Yedinci hafta - İKTİSADİ ve İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ

Transkript

14.12.2011
Stagflasyon
STAGFLASYON VE MALİYE
POLİTİKASI
Doç.Dr. ERDAL GÜMÜŞ
• Stagflasyon, durgunluk ve enflasyon
kavramlarının birleştirilmesi ile ortaya
atılmış durgunluk içerisinde enflasyon
anlamına gelmektedir.
• Yüksek bir enflasyon oranının,
kullanılmayan üretim kapasitelerinin,
işsizliğin ve yetersiz bir büyüme hızının
birlikte yaşandığı bir ekonomik durum
olarak tanımlanmaktadır.
• Samuelson “Durgunluk döneminde artan
enflasyon” olarak tanımlamıştır.
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi | Maliye Bölümü
Enflasyon, Deflasyon, Stagflasyon
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Stagflasyon sorunu Keynesyen yaklaşımın sorgulanmasına yol
açmış bulunmaktadır.
Enflasyon ↑→ TT > TA → Daraltıcı maliye politikası uygulanır.
(İşsizlik düşük)
Deflasyon varsa (yüksek işsizlik) TA > TT → Genişletici maliye
politikası uygulanır.
Peki hem yüksek enflasyon ve hem de yüksek işsizlik oranı bir
arada olursa bunu nasıl açıklar ve nasıl bir politika izleriz?
İşte Keynezyen İkitisat politikası bu noktada çare olamamaktadır.
1929 buhranı işsizlik yüksek, enflasyon yok
1945’ten sonra ılımlı bir enflasyon oranı söz konusu olmuştur.
1970’lerde ise dünya hem işsizlik ve hem de yüksek enflasyonun
aynı anda bir ekonomide görmeye başlamıştır.
Stagflasyonun Nedenleri
• Yeni Keynesyen (Çağdaş) Yaklaşım
– Yapısal İşsizlik ve Enflasyon
– Emek Piyasası ve Stagflasyon
– Eksik Rekabet ve Stagflasyon
– Gelir Bölüşüm Mücadelesi ve Stagflasyon
– Dışsal Faktörler ve Stagflasyon
• Monetarist Yaklaşım
1
14.12.2011
Yeni Keynesyen (Çağdaş) Yaklaşım
• Yapısal İşsizlik: Yapısal işsizliğin söz
konusu olduğu ülkelerde yüksek
enflasyon yaşanmaktadır. Bu da
stagflasyona sebep olmaktadır. Yapısal
işsizlik, işgücünün sektörler, bölgeler ve
meslekler arasında dengesiz
dağılımından kaynaklanmaktadır.
• Emek Piyasası: Çağdaş Keynesyenler ücretlerin rijit
olması yani aşağı doğru esnek olmaması nedeniyle
arz-talep değişimlerine cevap vermemesi durumunda
da yine stagflasyona sebep olunacağını ileri
sürmektedirler.
• İşgücü talebinin azalması halinde ücretlerin
düşmemesi, yüksek fiyatlar ve işsizliğin beraber
yaşanmasına yol açmaktadır.
• Sendikaların gücü, ekonomide verimlilikle bağlantısı
olmayan yüksek ücret artışlarına yol açması
stagflasyonu oluşturmaktadır.
• Eksik Rekabet: Eksik rekabet şartları
altında çalışan piyasalarda talep azalması
karşısında fiyatlar düşmemektedir.
• Aksine üretim kısılıp (işsizlik artar)
fiyatlar arttırılmaktadır.
• Firmaların fiyatlar konusunda antikonjonktürel davranmaları bütün
ekonomiye yansıyarak uzun dönemde
stagflasyon eğilimlerinin güçlenmesine
yol açar.
Gelir Bölüşüm Mücadelesi ve Stagflasyon
• Eksik rekabetin olduğu mal ve faktör
piyasalarında milli gelirden daha fazla
pay alma mücadelesi stagflasyonist
eğilimi artırmaktadır.
• Örneğin, yaygın işsizlik ortamında ücret
artışlarının frenlenememesi durumunda
hem enflasyon hem işsizlik artar.
2
14.12.2011
Dışsal Faktörler ve Stagflasyon
Monetarist Yaklaşım
• Küresel bir dünya ekonomisi söz konusudur.
• Bizim GSMH bağımlı, diğer ülkelerdeki gelişmeler
bağımsız değişkendir.
• Bağımsız değişkenlerdeki hareketlilik bağımlı değişkeni
etkiler.
• Petrol ürünlerinin fiyat esnekliği düşüktür. Bu nedenle
petrol ürünlerinin fiyatlarının artması harcama
komposizyonunu değiştirir. Faiz ve döviz kurunu
etkiler.
• Bu yaklaşıma göre piyasalardaki
istikrarsızlığın nedeni uygulanan yanlış
makro politikalardır.
• Bu nedenle para ve maliye politikalarıyla
ekonomiye aktif müdahale edilmesi
reddedilmekte, para arzının milli
gelirdeki artış ölçüsünde arttırılması
önerilmektedir.
Uzun-dönem Phillips eğrisi (1)
• Dikey uzun-dönem Phillips eğrisi ekonomi
er ya da geç doğal işsizlik oranı U*
seviyesine döneceğini ileri sürmektedir.
• Kısa-dönem Phillips eğrisi
Beklenen enflasyon oranına bağlıdır.
Beklenen enflasyon oranının sabit olduğu
varsayımı halinde işsizlik ile enflasyon
arasında negatif ilişki söz konusu olmaktadır.
Uzun-dönem Phillips eğrisi (2)
• Uzun-dönem ve kısa dönem eğrileri
gerçekleşen ve beklenen enflasyon
oranları eşit olduğunda kesişirler
• uzun-dönem Phillips eğrisi işsizlik ve
enflasyon arasında uzun dönemde ters
yönlü bir ilişki olmadığını gösterir
3
14.12.2011
Varsayalımki E’de dengedeyiz,
işsizlik doğal oranında U*, ve
enflasyon 1
2
Genişletici para politikasıyla
desteklenen hükümet harcamalarındaki artış ekonomiyi
A noktasına taşır,
işsizlik düşer
(U1) enflasyon artar 2.
A
E
1
U1 U*
işsizlik
PC1
… sonra?
Kısa ve Uzun Dönem Phillips Eğrisi
•
•
•
•
Kısa dönem Phillips eğrisi enflasyon ile işsizlik arasında ters yönlü
bir ilişkinin olduğunu göstermesine karşılık monetaristler
(Friedman ve Edmund S. Phelps) uzun dönemde bu ilişkinin söz
konusu olamayacağını ileri sürmektedirler.
Beklenen enflasyon ile gerçekleşen enflasyon birbirinden farklı
olduğunda Phillips Eğrisinin yukarı doğru hareket edeceği ileri
sürülmektedir.
Bu süreç hem işsizlik oranını hem de enflasyon oranını
artıracaktır.
Dolayısıyla uzun dönemde işsizlikle enflasyon arasında bir
değişim olmadığını ileri sürmekte, aksine uzun dönemde doğal
işsizlik oranına daha yüksek fiyatlar genel seviyesi ile ulaşılacağı
ileri sürülmektedir.
Uzun dönem Phillips eğrisi ve toplam talepde artış (2)
Eğer nominal para arzı aynı hızda
genişlemeye devam ederse,
ekonomi B noktasına ulaşır PC2.
LRPC
enflasyon
enflasyon
Uzun dönem Phillips eğrisi ve toplam talepte artış (1)
(PC =Phillips Curve)
2 A
B
1
E
B noktasında, beklenen ve
gerçekleşen enflasyon kesişir
ve nominal ücretler yeniden
belirlenir, sonuçta
reel ücret ve istihdam parasal
genişleme öncesindeki gibidir
PC1 PC2
U1 U*
işsizlik
yani işsizlik ve enflasyon arasında
uzun dönemde ters yönlü bir ilişki
yok
STAGFLASYONLA MÜCADELE YÖNTEMLERİ
•
•
•
•
Gelirler Politikası
Vergi Temelli Gelirler Politikası
Sektörel ve Bölgesel Ağırlıklı Önlemler
Üretimin Teşviki ve Toplam Arzın
Artırılması
4
14.12.2011
• Bir ekonomideki fiyat ve ücret artışlarına karşı
uygulanması düşünülebilecek politikalardan biri ücret
ve fiyatların oluşum sürecine doğrudan doğruya
müdahale etmektir.
• Gelirler politikası kamu harcamalarını ve vergileri
değiştirmeksizin ve toplam talebi azaltmaksızın bir
ekonomideki enflasyonist baskıları önlemek amacıyla
alınan birçok önlemi tanımlamak için kullanılmaktadır.
• Gelirler politikasıyla ücret ve fiyat artışlarıyla elde
edilen gelirlere müdahale anlaşılmaktadır.
Üç aşama söz konusudur:
1. Artan fiyat ve ücretler için sendikaları ikna etmeye
çalışma,
2. Çeşitli göstergeler geliştirerek ücret ve fiyat artışlarını
bunlara göre ayarlamak
– Verimlilik Artışı Oranı = Ücret Artış Oranı gibi
3. Ücret ve fiyatları dondurma
– Bu yöntem yasal olarak fiyat tavanları belirlemek ve buna
uymayanları cezalandırmak şeklinde uygulanmaktadır.
– Bu yöntem etkin bir yoldur ancak kaynakların optimum
kullanımını engellemektedir. Arz=Talep mekanizmasının
çalışması önlenmektedir.
• Vergi temelli gelirler politikası vergiler
yardımıyla parasal ücret artışlarını
sınırlamak ve böylece fiyat artışlarını
kontrol altına almak amacını taşımaktadır.
• Bu politika daha düşük parasal ücret artışı
öneren ve kabullenen firmaları ve
mükellefleri mükafatlandırırken, tersine
hareket edenleri ise cezalandıran bir vergi
sistemi önermektedir.
• Böylece uygulanan vergi sistemi düşük ücret
ve fiyat politikalarını özendirici, yüksek ücret
ve fiyat politikalarını cezalandırıcı bir yapı arz
etmektedir.
•
Bu sistemle bir ekonomide istihdam ya
da üretim düşüklüğüne yol açmadan
enflasyonun kontrol altına alınabileceği
savunulmaktadır.
•
“Hiç uygulama alanı bulmamıştır”.
5
14.12.2011
Sektörel ve Bölgesel Ağırlıklı
Önlemler
• Eğer stagflasyon bölgesel ya da sektörel
bazda oluşmuş ise, makro ölçekten
ziyade ilgili bölge ya da sektöre yönelik
önlemler ile problem çözülebilir.
Üretimin Teşviki ve Toplam Arzın
Artırılması
• Arz yönlü ekonomi yaklaşımı olarak da
bilinmektedir. Talep yönlü politikalar
yerine arz yönlü politikalarla stagflasyonun
önleneceğini savunmaktadırlar.
• Vergi indirimlerinin emek arzı ve sermaye
birikimi üzerinde olumlu etki
oluşturacağını, bunun da ekonomik
büyümeyi artıracağını ileri sürmektedirler.
Laffer Eğrisi
6

Yedinci hafta - İKTİSADİ ve İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ

Transkript

Benzer belgeler

26 Temmuz 2006

Pdf Olarak İndir

Prezentacja programu PowerPoint

macroeconomıc analysıs

Presentizm Olgusu The Phenomenon of Presenteeism

KABUL EDİLEN BİLDİRİ ÖZETLERİ ()