Training on Eletroctofishing sampling - TR

Transkript

Bu proje Avrupa Birliği ve Türkiye
Cumhuriyetitarafından ortaklaşa finanse
edilmektedir.
Su Kalitesi İzleme
Konusunda Kapasite
Geliştirme Teknik Yardım
Projesi
BALIK ÖRNEKLEME
METODOLOJİSİ
Bu doküman 28 Mart 2014 tarihinde gerçekleşen biyolojik kalite unsurları örneklemesi
konulu saha eğitimi kapsamında eğitim materyali olarak hazırlanmıştır.
Bu yayın Avrupa Birliği’nin mali desteğiyle hazırlanmıştır
Technical Assistance for Capacity Building on Water Quality Monitoring
Biyolojik Kalite Unsurları Örneklemesi Eğitimi
This project is co-financed by the
European Union and the
Republic of Turkey
Stamatis Zogaris
Saniye Cevher Özeren
Denizlerdeki Biyolojik Kaynaklar ve Kıtaiçi Sular Enstitüsü,
Yunanistan
Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji
Anabilim Dalı, Tandoğan-Ankara
2014, 1.0 sayılı Versiyon
s.i
Republic of Turkey
İçindekiler
1
Örnekleme Metoduna ilişkin Genel Bilgiler....................................................................... 1
2
Örnekleme Malzemeleri Kontrol Listesi ............................................................................ 1
3
Sağlık ve Güvenlik .............................................................................................................. 2
4
Örnekleyici Türleri ve Özellikleri ........................................................................................ 2
4.1
Sırtta Taşınan Elektrikli Balık YakalamaCihazı............................................................ 2
5
Örnekleme Sırasında Uyulacak Güvenlik Tedbirleri .......................................................... 2
6
Örnekleme Nerede Yapılmalı? ........................................................................................... 3
7
Örnekleme Ne Zaman Yapılmalı? ...................................................................................... 3
8
Elektrikli Balık YakalamaYöntemiyle Örnekleme Yaparken UyulacakAşamalı Prosedür ... 4
9
Örneklerin Depolanması ve Taşınması .............................................................................. 5
10
Diğer Metotlar: Göller ve Geçiş Suları için Hızlı Değerlendirme Prosedürü (Gırgır Ağlar)
....................................................................................................................................... 6
Ek I: Saha Formları ................................................................................................................. 8
A.
Protokollerin Kullanılması ............................................................................................ 8
B.
Büyüklük-Sınıfa Dayalı Balık Listesi Saha Formu ........................................................ 9
C.
Hızlı Balık Örneklemesi Saha Formu .......................................................................... 10
D.
SahaBilgiFormları....................................................................................................... 19
Bu yayın Avrupa Birliği’nin mali desteğiyle hazırlanmıştır
s.ii
Republic of Turkey
1
Örnekleme Metoduna ilişkin Genel Bilgiler
Bu belgede açıklanan örnekleme metotları ve protokol uygulamaları; nehirlerin, göllerin ve
geçiş sularının ekolojik durumunun değerlendirilmesine imkan sağlayacak yeterli ve güvenilir
verilerin toplanması amacıyla oluşturulmuştur. Söz konusu biyolojik değerlendirme
prosedürünün, bu su kütlelerinden alınan balık topluluğu örneklerine ait bir veri tabanı
oluşturmaya yardımcı olması beklenmektedir. Balık topluluğuna ait özellikler (tür, balık
sayısı, büyüklük sınıfı) bu su kütlelerinde antropojenik bozulmaların etkilerinin
değerlendirilmesi açısından bilim insanlarına bilgi verecektir. Burada açıklanan prosedür
nehirler gibi su kütlelerinde daha etkin ve uygulanabilirdir. Göl ve geçiş suları gibi açık su
koşullarının olduğu yerlerde balık örneklemesi, hızlı değerlendirme çerçevesi kapsamında
nehirlerdeki kadar etkili veya tutarlı yapılamaz. Önerilen örnekleme metodolojisi balık
örneklemesine rutin ve tutarlı bir yaklaşım getirmek amacıyla yerel koşullara uygun olacak
şekilde uyarlanmalı ve standart hale getirilmelidir. Diğer metotlar (tekne kullanımı ve özel
solungaç ağı/galsama ağı kullanımı gibi) bu metodolojiye daha sonraki aşamalarda
eklenebilir. Burada önerilen metotlar, Su Çerçeve Direktifinin gerektirdiği koşullar
çerçevesinde balıklar için geçerli biyolojik kalite unsurunu kullanarak ilk eleme düzeyi
değerlendirmesininyapılmasına yönelik hızlı bir örnekleme biçimidir.
2
Örnekleme Malzemeleri Kontrol Listesi
Elinizde
var mı?
Ekipman
Miktar
Sırtta taşınanElektrikli
Balık Yakalama Cihazı
(24 V Batarya veya
benzinle çalışan)
1
Tatlı sularda balık
örneklemesi
Iğrıp / sürütme ağı /
yavru balık ağı
1
GPS cihazı
1
Göllerin ve geçiş sularının
sığ yerlerinde küçük balık
örneklemesi için
Örnekleme noktasının
izinin sürülmesi ve
koordinatların kayıt altına
alınması için
El kepçesi
3
Plastik konteynır
Kova
Her bir
örnekle
me
noktası
için bir
tane
2
Kullanım
Balık toplama; plastik
veya tahta çubuk
Örnekleri koymak ve
taşımak için
Ayrı derinliklerden alınan
Teknik Özellikler
Bataryaların şarj edilmiş olduğu sırt
çantası (24 V bataryalarla). Günde en
az iki sahada çalışabilmek için iki
bataryanın da tam şarj edilmiş olması
gerek.
En az 5 metre uzunluğunda ağ
kullanılmalı; göz büyüklüğünün çapı 5
ila 7 mm arasında değişmeli.
WGS84’le çalışabilir (ondalık
derecelerle koordinat belirlenir)
ve/veya yerel koordinat sistemleri
(metre cinsinden koordinat verir)
kullanılabilir
Ağ gözünün çapı= 7 ila 10 mm.
Hacim=1000 mlveya toplanacak balık
sayısına bağlı olarak daha büyük de
olabilir (genelde tanımlama amacıyla
çok az miktarda balık toplanır)
En az 10 L
s.1
Republic of Turkey
Tükenmez kalem,
kurşun kalem,açacak
ve yazı yazılacak yüzey
Formaldehit/ Etanol
çözeltisi
3
4.1
Az
miktard
a
örneklerin karıştırılması
Balık toplanırken not
alınmalıdır
Örneği koruma amaçlı
Saha bilgi formları fotokopiyle
çoğaltılmalı ve üzerine yazı yazılacak
şekilde dosyaya konulmalıdır
Balığın taşınması için %4
formaldehitçözeltisi; Genetik
çalışmalar içinse mutlak etanol
Sağlık ve Güvenlik





4
Birkaç
tane
Göğüs çizmesi,can yeleği,
Su geçirmez kıyafetler,
Şapka, güneş gözlüğü, güneş kremi,
Örnekleme kışın yapılacaksa sıcak tutan kıyafetler,
Kol saati
Örnekleyici Türleri ve Özellikleri
Sırtta Taşınan Elektrikli Balık YakalamaCihazı
Önemli Bilgiler
 Elektrikli balıkçılık ruhsatlı bilim
insanları veya devletin görevlendirdiği
teknisyenler tarafından yapılmıyorsa
yasadışıdır.
 Elektrikli balıkçılık yaparken sahada
çalışanlar genelde gelip geçenlerde
merak uyandırır. Bu nedenle
sahadakiler sorulara hazırlıklı olmalı
ve gerektiğinde yetkililere gösterme
amaçlı tüm belgelerini yanlarında
bulundurmalıdır.
 Sahada çalışan kişiler balıkları
yöredeki insanlara dağıtmamalı ve
yaptıkları çalışmanın koruma ve su
yönetimi amaçlı olduğunu
açıklamalıdır.
Benzinle çalışan jeneratörlü sırtta taşınan elektrikli balık tutma cihazı. Batarya güç kaynağı
çok benzerdir fakat kullanırken daha az gürültülüdür. Teknelerde özel eğitim almış saha
çalışanları tarafından daha büyük jeneratörler kullanılabilir.
5
Örnekleme Sırasında Uyulacak Güvenlik Tedbirleri
s.2
Republic of Turkey
Kullanılan cihaza ve çevresel koşullara bağlı olarak örnekleme sırasında sağlık ve güvenliğe
yönelik ciddi riskler söz konusu olabilir. Örneklemeyi yapacak tüm saha çalışanlarına uygun
eğitimlerin verilmesi esastır.
Güvenli örnekleme için ihtiyaç duyulacak malzemeler şunlardır:






6
Göğüs çizmesi,
Can yeleği,
Su geçirmez kıyafetler,
Şapka, güneş gözlüğü, güneş kremi,
Örnekleme kışın yapılacaksa sıcak tutan kıyafetler,
Kol saati
Örnekleme Nerede Yapılmalı?
Aşağıda açıklanan balık örnekleme prosedürü ve kayıt alma metodu her bir nehir suyu
kütlesinden temsili bir kol seçilerek en az bir örnekleme alanında uygulanmalıdır. Örnekleme
alanları nehir suyu kütlesinde bulunan tüm habitatları temsil eder nitelikte olmalıdır.
Örnekleme yapılan alan nehrin boylamasına uzunluğu üzerinde mevcut tüm habitatları
kapsayacak kadar uzun olmalıdır (örnekleme yapılan alanın uzunluğu nehrin suyla kaplı
bölgesinin genişliğinin en az 10 katı olmalı ve en az 100m2 olmalıdır).Önemli kesitlerinde 100
cm’den fazla derinliğe sahip nehirlerde elektrikli balık tutma cihazıyla birlikte
yürünmemelidir.
Göller ve lagünlerde ağlar kullanılmalıdır. Bu uygulamada tanıtılan metot eleme düzeyinde
yapılacak bir değerlendirmedir ve sadece sürütme ağ kullanımını içerir. Metot kapsamında
göller, lagün veya geçiş suyu kütlelerinde örnekleme yapılması söz konusudur. Şu koşullar
söz konusu olduğunda ek örnekleme noktaları seçilmelidir:
7

Göl çok büyükse (örn. 50 km2’dendahafazla ise)

Birden fazla ana (önemli) koy varsa

Morfolojik koşullar su kütlesinin farklı kısımlarını açıkça birbirinden ayırıyorsa.
Örnekleme Ne Zaman Yapılmalı?
Balıkların düzenli örneklemesi yapıldığı sırada (nihai izleme programının tamamlanmasından
sonra) örnekleme Mayıs başı ila Ekim başı arasında, tercihen de yaz aylarında yapılmalıdır (yıl
içerisinde en fazla baskıya maruz kalınan dönemle ilgili sonuç elde etmek amacıyla). Doğal
yollarla oluşan geçici nehir kollarından sadece mevsim başında (bahar sonu, yaz başında)
örnek alınmalıdır. Çok yıllı daha geniş çaylardan iki kez örnek alınmalıdır. Varyasyonun ilk
başta anlaşılması amacıyla örnekleme sıklığı bu dönem içerisinde en az iki olmalıdır.
s.3
Republic of Turkey
8
Elektrikli
Balık
YakalamaYöntemiyle
UyulacakAşamalı Prosedür
Örnekleme
Yaparken
A)Örnekleme noktasına yaklaşırken
Adım 1: Öncelikle güvenlik! Tüm çalışanların elektrikli balıkçılık yöntemiyle ilgili eğitim almış
olması gerek (ve sağlık ve güvenlik prosedürleriyle ilgili)
Adım 2: Örnekleme sahasının “temsil edebilme özelliğine sahip bir alan” olması ve atipik
veya olağan dışı koşullara sahip bir ortam (nehirlerin birleşme noktası, köprü vs)
olmaması önemlidir.
Adım 3: Nehir kıyısında yürüyün ve elektrikli balıkçılığın
yapılacağı alanda etüt yapın. Etüde başlamadan önce
planlayın. Sadece içine girip yürüyebileceğiniz
nehirlerde çalışın.
B)Örnek
Adım4: Nehrin içerisinde yürüyebileceğiniz bir alanında üç
veya dört kişilik ekipler genelde 20 m’den az bir
genişliğe sahip bir nehir kolunda yeterince örnek
alabilmelidir (hızlı değerlendirme yaklaşımı).
Adım5: Elektrikli balıkçılığı her zaman memba yönüne doğru
yürürken yapın. Dereye ait tüm alandan örnekleme
yapmaya çalışın (“tüm” örnekleme yaklaşımı).
Önemli Bilgiler
 Elektrikli balıkçılık yapan kişiler
işlerini yaparken suya
dokunmamaya dikkat edin.
 Küçük örneklerin
tanımlanmasına özellikle dikkat
edin, doğru tanımlama eğitim ve
uygulama deneyimi isteyen bir
beceri ve sanattır.
 Balıkların habitat kullanımıyla
ilgili hususları kaydetmek için
fazladan zaman ayırın.
 Saha bilgi formunda gerekli
yerleri doldurmak için yeterli
zaman kalması için günlük
örnekleme sayısını en fazla üçle
sınırlandırın.
Adım6: Elektrikli balıkçılığa başladığınız ve bitirdiğiniz tam
saati ve elektrikli balık tutma cihazının ayarlarını
(volt, frekans, görev döngüsü) not alın. Özel koşullara
göre elektrikli balık tutma cihazını en iyi şekilde
ayarlamak amacıyla başlamadan önce her zaman iletkenliği test edin.
Adım7: Bir kişi protokol saha formları üzerinde kayıt tutulmasından sorumludur ve bu kişi
her zaman balık tutan kişiye yakın durmalıdır. “Çabanın” ve alanın (metre kare
cinsinden elektrikli balıkçılık yapılan alanın kapsamı) kaydedilmesine dikkat
edilmelidir.
C)Habitat Verilerinin ve Antropojenik Baskıların Kayıt Altına Alınması
Adım8:
Tüm habitat parametrelerini ve sahadaki insan baskısını kayıt altına almak için
habitatla ilgili hızlı saha bilgi formunu kullanın. Diğer nehir içi ve nehir kenarı
protokolleri ek olarak kullanılabilir.
s.4
Republic of Turkey
Adım 9: Sahanın fotoğraflarını ve videosunu çekin.
Adım 10: Sahada kolayca tanımlanamayacak balık örnekleri toplayın (birçok saha çalışanı
laboratuvar tanımlaması için örnek almaya ihtiyaç duymaz; çünkü balık tanımlaması
konusunda zaten iyi eğitim almışlardır).
Adım 11: Arkanızda hiç çöp bırakmayın. Tüm çizmeleri, ağları, cihaz ve çamur veya enkaza
bulanmış diğer tüm materyalleri yıkayın; çünkü yerli olmayan türler bir sonraki
örnekleme sahasına kolayca taşınabilir.
9
Örneklerin Depolanması ve Taşınması
Balık örnekleri formalin çözeltisi (taşımak için %4 formaldehit) veya etanol içinde
toplanabilir. Sadece sahada tanımlama mümkün değilse veya biyolojik dokuların başka
şekilde incelenmesine gerek varsa ancak o zaman balıklar laboratuvara götürülür.
s.5
Republic of Turkey
10 Diğer Metotlar: Göller ve Geçiş Suları için Hızlı Değerlendirme
Prosedürü (Gırgır Ağlar)
İletkenlik çok yüksek olduğunda (>1000 μS) elektrikli balıkçılığın etkililiği de azalır ve bu
durumda diğer örnekleme metotları kullanılabilir. Elektrikli balıkçılığın bir “sefer”
uygulanmasında yapılanlara benzer şekilde içinde yürünebilecek kadar sığ su
kütlelerindegırgır ağ veya yavru balık ağı kullanılarak örnekleme yapılabilir. Bu araç; kanallar,
nehir ağızları, acı su lagünleri ve geçiş sularında oldukça faydalıdır.
Gırgır ağ iki veya daha fazla kişi tarafından kullanılabilecek şekilde dizayn edilmiş uzun bir
ağdır. Ağın her iki ucunda bir çubuk vardır. Alttaki ipin bulunduğu taraftan yükle dolan ağ
aşağıya doğru çekilir ve üstteki ip sayesinde su üzerinde yüzer. Bu ağ, balığı yavaşça belli bir
yöne “yönlendirmek” ve yakalamak için kullanılır. Bir kişi kıyıya yakın bir şekilde durup ağın
bir ucundan tutar ve diğer bir kişi de suya girer ve ağ bu iki kişi arasında gerilir. Ağı kavis
haline getirerek bu iki kişi belli bir mesafe boyunca kıyıya paralel biçimde ağı sürükler. Sonra
da kıyıda duran kişi hareket etmeyi bırakır ve suyun daha derin kısmında bulunan kişi kıyıya
doğru yürürken ağı toplamaya başlar. Ağ kıyıya doğru çekilirken ağın içinde kalan her şey de
kıyıya doğru çekilmiş olur.
s.6
Republic of Turkey
Farklı ağ türleri:
a. Kıyı gırgır ağı veya torbasız yavru balık ağı
b. Normal iç su gırgır ağı
c. Asimetrik asılmış torbası olan özel bir gırgır ağ biçimi.
Stok değerlendirmesi yapmak için gırgır ağ kullanmanın getirdiği temel avantaj balıkçılık
açısından koşullar elverişli olursa nispeten kısa bir zamanda yakalanabilecek örnek
büyüklüğüdür. Bu koşullar arasında en önemlilerinden birisi de dipteki morfolojik durumdur.
Sığ sularda gırgır ağ kullanılması için suyun dibinin sert, berrak ve hafif eğimli olması gerekir.
Ağ bir botun arkasından sürüklenirse ağın etkinliği önemli ölçüde azalır. Kıyı veya nehir
kenarının türü ve çeşitli beşeri faaliyetler de gırgır ağların kullanımını kısıtlayabilir. Eğer
elektrikli balıkçılık ve bota bağlı özel galsama ağlar kullanılamayacaksa;lagünler, göller, baraj
gölleri ve kıyı sularında kıyıya yakın yaşayan balık topluluklarının temel özelliklerine dair
örnekleme yapmak için gırgır ağ yaklaşımı genelde yeterlidir.
Çok önemli bir husus da şu noktalara dikkat edilmesidir:



Habitatı iyi temsil edebilecek genişlikte bir alanda
çalışın ve tüm türlerden örnek toplayın.
Yaş gruplarından mümkün olduğunca fazla örnek
toplamaya dikkat ederek örneklemeyi organize
edin. Nehir yatağında doğal bariyer veya engeller
kullanarak balıkları “ağın içine hapsetmek” veya
yakalamak önemlidir.
Balık yakalayan görevliler toplanan örneğin analiz
için yeterli olup olmadığını ihtiyatlı biçimde
değerlendirmelidir. Bu kapsamda birim çabadaki av
miktarı hesaplanmalı ve bu hesaplamada kapsanan
alan, lotik veya lentik su kütlesinin boylamasına
uzunluğu ve/veya balık tutulan süre kullanılmalıdır.
Önemli Bilgiler

Sürütme ağ, gırgır ağ ve/veya
yavru balık ağı gibi selektif
tedbirlerle örnekleme
yapıldığında ortaya çıkan
yanlılık elektrikli balıkçılıkta
görülen yanlılıktan çok daha
fazladır.
 Elektrikli balıkçılığı tuzlu
sularda kullanabilir misiniz?
Hayır. Tuzlu suyun iletkenliği
balıkların iletkenliğinden daha
fazladır. Tuzlu suda elektrik
balığın içinden değil de
etrafından geçer. Bu nedenle
bu teknik balık örneği toplamak
açısından etkili değildir.
s.7
Republic of Turkey
Ek I: Saha Formları
A. Protokollerin Kullanılması
Nehirler, akarsular ve diğer iç su kütlelerinde yapılacak iktiyolojik etütler için iki temel saha
bilgi formu kullanılır.
SÇD izleme şartları ve diğer amaçlara (örn. Balık topluluğu tanımları, koruma durumu
değerlendirmeleri) yönelik örnekleme etüt şartlarının çoğunun bu protokollerle yerine
getirilmesi amaçlanmaktadır. Bu temel örnekleme protokolleri kapsamında aşağıdaki şu iki
saha formu yer almaktadır:

Büyüklük-sınıfa dayalıbalık listesisaha formu

Hızlı balık örneklemesisaha formu
Bu formların her ikisi de diğer Avrupa ülkelerinde uygulanan örnekleme protokollerinden
uyarlanarak oluşturulmuştur ve Akdeniz’deki iç suların sahip olduğu özel ihtiyaçlara (özellikle
de lotik koşullar fakat başka koşullar da dahil olmak üzere) uyması için çok az değiştirilmiştir.
Bu protokollerin ikisi de Portekiz ve Yunanistan’da kullanılmıştır (protokollerin dizaynı Yunan
Deniz Araştırmaları Merkezi’ne aittir -HCMR, Yunanistan). Her iki protokolün de yapıları
itibariyle kasten basit ve esnek tutulduğu unutulmamalıdır. Burada amaç çeşitli örnekleme
cihazları kullanılarak hem izleme amacıyla hem de araştırma veya keşif amaçlı örnekleme
etütlerinin pratik biçimde yapılabilmesidir. Aslında protokolün kullanım alanı sadece
nehirlerdeki elektrikli balıkçılık örnekleme etütleri veya örnekleme ile kısıtlı değildir. Yavru
balık ağı kullanılarak yapılan örnekleme, gırgır ağ kullanılarak yapılan örnekleme, şnorkelle
yapılan etütler ve balık adamlarla yapılan av mülakatlarında da bu kayıt formatları başarıyla
kullanılmıştır. Bu protokollerin aslında lotik sular için tasarlanmış olmasına rağmengöllere ve
sulak alanlara ait koşullarda da kullanılması mümkündür. Lotik ortamlardan uzak alanlarda
bu saha formları kullanılıyorsa lotik olmayan koşullarla ilgisi olmadığı için boş bırakılan
özelliklerin yanına N/A (=Uygulanamaz) yazılır.
s.8
Republic of Turkey
B. Büyüklük-Sınıfa Dayalı Balık Listesi Saha Formu
Bu form herhangi bir su kütlesinin örnekleme yapılan alanında toplanan (veya karşılaşılan
ve/veya gözlemlenen) balık örneklerine ait türler ve sayıların tutulduğu basit bir listedir.
Örnekler büyüklük-sınıf kategorilerine göre kaydedilir. Kayıt tutmayla ilgili bu hızlı listeleme
yaklaşımı elektrikli balıkçılıktaki geleneksel popülasyon etütlerinde kullanılan geleneksel
yaklaşımdan farklıdır (yani bu geleneksel yaklaşımda tüm balıklar çıkarılır, oksijenli kaplarda
saklanır, anestezi verilir, hassas ölçek ölçümleri kullanarak balıklar tek tek sayılır/tartılır).
Büyüklük-sınıf yaklaşımı çok hızlı uygulanır; balıklar ağda yakalanır ve anot üzerinde birskala
veya el kepçesi çubuğu kullanılarak ölçülür. Bunun hemen ardından da balıkçının arkasında
serbest bırakılır. Balıkçı memba yönüne doğru ilerler ve şoke edilmiş balıkları tekrar
yakalamaz. Balıklar tek tek büyüklük ve sınıflarına göre cm cinsinden (toplam boy) uygun
sütuna kaydedilir. Büyüklük sınıfları genç bireylerin (YofY) belirlenmesini de içerir.
Boy Sınıfı (cm)
Türler
Boy Sınıfı (cm)
Türler

Y of Y sütunu: “yılın genci”, etüt çalışmasıyla
aynı senede son üreme döneminde doğan
bireyler.

Yüzdesi (%), parazit, anomali: Yakalanan
toplam balıkta her bir tür için yapılan
parazit/anomali görülen balık yüzdesi
tahmini
Tür başına düşen balık sayısının haricinde belli bir hastalığa yakalanmış,bariz biçimde
parazitlerden etkilenmiş veya anomalisi olan balık yüzdesine dair bir tahmin de sağ dıştaki
sütuna not edilir. (Bu özelliğin su kirliliği gibi insan kaynaklı baskıların popülasyon üzerindeki
stresinin bir ölçüsü olması bakımından önemli olduğu ortaya çıkmıştır).
s.9
Republic of Turkey
Protokolün üst kısmı sadece örnekleme yapılan alanla ilgili temel bilgilerin kayıt altına
alınması amacıyla kullanılır (sahanın adı, nehir, tarih). Böylece,“HCMR Hızlı Balık Örneklemesi
Saha Formu” da bu protokolle beraber illa ki doldurulduğu için aynı verilerin tekrar tekrar
belgelenmesi ihtimali kısıtlanacaktır.
Sahanın adı: ………………………….Nehir veya Su Kütlesi: ……………..Tarih: ………………………….
Özel notlar veya gözlemler sayfanın altındaki panel kısmına veya sayfanın arkasına yazılabilir.
Karşılaşılan balık veya diğer türlerle ilgili koşullara dair notlar buraya kaydedilmelidir; fakat
“HCMR” hızlı balık örneklemesi saha bilgi formu”nda da habitat kullanımı verileri, mülakatlar
vs. için de not tutulacak boşluk vardır.
Notlar
C. Hızlı Balık Örneklemesi Saha Formu
Bu saha formu balık popülasyonunun yaşadığı habitatı etkileyen yapılar da dâhil olmak üzere
örnekleme yapılan alanın özelliklerine dair hızlı fakat ayrıntılı bir değerlendirme yapılması
için oluşturulmuştur. Rutin olarak bu form “büyüklük-sınıfa dayalı balık listesi saha formu” ile
beraber kullanılır ve hiçbir durumda bu ikinci liste şeklinde olan form bu form olmadan tek
başına kullanılmamalıdır. Bu standart saha formu örnekleme işleminden hemen sonra
doldurulmalı ve örneklemeyle erişilen alanın dikkatlice ve hızla etüt edilmesi için sahada bir
kişinin olması gerekir (bu saha incelemesi ve ayrıntıların kayıt altına alınması işlemi 20
dakikadan fazla sürmemelidir).
Protokolün ön sayfasında üst tarafta bulunan kutuda metodun uygulanması açıklanmaktadır
(yani habitat dışı unsurlarla ilgili bilgi).
HCMR Hızlı Balık Örneklemesi Saha Formu
1.
4.
6.
8.
Araştırmacı:……..
Örnekleme Sahası:
Hidrografik Havza:
Yer Tanımı:
10. GPS Koordinatları
2. Balıkçı: …………………..
3. Formu Dolduran:…….
İsim
Kod
5. Tarih:
7. Su Yolu/Nehir kolu:
9. Referans Sahası
Evet
Yakını
Hayır
11. Zaman
12. Yükseklik
s.10
Republic of Turkey
Başlangıç
Bitiş
14. Örnekleme Cihazı:
15. Örnekleme Çabası: A B
Cihazın türü:
Yorumlar:
İmalatçı:
Elektrik: DC PDCDiğer
Ortalama Volt:
Ortalama Frekans:
16. Örnekleme Stratejisi: a)tüm saha…
kısmen tüm saha…
b) suda yürüme …
tekne …..
17. Balık tutulan
18. Balık tutulan
Alanın uzunluğu:
Alanın genişliği:
(m)
(m2)
13. Eğim
C
D
tek kıyı… ortam… diğer…
yürüme + tekne…. Diğer…
19. Akış rejimi:
Çok yıllık:
Geçici/müteferrik:
Mevsimlik:
1-3nolu kısımlar: Baş araştırmacı(lar)nın adını (araştırmacı=keşif heyetinin takım lideri),
balıkçılıkta kullanılan av aletini kullanan kişinin adını (balıkçı) ve saha formunu dolduran
kişinin adını yazın.
4-5nolu kısımlar: Örnekleme istasyonunun bulunduğu sahanın adını (ve kodunu) ve
örnekleme çalışmasının yapıldığı tarihi yazın. “Sahanın adı” genelde alfabetik ve sayısal
koddan farklıdır (genelde kod daha sonra verilir ve veritabanlarında tutulan resmi
izleme/etüt noktalarıyla uyumlu olmalıdır). Sahanın adı sahaya özgü ve akılda kalıcı olmalıdır.
(Eğer başka bir seferde yine aynı sahada örnekleme yapılırsa, bu seferde de tamamen aynı
saha ismi kullanılmalıdır. Fakat aynı nehir bölgesinde olmasına rağmen az da olsa daha farklı
bir alanda örnekleme yapılırsa, başka bir isim kullanılmalıdır).
6-7nolu kısımlar: Hidrografik nehir havzasının ismini öncelikle yazın (bu isim hidrografik nehir
havzasıyla ilgilidir (yani nehir havzası alanı). Daha sonra su yolunun (yanı nehir kolunun) veya
göl ya da sulak alan içerisindeyse su kütlesinin ilgili kesiminin adını yazın.
8nolu kısım: Örnekleme istasyonunun yerini, gidiş yönünü, ulaşıma yönelik rehber bilgileri
veya sahaya ulaşırken karşılaşılacak problemleri tanımlayın.
9nolu kısım: Referans sahalar (tüm nehir kesiti boyunca asgari insan etkisinin görüldüğü
yerler) için “Evet” kutucuğunu işaretleyin. “Yakını” kutusu, “Referans sahaya yakın” yerleri
ve sadece küçük çaplı etki ve insan kaynaklı bozulmanın koşulları değiştirdiği durumlara
işaret eder. “Hayır” kutucuğu ise referans olmayan sahaları yani antropojenik etkilerin gözle
görülür olduğu yerleri (koşullar “iyi” durumda olsa bile) işaret eder. Eğer bir saha bakirse
veya doğala yakın koşullara sahipse buna ilişkin yorumları ve değerlendirme kriterlerini arka
sayfada açıklamak önemli olabilir.
10nolu kısım: Örnekleme istasyonunun yerine ilişkin GPS koordinatları.
11nolu kısım: Örnekleme çalışması kapsamında elektrikli cihazın balık tutmak için
kullanılmaya başlandığı ve bu işlemin bitirildiği zaman (örnekleme çalışmasının süresini
tahmin etmek için).
12-13nolu kısımlar: Elinizde uygun cihazlar varsa örnekleme istasyonunun boylamsal eğim
değişimini kaydedin. Cihazlar yoksa bu kısım ofise dönüldüğünde doldurulmalıdır.
s.11
Republic of Turkey
14nolu kısım: Etüt çalışmasında kullanılan cihazın türü ve özelliklerini tanımlayın. Elektrikli
balıkçılık etütlerinde dalga biçiminin türünü (DC: doğrudan akım, PDC: darbeli akım),
kullanılan voltaj ve frekansı yazın. Eğer frekans ve voltaj değişiklik gösteriyorsa ortalama
değerleri yazın. Eğer etüt çalışması yapılmamışsa (diğer gerçekleştirilmeyen tüm faaliyetler
için de olduğu gibi), saha sorgulaması kapsamında ilgili alana “uygulanamaz N/A” yazın.
15nolu kısım: Örnekleme çabasını derecelendirin. Örnekleme çabası balık tutmanın
verimliliğini etkileyen cihaz verimliliği, habitatın tamamının kapsanması, yerel koşullardan
kaynaklanan zorluklar (akış, su derinliği, bulanıklık vs.) gibi birçok parametrenin ürünüdür.
Buna ek olarak, örnekleme çabası değerlendirilirken her zaman yakalanan toplam balık sayısı
dikkate alınmalıdır. Bunun nedeni, örnekleme verilerinin istatiksel analiz için yeterli olması
gerekliliğidir. Belli bir yer ve nehir türünde yakalanan balık sayısı beklenenden az ise, arka
sayfada ilgili boşlukta ayrıntılar açıklanmalıdır.
Örnekleme çabasının derecesini belirlerken dört aşamalı aşağıdaki ölçek kullanılır ve şu
şekilde yorumlanır:
ASahanın tamamında mümkün olan en üst düzey çaba ve en iyi örnekleme koşulları
altında örnekleme yapılmıştır. Bu kategori içerisinde niceliksel (tüketme metodu) veya
yarı niceliksel örnekleme yer alır. Bu anlamda tüm balık habitatının örneklemesi yapılır
ve balık topluluğundaki tüm balık türleri ve bu balıkların göreceli bolluğuüst düzey bir
çabayla belgelendirilir.
BSahada örnekleme nispeten iyi biçimde gerçekleşmiştir. En üst düzeye yakın bir çaba
mümkün olduğunca gösterilmeye ve en iyiye yakın örnekleme koşulları sağlanmaya
çalışılmıştır (örn. Örnekleme yapılmayan daha derin kısımlar veya akış koşullarıyla
suyun bulanıklığı örneklemenin etkililiğinin her yerde aynı olmamasına yol açar). Bu
kategoride yarı niceliksel örnekleme yer alır. Bu kapsamda tüm balık habitatından
yeterince örnek alınır, tüm balık türleri yakalanır fakat göreceli bolluk gerçek
koşullardan az da olsa sapabilir.
CSahada örnekleme verimsiz yapılmıştır. Tüm balık habitatında yeterince örnek
alınmamıştır ve koşullar veya harcanan zaman çok iyi bir yarı niceliksel örnekleme için
yeterli değildir. Yine de, birçok durumda balık türleri ve göreceli bolluk söz konusu
olduğunda örnekleme verileri temsili olabilir (örn. Sahada örnekleme yeterince verimli
bir şekilde yapılmamış olabilir fakat nehrin belli bir kolu sadece birkaç türün habitatı
olabilir). Buna ek olarak, bu kategori kapsamında herhangi bir örnekleme metodu,
stratejisi veya çabası ile doğası gereği yeterince örnek alınamayacak sahalar (örn. Büyük
veya derin ya da hızlı akan nehirler gibi)söz konusudur. Dolayısıyla yapılan örnekleme
mümkün olan en iyi örnekleme çalışmasıdır.
DSahada örnekleme yetersiz biçimde, aşırı hızlı ve/veya tamamen eksik biçimde
gerçekleşmiştir. Bu kategoride balık topluluğunun genelde sadece niteliksel yönlerini
ortaya çıkaran resmi ve gayri resmi örnekleme metotları ve stratejileri yer almaktadır
(örn. Nehrin sadece küçük bir kısmına girmek, nehrin içinde yürürken bir yandan da
yakalanan balık sayısını üstünkörü yazmak, eğlence amaçlı balık tutan bir balıkçının
tuttuğu balıkların sayısını kaydetmek veya nehrin kıyısından ya da bir köprü vs.
üzerinden dürbünle gözlem yaparak balıkların sayısını kaydetmek).
s.12
Republic of Turkey
Yorum yazılacak bölüme verimliliği azaltan sebepleri yazın (hava/akış koşulları, ekipman
yetersizliği vs.). C olarak derecelendirilen bir örnekleme çabası kapsamında toplanan veriler
eksik temin edilmiş olarak kabul edilip öyle kullanılacaktır. D olarak derecelendirilen bir
örnekleme çabası kapsamında toplanan veriler yetersiz olarak kabul edilecek veya sadece
niteliksel amaçlar için kullanılacaktır.
16nolu kısım: Aşağıdaki örnekleme strateji seçenekleri arasından birini seçin:
a)
a)
Bu kısımda herhangi lotik bir su kütlesinin (nehir, akarsu, kanal veya diğer yapay
kanal formları) boylamsal bir kesitini kapsama metoduna atıfta bulunulur. Lotik
olmayan ortamlarda bu ayrımlar yine geçerlidir. Eğer koşullar böyle bir tanımın
yapılmasına izin vermiyorsa o zaman “N/A”(uygulanamaz) yazabilirsiniz.
“Tüm Saha”: örnekleme planı nehir kıyıları ve orta kanalda dahil olmak üzere sahada
bulunan tüm balık habitatını kapsar. Seçilen sahanın çoğunluğunda örnekleme
yapılır (örnekleme genelde memba yönüne doğru ilerlerken zig-zag çizerek
yapılır).
“Kısmen Tüm Saha”: Örnekleme planı nehir kıyısı ve orta kanal habitatları da dahil olmak
üzere sahada bulunan balık habitatlarının çoğunu kapsar. Yine de seçilen alanın
kayda değer bir orandaki kısmında örnekleme yapılmamıştır.
“Tek Kıyı”: Örnekleme planı nehrin kıyısında bulunan tek bir balık habitatını kapsar.
Seçilen sahanın çoğunda örnekleme yapılmamıştır.
“Ortam”: Örnekleme planı sahanın sadece bazı parçalarını kapsar. Bu nedenle sahanın
toplam kapsanma oranı yetersiz olmakla beraber sadece belli bir habitat
kapsanabilmektedir (genelde tüm habitatlar yeterli düzeyde kapsanmıştır). Fakat
çoğunlukla seçilen alanın sadece küçük bir kısmında örnekleme yapılmıştır; çünkü
balık tutan kişi önden “atlayarak gitmektedir” ve mevcut tüm habitatlara dikkat
ederek “temsili” bir örnekleme yapmaya çalışmaktadır.
“Diğer”: Uygulana diğer örnekleme planlarını kapsar.
b)
Örneklemenin hangi şekilde yapıldığına bağlı olarak uygun kutucuğu işaretleyin:
“Suda Yürüme”: Eğer balık tutma ekibindekiler örnekleme çalışmasını yaya olarak akarsu
içerisinde (genelde memba yönüne doğru) hareket ederek yapıyorsa.
“Tekne”: Eğer balık tutma ekibindekiler tekne kullanarak örnekleme yapıyorsa.
“Yürüme + tekne”:Eğer balık tutma ekibindekiler yukarıda bahsi geçen iki metodu bir
arada kullanarak örnekleme yapıyorsa.
“Diğer”:Kullanılan diğer örnekleme tekniklerini açıklayın.
(Kullanılan teknik kombinasyonları yazılmalıdır (yani şnorkel kullanımı &balık tutan kişinin
avının denetlenmesi gibi).
17-18nolu kısımlar: Örnekleme yapılan nehrin uzunluğunu metre (m) cinsinden yazın. Bu
uzunluk, başından sonuna kadar kanalın toplam boylamasına mesafesidir (aradaki kesitlerde
ortam tipi örneklemede olduğu gibi yeterince örnek alınmamış olsa bile). “Balık tutulan”
alanın büyüklüğü göz kararı ile metre kare (m2) cinsinden tahmin edilir. Balık tutulan alan
s.13
Republic of Turkey
ölçülecek en önemli alanlardan birisidir; çünkü bu alan etüt çalışmasının kapsadığı alanda
popülasyon yoğunluğu (ve CPUE’nin potansiyel ölçümü) hakkında bir “fikir” verir.
19nolu kısım: Örnekleme istasyonundaki akış koşullarını en iyi açıklayan lotik su kütlelerinin
akış rejimini kontrol edin. “Çok yıllık” nehirler, yazın bile kurumayan akarsular anlamına
gelmektedir (fakat kuraklığın olduğu istisnai senelerde bazı çok yıllık akarsular havuza
dönebilir veya nehir yatağının bazı kısımları kurumuş olabilir). Geçici akarsular kuru geçen
mevsimlerde belli bir dönem için (genelde en az 2 ay) kurur fakat küçük havuzlar kalmış
olabilir. Mevsimlik olanlarsa yağış veya karların erimesinden sonra kısa bir süre için su
taşıyan akarsulardır (bunlarda genelde balık yaşamaz!). Bu sınıflandırma uzman görüşüne
göre tahmin edilir (hidrolojik özellikler, akarsu yatağının morfolojisi, nehir içi ve nehir kıyısı
bitki örtüsünün araştırılması neticesinde).
Habitatın Değerlendirilmesi
20-22nolu kısımlarda sahanın büyüklüğüyle ilgili bilgiler kayıt altına alınır.
20. SAHA BÜYÜKLÜĞÜ 21. GENİŞLİK (m)22. DERİNLİK (m)
Genişlik (m)
Islak genişlik
Suya kadar sol nehir kıyısı
Suya kadar sağ nehir kıyısı
*sahanın ortalaması
<1
1 ≤ L <5
5 ≤ L < 10
10 ≤ L < 20
≥ 20
%
%
%
%
%
*balık tutulan alana referans
< 0.25
0.25 ≤ P <0.5
0.5 ≤ P < 1
≥1
Ortalama
%
%
%
%
Maks
20nolu kısım: “Islak genişlik” yazan kutucuğa örnekleme yapılan alanın ortalama genişliğini
metre cinsinden yazın. Bu kısım sadece örnekleme yapılan belli bir alanı değil sahanın
tümünü kapsamaktadır ve sahanın kapladığı tüm alan hakkında bir izlenim edinilmesini
sağlar (Şekil için Ek 1’e bakınız). “Suya kadar sol nehir kıyısı” yazan kutucukla “suya kadar sağ
nehir kıyısı” kutucuğuna mansap yönüne doğru aktif kanalın (suyun kenarından nehrin en
yüksek akışta aktığı noktaya kadar olan bölge) ortalama genişliğine dair tahmini bir değer
yazın. Bu üç özelliğe ait değerler toplandığı zaman nehrin “ana kanalının” genişliğine dair bir
fikir elde etmiş oluruz (Şekil için Ek 1’e bakınız).
21nolu kısım: Örnekleme yapılan alanın genişliğine ilişkin yüzde cinsinden tahmini bir değer
yazın. Eğer örnekleme nehrin örgü yataklı bir kesitinde yapılıyorsa, örgü yataklı kanalın bütün
genişliğini dikkate alarak ilgili yüzdeyi belirleyin (bu değer aynı zamanda 20. kısma da
yansıtılacaktır).
22nolu kısım: Derinlik koşullarını temsil etmek amacıyla derinlik sınıflarına yüzdelik değerler
verilir. Ortalama ve maksimum derinlikler de kayıt altına alınır (sahada uygulamaya katılan
kişiler tarafından ellerinden geldiği kadar doğru biçimde tahmini olarak yazılır). Ölçümlerin
s.14
Republic of Turkey
sadece örnekleme yapılan alanla mı yoksa nehir sahasının kapladığı alanla mı ilgili olacağını
uygulamada görev alan personel seçebilir. Eğer örnekleme sahasında yapılan ölçümler “tüm
alan” stratejisi kullanılarak gerçekleştirilirse, bu kısma otomatik olarak nehir sahasının
kapladığı alanla ilgili bilgiler girilir. Dikkatli bir saha tahmini kullanarak uygun sütunu (veya
her iki sütunu da) doldurun. (*Suyun derinliğini göz kararı ile tahmin etmenin bir yolu da
hem çizme hem de göğüs çizmesinin üstüne derinliği gösterecek çizgiler çizmektir).
23. SUBSTRAT (%)
Sürekli kaya
Büyük kaya > 256 mm
İri çakıl 64-256 mm
Çakıl 16-64 mm
İnce çakıl 2-16 mm
24.GÖLGELİLİK (%)
Kum< 2mm
Silt
Kil
Organik
Yapay
* Örnekleme alanının üzerindeki
Kanopi örtüsü
*Örnekleme alanına referans
25. HAVA
Güneşli ….Bulutlu ….. Yağmurlu…. Diğer:
* sonbirkaç gündeki hakim koşullar
23nolu kısım: Örnekleme yapılan alanın substrat bileşiminin temsil edilmesi için her bir
substrat türü için ilgili yüzdelik değeri buraya yazın.
24nolu kısım: Örnekleme yapılan alan üzerindeki kanopi örtüsüne yakın bir değer yazın.
25nolu kısım: Hava koşullarıyla ilgili olarak uygun kutucuğu (uygun hava durumuna dair bir
kutu yoksa elle yazabilirsiniz) işaretleyin. Ayrıca hidrolojik koşullar üzerinde etkisi varsa son
birkaç günün hava koşullarını da yazabilirsiniz (özellikle de yoğun yağış veya uzun süren
yağmurlardan sonrasıysa).
26. HIZ (* tahminiortalamahız)
< 0.1 m/s
0.1-0.25 m/s
0.25-0.5 m/s
0.5-0.75 m/s
0.75-1 m/s
> 1 m/s
27. FİZİKOKİMYASAL ÖLÇÜMLER
İletkenlik (mS/m)
Hava sıcaklığı (o C)
s.15
Republic of Turkey
Çözünmüş oksijen
Su sıcaklığı (o C)
pH
Tuzluluk
Bulanıklık: Duru…. Az bulanık (>1m) … Bulanık (<1m)…. Çok bulanık ..…
28. HELOFİTLER
Yok
Çok nadir
Bazen Görülen
Yaygın
Bol
Dominant tür
29. DİP BİTKİ ÖRTÜSÜ
Yok
Bazen Görülen
Yaygın
Bol
Dominant
30. HABITAT TİPİ(%)
Havuz (derin/durgun)
Kaygan (sığ/hareketli)
Akış (derin/hareketli)
Kumluk (sığ/engebeli)
Hızlı (basamaklı/hızlı)
Diğer ……………………………………………..
*balık tutulan alana referans
31. Önemli Baskılar:
26nolu kısım: Örnekleme sahasındaki ortalama akış hızını gösteren uygun kutucuğu
işaretleyin (m/s kısaltmasının anlamı metre/saniye’dir). Suda yüzen bir nesneyi suya atarak
buna ilişkin göz kararı tahmini yapabilirsiniz.
27nolu kısım: Her bir fiziko-kimyasal unsur için ölçülen değerleri kutuya yazın. Sadece ölçülen
unsurları işaretleyin (su sıcaklığı ve iletkenlik verilerinin doldurulması zorunlu olmalıdır).
Bulanıklık için uygun kutuyu da doldurun.
28 &29nolu kısımlar: Örnekleme sahasında, helofitleri temsil eden kutuyu doldurun (28.
Kısım) ve su altı bitkileriyle ilgili olan dip bitki örtüsü başlıklı kutuyu da doldurun (29. Kısım).
Bitki örtüsünün özelliklerini tanımlamak için eke bakınız (aşağıda). Dominant tür varsa
bunları da not edin (yani kapladığı alan açısından en bol olan türler).
s.16
Republic of Turkey
30nolu kısım:Balık yakalanan alanda habitat bileşimini niceliksel olarak ifade etmek için her
bir habitat türüne yüzdelik değer verin. Bu, dikkatli yapılmalıdır ve saha ölçeğini yansıtması
gerekir (eğer tüm saha veya ortam örneklemesi stratejisi benimsenirse bunun “saha ölçeği”
değerlendirmesinin aynısı olması gerekir).
31nolu kısım: Örnekleme sahasında mevcut olan önemli baskıları listeleyin. Bu kapsamda
herhangi bir bilgi kaynağından (mülakatlar vs.) faydalanılarak hem önceden bilinen baskılar
veya çevresel bozulma durumları açıklanır. Ayrıca örnekleme çalışmasında gözlemlenen diğer
tüm baskılar da burada belirtilir.
32.Balık Habitatına ilişkin Ayrıntılar: spp sayısı: ….
32.a Örnekleme Yapılan Habitat Tipleri 32b. Habitat Örneklemesinin Etkililiği
Kütük/büyük
ahşap
Altı oyuk kıyı
1 Yetersiz kapsama
birikinti
Üstten sarkmış
bitki
Kalın kök örtüsü
2
örtüsü
Yoğun makrofit yatakları
Bataklık halindeki
3 Yeterli
kenarlar
Derin havuzlar
İzole/Su birikintisi
4
şeklindeki havuzlar
Büyük kaya/iri çakıl
Kumluklar
5 Mükemmel kapsam
Diğer doğal örtü türleri: … … … … ….….….….….
*X uzmanının görüşü ile
not edin
*X ile not edin
33. Diğer Notlar/Görüşmeler: (hidroloji, değişiklikler, kirlilik, girişler, geçmişteki balık varlığı,
balık tutma metotları&aktiviteler)
32nolu kısım: Siyah dikdörtgene örnekleme sırasında yakalanan ve/veya gözlemlenen balık
türlerinin sayısını yazın. Balıkların habitat kullanımı hakkındaki notlarınızı veya varsa diğer
iktiyolojik gözlemlerinizi buraya yazın.
32a: Örneklemesi yapılan habitat özelliklerinin her biri için kutuları işaretleyin.
Listede olmayan diğer özellikleri de yazın.
s.17
Republic of Turkey
32b: Sahada mevcut olan tüm habitat türlerini kapsamak amacıyla sarf edilen
örnekleme çabasının ne derece etkili olduğunuuzman görüşünden faydalanarak
değerlendirmek amacıyla 1’den (yetersiz kapsama) 5’e kadar (mükemmel kapsam)
bir puan verin.
33nolu kısım: Diğer önemli notları veya yöre insanıyla yapılan görüşmeleri buraya yazın.
Burada gözlemlediğiniz diğer fauna ve flora ya da öne çıkan diğer gözlemlerinizi yazmak
isteyebilirsiniz (özellikle çevresel/korumayla ilgili hususlar konusundaki gözlemleriniz).
34. Saha Çizimleri
M
e
m
b
a
M
a
n
s
a
p
Temel eskiz: kanalın biçimi, diğer önemli özellikler (havuzlar, kumluklar, derin
havuzlar, su birikintileri, küçük göller veya engeller), balık tutma stratejisi.
34nolu kısım: Örnekleme sahasının morfolojik özellikleriyle ilgili net bir eskiz çizin. Habitat ve
bitki örtüsü gibi önemli unsurları da ekleyin. Aynı zamanda balıkçılık/örnekleme yapılan
gölgelik alanları da eskize ekleyin.
s.18
Republic of Turkey
D. SahaBilgiFormları
s.19
Hızlıİhtiyo-DeğerlendirmeProtokolü
1. Araştırmacı:
2.Balıkçı:
3.Formu Dolduran:
İsim
4.Örnekleme Sahası:
Kod
6.HidrografikHavza:
5. Tarih:
7. Su yolu:
8. Yer Tanımı:
9.
Referanssahası
(en yakın köy, köprülere uzaklığı vs …...)
10. GPS Koordinatları
11. Zaman:
Başlangıç:
14.Örnekleme Cihazı:
Cihazın tipi: ... ... ...
İmalatçı: ... ... ...
Elektrik:DC,PDC, diğer: ... ... ...
Ort. Volt: ... ... ... , Ort. Frekans: ... ... ...
15.Örnekleme Çabası:A
Evet
Yakını
Hayır
Saha tahmini
12. Yükseklik:
13. Eğim:
Bitiş:
B C
D
Yorumlar: ... ...
* Eğer “C” ise, örnekleme verileri :eksik temin edilmiş kabul edilip öyle kullanılacaktır. Eğer “D” ise örnekleme verileri eksik veya
niteliksel kabul edilecektir.
*Örnekleme koşulları: örn. Cihaz verimliliği, habitatın tam olarak kapsanması, balıkçılığın verimliliğini azaltan akış rejimi, derin su ve
bulanıklık gibi zorluklar. .
16. Örnekleme Stratejisi:a)tümsahakısmen tüm sahatek kıyıortamdiğer: … … …
b) yürümetekneyürüme + teknediğer: … … …
17.Balık tutulan alanın
uzunluğu(m):
18.Balık tutulan alanın
genişliği (m2):
19.Akış rejimi:Çok yıllıkGeçiciMevsimlik
20. SAHA BÜYÜKLÜĞÜ21.GENİŞLİK(m)22.DERİNLİK(m)
Genişlik(m)
Islak Genişlik
Suya kadar sol nehir kıyısı
Suya kadar sağ nehir kıyısı
%
%
%
%
%
* örgü yataklı kanallarda örnekleme
alanına bakın
<1
1≤L<5
5≤L<10
10≤L<20
≥20
*sahanın ortalaması
23. SUBSTRAT(%)
Sürekli kaya
Büyük kaya >256mm
İri çakıl 64-256mm
Çakıl 16-64mm
Örnekleme alanı
<0,25
0,25≤ P <0,5
0,5≤P<1
≥1
Ortalama
Maks:
Kum<2mm
Silt
Kil
Organik
Saha alanı
%
%
%
%
(m) Ortala
ma
(m) Maks
24. GÖLGELİLİK(%)
*örnekleme alanının üzerindeki
Kanopi örtüsü
İnce çakıl 2-16mm
Yapay
*örnekleme alanına referans
25. HAVA
GüneşliBulutluYağmurludiğer:… … … … …* son birkaç gündeki hakim koşullar
26.HIZ(m/sec)27. FİZİKOKİMYASAL ÖLÇÜMLER
< 0,1
İletkenlik (mS/m)
Havanın T0 (0C)
0,1-0,25
Çözünmüş oksijen
SuyunT0 (0C)
0,25-0,5
pH
Tuzluluk
0,5-0,75
Bulanıklık:duru az bulanık(>1m) bulanık (<1m)çok bulanık 
0,75-1
>1
28. HELOFİTLER
29.DİP BİTKİ ÖRTÜSÜ
30. HABITAT TİPİ(%)
*tahmini ortalama hız
Yok
Çok Nadir
Bazen Görülen
Yaygın
Bol
Yok
Bazen Görülen
Yaygın
Bol
Havuz (derin/durgun)
Kaygan(sığ/hareketli)
Akış ( derin/ hareketli)
Kumluk (sığ/engebeli)
Hızlı (basamaklı/hızlı)
Dominant tür:
Dominant:
Diğer.....................
*örnekleme alanına referans
%
%
%
%
(m)
:(m)
31.Önemli Baskılar:
32.Balık Habitatına ilişkin Ayrıntılar:
spp sayısı:
32a. Örnekleme
Kütük/büyük ahşap birikintisi
Üstten sarkmış bitki örtüsü
Yoğun makrofit yatakları
Yapılan Habitat Tipleri
Altı oyuk kıyı
Kalın kök örtüsü
Bataklık halindeki kenar
Derin havuzlar
İzole/su birikintisi şeklindeki havuzlar
Büyük kaya/iri çakıl
Kumluklar
Diğerdoğal örtü türleri:
…
32b. Habitat Örneklemesinin Etkililiği
1yetersiz kapsama
2
3yeterli
4
5mükemmel kapsama
*uzman görüşü
…
…
…
…
…
…
…
…
33.Diğer Notlar/Görüşmeler:
(hidroloji, değişiklikler, kirlilik, giriş, geçmişteki balık varlığı, balık tutma metotları&aktiviteler vs.)
Temel eskiz: kanalın biçimi, diğer önemli özellikler (havuzlar, kumluklar, derin havuzlar, su birikintileri, küçük göller veya engeller), balık tutma stratejisi.
M a n s ap
Me mb a
34.Saha Çizimleri:
.
Sahanın Adı: ………………………………………
Nehir veya Su Kütlesi: ……………...………... Tarih …………………….
Türler
Notlar
Uzunluk Sınıfları (cm)
Y of Y
≤5
6 - 10
11 - 15
16 - 20
21 - 25
26 - 30
31 - 35 35 - 40 > 40
Parazit
Anomali
Yüzdesi
Notlar:
Republic of Turkey
Yayının içeriğinden yalnız ENVECO S.A. Konsorsiyumu sorumlu olup, hiçbir şekilde Avrupa Birliği’nin görüşlerini
yansıtmamaktadır.

Training on Eletroctofishing sampling - TR

Transkript

Benzer belgeler

PDF ( 0 ) - Yunus Araştırma Bülteni

Öğrencilere, sütten sonra konserve balık da verilecek

indir - OAIB

Balıkta gönlü olanların diyarı derya olur

Kabul Örneklemesi Ek Ders Notu

Blue Bubbles Template