleri, melez hibrit açılımları yer almaktadır. Hibrit ıslahında safhat ana ve
babalar kullanılmaktadır.
Safhatlar 7-8 generasyon kendilenmiş hatlardır. Lahanada kendilemeler tomurcuk
tozlamasıyla yapılmıştır. Geliştirilen Kartopu F1 çeşit adayı beyaz baş lahana gen havuzunda
bulunan ve yüksek oranda saflığı sağlanmış iki safhattın melezlemesiyle elde edilmiştir.
Kısaca Kartopu F1 hetorosisi ıslahı sonucunda geliştirilmiştir. Bu çeşidin geliştirilmesi uzun
yıllar almış, 10 yılı bulmuştur.
7
Geliştirilen ve üretim izni için başvurduğumuz Kartopu F1 standart çeşitlere göre üstün
özelliklere sahiptir. Özellikle yeksenaklık yani üniformite açısından dikkate çekmektedir. Bu
çeşitte standart çeşitlerde rastlanılan hetorojen yapı bulunmamaktadır. Baş şekli, yaprak
rengi, bitki yüksekliği gibi morfolojik Kartopuakterler açısından Kartopu F1 çeşidi yüksek
oranda üniformiteye sahiptir. Ticari Kontrol Hibrit çeşitleri ile kıyasladığımızda başlar çok sıkı
olmayıp, yaprakları kolay açılabilmektedir. Ticari Hibritlerin değerlendirme şekli genellikler
sanayilik ve turşuluktur. Kartopu F1’ sarmalık özelliği mükemmeldir. Bunun yanında tadının iyi
olması taze tüketime uygunluk arz etmekte ve salatalarda kullanılabilmektedir. Son yıllarda
tüketiciler yabancı hibrit çeşitleri baş şekli ve sıkılığının fazla olması nedeniyle sarmalık ve
yemeklik olarak tüketmekten kaçınmaktadır. Bu sebepten dolayı yerli çeşit denilen standar
çeşitlere ve köy çeşitlerine olan talep artmıştır. Yerli hibrit lahanamız olmaması nedeniyle
geliştirilen bu Kartopu f1 bu boşluğu dolduracağı kanaatindeyiz.
KUZEY YILDIZI F1
ÖZELLİKLERİ
•110-120 günlük
•Baş şekli eliptik
•Baş ağırlığı 3-4 kg
•Sarmalık turşuluk
•Arazide kalması süresi uzun
•Çatlamaya ve soğuğa dayanıklı
•Yerel Bafra lahanasının hibritidir
Geliştirilen ve üretim izni için başvurduğumuz Kuzey Yıldızı F1 standart çeşitlere göre üstün
özelliklere sahiptir. Özellikle yeksenaklık yani üniformite açısından dikkate çekmektedir. Bu
çeşitte standart çeşitlerde rastlanılan hetorojen yapı bulunmamaktadır. Baş şekli, yaprak
rengi, bitki yüksekliği gibi morfolojik karakterler açısından Kuzey Yıldızı F1 çeşidi yüksek
oranda üniformiteye sahiptir. Ticari Kontrol Hibrit çeşitleri ile kıyasladığımızda başlar
orta sıkılıkta olup, yaprakları kolay açılabilmektedir. Bu sebepten dolayı sarmalık özelliği
mükemmeldir. Ticari Hibritlerin değerlendirme şekli genellikler sanayilik ve turşuluktur.
Kuzey Yıldızı F1 çeşidi baş olgunlaştıktan sonra çok uzun süre arazide çatlamadan
kalabilmektedir. Bu durumda pazara istenilen dönemde ürün verme imkanı sağlamaktadır.
Son yıllarda tüketiciler yabancı hibrit çeşitleri baş şekli ve sıkılığının fazla olması nedeniyle
sarmalık ve yemeklik olarak tüketmekten kaçınmaktadır. Bundan dolayı yerli çeşit denilen
standart çeşitlere ve köy çeşitlerine olan talep artmıştır. Yerli hibrit lahanamız olmaması
nedeniyle geliştirilen Kuzey Yıldızı F1, Kar Topu F1’de olduğu gibi bu boşluğu dolduracağı
kanaatindeyiz.
DÜRME (Standart Çeşit)
ÖZELLİKLERİ
•Erkenci, 70-80 günlük
•Baş şekli yuvarlak ve sıkı
•Baş ağırlığı 1-2.5 kg
•Turşuluk, salamuralık, salatalık
•Arazide kalması süresi orta
PROJELER
8
PROJE ADI: Köy Biber Tipinde (Capsicum annuum L.) Erkek Kısırlığı
Sisteminde Yararlanarak Yerli F1 Hibrit Çeşitlerinin Geliştirilmesi
İLETİŞİM:
HAYATİ KAR
[email protected]
PROJE ÖZETİ:
Açık alanda tohum maliyetinin yüksekliğinden dolayı hibrit çeşit kullanımı kısıtlıdır. Kısırlıkla
geliştirilen ve maliyeti düşük olan F1 hibrit çeşitlerin üretime girmesiyle açık alanda hibrit
çeşit kullanımının yaygınlaşması söz konusudur. Karadeniz tarımsal araştırma enstitüsünde
biber ıslahı çalışmaları 2004 yılında kurumumuzun da yer aldığı, 5 araştırma enstitüsü, 6
üniversite ve 30 ‘u aşkın özel sektör tohum firmasının işbirliği ile yürütülen “Türkiye F1
Hibrit Sebze Çeşitlerinin Geliştirilmesi ve Tohumluk Üretiminde Kamu-Özel Sektör İşbirliği
Projesi” ile başlanmıştır. 2004–2009 yıllarında yürütülen çalışmalarla biberde zengin, geniş
bir gen havuzu oluşturulmuş ve başta bölgesel olmak üzere ülke bazında yerel biber tipleri
toplanarak morfolojik karakterizasyonu yapılmış ve koruma altına alınmıştır. Daha sonra
2010 yılında Tübitak 1007 destekli ‘Türkiye F1 Hibrit Sebze Çeşit ve Nitelikli Hat Geliştirilmesi’
projesi başlamıştır. Bu projede de kurumumuz Biberde Açıkta Yetiştiriciliğe Uygun Nitelikli
Hat ve F1 Hibrit Çeşitlerin Geliştirilmesi (Proje No: 109G098) Projesi” iş paketini yürütmüştür.
2004 yılından bugüne kadar yapılan biber ıslahı çalışmaları ile enstitümüzde geniş ve nitelikli
biber gen havuzu oluşturulmuş, aynı zamanda F1 hibrit çeşit adayları geliştirilmiş olup ıslah
çalışmaları tüm hızıyla devam etmektedir. Hazırlanan bu proje ile Biberde özellikle son
yıllarda tüketimi aratan köy biber tipinde kısırlık sistemi kullanılarak kaliteli verimli, hastalık
ve Zaralılara dayanıklı yerli F1 hibrit çeşitlerinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
8
Açık alanda tohum maliyetinin yüksekliğinden dolayı hibrit çeşit kullanımı kısıtlıdır. Kısırlıkla
geliştirilen ve maliyeti düşük olan bu çeşitlerin üretime girmesiyle açık alanda hibrit çeşit
kullanımı daha yaygınlaşması,
Biber tohum üretiminde ekonomikli sağlanarak tohum maliyetinin azaltılarak çiftçiye daha
ucuz F1 hibrit tohum arzı sağlanması
Yerli F1 hibrit biber tohumculuğunun gelişmesine katlı yapılması
PROJELER
9
PROJE ADI: Kuru Fasulyede Biotik ve Abiotik stres şartlarına toleranslı
çeşit geliştirilmesi
İLETİŞİM:
[email protected]
PROJE ÖZETİ:
İnsan beslenmesinde önemli bir yeri bulunan yemeklik Tane Baklagiller aminiasitlerce zengin
besin maddeleridir. Ülkemizde ekiliş ve üretim bakımından mercimek ve nohuttan sonra
3.sırada bulunan Kuru Fasulye, Türk halkının lezzetli tükettiği bir besin maddesidir. 1980’lı
yıllarda üretimin fazlasıyla karşılanabildiği ve hatta ihracat yaptığımız kuru fasulye üretimi son
yıllarda hızla azalma eğilimi göstermiştir. Fasulye üretimi tüketimi karşılayamazken, dışardan
ithalat miktarımız artmaya başlamıştır. Özellikle ekiliş alanlarının hızlı azalması sonucu talebin
karşılanması için ithalat zorunlu hale gelmiştir. Ülkemizde 2009 yılı verilerine göre 51 462
ton ithal kuru fasulye karşılığında 56 269 000 dolar yurt dışına ödeme yapılmış olmasına
rağmen ihracatta ise 3 500 ton karşılığında 4 000 000 dolar kazanç sağlanmıştır. Ekiliş
alanlarındaki azalmanın nedenlerine gelince yerel materyallerin hastalıklara dayanıklılığının
azalmış ve dejenere olmaya başlamış olması başlıca sebepler arasındadır. Hastalıkların
tohumla taşınması ve dayanıksız çeşitlerin kullanılması hem verimi düşürmüş hem de
sağlıksız ürünlerin tohumluk olarak kullanılması sonucu verimde azalmalar görülmüştür. Bir
diğer önemli etken ise kuru fasulye çeşidi yetişme döneminde sıcaklık stresine karşı çok
hassastır. Özellikle çiçeklenme döneminde 28 C°’nin üzerindeki sıcaklıklarda döllenme sorunu
ortaya çıkmaktadır (Akdağ, 2001). Bu durumda da bitki devamlı çiçek açmakta döllenme
olmamaktadır. Bu durum fasulyenin ekiliş alanlarını son yıllarda kısıtlamaktadır. Buna karşın
son yıllarda sıcaklıkların artması fasulye alanlarında ciddi kısıtlamalar yapmaktadır. Fakat iki
karakteri bir genotipte toplamak için son yıllarda gamet seleksiyon metodu kullanılmaya
başlanılmıştır. Fasulye bitkisinde melez çalışmalarında ana etkisi (maternal effect) vardır. Yani
100 tane ağırlığı 25 gram ve daha altında olan materyal ana ebeveyn olarak kullanıldığında
uyuşmazlık (incombality) görülmektedir. Bu ebeveyni baba olarak kullanmak zorunluluğu
vardır. Bu durumda dayanıklılık geninin aktarılmasında zorluklar ortaya çıkmakta ve istenilen
karakterleri geri melezleme ile aktarılması zorlaşmaktadır. Bu durumun aşılması için son
yıllarda gamet seleksiyon metodu geliştirilmiştir. İki tane karaktere dayanıklı materyal bir
ebeveynde toplanılarak adaptasyonu yüksek bir materyalle melezlenmesi ile üç ebeveyn
kullanılarak ıslah çalışmalarına başlanılmaktadır.
9
Yeni kuru fasulye genotiplerinin kuraklık, yüksek sıcaklık ve bakteriyel hastalıklara karşı
tepkilerinin belirleneceği ve ümitvar olan genotiplerden kısa dönemde tescilli tohumluk
geliştirme ve uzun dönemde de söz konusu stres koşullarına dayanıklı genotiplerin
devamlılığının sürdürülebilmesi amacıyla
yeni kombinasyonların geliştirilmesinin
planladığında bu çalışmanın amaçları ve hedefleri aşağıdaki şekilde özetlenebilirler.
PROJELER
10
PROJE ADI: Kurağa ve soğuğa toleranslı yeni nohut materyali geliştirme
İLETİŞİM:
Teknolojik Analiz Değerleri
Ortalama Pişme Süresi: 51-65 dakika
Su Alma Kapasitesi: 0.49-0.51 g/tane
Su Alma İndeksi: %0.92-1.00
Şişme İndeksi: %2.00-2.30
Şişme Kapasitesi (ml/tane): 0.44-0.52
9 mm’likElek Üstü Değerleri: %42.7-57.1
8 mm’likElek Üstü Değeri: %38.0-53.1
[email protected]
10
PROJE ÖZETİ: Ülkemizde nohut, genelde yazlık olarak yetiştirilmekte ve ortalama verim
100 kg/da dır. Ülkemiz nohut verimi, gelişmekte olan ülkelerin veriminden yüksek; ancak
gelişmiş ülkelerin verimlerinden düşüktür. Türkiye’de verimin düşüklüğünün nedeni, Normal
şartlarda ıslah edilip daha sonra yazlık olarak yetiştirimeye çalışılan nohut genotiplerinin
gelişme periyodunun sıcak ve kurak döneme denk gelmesidir. Yazlık ekim yerine erken
yaz ya da güzlük ekim ile nohut verimi önemli düzeyde arttığı birçok araştırıcı tarafından
bildirilmiştir. Güzlük ekimin yapılabilmesi, her şeyden önce kışa ve soğuğa dayanıklı
genotiplerin tanımlanması ile mümkündür. Ülkemizde tescil edilmiş nohut çeşitlerinin
tamamı yazlık ekime uygun çeşitler olup, kışlık ekime uygun değillerdir. Proje sonucunda
kışa ve soğuğa dayanıklı nohut çeşidi veya çeşitleri geliştirmek suretiyle, Orta Anadolu
ve geçit bölgelerinde kışlık nohut ekimi yapılarak nohudun verimliliğinde önemli artışlar
sağlanacaktır. Bunun yanında kurak şartlara dayanıklı genotipleriinin de geliştirilmesi verimi
önemli oranlarda arttıracaktır.
ZUHAL (C100-35M)
Yemeklik Nohut Çeşidi Teknolojik
İki yıllık Tarımsal Değerleri Ölçme Deneme sonucuna göre;
OrtalamaVerimi: 148.5kg/da olup, tüms tandart çeşitleri geçmiştir.
Tane Tipi: Koçbaşı
Büyüme Formu: Yarı dik gelişme tabiatlı
Tane rengi: Bej
İlk bakla yüksekliği: 16-22 cm
100 tane ağırlığı: 45.2-49.9, iri taneli
Değişen çevre şartlarına: Stabilite parametrelerine göre; 0.85 b değeri ve pozitif a değeri
(11.5) ile kötü çevre şartlarında verimi çok düşmemektedir. Sahil kuşağında kışlık olarak
ekilebilir.
Antraknoz Hastalığına: Orta Dayanıklı
SEZENBEY (C300-1M)
Yemeklik Nohut Çeşidi
İki yıllık Tarımsal Değerleri Ölçme Deneme sonucuna göre; OrtalamaVerimi:161.9kg/da olup,
tüm standart çeşitleri geçmiştir.
Tane Tipi: Koçbaşı
Büyüme Formu: Yarı dik gelişme tabiatlı
Tane rengi: Krem
İlk bakla yüksekliği: 18-22 cm
100 tane ağırlığı: 44.4-49.1 g, iri taneli
Değişen çevre şartlarına: Orta Uyumlu, Sahil kuşağında kışlık olarak ekilebilir.
Antraknoz Hastalığına: Orta Dayanıklı
SEZEN BEY
ZUHAL
PROJELER
11
PROJE ADI: Farklı Amaçlar İçin Kinova (Chenopodium quinoa Willd.)
Genetik Kaynaklarından Çeşit Geliştirilmesi
İLETİŞİM:
[email protected]
11
PROJE ÖZETİ: Kinova (Chenopodium quinoa Willd.), Güney Amerika And dağlarında
binlerce yıldır yetiştirilen tek yıllık, kurağa, dona, tuzluluğa ve asidik toprak şartlarına
dayanıklı ve farklı iklim bölgeleri ve marjinal alanlarda yüksek adaptasyon kabiliyetine sahip
bir kültür bitkisidir. Amaranthaceae familyasına ait çift çenekli bir C3 bitkisi olan kinova
danelerinde yüksek protein (% 13.8-21.9), yağ (4–9 %) ve karbonhidrat oranı (% 58.1-64.2)
na ek olarak zengin esansiyel amino asit ,vitamin ve mineral içeriği ve yüksek linoleate
ve linolenate yağ asitleri içeriği (lipid içeriğinin % 55–66’si) ile doğal anti oksidan (a- and
c-tocopherol vs.) içerikleri nedeniyle çok zengin bir gıda maddesi olarak kabul edilmektedir.
Kinova danesi gluten içermediği için çölyak hastaları için de tavsiye edilmektedir. Tohumları,
un, ekmek, çorba, kahvaltılık tahıl ve işlenmiş gıda imalatında kullanılmaktadır. Önerilen
proje ile Türkiye için tescilli Kinova çeşitlerinin üretilmesi yanında değişik iklim koşulları ve
sektörün farklı taleplerine cevap vermek üzere Kinova ıslah programları oluşturulabilecektir.
Kinova , Güney Ameraki kıtasında bulunan And dağlarında binlerce yıldır kültürü yapılan
bir kültür bitkisidir. Deniz seviyesinden 4000 m rakımlara kadar yetişen, kuraklığa, dona
ve tuzluluğa dayanıklı olan bitkinin daneleri yüksek besin değerine sahiptir. Yüksek protein
oranı yanında dengeli amino asit profili ile bir tahıl ürünü olarak kullanılmaktadır. Gluten
içermemesi dolayısyla Çölyak hastaları tarafından tüketilmektedir. Yurt dışından ithal edilen
ürünün lüks mağazalarda yüksek fiyatlara satıldığı görülmektedir. Birçok ülkede Kinova
üzerinde artan çalışmaların aksine yapılan literatür ve araştırma çalışmaları Türkiye’de henüz
kapsamlı ıslah çalışmasının bulunmadığını göstermektedir. Önerilen bu proje ile Güney
Amerika ülkelerinden toplanmış 300 genotiplik Kinova gen kaynaklarından yararlanılarak
Türkiye için Kinova ıslah programı başlatılarak ülkesel kullanım için çeşitlerin geliştirilmesi
amaçlanmaktadır.
Kinova (Chenopodium quinoa Willd.), Güney Amerika orijinli, tek yıllık, kurağa, dona, tuzluluğa
ve asidik toprak şartlarına dayanıklı ve yüksek adaptasyon kabiliyetine sahip bir kültür bitkisidir.
Danelerinde;
% 13.8-21.9 protein, 4–9 % yağ ve % 58.1-64.2 karbonhidrat bulunmaktadır.
Ek olarak zengin esansiyel amino asit ,vitamin ve mineral içeriği ve yüksek linoleate ve
linolenate yağ asitleri içeriği (lipid içeriğinin % 55–66’si) ile doğal anti oksidan (a- and
c-tocopherol vs.) içerikleri nedeniyle çok zengin bir gıda maddesi olarak kabul edilmektedir.
Gluten içermediği için çölyak hastaları için de tavsiye edilmektedir. Tohumları, un, ekmek,
çorba, kahvaltılık tahıl ve işlenmiş gıda imalatında kullanılmaktadır.
Nişasta ve saponin içeriği sanayide kullanılmaktadır.
Akdeniz Universitesi’nde yürütülen ön denemlerden olumlu sonuç alınmıştır.
Bu proje ile Güney Amerika ülkelerinden toplanmış 185 genotiplik Kinova populasyonundan
fenotipik (tarımsal özellikler , dane verimi ve kalitesi) ve genotipik veriler esas alınarak bunlar
arasından seçilecek üstün özellikli hatlardan Ülkemiz için yeni çeşitler geliştirilecektir.
Çalışmayla erkencilik, morfolojik özellikler, dane verimleri, ilave kalite özelikleri (mineral
içeriği, saponin içeriği, serbest amino asit profili ve B grubu vitaminleri) seçilen ikişer çeşit
adayı (yüksek ve düşük saponinli ) için üretim ve tescil başvurusu yapılacaktır.
Proje ile Türkiye için tescilli Kinova çeşitlerinin üretilmesi yanında değişik iklim koşulları ve
sektörün farklı taleplerine cevap vermek üzere Kinova ıslah programları oluşturulaması
ve özellikleri tanımlanmış hatlardan oluşan Kinova çekirdek gen kaynağı koleksiyonu
oluşturulacaktır.
PROJELER
12
PROJE ADI: Soğuk ve Dona Dayanıklı Kuru ve Taze Fasulye Islahı
PROJE İLE İLGİLİ GÖRSELLER:
İLETİŞİM:
[email protected]
12
PROJE ÖZETİ: Fasülye dünyada ve Türkiye’de başta gelen baklagil bitkilerinden birisidir.
İlkbaharda fide döneminde ve sonbaharda generative döneme rastlayan soğuk (10 oC
altındaki sıcaklıklar) ve don stresi (0 oC altındaki sıcaklıklar) bitkininin üretimini sınırlayan
en önemli stres faktörü olarak kabul edilmektedir.
Gen kaynaklarından yararlanarak geliştirilecek soğuğa toleranslı çeşitler güvenli üretimin
sağlanması için en önemli strateji olarak ortaya çıkmaktadır.
TUBİTAK (COST) destekli 1 yıldır yürütülen proje kapsamında yüksek rakımlardan toplanan
ve yurt dıışından toplanan 802 gentiplik gen kaynakları hücre ve bitki seviyesinde fide ve
çiçeklenme devresinde iklim odalarında 5 oC’de soğuk şartlarda test edilmiştir. Dayanıklı
bulunan genotipler önce -3 0C de fide döneminde daha sonra +5 0C de ve -3 0C de
generatif dönemde teste tabii tutulmuştur. Dayanıklı olduğu tespit edilen taze ve kuru
fasulye genotipleri erken ilkbahar ve geç sonbahar tarla şartlarında test edilecektir.
Yürütülen testler sonucu soğuk ve dona dayanıklı 50 genotip belirlenmiştir. Tarla
denemelerinde hücre membrane stabilitesi, yaprak klorofil miktarı ölçümleri, fenolojik ve
morfolojik gözlemler, bakla ve tohum verimlerine göre toleranslı gentipler üretim izni ve
tescil için belirlenecektir.
PROJELER
13
PROJE ADI: BATEM TATLI Şeker Mısır Çeşidi
PROJE İLE İLGİLİ GÖRSELLER:
İLETİŞİM:
Dr. ŞEKİP ERDAL
[email protected]
13
PROJE ÖZETİ: Sweet corn production is getting increasing in Turkey and there is need
to develop new hybrids which are suitable for local markets. To meet grower demands
studies have been going on at Bati Akdeniz Agriculture Research Institute (BATEM) since
2000. BATEM TATLI is a standart sweet corn (su) type and is a first local hybrid of Turkey
developed and released by BATEM in 2013 . The hybrid developed from Mediterranean
Region Maize Breeding Project that is supported by the General Directorate of Agricultural
Research and Policy of Turkey.
Pedigree breeding procedures applied to develop BATEM TATLI. Mean fresh ear yield of
the variety was 15.2 t ha-1 and dry ear yield was 5,9 t ha-1 . Crude protein was 10,7 %, oil
6,7 %, Starch 53,3 % and total sugar in mature seeds was 4,8 %. When the two years data
analysed for stability parameters it was shown that the variety’s yield performance was in
the middle for both bad and good environmental conditions. In the present study, breeding
and performance of the hybrid was discussed.
Different sources of sweet corn germplasm were collected arround the world and the
country to form initial breeding material. Hybrid maize breeding procedures (pedigree)
was applied to develop new varieties. Inbreds which were developed in the sweet corn
variety program were evaluated for their combining ability by topcrossing method in 2005.
Inbred that have good combining ability were selected and used in the crossing studies.
Many candidate sweet corn hybrids were evaluated in Antalya, Konya and Sakarya provinces
of Turkey between 2006 and 2010. Finally, BATEM TATLI promising hybrid was selected
for releasing in 2011. The hybrid was evaluated two years in different sites of Turkey by The
Variety Registration and seed Certfication Office and registrated in 2013.
PROJELER
14
PROJE ADI: Buğday da Görülen Bazı Fungal Hastalıklara Karsı Genetik
İLETİŞİM:
Dr. KADİR AKAN
[email protected]
14
PROJE ÖZETİ: Buğday da görülen bazı fungal hastalıklara karsı genetik dayanıklılığın
kullanılarak hastalıkların sürdürülebilir bir şekilde kontrol edilmesi, dayanıklı germplasm
geliştirilmesi ve geliştirilmiş germplasmdan çeşit geliştirilmesi veya dayanıklı genitör olarak
yararlanılması
PROJENİN ÖZELLİKLERİ: Hedef Çalışmalar
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Sörvey çalışmaları
Fide evresi (sera) hastalıklara reaksiyon test çalışmaları
Yapay epidemi altında ergin evresi (tarla) hastalıklara reaksiyon test çalışmaları
Doğal epidemi altında ergin evresi (tarla) hastalıklara reaksiyon test çalışmaları
Virulens izleme çalışmaları (sera çalışmaları)
Doğal epidemi altında virulens izleme çalışmaları (tarla çalışmaları)
Dayanıklılık kaynaklarının geliştirilmesi
Dayanıklı kaynaklarının ıslah programlarında kullanılması
Proje bitiminde farklı kurum ve kuruluşlarca desteklenen benzer projelere projenin
entegre edilerek projenin sürdürülebilirliğinin devam ettirilmesi
Eğitim ve bilgi alış-verişi
Hedef Hastalıklar
•
Sarı pas
•
Kahverengi Pas
•
Kara Pas
•Septoria
•Külleme
•Sürme
TARM Hastalık ve Zararlılara Dayanıklılık Bölümünce oluşturan Dayanıklılık Kaynakları
2014 yılı çalışmalarına örnek.
Sera Reaksiyon Testi
Tarla Reaksiyon Testleri
PROJELER
15
PROJE ADI: Arpa da Görülen Bazı Fungal Hastalıklara Karsı Genetik
İLETİŞİM:
Dr. KADİR AKAN
15
[email protected]
PROJE ÖZETİ: Arpa da Görülen Bazı Fungal Hastalıklara Karsı Genetik Dayanıklılığın Kullanılması
Hedef Hastalıklar
•
•
•
•
•
•
Arpa Yaprak Lekesi
Arpa Çizgili Yaprak Lekesi
Arpa Ağ Benek Hastalığı
Ağ Formu
Arpa Ağ Benek Hastalığı
Nokta Formu
Sörvey Çalışmaları
Hedef Çalışmalar
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Eğitim ve bilgi alış-verişi
AÇLY Sera Reaksiyon Testi
AÇLY Sera Reaksiyon Testleri
Tarla Testleri
PROJELER
16
PROJE ADI: Nohutta Antraknoz (Ascochyta rabiei) hastalığına Karsı
Genetik Dayanıklılığın Kullanılması
İLETİŞİM:
Dr. KADİR AKAN
16
[email protected]
Hedef Hastalıklar
Hedef Çalışmalar
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10. Eğitim ve bilgi alış-verişi
Nohut Çeşitlerinin Antraknoz Hastalığına Reaksiyonları
PROJELER
17
PROJE ADI: Genome Engineering using TALENs, Cas9/CRISPRs and
Terminator-less Transgene Constructs
İLETİŞİM:
Asst. Prof. Dr. M. Aydın Akbudak
Akdeniz Üniversitesi
[email protected]
17
PROJE ÖZETİ: Transgene-mediated gene silencing is an important biotechnological and
research tool. There are several RNAi-mediated techniques available for silencing genes in
plants. The basis of all these techniques is to generate double stranded RNA precursors in the
cell, which are recognized by the cellular surveillance system, and marked for degradation
by the dicer family RNases into siRNAs. Improperly terminated, unpolyadenylated RNA are
precursors of double stranded RNA, and therefore can serve as silencing triggers in plants.
Such transcripts can easily be synthesized from transgene constructs lacking transcriptionterminator signals (terminator-less constructs).
The present study determined the silencing efficiency of terminator-less constructs on six
different genes in Arabidopsis: Phytochrome A (PHYA), Brassinosteroid Insensitive 1 (BRI1),
Variegated 2 (VAR2), Constans (CO), Apetala 1 (AP1) and Transparent Testa Glabra 1 (TTG1).
Expression of terminator-less gene fragments of PHYA, BRI1, CO, AP1, and VAR2 resulted
in a ~90% decline in the steady state level of the respective transcript in transgenic lines
compared to the wild-type. This suppression was accompanied by phenotypic aberrations
in selected transgenic lines. Thus, targeted gene suppression in plants can be initiated
by the expression of a simple construct design consisting of a gene fragment lacking
transcription terminator signals.
Transgene constructs
Four constructs, which carried 100 – 400 bp fragments from PHYA exon 1 (Fig. 1a), were
designed to determine the minimum transgene fragment length required for conferring
gene silencing on PHYA gene. These constructs utilized the binary vector pPZP211 backbone
(Hadjukiewicz et al. 1994). For the remaining constructs, pPZP200 backbone was used
(Hadjukiewicz et al. 1994). Except SJN02 and SJN04, which consisted of a hygromycin
resistance gene cassette (35S::HPT::nos3′), a neomycin phosphotransferase gene cassette
(35S::NPT::nos3′) was used in all transgene vectors for the purpose of selection (Fig. 1b).
SJN02 and SJN04 are described by Nicholson and Srivastava (2009), and shown in Fig.
1c. Each terminator-less construct consisted of a fragment of gene coding region driven
by 35S promoter. The gene fragment lengths were 714 bp for AP1, 684 bp for BRI1, 615
bp for VAR2, 529 bp of CO gene, and 414 bp for TTG1. Each of the transgene constructs
lacked the transcription terminator sequence (Fig. 1b). These constructs were transferred
into Agrobacterium tumefaciens GV3101 and used for transformation of Arabidopsis by the
floral-dip method (Clough and Bent 1998).
The present study showed that Arabidopsis genes can be down-regulated or suppressed
by the expression of a homologous terminator-less transgene construct. Except for one
gene, TTG, a number of Arabidopsis genes (PHYA, BRI1, VAR2, AP1 and CO) could be
suppressed by this approach. To initiate the RNAi process, constructs were designed in such
a way that they contained a truncated cDNA fragment of their corresponding genes but
lacked a transcription termination sequence. Previous research showed unpolyadenylated
transcripts caused post-transcriptional gene silencing of GUS transgene (Luo and Chen
2007) or endogenous PHYA and PHYB genes (Nicholson and Srivastava 2009). However,
long transgene fragments (>2 kb) of each gene were used in these studies. Further, PHYA
and PHYB were the only endogenous genes to have been silenced using terminator-less
transgene constructs. In the present study, we determined that a minimum of 400 bp
fragment size is needed to induce efficient silencing, and tested the efficiency of terminatorless constructs on 5 additional genes encoding a diverse group of proteins. Using 0.4
– 0.7 kb gene fragments of PHYA, BRI1, VAR2, AP1, and CO, efficient gene suppression,
which is defined as ≥50% reduction in transcript level as compared to WT, was induced
in transgenic lines. Two of these genes, PHYA and VAR2, could be suppressed to ≥90%.
Accordingly, mutant phenotypes associated with these genes were observed. Phenotypic
manifestation of gene suppression was also observed in BRI1, which was suppressed to
≤70%. Suppression of AP1 and CO, however, did not confer phenotypic alteration. Therefore,
gene suppression by terminator-less transgenes would be useful for applications where
gene down-regulation rather than gene knock-out is desirable.
PROJELER
18
PROJE ADI: Tohum taslağı, nusellus ve embriyo kesesi gelişiminin kiraz
meyve tutumu ve tohum kalitesi üzerine etkileri
İLETİŞİM:
Dr. HASAN CUMHUR SARISU
Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Eğirdir Isparta
[email protected]
18
PROJE ÖZETİ: Kiraz, üretimi yapılan pek çok meyve türünün aksine, Türkiye’nin ihracat
şansı yakaladığı önemli türlerden birisidir. 420 bin ton üretimin, 65 bin tonluk kısmı ihraç
edilebilmektedir (FAO, 2010). Ancak verim ve kalitede yaşanan dalgalanmalar, kiraz ticaretini
olumsuz etkilemektedir. Kirazda verimlilik, çiçek tomurcuğu oluşumu, çiçeklenme, tozlanma
ve döllenme sürecinin etkili bir şekilde işlemesi ile ilişkilidir. Bu süreçte, çevresel faktörlerin
yanında genetik ve biyolojik faktörler etkilidir. Çiçek taslaklarının oluşumundan meyve
tutumuna kadar geçen süreçte birçok biyolojik, fizyolojik aktivite gerçekleşir. 0900 Ziraat
çeşidinde döllenme sürecini olumsuz etkilediği düşünülen tohum taslağı deformasyonları
rapor edilmiştir (Sarısu, 2012; Mert ve Soylu, 2007). Verim düzensizliği probleminin
çözümüne yönelik çalışmalar planlanabilmesi için sürecin sorunsuz işleyip işlemediğinin
anlaşılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Islah çalışmalarında, özellikle 0900 Ziraat çeşidinin ana
olarak kullanıldığı kombinasyonlarda, kaliteli tohum elde edilememesi önemli bir problemdir.
Bu problem, hali hazırda yürütülmekte olan ıslah çalışmalarında, belirlenen hedeflere
ulaşılmasını engellemektedir. Örneğin; MARİM tarafından yürütülmekte olan “Yeni Kiraz
Çeşitlerinin Islahı” isimli TAGEM projesi kapsamında düzenli olarak her yıl 250 bin civarında
kontrollü tozlama yapılmasına rağmen, 2009’dan bu yana elde edilen melez fert sayısı
1.200 ile sınırlı kalmış, hedeflenen 10 bin fert sayısına ulaşılamamıştır. Problemin 0900 Ziraat
çeşidinin biyolojik özelliklerinin yanı sıra tozlayıcı çeşit ile de ilişkili olduğu düşünülmektedir.
Çalışmanın birinci iş paketinde, çeşitlerin tohum taslağı, nusellus ve embriyo kesesi gelişimleri
arasındaki biyolojik farklılıklar incelenecektir. Böylece çeşitler arasındaki farklılıklar gözlenip,
gelişimin hangi aşamada sekteye uğradığı belirlenmeye çalışılacaktır. 0900 Ziraat çeşidinde
tespit edilen tohum taslağı deformasyon ve dejenerasyonlarının, diğer kiraz çeşitlerinde
gerçekleşip gerçekleşmediği belirlenecektir. Elde edilecek bulgularla, problemin çözümüne
yönelik ileri araştırmalar planlanabileceği öngörülmektedir. Çalışmanın ikinci iş paketinde,
0900 Ziraat çeşidinin ana ebeveyn olarak kullanıldığı kombinasyonlar oluşturularak,
kontrollü tozlama çalışmaları yapılacaktır. Bu çiçeklerin, birinci iş paketine benzer
şekilde, tohum taslağı, nusellus, embriyo kesesi gelişimleri incelenerek, meyve tutumu ile
ilişkilendirilecektir. Böylelikle, tohum kalitesinin iyileştirilerek ıslah çalışmalarında belirlenen
hedeflere ulaşılması için kaynak veri oluşturulacaktır. Ayrıca bu iş paketinde tozlayıcı olarak
seçilen çeşitler içerisinde, ticari kiraz yetiştiriciliğinde kullanılabilecek kaliteli çeşitler de
bulunmaktadır. Bu kaliteli çeşitlerin kiraz tarımına tozlayıcı çeşit olarak kazandırılması, çiftçi
gelirlerini artırmaya katkı sağlayacaktır. Bu çalışmanın amacı, 0900 Ziraat ve bazı ticari kiraz
çeşitlerinin tohum taslağı deformasyon ve dejenerasyonlarının incelenmesi, karşılaştırılması
ve meyve tutumuyla ilişkilendirilmesi aşamalarında elde edilecek bulgular ışığında, kiraz
üretiminde yaşanan verim dalgalanmalarının önlenmesi ile ilgili çalışmalara veri sağlamak
ve yürütülmekte olan ıslah çalışmalarına ivme kazandırmaktır.
TKirazda verimlilik, çiçek tomurcuğu oluşumu, çiçeklenme, tozlanma ve döllenme sürecinin
etkili bir şekilde işlemesi ile ilişkilidir. Türkiye kiraz ihracatına konu olan en önemli çeşidin
0900 Ziraat olması nedeniyle bu çeşidin çiçeklenme döneminin meyve tutumu ile
ilişkilendirilerek incelenmesi ve diğer verimli çeşitlerle arasındaki temel farklılıkların ortaya
koyulması, verim düzensizliği sorunun çözüme yönelik veriler sağlayacaktır. Özellikle 0900
Ziraat çeşidi gibi kendi ile uyuşmaz çeşitlerin çiçek biyolojilerinin karşılaştırılması ve sürecin
takip edilmesi, ileride yapılacak çalışmalara kaynak oluşturacaktır. Tohum taslağı gelişiminin
kıyaslanmasında kullanılacak histolojik kesitlerde, ölçeklendirme ve ölçüm yöntemi, genel
olarak uluslararası ve ulusal literatürde metot olarak kullanılmamaktadır. Bu metot ile
elde edilen veriler, meyve tutumları ile istatistiksel olarak ilişkilendirilerek yorumlanacak
ve laboratuarda elde edilecek verilerin pratikte yorumlanmasına katkı sağlanacaktır.
Yeni çeşit geliştirmek amaçlı ıslah çalışmalarında en büyük problem, kaliteli tohum elde
edilememesidir. Bu durum, melezleme çalışmalarında melez bitki sayısının az olmasına ve
hedef populasyonun elde edilmesi sürecinin uzamasına neden olmaktadır. Yürütülmekte
olan ıslah çalışmalarında; 4 yıllık gözlemler neticesinde, özellikle 0900 Ziraat çeşidinin ana
olarak kullanıldığı kombinasyonlarda, farklı baba ebeveynlerden, farklı kalitelerde tohumların
elde edildiği gözlenmiştir. Projenin ikinci iş paketinde “bu farklılıklar, biyolojik olarak ne
anlam ifade ediyor” ve “ileride belirlenecek kombinasyonlarda nelere dikkat edilmelidir”
sorularına cevap aranacaktır. Ayrıca denemede yer alan kaliteli çeşitlerin, ticari bahçelerde
kullanılabilirliği, yetiştiricilikte avantaj sağlayacaktır.
PROJELER
19
PROJE ADI: RİSK: Küresel Isınma, Elmada Çiçeklenme Dönemlerinde
Kaymalar ve Soğuk Zararı ÇÖZÜM: Geç Uyanan ve Çiçeklenen Elma Islahı
İLETİŞİM:
TURGAY SEYMEN
Eğirdir Meyvecilik Araştırma Enstitüsü
[email protected]
19
PROJE ÖZETİ: Elma, ilkbahar donlarından en az zarar gören meyve türlerinden biridir.
Ancak riskli iç ve geçit bölgelerinde son 10 yılda 6 kez soğuk zararı görülmüş ve en hassas
dönemlerinde (tomurcuk patlama ve çiçeklenme) meyve ağaçları zarar görmüştür. Elma
üretiminde Dünya’da 3. sırada ve kendimize yeter durumdayız. Ancak soğuk zararı olan
yıllarda toplam üretimde %20’lere varan ürün düşüşleri görülmektedir. Yeni büyük elma
bahçelerinin, soğuk riski yüksek fakat arazinin ucuz ve yeterli miktarlarda olduğu iç
bölgelerdeki ovalarda (Karaman, Niğde vb.) tesis edilmesi, iklim modellemelerinde 100 yıl
içinde elmada çiçeklenme döneminde 12 gün öne kayma eğiliminin görüleceğinin tahmin
edilmesi önümüzdeki yıllarda ürün dalgalanmalarının devam edeceğini göstermektedir.
Mevcut çeşitlerde Mart 2014 ve Nisan 2015 yıllarında olduğu gibi alınan tüm tedbirlere
rağmen (rüzgar pervaneleri, yağmurlama sulama vb.) soğuk zararı meydana gelmiştir.
Üretimde kullanılan standart çeşitlerde çiçeklenme dönemi Isparta ilinde Nisan ayının son
haftasında gerçekleşmektedir. Aynı bölgede tam çiçeklenme dönemi yerli elmalarımızdan
Demir tiplerinde Mayıs’ın İlk haftasında, bazı tiplerde (Tip 4, Tip 31) Mayıs’ın ikinci haftasında
gerçekleşmektedir. Kurumumuzda çok farklı özellikler taşıyan ve melezlemelerde ebeveyn
olarak kullanılabilecek genetik materyal mevcuttur. Geç çiçeklenen kaliteli elma çeşitlerinin
ıslah edilmesi ülkesel çeşitlerimizin artması yanında riskli bölgelerde ekstrem yıllarda
meydana gelen büyük maddi kayıpların önlenmesinde yararlı olacaktır. 2014 yılında
elmada ürün düşüşü 678.000 ton ve parasal kaybımız 610.200.000 TL dir. 2015 yılında
da benzer rekolte düşüşü beklenmektedir. Bu amaçla geç çiçeklenen yerli elma tipleri ile
yine geç çiçeklenen kaliteli standart çeşitlerin kullanıldığı ıslah çalışmaları büyük önem arz
etmektedir. Dünya’da ıslah çalışmaları abiyotik (su, sıcaklık, ışık, toprak ve diğer) ve biyotik
stres koşullarına dayanım konusunda devam etmektedir. Fiyat/ürün dalgalanmalarını
önlemek, riskli bölgeler için ülkemiz ekolojisine uygun, geç uyanan ve çiçeklenen kaliteli
elma çeşitlerinin ıslahı ülkesel önem arz etmektedir.
Ülkemizde elmada geç çiçeklenme amacını taşıyan bir ıslah programı bulunmamaktadır.
Dünyada ıslah programları hastalık ve zararlılara dayanım, kalite, verim yanında artık
stres ve fizyolojik faktörlere doğru kaymaktadır. İklim değişikliklerinden diğer meyve
türlerine göre geç uyanarak soğuktan en az etkilenen elma bile payını almaktadır. Üretim
miktarının çok yüksek olması sebebi ile oluşacak kayıpların parasal değeri de yüksek
olacaktır. Melezlemelerde kullanabileceğimiz fenolojisi geç yerli ve yabancı genetik kaynak
materyalleri kurumumuzda mevcuttur ve ülkesel elma ve armutta 4 farklı çeşit ve anaç
ıslah projesi yürütülmektedir. Ülke şartlarımıza uygun materyal ıslahı bu sebeple önem arz
etmektedir.
ÖDÜLLER
ÖDÜLLER
Bitki Islahı Proje Pazarında Ödüller Sahipleri ile buluştu.
1.lik Ödülü: Ahmet ŞAHİN, Niğde Üniversitesi
Moleküler Islah Yöntemiyle Yüksek Miktarda Demir İçeren ve Verimi Arttırılmış
Patates Hatlarının Geliştirilmesi
2.lik Ödülü: Turgay SEYMEN, Eğirdir Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
RİSK: Küresel Isınma , Elmada Çiçeklenme Dönemlerinde Kaymalar ve Soğuk
Zararı ÇÖZÜM: Geç Uyanan ve Çiçeklenen Elma Islahı
3.lik Ödülü: Hüseyin ÖZÇELİK, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Samsun
Kuru Fasulyede Biotik ve Abiotik stres şartlarına toleranslı çeşit geliştirilmesi
Popüler Ödül: Hasan Cumhur SARISU, Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Eğirdir Isparta
Tohum taslağı, nusellus ve embriyo kesesi gelişiminin kiraz meyve tutumu ve
tohum kalitesi üzerine etkileri
TEŞEKKÜRLER
TEŞEKKÜRLER!
3 Kasım 2015’de Akdeniz Üniversitesi AKİŞMER TTM tarafından
düzenlenen Bitki Islahı Proje Pazarına “Ödül Sponsoru” olarak
destek veren ADALYA TEKNOLOJİ’ye katkıları için
teşekkür ederiz.
3 Kasım 2015’de Akdeniz Üniversitesi AKİŞMER TTM tarafından
düzenlenen Bitki Islahı Proje Pazarına organizasyonel destek
veren Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi ve Fen Fakültesine
katkıları için teşekkür ederiz.
İLETİŞİM
AKİŞMER TEKNOLOJİ TRANSFER MERKEZİ
Adres: AKİŞMER Teknoloji Transfer Merkezi
Akdeniz Üniversitesi Kampüsü Enstitüler Binası, A Blok, Kat:4
Dumlupınar Bulvarı, 07058 Konyaaltı, Antalya
Tel :+ 90 242 227 78 62 | + 90 242 227 63 80
Fax: + 90 242 310 22 81
E-posta: [email protected]

Bitki Islahı Proje Pazarı Projeler Kitapçığı

Transkript

Benzer belgeler

Fumaria officinalis L. Diğer isimleri: Türkçe: Hakiki şahtere, Tıbbi

Katalog - agacsakal

erozyon el foyu2

EZRA F1 - MULTİ TOHUM

İndirmek İçin Tıklayınız

İndir - Kandilli Rasathanesi

Süs Bitkileri 2. Ders 2015

Sus Bitkileri.2.Ders