avustralya topluluğu

AVUSTRALYA TOPLULUĞU
1. TEMEL GÖSTERGELER
Resmi Adı
Yönetim Biçimi
a
Avustralya Topluluğu
İngiliz Kral ya da Kraliçesini Devlet Başkanı
Olarak Tanıyan Demokratik Federal Eyalet
Sistemi
Resmi Dili
İngilizce
Başkenti
Canberra
Yüzölçümü
7.686.850 km2
Nüfusu (2004)
20,1 Milyon
Başlıca Şehirleri
Sydney (4,1 milyon)
Melbourne (3,5 milyon)
Brisbane (1,6 milyon)
Perth (1,4 milyon)
Adelaide (1,1 milyon)
Canberra (311 000)
Para Birimi
Avustralya Doları
Para Birimi Paritesi (2004)
1 ABD$ = 1, 36 Avustralya Doları
Kişi Başına Gelir (ABD$, 25 380
2003)
İşsizlik Oranı (%, 2003)
5,6
Cari İşlemler Dengesi (Milyar -36,3
ABD$, 2004)b
2001a
2002a
2003a
2004b
Nominal GSYİH (A$ milyar)
690.7
736.4
783.8
824.3
Nominal
GSYİH
400.1
508.4
607.6
(milyar 357.2
ABD$)
GSYİH artışı (%)
2.5
4.0
3.3
3.5
Enflasyon (Ort., %)
4.4
3.0
2.8
2.3
b
Nüfus (milyon)
19.5
19.7
19.9
20.1
İhracat (FOB milyar ABD$)
63,676
65,099
70,597
86,875
İthalat (FOB milyar ABD$)
-61,890
-70,530
-85,852
-104,389
Döviz kuru (Ort., A$:ABD$)
1.93
1.84
1.54
1.36
: Gerçekleşen
: EIU tahmini
EIU Economist Intelligence Unit Country Report Australia January 2005
b
1
2. GENEL EKONOMİK DURUM
2.1. Ekonomi
Avustralya gelişmiş bir pazar ekonomisidir. Avustralya’nın GSYIH’sı, 1991-1992 mali yılı ile
2000-2001 mali yılı arasındaki 10 yıllık dönemde, yıllık ortalama %3,9 artış kaydetmiştir.
Aynı dönemde kişi başına düşen milli gelir ise yıllık ortalama %2,8 büyümüştür. Bunun
nedeni, doğal nüfus artışlarına, göçmen olarak gelenlerin eklenmesi sonucunda oluşan
yüksek büyüme hızlarıdır.
Birçok gelişmiş ülkede olduğu gibi hizmet sektörü GSYİH’nin büyük bir kısmını
oluşturmaktadır. En büyük hizmet sektörü, finans ve ticari hizmetlerdir (GSYİH’nin
%17,5’i). Diğer büyük hizmet sanayileri ise; toptan ve perakende ticaret (GSYİH’nin
%10,2’si), taşımacılık ve haberleşme (GSYİH’nin %7,7’si) ve inşaattır (GSYİH’nin %6,3’ü).
En fazla büyüme gösteren hizmet sektörü, son beş yılda reel olarak neredeyse ortalama
%6,4 büyüyen iletişim sektörüdür. İmalat sanayi 2003 yılında GSYİH’nin %10,7’sini
oluşturmuştur. En büyük imalat sektörü olan makina ve ekipman üretimi toplam imalat
üretiminin yaklaşık %21’ini oluşturmaktadır.
GSYİH’nin Bileşenleri (2004, %)
Temel üretim ve madencilik
İmalat
İnşaat
Ticaret
Taşımacılık ve haberleşme
Finans ve ticari hizmetler
8,2
11,5
9,9
11,4
8,5
19,4
EIU Economist Intelligence Unit Country Report Australia January 2005
2002/2003’de madencilik GSYİH’nin %4,6’sını, tarım %2,8’ini ve elektrik, gaz ve su
hizmetleri %2,2’sini oluşturmaktadır. Madencilik ve tarım Avustralya’nın GSYİH’si içinde
küçük bir paya sahip olmasına rağmen ihracatı içinde büyük bir paya sahiptir.
1999/2000’de tarım ürünleri ve mineral ihracatı (işlenmiş mallar dahil) toplam mal
ihracatının içinde %70’lik bir paya sahiptir.
Doğal kaynaklar yönünden zengin olan Avustralya, önemli bir tarımsal ürün, maden, metal
ve doğal gaz ihracatçısı ülke durumundadır. Toplam ihracatın %57’sini bu ürünlerin
oluşturması nedeniyle, dünya ham madde fiyatlarındaki bir düşüş Avustralya ekonomisini
önemli oranda etkilemektedir. Hükümet, sanayi ürünleri ihracatının artırılması için sürekli
çaba sarfetmesine rağmen, uluslararası ticaretteki rekabet bunu zorlaştırmaktadır.
1992’den bu yana çok yüksek oranlarda olmasa da sürekli büyüme gösteren Avustralya
ekonomisinde istikrarlı büyümenin son yıllardaki en önemli motorları iletişim hizmetleri ve
tarım olmuştur. 2004 yılında %3,5 büyüyen GSYİH’nin 2005 yılında %3,2 büyüyeceği
tahmin edilmektedir. 2006 için %3,1 oranında GSYİH büyümesi öngörülmüştür.
2
Projeksiyon Özeti:
Reel GSYİH Büyümesi (%)
İşsizlik (%)
Enflasyon (%, Ortalama)
İhracat (fob, milyar ABD$)
İthalat (fob, milyar ABD$)
Cari İşlemler Dengesi (milyar ABD $)
Dış Borç (yıl sonu, milyar ABD$)
Döviz kuru (A$/ABD$, ort.)
2003a
3.3
6.0
2.8
70.6
85.9
-30.2
237.9
1.54
2004b
3.5
5.2
2.3
86.9
104.4
-36.4
287.8a
1.36
2005c
3.2
5.4
2.8
98.0
109.8
-32.2
317.3
1.33
2006c
3.1
5.4
2.7
103.0
111.1
-28.5
328.2
1.43
a Gerçekleşen. b Tahmini. c Öngörü.
EIU Economist Intelligence Unit Country Report Australia January 2005
Enflasyon oranı son beş yıl içinde sürekli bir düşüş göstermiştir. 2000’de %4,5 olarak
gerçekleşen enflasyon, 2001’de %4,4, 2002’de %3,0, 2003’de %2,8 ve 2004 yılında %2,3
olarak gerçekleşmiştir. 2005 yılında tüketici fiyatları endeksinde %2,8’lik ve 2006 yılında
%2,7’lik bir artış öngörülmüştür.
2.2. Nüfus ve İstihdam
Avustralya nüfusu 2004 yılı itibariyle 20,1 milyona ulaşmıştır. Nüfus artış oranı gelişmiş
ülkelere göre fazladır. 1980’lerde %1,5 olan artış oranı, 90’larda %1,2 civarında
seyretmektedir. 1999’da bu oran 1,3 olarak gerçekleşmiştir.
Avustralya halkı içinde vatandaşlık hakkı kazanmış göçmenlerin rolü büyüktür. Nüfusun
çoğunluğunu İngiliz kökenlilerin ve Avrupalıların oluşturduğu Avustralya’da 2. Dünya
Savaşı sonrası nüfus arttırmak amacıyla diğer ülkelerden olan göçler de özendirilmiş ve
bunların çoğu beş yıllık ikamet süresinin ardından yurttaşlık hakkı kazanmışlardır.
Yerlilerin oranı çok düşük seviyededir (%1,5’in altında), bunların büyük bölümü Kuzey
toprakları, Yeni Güney Galler, Queensland ve Batı Avustralya’nın kuzeyinde yerleşiktirler.
Avustralya nüfusu genç ve orta yaşlıların yoğun olduğu kuvvetli bir işgücü potansiyeli olan
bir yaş yapısına sahiptir.
Yaş grubu
0-14
15-64
65 ve üstü
%
20,0
67,2
12,8
EIU Economist Intelligence Unit Country Profile Australia 2004
Avustralya’da istihdam 2001 yılında 9,1 milyona, 2002 yılında 9,2 milyona ve 2003 yılında
9,4 milyona ulaşmıştır. Son yıllarda istihdam sürekli artmıştır.
2003 yılı Ekim ayı verilerine göre ülkedeki işsizlik oranı %5,6 olmuştur.
3
2.3. Başlıca Sektörler
2.3.1. Tarım
Avustralya’nın belli başlı
bunların yan ürünleridir.
tarımsal ürünleri yün, sığır, koyun, buğday, şeker, pirinç ve
Tahıl üretiminde son iki yıldır rekor düzeyde üretim gerçekleştirilmektedir. Büyük baş
hayvan sayısı yüksek olmakla birlikte 1998’de Uzakdoğu krizinin de etkisiyle ihracatta
büyük düşüş gerçekleşmiştir. Bir önceki sene 390 bin baş hayvan alan Endonezya
1998’de sadece 23 bin adet ithalat yapmıştır. Bu ciddi düşüşün ardından ülke değişik
pazarlar aramaya yönelmiştir.
Yün ihracatı daralan talep sonucu problemli bir hal almıştır. Özellikle piyasada sentetik
ürünler ve pamuk da yüne bir alternatif teşkil etmeye başlamıştır. Yün için yetiştirilen küçük
baş hayvan sayısı 1990’larda 170 milyondan son yıllarda 115 milyon seviyesine gerilemiş
durumdadır.
Pamuk ve pirinç üretimi son yıllarda çok yüksek seviyelerde seyretmektedir. Taze meyve
ve sebze üretimi de istikrarlı bir düzeyde gerçekleşmiştir.
Temel Tarım Ürünleri Üretimi (2002/2003 dönemi)
ÜRÜN
1998/99
1999/2000
2000/01
2001/02
2002/03
Buğday(1000 ton)
21,464
24,758
22,108
24,854
9,385
Şeker (1000 ton)
4,998
5,448
4,162
4,987
5,371
Pamuk(1000 ton)
716
741
806
745
322
Yün(1000 ton)
687
671
657
607
545
Süt(milyon lt)
10,178
10,847
10,545
11,271
10,142
Büyükbaş
Hayvan(1000)
Küçükbaş
Hayvan(1000)
Domuz(1000)
9,097
8,642
8,899
8,606
9,377
30,446
33,142
35,257
31,917
31,772
5,176
5,025
5,016
5,402
5,669
EIU Economist Intelligence Unit Country Profile Australia 2004
1950’lerde GSYİH’nın ¼’ünü oluşturan ve ihracatın %80’inin sağlayan tarım gelirleri 20012002 döneminde GSYİH’nın yalnız %3,9’unu oluşturmuş ve ihracatın da %24,9’unu
oluşturmuştur. Yaşanan kuraklık yüzünden bu rakamlar 2002-2003 döneminde sırasıyla
%2,8’e ve %22’ye düşmüştür. 2001 yılında başlayan kuraklık, 2003 yılının ilk yarısında
hala etkisini gösteriyordu.
Normal hava şartlarına dönülmesi ile birlikte 2003/04
döneminde tarım sektörü büyük bir iyileşme göstermiştir. Özellikle 2003 yılının son
çeyreğinde, GSMH %1,4 ve tarım dışı sektör %1 büyürken tarım sektörü %13,3 gibi büyük
4
bir artış kaydetmiştir. Uzun vadede bu düşüşle birlikte son yıllarda tarım sektörü kendini
toparlamakta ve daha etkin bir yapıya kavuşmaktadır.
Daha iyi hava şartlarının dönmesi gibi arzı etkileyen faktörlerin yanında, uluslararası
ekonominin giderek iyileşmesiyle de Avustralya’nın kırsal kesim ihraç mallarına talebin
artması beklenmektedir. Önemli Asya pazarlarında daha iyi ekonomik şartların
oluşmasıyla ana tarımsal malların ihracatında, Güney Kore’ye buğday, Çin’e yün ve arpa
ve Filipinler, Malezya ve Endonezya’ya süt ürünleri dahil, bir gelişme beklenmektedir.
Tarım ürünleri için geleneksel pazarlar olan Avrupa ve ABD yanında Orta Doğu (Suudi
Arabistan’a canlı koyun, İran’a buğday dahil), ve Latin Amerika da (buğday,yün,et ve şeker
için) önemli pazarlar haline gelmektedir.
Avustralya, iyi bir tarım ürünleri ihracatçısı durumundadır. Öyle ki ihracatın %15’ni
yenilebilir ve yenilemez olmak üzere işlenmemiş tarım ve hayvanclık ürünleri
oluşturmaktadır. İhracat sıralamasında, buğday yedinci, et sekizinci, yün dokuzuncu sırada
bulunmaktadır.
Giderek düzelmekte olan dünya talebinin bilhassa Asya krizinden etkilenenler başta olmak
üzere Avustralya’lı ihracatçılara yardımcı olması beklenirken, rekor seviyede dünya üretimi
ve büyük miktarda devreden stoklar başta yün, şeker ve arpa olmak üzere tarımsal ürün
fiyatlarını etkilemeye devam edecektir. Bu durumda, Avustralya’nın tarım ürünleri üretim
kompozisyonu değişmeye devam edecek ve çiftçiler koyun ve koyundan elde edilen
ürünlerden daha fazla getirisi olan buğday gibi ürünlere yöneleceklerdir.
2.3.2. Madencilik
Avustralya birçok madende kendine yeterlidir ve birçoğunun da dünyadaki önemli
ihracatçılarındandır. Önemli maden kaynakları altın, alüminyum, doğal gaz, petrol, kömür,
uranyum, boksit, bakır, demir, kurşun, çinko, nikel, değerli taşlardır. Petrol ihtiyacının
%70’ini iç üretimle karşılayabilmektedir.
Madencilik sektörü 2000’e kadar son 5 yıl içerisinde sürekli yükseliş göstermiştir. GSYİH
içindeki payı dalgalanmalar göstermekle birlikte %4’ün üzerinde paya sahiptir (1999-2000
dönemi %4,2). Bir önceki dönemde bu oran %4,1 olmuştur.
Madencilik ve enerji sektörü Avustralya’nın sermaye yoğun, teknolojik yeniliklerle gelişen
ve ihracatı sürükleyen en önemli sektörlerinden biridir. Bu sektör, dünya çapında maden
arama, maden çıkarma, işleme ve çevresel yönetim teknolojisine sahiptir. Avustralya, son
on yılda dünyaya yapılan açılımla dünya maden sanayiinde ön plana çıkmıştır. Bu sektör,
yerleşim olmayan alanları kaynak kullanımına açarak, Avustralya’nın bölgesel altyapısına
ve ekonomik ve sosyal hayatına büyük katkıda bulunmaktadır.
1995/96 döneminde 28 milyar Avustralya Doları olan maden ihracatı, tüm mal ve hizmetler
ihracatının % 36,6’sını oluşturmuştur. 1999/2000 döneminde 38 milyar Avustralya Dolarına
çıkmıştır. Avustralya halen dünyanın (%40’ı) en büyük kömür ihracatçısıdır.
5
Önemli Yeraltı Kaynakları
ÜRÜN
Siyah Kömür (milyon ton)
Demir Cevheri(milyon ton)
Altın(ton)
Çinko (1000 ton)
Kurşun(1000 ton)
Nikel (1000 ton)
1998/99 1999/2000
284
299
154
160
303
299
1,142
1,265
663
648
127
141
2000/01
322
177
296
1,483
724
197
2001/02
345
185
271
1,490
744
205
2002/03
351
199
251
1,529
695
210
EIU Economist Intelligence Unit Country Profile Australia 2004
Tabii kaynakların ihracatı genelde üretime bağlıyken ve madencilik ürünlerinin %60’ı direkt
olarak ihracata yönelmiş, üretimdeki artış son dört yıldır madencilik ürünleri (altın hariç)
ihracatında her yıl takriben %5.5 büyümeye yol açmıştır. 1997 yılının ikinci yarısından
itibaren Asya krizinin yarattığı mali sıkıntılara ve arz kapasitesindeki artışlara rağmen,
maden ürünleri ihracatı 1990’lı yıllardakinden daha yavaş olmakla beraber artmaya devam
etmiştir. 2002-2003 döneminde madencilik endüstrisi karmaşık şartlarla karşı karşıyadır.
Avustralya’nın ürettiği pek çok mineral ve madenin fiyatlarındaki genel düşme eğilimine
rağmen, özellikle altın ve petrol fiyatlarındaki hızlı artışlar sektöre fayda sağlamaktadır.
İhracat hacmi, genel ekonomik düzelme ve Çin’in büyüyen talebinin etkisiyle artmaktadır.
2.3.3. İmalat
Avustralya imalat sanayii 2. Dünya savaşından sonra kotalar ve gümrük duvarlarıyla
korunarak geliştirilmeye çalışılmıştır. Belli bir gelişme kaydedilmekle birlikte uzun vadede
yüksek verimlilik seviyesine ulaşamamıştır. 1960’larda GSYİH’nın %30’unu oluşturan
imalat sanayii 1980’lerde %20’lere, 1990’larda da %15’lere gerilemiştir. 2004 yılında
GSYİH içindeki payı %11,5 olarak gerçekleşmiştir. Günümüzde GSYİH içinde düşük bir
paya sahip olmasına rağmen hem yüksek verimliliğe hem de ihracat amaçlı üretime
sahiptir.
İmalat sanayiinin önemli bir kısmını gıda içecek ve tütün üretimi, hammadde ve kaynak
işleme, petrol, kömür ve kimyasal maddeler üretimi ve makina ve ekipman üretimi
oluşturmaktadır. Tekstil, ayakkabı ve deri gibi sektörlerde ise bir gerilemeden söz etmek
mümkündür.
İmalat sanayiinde üretim son beş yıldır, yılda ortalama %2,6 artış göstermiştir. İmalat
sanayiindeki bu büyüme, ihracatın düşmesine rağmen, ithal mallarına karşı yerli üretimin
desteklenmesi sonucu devam etmiştir.
Belli alanlarda devlet kontrolü ve korumalar devam ederken 1998’den bu yana ciddi
liberalleşme faaliyetleri sürdürülmektedir. Konfeksiyon, ayakkabı, tekstil ve yan sanayiinde
koruma tedbirleri belli sınırlar dahilinde devam ederken genel anlamda kontrollerin
gevşetilmesi öngörülmektedir.
2.3.4. İnşaat
İnşaat sektörünün 1998’de %5,8 olan GSYİH içindeki payı 1999’da %5,9, 2000 yılında ise
%5,4 olmuştur. Sektör 2004 yılında GSYİH içinde %9,9’luk bir paya sahiptir.
6
İnşaat faaliyetleri 1997 senesinde hareketlenmiş ve 1998 ortalarında hem konut yatırımları
hem konut dışı bina inşaatları en üst düzeye çıkmıştır. Konut dışı inşaatlar madencilikteki
büyük projeler, alt yapı yatırımları, ofis inşaatları ve Olimpiyatlara ilişkin projeler nedeniyle
son yıllarda hızla büyümüştür. Aynı dönemde konut yatırımları da, faiz hadlerinin düşmesi,
reel gelirin artması ve ev fiyatlarının baskı altında olması gibi konut alımındaki kolaylıklar
nedeniyle artmıştır.
İnşaat faaliyetleri aynı zamanda daha pahalı ve daha büyük konut talebi nedeniyle de
destek bulmuştur. İnşaat sektöründeki istihdam da sektörle beraber büyümüş ve 1999’da
en üst düzeye çıkmıştır.
Önümüzdeki dönem için inşaat faaliyetlerinin konut ve konut dışı inşaatlar açısından
farklılık göstermesi beklenmektedir. Konut dışı yatırımlar 2000-2001 döneminde
Olimpiyatlar için gerçekleştirilen projelerin sona ermesi ve faiz oranlarının yükselmesi
sonucunda düşmüş, 2002-2003 döneminde ise elektrik ve boru hattı altyapı inşaatlarının
katkısıyla sektörde büyük bir artış yaşanmıştır.
Hükümetin 2001 yılında uygulamaya koyduğu konut sahibi olmayı teşvik edici destekler ve
düşük faiz oranları büyük talep yaratmıştır. 2002-2003 döneminde konut harcamaları %16
oranında artış göstermiştir.
2.3.5. Hizmetler
Hizmet sektörü son yıllarda Avustralya ekonomisinin en hızlı ilerleyen bir dalı olmuştur.
GSYİH’nın nerdeyse 4/5’ini sağlayan sektör son çeyrek yüzyılda tarım ve imalat sanayiinin
payını hızla devralmıştır. Gelişmiş ve uluslararası rekabete açılmış bir bankacılık sektörü,
insan kaynaklarının çok verimli bir şekilde kullanıldığı sigorta ve diğer hizmet alanlarıyla
başarısını kanıtlamıştır.
2.3.6. Turizm
Turizm Avustralya için önemli bir potansiyel sektördür. Avustralya’nın diğer ülkelere uzak
oluşu ve tarih turizminin olmayışı sebebiyle iç turizm dominant olmakla birlikte, son yıllarda
gerçekleşen 2000 Sidney Olimpiyatları ve 2003 Rugby Dünya Kupası gibi sportif etkinlikler
ile İngilizce konuşulan bir ülke olması nedeniyle eğitim imkanlarının olması, Avustralya’nın
uluslararası turizm açısından cazip olmasını sağlamıştır. Ayrıca ülke dünyanın birçok
yerinde bulunmayan değişik doğal özellikleri ve çeşitli hayvan türleriyle birçok turistin
ilgisini çekmektedir.
Son yıllarda turizm gelirleri geleneksel Avustralya ihracatının temel kalemleri olan kömür,
et ve yünün getirisini aşmıştır. 1997’de turizm gelirleri 10 milyar doları aşarak,
Avustralyanın toplam ihracatının %13’üne ve hizmetler ihracatının da %66’ısına ulaşmıştır.
Avustralya insan gücünün %10’a yakını bu sektörde istihdam edilmektedir. Sektörde
doğrudan ve dolaylı olarak 950.000 kişi çalışmaktadır.
Turizm sektörünün ekonomideki payı %4-5 seviyesinde bulunmaktadır. Bu rakamın %15’i
hava ve deniz taşımacılığından, %11’i konaklamadan, %9’u kafe, lokanta ve take away
gıda satışlarından ve %9’u diğer perakende ticaretten gelmektedir.
1999/2000’e kadar olan son 5 yılda Avustralya’ya gelen turistlerin sayısı yıllık ortalama %6
artış göstererek 4,7 milyona ulaşmıştır. Turistlerin büyük bir kısmı Japonya, Batı Avrupa
7
ve Amerika’dan
sağlanmaktadır.
gelmektedir.
Turizm
gelirlerinin
¾’üne
yakını
yerli
turistlerden
Avustralya’da turizm konusunda ayrıntılı bilgi için, aşağıdaki iletişim bilgilerinden
Avustralya Turist Komisyonu’na (Australian Tourist Commission) başvurulabilir.
Telefon: +61 2 9360 1111.
Faks: +61 2 9331 6469.
ATC ATC Müşteri web sitesi: www.aussie.net.au
ATC Endüstri web sitesi: www.atc.net.au
3. DIŞ TİCARET
3.1. Genel Dış Ticaret
Avustralya’nın Dış Ticareti (FOB, milyon ABD$)
İhracat
İthalat
Hacim
Denge
2000 a
64 052
68 866
132 918
-4 814
2001 a
63 676
61 890
125 566
1 786
2002a
65 095
70 530
135 625
-5 435
2003 a
70 597
85 852
156 449
- 15 255
2004 b
86 875
104 389
191264
-17 514
a: Gerçekleşen b: Tahmini
EIU Economist Intelligence Unit Country Report Australia January 2005
İmalat sektörünün rekabet gücünü arttırmak için 1980’lerin ortalarından beri uygulanan
tarife indirimleri, imalat ürünlerinin ihracattaki payını gözle görülür bir şekilde yükseltmiştir.
1990’ların ortalarından beri imalat ürünleri (madenler hariç) mal ihracatında %24 civarında
bir paya sahiptir; bu oran 1989/90’da %16’nın, 1986/87’de %14’ün altında idi (tarife
indirimleri ciddi anlamda başlamadan önce).
Avustralya’nın Başlıca İhraç Ürün Grupları (2003, Milyar ABD$)
Maden ve metaller
İmalat malları
Kırsal ürünler
Diğer mallar
31,8
16,9
14,6
7,6
EIU Economist Intelligence Unit Country Report Australia January 2005
Avustralya’nın ticareti madenler ve tarıma dayalı bir yapıya sahiptir. İhracatta en önemli
kalemler metal cevherleri, mineraller, kömür, makinalar, tahıllar, yün, canlı hayvanlar ve
altındır. İthalatta ise en önemli kalemler makinalar, tüketici ürünleri, taşıma ekipmanları,
yakıtlar ve kimyevilerdir.
8
Avustralya’nın İhracat Yaptığı Başlıca Ülkeler (2003, %)
Gelişmekte olan ülkeler
Japonya
ASEAN
Avrupa Birliği
ABD
46,5
18,9
13,6
12,0
9,0
EIU Economist Intelligence Unit Country Report Australia January 2005
En önemli ticaret ortakları Japonya, Avrupa Birliği, ABD ve ASEAN’dır. Avustralya
ihracatının yarıya yakınını (%46,5) gelişmekte olan ülkelere yapmaktadır. 2003 yılında
Avustralya, ihracatının %18,9’unu Japonya, %13’6’sını ASEAN ülkeleri, %12’sini Avrupa
Birliği ve %9’unu ABD’ye gerçekleştirmiştir. Japonya Avustralya’nın hammadde
ihracatında en önemli pazarıdır. Avustralya Japonya, Hong Kong, Tayvan ve Yeni Zelanda
ile dış ticaretinde ticaret fazlası verirken, AB, ABD ve Çin ile ticaretinde açık vermektedir.
Ülkenin Çin ile ticareti son yıllarda hızla artmaktadır.
Avustralya’nın İthalatında Başlıca Ürün Grupları (2003, Milyar ABD$)
Ara malları ve diğer mallar
Tüketim malları
Sermaye malları
Yakıtlar ve yağlar
32,4
27,0
20,2
6,4
EIU Economist Intelligence Unit Country Report Australia January 2005
Avustralya’nın İthalatında Başlıca Ürünler
GTİP
ÜRÜN ADI
Değer (2003,
milyon ABD$)
Ortalama
Yıllık
Büyüme
(19992003, %)
Yıllık
Büyüme
(20022003, %)
84
Makina ve Cihazlar
14112
3
87
Motorlu Kara Taşıtları
11627
85
Elektrikli
Makina
ve
Cihazlar,
Aksam
ve
Parçaları
Mineral Yakıtlar, Mineral
Yağlar
Eczacılık Ürünleri
Optik, Fotoğraf, Sinema,
Ölçü, Kontrol Cihazları
Hava
Tasıtları,
Uzay
Aksam
ve
Araçları,
Parçaları
İnciler, Kıymetli Taş ve
Metal Mamulleri
Plastik
ve
Plastikten
Mamul Eşya
Organik
Kimyasal
Müstahsallar
Kağıt ve Karton
27
30
90
88
71
39
29
48
Dünya
İthalatın
da Payı
(2003,
%)
Dünya
İthalatında
Sıralaması
(2003)
20
Ortalam
a Yıllık
Dünya
İthalat
Artışı
19992003,
%)
3
1,1
17
7
30
6
1,3
13
9551
1
23
4
1,6
23
6557
10
29
13
0,9
24
3266
13
25
22
0,8
12
3243
3
19
7
1,7
18
2939
12
3
2
1,3
10
2545
11
37
3
2,6
14
2352
4
19
7
1,8
25
1664
-3
19
7
1
24
1629
1
22
4
0,8
17
9
73
Demir veya Çelikten Eşya
1432
8
30
6
1,4
22
40
Kauçuk
ve
Kauçuktan
Eşya
Mobilyalar,
Aydınlatma,
Reklam Lambaları
1263
8
21
6
1,3
13
1229
11
29
7
1,7
17
94
62
1122
6
21
4
1,2
18
Oyuncaklar, Oyun ve Spor
Malzemeleri
Demir ve Çelik
992
10
8
4
0,9
12
872
6
30
8
1,5
37
Örme Giyim Eşyası ve
Aksesuarları
Ağaç ve Ağaçtan Mamul
Eşya; Odun Kömürü
Muhtelif
Kimyasal
Maddeler
Gıda
Yenilen
Çeşitli
Müstahzarları
Kitap,
Gazete,
Basılı
Resim vb
Uçucu Yağlar, Rezinoitler
869
4
21
5
0,5
20
732
3
26
2
0,8
22
721
1
10
7
0,9
25
668
8
26
8
1
11
644
0
17
4
2,7
13
628
11
26
11
2,2
21
597
4
6
4
1,4
15
31
Ayakkabılar,
Tozluklar vb
Gübreler
503
-1
16
4
1
13
82
Adi Metallerden Aletler
483
4
17
4
2,4
18
76
Alüminyum ve Alüminyum
Eşya
Meşrubat, Alkollü İçkiler ve
Sirke
İnorganik
Kimyasal
Müstahsallar
Seramik Mamülleri
483
9
35
5
1,6
30
466
7
24
7
0,6
19
456
-2
17
4
1
27
446
3
25
4
0,8
12
417
8
19
8
1,8
12
402
4
26
3
1,7
19
389
5
17
6
0,8
18
70
Mensucattan Mamul Diğer
Eşya
Balıklar,
Kabuklu
Hayvanlar
Adi Metallerden Çeşitli
Eşya
Cam ve Cam Eşya
373
2
15
6
1,3
25
42
Deri Eşya
371
5
19
5
1
14
32
Debagat ve Boyacılıkta
Kullanılan Diğer Hülasa
Fotoğrafçılıkta,
Sinemacılıkta
Kullanılan
Eşya
Sabunlar, Yüzey Aktif
Organik Maddeler
Sebze,
Meyve
Bitki
Parçaları
347
0
18
5
1,2
32
344
-3
12
0
0,8
18
282
5
24
8
1,8
24
276
6
35
4
1,1
18
95
72
61
44
38
21
49
33
64
22
28
69
63
3
83
37
34
20
Getrler,
Kaynak: ITC Trademap
10
Avustralya’nın İthalat Yaptığı Başlıca Ülkeler (2003, %)
Gelişmekte Olan Ülkeler
Avrupa Birliği
ABD
ASEAN
Japonya
31,6
23,6
16,9
15,6
12,3
EIU Economist Intelligence Unit Country Report Australia January 2005
2003 yılında Avustralya’nın ithalatında da gelişmekte olan ülkeler önemli yer tutmaktadır
(%31,6). Avrupa Birliği ülkeleri ithalatta ihracata oranla daha önemli bir durumdadır ve
%23,6’lık bir paya sahiptirler. Daha sonra sırasıyla ABD (%16,9), ASEAN (%15,6) ve
Japonya (%12,3) gelmektedir.
4. TÜRKİYE İLE İLİŞKİLER
4.1. Dış Ticaret
Avustralya’ya ihracatımız son yıllarda istikrarlı bir artış göstermiştir ancak bu artış büyük
ithalat rakamları karşısında önem arzedecek düzeyde değildir. 2001 yılında ihracat
rakamlarımızda düşüş gözükmesinin sebebi 2000 yılında Avustralya’ya yaptığımız 41,4
milyon dolarlık hava taşıtları ihracatıdır. Bu kalemde diğer yıllarda bir ihracat gözükmediği
için 2001 yılı ihracatında yine bir artış olduğu varsayılabilir. 2002’deki %17’lik artışın
ardından 2003 yılında ihracatımızdaki artış %37 olmuş ve 2004 yılında ihracatımız %66
oranında artarak 226 milyon dolar seviyesine ulaşmıştır.
Avustralya-Türkiye Dış Ticareti (1000 ABD$)
1999
2000
2001
2002
2003
2004
İhracat 74 278 122 071
84 287
99 676 136 126 226 233
İthalat 141 854 281 996 210 841 285 630 228 662 283 047
Hacim 216 132 403 067 295 128 385 306 364 788 509 280
Denge -67 576 -159 925 -126 554 -185 954 -92 536 -56 814
DTM/EBİM
Avustralya ile olan ticaretimiz sürekli açık vermektedir. Açık 1999 yılında ithalattaki büyük
miktarlardaki düşüş sonucu önceki yıllara göre azalmıştır. 2000 yılında ithalatımızdaki
artışa paralel olarak büyüyen ticaret açığımız 2001 yılındaki ticaret hacmindeki daralma
nedeniyle küçülmüştür. 2002 yılı 185 milyon dolar ile en fazla açık verdiğimiz yıl olmuştur.
2003 ve 2004 yıllarında artış gösteren ihracatımıza paralel olarak dış ticaret açığımızda
önemli oranda daralma gözlenmiştir. 2004 yılında iki ülke arasındaki ticaret hacmi 509
milyon dolar ile en üst seviyeye çıkmıştır.
11
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
GENEL
İHRACATIMIZ
İÇINDEKI PAY (%)
0,24
0,26
0,24
0,27
0,44
0,27
0,28
0,28
0,36
AVUSTRALYA’NIN
İTHALATI İÇINDEKI PAY
(%)
0,09
0,11
0,11
0,11
0,18
0,14
0,15
0,19
0,26
GENEL
İTHALATIMIZ
İÇINDEKI PAY (%)
0,74
0,91
0,88
0,34
0,51
0,52
0,54
0,32
0,29
AVUSTRALYA’NIN
İHRACATI İÇINDEKI PAY
(%)
0,53
0,71
0,72
0,25
0,44
0,33
0,42
0,35
0,40
4.1.1. İhracat
Avustralya’ya İhracatımızdaki Belli Başlı Ürünler (ABD$)
Gtip
87
08
85
40
84
71
74
20
69
68
70
07
57
39
15
58
73
61
62
28
Ürün
2003
Motorlu Kara Taşıtları,Traktör,Bisiklet,Motosiklet ve Diğer
9 593 929
Yenilen meyvalar,kabuklu yemişler,turunçgil ve kavun kabuğu 29 517 689
Elektrikli makina ve cihazlar,aksam ve parçaları
14 115 020
Kauçuk ve kauçuktan eşya
18 014 933
Kazan;makina ve cihazlar,aletler,parçaları
6 728 932
İnciler,kıymetli taş ve metal mamulleri,madeni paralar
4 619 547
Bakır ve bakırdan eşya
1 370 256
Sebze,meyva,bitki parçaları,sert kabuklu yemiş konserveleri
4 879 859
Seramik mamulleri
5 948 416
Taş,alçı,çimento,amyant,mika vb maddelerden eşya
2 384 547
Cam ve cam eşya
3 077 281
Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular
3 639 289
Halılar ve diğer dokumaya elverişli maddeden yer kaplamaları 2 924 257
Plastik ve plastikten mamul eşya
4 219 847
Hayvansal ve bitkisel yağlar ve bunların müstahsalları
1 682 208
Özel dokunmuş mensucat,dantela,duvar halıları,işlemeler
3 032 256
Demir veya çelikten eşya
1 285 564
Örme giyim eşyası ve aksesuarları
1 331 722
Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarları
1 099 186
İnorganik kimyasal müstahsallar,organik,inorganik bileşikler
921 843
2004
50 754 928
36 382 163
21 973 557
17 925 598
9 596 648
8 586 602
8 045 807
7 401 631
6 793 940
4 934 197
4 648 693
4 211 904
3 750 664
3 719 841
3 125 655
2 714 900
2 666 717
2 471 123
2 391 885
2 301 208
Kaynak:DTM-EBİM
Avustralya’ya olan ihracatımız önceki yıllarda genelde tarımsal ürünlerde yoğunlaşmış
olmasına rağmen 2004 yılında bu durum değişmiş ve ilk beş kalem arasında “Motorlu Kara
Taşıtları”, “Elektrikli makina ve cihazlar,aksam ve parçaları”, “Kauçuk ve kauçuktan eşya”,
“Kazan;makina ve cihazlar,aletler,parçaları” yer almıştır. Kurutulmuş üzüm, kurutulmuş
kayısı ve kabuksuz fındık en önemli tarım ihraç kalemlerimizdir. Bu ürünlerin dışında
otobüs-kamyon lastiği, renkli televizyon alıcıları, sırlı seramikten diğer döşemeler, cam ve
seramikten mutfak, ev ve değişik amaçlar için eşyalar, mücevherci eşyaları ve elektrikli
fırınlar ihracatta başı çeken mallardır.
12
4.1.2. İthalat
Avustralya’dan İthalatımızda Belli Başlı Ürünler (ABD$)
Gtip
10
27
30
71
51
41
26
23
84
90
78
86
05
25
39
72
32
85
94
12
Ürün
Hububat
Mineral yakıtlar,mineral yağlar ve müstahsalları,mumlar
Eczacılık ürünleri
İnciler,kıymetli taş ve metal mamulleri,madeni paralar
Yün,kıl,at kılı;bunların iplik ve dokumaları
Ham postlar,deriler (kürkler hariç) ve köseleler
Metal cevherleri,cüruf ve kül
Gıda sanayii kalıntı ve döküntüleri,hazır hayvan gıdaları
Kazan; makina ve cihazlar,aletler,parçaları
Optik,fotoğraf,sinema,ölçü,kontrol,ayar cihazları,tıbbi alet.
Kurşun ve kurşundan eşya
Demiryolu ulaşım araçları vb,aksam ve parçaları
Tarifenin başka yerinde yer almayan hayvansal müstahsallar
Tuz,kükürt,toprak ve taşlar,alçılar ve çimento
Plastik ve plastikten mamul eşya
Demir ve çelik
Debagat ve boyacılıkta kullanılan hülasa,boya,macun,sakızlar
Elektrikli makina ve cihazlar,aksam ve parçaları
Mobilyalar,aydınlatma,reklam lambaları,prefabrik yapılar
Yağlı tohum ve meyvalar,sanayi bitkileri,saman,hayvan yemi
2003
7 372 571
72 620 931
26 985 626
70 593
22 842 295
44 891 322
20 606 860
464 517
2 651 814
3 070 796
869 772
180 519
3 406 711
2 317 024
892 680
6 825 601
1 123 055
1 224 962
27 204
213 755
2004
58 965 816
40 757 818
31 679 908
31 124 388
26 479 327
24 376 450
23 295 268
12 110 133
7 039 661
4 134 055
3 024 041
2 957 873
2 228 593
1 936 942
1 870 983
1 716 121
1 669 039
1 476 406
1 122 281
592 551
Kaynak:DTM-EBİM
İthalatta önemli mallar, Avustralya’nın geleneksel ihracat kalemleridir. Taşkömürü,
yapağılar-yünler-postlar, buğday-pirinç gibi ürünlerdir. Avustralya’dan ithalatımızda son
yıllarda hep ilk sırada bulunan “bitümenli taşkömürü” ithalatı 2004 yılında ikinci büyük
ithalat kalemimiz olurken, daha önce önemli bir ithalat kalemi olarak görülmeyen “hububat”
ithalatı büyük oranda artarak ilk sırayı almıştır. 2003 yılında 44 milyon dolarlık ithalat
yaptığımız “Ham postlar,deriler (kürkler hariç) ve köseleler” ürün grubunda 2004 yılında
%50’ye yakın oranda azalma olmuş “eczacılık ürünleri” ithalatında ise bir önceki yıla göre
büyük artış gözlenmiştir. “Yün, kıl, at kılı; bunların iplik ve dokumaları” grubunda ise
ithalatımız yaklaşık aynı seviyede devam etmiştir.
4.2. Anlaşmalar ve İkili İlişkiler
4.2.1. Anlaşmalar
Anlaşmanın Adı
İmza Yeri ve Tarihi
Türkiye-Avustralya Ticaret, Ekonomik ve Teknik
İşbirliği Anlaşması
Ankara, 21 Kasım 1988
Türkiye-Avustralya Karma Ekonomik Komitesi
IV. Dönem Toplantısı Mutabakat Zaptı
Sidney, 3 Ekim 1997
13
Türkiye-Avustralya Karma Ekonomik Komitesi IV. Dönem Toplantısı 2-3 Ekim 1997
tarihlerinde Sidney’de gerçekleştirilmiştir.
Türkiye ile Avustralya arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması
müzakerelerinin 1. turu, Mart 2001 tarihinde Avustralya’nın Canberra şehrinde
gerçekleştirilmiştir.
4.2.2. Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması
18 Temmuz 1990 tarihinde Canberra'da yapılan Türkiye-Avustralya I. Dönem KEK
Toplantısı sırasında Avustralya tarafìna iletilen "Türkiye Cumhuriyeti ile Avustralya
Hükümeti Arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme ve
Vergi Kaçakçılığına Engel Olma Anlaşması" taslağı üzerinde ilk tur görüşmeler 1995
yılında Avustralya’da, ikinci tur görüşmeler ise 24-28 Şubat 1997 tarihleri arasında
Ankara'da yapılmıştır. Anılan Anlaşma, ikinci tur müzakereleri müteakip 28.02.1997
tarihinde Ankara'da parafe edilmiştir.
4.2.3. Oda’lar Arasında Anlaşma
TOBB ile Avustralya Ticaret ve Sanayi Odası arasındaki İşbirliği Anlaşması 12 Nisan 1996
tarihinde imzalanmıştır.
4.2.4. Sosyal Güvenlik Sözleşmesi
Sosyal Güvenlik Sözleşmesi imzalanması ile ilgili teknik düzeyde görüşmeler sürmektedir.
İki ülke heyetleri 2-3.Mayıs.1994 tarihleri arasında, Avustralya tarafınca hazırlanan taslak
metin üzerinde görüşmelerde bulunmuşlardır.
5. İŞ ADAMLARI İÇİN NOTLAR
5.1. Vize ve Giriş İşlemleri
Türk vatandaşları Türkiye’deki Avustralya temsilciliklerinden vize almak zorundadırlar.
Avustralya gümrüklerinde oldukça katı kurallar mevcuttur. Bütün hayvanların, hayvansal
ürünlerin, gıda maddelerinin, bitki ve bitkisel ürünlerin ülkeye sokulabilmesi için karantina
kontrolünden geçmesi gerekmektedir; bu nedenle havaalanında yolcular bu tür ürünleri
gümrük görevlilerine deklare ettirmelidirler. Bununla birlikte Avustralya dolarının ülkeye
sokulmasında herhangi bir yasaklama yoktur. Ancak 5000 A$ üstündeki meblağların
bildirilmesi gerekmektedir.
Avustralya’ya girişte 18 yaşın üstündeki her yolcu beraberinde 1125 ml alkollü içki ve 250
adet sigara veya 250 gr tütünü getirebilmektedir.
5.2. Uçuş Zamanları
THY Bangkong ve Singapur’a kadar uçmaktadır. Bu şehirlerden diğer şirketlerle
Avustralya’ya ulaşılabilir. İSTANBUL - SİDNEY 20 saat net, Bangkok ve Singapur’da
bekleme dahil 28 saat sürmektedir.
Singapur - Sidney
7 saat 15 dakika
Hong Kong - Sidney 8 saat 45 dakika
Kuala Lumpur - Sidney 8 saat 20 dakika
Bangkok - Sidney
9 saat 25 dakika
14
THY yanısıra, Emirates, Singapur Airlines, Thai Airways gibi havayollarıyla Uzakdoğu
üzerinden veya Alitalia, British Airways, Lufthansa gibi havayolları ile Avrupa üzerinden
aktarmalı olarak gidilebilmektedir.
5.3. İklim ve Gitmek İçin Uygun Zaman
Avustralya’da iklimlerin Kuzey yarımkürede bulunan ülkemize göre tam tersi aylarda
gerçekleştiği unutulmamalıdır.
Ülkenin büyük bir kısmı tropik iklim şartlarını yaşamaktadır. Ülkenin önemli yerleşim
birimlerinde kış aylarında da sıcaklık 0’ın altına düşmemektedir. Sidney’de kışın en düşük
sıcaklık Haziran-Temmuz aylarında 15 C derece gerçekleşirken en yüksek sıcaklık Ocak
ayında 25-30 C derece olarak gerçekleşmektedir
Ülkede Aralık ve Ocak aylarında yaz tatili ve Noel tatilinin birleşmesi nedeniyle Aralık
ortasından Ocak sonuna kadar olan zaman gitmek için en kötü zamandır. Bu dönemde
çoğu firma 3 hafta kadar faaliyetlerine ara vermektedir. Ayrıca bu tarihlerde oteller ve
uçaklarda yer bulmak oldukça güçtür. Bu nedenle Avustralya’ya gitmek için en iyi zaman
ilkbahar ve sonbaharın yaşandığı Ekim-Kasım veya Mart-Nisan aylarıdır.
5.4. Çalışma Saatleri
Çalışma saatleri genelde 09.00 - 17.00 arasındadır. Dükkanlar haftanın değişik günlerinde
değişik saatlerde kapanmaktadırlar. Dükkanlar cumartesi günleri açıktır, büyük dükkanlar
pazar günleri de açıktır.
Türkiye’nin Sidney Başkonsolosluğu 09.00 - 16.00 arası hizmet vermektedir.
5.5. Resmi Tatiller
Yeni Yıl: 1 Ocak
Avustralya Günü: 26 Ocak
Paskalya: 13-16 Nisan (her yıl değişir)
Anzak Günü: 25 Nisan
Noel: 25 Aralık
Bunlarla birlikte her eyaletin ayrı ayrı resmi tatilleri bulunabilmektedir.
5.6. Telefon Numaraları
Avustralya’nın uluslararası telefon kodu 61’dir.
Belli Başlı Şehirlerin Telefon kodları
Sidney: 2
Melbourne: 3
Brisbane: 7
Canberra: 62
Darwin: 89
Hobart: 02
Newcastle: 49
Perth: 9
15
Yurtiçi aramalarda şehir telefon kodlarının başına ‘0’ eklenmelidir. Avustralya’da 800, 008,
ve 13 ile başlayan telefon numaraları ücretsizdir. Postaneler ise hafta içi 09:00-17:00 arası
açık olup, bütün uluslararası görüşmeler yapılabilmektedir.
Turkcell ve Telsim karta sahip cep telefonları Avustralya’da kullanılabilmektedir.
5.7. Para
Avustralya’nın para birimi Avustralya doları (A$) olup, banknotlar 5, 10, 20, 50, 100 A$’lık
birimler halinde, madeni paralar ise 1, 2$’lik birimler halinde basılmaktadır. Ayrıca 1A$ =
100 Cent ( c) olup, 5, 10, 20, 50 Centlik madeni paralar şeklinde yürürlüktedir.
5.8. Elektrik Su
Elektrik, 240 volt AC olup, elektrik prizleri üç girişlidir. Bu nedenle Avustralya’ya uygun
adaptör götürülmesi veya otelden talep edilmesi gerekmektedir.
5.9. Genel Coğrafi Bilgiler
5.9.1. Zaman dilimleri
Avustralya’da üç zaman dilimi vardır, Doğu, Merkez ve Batı. Doğu dilimine Sidney,
Melburn, Kanberra, Brisbane, Cairns şehirleri dahildir. Türkiye’de yaz saati uygulanırken 7
saat ilerdedir. Kış saati uygulandığında ise fark 9 saate çıkmaktadır.
Avustralya Doğu Standart Zamanı : GMT + 10 saat
5.9.2. Eyaletler, Bölgeler ve Eyalet Başkentleri
Eyalet ve Bölgeler nüfus büyüklüklerine göre gösterilmiştir:
EYALET
New South Wales
Victoria
Queensland
Western Australia
South Australia
Tasmania
Australian Capital Territory
Northern Territory
5.9.3. Başlıca Limanlar
Eyalet Merkezi
(NSW)
(VIC)
(QLD)
(WA)
(SA)
(TAS)
(ACT)
(NT)
-
Sydney
Melbourne
Bribane
Perth
Adelaide
Hobart
Canberra
Darwin
Adelaide, Botany Bay, Brisbane, Burnie, Cairns, Darwin, Devonport, Freemantle, Geelong,
Gladstone, Hastings, Hobart, Launceston, Mackay, Melbourne, Newcastle, Port Kembla,
Port Stanvac, Sydney, Townsville.
5.9.4. Başlıca Uluslararası Havaalanları
Adelaide, Brisbane, Cairns, Darwin, Melbourne, Perth, Sydney.
16
5.9.5. Avustralya İçinde Uçuş Zamanları
Sydney – Melbourn
Sydney - Brisbane
Sydney - Perth
Sydney - Canberra
Melbourn - Brisbane
Melbourn - Perth
Brisbane - Perth
1 saat 20 dakika
1 saat 25 dakika
4 saat 50 dakika
35 dakika
1 saat 50 dakika
4 saat
6 saat 20 dakika
6. PAZAR İLE İLGİLİ BİLGİLER
6.1. Tarife Dışı Engeller
Avustralya her ne kadar GATT Standartlar Kodunu 1.3.1992 de imzalamışsa da şimdi
(WTO- Ticarette Teknik Engeller Anlaşması ) kısıtlayıcı bazı standartlarla ve şekle ilişkin
kaideleri muhafaza ederek malların tamamen serbest girişini engellemeye devam
etmektedir. Bununla beraber çeşitli ticaret anlaşmaları kapsamında yeni uluslararası
yükümlülükleri çerçevesinde bazı standartlarını yavaş yavaş bunlara uydurmaya
başlamıştır.
6.2. Damping Vergisi
FOB
Avustralya anti-damping mevzuatı dampingi; Avustralya’ya ihraç edilen malın
fiyatının aynı malın ihraç edildiği ülkedeki piyasa satış fiyatının altına düşmesi olarak tarif
eder. Eğer damping tespit edilirse ithalatçıya damping vergisi uygulanır.
6.3. İthalatla İlgili Mevzuat
6.3.1. Genel ithalat
İthalatçılar ithal edilen mallar için Gümrük Giriş Beyannamesi almak zorundadırlar.
Avustralya’ya giren bir çok mal gümrük ve/veya satış vergisine (sales tax) tabidir. İthal
edilen malların cinsine ve menşe ülkeye göre oranlar değişiktir. Çok az gelişmiş ülkelere
daha düşük gümrük uygulanır.
Posta yoluyla gelen 1000 Avustralya Dolarının üstündeki sevkiyatlar ve bunun dışında
gelen 250 Avustralya Dolarının üstündeki sevkiyatlar için Gümrük Giriş Beyannamesi
doldurulması gerekir. Bu değerlerde veya altındaki mallar Gümrük İdaresinden alınacak
Gayri Resmi Giriş Beyannamesinin (Informal Clearance Document ) onaylanması ile
çekilebilir.
6.3.2. Lisans ve Permi
Şahıslar ve şirketlerin bir ithal lisansına sahip olmaları gerekmez. Ancak, bazı malların
ithalinde, değerleri ne olursa olsun, permiye ihtiyaç vardır. Bu permiler malına göre,
değişik kuruluşlardan alınır.
Avustralya bilhassa kamuya zarar vermesinden şüphe duyulan bazı mallar ile kirlilik veya
hastalık yayması muhtemel tarım ürünlerine sıkı yasaklar veya karantina uygulamaktadır.
İthali kontrole tabi ve ilgili kuruluştan permi alınması gerekli bazı mallar şunlardır; ilaçlar,
17
streoidler, silahlar, antika eşyalar, komünikasyon malzemeleri, bazı ülkelerle ticaret,
taşıtlar, gıda, bitkiler ve hayvanlardır. Bazı mallar ithal edilebilse de, kullanımları bazı
Eyaletlerde yasak olabilir.
Avustralya, meyve ve sebze ithalatına çok sıkı hijyenik kurallar uygulamaktadır. İthal Gıda
Kontrol Kanunu (Imported Food Control Act 1992). Et ve tavuk ithaline bunun yanında
başka kurallar da uygulanmaktadır. İhracatçıların gıda malları ihracatında gerekli hijyenik
kuralları ve ürünün bünyesindeki girdileri etiketlerde nasıl gösterileceğini öğrenmeden
imalat ve sevkiyat yapmamaları gerekir. Hijyenik kuralların uygulandığı mallar listesi
( Australian
Avustralya Karantina İdaresi’nden
devamlı değişiklik gösterdiğinden
Quarantine and Inspection Service ) veya Türk temsilciliklerinden son durum talep
edilebilir. İlgili adresler ekte verilmiştir.
6.3.3. İthalat İçin Gerekli Belgeler
İthalat için asgari bulunması gerekli belgeler şunlardır; konişmento, faturalar ve diğer
gerekli belgeler ( paket listeleri, sigorta vs.). Gümrük Kanunu ( The Customs Act 1901)
ithalatçıların ticari belgeleri ileride olması muhtemel incelemeler için 5 yıl saklamasını
öngörür.
6.3.4. Gümrük Matrahı
Alınacak gümrük vergisine esas olacak matrah ithalatçı tarafından verilir. İthalatçı ithalatı
doğru olarak bildirmekle yükümlüdür. Avustralya mevzuatı genellikle gümrük matrahının
tespitinde GATT Kodu ile uyum içindeyse de, arada farklılıklar da vardır. İthal edilen
malların gümrüğü mevzuatta gösterilen sırayla dokuz metoddan birisi ile hesaplanır. İlk ve
en çok kullanılan metod “alım değeri” (transaction value) metodudur, bu mal için ödenen
gerçek değerdir. Bu metodun ana şartı malın fiyatını etkilememiş olması için alan ve satan
arasında şirket veya şahsi ilişki bulunmamasıdır. Matrah tespiti için ithalatçıların Gümrük
İdaresi veya komisyoncuları ile görüşmeleri yararlı olur.
6.3.5. Gümrük Vergileri ve Ek Vergiler
Ticaret ağırlıklı bazda, Avustralya işlenmiş mallarındaki ortalama gümrük vergisi halen %
2.5 ( genelde % 5 veya 0 ) düzeyindedir. Avustralya’nın tarife oranlarının % 96‘sı DTÖ
(Dünya Ticaret Örgütü) çerçevesi içerisindedir.
1991’de alınan tek taraflı bir kararla hükümet; tekstil, giyim eşyası ve ayakkabı ile bazı oto
malzemesi ve otolar hariç bütün gümrüklerin 1996 ya kadar çeşitli indirimlerle % 5’ e
düşürülmesini öngörmüş ve 1996’da bu uygulanmıştır. 1998’de uygulamaya konulan
sanayi geliştirme programına göre yolcu otoları, tekstil, giyim eşyası ve ayakkabıda 2005’e
kadar tarifeler şu andaki konumlarında dondurulmuştur (yolcu otoları %15, giyim eşyası
%25, ayakkabı ve ketende %15). 2005’te yeniden düşerek yolcu otolarında %10, giyim
eşyasında %17,5, ayakkabı ve kumaşta %10 seviyesine gelmesi planlanmaktadır.
Mallar için ödenecek gümrük vergisi Avustralya Gümrük Tarifesine göre sınıflandırılmıştır.
Armonize sistem uygulanır. Tarifede 5000 i aşkın mal yer aldığı için hepsi burada
gösterilememiştir. Tarife tespiti için Türk Ticaret Müşavirliği’ne veya adresi ekte verilen
Avustralya Gümrük İdaresine başvurmak yararlı olur.
18
Aşağıda ülkemizi ilgilendiren bazı maddelerin gümrük vergileri gösterilmiştir Normal
gümrük vergilerinin yanında eğer varsa Türkiye’ye uygulanan Gelişmekte Olan Ülke
Tarifesi (DCS) gösterilmiştir. (Armonize Sisteme göre)
0713 - 0713.90
0805 - 0810 (0806 hariç)
0806
0813
1509
51-52 -54 -55
5702
61-62
7013
kuru bakliyat
fındık
taze meyvalar
üzüm, taze veya kurutulmuş
kuru meyvalar kayısı vs
zeytinyağı
kumaşlar
halılar
çeşitli giyim eşyası
fayanstan renkli karolar
bardaklar
%0
%0
%0
%5
%5
%0
% 15
%0 veya 15
% 10 veya 25
% 5 (DCS % 4)
% 5 (DCS % 4) veya 0
İthalatta bu vergiye ilave olarak bazı mallardan satış vergisi alındığı unutulmamalı ve ihraç
fiyatlarının tespiti buna göre yapılmalıdır. Gümrük vergileri ve gümrük mevzuatı internete
girilerek
gümrük
vergileri
için
mevzuat
için
http://www.apectariff.org
http://www.customs.gov.au adreslerinden öğrenilebilir.
Üç çeşit gümrük vergisi vardır. Bunlardan en geniş şekilde kullanılan GST (Goods and
Services Tax)’dir. GST %10 olarak belirlenmiştir ve ana gıda maddeleri, ihracat, sağlıkeğitim-çocukbakımı ve dini hizmetler ile yardımlar GST’den muaftır. Ayrıca sadece ilgili
malllara uygulanan WET (Wine equalisation Tax) ve LCT (Luxury Car Tax) vergileri de
mevcuttur. (www.ato.gov.au adresinden güncel vergi uygulamaları hakkında bilgi
edinilebilir)
İthal edilen mallar GST’den muaf değilse %10 GST’ye tabidir. GST’yi ithalatçı öder. GST
genel olarak gümrük vergisi ile beraber tahsil edilir. GST için matrah mal değeridir. Mal
değeri ise: malın Gümrüğe beyan edilen değeri + malın Avustralya’ya getirilmesi için
ödenen nakliye tutarı + gönderilen malın sigorta masrafı = CIF değeridir. CIF değerinin
üzerine (eğer gümrük vergisinden muaf değilse) gümrük vergisi ilave edilir ve çıkan toplam
üzerinden %10 GST alınır. Aşağıda bir uygulama gösterilmiştir:
Malın gümrük değeri
Gümrük vergisi
Nakliye ve sigorta
GST
Toplam ödenen (Gümrük vergisi+GST)
1000 $
%5*1000=50 $
150 $
%10* (1000+50+150)=120 $
170 $
6.3.8. Etiketleme, Markalama, Paketleme
Avustralya’da belirli mallar için paketleme, etiketleme, ürünün içinde kullanılan malzeme,
pazarlama ve satışı için bir mevzuat bulunmaktadır. İhracatçılar bu mevzuatın yanında
burada kullanılan ağırlık ve uzunluk ölçülerini de göz önünde tutmak zorundadırlar.
İhracatçılar sipariş aldıkları safhada iş yaptıkları firmadan ürünlerinin Avustralya Federal
ve eyalet hükümetleri paketleme etiketleme ve ölçüler mevzuatına uygun olup olmadığını
mutlaka öğrenmelidirler.
19
İthalatçılar;
Ticari Tanımlamalar Kanunu (( Commerce (Trade Descriptions )Act 1905 ),
Ticaret (İthalat) Mevzuatına ( Commercial (Imports) Regulations ),
Ticari Uygulamalar Kanunu’na (Trade Practices Act),
Ticari Ölçü Kanunu’na (( Trade Measurements Act 1989) Miktar beyanı : malın ağırlık,
yoğunluk, uzunluk, alan veya sayısı ve paketleyenin unvan ve adresi),
Gıda Standartları Kodu ve Gıda Kanunu’na (( Food Act 1989 ) paketlenen malın etiketinde
gıdanın adı; üreten, paketleyen, satan veya ithal edenin unvanı; menşe ülke; sevkiyat no;
gıdanın yapımında kullanılan malzeme; yapım ve son kullanım tarihi)
göre Avustralya’ya giren malların doğru bir şekilde etiketlenmesini sağlamakla
yükümlüdürler. Etiketleme menşe ülke ile malların terkibini göstermelidir. İthal edilen
malların sahte ticari tanımlamalar taşıması kanuna aykırıdır. Sahte ticari tanımlama;
ağırlık, menşe, üretici, malın terkibi vs. hakkında herhangi bir tanımda ekleme, çıkarma,
silinti yaparak veya başka yollarla yanlış bilgi vermektir. Etikette kullanılan kelime ve
açıklamalar :
İngilizce olmalı, okunaklı, belirgin ve kalıcı harflerle yazılmalıdır
Okuyan kişi tarafından rahatça görülmeli ve en az 1.5 mm olarak aynı karakterde, stil,
büyüklük ve renkte yazılmalıdır.
Etiket yapıştırılan yerin rengi ile kontrast teşkil etmelidir.
6.4. Geçici Kabul
Mallar, Avustralya Gümrük İdaresi (Australian Customs Service) tarafından onaylanmış bir
fuarda sergilenmek üzere getirilmişse geçici olarak gümrükten muaf olarak ithal
edilebilirler. ATA Karnesi 46 ülke tarafından kabul edilmiş ve geçici ithal/ihraç bilhassa
profesyonel malzeme ve ticari örnekler için kullanılan uluslararası özel bir gümrük
belgesidir. (ATA Karnesi, normal olarak gümrük dokümanları yerine doldurularak KDV
(uygulanan ülkede), harç ve resimler ve geçici ithal teminatından muaflık sağlar.)
6.5. Avustralya’dan İhracat
İhracatçı malını sevk edebilmek için sevkıyattan önce İhracat Çıkış Numarası almak
zorundadır. Sevk edilen mal için ihraç permisi veya lisansı gerekiyorsa bunun da temini
şarttır.
6.6. İhracat Kontrolleri
Avustralya’da her yıl bir milyondan fazla ihraç işlemi yapılmaktadır. Bunun neredeyse %
40’ı bir şekilde kontrol edilmektedir. Savunma Bakanlığı tarafından verilen permilerle ve
çeşitli Bakanlık ve Kurumlar tarafından verilen lisanslarla bu kontrol yapılmaktadır. İhraç
çıkış numaraları, nakliyeciler tarafından sağlanan ihraç bilgisine dayanılarak Gümrük
İdaresi tarafından verilmektedir. İhraç edilecek mallar gerekli permi veya lisanslar için
bilgisayarla kontrol edilmektedir. Kargo “ihraç çıkış numarası” almadan Avustralya’yı terk
edemez.
6.7. Standartlar
Avustralya GATT Standartlar Kodunu imzalamıştır. Standartlarda ISO 9000 serisinin
kullanımı yaygınlaşmaktadır. Avustralya Standartlar İdaresi
(Standards Australia)
standartla ilgili milli kuruluştur. Bu kuruluşa bağlı Kalite Değerlendirme Servisi (Quality
Assessment Section) çeşitli ISO serilerini kullanan firmaların adreslerini verebilmektedir.
20
Avustralya halen ürünlerin girişini kısıtlayan bazı standartlara sahiptir. Bilhassa, Avustralya
telekomünikasyon standardı “customer premises equipment * CPE *” nedeniyle
telefonlarda genellikle piyasaya sürmeden evvel değişiklik yapmak gerekmektedir.
Araçların dışına takılan çevreye uyum için gerekli bazı oto parçaları ve aksesuarları
Avustralya Dizayn Kurallarına (Australian Design Rules) uymak zorundadır. Aralık
1997’den itibaren orijinal oto parçalarının Quality System QS9000 kalitesinde olmaları
gerekmektedir. İthal edilen tüketim malları, bilhassa yiyeceklerin eyalet paketleme
kurallarına uyması gerekmektedir. Eyaletler, herhangi bir ürün, ithal edilenler dahil, bir
eyaletin kanuni gereklerini karşılıyorsa, diğer eyaletlerde de satışını kabul etmektedirler.
Eyalet tarımsal karantina kuralları bazı malların eyaletler arası ticarete konu olmasını da
yasaklamaktadır.
Avustralya Standartlar İdaresi giyim için beden kodlaması, bakım etiketi ve kullanılan elyaf
etiketi için standart yayımlamıştır. “Giyim, ev mefruşatı, oturma takımları kumaşları, yatak
takımları, iplik bakım etiketlemesi” için ( care labelling of clothing, household textiles,
furnishings, upholstered furniture, bedding, piece goods and yarn) Ticaret Uygulamaları
Kanunu (Trade Practices Act) AS 1957-1987 sayılı standardın uygulanmasını mecburi
kılmıştır. Yine Ticaret Uygulamaları Kanunu paketleme için şartlar getirmiştir. Bu Kanun
esas olarak ürünlere imalâtçının ismi ve imalat yerinin konulmasını öngörür. Ayakkabılar
için bakım etiketi gerekmez. Gıda ürünleri için paketleme ve etiketleme Gıda Standartları
Kodu ( Food Standards Code) nda gösterilmiştir. İhracatçılar, gıda, giyim ve tekstilde ve
diğer mallar için varsa yine ilgili standartları ve etiketlemeyi ithalatçıdan veya Avustralya
Standartlar İdaresinden öğrenmelidirler. İlgili adresler eklerde verilmiştir.
6.8. Serbest bölgeler
Avustralya’daki tek serbest bölge “Trade Development Zone (TDZ)” , Northern Territory
Eyaletinin Darwin şehrinde bulunmaktadır. Darwin Serbest Bölgesi, Avustralya’nın
Asya’daki komşuları ile ticari ilişkilerinin geliştirilmesine çalışmaktadır. TDZ 1986’ dan bu
yana Asya’daki diğer serbest bölgelerle bilhassa Endonezya’nın doğu eyaletleriyle sıkı
işbirliği içine girmiştir. TDZ’ de faaliyet gösteren kuruluşlar; triko, karton ve paketleme,
renkli röprodüksiyonlar-grafikler, bilgisayar programları, Asya için üretim yapan bira
fabrikası, balık yemi, plastik, mühendislik hizmetleri ile uğraşmaktadırlar. TDZ uluslararası
mali danışmanlık hizmetlerine ve gümrük komisyoncularına açık olup, yeni iş sahaları için
çalışmalar yapmaktadır.
6.9. Serbest Ticaret Anlaşmaları
Avustralya Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) forumunun bir üyesidir.
Avustralya-Yeni Zelanda Daha Yakın Ekonomik İlişkiler Ticaret Anlaşması
( ANZCERTA veya CER ) 1983 yılında yürürlüğe girmiştir. Karşılıklı ticarette iki ülkede
üretilen mallar gümrük vergisinden, miktar kısıtlamalarından, anti-damping vergisinden ve
telafi edici vergiden ve benzer uygulamalardan muaftır.
7. PAZARLAMA VE TÜKETİCİ TERCİHLERİ
7.1. Perakende Piyasası
Hernekadar Avustralya’da perakende piyasası henüz bakkallar ve yüksek kar marjlı büyük
mağazalar (department stores) hakimiyetinde gözüküyorsa da bu hızla değişmekte, ortaya
super-storelar ve toptan satış mağazaları çıkmaktadır. Avustralya’lılar kaliteye ehemmiyet
21
veren alıcılar olmalarına rağmen daha ucuz satan yerlerden etkilenmeye başlamışlardır.
(Belli başlı büyük mağazalar eklerde verilmiştir)
Ucuzluk yapabilen her türlü tüketim malı satıcıları için - hırdavat, oto aksesuarı, kitap,
kaset ve plak, ev eşyası vs. - için büyük fırsatlar ortaya çıkmaktadır. Ülkede son
zamanlarda Amerikan usulü (outlet malls) büyük çarşılar açılmıştır. Perakendeciler
beklenenin fazlasıyla üstünde satışlar nedeniyle talebi karşılamak için daha fazla super
store açacaklardır. Halen faaliyet gösteren dükkanlar pazar paylarını kaybetmemek için
fiyat politikalarını gözden geçirmekte ve sık sık önemli indirimler yapmaktadırlar.
7.2. Dağıtım ve Satış Kanalları
Avustralya’nın dağıtım ve satış kanalları diğer endüstriyel ülkelere benzemektedir. Dağıtım
kanalları doğrudan satış, distribütör veya acente kullanımı veya doğrudan yatırımlar
yoluyla düzenlenir. İhracat açık hesap, ticari vesaik, akreditif ve peşin para karşılığı yapılır.
Avustralya’lı ithalatçı bankalardan istediği dövizi alabilir. Mal ve hizmet ithalatında döviz
kontrolü olmadığı gibi ithalat lisansı da yoktur. Doğrudan ve dolaylı yabancı yatırım teşvik
edilmektedir, sadece konut ve medya sektörlerinde hükümet inceleme yapmaktadır.
7.3. Acente ve Distribütör Kullanımı
Avustralya’ya ürünlerini pazarlamak isteyen firmalar genellikle acenteler, distribütörler,
franchise yapanlar ve lisans kullanacak firmalarla işbirliği yaparlar.
7.3.1. Satış Acenteleri
Acente veya temsilciler yabancı şirket adına iş yaparlar ve alım anlaşmaları için aracı
olurlar. Bir çok halde, bir satış acentesinin şartları müzakere etmeye veya bir satış
kontratını sonuçlandırmaya yetkisi yoktur. Acente kontratı yabancı firmaya (ihracatçı)
yollar, firma da kontratı kabul veya ret eder. Ancak, acente yabancı bir firma satış
temsilcisi olarak kabul edildiği için acentelik mevzuatına göre yabancı firma, acentesinin
yaptığı eylemlerden sorumludur.
Acenteler yabancı bir firma ile acentelik anlaşması imzalayınca ana şirketin talimatlarına
uyma, çıkarlarını koruma ve düzgün muhasebe tutmak dahil bir çok vazife ve
sorumluluğun altına girerler. Acenta, zahmetlerinin karşılığını alma ve işine usulsüz son
verilmesi halinde alacaklarının ve uğradığı kayıpların tazmin edilmesi hakkını mahfuz tutar.
Ancak, Avustralya mevzuatında tazminat için bir emsal yoktur. Taraflar, sözleşmenin sona
erdirilmesi için belli hususları sözleşmeye dercedebilirler. Her iki taraf da sözleşmenin son
bulacağı hakkında makul bir süre içinde birbirlerine haber verirlerse sözleşmeyi sorunsuz
bitirirler. Hernekadar “makul süre” için herhangi bir belirli süre bulunmuyorsa da hakimler,
makul sürenin verilip verilmediğine, kontratın özelliğini ve yürürlükte kaldığı süreyi göz
önünde bulundurarak karar verebilirler.
7.3.2. Distribütörler
Distribütör bağımsız bir şirket gibi çalışır. Ürünleri yabancı firmadan satın
toptancılara ve/veya perakendecilere bunların dağıtımını yapar. Genel olarak
şirket distribütörün rakip ürünleri satmasını engelleyemez. Ancak, distribütörler
firmanın acentesi kabul edilmediği için yabancı firma onun eylemlerinden
tutulmaz.
alır ve
yabancı
yabancı
sorumlu
22
Avustralya’lı distribütörler için yabancı bir firmanın ürünlerini bir coğrafi bölgede
pazarlamak amacıyla özel hak talep etmek normal bir uygulamadır. Bu hak, pazarın
coğrafi büyüklüğünden dolayı genelde birkaç eyalet, hatta bazen tüm ülke için talep
edilebilir.
Taraflar, bir anlaşma kaleme alırken Avustralya veya yabancı bir ülke kanunları arasında
tercih yapabilirler. Ancak, yabancı bir kanunun seçilmesi Avustralya kanununun zorunlu
hükümlerinin uygulanmasına engel değildir. Kanun şartı olmadan Avustralya Mahkemeleri
acente veya distribütörün çalıştığı yerin kanunu uygulayabilir (Avustralya federal kanunu
veya ilgili Eyalet veya mahalli kanun). Bu nedenle, acentelik verilmesi, bilhassa bir yıldan
fazla bir süre içinse ve acentenin komisyon alım şeklini belirtiyorsa çeşitli eyalet
kanunlarını tatmin için yazılı olarak yapılmalıdır. Kontratlar süreli veya süresiz olarak
yapılabilir. Ancak, belirli süre için yapılan kontratların devamlı yenilenmesi bunların sonsuz
bir dönem hakkını almalarına yol açmaz.
7.4. Ofis Açma
Ticari mevzuat Federal Hükümet tarafından konulmuştur ve ülke çapında Australian
Securities Commission (ASC) tarafından uygulanır. Bir iş kurmanın şartları bütün ülkede
aynıdır ve yerli ve yabancı şirket ayırımı yapılmaz. Bu kuruluşun web sayfası
www.asic.gov.au; e-posta adresi [email protected] dur.
Yabancı yatırımcılar için Avustralya’da mahalli şirketlerle ortak olarak veya kendi
hesaplarına bir iş kurmak kolaydır. Bir yabancı şirketin çeşitli şirket yapıları arasından
seçim yapabilmesi için geniş bir seçme imkanı vardır. En çok görülen tipler şunlardır;
temsilcilik açma, şube açma, yan kuruluş, ortaklık, vakıf, şirketler ve ortak yatırımlar.
Yabancı yatırımcılar şirketlerinin başka yerlerdeki yapılarına aldırmadan yukarıda sayılan
türlerden birini seçebilirler.
Avustralya’da işletmeler özel ve kamu şirketleri olarak şirketleşmiştirler. Avustralya
Şirketler Yasası’na ( the Corporations Law ) göre hükmi şahsiyet otomatik olarak bir
Avustralya şirketi olarak kaydedilir. Bunlar Avustralya çapında iş yapabilir ve Eyaletler ile
Bölgelerde ayrıca kayıt olmalarına gerek yoktur. Yabancılar mahalli şirketlere tamamen
sahip olabilirler.
Şirketler muhasebe, mali dokümanlar, yıllık gelirler, genel kurul denetimler ve kamuya açık
kayıtlı ofis bulundurma açısından Şirketler Kanununa uymak zorundadırlar.
Eğer bir yabancı şirket tamamen kendisinin sahip olduğu ve hisse senedi çıkartmak
istemediği bir yan-şirket kurmak isterse en uygun şekil bir adi şirkettir. Bunlar için
uygulanan mevzuat daha basittir ve kuruluş maliyeti kamuya açık bir şirketten daha
ucuzdur. Ayrıca, bu şirket her an kamuya açık bir hale dönüştürülebilir. Ancak, bütün
kolaylığa rağmen her zaman hukuki ve mali bir uzmanın yardımlarından istifade etmek
yararlı olur.
7.5. Satış Teknikleri
7.5.1. Genel Prensipler
Kaliteye çok önem verilen Avustralya pazarını iyi anlayana kadar ihtiyatla hareket edilmeli
ve bazı satış şekilleri kullanılmalıdır. Bütün satış metotları için geçerli olan şu prensipleri
göz önünde tutmak gerekir; ürün kalitesi, şirket dürüstlüğü ve devamlı iyi hizmet . Diğer
23
ülkelere olan coğrafi uzaklık nedeniyle Avustralya’lılar aldıkları ithal ürünlerin kaliteli olması
yanında, gerektiğinde bakım ve tamirinin de üstlenilmesini isterler.
7.5.2. Pazar Araştırması
Avustralya’ya ihracat yapmayı düşünen muhtemel ihracatçılar, pazara girmeden önce
ürünleri için uygulayacakları pazarlama tekniğinin yeterli talep yaratıp yaratmayacağını iyi
araştırmalıdırlar. Bunu anlamak için en iyi yol bir pazar araştırması yaptıktan sonra ülkeyi
ziyaret etmektir. Pazarı yerinde görmek önemlidir.
7.5.3. Satış Anlaşmaları
Bu bölümün başında anlatıldığı gibi satış için en kolay yol acente ve distribütör
kullanmaktır. Avustralya’lı distribütörler için ülkenin büyüklüğünden dolayı belirli coğrafi
bölge için veya ürün için özel satma hakkı istemek çok rastlanan bir uygulamadır.
7.5.4. Gazeteler ve İhtisas Mecmualarına İlan ve Promosyon
Firmalar ürünlerini eyalet veya ülke çapında yayımlanan büyük gazeteler veya konu ile ilgili
mecmualara ilan vererek tanıtabilirler
7.6. Fiyatlandırma
7.6.1. Genel Prepsipler
Serbest ekonomi kurallarının geçerli olduğu Avustralya’da ürün fiyatlandırması da arz ve
talebe göre teşekkül eder. İhracatçılar fiyat tespit ederken mahalli pazarın özelliklerini göz
önünde tutmalıdırlar. Küçük fakat rekabetin fevkalade yüksek olduğu bu pazarda
ihracatçılar çok esnek bir fiyat politikası uygulamaya ve belki daha küçük bir kar marjı ile
çalışmaya ve daha küçük sipariş miktarlarını kabul etmeye hazırlıklı olmalıdırlar. Göz
önünde tutulması yararlı bazı hususlar aşağıdadır;
7.6.2. Satış maliyetleri ve rekabet edebilir fiyat tespiti
İhracatçılar için tespit edecekleri fiyatın rekabet edebilir bir düzeyde olması önemlidir. 19
milyonluk nüfusuyla küçük, fakat dünyanın her yerinden mal ithal edilen Avustralya
pazarında çok büyük bir rekabete girileceği unutulmamalıdır.
Uygun bir fiyat tespiti için ihracatçıların, ithal edilen ürünlerin tabi olacağı masrafları göz
önünde tutmaları gerekir. Başlıca faktörler; nakliye masrafları, işçilik masrafları, gümrük
vergileri, pazarlama masrafları, GST vergisi, acente ve distribütör komisyonlarıdır.
Türkiye’den direkt deniz ulaşımı bulunmamaktadır. Yük genellikle Pire, İskenderiye veya
Singapur aktarması ile geldiği için Avrupa ülkelerine ve Asya ülkelerine oranla daha
pahalıya sevk edilebilmektedir.
Türkiye’ye uygulanan gümrük tarifesi, rakip Avrupa ve Asya ülkelerine uygulanan tarife ile
aynı olduğu için bir gümrük avantajımız bulunmamaktadır. Ayrıca çok az gelişmiş ülkelere
% 5 daha düşük tarife uygulanmaktadır.
İthal ve yerli mallara diğer bölümde açıklanan GST vergisi uygulanmaktadır. GST vergisi
hesaplanma sistemi nedeniyle ihraç ürünleri yerli mallara oranla pahalı hale gelebilir.
7.6.3. Büyük Miktarda Alım / Satım ve Ucuzluk Fiyatları
24
Avustralya’lı toptancı ve perakendeciler sürümden kazanma yerine, pazarın kaldırabileceği
en yüksek kar marjını uygulayarak satış yapmayı tercih etmektedirler. Ancak bu durum,
pazar dışa açıldıkça, franchiselar arttıkça ve büyük çapta satış yapan yerler ortaya
çıktıkça, tüketicinin aynı malı daha ucuza satış yapan yerlere yönelmesi nedeniyle
değişmeye başlamıştır. Satıcılar, kaliteli mal ve hizmetleri daha cazip fiyatlarla
satabilmelidirler. Başarılı bir şekilde rekabet edebilmek için ihracatçılar tercihen marjinal
ihracat fiyatına dayanan maksimum toptan indirimler yapabilmelidirler. Ancak, Avustralya’lı
bir alıcı için büyük çaplı bir alım gibi gözüken miktar, ihracatçımız için küçük olabilir.
Bazı Avustralya’lı ithalatçılar üretici ile doğrudan çalışmak isterler, malı daha ucuza
alabileceklerini düşündükleri için, üreticiden doğrudan almayı, bir ihracat şirketinden
almaya tercih ederler.
7.6.4. Sanayi Malları Fiyatlandırması
Sınai ürünler veya sermaye malları satışında fiyat, kalite, güvenirlilik ve hizmet garantisi en
önemli faktörlerdir. Fiyat önemli bir faktör olmaya devam ederse de, ithalatçılar daha
kaliteli olduğuna inandıkları bir malı daha fazla bir fiyat ödeyerek alabilirler. Bununla
beraber, ihracatçılar yine de fiyat ve diğer hususlarda pazarlığa açık olmalıdırlar.
Avustralya’lılar genellikle, imalat yerlerinde kullandıkları makinaları daha üst bir düzeye
çıkarma açısından muhafazakardırlar. Alımdan evvel iyi etüt yaparak, karlılıklarında önemli
bir değişiklik olup,olamayacağını araştırırlar, fazla bir değişiklik görmezlerse alımdan
vazgeçebilirler.
7.6.5. Fiyat Kontrolları
Resmi çok az fiyat kontrolü vardır. Milli bir düzenleyici kuruluş olan Avustralya Rekabet ve
Tüketici Komisyonu’nun ( Australian Competition and Consumer Commission -ACCC) ,
Fiyat Gözetim Kanunu ( Prices Surveillance Act 1983 ) ile kendilerine verilmiş yetkiye
dayanarak işyerleri tarafından uygulanan fiyatları araştırmaya ve gözlemlemeye hakkı
vardır. Ancak, bu yetki Hükümet izni ile kullanılabilir.
ACCC bu yetkisini genelde pazarda önemli güce sahip özel ve kamu şirketlerinin fiyatlarını
incelemek için kullanır. Komisyonun araştırma nedeni ve bulguları kamuya açık bir raporda
toplanır ve bu rapor gerektiğinde Hükümete öneriler getirebilir.
Hükümet tarafından “belirlenmiş şirketler” fiyat tekliflerini ACCC’ye bildirmek
durumundadırlar. Komisyonun bunu kabul etmek, reddetmek veya değişik bir fiyat
önermek için 21 gün vakti vardır. Şirketler ACCC’nin teklifini kabul ederler. Son yıllarda
artan rekabet sonucu belirlenmiş şirketlerin sayısı iyice azalmıştır. Akaryakıt, bira ve sigara
özel sektörde belirlenmiş sahalardır. Kamuda da posta ve havaalanları bu kapsamdadır.
Eyalet Hükümetlerinin de fiyat kontrol yetkileri varsa da bunu uzun süredir çok nadir olarak
kullanmışlardır.
7.7. Satış Sonrası Hizmet ve Garanti
Avustralya firmaları ürün ve hizmetlere göre ihracatçıdan belirli süre için ürün garantisi,
eğitim, ilan ve promosyon için destek beklerler. Malların ve yedek parçaların zamanında
teslimi çok önemlidir.
25
7.8. Hükümet Alımları
Avustralya’nın kamu alımları rejimi yabancı firmalara bazı kısıtlamalar getirmesine rağmen
genellikle açık ve herkese eşit kabul edilebilirse de, mahalli sanayiin gelişmesi için bazı
kalitatif şartlar da uygulanmaktadır. Kamu sektörü projeleri ihalelerine girecek olan
firmaların, ihale tekliflerinin hazırlanmasında bunu göz önünde tutmaları gerekir. Bu
bilhassa, ihaleye tek başına veya bir Avustralya’lı ortakla girmeye karar vermek açısından
önemlidir.
Avustralya henüz Hükümet Alımları Hakkındaki (GATT) WTO Anlaşmasını imzalamamış
olduğundan, ihalelerde mahalli olarak imal edilmiş ürünlerin tarif edilmesini önleyen
hükümlerle bağlı değildir.
8. DEĞERLENDİRME
Avustralya coğrafi uzaklığının yanısıra geniş yüzölçümüne rağmen nüfusunun da azlığının
etkisiyle Türkiye’nin dış ticaretinde ilk otuz ülke arasına girememektedir. Buna rağmen
Türkiye’nin önem vermesi gereken pazarlardan birisidir. Çünkü Avustralya gelişmiş
ekonomisi ve yüksek hayat standardı (2003 yılında kişi başına milli geliri 25380 ABD$)
neticesinde 104 milyar ABD Dolarına yakın ithalat yapan bir ülkedir.
1997’de 500 milyon doları aşan Türkiye-Avustralya ticaret hacmi sonraki yıllarda dalgalı bir
seyir izlemiştir. 2000 yılında ticaret hacminde bir toparlanma olmuş ve 400 milyon doların
üzerinde gerçekleşmiştir. 2001 yılında ülkemizde yaşanan ekonomik krizin de etkisiyle
ticaret hacminde bir daralma meydana gelmiştir ve 295 milyon dolar olarak
gerçekleşmiştir. Avustralya ile ticaret hacmimiz 2002 ve 2003 yıllarında 350 milyon doların
üzerinde seyretmiş, 2004 yılında bir önceki yıla göre %39,8’lik artış ile 509 milyon dolar
olarak gerçekleşmiştir. Avustralya’ya ihracatımızda önemli yer tutan yenilen meyveler, kuru
üzüm, kuru kayısı ve fındık gibi tarım ürünlerinin yanında son yıllarda öne çıkan ürünler
motorlu kara taşıtları, kauçuk ürünleri, televizyon alıcıları, cam ve seramikten mutfak, ev
ve değişik amaçlar için eşyalar ve elektrikli fırınlar gibi sanayi ürünleridir. Avustralya’dan
ithalatımızda ise Avustralya’nın geleneksel ihraç kalemlerinin büyük yer tuttuğu
görülmektedir. Bunlar hububat, taşkömürü, yapağılar, yünler, postlar, buğday ve pirinç gibi
hammadde ve tarım ürünleridir.
Gelişmiş bir ülke olan Avustralya’ya ihracat yapmak isteyen işadamlarımızın ürün
kalitesine ve devamlılığa dikkat etmesi gerekir. Çoğu gelişmiş ülkede olduğu gibi tüketiciler
tanıdıkları, güvendikleri ve iyi hizmet aldıkları ürünleri tercih etmektedirler.
Uygun bir fiyat tespiti için ihracatçıların, ithal edilen ürünlerin tabi olacağı masrafları göz
önünde tutmaları gerekir. Başlıca faktörler; nakliye masrafları, işçilik masrafları, gümrük
vergileri, pazarlama masrafları, GST vergisi, acente ve distribütör komisyonlarıdır. Türkiye
ile Avustralya arasında direkt deniz ulaşımı olmadığından diğer ülkelerdeki limanlar
aracılığı ile mallar gönderilmektedir ki bu da nakliye masraflarını yükseltmektedir.
Türkiye için önemli bir avantaj ise Avustralya’da yaşayan Türk asıllı vatandaşlardır.
Avustralya’daki Türk ticaret odaları ile irtibata geçerek, firmalarımız pazara girişte ve
tutunmada bir basamak olarak kullanılabilecek bu durumdan yararlanmalıdırlar.
26