PDF İndir

ve ı. un.
Dcrg, (LU07), 23, i : 7 1· 77
AKKARAMAN ıRKı KOVUN VE KOÇLARDA PALPEBRA TERSivA ÜZERiNDE
HiSTOLOJiK VE HisTOKiMVASAL ÇALIŞMALAR"
Murat Boydak
1@
Histologlc and Histochemical Studies On The Palpe lı ra Tertia of Ak ka r a ma n Sheep
An d Ram
Özet: Bu çalışmada palpebra tersiya (PTrnin ve sahip olduğu bezlerin histolojik yapılarını n aydınlatılmas ı , gözün fokal
bağı şıklığına muhtemel katk ılarını n değerlendi rilmesi ve bu bölgede ge rçekle ştirilece k olan lokal müdahalelere ya rdım cı olabilecek histolojik bilgi birikimine katkı da bulunması amaçlanmıştır. PT'deki bezterin histokimyasal özelliklerinin
belirlenmesinde; PAS, AB pH:2.5 ve PAs/AB pH::2.5 kombine boyama m et otları uygulanmıştı r . PT'nin Akkaraman
ırkı koyun ve koçlarda . medial göz açısında yerl eşm i ş olduğu ve hiyalin kıkudak türünde "l " harfi şekl i nd eki , KPT ile
desteklerimiş olan kcnjunktiva dürümündcn oluştuğu tespit edildi. P'T'nin serbest uç, palpebral ve bulbar yüzlerinin,
konjunktivada olduğu gibi çok katl ı yassı epitelle örtüldüğü ve kı k ı rdak çevresinde GPTS'nin lcpçuklanrun yerl eşm iş oldukl arı tespit edildi. GPTS'in Akkaraman ırkı koyun ve koçlarda. bileşik tubuloaıveoıar yap ıda ve mikst karakterde salg ı
yapan bezlerin histolojik özelliklerini gösterd iği tespit edildi. Akkaraman ırkı koyun ve koçlarda PT'nin serbest uç, pal·
pebral ve bulbar yüz epitellennde, özellikle epitelin bazal katmanlarında değişe n derecelerde pigm entasyon gözl enm işt i r.
Anahtar Keümeler:
Palpelı ra
tersiya, koyun, Harder bezi, histolojik, histokimyasal
Summary : The aim ol the study was to oetermtne blstcıcçıcaı structure ol both nictitating membrane, itself and, tıs
glands, lo evaluate possible contribution to the local immunity ol the eye ilsell and the basic bisıolcçica! knowledge to
be used as reference out on local interventions. Tho periodie acid-Schilf (PAS) , alcian blue pH::2 .5 (AB) and PAS/AB
at pH::2.5 comb ined staining was used to histochemica l properties in the glands ol the pajpeb ra tertia (PT). It was otı ­
served that the PT of Akkaraman sheep and ram investigated had an "T" shaped hyaline cartilage, so-called cartilago
palpebra tertia (KPT) which was coverec with the continuat ion of conjunctival epıtbeuat ussue in the medial ce nın us in
Akkaraman sheep and ram. The epithe lia ol the both patpebra l and bulbar taces. and free marginal aspect of the PT
were straıitieo squamous epithelium as in coniuncuva. Gll. palp ebre tertra suoerncreus (GPTS) was observed as lobes
surrounded by cormective tissue capsule located around the KPT. Varying degrees ol pigmentation was observed
over the Iree margin, palpebral and bulbar aspects ol the PT in Akkaraman sneep and ram.
Key Word s: Palpebra
terrta. sheep, Harderian gland,
bıstoıoçıceı. nısıccnemcat
Giri ş
M ediyal göz açısında yerl eşmiş olan palpebra
ter siya (PT), hlyaün y a da elastik kıkı rdak do kusu
ö z elliğinde v e 'T' harfi biçimindeki b ir krkr rdakla
(kartil a go pa lpebra tersiya , K PT) desteklenm iş olan
b ir konju nkliva dürümüdü r (Trautman v e F iebiger,
1952; P rince ve ark., 19 60; Bloom ve Fawcett ,
1975; Sakai , 198 1). PT ko rn e a n ın koru nma s ı, korneaya ulaşan yabancı cistrnlerin uz a k l a ş tı rı l ma s ı.
pre-komeal gözyaşı salgısının dağ ıt ılmas ı gibi mekanik fonksiyonlarının yanı n da konju n ktiva dü-
Geliş Tarihi:
• Buçalrşma
ı.
rüm ün d e bulunan lenf folik üllerind en dola y ı gözün
tokat sa vunmasında immunolojik b ir öneme d e sa hiptir (Sakai, 1981; W ey rauch , 198 3a ; 1983b).
PT' n in palpebral v e bulbar olmak üzere iki
yüzü va rd ır. Her iki yüzün epitel örtüsü konjunklival
epitelin de vamı olup, ç ok ka tl ı yassı ep ite ldir
(Fahmy ve a rk., 1971 ; Da s, 19 79 ; Fah my v e ark.•
1979; Fa th el-Bab v e ark., 19 91 ; N a gpal ve ark.,
1991).
PT'nin lamina p ropriyasında lenfold h ücreler
B un lar bazen lenf folikü lleride ol u ş-
b ul u nmaktad ı r.
12.,(,) 1.2007
@: boydak ce selcuked uır .
S.U.A.F turuftnda n destekle rı miş olup. do ktora tezinden ö zctlc n mişur.
S.U. Veteriner Fakültesi, Hisıoloji vc Emhr iyoloji Anabilim Da l ı. KO NYA.
nOYDAK
lardan a l ına n 10'ar PT dokusu materyal olarak kul[arnld]. Doku örnekleri Zenker-Formalin solusyonunda (Lillie ve Fulmer, 1976) tespit edildi.
Tespit sıvısında 24 saat süreyle tutulan dokular; bilinen histolojik tekniklerle y ıkama , dehidrasyon ve
parlatma iş lemlerini takiben parafinde bloklanet .
Bloklardan a l ına n 6 um kalınlığındaki kesitler, genel
histolojik yapının belirlenmesi amacıyl a Mallory'nin
üçlü boyama metotu (Mallory, 1900), elastik ip-,
Iiklerin demonstrasyonu amacıy la Orcein-Giemsa
boyama metotu (Culling ve ark., 1985), sal gı materyalinin n ite l iğ in in belirlenmesi a mac ıy l a , periyodik asit-Schiff reaksiyonu (Mc Manus, 1946), alcian blue pH=2.5 (Scoot ve Dorling, 1965) ve PASı
AB pH=2.5 (Mowry, 1956) kombine boyama metotlarıy la boyandı . Ayrıca plazma hücrelerinin demonstrasyonu için metil green-pyronin boyama metotu (Pappenheim, 1899), melanin pigmentinin
tespiti için Masson -Fon ta n a' n ın g ü m ü ş/ e m e boyamas ı (Fontana, 1912; Mason 1914), retikulum ipliklerinin belirlenmesi amac ıy la Gordon-Sweet'in
gümüş impregnasyon tekn iğ i (Gordon ve Sweets,
1936) ve demirin tespit edilmesi amacıyla Prussian
mavisi (Sundberg ve Broman, 1955) boyama metotları uyguland ı . Ayrıca alınan PT do k u la rı lipoid
salgı materyalinin demonstrasyonu a m acıyl a formol-kalsiyum solusyonunda +4 oC de 1 gece tespit
edildi ve kryostat (Slee, London ma rka lı) ile alı nan
12 um kalın lığ ınd aki kesitler Sudan-black (Burdon,
1946) yağ boyası ile boyandı . Porfirinin demonstrasyonu amacıyla kryostat kesitleri porfirin
demonstrasyonu tekniğ i (Sancovich ve ark., 1970)
ile floresans mikroskobunda incelendi. H az ırla n a n
preparatlar, Leitz laborlux-12 model laboratuvar
mikroskobunda değerlend irild i ve gerekli görülen
bölgelerin fotoğrafları Leitz-Ortholux-II model araş­
tırma mikroskobuyla çekildi.
turmakta ve kornea i liş kili lenfoid doku (cornea associated Iymphoid tissue, CALT) olarak ta isimlendirilmektedir. PT içerisinde plazma hücrelerine
yoğun bir şek ilde rastlanmaktadır ve sayıları yaşlı
hayvanlarda belirgin bir şekilde artmaktadır (Das,
1979; Weyrauch, 1983a; 1983b; Nagpal ve ark.,
1991).
PT üzerinde yapı lan çalışmalarda (Das, 1979;
Nagpal ve ark., 1991; Ahmet-Baba ve ark., 1990;
Musthak ve ark., 1990) gerek palpebral ve gerekse
oküler yüzde kadeh hücrelerine rastlandığı bild i ri lm işt ir. Keçi ve s ığırda ; koyununkinden daha
fazla sayıda kadeh hücresi bulunduğu ve yaş­
lanmayla birlikte sayı larının artt ığı aç ıklanmıştır
(Weyrauch, 1983a; 1983b).
Hint su m a n da /a rı nd a (Das, 1979), PT'nin bağ
dokusunun düzenli sık ı bağ dokusu o lduğu, kan
damarlarından zengin ve çok sayıda sinir fasikülü
ile az miktarda elastik ve retiküler iplik içe rdiği bildi ri l m iş ti r.
Nagpal ve ark (1991), devenin KPT'sinin hiyalin, Fahmy ve ark (1971), ise elastik olduğunu
kayd etmişlerd ir. Das (1979), Hint su mandalarında,
KPT'nin hiyalin yapıda olduğunu aç ıklamıştır. Erençin (1971), KPT'nin ruminantlarda hiyalin yapıda
olduğu nu bildirmektedir.
PT'deki KPT'ye gll. palpebra tersiya yaBu bezin derin bölümüne glandula palpebra tersiya profundus (Harder bezi, GPTP), yüzlek olanına ise glandula palpebra tersiya
süperfisiyalis (GPTS) adı verilm işt ir. GPTS lakrimal
sekresyonda rol .oynar (Prince ve ark., 1960;
Bloom ve Fawcett, 1975; Sakai, 1981). Devede
GPTS'nin lipoidal sa lgıyla karakterize olduğu ve
GPTS'yi olu ş t u ra n korpus glandule (KG)'lerin bileşik tubuloalveolar tipte olduk ları kaydetmişlerd i r
(Fahmy ve ark., 1971). Sığ ır ve koyunda, GPTS
salg ı s ının mikst o ld uğu rapor ed ilmişt ir (Trautman
ve Fiebiger, 1952;
Erençin, 1971; Delimann,
1976). Diesem (1975), evcil ruminantlarda bezin
posteriyör kısm ının seröz, yassılmış k ıvrım bölgesinin ise serö-rnüköz özellikte olduğunu bildirmekle birlikte; Prince ve ark (1960), bezin tao luştuğunu
ileri
mamen seröz
KG'lerden
pışmışt ır.
Bulgular
Koyun ve koç la rın PT epitelieri, hem serbest
uçta ve hem de palpebral ve bulbar yüzlerde çok
katlı yassı epitelyumdi (Şekil 1). Epitelde serbest
uçtan itibaren başlayan pigmentasyon, palpebral
yüz epitelinde daha yoğundu ve ayn ı zamanda
daha gen iş bir bölgede iztenrnekteydi. Bulbar yüz
epitelinde, serbest uca yakın bölgelerde daha
yoğun olmak üzere lamina propriyada lenfosit infiltrasyonları bulunmaktaydı. Koyun ve koçun
KPT'si hiyalin kık ırdak öze ll iğ indeyd i.
sürmüşle rdir.
Bu çalışmada ; Akkaraman ırkı koyun ve koçlarda palpebra tersiyanın histolojik yap ıs ının aydın l atıl ması , gözün lokal bağışıkl ığ ına muhtemel
kat kıl a rı n ın de ğ erlend irilmes i amaçlanm ıştır.
Hem koyun ve hem de koçta GPTS'nin, KPT
desteklenen belirgin bir kapsülle s a rıl a n ,
ekzokrin bezlerin tipik yap ısına sahip oldu ğu görüldü (Şekil 2). Bezin interlobuler intersitisyumu 01tarafından
Materyal ve Metot
Bu ça l ı şm ada ; Akkaraman ırkı koyun ve koç72
Akkaraman
ırkı
Koyu n Ye Koçlarda Pal pebr a Tersiya.. .
dukça ince ve gevşek bağdokusu septumları halindeydi. Lopçukları oluşturan KG (korpus glandule)'ler seröz karakterde ve KG epitelieri yüksek
piramidal şekill iydi. Hücre çekirdekleri yuvarlakoval şek ill iydi. Ökromatik özellikteki çekirdekler
hücre merkezinde ya da sitoplazmanın all 1/3'lük
bölümünde lokalize olmuş durumdaydılar. Miyoepitel hücrelerinin çekirdekleri oldukça belirgindi.
interlobuler intersitisyumda bol miktarda kapillar
damar ile duvarlarını pirizmatik epitel hücrelerinin
o luşturduğu sekonder akıtıcı kanallara rastlanıldı.
lnterlober intersitisyumda ise duvarlarını pirizmatik
epitel hücrelerinin oluşturduğu tersiyer a k ı t ı c ı kanallar da gözlendi. Tersiyer ve sekonder ak ıt ı c ı kanalların duvarında tek tük kadeh hücreleri bu-
M a s s o n - Fo nt a n a' n ı n
melanin boyamasında;
pigment granülleri, serbest uç epiteli ile palpebral
ve bulbar yüz epitelierinde sıklıkla gözlenmekteydi
( Şekil 7).
Koyunda ve koçun PT'lerinin her iki yüz epitel
hücreleri ile organdaki bez KG'leri ve akıt ıcı kanal
epitel hücrelerinde lipoid salgı, portirin pigmenti ve
demir partikülleri gözlenmedi.
PAS boyamasında, koyunun bulbar ve palpebra/ yüz epitelierinde PAS-pozitif hücreye rastlanılmadı. Bunun ya n ı s ı ra koçta PAS-pozitif hücrelere her iki yüzdeki epitelde de rastlanıldı.
Koyun l arın , GPTS'deki PAS-pozitif hücre içeren
KG'lerin koçların ki nde n daha fazla olduğu tespit
edildi.
lunmaktaydı.
PAS/AB pH=2,S kombine boyamasında; koçta,
AB - pozitif hücre içeren KG sayısının koyu n l a rı n ki n d e n fazla olduğu gözlendi. Koçlarda her
iki reaksiyonla pozitif sonuç veren hücrelerin bulunduğu KG'lerin koyunlardakinden daha azdı.
Orcein-Giemsa ile boyanan kesitlerde elastik
iplikler; serbest uç ve palpebral yüz lamina propriyasında rastlandı.
AB ile pH=2,S'ta boyanan kesitlerde; hem palpebral hem de bulbar yüz epitelindeki AB-pozitif
hücrelerin sayılarında hayvanlar arasında farkların
o lduğu dikkati çekti (Şekil 3). GPTS'nin KG'lerinde
az sayıda AB-pozitif hücrelere rastlandı. KPT'de
güçlü AB-pozitif reaksiyon gözlendi.
Koçta AB pH=2,S boyamasında ; GPTS'in
KPT'nin ön ucuna yakın olan lopçuklarındaki
KG'lerde AB-pozitif hücre sayısı az iken KPT çevresinde ve organın kök kısmına doğru gidildikçe
AB-pozitif hücre yoğunluğunda da belirgin bir art ış
gözlendi. Koçta, bu bezde koyuna göre daha fazla
AB-pozitif hücre bulunmaktaydı .
PAS boyamasında; GPTS'nin KG epitelierinin
hemen hemen tamamı zayıf PAS-pozitif reaksiyon
göstermekteydi. Akıtıcı kanallarda da bol miktarda
PAS-pozitif hücreye rastlandı. KPT'nin matriksi de
yoğun PAS-pozitif reaksiyon gösterdi.
Methyl green-pyronin boyamasında; koçta,
GPTS'te intralobuler intersitisyumdaki plazma h ücresi yoğ u n l u ğ u daha azdı.
PAS/AB pH=2,S kombine boyamasında; palpebral ve bulbar yüz epiteli arasında PAS/ABpozitif hücre sayıları arasında fark bulunmaktaydı.
GPTS'nin bazı KG'lerindeki hücreler tümüyle ABpozitif iken; ba z ı l arında hücrelerin t amam ı PAS pozitif reaksiyon vermekteydi. A k ı t ı c ı ka n a ll a rı n sadece sekonder bölümlerinde AB - pozitif ve PAS pozitif hücreler birlikte bulunmaktaydı ( Şekil 4).
M ass o n - Fonta n a' n ın melanin boyamasında;
koyunda, pigment granüllerinin, serbest ucun
boğum bölümüne kadar ki bölge epitelinde bol olarak bulu nd ukları halde; koçta, pigmentasyonun bulbar yüz epitelinin daha ileri bölümüne kadar devam
ettiğ i dikkati çekti.
Tartışma
Methyl green-pyronin boyamasında; serbest
uç ve her iki yüzün lamina propriyasında da yoğun
olarak plazma hücrelerine rastlandı. Lenf folikülleri
bulunan hayvanlarda, intertoliküler alanlarda fazla
olmak üzere gruplar halinde plazma hücreleri gözlendi. GPTS'in interlobuler intersitisyumda da çok
sayıda plazma hücresi gruplarına rastlandı (Şekil
S).
ve Sonuç
koyun ve koçta yapılan bu çabulbus okuli içerisinde mediyal
göz açısında yerleşmiş olan 'T harfi şeklinde ve hiyalin türdeki KPTyi içeren bir konjunktiva dürümünden şekillend iği ve serbest uç, boyun ve kök
bölümlerinden oluştuğu tespit edildi. Das (1979)
Hint su mandalarında, Fahmy ve ark (1971) ife
Ahmet-Bab ve ark (1990) ise develerde organın yapısı hakkında benzer tanımlamalar yapm ışlard ır.
Akkaraman
ırkı
lışmada, organın
Gordon
ve Sweet'in, retiküler iplik bobulbar ve palpebral yüz lamina propriyasında , lokalize olan lenf foliküllerinin çevresinde
(Şekil 6) ve KG'lerde akıtıcı kanalların çevresindeki
bağ dokusunda da retikulum iplik ağı gözlendi.
yamasında;
Akkaraman ırkı koyun ve koçta palpebral, bulbar ve serbest uç epitelinin çok katlı yass ı epitel olması ortak bir özellikti. Weyrauch (1983a), ruminantiarda PTnin bulbar ve palpebral yüzlerindeki
73
BOYDAK
epitel örtüsünün çok
katlı yassı epitelolduğunu
buloalveolar bir ekzokrin bez yap ısına sahip olduğu
gözlenm işt ir. Koyun ve koçlarda GPTS'nin sa lg ı
i ç e ri ğ i ise mikst karakterded ir.
bil-
d irmiştir.
PT üzerinde yapılan çalışmalarda (Weyrauch,
1983a; Das, 1979: Nagpal ve ark., 1991), epitelde
pigmentasyonun varlığı bildirilmektedir. Bu çalış mada, pigmentasyon palpebral yüz epitelinde
daha yoğundu ve aynı zamanda daha geniş bir bölgede izlenmekteydi.
Bu çalışmada lenfoid dokuya bulbar yüz lamina propriyasında ve bezlerdek i bağ dokusu septumlarında rastlandı. Elde edilen bulgular Trautmann ve Fiebiger (1952) ile Delimann (1976 )' ın
bu lgularıyla uyumludur.
Bu ça l ışmada serbest uç, palpebral ve bulbar
yüz
ep ite lyumlarında
kadeh
hücresi
gözlemlenmedi. A kıt ıcı kanallarda yer alan kadeh hücrelerinin dağılımları ve boyanma özellikleri arasında
ise belirgin farklı lıkların olduğu dikkati çekti. PT üzerinde yapılan çalışmalarda (Burns ve Maxwell,
1979: Das, 1979; Weyrauch, 1983a, 1983b; Musthak ve ark., 1990; Nagpal ve ark., 1991) palpebral
ve oküler yüz epitelinde kadeh hücrelerine rastIan d ığ ı b ild iri lmişt ir. Bu çalışmada sadece GPTS'nin
tersiyer ve sekonder akıtıcı kanalla rında kadeh h ücresi g öz lenm işt i r.
Akkaraman
Bu çalışmada plazma hücreleri; serbest uç,
palpebral ve bulbar yüz lamina prop riya l arın da .
GPTS'de intra ve intralobuler intersitisyumda
yoğun olarak gözlenm iştir. Nagpal ve ark (1991)
devede, bağ dokusunun çok sayıda plazma hücresi
iç e rd i ği ni kaydetmişlerd ir. Das (1979) ise, Hint su
mandalarında yaptığı bir çalışmada lamina propriyada ve intralobuler intersitisyumda plazma hücrelerinin bulunduğunu aç ıklam ışt ır.
Taşbaş (1975) sığır ve mandada ; Prince ve
ark (1960) ise baz ı evcil hayvan la rın KPT'sinin "T"
harfi şeklinde o lduğunu bildirmektedir. Das (1979)
ise Hint su mandalarının KPT'sinin hiyalin kıkırd a k
o lduğunu PT'nin serbest ucundak i bölümünün ABpozitif, geri kalan kısmında PAS-pozitif o ld uğu n u
rapor etmiştir. Fahmy ve ark (1971) ise devenin
KPT'sinin elastik k ıkırdak o lduğunu açık lam ışlard ır.
Nagpal ve ark (1991) devede , KPT'n in matriksinin
kuvvetli PAS-pozitif o lduğunu kaydet m iş l e rdi r. Bu
ça lışmada KPT'nin hiyalin türde ve "T"harfi şek­
linde olduğu saptandı. AB boyamasınd a AB-pozitif,
PAS boyamas ında PAS-pozitif ve PAS/AB kombine boyamasında ise iç matriks AB-pozitif, perikondriyuma doğru ise zayıf PAS-pozitif olarak
gözlendi. Sudan black boyamas ı nda, Akkaraman
ı rk ı koyun ve koçta GPTS'de Iipoidal sa l g ı aktivitesi
tespit ed ilememiştir.
ırkı
koyun ve koçlarda GPTS'nin
AB-pozitif ve zayıf PAS-pozitif
hücrelere rastlanmışt ır. PAS boyamasında; bulbar
ve palpebral yüz epitelinde, zayıf PAS-pozitif hücreler tespit ed ilmiştir. Bununla birlikte bazı KG'lerde
kuvvetli PAS-pozitif ve bunlara komşu konumda
z ay ıf PAS-pozitif reaksiyon veren bez epitel hücreleri de b ulunmaktaydı. PAS/AB pH=2.5 kombine
boya m asında ise o rg anın palpebral ve bulbar yüz
epitelierinde PAS/AB-pozitif hücreler görüımüştür.
GPTS'nin hem KG'lerinde ve hem de ak ıt ıcı kan a lla rın d a PAS/AB-poz itif hücreler bulunduğu dikkati çekmektedir. AB pH=2.5 ile yapılan boyamada
GPTS'nin KG'lerinde AB-pozit if hücrelere ve PASpozitif hücrelere rasııanmıştır. Das (1979)'ın Hint su
ma n da l a rınd a, GPTS'de PAS/AB kombine boyamas ında aynı lopçuktaki KG'ler arasında olduğu
gibi aynı KG'deki farklı hücrelerde de AB ve PASpozitif materyalin yOğunluğu arasında farklılıklar
tespit ed ilmiştir.
akıtıcı kana llarında
Sonuç olarak Akkarama n ırk ı koyun ve koçPT'lerinin oldukça birbirine benzer olduğu söylenebilir. Ancak bazı histokimyasa l boyamalarda
küçük farklar da gözlenm işt ir. Kık ırdak hiyalin türde
olup; PT içerisinde destek görevi yapmaktad ır. Akkaraman ırk ı koyun ve koçlarda bezlerden sadece
GPTS'in bu lunduğu ve bunun da b ileş ik tubuloalveolar, salgı içeriğ inin ise mikst karakterde
o lduğu gözlenmişt ir. Akkaraman ı rkı koyun ve koçlarda GPTP (Harder bezi)'nin ol m ad ı ğ ı tespit edilların
Trautmann ve Fiebiger (1952) ve Delmann
(1976), koyunda GPTS'nin mikst karakterde sa lgı
yapt ı ğ ın ı rapor etm iş lerdir. Diesem (1975), evcil ruminantiarda bezin kök kısm ının ser öz, serbest uçtaki kıs mı n ı n ise mikst o lduğunu; Prince ve ark
(1960) ise bu türde bezin seröz KG'lerden o luş­
t uğun u bildirmektedirler. Erençin (1971), GPTS'nin
s ı ğ ırl arda ve koyunlarda mikst karakterde salgı yapt ı ğ ı n ı kayd etm iştir. Fahmy ve ark (1971) devede, lipoidal bir sa l g ı nı n yapıldığ ını açıklamışlardır. Bu çal ışmada koyun ve koçlarda bezlerden sadece
GPTS'nin b ulundu ğu ve bunun da bileş ik tu-
m iştir.
Kaynaklar
Ahmet-Baba , M., Sınha , R. D., Prasad, R.,
Prasad, J. (1990). Histological and histochemicai
studies on the palpebral epidermis and dermis of
goal. Ind. J. Anim. Sci., 60, 7, 811-813 .
74
A"ka rııımııı ı r k ı
ol
Kuyuu n" Koçlarda
1 'lı l pt:1l rlı
Te rsiya.. .
BiOom. W., Fawcett. O. W . A (1975). Textbook
10th ed. Philadelphia. 108·135_
Mallory, F. B. (1900). A co ntnbuüon to stalninq
me thods: ı. A diflerential stain for conneclive-tissue
fibrillae and reticulum. J . Exp. Med., 5. 15·20.
hisıology.
Burdcn. K. L. (1946). Fatty material in bactena
and lungi revearec by staminq dried .fixed slide preparations . J . Bectenol., 52, 665.
Masan, P. (1914)_ La glande endoerine de l'intestine enez rbomme. COmptes rendus rebdomadaires des seances de l'Academ e des setences ., 158.59.
Burns, R. B., Maxwell, M. H. (1979). The structure ol the Hardenarı and lacrimal gland duets ol
Lhe turkey, law! and duck. A Iight mkroscope study.
McMaous, J . F. A. (1946). Histologica l demons trationol mucin alter period ie acid . Nature.
London. 158. 202 .
J. Anal.. 128. 2. 285·292.
Culling. C. F. A .• Allison , R. T.• Bart, W. T.
(1985). Cellular Palhology Tec hnique. 4th editian
Mid-Coun try Press Butterwo rths and Co. ltd.• London.
Mowry. R. W. (1956). Observations on the use
of sulphuric etner lot the sulphation of hydroxyt
groups in tissue sections. J. Histcchem. Oytochem.• 4, 407.
Das , L. N. ( 1979). Gross, his ıo log ical and histocbemical studies on the third eyelid of tndian bultalo . ind. J . Anim. seı. 49, 7, 523-530.
Mustha k. A. B., Sinha, R. D.• Prasad, R.. Prasad, J. (1990) . Histological and hls tcchernicat studies on the palpe bral ecıcennıs and derm is of
goal. Inct J . Ani. Sei., 60, 7, 311·31 3.
DeJlmann, H. D., (1976) . Eye and Ear: Eye. In
Textboo k ol Veterinary Histology.• Lea and Febiger. PtUladelphia. 423-443.
Nagpal, S. K.• Singh, G ., Dhingra, LO.•
Singh. Y. (1991). Histomorpho logy of the nictitating
membrane of Inctian camel. Ind. J . Ani. Sei., 61, 7,
Diesem, C. (1975). Ruminants sense organs
and common integ ument In the Analomy of the Domestic Animals. 51h ed, W. B. Saunders Company.
I, Philadelphia, 1180- 1211-
694'698.
Pappenheim: A. (1899).
über
die
sammensetzung des Rothen
niger Slı.ugenth iere . Vitchows
Anat. Phys iol., 157, t 9.
ıersuehungen
Erençin. Z. (1971). Ozel HistolojL A. Ü. Vet.
Fak. Yay ın lan ., 268, A. Ü. B a s ı mevi , Ankara. 197 1Fathel-Bab. M. R., Kamer, G., Selim. A. A.•
Sayed , R. A. (1991) . Histomo rphological and Hisıoche mica l Studies ol the Harderian Glands ol the
One-Humped Came1. Assuit vet. Med. J .• 23, 46,
verqıecnenoe
Unelementare
ZuKnockenmarkes eiArchiv Lur Pathol.
Prince, H.• Die sam . C. D.• Eglitis, 1.. Ruskeü,
G. L.( 1960 ). Anat omy and Histology of the Eye
and Orb it in Oomestic Animals. Charles C Thomas,
Springfied, lIIinois.
37·53.
Sakai. T, (1981). The Mamm alian Harderian
Gland: Morphology , Biocharnistry. Function and
Phylogony. Arch. Histel. Jap., 44 (4), 299·333.
Fahmy, M. F. A., Arnaulovle, LO , Abda lla, O.
(1971). Th e morpnotoçv of the tarsal glands and
the gland s ol the third eyelld in the one-hu mped
ca mel. Act a AnaL., 78, 40· 46.
Sancovlch . H. A., Ferramota. A. M.. Batlle . A.
M., Del C., Gri n sıei n, M. (1970). Method s in Enzymol Academie Pres ., New Yorkl1..ondon.,Vol 17,
Fahmy, M. F. A., Shah len, Y. M., Kand il, M.
(1979). The Hereertan gland of the one-humped
camel. Egypt J . HistoL., 2, 2. 125-128.
220 ·222.
Fontana. A. (19 12). Verlahren ıur intensiven
und raschen F~rbung des treponema pallidum und
anderer Sptrcchaten. Dermato1. w och enscn nlt., 55,
1003.
50001. J . E., Dorling, J . (1965). Differential stalning
ol
acid
g tycosaminog tycans
(rnucopo tysaccharides) by aıcıan blue in salt scruuons .
Histochemie, S, 221-233 .
Gordon. H., Sweets. H. H. ( 1936). A simple
methOd lor the silver impregnation ol retccıum .
Am . J . Pathol.. 12.545.
Sundberg, R. D., Breman. H. ( 1955). The application ol Prusstan blue stain to previ ous ly stalned
Iılms of blood and bone marrow. BIood., lA, 160-
166 .
LiJlie. R. O.. Futme r. H. M. (1976). Hist ooauıcıcçca t
ıechnique
and practical hisıochemis ı ry. 4th edn New York: McGraw-HiII_
Taşbaş, M. ( 1975) Yerli manda (Bos Buba lis)
ve yerli slQ ırın (Bos Taurus) gözle ri üzennde karşılaşt ınnah makro-anat omik ve subgros ara ş-
75
BOYDAK
tırmalar. A. Ü. Vet. Fak. Derg., 21, 3-4, 401-417.
Trautman,
A.,
Fiebiger,
J.
(1952).
Weyrauch, K. D. (1983a). The Conjunctiva l
Epithelium in the Domestic Ruminants i. Lightmicroscopic Investigation. Z . Mikrosk. Anat.
Forsch. Leipzig., 97, 4, 565-572.
Fun-
damentals of the Histology of Domestic An imals.
Translated and Revised by Habel, R E and Bi-
Weyrauch, K. D. ( 1983b). The Conjunctival
Epithelium in Domestic Rum inants ii. Elect ronmicroscopic Investigations. Z. Mikrosk . Anat.
berstein, E L Comstock Publishing Associates, Ithaca, New York. 405-406.
Şe k i l 1. Bir koyunda PT'nın serbest ucu, palpebral (p) ve
bulbar (b) yüz epitelieriyle, serbest uç (s) lamina propriyas ındaki kapillar damar ağı görülmekte. Kık ırdak (k).
Üçlü boyama, X113.
Şekil
2. Bir koçta G~TS 'in genel görünümü. Seröz karakterdeki KG'Ier ve interlobuler intersitisyumdaki akıt ıcı
kanallar ile bunların duvarındaki kadeh hücreleri U görülmekte. Üçlü boyama, X113.
Ş e kil 3. Bir koyunda GPTS'deki değ iş ik derecelerde ABpozitif reaksiyon veren epitel hücrelerinden oluşan
KG'ler görülmekte. Aleian blue pH=2.5, X1152.
Şek il 4. Bir koçta GPTS'in korpus glandulelerinde PAS
ve AB-pozitif hücreler görülmekte. Periyodik asit-Schittl
Alcian blue pH=2.5, X72.
76
Akkaraman
ırkı
Koyun
YC
Koçlarda Palpebra Te rsiya . ..
Ş eki l
6. Bır koyunda lenf folikülleri çevresindeki ve folikülün çatısın ı oluşturan retiküler iplik ağ ı görülmekte.
Gordon-Sweel'in retiküler iplik boyaması .X4S0
Şe kil
5. Bir koyunda GPTS'in inlerlobuler intersitisyumundaki plazma hücreleri görülmekte. Methyl
green-pyronin, X 1800.
Şekil 7. Bir koçıa P'I'run serbest ucu (s), palpebral (p) ve
bulbar (b) yüz epitelindeki melanin pigmenti granülleri
görülmekte. Masson-Fontana. X161.
77