Böceklerde Bacak Yapısı

BÖCEKLERDE VÜCUT KISIMLARI
(BACAK ve KANAT TİPLERİ)
ENTOMOLOJİ
LABORATUARI
Böceklerde Bacak Yapısı
BÖCEKLERDE VÜCUT KISIMLARI
(BACAK ve KANAT TİPLERİ)
• Ergin böceklerin hemen hepsi, her toraks segmentinde
bir çift olmak üzere üç çift bacağa sahiptir. Larva ve nimflerde ise bu sayı değişebilir.
• Yapısal olarak böcek bacakları 5 kısımdan oluşur:
1. Koksa (Bacağın toraks segmentine bağlanan kısmı)
2. Trochanter (Koksa ile femurun kolay hareket etmesini
sağlayan bir bilye görevi görür)
3. Femur (bacağın uzun ve kuvvetli kısmıdır)
4. Tibia (ince ve uzun yapıda olup çoğunluk diken çıkıntılara sahiptir)
5. Tarsus (1-5 segmentten yapılmıştır, son segmenti ucunda “pretarsus” adını alan uzantı bulunur)
BÖCEKLERDE VÜCUT KISIMLARI
(BACAK ve KANAT TİPLERİ)
Böceklerde Bacak Yapısı
A. Genel bir böcek bacağının yapısı
Böcek bacaklarının genel yapıları bu şekilde olmakla birlikte,
yaşayış tarzlarına ve gördükleri görevlerine göre şeklen değişikliğe uğramışlardır. Bu değişimler özellikle I. ve III. çift bacaklarda görülür.
BÖCEKLERDE VÜCUT KISIMLARI
(BACAK ve KANAT TİPLERİ)
1. Çift Bacakların
Değişmesi Sonucu
Oluşan Bacak Tipleri
BÖCEKLERDE VÜCUT KISIMLARI
(BACAK ve KANAT TİPLERİ)
Böceklerde Bacak Tipleri
1) KAZICI BACAK
• Koksadan itibaren bütün segmentler kalın ve kuvvetli
yapıdadır.
• Genişlemiş olan tibia bir kürek gibi hizmet görür.
Ventralinde bulunan dört büyük diş, sert zeminin kazılmasında kullanılır.
/ Gryllotalpa gryllotalpa (Danaburnu)
BÖCEKLERDE VÜCUT KISIMLARI
(BACAK ve KANAT TİPLERİ)
Böceklerde Bacak Tipleri
2) YAKALAYICI BACAK
• Koksanın uzamış olması, böceğe ön bacağını ileriye doğru
uzatma yeteneği kazandırmıştır.
• Femur ile tibia'nın birbirine karşı olan yüzeyleri diken
çıkıntıları ile donatılmış olduğun-dan av bu iki kısım arasında sıkıştırılarak yakalanır.
/ Mantis spp. (Peygamberdevesi türleri)
BÖCEKLERDE VÜCUT KISIMLARI
(BACAK ve KANAT TİPLERİ)
Böceklerde Bacak Tipleri
3) TEMİZLEYİCİ BACAK
• Antenleri üzerindeki polen ve tozları temizlemek için ön
bacaklarını kullanan Hymenoptera (arılar) takımına ait böceklerde ve ön bacaklarını yürümede değil başlarının temizlenmesinde kullanan Nymphalidae familyasına ait bazı
kelebeklerde görülür.
BÖCEKLERDE VÜCUT KISIMLARI
(BACAK ve KANAT TİPLERİ)
3. Çift Bacakların
Değişmesi Sonucu
Oluşan Bacak Tipleri
BÖCEKLERDE VÜCUT KISIMLARI
(BACAK ve KANAT TİPLERİ)
Böceklerde Bacak Tipleri
1) SIÇRAYICI BACAK
• Femur çok kuvvetli kaslarla donatılmış olup, tibia oldukça
uzundur. Sıçrama için tibia'nın femur altına çekilmesi ve yere doğru bir itme hareketinin yapılması gerekir.
• Orthoptera (çekirgeler) ve Siphonaptera (pireler) takımlarına ait böceklerde görülür.
BÖCEKLERDE VÜCUT KISIMLARI
(BACAK ve KANAT TİPLERİ)
Böceklerde Bacak Tipleri
2) YÜZÜCÜ BACAK
• Tibia ve özellikle segmentsiz tarsus, plaka şeklinde gelişerek bir kürek görevi görür. Genişlemiş bu plakların ventral
tarafı, çok sık kıllarla donatılmış ve yüzeyin büyümesi sağlanmıştır.
• Coleoptera takımından Dytiscidae ve Hydrophilidae,
Hemiptera takımından da Notonectidae ve Belostomatidae
familyalarında görülür.
Böceklerde Bacak Tipleri
BÖCEKLERDE VÜCUT KISIMLARI
(BACAK ve KANAT TİPLERİ)
2) YÜZÜCÜ BACAK
Yakalayıcı bacak
Yüzücü bacak tipi
BÖCEKLERDE VÜCUT KISIMLARI
(BACAK ve KANAT TİPLERİ)
Böceklerde Bacak Tipleri
3) TOPLAYICI BACAK
• Tibia’ nın dış kısmı uzun kıllarla çevrilerek, bacakta bir
polen sepetçiği meydana gelmiştir.
• Polen toplayan arılarda görülür (Apis mellifera – bal arısı)
BÖCEKLERDE VÜCUT KISIMLARI
(BACAK ve KANAT TİPLERİ)
Böceklerde Kanat Yapısı
• Böceklerin II. ve III. toraks segmentlerinden çıkmış olan
kanatlar, iki membran ve bunların arasında damarlara
destek fibrillerden ibaret olup, vücut duvarının levhe şeklindeki uzantılarıdır.
• Böceklerde kanat damarlarının sayı ve durumları takımlara hatta familyalara göre büyük değişiklikler göstermektedir (boyuna ve enine damarlar).
BÖCEKLERDE VÜCUT KISIMLARI
(BACAK ve KANAT TİPLERİ)
Familyaların
Kanat Tipleri
Coleoptera (Kınkanatlılar)
BÖCEKLERDE VÜCUT KISIMLARI
(BACAK ve KANAT TİPLERİ)
• Üst kanatlar tamamen kitinleşmiştir (elitra). Alt
kanatlar ise membran yapıda ve az damarlıdır.
Odonata (Yusufçuklar)
BÖCEKLERDE VÜCUT KISIMLARI
(BACAK ve KANAT TİPLERİ)
• Her iki çift kanat da membran yapıda olup, çok
sayıda damar, kanat yüzeyini ufak hücrelere bölmüştür.
Hemiptera (Yarımkanatlılar)
BÖCEKLERDE VÜCUT KISIMLARI
(BACAK ve KANAT TİPLERİ)
• Üst kanadın basal yarısı kitinleşmiş olup, alt kanatlar tamamen membran yapıdadır.
Diptera (İkikanatlılar)
BÖCEKLERDE VÜCUT KISIMLARI
(BACAK ve KANAT TİPLERİ)
• Bir çift kanatları vardır, ikinci çift kanat halter adı
verilen denge organına dönüşmüştür.
Orthoptera (Çekirgeler)
BÖCEKLERDE VÜCUT KISIMLARI
(BACAK ve KANAT TİPLERİ)
• Üst kanatlar hafifçe kitinleşerek parşömenimsi bir
durum almıştır, alt kanatlar membran yapıda ve çok
damarlıdır.
Neobarrettia spinosa
Lepidoptera (Kelebekler)
BÖCEKLERDE VÜCUT KISIMLARI
(BACAK ve KANAT TİPLERİ)
• Membran yapıdaki kanatların her iki yüzü de çok
sayıda pullarla örtülüdür. Kanat üzerindeki renkler
ve desenler çok önemlidir.
BÖCEKLERDE VÜCUT KISIMLARI
(BACAK ve KANAT TİPLERİ)
Ephemeroptera (Bir gün sinekleri)
• Her iki kanat çifti de membran yapıda olup, kanatlar üçgen şeklindedir.
• Büyüklük bakımından; ön kanatlar > arka kanatlar
Dermaptera (Kulağakaçanlar)
BÖCEKLERDE VÜCUT KISIMLARI
(BACAK ve KANAT TİPLERİ)
• Derimsi yapıda olan üst kanatlar çok kısalmıştır. Alt
kanatlar yelpaze şeklindedir.