genelleştirme

Genelleştirme
• Haritayı uydu görüntüsü veya hava resminden ayıran en
büyük özellik, haritanın haritası olduğu bölge ile ilgili tüm
somut objelerin gösterimini içermemesidir.
• Bu, haritanın haritası olduğu bölgenin basitleştirilmiş
durumunu yansıtması anlamına gelir.
• Geniş anlamdaki bu basitleştirme eylemine kartografya
da genelleştirme denilmektedir.
Kartografya
1
• Haritası yapılacak bölgeyi, kullanma amacı, konu ve ölçeğe
bağlı olarak kendine özgü en önemli ve en tipik yanları ile
yansıtabilmek için önemsiz sayılan bilgilerin gösterimi göz ardı
edilirken, bazı bilgilerin vurgulanarak gösterilmesine
“genelleştirme” denir.
• Genelleştirme sırasında hangi özelliklerin önemli, hangilerinin
önemsiz olduğu konusunda karar vermek ve bu kararların
ortaya çıkaracağı grafik tasarımla ilgili sorunları çözümlemek,
uzun zamandan beri kartografyanın önemli araştırma
konularından birini oluşturmaktadır.
Kartografya
2
• Kartografik genelleştirme; ölçek ve/veya amaca bağlı olarak harita
nesnelerinin önemlilerine vurgu yapıp diğerlerini azaltarak,
aralarındaki mantıksal ve belirli ilişkileri koruyarak ve estetik kaliteyi
sürdürerek bir haritadaki karmaşıklığı azaltmayı amaçlar.
• Ana hedef, haritanın kolaylıkla algılanabilmesi ve harita ile
aktarılmak istenen konunun kolaylıkla anlaşılabilmesi için grafik
olarak nitelikli ve anlaşılır haritalar oluşturmaktır.
• Klasik genelleştirmede büyük ölçekteki haritalardan daha küçük
ölçekli haritalar üretmek amacıyla bir takım kurallar tanımlanmıştır.
Bu kuralların uygulanması büyük oranda insan yorumuna bağlıdır.
• Dolayısıyla uygulama kişilere göre farklılıklar göstermekte ve belli bir
standart sağlamak mümkün olamamaktadır, Aynı zamanda klasik
yolla yapılan genelleştirme işlemi oldukça uzun zaman almaktadır.
• Bugün için otomatik genelleştirme konusunda yapılan çalışmalarda
çok başarılı ve çok somut sonuçlar alındığı söylenemese de
önümüzdeki yılarda yazılım ve donanımdaki genelleştirmeye yönelik
kısıtlamaların asılmasıyla daha iyi sonuçlar alınabileceği söylenebilir.
Kartografya
3
• Mekansal bilgilerin farklı ayrıntı düzeylerinde modellenmesi ve
görselleştirilmesine yönelik karmaşık bir işlem olan kartografik
genelleştirmenin otomatikleştirilmesi, bilgisayar ve
enformasyon (bilgi) bilimlerine ilişkin ileri tekniklerin
kullanımını gerektirmektedir.
• Kartografya’nın en karmaşık problemlerinden olan genelleştirme için
çözümler üretilebilmesi için yapay zeka tekniklerinden yoğun
olarak yararlanılmaktadır. Bir dağıtık yapay zeka tekniği olan çok
ajanlı sistemler, çözülmesi güç durumlarda özerk karar verme
yeteneği ile son yıllarda kartografik genelleştirme çalışmalarında
tercih edilen bir yaklaşım olmuştur.
• Bilgisayar Destekli Tasarım, Bilgisayarlı Görme, Karar Destek,
Elektronik Ticaret, İş Modelleme, Üretim Sistemleri, Doğal Dil
İşleme, Ağ İzleme,Büro ve Ev Otomasyonu, Robotik Kontrol,
Topluluk Simulasyonu, Mekansal Veri İşleme,Telekomünikasyon
Amaçlı Rota Belirleme,Trafik Yönetimi
Kartografya
4
Bina genelleştirme örneği
Kartografya
5
Büyük, orta ve küçük ölçekli haritaların genel özellikleri
Yapım yöntemlerine göre haritalar “türetme harita” ve “temel harita” olarak
adlandırılır. Türetme harita, daha büyük ölçekli haritalardan ve bölgeye ait başka bilgi
kaynaklarından yararlanılarak üretilen haritadır. Türetme haritaya temel altlık
oluşturan harita ise “kaynak harita” olarak adlandırılır. Kaynak haritalar arazi
ölçmelerinden ya da fotogrametrik değerlendirme yoluyla elde edilmiş temel
haritalar olabileceği gibi, daha büyük ölçekli başka kaynak haritalardan elde edilmiş
türetme haritalar da olabilirler.
Kartografya
6
Örnek: 1/10000 den küçük ölçekli haritaların üretilmesi
Kartografya
7
Kartografya
8
Kartografya
9
Yol genelleştirmesi 1/50 den 1/100 elde edilmesi
Genelleştirme işlemi yapılmazsa
Kartografya
Genelleştirme işlemi yapılırsa
10
Kartografya
11