prof.dr. ihsan soysal`ın sunumu için tıklayınız

Yerli Evcil Çiftlik Hayvan Genetik Çeşitliliği
Coğrafi İşaretler İle Korunabilir
M. İhsan SOYSAL,
Namık Kemal Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü
Biyometri&Genetik AnaBilim Dalı ([email protected])
2
3
Şekil 2. Bos primigenius un günümüzden yaklaşık 12000 yıl önce ki
dağılımı (Marleen Falius)
TEHDİTLER
38’
8774
Şekil 5. Arkeolojik mekanlar taurin sığırı (Orta Fırat) ve zebunun
(Mehrgarh) evcilleştirilmesine tanık oldu, taurin sığırı ilk dağılımı
(Çatal Höyük) ile Yunanistan ve Mısır’a vardı. Güney Mısır’ da ki
Nabta Playa ve Bir Kiseiba genellikle evcilleştirme merkezi olarak
kabul edilmez. Bu yerlerde kazılan iskelet kalıntılarının yanı sıra, diğer
sitelerde bulunan mağara ve duvar resimleri yanı sıra heykelcikler,
uzun boynuzlu, kısa boynuzlu veya zebu varlığını kanıtlamıştır.
(a) Arnavutluk
Prespa sığır[Busha siğirinin cüce varyantı] 95–105 cm
yükseklik(photograph :Dr. Kristaq Kume(b) Afrika Dahomey Boğa, 90 cm
yükseklik(photograph : Marleen Felius).
A
B
14
15
Coğrafi işaret kavramı aslında Türkçemizde ki meşhur …… diye
başlayan ürünlerin yasal bir mevzuat ile hukuki korunması,
izlenebilirliği ,sahteciliği önleyen mekanizmaların tanımlanmasından
başka bir şey değil.
Bu açıdan baktığımızda yazılı tarihte belgelerini bulabildiğimiz
nitelikte bir tanımlama söz konusudur Mesela M. Ö. 1725- 1970’ lere
yani bundan 4000 yıl önceye ait Kültepe tabletlerinde buna ilişkin
metinler bulabiliyoruz.
Bilindiği üzere Kültepe bugün ki Kayseri il sınırları içinde Asur
Ticaret Kolonilerinin Tüccarlarının kil tabletlere çivi yazısı ile yazılı
kişisel arşiv defterleri (tablet) nin de toprak altından çıkarıldığı yerin adı
. Bu tabletlerdeki bilgiler coğrafi işaretlerin o zamanda kullanılan bir
kavram olduğunu gösteriyor.
Şöyle ki o dönem en çok yetiştiriciliği yapılan hayvanlar başta
koyun olmak üzere keçi,sığır,at için iyi yada aranılan yada meşhur
tanımları ile ırk kavramı içeren tedarikçilerin sipariş kayıtlarını içeren
çivi yazısı ile kil üzerine yazılı metinler söz konusu edilmiş.
16
Mesela T.T.K. 2014 yılı yayınlarından Esme Öz’ün” Kültepe metinleri ışığında Eski
Anadolu Tarım ve Hayvancılık “adlı eserde belirtildiği gibi. Assur lu Muttabıl, isimli
tüccar tabletlerde Kunana isimli tedarikçisinden yarım litre Kanıs yağı, iştiyor.Aynı
tüccar Varhıssa adlı tedarikçisinden Mama Yünü, ve Akad Kumaşi sipariş ediyor.Aynı
metinlerde koyunların kalitelerine, ırklarına göre farklı fiyatlarda ticareti yapıldığı
görülüyor.Belgelerde suppum, utauurum, lakanum ve salınum cinsi koyunların adları
geçiyor.Bu metinlerde” supum”,beyaz bir koyun ırkını temsil ediyordu.
Coğrafi işaretlere ilgi günümüzde bu konuda artan bir ilgi ile her kesimi kapsar
hale gelmiştir. Bu belki de ihmal edilen önemine farkındalık oluşturmak bakımından
yararlı bir olgu.Genel olarak konuyu ekonomik açıdan ele alan ampirik çalışmalar daha
yaygın. Kuşkusuz ekonomik önemi önemli bir gerekçedir.
Ancak bu konu tarımı yapılan bitki ve hayvanların genetik çeşitliliklerini korumak
bakımdan ayrıca özel bir önem taşıyor.Bunun yanı sıra belirli bir yöreye bağlı bir hak
türüde oluşturmaktadır.Böylece geleneksel bilgi ve kültürel değerleri koruyarak
turizme, çevre ve biyolojik çeşitliliği ve nihayet kırsal kalkınmaya önemli bir katkı söz
konusudur
17
Bu konuya önem veren ülkelerin coğrafi işarete konu
ürünlerde yarattığı katma değer önemli bir farkındalık
yaratmaktadır.Kent merkezli tüketicinin ürüne ilişkin
bilgileri ile yerel üreticilerin ürüne ilişkin bilgileri
asimetrik niteliktedir.
Asimetrik bilgi üreticinin ürettiği ürün içeriğini biliyor
olmasına karşın tüketicinin bunu bilmiyor olmasından
kaynaklanan ne alacağımızı neye güveneceğimizi
şaşırdık deme olgusunu kastediyoruz.
18
Söz gelimi her çeşit bal hepsi gerçek (belgeli)
olsun olmasın kentte organik bal diye satılınca
buda asimetrik bilgi sonucu gerçek yöresel ürün
üreticileri piyasa başarısızlığı ile ürünlerini
Artıkmahalle pazarı, marketinden çıkarıp büyük,
mega, hiper adları ile anılan tedarikçi bağımlı
büyük pazarların AVM’lerin raflarına
ulaştıramıyorlar.
Ancak bu anlamda artık pazarlarda bilginin
yönlendirdiği pazar ekonomisi fazına geçilmiş
bulunuyor. Bu durum coğrafi işaretli ürünlere
özel bir avantaj sağlıyor
19
Ülkemizdeki durum bir cümleyle bu konuda
büyük bir potansiyel var ama batı ülkelerindeki gibi
kullanılamıyor.Mesela Fransa’da 700’ün üstünde
İtalya 500’ün üstünde tescilli coğrafi işaretin 35
milyar Euro’nun üstünde gelir sağladığı ifade
edilmektedir.
Coğrafi işaret terimi, AB terimi, olan
Geographical Indıcatıon (GI) teriminin çevirisi
olarak türkçemize girmiştir denilebilir.Özde bir
ürünün ister üretim yaparken kullanılan örf adetler
geleneksel bilgiler ister elde edildiği yöreyi
tanımlayan mesela meşhur Trakya kıvırcık
koyununu, ya da meşhur Afyon manda kaymağı gibi
tabirleri kapsayan bir terimdir.
20
Tanım olarak belirli bir niteliği şöhret, ya da
özelliklerini üretim metodu, üretildiği yöre, alam,
bölge, ülke ile özdeşleştiren işerettir(göstergedir).
1995 tarihli 555 Sayılı Coğrafi işaretleri ve
geleneksel özellikli ürünlerin adlarının korunması
hakkında KHK bu tanımı içermektedir.
1994 tarihli Dünya Ticaret Örgütünce
yapılandırılan ticaretle ilintili fikri Mülkiyet hakları
diye bilinen Uluslar arası Mülkiyet Hakları (TRIPS)
de bu tanımı benimsemektedir
21
Bu şekli ile sosyal, iktisadi, üretici
gruplar ürünlerini ayırt etmek korumak
işlevi söz konusudur.
Yani öz olarak bu terim kent tüketicisi bir
malın hep konuşula gelen ürün olup
olmadığını nasıl güvenerek bilecek alacak
ticaretini yapacak noktasında özgünlük
yöreye özgülük kavramını ispatlayan bir
cins garanti belgesi işlevindedir.
22
Çeşitli ülkelerde
bu terim alt tanımlarlada ifade
edilebilmektedir.Bu geniş kapsamlı coğrafi işaretlerden
Menşe adı için Desıgnatıon of Origine (D.O) Mahrec işareti
için
Geographıcal
Indıcatıon
(G.I.)
terimleride
kullanılmaktadır.
Esas itibariyle belli bir yöre (coğrafya,bölge,alan,ülke)
ürün ad(işareti) ayırt edici özellik, özellikle yöre bağı
olmalıdır.Buna
göre
mutlaka
bir
coğrafi
ad
gerekmektedir.Mesela Mesir Macunu örneğinde Mesir bir
yer adı değil ve Manisa’yı sembolize ediyor.Aynı şekilde
Eyfel Kulesi ya da Boğaziçi köprüsü sırasıyla Paris ve
İstanbul ile sembolize ediyor olabilir.
23
Doğal ürünler, tarım ürünleri, madenler, el sanatları ve ürünler,
sanayi ürünleri coğrafi işaret verilebilir alanları belirtmektedir.Burada
konu ile ilgili bir kurum olan Türk Patent Estitüsü’nün yaptığı bir
uygulama ile Hayvan Irkları ve Coğrafi İşaret vermesi bazı tartışmalara
konu olmuştur.13.01.2002 tarihli resmi gazetede ilan edilen Gemlik Türk
atı bunu takip eden Kangal koyununun vb Coğrafi İşaretler TIGEM’ın
TPE ve MSB aleyhine açtığı davada 2004’de mahkeme kararı ile iptal
edilmiştir.
Çünkü ırk tescili başka bir kurumca Tarım Bakanlığı hayvan ırkları
Tescil Komisyonunca yapılmaktadır.Zaten Avrupa Birliği uygulamaları
da canlı hayvan değil bunların Karkas ya da et olarak tescili
öngörülmektedir ve tescile ilişkin özellikleri direkt o ırkın bulunduğu
coğrafi bölge,besleme biçimleri ırkın adı üretim teknikleri, bilgileri yer
almaktadır.
.
24
Bütün bunların yanı sıra en önemli husus ayırt edici
özelliklerdir.Ayırt edici özellikler: yörenin toprak
yapısı, iklimi, suyu, otları üretim metodu geleneksel
bilgisi üretim tekniğinden kaynaklanıyor olabilir.
Burada nitelik, şöhret veya diğer özellikleri yöre ile
bağlantısı yumurta-tavuk ilişkisi gibi iyi tanıtıldığı
için mi meşhur oldu yoksa şöhret(ün) den dolayımı
iyi tanınıyor niteliklere üretim metodu yol açar
.Yada Üretim metodumu şöhreti doğurdu gibi iç içe
örtüşen kavramlarda söz konusudur
25
Bu arada yeri gelmişken Mahreç ve Menşe arasındaki
farka değinmekte yarar var. Menşe kelimesi coğrafi sınırları
tanımlı yöreden
kaynaklanan ürünün tüm nitelik ve
özellikleri bu yörenin doğal beşeri ürünlerinden elde edilmesi
üretimin işlenmesi ve tüm işlemler bu yöre içinde olan süreci
tanımlar.
Mahreç’ de ise yukarıdan tarifi içermekle beraber tek farklı
olarak üretim, işlenme diğer işlemlerden en az biri belirlenmiş
yöre sınırları içinde olması ve ürünün tüm ya da esas
niteliklerin değil belirgin bir niteliğinin yöreden
kaynaklanması söz konusudur.
Esas itibariyle Menşe’ de ürün – köken ilişkisi çok katıdır.
Mesela Mahreç işaretinde Bozdağ Kestane Şekeri yetiştirilen
yeterki hammadde kestane, Ödemiş’ deki Akkoza, Tek koza,
türü kestane ağaç meyvesi olsun Türkiye’ nin her yerinde
26
üretilebilir anlama gelir.
Coğrafi işaretler ürünlerin ayırt edici yönlerini, üretildikleri bölgeyi,
üretim metotlarını, kaliteyi tanımlayarak bir tüketicinin tükettiği ürünün
içeriğini bilme hakkını cevaplıyor.
Pazarlama entrumani gibi işlevler, yanı sıra ürüne katma değer
sağlayarak kırsal kalkınmayı sağlayan yerel üretimi destekleyen
agroturizm işlevi ile çevre ve biyo çeşitliliği kuruyan tüketiciyi yanıltan
ürün sahteciliğini önleyici işlevler görür.
Coğrafi işaretler kırsal alanda istihdam yaratarak göçü önlemek farklı
tat ve gıdalar sunarak tek çeşit ürüne yönlenmeyi önleyerek, miktardan
ziyade kaliteye önem veren üreticiler uyumunu sağlayarak, piyasaya
girişi kolaylaştırmakta üretim zincirinde katma değer dağılım adaletini
sağlamaktadır
27
Coğrafi işaretlerin bir cins garanti belgesi olduğundan söz
etmiştik. Konuyu biraz daha açarsak Markalerin tek başına
gerekli belgesi işlevi yoktur. Ayrıca onaylanmış garanti
belgesini gerektirir.
Oysa coğrafi işaret de her tüketici o ürüne aldığında
sürdürebilir, denetlenebilir, belgenebilir bir ürün aldığından
emindir. Coğrafi işaretleri de kalite (Önceden tanımlanmış
standartlara uygunluk) tescil ile güvence altındadır.
Bugünkü seminerin konusu olan coğrafi işaretlerin
üretimde çeşitliliği özendirerek çevre ve biyoçeşitliliği doğal
kaynakları koruyarak gelecek kuşaklara aktarıcı işlevlerini
daha geniş ele almak gerekir.
.
28
Mesela Keşan satır et Mahreç işareti şartnamesin başvuru
sürecinde sunulan Kıvırcık koyun ırkı şu oranda
kullanılacaktır dendiğinde o ırkın korunması işlevi
kendiliğinden sağlanmakta melezleme önlenerek genetik
erozyon tehlikesi ortadan kalkmaktadır.
Mesela belki bir peynir için coğrafi işaret başvurusunda şu
ırka ait hayvan sütü demekde bu işlevdedir.
Yapılan çalışmalar AB ülkelerinde coğrafi işaret üretimine
kaynak olan bir yörenin ekolojik anlamda biyo çeşitliliğinin
29
daha korunduğu gösterilmektedir
Benzer şekilde AB ülkelerindeki uygulamalarda Mense
adı üretimin söz konusu olmadan yörelerdeki mera
alanlarındaki kaybın Mense adı uygulanan bölgelerinden 2
misli fazla olduğu gösterilmiştir.
AB ülkeleri coğrafi işareti Gıda kalitesi öğesi olarak
görmekle bu işlemleri etiketleme ve coğrafi işaretleri
koruma çerçevesinde ele almaktadır.
AB uygulamalarında Avrupa Komisyonu (ec.Europa.eu)
Tarımsal ve Kırsal Gelişme alt başlığı altında ve onun
altında tarım ve gıda alt başlığında door adı verilen sistemle
her türlü coğrafi işaret kapsamındaki ürünlere tescil
uygulanmaktadır.
.
30
Bu işaretlerin başlıcaları P.D.O kısaltması ile bilinen
korunmuş Mense işareti (Protected Designation Of Origin)
bu terim ise üretim, işleve hazırlamanın tümünün tanımlara
göre olduğu tanımlanmış tekniği(know how) kullanan
tarımsal ürünleri ve gıdaları kapsar.
işleme hazırlama süreçlerinden en az birinin belli yörede
oDiğer bir başlık PGI kısaltması ile bilinen Mahreç işareti
korunmuş coğrafi işareti (Protected Geographical
İndication) Bu nitelikte üretim, ilduğu tarımsal ürünleri,
31
gıdaları kapsar
Üçüncü bir tanım TSG sembolü ile gösterilen üretim araçları veya
içeriği geleneksel olan, geleneksel özelliği garanti edilmiş (Traditional
Speciality Guaranteed) şeklindediri
AB ülkelerinde DOOR kısa adı ile bilinen Orijin ve köken tescil veri
tabanı (Database Of Origine and Registration) isimli veri tabanında tescil
edilen tüm ürünler yer almaktadır. Bu sitede AB içi ülkelerde AB dışı
ülkelerde diğer bir deyişle AB’ de satışı yapılacak Kamboçya ürünü de
Türkiye ürünü de bu işarete başvurabilmektedir.
Halen bu sitede Türkiye’ de nedense hiç uygulamayan (yani
Türkiyede hiçbir hayvan ırkını karkası için örneği olmayan bir durum
söz konusudur.Türkiye’ den AB sistemine Türkiye Patent Enstıtusu;TPE
aracılığı ile [DOOR]başvurma söz konusudur. önceTürkiye Patent
Enstitüsü gibi yerel birimce uygun görülünce komisyona havale edilen
yani teorik olarak hayvan ırklarında karkas için C.İ almak mümkündür.
32
Mesela TPE coğrafi işaret başvurularında henüz
başvuru safhasında Ankara oğlağı başvurusu ve
Kıvırcık Kuzu başvuru bekleyen süreçtedir. Burada
üreticilerin birliklerin bilmesi gereken husus bu
yetki altındakinden sonra nasıl denetleneceği bunun
bir üreticilerin koruyucu hususu olduğu bundan özel
bir ticari yarar beklememek gerekliği hususundur.
Daha açık bir ifade ile sonradan işlemlerin
usulüne uygun yapılıp yapılmayacağına ilişkin
sürekliliği içeren işbirliklerinin ve yapılanmaların
Sağlanmasıdır. Mesela aydın inciri bu işareti almış
bulunmaktadır.
33
Evcil ÇİFTLİK hayvan genetik
kaynakları nedir?
Evcilleştirilmiş hayvan türlerine ait ırklar, evcil
hayvan genetik kaynakları olarak tanımlanmaktadır.
Evcil hayvan genetik kaynakları biyoçeşitliliğin önemli
bir ögesidir ve insanların gıda, tarım ve endüstri gibi pek çok
alandaki talebini karşılamaktadır.
Özellikle yetiştirildikleri bölgelere uyum sağlamış
hayvan ırklarının kaybolması doğrudan insan yaşamı ile
ilişkilidir.
GELENEKSEL HAYVAN ISLAHI İLE MODERN HAYVAN ISLAHI
METODLARINDAKİ DEĞİŞİM GEN KAYNAKLARI YOKOLUŞUNU TETİKLİYOR
36
37
38
Genetik ıslah çalışmaları sonucunda neler
elde edilebilir??
Geçmişde Çiftlik Hayvan Gen Kaynakları[ÇHGK] gen
akışı
Sporadik nitelikte uzun dönemde yerel bilgi ve adaptasyon değeri altında bütünleşirken
20 YY da ÇHGK gen akışı Artan nakliye
olanakları,ST ve ET
gibi olanaklarla ve Ticari değer le her yöne
daha yoğun ve sık olmuştur.
Böylece küresel düzeyde gen akışı söz konusu olmuştur
Sonuçda
-Genetik çeşitlilik kaybı
-Adaptasyon özellikleri kaybı
21 YY da ise Sağlık koruma önlemleri nedeniyle
Canlı hayvan hareketliliği azaldı
41
42
49
50
51
52
53
54
55
56
Irk Tanımı
FAO’nun 2003 tarihli 3 basım (WWL 3 rd Edition) “Irk tanımı” adlı
eserde ırk şöyle tanımlanmaktadır. Irk belirlenebilir ve tanımlanabilir dış
karekteristikleri ile aynı tür içindeki belirlenmiş gruplardan görsel
değerlendirme ile ayrılabilen evcil hayvanlar alt grubu yada fenotipik olarak
benzer gruplardan kendine ayrı özgün kimliğinin ayrılabildiğinin kabulunü
sağlayan coğrafi ve kültürel ayrılık gösteren grupları belirtir.
Buna göre ırklar coğrafi ve kültürel farklılıklara göre gelişir ve
insanın gıda ve tarımsal ihtiyaçlarını karşılar. Bu yaklaşımda ırk bir teknik
terim değildir. Görsel yada başka çeşit farklılıklar her evcil hayvan türünde
gösterilen çeşitliliğin büyük bir kısmını meydana getirir. Irk genellikle teknik
olmakdan ziyade kültürel bir terimdir.
TURTON (1974) ise ırkı FAO (1997) tanımı ile kombine ederek
açıklamaktadır. Irk terimi soy (strain), varyete, araştırma hattı, ve ıslah
edilmiş ırk (Landrace) kavramlarınıda içerir. Buna göre ırk ya tanımlanabilir
ve belirlenebilir dış karekteristikleri ile aynı tür içinde diğer benzer
gruplardan görsel değerlendirme ile ayrılabilen evcil hayvanların homojen
bir alt grubu yada fenotipik benzer gruplardan coğrafi ayrılık nedeniyle farklı
kimliğini kabul ettirmiş benzer gruplardır.
58
BİYOLOJİK
ÇEŞİTLİLİK
NİÇİN
ÖNEMLİDİR?
BÜTÜN OTLAR YEŞİLDİR.
60
BİYOÇEŞİTLİLİĞİN EN ÖNEMLİ ÖĞESİ
BİZE GIDA HAMMADDESİ SAĞLAYAN
TARIMI YAPILAN BİTKİLER
VE
ÇİFTLİK HAYVANLARI
BİYOÇEŞİTLİLİĞİDİR.
YERLİ EVCİL ÇİFTLİK HAYVAN GENETİK
KAYNAKLARIMIZ BİR YOK OLUŞ SÜRECİNE
GİRMEKTEDİR. MESELA ANKARA KEÇİSİ; 1980 lerde üç milyon
civarındayken günümüzde iki yüzbin civarına düşmüşltür. NEDEN
????
63
Neticede Ankara Keçisi her kıtaya
yayıldı
ANCAK ÜRETİMİN DEĞERİ YERLİ HAYVAN
GENETİK KAYNAKLARIN ÖNEMİ YETERİNCE
KAVRANAMADIĞINDAN ;
TÜRKİYE’DE UZUNCA BİR SÜRE ROBERT KOLEJ
KURULUŞUNDA GÖREV ALMIŞ CYRUS HAMLIN ‘İN
GÖZLEMİYLE ….
66
Türkiye Yerli Evcil Hayvan Gen Kaynakları
(SIĞIR, KOYUN, KEÇİ)
TÜRKİYE YERLİ SIĞIR IRKLARI
Hayvan genetik kaynakları yönetimi için strateji
oluşturma sistematiği
70
in situ koruma programında orijinal yetiştirme alanlarında
korunan koyun ve keçi ırkları
HALKELİNDEKİ SÜRÜLERİN ISLAHI İÇERİĞİNDE KORUMA
ÇALIŞMALAR YAPILAN İLLER
Artvin
Hemşin
Sivas
Kangal Akkaraman
AFYON
Pırlak
73
74
Tüketicinin gıda ile ilgili en
belirgin soruları
Gıda etik
üretiliyor mu?
Besleyi
ci mi?
Gıdam lezzetli ve
elverişli mi?
Satın alabilir
miyim?
Benim
gıdam var
mı?
7
5
Kökene bağlı kalitenin potansiyel etkilerini
yoğunlaştırmak için anahtar faktörler
Kriterler
Koşullar, anahtar faktörler
Potansiyel etki : Değer
yaratma
Mobilizasyon
Yerel paydaş uygulayıcılar
Liderlik varlığı
Kollektif katkı veren yaklaşım
Kollektif organizasyonların
etkinliği ve
Kapasite geliştirme
Değer zinciri içerisindeki
üreticileri geliştirme
Ekonomik gelişme
Köken temelli stratejiye uygun
Ekonomik yaşayabilirlik
kazançlı pazarların tanımlanması Katma değer, gelir,
İsmin şöhreti
mümkün stratejiyle fiyat ve
miktarda artış
Yerel, doğal, sosyal,
kültürel kaynakları
koruma
Kaynaklar tanımlanır
Nitelendirme kuralları bir araya
getirilir ve gerektiğinde yeniden
düzenlenir
Doğal ve kültürel mirasn
korunmasına katkı
Geleneksel bilginin ve
kültürel mirasın korunması
Tüketiciler
İşlenebilirlik
Özellik belirleme ve buna eşlik
eden kural planı ile sağlanan
garanti
Tüketici güveni
KÖKEN BAZLI KALİTE HÜNER HALKASI
Yerel özgün
kaynak
1
4
Pazar
YEREL
PAYDAŞ
Ürün
2
3
Toplum
5
KAMU
POLİTİKASI
GIDA SEKTÖRÜ
2013’ de AB parlementosu tarımsal ürün ve unsurların kalite rejimi düzenlemesini yürürlüğe
koydu. Bu süreç de aşağıdaki düzenlemeler devreye girdi:
•510/2006 sayılı düzenleme: Coğrafi işaretlerin korunmasına ve tarımsal ürünlerde köken
belirlemeye ilişkin özel tedbirler belirlendi.
•509/2006 sayılı düzenleme: Tarımsal ürünlerin geleneksel özelliği garanti edilmisine
(Traditional Specialities Guarented/TSG) ilişkin özel kurallar belirlendi.
1151 sayılı düzenleme: (AB üyesi ve AB üyesi olmayan ülkeler arasındaki ikili anlaşmalar
aracılığıyla AB içinde uluslarası alanda yayıldı). Bu düzenleme bir bölgeden özgün olarak köken
alan ürünlerin ticarette de belirlenlemesi sağlandı. Her AB ülkesinin kendi milli yasal düzenleme
sistemi vardır. (GI) konusundaki genellilik AB düzenlemeleri unsurlarını içerir.
•Yöre Kavramı – Agro-Ekolojik koşullar, bitki varyetesi ve insan faktörü bu
yöre ile birliktedir. (Örneğin Bordeaux Şarabı.)
•Ürün orjini ile kalite arasında bir bağ olmalı – Üretim için kullanılan teknoloji verilen bölgedeki
geleneklere eşlik etmeli;
•Ürün başarısında önemli faktör pazarlama stratejisidir – tanımlama safhasında kökenle bağlı
ürünün eğer Pazar potansiyeli varsa ve bu potansiyel karlı biçimde satışa ve bütün CI’yı
inisiyatifle destekleyenlere yeterli geliri oluşturuyorsa bunlar değerlendirilimelidir.
AB 1151/2012 nolu düzenleme
Başlıca karakteristikler
Tarımsal ürün üreticilerinin ürün karakteristiklerine bu ürünlerin tarım
şekillerine, alıcılara, tüketicilerin iletişimine yardımcı olur. Böylelikle şu
unsurları sağlar:
•Çiftçiler, üreticiler arasında tarım ürünlerinin katma değerine ilişkin rekabet
sağlar;
•Bu ürünlere dair güvenli bilgilerin tüketiciler için mevcut olmasını sağlar;
•Entelektüel telif haklarına saygı;
•İç Pazar bütünlüğü
Yeni yaklaşım
AB’ de tarım politikasının önemi bir iddiası birlik içinde tarmsal üretimle,
çeşitliliği sağlamaktır.
•Çabaları iyi bir şekilde karşılık alıyorsa
•Satın alıcılarla ve tüketicilerle, eğer ürünlerin karakteristikleri iyi rekabet
koşullarındaysa iletişim kurarlar.
•Eğer ürünleri pazarda doğru bir şekilde tanımlanırsa
1151/2012 nolu düzenleme
Daha önceki slaytlarda verildiği gibi GI’ lı ürünlerin asıl önemli hususu bunların köken aldığı
bölge ile bağıdır. Böylece;
Belirli bir alanda özel bir hüner veya özel doğal koşullar arasındaki bağ yeterli değildir.
Bu nedenle
Bu bağın özgünlüğü korunmuş bir kavramdır ve ürüne kimlik verir.
Başka bir alanda aynı hünerle üretilen ürün tam anlamıyla aynı değildir.
Bu özel bağı dikkate almadan aynı alanda üretilen bir ürün de aynı
değildir. Bu çerçevede yeni teknolojiler bu bağa sadık kalırsa kullanılabilir.
Ürün tüketici tarafından satın alındığında bu kişi bu özgünlüğü satın
almış olur
Entelektüel Telif Kavramı
Yerel araçlar
1995: TRIPS kısa adlı anlaşma Dünya Ticaret Örgütü (WTO) üyelerince özel ürünler
için CI isimlerinin kullanımı ve korunmasına bir milli yasal çerçeve olarak ihtiyaç
duyuldu.
TRIPS anlaşmasından sonra: Hükümetlerin çoğu CI’ ları korumak için yasal araçlar
oluşturdu. (Ülkeler arasında bu açıdan önemli farklar olsada)
CI korumayla ilgili genel milli kanunlar : Tüketicileri korumak veya tüketiciler için
haksız rekabeti sağlamak için CI’ ların kayıtları için özel düzenlemelere kadar
değişmektedir.
Milli seviyede belli başlı yaklaşımlar iki şekildedir:
•Kamu kanun yaklaşımı: Kamu otoriteleri belli bir özel ürünü CI ile korumaya yönelik
düzenleme yapmasıdır (sui generis: nevi şahsına munhasır). Bu yaklaşım genellikle CI’
nın hükümetlerin CI kullanımı destekledeği durumlarda bir kamu kalite mühürü
(sıklıkla bir resmi logo) (AB ve İtalyan yaklaşımı)
•Özel kanun yaklaşımı: Haksız rekabete karşı kanunları kullanarak ticari marka
kanunlarını içerir. Bu hususta koruma özellikle özel eylemdir (ABD yaklaşımı)
•CI’lar belli şekilli logoları içerirler. Ancak bunlar genellikle grafik ticari markalar gibi
tescil edilirler. Bunlar işlem veya paketleme, endüstriyel model için patent
kullanımıda içerir.
Nevi şahsına münhasır(sui generis) sistemi ve marka kanunu
Sui generis: AB sanat terimi özgünlüğü, özgün bir yaratıcılık yetkilendirme ya da yükümlülüğün
sonucu olduğu için diğer karakterizasyonlardan bağımsız olarak benzersiz olan yasal bir
sınıflandırmayı tanımlar.
Entelektüel telif koruma da sui generis metodu: Bu koruma, bu işaretlere eşlik eden ürünlere
logo, özel şekil, bunları içere ürün belirlemelerini içeren bir yasal koruma sağlar.
GI olgusu kollektif kendine münhasır olarak nitelenebilir. Ürün belirleme olgusuna riayet eden
bu ürünlerin üreticilerinin, topluluklarının tanımladığı yetkili otoritenin onayladığı bir hak
bildirgesidir.
GI ürün: Bu durumda coğrafi yere bağlı ve transfer edilemez niteliklerdir. GI’ lar ticari markalarla
da korunabilir. Bu durum ülkede mevcut kategorilere göre kollektif bir işaret ya da sertifikasyon
işareti şeklinde olur (Trade mark)
TM: (Tüketicilere sunulan bir hizmet ya da ürünün kendisini tanımlayan belirgin işarettir). Bu
şekliyle entelektüel telif tipi olup isim, kelime, ifade, sembol, desen, imaj veya bunların
kombinasyonu olabilir. TM ne generik bir terim ne de sırf coğrafi terimi göstermez. Bunlar,
coğrafi orijinle birleşik, harmanlama (blend) ve tip terimlerine karşı koruyamazlar
Sertifikasyon Ticari
Marka
Kollektif Ticari Marka
Özel hak. Entelektüel telif ve Özel hak. Entelektüel telif ve
kayıt yönetiyor. Firma ya da bu kayıt yönetir. Birliğe üreticelere
sertifikasyonu
direkt ya da imalatçılara aittir
kullanmayan birliğe aittir.
Hak Sahibi
Kurallar ve itiyaçlar belirlenir Kurallar sahipleri tarafından
ve sertifikasyon işaretleyicinin belli ihtiyaçlara göre veya
sahibince kontrol edlir.
yetkili kullanıcıların
sınırlamalarıyla belirlenir.
Belirleme
Belirleme
GI’ lere uygulanan genel belirlemeler milli düzeyde
PDO, PGI gibi AB 1151/2012 düzenlemesiyle
tanımlanmıştır
Maksat
Bir ürün kalitesi , şöhreit, kalitesi yle kökeni
arasındaki bağı koruyan, otantik güvenilir
belirlemedir.
Koruma Süresi
Prensipte kayıt tarihinde kayıtla belirlenen varlığı
sürdükçe genellikle kayıt yenilemek gerekmez.
Genellikle başvuru kaydı ücretsizdir.
Koruma Esası
Milli yetkililerin (eğer kanunla saglanmıişsa)
eylemleri ile ya da özel eylemlerle oluşturulur
Koruma Kapsamı
En azından kullanımı yasaklamak suretiyle bu çeşidi
kullanımın munhasırlığını belirtir ve genellikle buna
Kurallar ve itiyaçlar belirlenir Kurallar sahipleri tarafından
ve sertifikasyon işaretleyicinin belli ihtiyaçlara göre veya
sahibince kontrol edlir.
yetkili kullanıcıların
sınırlamalarıyla belirlenir.
Kendine munhasır GI
Ürün kalitesi, köken,
karakteristiği paylaşan birliğe
üeyliği belirtir.
Kamu otoritelerinin dahlini de
içeren
özel
bir
haktır.
(belirleme,
uygulama).
Genellikle hak sahibinin bir
belirlemesi yoktur. Meşru
kullanıcıların kamu tanınırlıpı
bunu gereksiz kılar. Tanıma
ilgili GI organizasyonunun
kaydını
ve
kamunun
tanınırlıkdaki
rolü
söz
konusudur.
GI’ lere uygulanan genel
belirlemeler milli düzeyde
PDO, PGI gibi AB 1151/2012
düzenlemesiyle tanımlanmıştır
Genellikle kuruma ticari marka (kelime, grafik) vs ile kobined,r.
Coğrafi özgünlüğün munhasırlığı imtiyaz olarak genel kurallara
PDO, PGI ve TSG: Belirlemeler
Coğrafi İşaret(GI)
PDO – Belli bir coğrafi alanda belirlenen, üretilen,
işlenen, hazırlanan ürünü tanımlar.
PGI- Tarımsal ürünleri kapsar ve coğrafi alanla yakın
bağlıdır. Üretim, işleme, hazırlama süreçlerinden en az
biri bir bölgede olmayı kapsar.
TSG-Geleneksel Özgün Ürün
Bileşim veya üretim araçlarıyla oluşan
geleneksel karakteri belirtir.
İlk Safha : TANIMA
DG PQA I
Tarımsal kökenli, alanında
kalite konusunda milli
düzeyde yetkili otorite.
GI’ lı ürünleri tanıma
Üreticiler birliğinin tanınması, GI
ürün özelliklerinin tanınması, GI’lı
ürünlerin geliştirilimesi
İkinci Safha : YETKİLENDİRME
Tarımsal kökenli gıda
ürünlerinde kalite ve sahteciliği
önleme konusunda merkezi
kontrol bölümü
DG VICO:
Kontrol organının
yetkilendirilmesi ve
kontrol planı onayı
ACCREDIA: Akkreditasyon
aktiviteleri yapması kabul edilmiş
devletçe atamış İtalya milli
akkreditasyon organı
Akkreditasyon süresi
(EN45011)
Avrupa’ da PDO ve PGI
konusundaki standartta
(EN45011) in belirlediği
ihtiyaçları karşılama
konusunda güven veren
bağımsız dış organ (özel,
kamu ve kamu-özel birlikte)
*Ürün özellikleri belirleme: Birlik üyelerinin paylaşacağı teknik bilgiler üretim, işleme metotlarını tanımlar
Üçüncü Safha : Denetleme/İnceleme
(Supervision)
Tarımsal ürünlerde
sahtecilikle savaşan
kalite korumadan
sorumlu merkezi
denetleme organı
(ICQRF)
DG PREF : Denetleme/
Kontrol Organı
Bölgeler:
Denetlemeyi
yürüten (ICQRF)
Kontrol
Organları
ile işbilirği
Dördüncü Safha: Geleneksel İnceleme Aktivitesi
Tarımsal ürünlerde
sahtecilikle savaşan
kalite korumadan
sorumlu merkezi
denetleme organı
(ICQRF)
ICQRF’in ilçe ve kol
ofisleri
ICQRF: GI ve geleneksel
tarımsal gıdalar üretim
zinciri boyunca kontrol
yürütme yeteneğindediri.
B. GI’ Lı Ürünlerin Tarımsal Alanlarda Kırsal Gelişmedeki
Rolü
ALANLARDA KIRSAL GELİŞMEDEKİ
PDO ve PGI’ nin amacı
ROLÜ
•Tarımsal kökenli gıdaların ekonomik
değerini bölgede uzun dönemli strateji,
imajj oluşturma bölgedeki ürünü koruyarak muhafaza etme
•Kırsal kesimi eğitmek ve yerel çiftçiilerin gelirini arttıracak şekilde ürünleri
geliştirmek
•Pazarda ürünü rekabete sokarak ürünün çeşitlenmesini teşvik ve talep-arz
arasında daha iyi denge
•Üreticilerin otantik ürünlerini daha yüksek fiyata satmaları
•Haksız rekabeti ve tüketicilerin yanlış yönlendirilimesini önlemek (entelektüel
telif haklarını koruma ve sahtecilikten sakınma)
•Tüketicilerin tercihlerini daha kolay yapabilmeleri için köken konusunda açık,
kısa ve öz bilgi sağlama
B. GI’ LI ÜRÜNLERİN TARIMSAL ALANLARDA KIRSAL GELİŞMEDEKİ ROLÜ
AB’ de PDO ve PGİ ile TSG lı ürünler konusunda en üst 10 ülke (şarap sektörü dahil)
PDO
PGI
TSG
GI Spirits
Italy
569
229
2
39
839
Fransa
454
200
1
78
733
Spain
188
123
4
28
343
Portekiz
94
78
1
19
192
Greece
108
141
19
268
Almanya
24
98
35
157
United Kingdom
25
35
3
3
66
Slovenya
22
14
3
7
46
Czech Republic
16
25
1
42
8
19
4
40
Polonya
9
Toplam
B. GI’ LI ÜRÜNLERİN TARIMSAL ALANLARDA KIRSAL GELİŞMEDEKİ ROLÜ
Farklı AB ülkeerinde PDO ve PGI ile TSG lı ürünler sayısının karşılaştırılması
2
TSG’ lı ürünler
PGI’ lı ürünler
PDO’ lu ürünler
250
4
200
125
150
64
75
Greece
Portugal
Spain
France
0
72
11
33
22
9
4
19
8
23
6
11
8
Slovenia
98
3
Poland
97
50
27
United
Kingdom
68
164
Germany
100
82
Italy
GI Products (n.)
111
Czech
Republic
300
Avrupa da şarap sektöründe GI’lı ürünler= 1.600
İtalya’ da şarap sektöründe GI’lı ürünler = 523 (405 PDO ve118 PGI)
Fransa’ da şarap sektöründe GI’lı ürünler = 432
Sertifikalı ürünler
italya ve Fransa’ da
%6 ağırlıkta
*Kaynak: Istat Qualivita/Ismea, 2015
Satış Değeri
•AB’ de GI’ lı ürünlerin satış değeri: 55
milyar Euro (2014)(Üretim yerinde
tahmini toptan fiyat)
1. Gıda = 16 milyar euro
2. Şarap = 31 milyar euro
3. Sert içki= 8 milyar euro
•Toplam AB içki sektörü %6 sı
•AB’ de GI’lı ihracatların değer itahmini
11,5 milyar euro
•AB’ de gıda ve içki sektörünün
ihracatının %16 sı
Hediye Ödül Değeri
Hediye ödül (premium) değerli (GI)
pazardan GI’lı olmayanlardan fiyat
B. GI’ LI ÜRÜNLERİN TARIMSAL ALANLARDA KIRSAL GELİŞMEDEKİ ROLÜ
İtalya’ da GI’ lı ürünlerin ekonik değeri (şarap sektörü)
Yararlı tarım alanı: 350,000
Sertifikalı üretim: 22 ml hl.
Üretim
Üretim sermaye tedavülü çevrimi:
7,1 milyar €
Satış sermaye tedavülü çevrimi: 9
milyar €
İhracat çevrimi: 4,4 milyar € → Toplam ihracat
sermaye tedavülü çevrimin %37 si
İhracat
İtalya’ da GI’lı ürünlerin sosyal değeri
-Küçük çiftçileri, tarımsal gıda üretcileri/işlemcilerinin girebileceği politikalar
(kırsal kalkınma politikası)
-Bölgeler, gelenekler vs ile güçlü bağ.
B. GI’ LI ÜRÜNLERİN TARIMSAL ALANLARDA KIRSAL GELİŞMEDEKİ ROLÜ
İtalya’ da GI’lı ürünlerinin ekonomik değeri: gıda sektörü
Yararlı tarım alanı : 159.550
Sertifikalı üretim: : 1.3 mln. tons
Üretim
Üretim sermaye tedavülü çevrimi :
6,6 milyar €
Satış sermaye tedavülü çevrimi : 7.9
milyar €
İhracat çevrimi : 2,5 milyar € → Toplam ihracat
sermaye tedavülü çevrimin 35,7% ‘si
İhracat
İtalya’ da GI’lı ürnlerin sosyal değeri
-Küçük çiftçileri, tarımsal gıda üretcileri/işlemcilerinin girebileceği politikalar (kırsal
kalkınma politikası)
-Bölgeler, gelenekler vs ile güçlü bağ.
Bölgesel düzeyde GI’lı ürünlerin sayısı
PDO ve PGI’ lı ürünlerin milli sınırlarda dağıtılır ve tüm italyan bölgeleri dahil
edilir.
Veneto = 88
Toscana = 86
Şarap sektörünü de içeren değerler
Piemonte = 78
Lombardia = 73 Emilia
Romagna = 69
Her bölgede şarap ve gıda sektöründe GI’lı ürünlerin sayısı
PDO – PGI‘ lı gıda sektörü
PDO – PGI‘ lı şarap sektörü
B. GI’ LI ÜRÜNLERİN TARIMSAL ALANLARDA KIRSAL GELİŞMEDEKİ ROLÜ
İtalya’ da GI’lı ürünlerin stratejik rolü
PDO
164
PGI
111
TS
G
Toplam GI’lı ürün = 264 (Tanınırlık alan ürün sayısı için2 1. AB
ülkesi)
Sektörlere göre bölünmüş GI’lı ürün sayısı
Süt Üretimi
Et Üretimi
En İyi Zeytin
Yağı
Meyve ve
sebzeler
50
37
45
102
Diğer Ürünler
36
B. GI’ LI ÜRÜNLERİN TARIMSAL ALANLARDA KIRSAL GELİŞMEDEKİ ROLÜ
Gıda sektöründeki ilk 10 PDO-PGI’lı ürünler üretimi çevrimde
Önemli bir gösterim çünkü çok az sayıda GI’lı ürünün ekonomik olarak İtalya tarım kökenli gıda
sektöründe geçerli olduğunu gösteriyor.
Bu husus politika oluşturucularca dikkate alınmalıdır. Gerçekten GI’lı ürünlerin ekonomik
değerinin %8 si ilk 10 GI’lı ürünlerden köken alır.
B. GI’ LI ÜRÜNLERİN TARIMSAL ALANLARDA KIRSAL GELİŞMEDEKİ ROLÜ
Şarap sektöründe ilk 10 PDO-PGI ‘lı ürünlerin üretim çevrimi (sermaye tedavülü)
2014 İtalya şarap sektöründe üretim çevrimine dair
yüzde dağılımı
Aynı durum şarap
sektöründe de var
B. GI’ LI ÜRÜNLERİN TARIMSAL ALANLARDA KIRSAL GELİŞMEDEKİ ROLÜ
Yakın zamanlarda yerli ürünlerdeki talebe kıyasla oluşan açığı telafi etmek için yabancı
pazarlara kayma olduğuna tanıklık ediyoruz ( ekonomik kriz, İtalyan tüketicilerin alışveriş
değerlendirmelerinde daha seçici olamarı nedeniyle)
ALANLARDA KIRSAL GELİŞMEDEKİ
ROLÜ
İç pazardaki iç talep yakın zamanlarda bastırılmış
ekonomik çevre nedeniyle önemli artış olmadı.
Gerçekten son 5 yıl boyunca yerel tüketim dış satım oranından daha düşük oranla büyüdü.
Yerel tületim değişimi %14/10 ‘u
ALANLARDA KIRSAL GELİŞMEDEKİ
ROLÜ
Tüketiciler arasında kavrayış (ALGI)
•İtalyan tüketicilerin %69’u sertifikalı PDO-PGI’lı ürünlere daha fazla
ödemeye hazır.
•AB tüketicilerinin %71’i tükettikleri gıdaların coğrafi işaretli olduğunu biliyor.
Pazar Eğilimi
Hali hazır Pazar eğilimi bilginin, kökeninve otantikliğin önemini
• Etiğin iyi oluşu
• Güven ve
sertifikasyon
• Otantiklik
• Etik lükslüğü
ALANLARDA KIRSAL GELİŞMEDEKİ
ROLÜ
Küresel Gıda Pazar
Çeşitli deneysel kanıtlar coğrafi işaretin, küçük şirketlerin küresel gıda pazarona
girebildiğini gösteriyor.
ALANLARDA KIRSAL GELİŞMEDEKİ
ROLÜ
GI işaretlerinin algısı
•Markalar büyük şirketlerce üretilir ve genellikle standart gıda ürünlerine eşlik
eder
•Coğrafi işaretler küçük, orta ölçekli şirketlerin olup özel bir alana dair kaliteli
ürünlere eşlik eder.
GI’ler tüketicilerle üreticileri birleştirir
• Coğrafi işaretler üretici ve tüketici arasındaki bağı güçlendirir,
• İlk ve ihracatçı dağıtımı arasındaki tartıda stratejik bir kaldıraç oluşturur.
• Tüketici ve üretici arasında önemli bir ilişki (tüketiciler üründe tarih bekler:
nasıl yapıldı, hammadde ya da içerik nereden, niye bu ürün bölge içerir?
gibi)
• Yörel ürünler ve onların özel kalitelere pazarlanabilir ve tüketicilerce tercih
edilir
• Ürünün promosyonu = Köken bölgenin promosyonu.
B. GI’ LI ÜRÜNLERİN TARIMSAL ALANLARDA KIRSAL GELİŞMEDEKİ ROLÜ
Kırsal Kalkınma ve GI’ ler
Çeşitli GI ürünlerde çeşitli çalışmalardan gösterildiği gibi GI’lı ürünler ekonomik operatörlere
tüketicinin daha yüksek fiyat ödeme istekliliği nedeniyle, klasik ürünlere göre bu ürünlerin ünü
nedeniyle kazanç sağlarlar.
Ün: Tarımsal ürünlerde önemli bir konu olup, aşağıdaki parametlerin toplamıdır.
Gelenek + Belli bir coğrafi alana bağ (eğer alan tüketicilere yüksek kaliteli yaşam yeri olarak
tanımlanmışsa daha iyi) + yüksek ithalat standardı seviyesi (süt ürünleri sektörü gibi)
GI : Özellikle gelişen ülkelerde hem yerel hem de uluslararası pazarı bir araya
getiren ekonomik avantaj nedeniyle üreticiler, komisyonlar, arasında giderek
artan ilgiye sahiptir. (Örneklerle Kamboçya’ da Kampot Biberi, Ekvator’ da
Cacao Arriba, Kolombiya Kahvesi ve Tayland’ da Chiang Rais Phulae isimli
ananas.)
Kampot biberi
2008’ den önce GI ya kaydolmadan önce sadece 4 ton satıldı. Kampot biberi satılırken ödenen
fiyat 4,5 $/kg’ ydı. Kırmızı biber de 8 dolar, beyaz biber 10$/kg ya satılıyordu. Kampot biberi GI
kaydından sonra satış miktarı ve fiyatı arttı, 21 mt kampot biberi satıldı. (Aynı sırayla 11, 15, 18
$/kg)
B. GI’ LI ÜRÜNLERİN TARIMSAL ALANLARDA KIRSAL GELİŞMEDEKİ
Kırsal Kalkınma ve GI’ ler
ROLÜ
Kolombiya Kahvesi (Café de Colombia)
•2005’te Kolombiya’ da sertifikasyon markasıyla tescil edildi. AB’ de ürünü 2007’ de tescil edildi.
Bu şekilde AB’ de ilk tescil edilen ürün oldu.
•GI’lı Cafe de Colombia caoğrafi işareti önemli bir farklılaştırma aracı sağladı. Bu şekilde ürüne
hem milli pazarda hem de uluslarası pazarda daha iyi pozisyon sağladı. Çok maksatlı
parekendecilerde, büyük outlet satış yerlerinde satış için ‘’Juan Valdez’’ gibi bir üst marka
isimlendirerek, dondurulmuş kurutulmuş kahve yanısıra bir çok etkin iletişim stratejileriyle
oluşan mekanizmalar çeşitlendirmeyi sağladı
•Ekonomik terimlerle Şubattan Haziran a 2012’ de 60 veya 70 kg kahvelerden 1 milyon torba
ihraç edildi ve toplam değeri 188 227 877 dolardı
•Cafe de Columbia, coğrafi işareti yeni iş olanakları sağlayarak kahve üretim alanlarında saklı
kalmış işleme ve kahve üretimini koruyarak kahve yetiştiricisi topluluklarının hayat standartlarını
yükseltti.
Tayland’ da Chiang Rais Phulae Ananası Coğrafi İşareti
2004’ de GI tescili öncesi ve 2012’ de GI tescil sonrası fiyat karşılaştırması şu şekilde:
•Çiftlik kapısı fiyatı: 2004’ de 0,24 dolar/kg, 2012’ de 0,70dolar/kg
•Parekende fiyatı : 2004’ de 1,07 dolar/kg. 2012’ de 1,53 dolar/kg
B. GI’ LI ÜRÜNLERİN TARIMSAL ALANLARDA KIRSAL GELİŞMEDEKİ
ROLÜ
Kırsal Kalkınma ve GI’ ler
•GI’lı ürünler gelişen ülkelerde istihdam yaratarak kırsal alanlardan yeterli gelir akışını garanti
eder.
•Bu çeşit ürünler ne gelişmiş teknoloji gerektirerek ne de pazarlama için kısmen büyük yatırım
gerektirmezler.
•Geçerli üretim maliyetlerini yüklenmeksizin yerel girişimciler gelirini arttırır ve istihdam yaratır.
•Üstelikyerel üreticiler ürünlerin son tüketiciye direkt tedarik etme avantajına sahiptir.
•Geleneksel ürünler doğal koşullar ve kültürel metotlarını harmonize ederek nostaljik ilginç
ürünler olarak algılanarak bölgenin yerel karakterini sembolize eder.
•Geleneksel ürün grubu olarak GI’ler ürünün coğrafi ismine tüketicilerin dikkatini yerel kimliğe
çekerekte etkili bir araç olarak dikkat çeker.
•Bu durum kırsal alanlarda turşzm aktivitelerini arttırı.
•GI pazarının korunması ekonomik aktivitenin sürdürülebilmesine ve kırsal alanda yerleşime de
yardım ederek kırsal alanın yaşam standartlarını arttırır.
•Belli bir ürünün GI korumasıbu sektöre diğer sektörler gibi dışsal yarar sağlayarak gelir ve
istihdam entegrasyonu, kırsal alandan kente göü önleyici potansiyel etkiye sahiptir
•Böyle GI yı koruma sadece kırsal sürdürülebilir ekonomyiye değil aynı zamanda kültürel mirası
da korur.
B. GI’ LI ÜRÜNLERİN TARIMSAL ALANLARDA KIRSAL GELİŞMEDEKİ
ROLÜ ve GI:
Kırsal Kalkınma
Kamu aktiviteleri (milli, yerel bölgesel hükümetler diğer kamuyu temsil eder.) Otoriteler bunların
sürdürülebilir kırsal kalkınmaya pozitif etkisini arttırmak için kökene bağlı unsurların
zenginleştirilmesinde önemli rol oynarlar. Önce, bunlar GI için tanımayı , düzenlemeyi kollektf
telif haklarını koruma konusunda yasal ve kurumsal çerçeve sağlar. Üstelik destekleyici kamu
politikaları çeşitli kalite, dürsütlük çemberinin çeşitli safhalarında ekonomik sosyal ve çevresel
pozitif etkileri arttırarak köken bağlı ürünlerde daha iyi geliştirmek için uygun koşulları sağlarlar.
C. Meşhur İtalyan PDO Ürünlerle İlgili
Başarı Öyküleri
birliklerinin rolü : ‘’MELİNDA’’ vakası
takdimi
Trentino kooperatifleri elmaların kökenini sertifikalandırmak ihtiyacı
yakın zamanda olmuş olsa da, ülkede uzun dönem geleneksel
kooperatif hareketidir. Elmalara bir ticari isim verme 1980’ lerde
olgunlaşır. Trentino bahçeleri sahiplerinin inisiyatifleriyle İtalyan
pazarında büyük miktarlarda elma Val di Non adıyla pazarlanıyordu.
Val di Sole vadisinde elma üreticileri 1989’da 16 kooperatifle
‘’Melinda’’ konsorsiyumu kurdular
TARİHİ
Melina Konsorsiyumu: Konsorsiyumun modeli Avrupa konseyi (EC)
2200/96 no lu yönergeye göre yaratıldı
Önemli: Kooperatiflerin ortakları üretici üye sayıları bakımından
farklıdır ( SFC 128 üye, COCEA 637 üyesi vardır.)
C. Üretici gruplarının/ üretici birliklerinin rolü : ‘’MELİNDA’’ vakası takdimi
Tarih
Konsorsiyumun ortakları tümleyici meyve üretimi
için özellik belirlemeye başvurdular. Bu süreçte
kaliteli elma üretimi için tüketicilerce talep edilen,
üreticilerin tasavvur ettiği koşulsuz uyumu
doğrulayarak standartlara uyan rehber oluşturma,
tamamlayıcı üretim teknikleri, geniş çaplı
kimyasalların meyve büyütmede kullanımını
elemine ederek onun yerine doğal büyütme,
çevreye duyarlı meyve üretimini seçtiler.
Çevre hem üretici hem tüketicinin alakalarını
koruyan en iyi varlıktır.
C. Üretici gruplarının/ üretici birliklerinin rolü : ‘’MELİNDA’’ vakası
takdimi
birliklerinin rolü : ‘’MELİNDA’’ vakası
takdimi
I.P.M. Stratejisi
1.Ekim, dikimden önce doğal kaynakların optimal kullanımı
(Agronomik teknikler, bitki duyarlılıkları)
2.Agro-eko sistemde negatif etki yapmayan tarım teknikleri
(Agronomik teknikler, mekanik teknikler
3.Doğal düzeni koruma ve muhafaza etme (Biyolojik kontrol,
ekolojik altyapı)
4.Seçici zararlı kontrol metotları kullanımı (Sterik böcek tekniği,
biyolojik ve mikrobiyal kontorl, ekolojik kontrol-feremon)
5.Diğer zararlı kontrolüne metotları (Kimyasal kontrol aynı zamanda
en özel ve seçici pestisit tercihi)
birliklerinin rolü : ‘’MELİNDA’’ vakası
takdimi
Melinda konsorsiyumunda 3 köşe taşı:
1- MELİNDA ticari ismi tüketicileri kolatca üstün kaliteli elma kimliğine götürmektedir.
Aslında:
•Bunlar asıl olarak Noce vadisinden yetişir. Burası Val di Non ve Val di Sole de oluşur.
Enlem, arazinin yayılışının uygun özel özgün kombinasyonu ve pedo-klimalık karakteri(Sığ
toprak, yazın düşük yağmur ve düşük nisbi nem, yüksek sıcaklık) bu alp vadisini dünya
çapında elma yetiştirme için uygun kılmıştır.
•Görünüş ve tat (taze, şeker ve asidin doğru karışımı ile) bakımından özel karakterdedir.
•Maksimum meyve sağlığı ve çevre sağlığı, bütünleşik üretimözgünlüğünü garanti eden
içerik de kültüre edilir.
•Özgün titizlilikle uyulan İtalyan ve Avrupa paketleme, seçim, koruma ve Avrupa kalite
kontrol standartlarına uyumludur (ISO 9001, IFS Sertifikası)
birliklerinin rolü : ‘’MELİNDA’’ vakası
takdimi
2- Konsorsiyumun organizasyonu yüksek derecede merkezleşmiş ve tam tüketici güvenliğine
sahip ürün belirlemesine tam uyumu
Kültüre alma, hasat, kuruma metotları, seleksiyon standartları paketleme kuralları ve genel
çalışma kurallarıi 1000’ni aşkın iştirakçiyle merkezi yönetilen tüketicilerin kontrolünü içeren
bir ürün olmuştur. İtalya veya herhangi bir yerde Melinda elmalarını seçen, kalitesinden
kesinlikle emindir.
3- Üye üreticiler Melinda Konsorsiyumunun üçüncü taşıdır. Konsorsiyumun Noce vadisinde
yaşayan, çalışan 5000 meyve üreticisi vardı.
İyi pazarlama, dikkatli yönetim bu sonuca yardımcı olmuştur. Ancak üstün kaliteli
elma hammaddesi olmaksızın bu sonuç elde edilemezdi. Ayrıca elma şarap ya da peynir
değildir, bu ürün hasat sonrası işleme tekniklerine maruz kalır. Bunlarda karakteristiklerin
gelişmesine katılım sağlar.
MELİNDA ne ortak yatırım şirketi de ne de çok uluslu bir şirkettir. Bu meyve
üreticileri konsorsiyumdur. Bunlar sadece konsorsiyum sahipleridir ve İtalya Avrupa ‘ da
tüketicilere hitap eden en üst kaliteli elmeyı sunar.
birliklerinin rolü : ‘’MELİNDA’’ vakası
takdimi
Trentino APOT’ da Meyve Sebze Üreticileri
Birliği
Üretici
Kooperatifler
Organizasyon
Çevresi
Paketleme, ürün kontrolü,
kalite
Tüketiciler/ Müşteri
Yönetim,
Pazarlama
C. Üretici gruplarının/ üretici birliklerinin rolü : ‘’MELİNDA’’ vakası takdimi
• Sertifikalı elma üretilen alanların ortalama hektarı 200 000
euro olup avrupa da en yüksek fiyattır
• Ortalama sermaye tedavülü çevrimi son 4 yılda 250,000,000
euro
• Üretici kooperatiflere son 4 yılda verilen net maliyet miktarı
: 175,000,000 euro (büyük perakendecilere satılan ürün
fiyatı: 0,56 euro/kg)
• Üretim 200.037 tons
GIgruplarının/ üretici birliklerinin rolü : ‘’MELİNDA’’ vakası
takdimi ların pazarlanması ve kırsal kalkınma
Üretici
Tarımsal kooperatifler özellikle taze meyve sektöründe AB
ülkelerinde sosyo-ekonomik önemli rol oynarlar. Bu rol:
Avrupa
ölçeğinde
• Şirket Sayısı
• İstihdam oluşturma
AB’ de genel tarım kooperatifleri verilerine göre 25 000 kooperatif
şirket vardır. Bunlar 700 000 kişiye istihdam sağlar ve sermate
tedavül çevrim oranı 260 000 M euro durç
Bu veriler kooperatiflerin üretimin, nakiyenin, ticarileşmenin %50
den fazlasını sağladığını gösterir.
AB’ de İspanya ve İtalya önde gitmektedir. İspanya’ da 4000 lerden
çok kooperatif olup bunlar 14 000 M euro dan çok çevrim sermaye
tedavülü gösterir. İtalya da 4011 kooperatif vardır ve sermaye
tedavülü 27 000 M euro dur.
Bazı kalite özellikleri
Bir çok kalite etiketi
Bir CI ürünübir marka, bazen
organik vb etikete
taşıyabilir
Bir CI lı ürünü değerlendire
Köken ülke etkisi
Köken
ülke işareti bir
kalite işaretidir.
Halo etkisi ülke
imajından
gelir.
Etkileşim etkisi(marka ve
köken ülke arası etkileşim)
Marka etkisi
marka ve
kavrama
kategori olup marka
davranısını ürüne
çevirir.
•Aktive edilmiş
markalara eşlik
eden değer
marka
özgünlüğü ve
katma değer
yaratır.
Marka ve GI etkisi
•Özel markalı ve
bilinmeyen
markalarda pozitif
etki
•Güçlü markalarda
bir etki yok
24
Özel marka ve GI örnekleri
Yöresel ürünlerin 5 ilişkili unsuru
Çıktı
fiyatının
tipi
Hazırlama
ve tüketim
yolu
Yerel
değer
Bölgenin
geleneksel
ve nasıl
yapılır
değeri
Paketleme
ve diğer
hususlar
-materyal
-renk
Üretim
süreci
-doğal
-sağlıklı
üretim
Tüketici ve toplum gıda konuları
Provenancee(Menşe),Etik;Sustainability(sürdürülebilirlik),health(sağlık)
123
Tüketici davranışları tercihi
Algı
Pazar
araştırması
Sezgi
Kavrama
strateji
seçim
tercihler
İnanış
tüketici
Sosyal ve
diğer etmenler
Bilgi
araştırma
iletişim
•
Evcil çiftlik hayvan genetik çeşitliği ve üretim sistemlerinin çıktısı olan hayvansal
ürünler insan besleme, gıda kaynağı ve kültürel çeşitliliğe neden olmaktadır.
•
Özellikle çiftlik hayvanı ırkları ve ürünleri arasındaki çok güçlü bağlar vardır. Daha
açık bir deyimle her çiftlik hayvanı ırk kendi emsalsiz özel gıda değerini
oluşturmaktadır. Günümüzde küreselleşen dünya gıda arz sistemleri gıda konusunda
adeta tek çeşit ürüne yönlenme eğilimindedir. Endüstriyel üretimiz doğal niteliği olan
tek tip standart üretim gıda kaynağı olan hayvansal üretim genotiplerin de çeşitliliğini
tahrip edici nitelikledir.
•
Oysa çeşitli çiftlik hayvan ırkları bunların özgün gıda ürünleri arasındaki bağın
yeniden tesisi hem hayvan ırkları ve ürünleri çeşitliliğini sürdürmeye sağlayacak hem
de kırsal kesim üreticilerin, küçük ölçekli işletmelerin ve girişimcilerin ürünlerini
değerlendirmek suretiyle kırsal kalkınmaya da hizmet edecektirler.
•
Daha açık bir deyimle mesela dış kökenli Angus ırkı sığır eti yerine ilgili özgün
bölgede mesela Doğu Anadolu Kırmızı sığır ırkı etinin tüketilmesin sağlanması bu
yerel ırkın melezleme ile genetik niteliğinin kaybını önleyecektir.
•
Bu konuda A.B. ülkeleri uyguladıkları Korunmuş köken İşareti(P.D.O.= Protected
Designation of Origine) ve Korunmuş coğrafi işaret( P.G.I= Protected Geographical
Indication ve özellikle Geleneksel özellik garantisi(T:S:C =Traditional Specialty
Guarantied )kısa adları ile bilinen sistemler evcil çiftlik hayvanlar genetik çeşitliliğin
koruyucu mekanizmalardır.
http://ec.europa.eu/agriculture/quality/door/list.html;jsessionid=pL0hLqqLXhNmFQyFl1b24mY3t9dJQPflg3xbL2YphGT4k6zdWn34!-370879141
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
http://ec.europa.eu/agriculture/qu
ality/schemes/logos/index_en.htm
146
Mesela italya.’da “Marchigiana” sığır ırkına
ilişkin bu ırkın yetiştirildiği “Apenin” bölgesinde
beyaz enenmiş sığır besisine ilişkin koruma
işareti aşağıdaki gibidir.
148
149
150
Bu çeşit et üretimi italyan kıymetli sığır eti üreticileri birliği
(CCBI) tarafından 8 bölgede hangi ırklara hangi yetiştiricilerle
üretileceği belgelenmektedir.
Aynı ırk ile ilgili AB standart coğrafi
işaret aşağıdaki gibidir.
Buna göre coğrafi işaretler olarak da bilinen bir ürünün niteliği ünü veya
özelliğine ilişkin coğrafi köken belirten etiketleme sistemi geleneksel
üretimde önem kazanmaktadır
. Bu açıdan bakıldığında coğrafi sınırları belirlenmiş bir
ALAN da bu alandaki doğal unsurlardan üretilen
ÜRÜN, bu ürünün üretimine ilişkin özel İŞLEM
ler gibi üç öğeli sürecin tamamının gerçekleşmesi
durumunda Menşe adı (Designation of Origine)
bu üç öğeden en az biri bu alanda gerçekleştiriliyorsa
Mahreç işareti (Geographical Indication)
söz konusudur.
Bu şekilde işaretler ile koruma doğal ürünleri, Tarımsal
ürünleri gibi hususları kapsar. Bu kapsam da
nitelenmenin en önemli gerekçesi ayırt edici nitelikdir.
Ancak ülkemizde bu işlem Dünya ve Avrupa ülkelerinin aksine
canlı formlara ilişkin ırk tescili Tarım Bakanlığı Irk Tescil
Komitesince yapılmaktadır
• . Benzer şekilde TPE ilgili sayfasında Kangal
Köpeğine ilişkin coğrafi işaret muhtemelen canlı
form ilişkin patent olmak dolayısıyla mahkeme
kararıyla iptal edilmiştir.
• Gıda kaynağı olması sebebiyle hayvan ırkı
sistemlerinin koruyucu uluslar arası
organizasyonlara ilişkin veri tabanı aşağıda
verilmiştir
157
158
159
160
Coğrafi işaret belirgin bir niteliği, şöhreti yada özelliği
bakımından kökeni belli bir bölgeye ait oluşu ifade
eder
Coğrafi işaret coğrafi alana, ürüne, elde
edilme işlemlerin kapsar. Bu üç unsurdan
tamamı bir alanda gerçekleşiyorsa” Menşe
adı” (Designation of origine) eğer en az biri
bu alanda gerçekleşiyorsa “ Mahreç işareti”
(GI) söz konusudur. Mesela Antepfıstığı,
Eskişehir Lüle taşı Menşe adı örneği “Damal
bebeği”, Bozdağ kestanesi” ise mahreç
işareti (GI) örneğidir
Diğer bir kategori olarak geleneksel üretim metodu esasına
göre üretilmiş gıdalara örnek olarak bütün bölgesel peynirler
verilebilir
• . Ayrıca İtalya’da Parma Jambonu (ham) P.D.O ile
tescil edilmiştir.
• Benzer bir örnek olarak Avusturya’nın kabak
çekirdeği yağı sosu (Steirisches Kurbiskernol, g.g.
a) Steirisches Kurbiskernol
(http://www.steirischeskurbiskernol-gga.en) tescil
edilmiştir.
• Balkan ve Asya ülkelerindeki kaymak (clotted
cream) böyle üretim tarzı üretilir.Geleneksel yemek
tarifi anlamıyla bir kategoriye örnek olarak Avrupa
Alp dağları bölgesinde Fondue peyniri, örnek olarak
verilebilir
Yukarıdaki ürünlerin tümünde bu
ürünlerin hangi ırkların sütünden
elde edileceği belirlenmiştir.
Bu durum özellikle melezleme ile
genetik erozyonun önlemekte,
saflığı korumaktadır.
Coğrafi işaret kavramının yerli hayvan genetik kaynaklarımızın korunması hususundaki işlevi şu
şekilde olabilir. AB’nin bu konuda oluşturduğu sistemde, her türlü et, süt, peynir vs. hayvansal
kökenli ürünlerde eğer coğrafi işaret alınmışsa ırk faktörü dikkate alınmaktadır.
• Mesela; Fransa’da taze et (fresh meat) kategorisinde, Bœuf de Bazas
(FR/PGI/0005/0344) eti için alınan coğrafi işaretin (PGI) yönergesinde bu
ürünün sadece Bazadais ve Blonde d'Aquitaine ırklarında olacağı
öngörülmektedir(The breeds used to produce ‘Boeuf de Bazas’ are those
traditionally farmed in the area, and both the Bazadais and the Blonde
d'Aquitaine are local breeds).
• Dolayısıyla bu işaret ile satılan et mutlaka bu
ırk/ırklara ait olmak zorundadır. Şüphesiz herhangi bir
ırk yetiştirme derneği kendi ırkına ilişkin ürünlere
coğrafi işaret almak istediğinde başvuru, kontrol ve
denetim sürecinde neler yapacağını,nasıl yapacağını
bilmek ve uygulamak zorundadır.
FRANSA COĞRAFİ İŞARET ÖRNEĞİ
166
Bir örnek vermek gerekirse; mesela “cağ kebabı”
dendiğinde söz gelimi sadece Hemşin koyun ırkı
kullanıldığı öngörülüyorsa;
• eğer bu ürüne coğrafi işaret (tescil) alınmak
istense AB usullerince başvuru, kontrol ve
denetim süreçleri gerçekleştirilmelidir.
• Bu yolla işletilen sistem ırkın saflığını
korumakta ve melezleme önlenmiş olmaktadır.
Şüphesiz bu sistemin işleyişi tüketici talebi,
bilinci ve denetimini de göz önüne almaktadır.
Yokolma tehlikesi altındayız ve ilgi bekliyoruz; Neden kültür ırkı
sığırlara verdiğiniz destekleri bizlere vermiyorsunuz;
biz hayvan değilmiyiz??????!!!!!!!!
BU IRKLARIN BOZ IRK İLE AYNI GRUPTA YER
ALDIĞINI
BİLİYORMUYDUNUZ?????
BİZDE BOZ STEP ADINI VERDİĞİMİZ SIĞIR IRKININ SAYISI EN İYİ TAHMİNLE İKİBİNE
DÜŞERKEN; İTALYADA’DA Marchigiana sığırı, Chianina sığırı, Romagnola sığırı,
Maremmara ve Podolik ADLARI İLE KORUNMAKTA
ÜRüNLERİ COĞRAFİ İŞARET
UYGULAMALARI ILE KORUNMAKTA ARANMAKTADIR HATTA BİZDE BUNU GETİRELİM DE
ET SORUNUMUZ ÇÖZELİM YÖNLENDİRMESİNE MARUZ KALABİLİYORUZ Bu ırk bütün
Balkan ülkelerinde yaygın dır
BOZIRK
CHİANİNA
ROMAGNOLA
172
Ülkemizde sanayi mülkiyet hakları konusunda tescil yetkisine
sahip tek yetkili kurum olma konumundaki Türk Patent
Enstitüsü(http://turkpatent.gov.tr),
• Belirli bir bölgeden kaynaklanan bir ürünün sadece o bölgede
bulunabilecek karakteristik özellikler taşıdığını ifade eden ad ve
işaretleri coğrafi işaret tescili ile koruma altına alıyor. Tescil ile
elde edilen coğrafi işaret korumasının amacını ise belirli bir
coğrafyadan kaynaklanarak belirgin nitelikleriyle ün kazanmış
ürünlerin “gerçek üreticileri” adına kayıt altına alınması
oluşturuyor.
•
Böylelikle bölgesel ya da ulusal kalkınmanın
desteklenmesi, ürünlerin niteliklerini kaybetmeden
sürdürülebilirliğinin sağlanması, ürünlerin tanıtımının yapılması,
ürünün beraberinde getirdiği ünden üreticilerinin ekonomik
anlamda faydalanması, tüketici bazında beklenen ve istenen
kalitenin garanti edilmesi hedefleniyor. Kurumun web
sayfasında bugüne kadar 131 adet coğrafi işaret tescili
verildiği;168 Tescil başvurusunu ise inceleme safhasında
olduğu belirtilmektedir.
22 MAYIS ULUSLARARASI BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK GÜNÜ
Biyolojik çeşitlilik, canlıların farklılığını ve
değişkenliğini, içinde bulundukları karmaşık ekolojik
yapılarla, birbirleriyle ve çevreleriyle karşılıklı etkileşimlerini
ifade etmektedir. İnsanların başta gıda olmak üzere temel
ihtiyaçlarını karşılamasında vazgeçilmez bir yeri olan canlı
kaynakların temeli biyolojik çeşitliliktir.
Diğer bir deyişle biyolojik çeşitlilik bir ülkenin biyolojik
zenginliğidir. Dünyanın giderek azalan canlı kaynakları ve
giderek kirlenen toprak ve su kaynakları dikkate alındığında,
ülkelerin sahip olduğu biyolojik çeşitlilik, stratejik bir güç
durumuna gelmektedir.
175
Dünyada biyolojik çeşitlilik kuzeyden güneye ve batıdan doğuya doğru
artış gösterir. Ülkemiz ise, kuzey ile güney, batı ile doğu arasındaki
geçiş noktası olarak, üç farkı biyocoğrafik alanı birleştiren ve geçiş
formları ile birlikte,
Avrupa-Sibirya,
İran-Turan
Ve
Akdeniz
olmak üzere üç biyocoğrafik alanı kapsayan bir ülkedir.
Bu nedenle Türkiye hem tür, hem genetik hem de ekosistem
seviyelerinde yüksek bir çeşitliliğe sahiptir.
176
1992 yılında Rio’da düzenlenen
Dünya Zirvesinde
 Birleşmiş Milletlere üye ülkeler tarafından, dünyanın karşı karşıya olduğu çevresel
sorunlarla baş edebilmek için uluslar arası seviyede işbirliği sağlanması gerektiği
kabul edilmiş ve
iklim değişikliği,
çölleşme
ve
biyolojik çeşitliliği
konu alan üç temel çevre sözleşmesi imzaya açılmıştır.
Bu üç sözleşmeden birisi Biyolojik
Çeşitlilik Sözleşmesidir.

Ülkemiz Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi’ni imzaya açıldığı 5
tarihinde imzalamıştır.
Haziran 1992
177
Sözleşme, TBMM tarafından 29
Ağustos 1996 tarihinde 4177 sayılı Kanun ile
onaylanmış ve onay belgesinin Birleşmiş Miletlere tevdisi akabinde 14 Mayıs 1997
tarihinde yürürlüğe girmiştir. Sözleşmeye bu güne kadar 193 ülke taraf olmuştur.
Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi’nin üç temel amacını;
Biyolojik çeşitliliğin korunması;
Biyolojik kaynakların sürdürülebilir kullanımı;
Genetik kaynakların kullanımından kaynaklanan faydaların adil ve hakkaniyete
uygun paylaşımı oluşturmaktadır.
178
Biyolojik çeşitliliği en geniş muhteviyatta ele alan BM
Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi’nin metninin kabul edildiği
“22 Mayıs” tarihi BM tarafından “Uluslararası Biyolojik
Çeşitlilik Günü” olarak ilan edilmiştir.
Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi Sekreteryası tarafından her yıl
Uluslararası Biyolojik Çeşitlilik Gününde ele alınacak bir konu
belirlenmektedir.
2012 yılı için Uluslararası Biyolojik Çeşitlilik Gününün konusu
“Deniz Biyoçeşitliliği” olarak kabul edilmiştir.
179
180
181
Dinlediğiniz İçin Teşekkürler