Baskı Hazırlık Teknolojileri (4) – Terminoloji Ders Notu

GENEL MATBAA TERMİNOLOJİSİ
Astrolon: Montaj yaparken film ve yazıların üzerine
yapıştırıldığı tam şeffaf materyal
Baskı: Belirli bir orjinalin çeşitli materyaller üzerine
kopyalarının çıkarılması
Blanket: Basılacak görüntünün baskı materyaline
aktarılmasını sağlamak için blanket kazanına takılan
materyal
CMYK: Baskıda kullanılan ve dört rengin (cyan, magenta,
yellow, black) karışımı ile elde edilen renk evreni
CtP: Computer to Plate: Bilgisayardan Kalıba görüntü
aktaran pozlama makinesi
Dizgi: Basım yoluyla çoğaltılması düşünülen yazılı bir
metnin belirli standartlar gözetilerek matbaa harfleriyle
yeniden yazılması işlemi
Dot: Nokta. Baskıda bir görüntü oluşturan nokta
şeklindeki en küçük karakter ya da grafik eleman
Elle dizgi: Daha önceden dökümü yapılmış ve hurufat
kasalarında yerlerini almış kurşun harflerin mürettipler
tarafından teker teker el ile alınarak bir araya getirilmesi
yoluyla yapılan dizgi işlemi
Emülsiyon: Filmin ve kalıbın üzerindeki ışığa hassas tabaka
Emülsiyonlu Yüz: Film veya baskı kalıbının ışığa karşı
hassaslaştırılmış yüzeyi
Extra (Spot) Renk: CMYK’dan (renk ayrımından) tam
olarak (%100) elde edilemeyen, Pantone katalogundaki
renk reçetesinde yazan mürekkebin karışımıyla elde
edilen renklerdir. CMYK karışımlarıyla elde edilemeyen bu
renkler, ancak özel üretilmiş mürekkeplerin doğrudan
kullanılmasıyla veya bu mürekkeplerin karıştırılmasıyla
basılabilmektedir. Kısaca, CMYK karışımı haricinde
kullanılan bütün renkler ’spot renk’ olarak gruplandırılır.
Entertype: Kurşuna dayalı dizgi sisteminde som (tek)
satırlar dizen mekanik dizgi makinesi
Film: Işığa duyarlı madde ile kaplanmış saydam taşıyıcı
Flekso Baskı: Foto polimer (esnek) klişeyle yapılan yüksek
baskı tekniği
Forsa: Kazanların birbirine ve levhaya yaptığı basınç
Gofre: Kartonun erkek ve dişi klişeler arasında
sıkıştırılarak yüzeyinin kabartılması
Grafik: Harfleri, sözcükleri, tümceleri, fotoğrafları,
biçimleri, renkleri kağıt üzerinde bir zevk ve oranla
yerleştirme ve bu yerleştirmede yenilik ve çekicilik
oluşturma sanatı
Hurufat: Metal harf
Kavalet: Hurufat kasası
Klişe: Yüksek baskıda kullanılmak amacıyla, üzerine
kabartma olarak bir kompozisyon ya da resim kopya
edilmiş polimer veya madeni levha
Korona: (Plastik) Yüzeyde çukurcuklar oluşturma
Kros: Rehber, filmlerdeki alttaki ‘+’ işareti
Linotype: Tekli bir kurşun çubuk olarak bir tam-bütün
dizgi satırını dizen satır döküm makinesi için yaygın olarak
kullanılan ticari marka adı
Lüp: Mercek
Maddesel Renkler: CMYK; cyan, magenta, sarı, siyah
Matris: Sıcak dizgide döküm için kullanılan dişi harfler
Monotype: Tek tek harflerden boyları ayarlanmış
satırlar dizen mekanik dizgi makinesi
Montaj: Işığı geçiren bir malzeme (astrolon) üzerine,
baskısı yapılacak filmleri traseye göre yapıştırma işi
More: İstenmeyen tram desenleri
Mürekkep: Bir fikrin, resmin ya da şeklin baskı
materyaline aktarılmasını sağlayan ana malzeme
Mürettip: Operatör
Negatif Film: Orjinalin tersi olan film; yani orjinaldeki
siyah yerlerin şeffaf, orjinaldeki beyaz yerlerin ise
siyah olduğu film
Ofset Baskı: Su ve yağın birbirine karışmama
prensibine dayanan düz baskı tekniği
Opaklık (Opacity): Materyalin ışığı geçirme direnci,
ışığın yansıtılması
Orjinal: Basılmak için hazırlanan işin ilk hali
Pilyaj: Baskı sonrasında, katlanmayı kolaylaştırmak
için, karton veya mukavva üstünde açılan oluk
Pilyaj bıçağı: Kırıcı bıçak
Perforaj: Kağıdın kopması için yapılan delme işlemi
Perforaj bıçağı: Delikli kesme bıçağı
Pozitif film: Orjinaldeki açık yerlerin açık, koyu yerlerin
koyu olduğu film
Rakle: Serigrafi baskıda kullanılan sıyırgaç
Renk Ayrım: Çok renkli ve çok tonlu bir imajın
basılabilmesi için tek renkli parçalara ayrılması
Renk Evreni: Renkli bir görüntünün tanımlanma ve
depolanma biçimi (RGB, CMYK gibi)
Reprodüksiyon: Baskı yoluyla çoğaltılması istenen
orjinallerden kalıp hazırlamaya uyumlu filmlerin
hazırlanması işlemi
Scanner: Fotoğraf, dia gibi malzemeleri bilgisayar
ortamına aktarıp bitmap-piksel bazlı görüntülere
çeviren elektronik aygıt, tarayıcı
Serif: Harflerin üst ve alt bitimlerinde bulunan kısa
çizgi, tırnak
Serigrafi Baskı: İpekle baskı yapma tekniği
Tifdruk Baskı: Çukur baskı tekniği
Tipo Baskı: Metal klişeyle yapılan yüksek baskı tekniği
Tire: Hiçbir yumuşak tonu (gri) olmayan ve yalnızca iki
uç yoğunluğu (siyah–beyaz) bulunan fotoğraf, çalışma
Toplamsal Renkler: RGB; red, green, blue; kırmızı,
yeşil ve mavi
Tram: Bir resmin ya da rengin, baskı makinelerinde
basılabilmesi için noktalara ayrılması gerekir. Bu
noktalara tram denir.
Tramlama: Sürekli tonlu bir görüntünün, baskı
makinelerinde çoğaltması için noktalara dönüştürme
işlemi
Tram Sıklığı: 1 cm tram hattı üzerindeki tram nokta
sayısı (40’lık tram, 80’lik tram gibi)
Tram Yoğunluğu: 1 trama ayrılan alandaki siyah
zeminlerin trama ayrılan tüm alana oranı (% 40’lık
tram, % 80’lik tram gibi)
Transparan: Işığın işinden geçtiği cisim, opak’ın tersi
Trikromi: 4 renk (CMYK)