bölüm 12 sonuç

Transkript

bölüm 12 sonuç

BÖLÜM 12
SONUÇ
TANAP DOĞALGAZ ĠLETĠM A.ġ
TRANS ANADOLU DOĞAL GAZ BORU HATTI (TANAP) PROJESĠ ÇED RAPORU
İÇİNDEKİLER
Sayfa No
ĠÇĠNDEKĠLER ..................................................................................................................... i
KISALTMALAR .................................................................................................................. ii
12. SONUÇ.................................................................................................................. 12-1
12.1. Projenin Ana Hatları ............................................................................................ 12-1
12.2. ÇED ÇalıĢmasında Belirlenen Hususlar .............................................................. 12-2
12.3. Etki Değerlendirmesi ........................................................................................... 12-3
12.4. Çevresel Risk Değerlendirmesi ........................................................................... 12-6
12.5. Kümülatif Etki Değerlendirmesi ........................................................................... 12-6
12.6. Küresel Etkiler ..................................................................................................... 12-9
12.7. Etki Azaltıcı Önlemler .......................................................................................... 12-9
12.8. Yönetim ve Ġzleme Planları................................................................................ 12-10
i
KISALTMALAR
ACCOBAMS
Karadeniz, Akdeniz ve Mücavir Atlantik Bölgesi’nde YaĢayan
Denizel Memeli Türlerinin Korunması AnlaĢması
ÇED
Çevresel Etki Değerlendirmesi
ÇSED
Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi
ÇSYP
Çevresel ve Sosyal Yönetim Planları
ÇSYS
Çevresel ve Sosyal Yönetim Sistemi
DU
Duyarlılık Unsuru
EA
Etki Alanı
IFC
Uluslararası Finans Kurumu
ITA
Ġran-Türkiye-Avrupa Doğal Gaz Boru Hattı
IUCN
Doğa ve Doğal Kaynakların Korunması Ġçin Uluslararası Birlik
ÖÇB
Önemli Çevresel BileĢenler
SCC
Hedef Türler
SCP
Güney Kafkas Boru Hattı
TANAP
Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı
TAP
Trans Adriyatik Doğal Gaz Boru Hattı
YÇA
Yerel ÇalıĢma Alanı
YÜT
Yer Üstü Tesisleri
YYEP
Yeniden YerleĢim Eylem Planı
ii
12. SONUÇ
12.1. Projenin Ana Hatları
TANAP Projesi’nin ÇSED süreci, Aralık 2012 ile Nisan 2014 tarihleri arasında
aĢağıdaki aĢamaların da dâhil olduğu bir dizi aĢama izlenerek yürütülmüĢtür:






Kapsam belirleme
PaydaĢ katılımı
Alternatif analizi
Mevcut durum çalıĢmaları
Etki Değerlendirmesi
Yönetim ve izleme planları
Proje mevcut SCP boru hattı ile Gürcistan sınırında ve planlanan TAP boru hattı ile
Yunanistan sınırında birleĢen bir boru hattı sisteminden oluĢmaktadır. Proje, yaklaĢık
1.787 km’lik 56 inç’lik ve 48 inç’lik karasal boru hattı ile 36 inç’lik paralel iki denizel boru
hattı 7 kompresör istasyonu, (bu değerlendirmede göz önünde bulundurulan aĢamalarda
yalnızca 4 tanesi kurulacaktır), 4 ölçüm istasyonu, 12 pig atma ve alma tesisi, 49 blok
vana istasyonu ve 2 adet çıkıĢ istasyonunu içermektedir.
Optimum bir güzergâh seçimi ile çevresel ve sosyal etkilerden kaçınılmasını
sağladığı için, TANAP Projesi alternatif analizi, etki azaltma hiyerarĢisine göre en önemli
süreçtir.
GerçekleĢtirilen ÇSED, ilgili Ulusal mevzuat ve 2012 IFC Performans Standartları ve
Kılavuz Notları ile uygunluk göstermektedir. ÇSED kapsamında çevresel ve sosyal
disiplinlerden Türk ve uluslararası uzmanlardan oluĢan bir çalıĢma grubunca çeĢitli
faaliyetler yürütülmüĢtür.
Etki değerlendirmesinin genel metodolojisi, Önemli Çevresel BileĢenlerin (ÖÇB’ler)
tanımına dayanmaktadır. ÖÇB’ler ilgili mevzuat veya uluslararası standartlarla korunmaya
değer fiziksel, biyolojik ve sosyal çevrenin unsurları ve etki değerlendirmesinin
gerçekleĢtirilmesi için ÖÇB’lerin özel ve ölçülebilir Değerlendirme Unsurlarından (DU)
oluĢmaktadır.
Etkilerin değerlendirme süreci aĢağıdaki adımları temel almıĢtır:
•
•
•
•
Proje BileĢenlerinin, boru hattının benzer özellikleri ve benzer inĢaat, iĢletme ve
iĢletmeye kapatma aĢamaları ile nitelendirilen bağımsız unsurları olarak
tanımlanması,
Etki faktörlerinin veya hava emisyonları, su deĢarjı gibi ÖÇB’lerin çevresel ve
sosyal kalitesini değiĢtirebilecek faktörlerin tanımlanması,
Mevcut durum çalıĢmaları sırasında toplanan çevresel ve sosyal verilere
dayanarak ÖÇB’lerin tanımlanan Etki Faktörlerine duyarlılığının tanımı,
TanımlanmıĢ Değerlendirme Unsurlarının her biri için, Etki Faktörleri ve ÖÇB’lerin
duyarlılığı arasındaki etkileĢimin sonucu olarak etkilerin tanımı.
TANAP Projesi, farklı inĢaat, iĢletme ve iĢletmeye kapatma tekniklerine sahip farklı
proje bileĢenlerinden meydana gelen karmaĢık bir sistemdir.
Proje bileĢenlerinin her biri inĢaat, iĢletme ve iĢletmeye kapatma aĢamalarının her
biri için bir ya da daha fazla etki faktörü ile iliĢkilidir. Projenin doğası gereği, etki
faktörlerinin çoğu yalnızca inĢaat aĢamasında var olacaktır. ĠĢletme aĢamasında yalnızca
12-1
kompresör istasyonları blok vana istasyonları ölçüm ve pig istasyonlarının bazı etkiler
yaratması beklenmektedir. Boru hattının geri kalan kısmı yeraltında olacak ve bu da
yalnızca arazi kullanımında bazı kısıtlamalara sebep olacaktır.
TANAP Projesi’nin Türkiye’yi bir uçtan diğer uca kat ettiği ve çeĢitli seviyelerde
duyarlılığa sahip ÖÇB’ler ile geçiĢtiği göz önüne alındığında, etkilerin analizi, inĢaat
faaliyetlerinin yoğunlaĢması sebebiyle ya da belirli bir hassas alıcılara bağlı olarak
özellikle yüksek olduğu alanları belirlemeyi sağlayan bir coğrafi analize dayandırılmıĢtır.
Böylece, etkilerin en aza indirilmesi ve sonuçlarının anlaĢılması için gerekli etki
azaltıcı faaliyetler ve izleme faaliyetleri, en yüksek etkilere maruz kalması beklenen
alanlara yönlendirilebilir.
Tüm süreç bir Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) aracılığıyla gerçekleĢtirilmiĢtir.
Etkilerin değerlendirmesi iyi endüstri uygulamalarından elde edilen bir dizi standart
etki azaltıcı önlemin doğru uygulaması düĢünülerek yapılmıĢtır. Etkilerin, ilave etki azaltıcı
önlemlerden sonra kabul edilebilir bir düzeyde tutulmasını sağlamak amacıyla, kalan
yüksek etkilerinin meydana gelmesi beklenen alanlar için ilave saha ya da konuya özel
etki azaltıcı önlemler belirlenmiĢtir.
ĠnĢaat-iĢletmeye alma, iĢletme ve iĢletmeye kapatma aĢamalarında ortaya çıkan
etkilerin doğası ve kapsamı farklı olduğu için, etkiler üç aĢama için ayrı ayrı
değerlendirilmiĢtir.
Kapsam belirleme aĢamasında, Projenin olası etkileri ve fiziksel, biyolojik ve sosyoekonomik çevre ana özellikleri üzerine bir ön analiz gerçekleĢtirilmiĢ ve ÖÇB’ler ve
Değerlendirme Unsurları belirlenmiĢtir. Aralık 2012 ve Nisan 2013 arasında yürütülen
halkın katılımı faaliyetleri sonuçları da ÖÇB’ler ve DU’ların seçimi sürecine veri
sağlamıĢtır. Toplamda 36 ÖÇB için 49 Değerlendirme Unsuru ele alınmıĢtır.
12.2. ÇED Çalışmasında Belirlenen Hususlar
ÇED çalıĢmasında aĢağıdaki üç ana sorun belirlenmiĢtir:



Etkiler ve yerel topluluklara faydalar arasındaki orantısızlık,
Projenin oluĢturması beklenen kümülâtif etkilerin önemli düzeyde olması,
Boru hattı güzergâhı boyunca Hedef Türlerin geniĢ alanlardaki mevcudiyeti.
Etkilenen yöre halkı için etkiler ve faydalar
TANAP Projesi, gaz piyasası ve Orta Asya ve Avrupa ülkeleri arasındaki
uluslararası iliĢkiler üzerinde önemli etkiye sahip olacak uluslararası öneme sahip büyük
bir projedir. Proje, bir baĢka güvenilir doğal gaz kaynağı sağlamakta, Kuzey Afrika ve
Rusya’dan gaz teminini çeĢitlendirerek hem Türkiye’ye hem de Avrupa Birliği’ne fayda
sağlayacaktır. Projenin olumlu etkileri doğal gaz teminin güvenilirliği ve fiyatı ve ilgili
ülkelerin tüm nüfusuna ve ekonomik sistemlerine dağıtılması olacaktır.
Projenin çevresel ve sosyal etkileri özellikle inĢaat aĢamasında yoğunlaĢacaktır.
Sosyal bileĢenler için en çok, boru hattı eksene 5 km mesafe olarak değerlendirilen Yerel
Etki Alanı içerisinde hissedilecektir. Bu etkilerin çoğu olumsuz ve nispeten kısa süreli
olacaktır ancak, hizmetlerin (çoğunlukla ulaĢım yolları) ve özellikle günlük faaliyetlerin
(çoğunlukla çiftçilik) kesintiye uğraması sonucu, gelir ya da refahı etkilenebilecek bazı
bireyler ve topluluklar için önemli etkiye sahip olabilir.
12-2
Kümülâtif Etkiler
TANAP Projesi’nin etki alanı (EA) içerisinde bulunduğu bilinen ve potansiyel
kümülâtif etki oluĢturabilecek projeler için yapılan analiz sonucunda çok yüksek
potansiyele sahip iki proje belirlenmiĢtir. Bu projeler, TANAP Projesi ile aynı koridoru
kullanan, paralel ITA ve Nabucco boru hattı projeleridir.
Üç projenin de (eĢ zamanlı veya birbirini takip eden) inĢa edileceği bir senaryoda,
güzergâhın özellikle doğu kesimlerinde, bazı yerel topluluklarda ve potansiyel olarak bazı
ekosistemlerde ve korunan alanlarda, sürekli olmayan etkiler görülmesi beklenmektedir.
Üç projenin de devam etmesi olasılığına karĢı, ön kümülatif değerlendirme yapılmıĢtır
ancak, ihtiyaç duyulması halinde kapsamlı bir kümülâtif etki değerlendirmesi yapılması
öngörülmektedir.
Hedef Türler (SCC)
TANAP boru hattı güzergâhının büyük kısmında ve güzergâhın doğu bölümünde
yüksek yoğunlukta olmak üzere, IUCN Kırmızı Listesi ve mevcut Türkiye Kırmızı Veri
Kitapları’na göre tehlike altındaki türler olarak tanımlanan Hedef Türler (SCC) tespit
edilmiĢtir. TANAP boru hattı güzergâhının doğu kısmında yüksek yoğunlukta olmak üzere,
proje koridorunun büyük bir kısmında tespit edilmiĢtir.
GerçekleĢtirilen masabaĢı ve saha çalıĢmaları sonucunda, toplamda 87 flora ve 68
fauna hedef türü edilmiĢtir. Bu listede taksonomik statülerinin açıklığa kavuĢturulması
gereken 1 potansiyel yeni flora türü ve 9 potansiyel yeni fauna (böcek) türü bulunmaktadır.
12.3. Etki Değerlendirmesi
12.3.1. Fiziksel Bileşenler
Karasal fiziksel bileĢenlerle ilgili olarak belirlenen en önemli etkiler inĢaat
aĢamasında hassas ekolojik alıcılar ve su kaynakları (yeraltı suyu ve su kaynakları)
üzerinde oluĢan gürültü, titreĢim ve gaz kirleticilerdir.
Önemli etkiler güzergâh boyunca ve Yer Üstü Tesislerine (YÜT) ait alanlarda toprak
ve peyzaj görsel estetik üzerindeki değiĢikliklerden kaynaklanacaktır. Kalıcı yapılar için
toprak sıkıĢtırılacak ancak inĢaat çalıĢma koridoru ve geçici tesisler için geçici etkiler
gözlenecektir. Toprak verimliliğinin yeniden oluĢturulması için, eski haline getirme
faaliyetleri gerçekleĢtirilecektir.
ĠĢletme aĢamasındaki etkiler düĢük ya da ihmal edilebilir/seviyede olacaktır. Görsel
estetik için yüksek etkiler yerleĢim yerleri, yollar ve kültürel miras alanlarında
değerlendirilmiĢ, diğer YÜT’lerin çevresinde bulunan hassas alıcılarda yoğunlaĢılmıĢtır.
ĠĢletmeye kapatma aĢaması için yüksek etki oluĢması beklenmemekte, etki
seviyesinin genel olarak düĢük ya da ihmal edilebilir olması beklenmektedir. Hassas
ekolojik alıcılar üzerinde hava (solunabilir toz ve gaz kirleticiler) ve gürültü için, insan
yapımı proje unsurlarının sökülmesine bağlı olarak görsel etkiler ve toprak üzerinde orta
seviye etkiler beklenmektedir. Bu sebeple, görsel estetik için etki, alanlara rehabilitasyon
faaliyetlerinin uygulanması ile proje unsurlarından önceki koĢullara döneceği için “pozitif”
olarak değerlendirilmektedir.
Denizel fiziksel unsurlarla ilgili en önemli etkiler inĢaat aĢamasında boruların
döĢenmesi, iĢletme ekipmanları ve hidrotest faaliyetleri sebebiyle deniz dibi morfolojisi,
deniz suyu, deniz sedimanı ve gürültü üzerinde olacaktır.
12-3
Deniz dibi morfolojisi ile ilgili olarak, koridorun asıl bölümü engebesiz, yumuĢak
sedimanla kaplı olup, boruların yerleĢtirilmesi deniz dibinin morfolojik özelliklerini artırabilir
ve böylece sınırlı derecede olumlu etkiye sebep olabilir.
ĠnĢaat sırasında deniz suyu üzerinde oluĢacak etkiler, askıda sediman (kirli) ve
hidrotest atık suyu deĢarjı veya atık suyun veya diğer kirleticilerin (yakıt, mineral yağlar)
gemilerden ve proje alanında kullanılacak ekipmandan kazara dökülmesinden
kaynaklanacaktır. Deniz suyu ile ilgili en büyük kaygı besin zincirinde kirlilik riski ve
kirleticilerin birikmesi olacaktır.
ĠĢletme aĢamasında deniz dibi morfolojisi, askıda sediman ve denizel gürültü
üzerinde yüksek bir etki beklenmemekte, ancak deniz suyu kalitesi üzerinde katodik
korumadan kaynaklanan kirleticilerin potansiyel etkileri bulunmaktadır.
Denizel gürültü açısından, proje kapsamında yüksek deniz altı gürültü emisyonuna
sebep olacak herhangi bir faaliyet (temel çakma ya da sismik araĢtırma vb.)
planlanmamaktadır. Gürültünün ana kaynakları gemiler ve gemi manevra alanları
olacaktır. Etkilenecek alanlar çoğunlukla ana gürültü kaynaklarının yer alacağı karaya
yakın alanlar olacaktır.
Proje faaliyetleri nedeniyle oluĢacak gürültünün özellikle bir etkiye sebep
olmayacaktır ancak inĢaat faaliyetleri süresince ĢiĢe burunlu yunuslar tarafından habitat
olarak kullanılan alanda (özellikle Anadolu yakası), denizel fauna üzerinde rahatsızlık
oluĢabilir.
12.3.2. Biyolojik Bileşenler
Biyolojik çevre üzerindeki etkiler; flora ve fauna türleri üzerindeki etkiler (özellikle
hedef türler), habitatların azalması ya da bozulması ve projenin koruma alanları ile olan
etkileĢimlerini kapsamaktadır.
Boru hattı çalıĢma koridoru, 1.787 km’si karasal ve % 60’ı modifiye habitat veya
bölünmüĢ tarımsal alan olmak üzere, yaklaĢık 6,400 ha alan kaplayacaktır.
Güzergâh boyunca, yüksek ekolojik değere sahip bazı önemli alanlar tespit
edilmiĢtir. Proje ayak izi ve YÇA’daki habitatların bozulması sonucu ortaya çıkabilecek
habitat kayıpları geçici olacaktır. Ayrıca boru hattı güzergâhı, bazı koruma ve biyoçeĢitlilik
alanlarından (örn: Milli Parklar, Önemli Doğa Alanları, Önemli KuĢ Alanları ve Yaban
Hayatı GeliĢtirme Sahaları) geçecektir. Ancak, habitatların bozulması, doğal bitki
örtüsünün kaldırılması, yerel morfolojide değiĢiklikler, yabancı türlerin giriĢi, yeni yapı ve
altyapıların inĢa edilmesi, toz, gaz kirleticiler ve gürültü emisyonuna sebep olacak
faaliyetler sebebiyle, inĢaat süresince hedef fauna ve flora türleri; daha çok kuĢlar, karasal
omurgasızlar ve flora hedef türleri etkileneceklerdir.
ĠnĢaat aĢaması süresince etki azaltıcı önlem olarak, hassas dönemlerden
kaçınılacak (örn: üreme dönemleri, göç dönemleri), geçici bariyerler kurulacak ve gerek
görülmesi halinde inĢaat öncesi saha çalıĢmaları yapılarak, inĢaat döneminde
uygulanacak ilgili etki azaltıcı önlemler değerlendirilecektir.
ĠnĢaat aĢaması süresince hassas su geçiĢleri için, hedef balık türleri üzerindeki
geçici zararlı etkileri önlemek ve riparyan vejetasyonun ekolojik bütünlüğünün sağlanması
amacıyla önlemler alınacak olup, projenin diğer iki aĢamasında ihmal edilebilir ya da
düĢük etki beklenmektedir.
12-4
Boru hattının 18 km’lik bölümü, Marmara Denizi’nden geçecektir. Denizel biyolojik
çevre açısından baĢlıca etkiye sebep olacak aĢama, inĢaat aĢaması olacaktır. Alanın
büyük kısmı (yaklaĢık % 88’i) projeden etkilenmeyecek, % 1’inde (Anadolu yakasında
Cystoseira türü deniz yosununun kolonize olduğu yüzeyler) ise orta seviye etki
gözlenecektir. Genel olarak, deniz yosunları ve deniz çayırlarının bulunduğu Anadolu
yakasında biraz daha fazla etki beklenmektedir. Boru hattının denizel kısmı boyunca;
yerel morfolojideki değiĢiklikler, askıda sediman ve atıksu deĢarjları (örn: hidrotest) bentik
türleri etkileyebilir. Ayrıca proje faaliyetleri sırasında oluĢan gürültü emisyonu, alanda
yaĢayan denizel memeliler, özellikle afalina (Tursiops truncatus) üzerinde etki oluĢturabilir.
Türkiye’nin 2012 yılında Kanun Tasarısı hazırlamıĢ olduğu ACCOBAMS’da, afalina için
Marmara Denizi’nde korunan alan oluĢturulması önerilmiĢtir.
12.3.3. Sosyal Bileşenler
Projenin boyutu ve özellikleri dikkate alındığında, sosyal bileĢenler üzerindeki
etkilerin en yoğun olarak inĢaat aĢamasında ve genel olarak tüm hat boyunca yaĢanması
beklenmektedir.
Çok sayıda karayolu ile kesiĢim söz konusu olduğundan, yerleĢim alanları ve
mülklere ulaĢımda kısıtlar yaĢanabilecektir. Ekonomi ve istihdam üzerinde genel etki
olumlu olacak ancak bu etki en yoğun olarak inĢaat aĢamasında gözlemlenecektir.
Proje bileĢenleri için ihtiyaç duyulan geçici ve kalıcı arazi kullanımı sebebiyle, tarım
ve hayvancılık faaliyetleri üzerinde etki oluĢacak, bu da hanelerin geçim kaynaklarını
etkilenecektir. Bu durumun önemi dikkate alınarak, inĢaat öncesinde geçici ve kalıcı
olarak etkilenecek taĢınmaz varlıkların hangi esaslar doğrultusunda tazmin edileceğini
anlatan bir YYEP hazırlanacak ve arazi edinimi sürecinin eĢit ve adil olarak
gerçekleĢtirilmesi sağlanacaktır. ÇalıĢanlar ve yöre halkı arasında en çok etkileĢimin
yaĢanacağı, kamp sahalarının çevresindeki yerleĢim yerlerinde, çalıĢanların varlığı genel
olarak rahatsızlıklara sebep olabilecektir. Bilinen arkeolojik alanlar üzerindeki etkilerin
önlenmesi için gerçekleĢtirilmiĢ olan kapsamlı çalıĢmalar dikkate alındığında bu
alanlardaki etkilerin sınırlı olması beklenmektedir.
ĠĢletme aĢamasındaki faaliyetlerin türü dikkate alındığında, sosyal bileĢenler
üzerindeki etkilerin çoğunun düĢük-ihmal edilebilir seviyede olması beklenmektedir. ĠnĢaat
aĢamasında oluĢturulan ġikâyet Mekanizması iĢletme aĢaması sırasında da sürdürülerek
yöre halkı ve diğer paydaĢların endiĢe ve Ģikâyetlerini resmi yolla TANAP’a bildirebilmeleri
ve böylelikle taraflar tarafından karĢılıklı kabul görecek çözümlerin bulunması
sağlanacaktır. Benzer olarak, yöre halkının düzenli olarak proje faaliyetleri hakkında
bilgilendirilmeleri amacıyla PaydaĢ Katılım Faaliyetleri devam edecektir.
ĠĢletmeye kapatma aĢamasında sosyal etkiler, YÜT’lerin bulunduğu alanlarda
inĢaat aĢamasında yaĢanan etkilere benzer olacak, ancak inĢaat aĢamasına kıyasla daha
küçük ölçekli ve kısa süreli olacaktır.
ĠnĢaat aĢamasında, boru yerleĢtirme faaliyetlerinin çevresinde 100-200 m tampon
bölge oluĢturma zorunluluğuna bağlı olarak, balıkçı gemileri bu alandan kaçınacak ve
Güzergâhlarını buna göre düzenleyeceklerdir. Bu etkiler balıkçılık faaliyetleri üzerinde
kısıtlamalar oluĢturabilecektir. Bu durumda, yöredeki balıkçılar inĢaat süresince, baĢka
avlanma alanlarına hareket etmek ve mevcut balıkçılık uygulamalarını değiĢtirmek
zorunda kalabileceklerdir. Turizm açısından, inĢaat faaliyetleri sebebiyle kıyıları
rekreasyon alanı olarak kullanan insanlar üzerinde boru döĢeme alanına yakınlığa bağlı
olarak etkiler oluĢabilecektir. Ayrıca boru yerleĢtirme faaliyetleri, kıyıya yakınlığına bağlı
12-5
olarak, deniz peyzajında görsel değiĢimlere sebep olabilecektir. Alanın turizm açısından
sınırlı kullanımı dikkate alındığında, genel olarak etkinin düĢük olması beklenmektedir.
ĠĢletme aĢamasında, balıkçılık faaliyetleri üzerindeki baĢlıca etki, güvenlik sebebiyle boru
hattı denizel koridoru çevresindeki tampon alanda ağ balıkçılığına getirilen kısıtlamalar
olacaktır. Bu etki mevcut balıkçılık alanlarında değiĢikliğe sebep olabilecektir. ĠĢletme
aĢamasında, peyzajda bir değiĢiklik gerçekleĢmeyeceği için turizm üzerinde etki
beklenmemektedir.
12.4. Çevresel Risk Değerlendirmesi
ÇSED Sürecinde özel çevresel risk değerlendirme faaliyetleri yürütülmemiĢtir; ancak
riskler aĢağıdaki bölümlerde değerlendirilmiĢtir:



Alternatif analizi
Jeoloji ve jeomorfoloji
Kümülâtif etkiler
12.5. Kümülatif Etki Değerlendirmesi
Mevcut faaliyetlerin çevre ve toplum üzerinde oluĢturduğu etkiler kapsamlı saha
çalıĢmaları sırasında elde edilen mevcut durum verilerinde verilmiĢtir.
TANAP Projesi ve aynı EA içinde inĢaatı planlanan diğer projelerin kümülatif etkileri
aĢağıda açıklanmaktadır.
ITA, Nabucco ve TANAP projelerinin paralel ilerlediği kısa mesafe içerisinde karasal
fiziksel bileĢenler üzerinde kümülatif etkiler oluĢması beklenebilir.
ĠnĢaat faaliyetlerinin aynı zamanda gerçekleĢeceği alanların çoğunda hava kalitesi,
gürültü ve titreĢim üzerinde etkiler oluĢması beklenmektedir. Belirlenen projelerin
özellikleri göz önüne alındığında inĢaat faaliyetleri solunabilir toz ve gaz emisyonları,
gürültü ve titreĢime sebep olacak, bazı durumlarda inĢaat sahalarına yakın mesafelerde
hassas alıcılar bulunacaktır. Söz konusu projelerin inĢaat zamanlama takvimlerine dair
kesin bilgi bulunmadığı için bu aĢamada hava kalitesi, gürültü veya titreĢim standartlarının
aĢılıp aĢılmayacağını belirlemek mümkün değildir. Ancak proje inĢaat aĢamalarının aynı
zamanda gerçekleĢtirilmesi durumunda TANAP, diğer projelerle iletiĢime geçerek ilave
etki azaltıcı önlemler alınmasını sağlayacaktır.
Projeler arasında etkileĢimin görüleceği yüksek yeraltı suyu koĢullarına sahip bazı
alanlarda bir kaç noktada sığ yeraltı suyu kaynakları üzerinde etkiler oluĢması
beklenmektedir.
Bazı yerlerde, mevcut proje ile su geçiĢlerinde etkileĢimler gerçekleĢme ve seçilmiĢ
su kaynağında kümülatif etkilerin önemli olması beklenmektedir.
ITA, Nabucco ve TANAP projelerinin paralel ilerlediği kısa mesafe içerisinde bazı
jeolojik risk ve özellikle heyelan alanları bulunmaktadır. Özellikle projelerden birinin eski
haline getirme için gerçekleĢtirilen çalıĢmaları beklenen sonuçları sağlamazsa, inĢaat
faaliyetleri sebebiyle kısa mesafelerde yerel kararsızlığın tetiklenmesi potansiyeli yüksek
görülmektedir.
Özellikle güzergâhın doğu bölümünde toprağın eski haline getirilmesi, toprağın
yapısı ve iklim koĢullarına bağlı olarak güç olacaktır. Boru hatlarının birbirine paralel
12-6
ilerlediği alanlarda kümülatif etkilerin önemli olması beklenmektedir. ĠnĢaat aĢamasında,
boru hattının diğer projelerle kesiĢtiği yerlerde görsel algı ve peyzaj kalitesi üzerinde
kümülatif etkiler beklenmektedir. ĠĢletme aĢamasında kümülatif etki beklenmemektedir.
Denizel fiziksel kaynaklar üzerinde kümülatif etkinin yalnızca ITA ve Nabucco
projelerinin denizel bileĢenlerinden kaynaklanması beklenmektedir. Her iki projenin de
TANAP projesi ile aynı özelliklere sahip olması düĢünüldüğünde aĢağıdaki bileĢenler
üzerinde kümülatif etkiler beklenebilir:




Su kalitesi: Kümülatif etkilerin düĢük seviyede olması beklenmektedir
Sediman: Sedimanlarda cıva bulunması sebebiyle kümülatif etkilerin orta seviyede
olması beklenmektedir
Dip morfolojisi: Kümülatif etkilerin düĢük seviyede olması beklenmektedir
Gürültü: Kümülatif etkilerin düĢük seviyede olması beklenmektedir
Özellikle, TANAP Projesi ile temelde aynı korunan alanlardan geçecek ITA ve
Nabucco projeleri için, korunan alanlar üzerinde kümülatif etkiler oluĢması
beklenmektedir. Özellikle projelerin birbirine paralel ilerlediği korunan alanlarda oluĢan
kümülatif etkiler yüksek olabilir.
Boru hattı koridoru boyunca hedef karasal flora türleri bulunmaktadır. Özellikle
toprak üzerindeki kümülatif etkilere bağlı olarak, bu türler üzerinde kümülatif etkiler
oluĢması beklenmektedir. Hassas toprakların eski haline getirilmesine iliĢkin konular
dikkate alındığında, jipsli topraklarla iliĢkili olan otsu türler üzerinde kümülatif etkiler
oluĢması beklenmektedir.
TANAP Projesi ile ilgili olarak karasal fauna türleri üzerinde oluĢacak yüksek etkiler,
bir kaç türde ve yerel olarak görülecektir. Bu nedenle kümülatif etkilerin de yerel olması
beklenmekte, geniĢ alana yayılması ve önemli olması beklenmemektedir.
TANAP Projesi YÇA içerisinde bulunan tatlısu flora türleri genelde dağılmıĢ olarak
bulunmakta olup, çok hassas türler değildir. Bu nedenle tatlısu flora türleri üzerindeki
kümülatif etkilerin önemli olması ve geniĢ alana yayılması beklenmemektedir.
TANAP Projesi YÇA içerisinde hedef balık ve omurgasız türleri bulunmaktadır ve
bazı noktalarda, özellikle ITA ve Nabucco Projeleri olmak üzere, diğer boru hattı
projelerinden kaynaklanan kümülatif etkilere maruz kalması beklenmektedir.
Tatlısu kaynaklarının çoğunluğu orta seviye etkiye sahip olduğu için, TANAP
Projesi’nin tatlısu habitat ve ekosistemlerine etkisi, genel olarak orta seviye olacaktır.
Posof, Bas, Karasu ve Yenice Nehirleri baĢta olmak üzere seçilmiĢ bazı alanlarda
kümülatif etkiler önemli olabilir. Somon çiftliklerinin bulunduğu Ilıkaksu Nehri üzerindeki
potansiyel kümülatif etkiler özellikle değerlendirilmelidir.
TANAP Projesi’nden etkilenecek en hassas habitat ve ekosistemler, Anadolu jipsli
stepleri ve serpantin stepler olacaktır. Nabucco ve ITA Projeleri’nden kaynaklanan
kümülatif etkilerin, özellikle restorasyondaki güçlükler dikkate alındığında önemli olması
beklenmektedir.
Değerlendirmesi yapılan projelerin mobilizasyon ve trafik üzerinde kümülatif etkileri
oluĢabilecektir. Günlük faaliyetleri kesintiye uğratmaması için, bu etkileĢimlerin detaylı
değerlendirilmesi yapılacaktır.
12-7
TANAP Projesi’nin ekonomi ve istihdam üzerinde olumlu etkileri olacaktır. Diğer
projelerde de yerel istihdam ve yerel ekonomi için yaratılacak fırsatlar ve uygulanacak
sosyal yatırım programları düĢünüldüğünde kümülatif etkilerin olumlu olması
beklenmektedir.
TANAP ve değerlendirmesi yapılan diğer projeler için arazi edinimi, tarım ve
hayvancılığa dayanan geçim kaynakları üzerinde önemli etki oluĢturabilir. BaĢta ITA ve
Nabucco projeleri olmak üzere, yeni karayolları ve demiryolları gibi çizgisel projeler ve
TANAP Projesi ile aynı alanda bulunan sanayi alanları için kamulaĢtırma faaliyetleri aynı
kiĢileri etkileyebilir ve örneğin bazı çiftçilik faaliyetlerini kısıtlama potansiyeline sahip
olabilir. Ayrıca zor ulaĢılan belli alanlarda, trafik sebebiyle bazı ekonomik faaliyetlere ve
semt pazarlarına ulaĢım konusunda artan kısıtlamalar söz konusu olabilir.
Bazı yerlerde özellikle ağır vasıta trafiğindeki artıĢa bağlı olarak trafik kazalarında
artıĢ riski ile ilgili kümülatif etkiler beklenebilir. ĠnĢaat sahalarının aynı alanda ve aynı
zamanda bulunması potansiyeli, özellikle sağlık ve güvenlik önlemleri koordine
edilmediğinde yöre halkı üzerindeki riskleri artırabilir. Hava kalitesi ve gürültü üzerindeki
kümülatif etkiler, seçilmiĢ yerlerdeki etkilenen yöre halkı için sağlık risklerini artırabilir.
TANAP Projesi’nden kaynaklı olarak demografi ve göç üzerindeki etkilerin genel
olarak düĢük olması beklenmektedir. Ancak aynı alanda birkaç projenin inĢaat
kamplarının bulunması bazı önemli kümülatif etkilerin oluĢmasına sebep olabilir.
ITA ve Nabucco boru hatları güzergâh koridorlarının birbirine yakınlığı ve hassas
arkeolojik alanlarda bulunan diğer projeler dikkate alındığında, arkeoloji ve kültürel miras
üzerindeki potansiyel kümülatif etkilerin yüksek olması beklenmektedir.
Denizel alanda bulunan biyolojik kaynakların, denizel boru hattı inĢaatı olası
etkilerine karĢı çok hassas olmaması beklenmektedir. Anadolu ve Avrupa yakalarının
kıyısal kesimlerinde bulunan deniz çayırları üzerinde TANAP, Nabucco ve ITA Projeleri
inĢaat aĢamalarından kaynaklanan kümülatif etkiler oluĢması beklenmektedir.
Denizel boru hattı inĢaatından kaynaklanan kümülatif etkiler, balıkçılık faaliyetlerinde
bazı kısıtlar olarak ortaya çıkabilir ve bu etkiler iĢletme aĢamasında da devam edebilir.
12.5.1. Etki azaltma stratejisi
Projenin bu aĢamasında ve ÇSED sırasında toplanan bilgiler doğrultusunda
belirlenmiĢ ve kümülâtif etkileri tetikleyebilecek her bir proje için detaylı bir etki azaltma
stratejisi tanımlamak mümkün değildir. Özel etki azaltıcı ve izleme önlemlerinin
tanımlanması daha detaylı analizlere ve inĢaat dönemi en yüksek etkilerin oluĢacağı
aĢama olarak belirlendiği için, özellikle TANAP inĢaat zamanlama takvimi ile çakıĢan
inĢaat zamanlama takvimine sahip projelerin tanımlanmasına dayanacaktır. Dolayısıyla,
kümülâtif etkiler için belirlenen etki azaltma stratejileri aĢağıdaki faaliyetleri temel
almaktadır:

Projenin inĢaat zaman çizelgesini belirlemek için çeĢitli proje sahipleri ve ilgili
kurumlarla irtibat kurulması.

Proje sahipleri ve ilgili kurumlarla bir iĢbirliği protokolü oluĢturarak, buna en az
aĢağıdakileri dâhil edilmesi:
o
Ġki projenin çakıĢan Etki Alanı içerisinde bulunan alıcıların belirlenmesi.
12-8
o
Tüm ÖÇB’ler için tanımlanmıĢ alıcılar üzerindeki olası etkilerin detaylı
analizi.
o
Kümülâtif etkinin öngörüldüğü tüm ÖÇB’ler için göstergelerin tanımlanması.
o
TANAP ÇSED sonucunda yüksek etki tanımlanan tüm alanlardan
baĢlayarak, kümülâtif etkilerin kalite standartları ve kılavuz değerleri
aĢması beklenen alanların belirlenmesi.
o
Kümülâtif etkilerin ilgili herhangi bir standardı ya da kılavuz değeri
aĢmamasını sağlamak için gerekli proje değiĢikliklerinin tanımlanması.
12.6. Küresel Etkiler
TANAP Projesi’nin küresel etkileri, tanımlanan proje etki alanının önemli ölçüde
ötesine geçebilen ve küresel sistemleri etkileyen etkiler olarak tanımlanmıĢtır. Bu etkiler,
küresel iklim değiĢikliğine katkıda bulunabilen, Sera Gazı emisyonlarının oluĢturduğu
etkiler olarak tanımlanmıĢtır.
TANAP’ın neden olacağı tahmin edilen sera gazları, ÇED Raporu Bölüm 8.1.1’de
anlatılmakta olup, aĢağıda özetlenmektedir:



ĠnĢaat aĢaması sera gazı emisyonları: yıllık 78.883 ton
ĠĢletme aĢaması sera gazı emisyonları: yıllık 1.956.049 ton
ĠĢletmeye kapatma aĢaması sera gazı emisyonları: yıllık 7.888 ton1
TANAP Projesi’nin Türkiye’deki sera gazı emisyonlarının ulusal bilançosuna katkısı
yıllık bazda, inĢaat aĢamasında % 0,02; iĢletme aĢamasında % 0,5 ve iĢletmeye kapatma
aĢamasında % 0,002 olacaktır.
12.7. Etki Azaltıcı Önlemler
TANAP Projesi için tespit edilen etki azaltıcı önlemler, ÇED Raporu Bölüm 11 ve Ek 5’te
detaylı olarak anlatılmıĢtır. Etki azaltıcı önlemler aĢağıda verilen dokümanlarda
açıklanmıĢtır:














1
Çevresel ve Sosyal Yönetim Sistemi
ĠnĢaat Etkileri Yönetim Planı
Yöre Halkının Emniyet Yönetim Planı
Halka ĠliĢkiler Planı
Tedarik ve Temin Planı
Arazi Edinimi Planı
Yeniden YerleĢim Eylem Planı (ĠnĢaat aĢaması öncesinde hazırlanacaktır)
Agrega Yönetim Planı
Trafik Yönetim Planı
TaĢıma Yönetim Planı (ĠnĢaat aĢaması öncesinde hazırlanacaktır)
Erozyon, Eski Haline Getirme ve Peyzaj Planı
Kirlilik Önleme Planı
Atık Yönetimi Planı
Acil Müdahale Planı
ĠnĢaat aĢamasında sera gazları emisyonun % 10’u olarak tahmin edilmektedir.
12-9
Yukarıdaki planlar mevcut bilgilere dayanarak detaylandırılmıĢtır. Planların projenin
gerçekleĢtirilen aĢamaları süresince içerik ve ulaĢılabilir bilgi arttıkça geliĢmesi
beklenmektedir. TANAP tarafından projenin mevcut aĢamasını (Mühendislik ve ÇSED
aĢaması) göstermek için Çevresel ve Sosyal Yönetim Sistemi (ÇSYS) geliĢtirilmiĢtir.
Sistem, TANAP Projesi’nin mühendislik hizmetleri ve izin alınması sürecinden sorumlu
olacak organizasyon yapısında uygun görevleri ve sorumlulukları tanımlamaktadır. Proje,
boru hattının kurulması aĢamasına ilerlemektedir. ÇalıĢmaların yürütülmesinden sorumlu
birkaç Mühendislik, Tedarik, ĠnĢaat (EPC) Yüklenicisinin ve bu Yüklenicilerin
koordinasyonu ve denetiminden sorumlu olacak bir Mühendislik, Tedarik, ĠnĢaat Yönetimi
(EPCM) yüklenicisinin Projeye dâhil olmasıyla birlikte, organizasyon değiĢecektir.
ÇSYS’nin genel hedefleri, farklı tarafların görevleri ve sorumlulukları ve baĢlıca unsurlar
aĢağıdaki baĢlıklar altında anlatılmıĢtır:





Değerlendirme ve Planlama
Uygulama ve ĠĢletme
Kontrol ve Düzeltici Faaliyetler
Gözden geçirme
Sürekli iyileĢtirme
Yönetim Planları, TANAP ve yüklenicilerinin genel organizasyonel gerekliliklerini
tanımlayan ve anlatan bir genel plana ve çevresel tasarımın bir parçası olarak
değerlendirilen bir dizi standart etki azaltıcı önleme uygun olarak düzenlenmiĢ ve etki
değerlendirme aĢamasında kalan etkilerin ve ilave etki azaltıcı önlemler tanımlanması için
temel oluĢturmaktadır. Ġlave etki azaltıcı önlemler, yüksek ve bazen orta seviye kalan
etkileri tarif için tanımlanmıĢtır ve sahaya ya da konuya özel olabilirler.
ÇSYS’nin ve farklı Çevresel ve Sosyal Yönetim Planları’nın (ÇSYP’lerin) içeriği iki
dokümanda özetlenmiĢtir:


Etki Kayıtları; çeĢitli etkiler belirlenmiĢ ve bunlara dair etki azaltıcı önlemler
tablo halinde gösterilmektedir
Taahhüt Kayıtları; ÇSYS ve ÇSYP’lerin içeriği projenin, çevre ve etkilenen
yerel topluluklar üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirmek ve faydalarını
en üst seviyeye çıkartmak için ilgili paydaĢlara sunduğu politikaların,
planların ve faaliyetlerin de yer aldığı taahhütler Ģeklinde özetlenmektedir.
Bu dokümanlar bir arada, Ulusal Mevzuat, Ev Sahibi Hükümet AnlaĢması, TANAP
Politikaları ve Uluslararası Finans KuruluĢlarının Performans Standartları ve uyumu
sağlayarak TANAP Projesi’nin çevresel ve sosyal yönetiminin temelini oluĢturmaktadır.
12.8. Yönetim ve İzleme Planları
Ġzleme faaliyetlerinin yerine getirmesinde izlenecek yol, yönetim planlarında
açıklanmaktadır.
Etki değerlendirmesi süreci gerçekleĢtirilirken, standart etki azaltıcı önlemlerin
yürürlükte olduğu varsayılmıĢtır. Standart etki azaltıcı önlemler uygulanmasına rağmen
belirli sayıda yüksek etki tespit edilmiĢtir. Bu durumda etkiyi en aza indirmek ve kalan
etkinin tolere edilebilir bir seviyeye düĢürülmesi için özel etki azaltıcı önlemler
belirlenmiĢtir.
Yukarıda tanımlanan ÇSYS’lerin etkin Ģekilde uygulanmasını sağlamak için ÇED
Raporu ile birlikte özel ÇSYP’ler sunulmuĢtur.
12-10
ÇSYP’ler proje ömrü boyunca çevresel ve sosyal etkilerin yönetilmesi için, ÇSYS’nin
iyileĢtirilmesi, yenilenmesi ve devamlılığının sağlanmasına bir temel oluĢturacaktır.
Projenin yürütülmesi süresince, yeni sahaya ait mevcut durum, mühendislik ve tasarım
bilgileri ortaya çıktıkça gerektiği Ģekilde güncelleneceklerdir. ÇSYP’ler projenin inĢaat
aĢaması için özel bilgi sağlayacak, projenin iĢletme ve iĢletmeye kapatma aĢamaları
sırasında revize edilecektir.
12-11

bölüm 12 sonuç

Transkript

Benzer belgeler

www.asssa.com.tr

2015 yılı Planlaması için Bazı Ekonomik Veri ve Görüşler

ER-PICKLING LIQUID

Medikal Tip Bakır Boru Şartnamesi