doğal gazın özellikleri - Ece Yapı İnşaat Ankara

doğal gazın özellikleri - Ece Yapı İnşaat Ankara

DOĞALGAZ NEDİR ?
Organik teoriye göre, diğer fosil yakacaklar gibi doğal gaz da milyonlarca yõl önce yaşamõş bitki
ve hayvan artõklarõndan oluşmuştur. Yeryüzü kabuklarõ arasõna gömülen bu artõklar, basõnç ve
sõcaklõk etkisiyle, kimyasal değişikliklere uğrayarak doğal gazõ meydana getirmiştir. Genelde
doğal gaza sõra dağ yamaçlarõnda, petrol yataklarõ ile birlikte veya serbest olarak
rastlanõlmaktadõr. Dünyadaki bilinen doğal gaz rezervi 100 trilyon m³ mertebesindedir. En büyük
rezerv %43 ile eski Sovyetler Birliği topraklarõnda bulunmaktadõr. Türkiye Rusya'dan 1997 yõlõnda
8 milyar m³ doğal gaz ithal etmiştir. Cezayir'den ise sõvõlaştõrõlmõş halde 2 milyar m³ gaz ithal
edilmiştir.
Türkiye'nin mevcut halde gaz ithal kapasitesi 10 milyar m³ ile sõnõrlõdõr. ancak bunun çok
üzerinde gaz talebi bulunmaktadõr. Bu talebin karşõlanabilmesi için kaynak çeşitlendirilme ve
artõrõlma imkanlarõ araştõrõlmaktadõr.Rusya'dan Karadeniz altõndan boru hattõ ile gazõn Türkiye'ye
getirilmesi,
İran'dan
doğal
gaz
getirilmesi
anlaşmalarõ
imzalanmõştõr.Orta
Asya
Türk
Cumhuriyetlerinden ve Avrupa'dan gaz getirilme projeleri gündemdedir. Bugünkü şartlarda 2000
yõlõna kadar sõnõrlandõrõlmõş görülen yõllõk doğal gaz tüketiminin 2.4 milyar m³'ü konutlarda, 2.2
milyar m³'ü sanayide 5.3 milyar m³'ü enerji üretiminde ve 0.78 milyar m³'ü gübre sanayiinde
tüketilmektedir.
Türkiye'de doğal gaz verilen beş şehir ve bunlara 1997 yõlõ için tahsis edilen gaz miktarlarõ
şöyledir ; İstanbul 1800 milyon m³, Ankara 600 milyon m³, Bursa 230 milyon m³, Eskişehir 70
milyon m³ ve İzmit 54 milyon m³. Ancak özellikle Eskişehir ve İzmit'te tüketim tahsis edilen
miktarõn çok altõndadõr.
DOĞAL GAZIN ÖZELLİKLERİ
Doğal gaz esas olarak metan (CH4) ve daha az oranda etan (C4H10) ve propan (C3H8) gibi
hidrokarbonlardan meydana gelir. Ayrõca bileşiminde azot (N2), karbondioksit (CO2),
hidrojensülfür (H2S) ile Helyum (He) gazlarõ da bulunabilir. Ancak H2S zararlõ bir bileşen
olduğundan, doğal gaz üretim noktasõnda bu bileşenden temizlenerek boru hattõna pompalanõr.
Doğal gaz renksiz ve kokusuz bir gazdõr. Doğal gazõn evsel kullanõm ve merkezi õsõtma olmak
üzere konutlarda iki farklõ kullanõm alanõ vardõr. Bu farklõ alanlardaki alternatif yakõtlar da
farklõdõr. Evsel kullanõmda alternatifler hava gazõ, LPG; õsõtmada ise kömür ve fuel oildir. Doğal
gaz zehirsizdir: Doğal gazõn en önemli özelliklerinden birisi zehirsiz olmasõdõr. Doğal gazõn
solunmasõ halinde zehirleyici ve öldürücü etkisi yoktur.
Ancak ortamda çok fazla birikmişse teneffüs edilecek oksijen azaldõğõndan dolayõ boğulma
tehlikesi vardõr. Bu yüzden şehre dağõtmadan önce gaza tarafõndan koku verilmektedir.Böylece
ortamda gazõn varlõğõnõ hissetmek mümkün olmaktadõr. Doğal gazõn patlama özelliği: Doğal gazõn
en önemli tehlikesi diğer gaz yakõtlarda da olduğu gibi belirli oranlarda hava ile karõşmasõ
halinde patlayõcõ olmasõdõr. Bu nedenle gaz sõzõntõlarõnõn olmamasõ, olacak kaçaklarõn hemen
belirlenmesi ve gaz sõzabilecek yerlerin iyi havalandõrõlmõş olmasõ emniyet açõsõndan çok
önemlidir. Doğal gaz havadan hafiftir: Doğal gazõn diğer önemli bir özelliği havadan hafif
olmasõdõr. Dolayõsõ ile hava içinde yükselme eğilimindedir. Gaz kaçaklarõ hava ile karõşmadan
önce yükseklerde toplanõr. Bu yüzden havalandõrma bacalarõndan kolaylõkla dõşarõ atõlabilirler.
Doğal gaz kuru bir gazdõr: Bu özelliği dolayõsõyla dişli bağlantõlarda kurumayan sõzdõrmazlõk
malzemeleri kullanõlmalõdõr. Doğal gazõn õsõl değeri: Doğal gazõn õsõl değeri hava gazõna göre
daha fazla, tüp gaza göre daha düşüktür. Bu sebeple hava gazõndan doğal gaza dönüşen
ocaklarda yemekler daha çabuk pişebilecektir. Doğal gaz çevreyi kirletmeyen yakõttõr: Çevreyi
kirleten üç ana faktör doğal gaz dumanõ içerisinde bulunmamaktadõr. Bunlardan birincisi kükürt
oksitlerdir.Bu madde duman gazõndaki ve havadaki nemle, sülfrik aside dönüşür. Böylece hem
kazan borularõnõ, hem de asit yağmurlarõ ile çevreyi aşõndõrõr ve tahrip eder. Ayrõca solunmasõ
halinde insanlar için zehirleyici etkisi vardõr. İkincisi is ve uçan kül parçacõklarõdõr. Özellikle
kömür yakõlmasõ halinde çevreye yayõlan bu katõ parçacõklar temizlik ve insan sağlõğõ açõsõndan
son derece zararlõdõr.Ayrõca kazan yüzeylerini kaplayarak verimi ve õsõl kapasiteyi düşürürler.
Üçüncü faktör ise yanmamõş gazlardõr.Bunlar içinde özellikle karbonmonoksit belirli dozlara
ulaştõğõnda öldürücü etkisi olan son derece zararlõ bir maddedir. Her üç zararlõ da doğal gaz
yanma ürünlerinde bulunmamaktadõr. Yanma ürünleri içinde bulunan ve çevreye zarar veren bir
başka bileşen de Azotoksitlerdir Nox. Azotoksitler fiziksel rahatsõzlõklara, gözlerde yanmaya ve
yüksek dozda bulunduğunda boğulma hissine neden olur. Yanma ürünleri içinde NOx oluşumunun
ana nedenlerinden biri yanma sõcaklõğõnõn yüksek olmasõdõr.Doğal gaz ocak sõcaklõklarõ yüksek
olup, NOx emisyonu da, eğer önlem alõnmazsa, diğer yakõtlara göre daha az olmakla birlikte
yine de önemli mertebededir.Bu yüzden örneğin atmosferik yakõcõlõ doğal gaz kazanlarõnda NOx
emisyonunu düşürmek için yanma odasõna alev soğutma çubuklarõ yerleştirilmiştir. Doğal gaz
temiz bir yakõttõr: Doğal gazõn temiz bir yakõt olmasõ kazan bakõm ve işletmesi açõsõndan önemli
bir avantaj sağlar. Fuel oil veya kömür yakõlmasõ halinde kalorifer kazanõ õsõtma yüzeyleri
üzerinde biriken kül ve kurum tabakasõ hem yüzeyleri aşõndõrõr hem de õsõ geçişini engelleyerek
kazan verimini düşürür. Bu yüzden kazan borularõ haftada en az bir kere temizlenmek
zorundadõr. Halbuki doğal gaz kullanõmõnda böyle bir sorun yoktur. Doğal gazõn yakõlmasõ için
ön hazõrlama ve depolama gerekmez: Doğal gaz kullanõlmasõ halinde yakõt hazõrlama ve kül
atma işlemlerine gerek kalmaz.
Hem fuel oil, hem de kömür depolanmak zorundadõr. Bu nedenle kazan dairelerinde yakõt tankõ
veya kömürlük hacimleri oluşturulmaktadõr. Halbuki doğal gazda buna gerek yoktur. Yakõt
doğrudan şebekeden kazana boru ile bağlanmaktadõr. Özellikle yakõt depolama zorunluluğu
dolayõsõ ile katõ ve sõvõ yakõtlarda kazan dairesi bodruma yapõldõğõ halde, doğal gaz için kazan
daireleri çatõ katõnda oluşturulabilir. Böylece değerli inşaat alanlarõndan önemli ölçüde tasarruf
yapõlabilir. Yakõlmadan önce fuel oil õsõtõlmak, filtrelenmek ve basõnçlandõrõlmak zorundadõr.
Kömür ise kõrõlmak, taşõnmak ve kurutulmak gibi işlemlere gerek gösterir. Ayrõca mekanik olarak
ocağa beslenmesi istendiğinde pahalõ sistemler gerekir. Halbuki doğal gazda böyle bir ön
hazõrlamaya gerek yoktur.
Otomatik kontrola uygundur: Doğal gaz yakõcõlarõ tamamen otomatik kontrolle, insana gerek
duymadan ve emniyetli bir şekilde çalõşõrlar.Devreye çabuk girip, devreden çabuk çõkabilirler.
Doğal gaz kazanlarõ yüksek verimlidir: Doğal gazlõ kazanlarda õsõl verim de yüksektir. Bir kazanõn
õsõl veriminin yüksek olmasõ, kazanõ terk eden duman gazlarõnõn sõcaklõğõnõn düşük olmasõna
bağlõdõr.Fuel oil veya kömür yakõlmasõ halinde, daha önce sözü edilen, kükürt oksitlere bağlõ asit
korozyonu nedeniyle duman sõcaklõklarõ fazla düşürülmez.Halbuki doğal gazda böyle bir sorun
olmadõğõndan daha verimli kazanlar yapmak mümkündür.Nitekim doğal gazlõ Buderus döküm
kazanlarda õsõl verim %93-96 gibi çok yüksek değerlere çõkabilmektedir.Doğal gaz ekonomiktir:
Bütün bu temizlik, depolama, yakõt hazõrlama ve kül atma maliyetleri gözönüne alõnõrsa, doğal
gaz yakõlmasõnõn gerek yatõrõm,gerekse işletme maliyetlerinde önemli kazançlar sağladõğõ
söylenebilir.Yapõlan bir çalõşmaya göre doğal gaz yakõlmasõ halinde sadece işletme giderlerinde
fuel oile oranla yõllõk tüketiminin %1'i mertebesinde bir tasarruf sağlanmaktadõr.Kömür olmasõ
halinde bu kazanç çok daha yüksek olacaktõr.Kazan verimlerindeki artõşlar da dikkate
alõndõğõnda doğal gazõn diğer yakõtlara göre en az %10 mertebesinde ilave işletme ekonomisi
sağladõğõ söylenebilir.
NİÇİN DOĞAL GAZ?
Doğal gaz õsõtma, pişirme ve kullanma sõcak suyu üretimi amaçlarõ ile özellikle evsel kullanõmda
çok önemli avantajlar ve yararlar sağlamaktadõr :
•
Doğal gazõn yanma özelikleri mükemmeldir.
•
Temiz bir yakõttõr, çevreyi kirletmez.
•
Zehirsizdir.
•
Geriye atõk, kül v.s. bõrakmaz.
•
Ekonomik ve verimli bir yakõttõr.
•
Önce kullanõp, sonra ödeme yapõlõr. Kullanõmõ kolaydõr.
•
Doğal gazlõ cihazlar otomatik kontrole uygundur, bu yüzden konforlu ve ekonomik bir
yakõttõr.Depolama gerektirmez. Bağõmsõz õsõtmaya da, merkezi õsõtmaya da uygundur.
KOMBİ CİHAZLARININ AVANTAJLARI VE DEZAVANTAJLARI
Duvara monte edilen şofben tipindeki kombi cihazlarõ hem õsõtma sõcak suyunu, hem de kullanõm
sõcak suyunu birlikte üretir.Cihazlar atmosferik brülörlü olup; õsõtma ve õsõ değiştirici yüzeyleri
paslanmaz çelik, bakõr ve bronz malzemelerden yapõlabilmektedir.Şekil olarak şofbenlere
benzer ve duvara asõlarak monte edilirler.
Avantajlarõ:
a- Merkezi sistemlerin aksine her dairenin kendi kontrolünü kendisinin yapmasõna olanak
verirler.Her daire istediği kadar õsõnõp, istediği kadar sõcak su kullanõrken, tam olarak
yaktõğõ kadar yakõt faturasõ öder.Apartmanda yakõt faturasõnõ dairelere dağõtmak ve
parayõ toplama derdi ortadan kalkar.
b- Hem õsõtma, hem de kullanma sõcak suyu temini aynõ zamanda mümkündür.
c- Duvara monte edildiği için az yer kaplar.
d- Sirkülasyon pompasõ ve kapalõ genleşme tankõ üzerindedir.Paket ve kompakt yapõsõyla
daire içinde rahatlõkla kullanõlabilir.
Dezavantajlarõ:
a- Bir çok kalitede üretilirler. Standard kombilerin ömürleri 5-7 yõl gibi kõsadõr. Kaliteli
ve son teknoloji ürünleri yeni cihazlarõn ise ömrü 20 yõlõ bulmaktadõr.
b- İşletme maliyetleri merkezi sistemlere göre daha yüksektir. Türkiye'de apartman
dairelerinin ortalama 100m² olduğu düşünülürse ve konforlu bir şekilde sõcak su
kullanõlmasõ için en azõndan 20.000kcal/h kapasite gerektiği düşünülürse her daire için
her zaman õsõtma ihtiyacõndan büyük bir cihaz seçilmek zorundadõr. Bu durumda artan
dur-kalk sayõsõna bağlõ olarak yakõt tüketimi ve servis giderleri artacaktõr. Bu sorunun
aşõlmasõ için oda sõcaklõğõna göre de modülasyon yapabilen 3 tam modülasyonlu kombiler
tercih edilmelidir. Kombi kesinlikle oda kumanda cihazõ ile kullanõlmalõdõr.
c-Kapasitelerinin sõnõrlõ olmasõ (Genellikle 20.000 - 25.000 kcal/h) villarda kullanõmõ
kõsõtlamaktadõr.Ama zaten 300m² alanõn üzerindeki bir villada yada dubleks dairede sõcak
su ihtiyacõ da fazla olacağõ göz önüne alõnarak sõcak su deposu olan (boylerli) cihazlar
tercih edilmelidir.Bu tür daireler veya villalar için uygun çözüm Duvar Tipi Yoğuşmalõ
Kazanlarõn kullanõlmasõdõr.
d- Standart kombilerin verimleri daha düşüktür. Ama gelişen teknoloji ile yeni model
Kombilerde verim %93,5'a kadar çõkarõlmõştõr. Bir çok düşük kalite yer tipi kazanda bile
bu değer elde edilememektedir.Ama günümüzde baca gazõndaki su buharõnõ yoğuşturarak
%107-109 verimlere ulaşan yoğuşmalõ kazanlar tercih edilmektedir.Buna alternatif olarak
Yoğuşmalõ Kombi de kullanõlabilir.
e- Çok katlõ apartmanlarda ilk yatõrõm maliyeti yüksek olmaktadõr. Her daireye tek tek
kombi alõnmasõyla, merkezi bir sistem karşõlaştõrõldõğõnda 3-4 daireli küçük apartmanlar
haricinde her zaman kombi sisteminin daha pahalõya çõktõğõ görülmektedir.
Tüm avantajlarõ ve dezavantajlarõ toparlandõğõnda görülmektedir ki Kombi sistemi bir
apartmanda sadece her dairenin kendi õsõtmasõnõ kendi sağlamasõ avantajõ ile tercih
edilebilir.Eğer apartmanda bir birlik varsa, merkezi bir kazan dairesi daha verimli ve
daha ekonomik olacaktõr.Küçük binalarda ise (4-5 katlõ binalar veya küçük villalar)
pratikliği ile kombi ön plana çõkmaktadõr.Önemle üzerinde durulmasõ gereken konu
kaliteli üç tam modülasyonlu kombi seçilmesidir.
DÖŞEME
TİPİ
ISITMA
CİHAZLARI
(VİLLA
KALORİFERİ) AVANTAJLARI
VE
DEZAVANTAJLARI
Doğal gaz veya sõvõ yakõtla çalõşabilen kazan + boyler ve otomatik kontrol sisteminden
oluşan (veya boylersiz) õsõtma sistemleri (villa kaloriferi), õsõtma ve kullanma sõcak
suyunu birlikte üretir.Doğal gaz söz konusu olduğunda, atmosferik brülörlü villa kaloriferi
ideal çözümdür.
Avantajlarõ:
a- Uzun ömürlüdür.
b- İşletme verimi çok yüksektir.
c- Otomatik kontrole müsaittir. Logamatik panel ile konfor yakõt tasarrufu ve
ilave imkanlar vardõr. Elektrik kesintisine karşõ 8 yõl rezervlidir. (Hafta sonu evleri
donma emniyet düzeni, gece işletmesi v.b.)
d- Boyler (Kullanma suyu) sõcaklõğõ sabit kalacaktõr. (55°C veya ayarlanan
sõcaklõkta) Aynõ anda 2-3 banyoda sõcak su kullanma olanağõ vardõr.
e-
Aynõ
binada
döşeme
õsõtmasõ
ve radyatörlü
õsõtma
için tek
kazan
kullanõlabilecektir.
f- Doğal gaz, LPG ve sõvõ yakõt dönüşümlü tipleri mevcuttur.
g- Özellikle kazanõ, ayrõ bir katta planlanan villalarda, ortam sõcaklõğõnõn sabit
kalmasõ, gece işletmesi, uzaktan kumanda imkanlarõ ile idealdir.
h- Ev güvenliği tam güvenlik sistemi ile sağlanmõştõr.
i- Yakõttan ortalama %40 tasarruf sağlar.
Dezavantajlarõ:
a- Kazan dairesi hacmine ihtiyaç vardõr. (Küçük bir çamaşõr odasõ (1,5x2mt.) kadar)
b- İlk yatõrõm maliyeti daha fazladõr. (Ancak ilk iki yõlõn sonunda daha ekonomiktir.)Doğal
gazlõ kat ve villa kalorifer uygulamalarõnda sonuç olarak; kazan konulmasõ için ayrõ yer
bulunmayan, 80-100 m² kullanma alanõ olan tek dairelerde; döşemelerde õsõ yalõtõmõ
yapõlmasõ kaydõ ile,en fazla 2 veya 3 katlõ binalardaki küçük dairelerde kombi şofbenlerin
kullanõlmasõ; villa tipi uygulamalarda ise atmosferik brülörlü boylerli kazan kullanõlmasõ
daha uygundur.
KOMBİ CİHAZLARI SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
1- Tam emniyet sistemine sahip olmalõdõr. Tam emniyet sisteminin içinde:
a- 2 ya da 3 manyetik gaz ventili
b- İyonizasyonla alev kontrolü
c- Düşük basõnç kontrolü (presostat veya benzeri sistemler ) özellikleri
bulunmalõdõr. Düşük basõnç kontrolü olmazsa, gelen gazõn basõncõnõn çok düşmesi
halinde gaz sõzõntõsõ riski doğar. Buna karşõ da düşük gaz basõncõ emniyeti
olmalõdõr.
2- Modülasyon: Kaliteli, ekonomik bir kombi, modülasyon kontrolü, yani su ve oda
sõcaklõğõna göre alev boyunu ayarlayabilen tipte olmalõdõr.Bu tür cihazlar on-off kontrollü
cihazlara göre önemli ölçüde tasarruf ve konfor sağlamaktadõr. Modülasyon yapabilen
kombilerdeyse, modülasyon aralõğõ en geniş olan kombiler kullanõlmalõdõr.Bu tür
kombilerde en yüksek tasarruf ve konfor sağlanõr. Bunun bir başka üstünlüğü eşanjörün
daha düşük sõcaklõk etkisinde kalmasõ ve ömrünün uzamasõdõr.
3- Sõcak su eşanjörü: Klasik sõcak su eşanjörlerinin boyutlarõ çok ufaktõr. Bu cihazlarda
eşanjörlerde çok çabuk kireçlenme olmaktadõr. Ayrõca yüksek sõcaklõk, korozyona sebep
olmaktadõr. Bu eşanjörlerin yerine serpantinli mini boyler kullanõlan kombiler tercih
edilmelidir. Bu sistemde sürekli rezerv su olmasõ, özellikle yaz mevsiminde sõcak su
ihtiyacõna çabuk cevap verilebilmesi avantajõnõ, dolayõsõyla enerji ve sudan tasrruf
edilmesini sağlar.
4- Modern bir kombi arõzasõnõ hata mesajlarõyla kullanõcõ ve servise gösterebilmelidir.
(Display)
5- Mekanik kontrollü (flowing switch vb. gibi elemanlar kullanõlan) kombiler yerine,
termostat kontrollü elektronik kombilerin kullanõlmasõ, sistemin ihtiyaçlara çabuk cevap
vermesi nedeniyle konfor ve ekonomi sağlayacaktõr.
6- Hermetik kombilerde, istendiğinde iki ayrõ baca kullanõlabilecek (taze hava ve egzost
için) tipte konstrüksiyonlar seçilmelidir. İçiçe bacalarda egzost havasõnõn taze havayõ
õsõtmasõ sonucu fan kapasitesi düşecektir.
7- Bacalõ kombilerde, mutlaka baca sensörü kullanõlmalõdõr.
8- Kombi cihazlarõ tesisatta genelde en üst kotta olduğu için, kolay hava tahliyesi
yapõlabilecek çözümler tercih edilmelidir.
KAZAN DAİRELERİ İÇİN ÖNEMLİ BİLGİLER
1- Kazan dairelerinde binanõn diğer katlarõna ait aspiratör, klima santralõ gibi cihazlarõn
olmamasõ daha iyidir.Vakum etkisi yapõp, kazan çekişini etkiler ve brülör arõzasõ
oluşturabilir.
2- Kazan dairelerini fayans kaplamak lüks gibi görünse de pratik yararlar sağlamaktadõr.
(Servis kalitesinin artmasõ, yöneticilerin kazan dairesiyle ilgilenmeleri gibi.) Ancak
kalorifer kazanõ, pompa vb. cihazlarõn beton kaidelerinin üstü kesinlikle fayans - seramik
gibi malzeme ile kaplanmamalõdõr. (Beton daha sağlam zemin oluşturur.)Öte yandan
gürültünün azaltõlmasõ için tavan akustik izolasyon malzemesiyle kaplanmalõdõr.
Akustik izolasyon malzemesinin yangõna dayanõklõ olmasõ gerekir.
3- Kazan dairesi, makine dairesi (bodrumda, arka katta, çatõ katõnda vb.) gibi hacimlerde
ses ve titreşim ile ilgili önlemler konfor tesislerinde önem kazanmaktadõr.
a- Cihaz seçerken ses seviyesi düşük cihazlar seçilmelidir (kaliteli marka, düşük
devirli motor, gaz yakõtta atmosferik brülör vb.)
b- Oluşan sesin binaya iletilmemesi için önlemler alõnmalõdõr (cihazlarõn konacağõ
yerin seçilmesi, duvarlarda kalõn ve dolu malzeme kullanõlmasõ, tavanõn akustik
yapõlmasõ çift cidarlõ sac kapõ kullanõlmasõ vb.)
c-Akustik önlemler alõnmalõdõr. Makine dairesine akustik tavan yapõlmalõdõr.
Pompa ve cihazlarõn altõna titreşim önleyiciler eklenmelidir.Strapor vb. malzeme
kesinlikle kullanõlmamalõdõr. Klima cihazlarõ çõkõşõna susturucu veya akustik
izolasyon yapõlmalõdõr.
4- LPG kullanõlan kazan dairelerinde;
a- Kazan kaidesini yerden 30 cm. yükseltmek gerekir.
b- Lambayõ dõşarõdan açõp kapamak imkanõ yaratõlmalõdõr.
c- Gaz alarmõ hissedicisini yerden 10 cm. yukarõ monte etmek gerekir.
d- İçeride kontaktör, hidrofor vb. bulunmamasõ tavsiye olunur.
5- Yakõt depolarõ duvar ile çevrili ayrõ bir bölüme monte edilmelidir ve bu hacim için
doğal havalandõrma sağlanmalõdõr.
6- Hermetik duvar tipi kazanlarõn kullanõldõğõ kazan dairelerinde, yanma için gerekli olan
dõş hava girişi olmadõğõ için; kazan dairesinin soğumasõ azaldõğõ gibi, havayla birlikte toz
girişi de önlenir. Yanma odasõna sürüklenen tozun yarattõğõ olumsuz etki de ortadan
kalkar. Üst kat ve yan komşu dairelere õsõ kaybõ olmaz.
HAFTA SONU İÇİN ÖNERİLER
•
Su hacmi az olan (Panel - Alüminyum gibi) radyatörler seçilmelidir. (Isõtma
süresini kõsaltmak ve evden çõktõktan sonra daha az artõk õsõ bõrakmak için)
•
Radyatörlerin kõş aylarõnda ortamdaki nemden boyalarõ bozulabilir.Zor boyanan
çelik vb. radyatörler yerine fõrõn boyalõ radyatörler veya alüminyum radyatörler
daha uygundur.
•
Yakõt deponuz 2 m³ veya daha büyük olmalõdõr. (Rahatõnõz için)
•
Tuğla baca boşluğunun içerisine baca borusu monte edilmelidir. (Brülör yanma
sesini duymazsõnõz)
•
Sõhhi tesisat borularõnõ, donma emniyeti için, dõş duvardan geçirmeyiniz. (Banyo,
wc, mutfak gibi yerlerde)
•
Kalorifer dairesi bina dõşõnda ise izoleli bir ortam oluşturmalõsõnõz.
•
Kalorifer kazanõ evde olmadõğõnõz saatlerde gece programõnda kalmalõdõr. (Donma
emniyeti için)
•
Her camõn önünde (özellikle salonda) radyatör olmalõdõr.
•
Evin içersinde açõk merdiven varsa; merdiven baca etkisiyle õsõyõ yukarõ
toplayacaktõr. Alt kattaki radyatör miktarõnõ artõrõp üst katõn radyatörleri
azaltõlmalõ, bina dengelenmelidir.
•
Toprakla temas eden kat varsa (salon gibi) bu katta döşemeyi ahşap (altõnda 5 cm
hava boşluğu olan) ile kaplamak veya bu katõ yardõmcõ õsõtma olarak döşemeden
õsõtmak konforu artõracaktõr.Döşeme õsõtmasõnda yüzey sõcaklõğõ 20°C max. olacak
şekilde yapõlmalõdõr.
•
Kalorifer kazanõnõn şömine vb. bacalara bağlanmasõ sakõncalõdõr. Kalorifer bacasõ
ayrõ olmalõdõr.
•
Mavi alevli brülör kullanmanõzõ öğütleriz. Mavi alevli brülörde kurum oluşmaz. Bu
nedenle kalorifer kazanlarõnõn temizliği, baca temizliği sözkonusu değildir.
Kurumun neden olduğu brülör arõzalarõ, kurumun oluşturabileceği kazan tepmesi,
kazan ve baca yangõn riski söz konusu olmayacak yakõttan da ortalama %15
ekonomi sağlanacaktõr.
•
Çatõ arasõndaki genleşme kabõ donabilir. Kapalõ genleşme deposu kullanõlmalõdõr.
•
Binanõn õsõ yalõtõmlõ yapõlmasõnõ öneririz.
•
Kalorifer kazanõ ve yakõt deposu için bitmiş döşemeden 10 cm daha yüksek bir
beton kaide düzgün olarak hazõrlanmalõdõr.
•
Kazan dairesi bir çamaşõr odasõ gibi yapõlmalõdõr. Hava giriş ve çõkõş menfezleri
olmalõdõr. (Hafta sonu evlerinde donmayõ önlemek için panjurlu tip izoleli menfez
kullanõlmalõ.) Duvarlarõnõ tesisat montajõ bittikten sonra fayans yapmanõz temiz
bir ortam sağlayacaktõr.
•
Havuz õsõtmasõ yapõlacak ise ayrõ bir kalorifer kazanõ gerekebilir.
•
Kapalõ havuzlar için ortamdaki nemi almak üzere nem alma cihazõ kullanõlmalõdõr.
•
Banyo, wc, çamaşõrhane gibi hacimlerin havalandõrmasõ için sessiz, basit aspiratör
kullanõnõz. (Banyodaki nemden boyalar, ayna ve diğer elemanlar bozulabilir,
mantar oluşabilir.)
•
Su deponuzu betonarme yapmanõzõ, içerisini seramik (suda bozulmayan tip)
kaplamanõzõ ve sessiz bir hidrofor seçmenizi öneririz.
•
Bahçe sulama için de aynõ depo ve hidrofor kullanõlacak ise, hidrofor kapasitesi
daha büyük seçilmelidir.
•
Kullanma sõcak suyu sirkülasyon borularõ her katta en son kullanma yerine kadar
gitmelidir. (sõcak su musluğu açõldõğõnda, anõnda sõcak su almak için)
•
Duvar içersinde kalan kullanma sõcak suyu ve sirkülasyon borularõ izole
edilmelidir.
•
Kullanma sõcak suyu sirkülasyon pompasõ için klasik pik pompa yerine, paslanmaz
çelik rotorlu özel sirkülatör kullanõlmalõdõr.
•
Mevsim başõnda sirkülasyon pompasõ çalõştõrõlmadan önce mili, tornavida ile
döndürülmelidir.Küçük kapasiteli sirkülasyon pompalarõ birkaç ay çalõştõrõlmazsa
mili paslanõp sõkõşma yapabilir. İlk hareket manuel verilmeden çalõştõrõldõğõnda da
pompa motoru yanabilir.
•
Donmaya karşõ önlem alõnmasõ gerekli sõcak sulu õsõtma uygulamalarõndan biri de
hafta sonu evleridir. Bu evler bütün hafta boyunca kullanõlmamaktadõr.Dolayõsõ
ile donmaya karşõ önlemler burada büyük önem kazanmaktadõr. Bu gibi
uygulamalarda alõnacak önlemler şöyle sõralanabilir:
1- Yere kadar cam yapõp, camõn da önüne monte edilen radyatörlerde donma riski
fazladõr. Radyatörler parapet altõna gelmeli, arka kõsõmlarõ izole edilmelidir.
2- Genleşme depolarõnõn donmasõnõ önlemek için, kazan üstünden çõkõp genleşme
deposuna gelen boru genleşme deposuna alt kotdan ayrõca bağlanmalõdõr. (By-pass
yapõlmalõdõr)
3- Hafta sonu evlerinde õsõ yalõtõmõ çok iyi yapõlmalõ, mutlaka çift cam kullanõlmalõ,
doğramalar hava sõzdõrmayacak kalitede yapõlmalõdõr.
4- Mümkün olursa camlara panjur yapõlmalõdõr. (Isõ yalõtõmõ için)
5- Kõş mevsimi başlamadan kõrõk veya çatlak cam olup olmadõğõ, doğrama fitilleri, kapõ
altlarõ dikkatle kontrol edilmelidir.
6- Seçilen kazan mutlaka donma emniyet sistemine sahip olmalõ ve evde olunmayan
günlerde gece programõna alõnmalõdõr. Kazan şalteri kesinlikle kapatõlmamalõdõr.
DOĞAL GAZA DÖNÜŞÜM VE DOĞAL GAZ CİHAZLARI
Doğal gaza dönüşümde en önemli konu õsõtma sisteminin dönüşümüdür. Burada en önemli
karar seçilecek sistem ve kazan tipidir. Apartmanlarda eğer mevcut bir merkezi õsõtma
sistemi varsa kuşkusuz en ekonomik çözüm merkezi õsõtma sõcak su kazanõnõ dönüşümle
veya değiştirerek doğal gazlõ kazan haline getirmektir. Bu durumda istenirse, pişirme ve
kullanma sõcak suyu üretimi amacõ ile yeni bina içi gaz tesisatõ yapõlabilir. En ekonomik
çözüm budur çünkü daire içi õsõtma tesisatõna hiç dokunulmamaktadõr.Doğal gaza
geçerken mevcut merkezi õsõtma sistemini iptal ederek daire bazõnda münferit õsõtmaya
geçilmesi halinde õsõtma tesisatõnõn tadili gerekir.
Bu hem daire içinde kõrõp dökmeye neden olacaktõr ve hem de toplam maliyet diğerinin
dört katõ mertebesinde rakamlara ulaşabilecektir. Doğal olarak maliyetler kullanõlacak
cihazlara çok bağlõ olmakla birlikte, münferit õsõtmaya dönüşümün maliyetinin merkezi
õsõtmaya göre çok fazla olacağõ kesindir.İşletme maliyetlerinin münferit õsõtmada daha az
olacağõ da doğru bir tez değildir. Eğer konfordan fedakarlõk edilmiyor ve belirli odalar
belirli zamanlarda devre dõşõ bõrakõlmõyorsa, kaliteli ve otomatik kontrollu bir merkezi
sistemde tavsiye edilen düzeylerde õsõtma yapõldõğõnda, münferit õsõtmaya göre daha
fazla yakõt tüketilmesi söz konusu değildir. Unutulmamalõdõr ki iç sõcaklõklarõn 1°C daha
yükseltilmesi yõllõk yakõt tüketiminde İstanbul ikliminde %10 mertebesinde daha fazla
yakõt tüketimine neden olmaktadõr. Bu nedenle doğal gaza dönüşen merkezi sistemlerde
ideal olarak iç ortam sõcaklõklarõnõn 20°C değerinde sabit tutulmasõ konfor ve yakõt
ekonomisi açõsõndan en iyi çözümdür. Ortak yaşama uyum gösterememe ve paylaşõm
problemleri gibi sosyal problemler dõşõnda rasyonel karar, apartmanlarda merkezi õsõtma
sistemini muhafaza etmektir. Eğer yeni yapõlan bir Apartman söz konusu ise, buralarda
õsõtma sistemini baştan münferit õsõtmaya veya merkezi õsõtmaya göre projelendirmek
mümkündür. Bu durumda her iki sistem kuruluş maliyetleri arasõndaki fark yukarõdaki
kadar fazla olmayacaktõr. Ancak yine de ekonomi, işletme kolaylõğõ, konfor, tehlike riski
ve yangõn riski gibi faktörler açõsõndan merkezi sistem avantajlara sahiptir.Kombi
cihazlarõnõn tek tek dairelere sokulmasõ tehlike ve yangõn riskini artõracaktõr.Özellikle
yüksek bloklar söz konusu olduğunda en akõlcõ çözüm, õsõtmanõn ve kullanma sõcak
suyunun merkezi olarak kazan dairesinde temin edilmesi,yemek pişirme için de elektrikli
ocak ve fõrõn kullanõlmasõdõr. Böylece gazõ tamamen daire içlerinden çõkarmak ve riskleri
minimuma indirmek mümkün olacaktõr.Apartmanlarda doğal gaza geçerken mevcut
kömür veya fuel oil yakan kazanlarõn dönüşümü bu kazanlarõn 12 yõllõk yeni kazan
olmalarõnõn dõşõnda düşünülmemelidir.
Yeni doğal gaz kazanlarõ pek çok modern özelliklere sahiptir. Yüksek verimli, güvenli,
tam otomatik kontrollu, uzun ömürlü, sessiz, özel kazanlardõr.
Bu kazanlarõn kullanõlmasõ halinde, eski kazanlarõn dönüştürülmesi ile elde edilecek
yatõrõm maliyeti avantajõ kõsa zamanda amorti edilecek ve kara geçilecektir.Avrupa
ülkelerinde değil eski kazanlarõn dönüşümü, klasik tip yeni doğal gaz kazanlarõnõn bile
kullanõmõ yasaktõr. Artõk günümüzde modern teknoloji ürünü yüksek verimli, düşük
sõcaklõk kazanlarõnõn ve yoğuşmalõ tip kazanlarõn kullanõmõna izin verilmektedir.
Apartmanlarda kullanõlacak merkezi doğal gaz kazanlarõ öncelikle atmosferik brülörlü
kazanlar olmalõdõr.Bu kazanlar Buderus'ta 700 kW güce kadar bulunmaktadõrlar.Bu
kazanlarõn brülörleri kendi içindedir. Ayrõca bir brülör takõlmasõna gerek yoktur. Brülörde
bir hava üfleme vantilatörüne ihtiyaç yoktur.Hiçbir mekanik hareketli parça içermeyen
bu kazanlar sessiz olmalarõ , servis ihtiyacõ göstermemeleri ve ucuz olmalarõ (belli
kapasitelere kadar) ile öne çõkmaktadõrlar.Apartmanlarda ses çok önemli bir faktördür.
Bu faktörün değerlendirmelerde ağõrlõkla ele alõnmasõnda yarar vardõr. Daha büyük
kapasitelerde birden fazla sayõda atmosferik brülörlü kazan kullanõlmasõ veya üflemeli
brülörlü kazanlara geçilmesi gerekir.Üflemeli brülörlü kazan kullanõldõğõnda brülörün
kazana uyum göstermesi çok önemli bir konudur. 100 kW güce kadar tek kademeli daha
büyük güçlerde 1000 kW güce kadar çift kademeli ve daha sonra oransal (kademesiz
kontrollu) brülörler kullanõlmalõdõr. Kazan kapasite seçimi için, tesisatõ mevcut binalarda
õsõnma problemi yoksa, mevcut radyatörler sayõlarak belirlenen toplam kapasiteye %5-10
emniyet payõ ilave edilir.Villa tipi bağõmsõz konutlar için döşeme tipi kat kaloriferleri en
uygun çözümlerdir. Buderus'ta villa kalorifer kazanlarõ bulunmaktadõr. Bu tip kazanlar
atmosferik brülörlü ve üflemeli brülörlü olabilir. Atmosferik brülörlü tipleri tercih
edilmelidir. Bu tip uygulamalar için yeni geliştirilen duvar tipi yoğuşmalõ kazanlar ise çok
yüksek verimleri ve çok az yer kaplamalarõ ile teknik açõdan rakipsizdirler. Özellikle
döşemeden õsõtma uygulamalarõnda alt õsõl değere göre verim % 109'lara ulaşmaktadõr.
Aynõ zamanda kullanma sõcak suyu da elde edilen bu kazanlarda birden fazla kazan
kullanmak suretiyle 45.000 kcal/h kapasitelere kadar çõkõlabilmektedir.
Boyler deposu tipe bağlõ olarak cihazõn içinde entegre olabildiği gibi ayrõ da
olabilmektedir.
Yeni geliştirilen ön karõşõmlõ brülör kullanõlan Buderus'un bu tip kazanlarõnda emisyon
değerleri ulaşõlabilen en düşük değerlere sahiptir.Ayarlanan iç sõcaklõktan kumanda
alarak modülasyonlu bir biçimde (yüke göre kapasiteyi kademesiz bir biçimde sürekli
ayarlayarak) tam otomatik olarak çalõşmaktadõr.Yoğuşmalõ kazanlarõn ilk satõn alma
fiyatlarõ diğerlerine göre yüksek olmakla birlikte, yüksek verimi ile kendini amorti
etmektedir.Daha büyük güçlerde döşeme tipi yoğuşmalõ kazanlar da mevcuttur. Bağõmsõz
(münferit) õsõtma amacõ ile doğal gazlõ kat kaloriferi olarak, duvar tipi kombi cihazlarõ
kullanõlmaktadõr.Daha önce yapõlmõş kalorifer sistemi olmayan ve soba ile õsõtõlan evlerde
doğal gaza geçişte imkanlardan biri kat kaloriferi yapmak ve kazan olarak kombi
cihazlarõ kullanmaktõr.Kombi cihazlarõ hem õsõtma ihtiyacõnõ ve hem de kullanma sõcak
suyu ihtiyacõnõ birlikte karşõlamaktadõr.Kombi cihazlarõnõn bacalõ ve hermetik olmak
üzere iki tipi bulunmaktadõr. Eğer baca imkanõ varsa bacalõ tipler tercih edilmelidir.
Bacalõ kombiler hem ucuzdur, hem de daha güvenlidirler. Buna karşõlõk baca olmayan
yerlerde mecburen hermetik cihazlar kullanõlõr. Bunlar yakma havasõnõ bir fanla dõşarõdan
alõr ve yanma ürünlerini yine aynõ fan yardõmõ ile dõşarõ atarlar cihaz dõş hava bağlantõsõ
için içiçe iki borudan oluşan bir baca kullanõlõr ve bu cihazlar mümkünse dõş duvara
yerleştirilirler. Kombi cihazlar havalandõrõlan odalara yerleştirilmelidir. Bu amaçla
mutfak en uygun yerdir. Bu cihazlarõ banyo ve yatak odalarõna yerleştirmek yasaktõr.
Kombilerin mutlaka baca gazõ akõş emniyeti olmalõdõr. Duman gazlarõnõn çõkõşõ herhangi
bir nedenle engellendiğinde cihaza gaz beslemesi otomatik olarak kesilmeli ve yeniden
ancak elle açõlabilmelidir. Ayrõca düşük gaz basõncõ emniyeti ve modülasyonlu brülör
aranan
özelliklerdir.
kullanõlabilmektedirler.
Kombi
cihazlarõ
25.000
kcal/h
kapasiteye
kadar