İdil Kültür Envanteri

Transkript

T.C
Ğİ
Lİ
AK VA
IRN
Lİ
Ş
.
1990
İDİL
Haberli Köyü.............................................291
Havindi Kaya Yerleşimleri........................293
Mağara Köyü.............................................295
Meryem Ana Kilisesi.................................296
Mor Aday Kilisesi......................................298
Mor Barsavmo Manastırı..........................301
Mor Dodo Kilisesi.....................................303
Mor Eseyo Kilisesi....................................305
Mor Kavmi Kilisesi...................................306
Mor Melke Kilisesi....................................307
Mor Şalito Kilisesi....................................309
Mor Tuğma Kilisesi...................................311
Mor Yakup Kilisesi....................................312
Mort İsminu Kilisesi.................................315
Mort Meryem Kilisesi...............................316
Çar Deri.....................................................317
Aladino Kasrı............................................318
DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI KORUMA ENVANTERİ
KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA
TESCİL KARARI
KENTSEL
SİT
ADI Haberli Köyü
İLÇE İdil
MAH. KÖY VE MEVKİİ Haberli Köyü
ADA
KORUMA
DURUMU
PARSEL
TESCİL TARİHİ
GENEL TANIM
ŞİMDİKİ TEHLİKELER
:
ŞİMDİKİ DURUM
:
SİT POTANSİYELİ
:
ŞİMDİKİ KORUMA
:
ÖNERİLEN KORUMA
: Kentsel Sit
YAYIN DİZİSİ
:
GÖZLEMLER
:
303
İYİ ORTA KÖTÜ
ENV. NO
HARİTA NO
ARKEOLOJİK 1 2 3
KORUMA
1 2 3
DOĞAL
DERECESİ
KENTSEL
ŞIRNAK VALİLİĞİ
304
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
ARKEOLOJİK
SİT
ENV. NO
ADI Havindi Kaya Yerleşimleri
İL ŞIRNAK
İLÇE İdil
ARKEOLOJİK 1 2 3
MAH. KÖY VE MEVKİİ Oyalı Köyü, Havindi Mev.
KORUMA
1 2 3
KORUMA İYİ ORTA KÖTÜ
DOĞAL
ADA
PAFTA 8
PARSEL
DERECESİ
KENTSEL 1 2 3
TESCİL TARİHİ 20.06.2007 DURUMU
TESCİL KARARI 94
HARİTA NO
GENEL TANIM
Havindi Kaya Oyuğu Yerleşimleri İdil ilçe merkezinin 29 km. güneyinde yer almaktadır. Mağaraların
bulunduğu alan İdil-Midyat karayolunun 20.km’sinde yer alan Oyalı Köyü yol ayrımının 9 km güneyindedir. Söz konusu kaya yerleşmeleri Oyalı Köy yolunun 9 km.sinde yolun sağında ve solunda kayalık alanların
oyulması sureti ile yapılmıştır. Yolun sağ tarafında, 28’i yerleşim, 4’ü su sarnıcı ve 1 tanesi de camii olarak
kullanıldığı anlaşılan 33 adet kaya yerleşmesi tespit edilmiştir. Yolun solunda ise 4 kaya yerleşmesi yer
almaktadır.
: Yakınındaki taş ocakları ve yıkılmalardan dolayı oluşacak olumsuzluklar
ŞİMDİKİ DURUM
: Korumasız ve atıl durumdadır.
SİT POTANSİYELİ
: Geniş bir araziye yayılan yerleşim alanı önemli bir sit potansiyeli taşımaktadır.
ŞİMDİKİ KORUMA
: Sit öncesinde koruma kararı ve tedbirleri yetersizdir.
ÖNERİLEN KORUMA
: 1. Derece Arkeolojik Sit
YAYIN DİZİSİ
:
bulunmaktadır.
GÖZLEMLER
: Havindi Kaya Yerleşimleri günümüzde kullanılmamakta olup atıl bir durumdadır.
Özellikle Hasankeyf’te bulunan kaya yerleşmeleri ile benzeşmektedir. İdil ve çevresi için turizm açısından
potansiyel oluşturmaktadır. 305
306
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA
TESCİL KARARI
KENTSEL
SİT
ADI Mağara Köyü
İLÇE İdil
MAH. KÖY VE MEVKİİ Mağara Köyü
ADA
KORUMA
DURUMU
PARSEL
TESCİL TARİHİ
GENEL TANIM
:
ŞİMDİKİ DURUM
:
SİT POTANSİYELİ
:
ŞİMDİKİ KORUMA
:
ÖNERİLEN KORUMA
: Kentsel Sit
YAYIN DİZİSİ
:
GÖZLEMLER
:
307
İYİ ORTA KÖTÜ
ENV. NO
HARİTA NO
ARKEOLOJİK 1 2 3
KORUMA
1 2 3
DOĞAL
DERECESİ
KENTSEL
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
ADI Meryem Ana Kilisesi
İL ŞIRNAK
İLÇE İdil
MAH. KÖY VE MEVKİİ Aşağı Mah.
ADA 106
PAFTA
PARSEL 1
ADRES Eski Çarşı Cad. Timur Çeşmesi Sok.
YAPTIRAN
YAPIM TARİHİ
GENEL TANIM
Kilise
YAPAN
KİTABE
Kilise, İdil ilçe merkezinde eski yerleşim yerinde
bulunmaktadır Avlunun kuzey batısına yerleştirilmiş olan
kilise, doğu –batı ekseninde dikdörtgen planlı bir yapıdır.
Süryani Ortodoks cemaatine ait kilise faal durumdadır.
Dıştan 9.85x20.40 m ölçülerinde, bazilikal planlı ve
iki neflidir. Doğusunda iki bölümlü mezbah (sunak)
bulunmaktadır.
0
ENV. NO
ANIT
HARİTA NO
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
MİMARİ ÇAĞI Süryani
VAKFİYE
İYİ
ORTA KÖTÜ
KORUMA DURUMU
DIŞ YAPI
TAŞIYICI YAPI
ÜST YAPI
SÜSLEME ELEMANLARI
RUTUBET
0.5
1m
YOK
2m
Şırnak - İdil Meryem Ana Kilisesi
Rölöve Planı
BUGÜNKÜ SAHİBİ
İZİ VAR ÖNEMLİ
(M.Top - E.Koç' 2004)
BAKIMINDAN SORUMLU OLMASI GEREKEN KURULUŞ
YAPILAN ONARIMLAR
AYRINTILI TANIM
Güneyden basit bir kapıyla iç mekana girilmektedir.Ortada iki serbest ayakla
ayrılan nefler, dört bölüm halinde çapraz tonozlarla örtülmüştür. Kuzey
nef daha dar yapılmıştır. Mezbah, naostan yüksekte ve iki çapraz tonoz
örtülüdür. Birinci nefe bakan kduşkudşin dikdörtgen görünüşlü ve planlı bir
niş şeklindedir. Yüzeyinde ikonografik, bitkisel ve geometrik bezemeler vardır.
Ayrıca tüm iç mekan sıvalı ve boyalıdır.
Dış cepheler sağır tutulmuş, kaba yonu taşlarla örülmüştür. Sonradan bir çan
kulesi eklenmiştir. Tescilli olan kilise sağlam ve bakımlıdır
EKLER
YAYIN DİZİNİ:
308
TEKNİK
BİLGİLER
SU
ELEKTRİK ISITMAKANALİSASYON
ORİJİNAL KULLANIMI
Kilise
BUGÜNKÜ KULLANIMI
Kilise
ÖNERİLEN KULLANIMI
Kilise
TESCİL KARARI TESCİL TARİHİ
177
REVİZYON
17.02.2005
ŞIRNAK KÜLTÜR ENVANTERİ - İDİL
MERYEM ANA KİLİSESİ
309
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
ANIT
ADI Mor Aday Kilisesi
İLÇE İdil
MAH. KÖY VE MEVKİİ Basak Köyü
İL ŞIRNAK
ADA
PAFTA
ADRES Basak Köyü
YAPTIRAN
Kilise
YAPIM TARİHİ
GENEL TANIM
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
VAKFİYE İYİ
ORTA KÖTÜ
PARSEL
YAPAN
KİTABE -
Kilise Öğündük köyüne bağlı Basak mezrasında
bulunmaktadır. Eski bir Süryani yerleşimi olan köy, 19. yy.
sonlarında terkedilmiştir. Bu terkten sonra bir ara ev olarak
kullanılan kilise, günümüzde kendi haline bırakılmıştır.
KORUMA DURUMU
DIŞ YAPI
TAŞIYICI YAPI
ÜST YAPI
SÜSLEME ELEMANLARI
RUTUBET
0
0.5
1m
YOK
İZİ VAR ÖNEMLİ
2m
Şırnak - İdil Basak Köyü Kilisesi Zemin Kat
Rölöve Planı
BUGÜNKÜ SAHİBİ
ENV. NO
HARİTA NO
(M.Top - E.Koç' 2004)
YAPILAN ONARIMLAR
AYRINTILI TANIM
Kiliseden sonra eve dönüştürüldüğünde bazı ilave ve değişiklikler yapılmıştır.
Dış köşelerine silindirik kuleler eklenmiş, iç mekan da yeniden düzenlenmiştir.
İki katlı bir yapıdır. Kilise, bölgede en yaygın şekilde uygulanan parokial plan
tipindedir. Doğu batı yönünde dikdörtgen planlı ve 13.26x20.20 m ölçülerinde
narteks, naos ve mezbah bölümlerinden oluşmaktadır. Güneyde doğu –batı
ekseninde uzunlamasına beşik tonoz örtülü narteks yer almaktadır. Buraya güneyden iki kapı ile girilmektedir.
TEKNİK
BİLGİLER
SU
Kilise
BUGÜNKÜ KULLANIMI
Kullanılmıyor
Ören Yeri
EKLER
YAYIN DİZİNİ:
310
3037
REVİZYON
02.11.2002
MOR ADAY KİLİSESİ
Kilise Öğündük köyüne bağlı Basak mezrasında bulunmaktadır. Eski bir Süryani yerleşimi olan köy, 19. yy. sonlarında terkedilmiştir. Bu terkten sonra bir ara ev olarak kullanılan kilise, günümüzde kendi haline bırakılmıştır. Kiliseden sonra eve dönüştürüldüğünde bazı ilave ve değişiklikler yapılmıştır. Dış köşelerine silindirik kuleler eklenmiş, iç
mekan da yeniden düzenlenmiştir. İki katlı bir yapıdır.
Kilise, bölgede en yaygın şekilde uygulanan parokial plan tipindedir. Doğu batı yönünde dikdörtgen planlı ve 13.26x20.20 m ölçülerinde narteks, naos ve mezbah bölümlerinden oluşmaktadır. Güneyde doğu –batı ekseninde uzunlamasına beşik tonoz örtülü
narteks yer almaktadır. Buraya güneyden iki kapı ile girilmektedir. Yine iki kapı ile naosa
bir kapıyla doğusundaki mezbaha girilmektedir. Ayrıca güney doğusunda üst kata çıkan
merdivenler vardır. Asıl ibadet mekanı olan naos, doğu–batı yönünde dikdörtgen planlı, 5.10x 12.67 m ölçülerindedir. Üzeri aynı yönde beşik tonozla örtülüdür. günümüzde
üst örtü yıkıktır. İç mekan son dönemde ikiye ayrılmıştır. Yanlardan duvarlarla daraltılmış
daha küçük beşik tonozla örtülmüş ve önden iki sivri kemerle bölünmüştür. Asıl iç mekanda yan duvarlar, karşılıklı peş peşe sıralanan dörder girintiyle hareketlendirilmiştir.
311
Doğu ucundaki apsis, naostan daha yüksek ve yarım daire planlıdır. Önü yarım duvarla kapatılmıştır. Güneyindeki mezbah kuzey güney yönünde beşik tonoz örtülüdür.
Doğu ve batı duvarlara karşılıklı ikişer girinti açılmıştır.
İkinci kat üç mekanla oluşturulmuştur. Güneyde boydan boya uzanan mekanın batısı
üç kollu bir düzenleme göstermektedir. Doğuda da iki oda sıralanmaktadır. Üzerleri çapraz ve beşik tonoz örtülü olup,üst örtü büyük ölçüde yıkılmış vaziyettedir.
Kilisenin güney batısına iki mekan daha eklenmiştir. Birincisi iki katlı, ikincisi tek katlıdır. Üzerleri beşik tonoz örtülü küçük ölçekli mekanlardır. Ayrıca kuzeydoğu, kuzeybatı, güneybatı ve kuzey cephe ortasına eklenen silindirik kuleler yapının görünüşünü etkilemiştir. Bu kuleler aşağıdan yukarıya doğru daralmaktadır. Dış cepheler taş örgülü ve
düzgün yapıdadır. Tescilli olan kilise üzerinde çalışmalar devam etmektedir.
312
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA
ADRES
ADI Mor Barsavmo Manastırı
İLÇE İdil
ADA
YAPTIRAN
YAPIM TARİHİ
GENEL TANIM
Manastır
HARİTA NO
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
VAKFİYE
İYİ
ORTA KÖTÜ
PARSEL
YAPAN
KİTABE
Manastır, Haberli köyünün güney doğusunda meskûn
mahal dışında yer almaktadır. Badem ağaçları arasında
yüksek bir yere kurulmuştur. Köyden patika bir yol ile
gidilmektedir.
ENV. NO
ANIT
KORUMA DURUMU
DIŞ YAPI
TAŞIYICI YAPI
ÜST YAPI
SÜSLEME ELEMANLARI
RUTUBET
YOK
İZİ VAR ÖNEMLİ
+3.20
-1.30
+4.00
-1.30
+2.90
-1.30
±0.00
+2.63
+1.10
±0.00
-1.30
KUYU
±0.00
+2.30
+1.50
0
0.5
1m
2m
ŞIRNAK- IDIL MOR BARSAVMA MANASTIRI PLANI
BUGÜNKÜ SAHİBİ
(M.TOP - E.KOÇ' 2005)
YAPILAN ONARIMLAR
AYRINTILI TANIM
Kuzey batı köşeden bir kapı ile avluya girilmektedir. Dıştan taş duvar ile
çevrelenmiş avlu içerisinde kilise, anıt mezar, çan kulesi, manastır odaları ve
su kuyusu bulunmaktadır. Avlunun doğusundaki kilise dikdörtgen bir alana
oturmaktadır. Üç nefli ibadet mekânı ile doğusundaki mezbah bölümünden
oluşmaktadır. Üzerleri doğu batı doğrultusunda beşik tonoz örtülüdür. Üstü
dıştan düz dam şeklindedir. Kilisenin kuzeyinde çan kulesi, kuzey doğusunda
ise anıt mezar yer almaktadır. Manastırın genel konumu ile kilise kısmı
ölçülendirilmiştir. Ayrıca yapılar fotoğrafla belgelenmiş ve incelenmiştir.
EKLER
YAYIN DİZİNİ:
313
TEKNİK
BİLGİLER
SU
Manastır
BUGÜNKÜ KULLANIMI
Kullanılmıyor
Kilise
REVİZYON
314
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA
ADRES
ADI Mor Dodo Kilisesi
İLÇE İdil
ADA 109
PARSEL 2
YAPTIRAN
YAPIM TARİHİ
GENEL TANIM
Kilise
HARİTA NO
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
VAKFİYE
İYİ
ORTA KÖTÜ
YAPAN
KİTABE
Kilise köyün kuzeybatısında, köye hakim bir noktada yer
almaktadır. Kompleks bir yapıdır.
ENV. NO
ANIT
KORUMA DURUMU
DIŞ YAPI
TAŞIYICI YAPI
ÜST YAPI
SÜSLEME ELEMANLARI
RUTUBET
YOK
İZİ VAR ÖNEMLİ
MOR ESEYO
MOR DODO
0
0.5
1m
2m
ŞIRNAK - İDİL MOR DODO VE MOR ESEYO KİLİSESI PLANI
BUGÜNKÜ SAHİBİ
(M.TOP - E.KOÇ' 2005)
YAPILAN ONARIMLAR
Kilisede farklı dönemlerde muhtelif onarım ve eklentilerin yapıldığı gözlenmiştir.
TEKNİK SU ELEKTRİK ISITMAKANALİSASYON
AYRINTILI TANIM
4
Oldukça muhkem yüksek duvarlı büyük bir avlunun kuzeydoğusunda yer alan BİLGİLER
kilise, doğu bazı doğrultusunda dikdörtgen planlı iki bölümlüdür. Güneyindeki
birinci bölüm narteks olup, boşdan boya uzanan bir mekadır. Üzeri beşik tonoz Kilise
örtülü olup yüzeyleri sıvanıp boyanmıştır. Buradan üç kapı ile neos bölümüne
BUGÜNKÜ KULLANIMI
geçilmektedir. Bunun doğusunda mezbah ve içerisinde mihrap (kduşkudşin)
Kilise
yer almaktadır. Burası yapının en süslü bölümüdür. Naos doğu batı yönünde
dikdörtgen planlı aynı yönde beşik tonoz örtülüdür. Duvarına karşılıklı kemer
Kilise
dizisi yerleştirilmiştir. Yapı tamamen taş malzeme ile inşa edilmiştir. Süryani
kilisesi olan yapı oldukça sağlam durumda olup ibadete açıktır.
2293
10.06.2009
REVİZYON
EKLER
YAYIN DİZİNİ: Yrd. Doç. Dr. Mehmet TOP, Hakkari ve Şırnak İlleri ile
İlçeleri (Ortaçağ ve Sonrası Mimari ve Sanat Eserlerinin Tespiti) Yüzey
Araştırması Raporu, 2004 (Yayınlanmamış)
315
316
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA
ADRES
YAPTIRAN
YAPIM TARİHİ
GENEL TANIM
Kilise
HARİTA NO
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
VAKFİYE
İYİ
ORTA KÖTÜ
YAPAN
KİTABE
Mor Dodo kilisesinin güneyinde avlunun kuzey
doğusundadır. Kilisenin rölöve planı çıkartılmıştır. Avluya
bakan batı cephesine derin bir apsis açılmıştır.
ENV. NO
ANIT
ADI Mor Eseyo Kilisesi
İLÇE İdil
ADA 109
PARSEL 2
KORUMA DURUMU
DIŞ YAPI
TAŞIYICI YAPI
ÜST YAPI
SÜSLEME ELEMANLARI
RUTUBET
YOK
İZİ VAR ÖNEMLİ
MOR ESEYO
MOR DODO
0
0.5
1m
2m
ŞIRNAK - İDİL MOR DODO VE MOR ESEYO KİLİSESI PLANI
BUGÜNKÜ SAHİBİ
(M.TOP - E.KOÇ' 2005)
YAPILAN ONARIMLAR
Kilisede farklı dönemlerde muhtelif onarım ve eklentilerin yapıldığı gözlenmiştir.
AYRINTILI TANIM
4
Bunun kuzeyindeki kapıdan kiliseye girilmektedir. Kilise tek nefli naos bölümü BİLGİLER
ile doğusundaki mezbah bölümünden oluşmaktadır. Batı cepheden doğrudan
Kilise
naos bölümüne girilmektedir. Burası doğu batı yönünde dikdörtgen planlı ve
aynı yönde beşik tonoz örtülüdür. Mezbah kısmına doğu duvarın ortasındaki
BUGÜNKÜ KULLANIMI
bir kapı ile girilmektedir. Bunun üzeri beşik tonoz örtülü olup, yanlarına üçer niş Kilise
açılmıştır. Doğusundaki apsis yarım daire planlı ve yarım kubbe ile örtülüdür.
Kilise tamamıyla taştan inşa edilmiştir. Dıştan düz dam örtülü olarak yapılmıştır. Kilise
İçerisinde yer yer sıva izleri mevcuttur. Günümüzde kullanılmamaktadır.
Cephesindeki avluya açılan dış apsis önemlidir.
2293
10.06.2009
317
EKLER
REVİZYON
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA ADRES
ADI Mor Kavmi Kilisesi
İLÇE İdil
ADA 104
PARSEL 11
YAPTIRAN
YAPIM TARİHİ
GENEL TANIM
Kilise
ANIT
YAPAN
KİTABE
Kareye yakın dikdörtgen planlı olan kilise iki bölümlü olup
girişte naos bölümü ile bunun doğusundaki mezbahtan
oluşmaktadır.
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
MİMARİ ÇAĞI
VAKFİYE
İYİ
ORTA KÖTÜ
KORUMA DURUMU
DIŞ YAPI
TAŞIYICI YAPI
ÜST YAPI
SÜSLEME ELEMANLARI
RUTUBET
0 10
BUGÜNKÜ SAHİBİ
ENV. NO
HARİTA NO
50
1m
YOK
2m
İZİ VAR ÖNEMLİ
(E.KOÇ-M.TOP,2006)
YAPILAN ONARIMLAR
AYRINTILI TANIM
Haberli köyünün üst kesiminde bulunan kilise, dıştan 8.50x9.80 m ölçülerinde kareye yakın
dikdörtgen planlıdır. Kilisenin dış batı taragında bir avlu bulunmaktadır. Üzeri dıştan kuzey
güney yönünde kırma çatıyla örtülmüştür. İç mekan iki bölümlü olup girişte naos bölümü
ile bunun doğusundaki mezbahtan oluşmaktadır. Avluya açılan batı cephe ortasındaki düz
atkı taşlı bir kapı ile kiliseye girilmektedir. Naos, 4.10x6.60 m ölçülerinde, kuzey-güney
doğrultusunda enine dikdörtgen planlı olarak yapılmıştır. Mezbahta bulunan doğusunda
aynı şekilde enine dikdörtgen ve 2.05x6.60 m ölçülerindedir. Her iki bölümün üzeri kuzeygüney doğrultusunda beşik tonoz ile örtülüdür. Naostan üçlü bir açıklıkla mezbaha giriş
sağlanmaktadır. Sıvalı olan duvarlarına kırmızı ağırlıklı kök boya ile çizikleme figür ve
süslemeler yapılmıştır. Yapının dış cephesinde oldukça iri blok taşlar kullanılmıştır. Tescilsiz
olup kültür varlığı olarak kayıt altına alınmalıdır. Ziyaret amacı dışında kullanılmamaktadır.
318
EKLER
TEKNİK
BİLGİLER
SU
Kilise
BUGÜNKÜ KULLANIMI
Kilise
Kilise
2295
REVİZYON
10.06.2009
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA
ADRES
ANIT
ADI Mor Melke Kilisesi
İLÇE İdil
MAH. KÖY VE MEVKİİ Sare Köyü
ADA
YAPTIRAN
YAPIM TARİHİ
GENEL TANIM
Kilise
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
VAKFİYE
İYİ
ORTA KÖTÜ
PARSEL
YAPAN
KİTABE
İdil’e bağlı Süryani köyü olup İdil -Midyat Karayolu üzerinde,
ana yola bir km mesafede ve yolun güney tarafındadır.
ENV. NO
HARİTA NO
KORUMA DURUMU
DIŞ YAPI
TAŞIYICI YAPI
ÜST YAPI
SÜSLEME ELEMANLARI
RUTUBET
0
0.5
1m
YOK
İZİ VAR ÖNEMLİ
2m
ŞIRNAK- İDİL MOR MELKE KİLİSESİ PLANI (M.TOP - E.KOÇ' 2005)
BUGÜNKÜ SAHİBİ
YAPILAN ONARIMLAR
AYRINTILI TANIM
BİLGİLER
Kilise köyün güney tarafındaki yamaca kurulmuştur. Kuzeyden güneye
eğimli arazide yer alan kiliseye batısındaki avludan geçilmektedir. Doğu batı
doğrultusunda dikdörtgen planlı, enine iki nefli naos ile yine enine düzenlenmiş
mezbah bölümünden oluşmaktadır. Naosu oluşturan iki nef, ortada bağımsız
BUGÜNKÜ KULLANIMI
iki ayağa oturan üç kemerle birbirinden ayrılmıştır. Üzerleri kuzey güney
istikametinde beşik tonoz örtülüdür. Dıştan düz dam şeklinde günümüzde
betonla kaplanmıştır. Dış beden duvarları kaba yonu taş örgülüdür. Sağlam
olan kilise tescilsizdir. Fotografla belgelenmiş ve rölöve planı çıkarılmıştır.
EKLER
YAYIN DİZİNİ:
319
REVİZYON
320
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA ADRES
ADI Mor Şalito Kilisesi
İLÇE İdil
ADA 128
PARSEL 2
YAPTIRAN
YAPIM TARİHİ
GENEL TANIM
Kilise
ANIT
YAPAN
KİTABE Var
Kuzeyden güneye doğuya doğru eğimli bir araziye
yapılmıştır. Dıştan doğu batı istikametinde dikdörtgen
bir yapıdır. Kuzeyinde bir avlu mevcuttur. Avludan kuzey
cephenin batısında dışa taşıntılı, eyvan şeklinde girintili bir
kapıdan kiliseye girilmektedir. Kapı taşıntısı aynı zamanda
üst dama çıkış sağlayan merdiven olarak düzenlenmiştir.
Taş duvarlı ve tek neflidir.
0 10
50
1m
ENV. NO
HARİTA NO
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
MİMARİ ÇAĞI
VAKFİYE
İYİ
ORTA KÖTÜ
KORUMA DURUMU
DIŞ YAPI
TAŞIYICI YAPI
ÜST YAPI
SÜSLEME ELEMANLARI
RUTUBET
YOK
İZİ VAR ÖNEMLİ
2m
(E.KOÇ-M.TOP,2006)
BUGÜNKÜ SAHİBİ
YAPILAN ONARIMLAR
2006 yılında köydeki Süryani halk tarafından onarılmıştır.
AYRINTILI TANIM
Haberli köyünde bulunan kilise, doğ batı yönünde dikdörtgen planlı, 6.15x15.55 m ölçülerinde olup tek
neflidir. Doğusunda mezbah (sunak) batısında ise naos bölümü bulunmaktadır. Kuzeyinde taş duvarla
çevrelenmiş bir avlu bulunmaktadır. Avludan kiliseye kuzey cephesinin batı köşesine açılmış dışa
taşıntılı bir kapı ile girilmektedir. Girişteki tek bölüm halindeki naos, doğu-batı doğrultusunda uzanan
dikdörtgen planlı ve 4.40x8.90 m ölçülerinde yapılmıştır. Üzeri aynı yönde beşik tonoz ile örtülüdür.
Naostan geniş bir açıklıkla mezbah bölümüne geçilmektedir. Burası naostan birkaç basamak yüksek
ve 4.10x4.40 m ölçülerinde kareye yakın dikdörtgen planlıdır. Üzeri doğu-batı doğrultusunda beşik
tonoz örtülüdür. Mezbahın ortasında bir kduşkudşin (mihrap) bırakılmıştır. Kesme taş malzeme ile
yapılmış ve dikdörtgen görünüşlü kduşkudşinin batıya bakan yüzeyi cephe özelliği taşımaktadır.
Dıştan iki bordürle sınırlandırılmış yüzeyin üst ortasına bir niş yerleştirilmiştir. Bunun alt ortasındaki
düz yüzeye Süryanice bir kitabe bırakılmıştır. Yapıda iç mekan yer yer kesme taş dış cephede ise
moloz taş kullanılmıştır.
EKLER
321
TEKNİK
BİLGİLER
SU
Kilise
BUGÜNKÜ KULLANIMI
Kilise
Kilise
2296
REVİZYON
10.06.2009
322
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA ADRES
ADI Mor Tuğma Kilisesi
İLÇE İdil
ADA 107
PARSEL 12
YAPTIRAN
YAPIM TARİHİ
GENEL TANIM
Kilise
ANIT
YAPAN
KİTABE
Tek nefli olan kilise doğu batı yönünde dikdörtgen planlıdır.
ENV. NO
HARİTA NO
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
MİMARİ ÇAĞI
VAKFİYE
İYİ
ORTA KÖTÜ
KORUMA DURUMU
DIŞ YAPI
TAŞIYICI YAPI
ÜST YAPI
SÜSLEME ELEMANLARI
RUTUBET
0 10
50
1m
YOK
İZİ VAR ÖNEMLİ
2m
(E.KOÇ-M.TOP,2006)
BUGÜNKÜ SAHİBİ
YAPILAN ONARIMLAR
AYRINTILI TANIM
Süryani kilisesi olan yapı, dıştan 5.70x11.00 m ölçülerinde ve doğu batı yönünde dikdörtgen
planlıdır. İç mekan tek nefli naos ile bunun doğusundaki mezbah (sunak) bölümünden
oluşmaktadır. Naosla mezbah bir bütün olup yukarıya kadar çıkmayan ince bir duvarla
ayrılmıştır. Kilisenin güney tarafında bir avlu yapılmıştır. Avludan dışa taşıntı kemerli bir
girinti içindeki bir kapıdan kiliseye girilmektedir. Naos, doğu batı yönünde dikdörtgen planlı
ve 3.35x7.80 ölçülerinde yapılmıştır. Üzeri aynı yönde beşik tonoz örtülüdür. Bunun güney
duvarına eşit ölçülerde üç adet kemerli girinti yapılmıştır. Ortadakinde kapı yandakinde mazgal
pencere delikleri vardır. Mezbah bölümüne ince perde duvarın ortasına açılmış kapıdan
girilmektedir. Burası enine dikdörtgen planlı ve 1.96x3.15 m ölçülerinde yapılmıştır. Ortasında
taştan bir sunak masası duvarlarına muhtelif nişler ve güney doğu köşesine pencere
açılmıştır. Sağlam olan kilise kullanılmamaktadır. Yapıda tümüyle taş malzeme kullanılmıştır.
323
EKLER
TEKNİK
BİLGİLER
SU
Kilise
BUGÜNKÜ KULLANIMI
Kilise
Kilise
2294
REVİZYON
10.06.2009
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA
ADRES
ADI Mor Yakup Kilisesi
İLÇE İdil
MAH. KÖY VE MEVKİİ Öğündük Köyü
ADA
YAPTIRAN
YAPIM TARİHİ
GENEL TANIM
Kilise
ANIT
PARSEL
YAPAN
KİTABE -
ENV. NO
HARİTA NO
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
VAKFİYE İYİ
ORTA KÖTÜ
İdil –Midyat karayolundan ayrılan bir km’lik asfalt yol ile
KORUMA DURUMU
ulaşılan Öğündük eski adı Midin olan günümüzdeki Süryani
DIŞ YAPI
köylerinden birisidir. Kilise köyün içerisinde bir manastır
TAŞIYICI YAPI
kompleksi olarak yapılmıştır. Kilise faal ve bakımlıdır. ÜST YAPI
Ortadaki avlunun kuzeyinde kilise, batısında iki katlı
YOK
dershane ile doğusunda katakomp yer almaktadır. Avluya
SÜSLEME ELEMANLARI
güneyden anıtsal bir kapı ile girilmektedir.
İZİ VAR ÖNEMLİ
RUTUBET
0
0.5
1m
2m
Şırnak - İdil Öğündük Köyü Mor Yakup Kilisesi
Rölöve Planı
BUGÜNKÜ SAHİBİ
(M.Top - E.Koç' 2004)
YAPILAN ONARIMLAR
AYRINTILI TANIM
Kilise doğu batı yönünde dikdörtgen planlı, 21.84x26.24 m ölçülerinde beş bölümden meydana gelmiştir. Parokial tipteki Süryani kilise planları
grubundadır. Güneyde avluya açılan, kemerli ve üzerleri çapraz tonoz örtülü
üç gözlü revak yer almaktadır. Buradan iki kapı ile geçilen narteks ikinci kısmı
oluşturmaktadır. Doğu batı yönünde uzanan beşik tonozlu bir mekandır.
Bundan sonra asıl ibadet mekanı olan naos gelmektedir. Naos dikdörtgen
planlı ve 5.05x 17.55 m ölçülerinde yapılmıştır.
TEKNİK
BİLGİLER
SU
4
Kilise
BUGÜNKÜ KULLANIMI
Kilise
Kilise
EKLER
YAYIN DİZİNİ:
324
REVİZYON
MOR YAKUP KİLİSESİ
İdil –Midyat karayolundan ayrılan bir km’lik asfalt yol ile ulaşılan Öğündük eski adı
Midin olan günümüzdeki Süryani köylerinden birisidir. Kilise köyün içerisinde bir manastır kompleksi olarak yapılmıştır. Kilise faal ve bakımlıdır. Ortadaki avlunun kuzeyinde kilise, batısında iki katlı dershane ile doğusunda katakomp yer almaktadır. Avluya güneyden anıtsal bir kapı ile girilmektedir.
Kilise doğu batı yönünde dikdörtgen planlı, 21.84x26.24 m ölçülerinde beş bölümden meydana gelmiştir. Parokial tipteki Süryani kilise planları grubundadır. Güneyde avluya açılan, kemerli ve üzerleri çapraz tonoz örtülü üç gözlü revak yer almaktadır. Buradan iki kapı ile geçilen narteks ikinci kısmı oluşturmaktadır. Doğu batı yönünde uzanan beşik tonozlu bir mekandır. Bundan sonra asıl ibadet mekanı olan naos gelmektedir.
Naos dikdörtgen planlı ve 5.05x 17.55 m ölçülerinde yapılmıştır. Narteksden iki kapı
ile girilmektedir. Kapılar dikdörtgen açıklıklı silmelerle çerçevelenmiştir. Bunun doğusunda mezbah yer almaktadır. Burası iki bölüm halinde düzenlenmiştir. Biri güneyde-
325
ki enine bir mekan olup üzeri tuğladan beşik tonozlarla örtülüdür. Batı ve doğu duvarlarına karşılıklı üçer niş yerleştirilmiştir. Diğeri merkezi planlı, doğusunda yarım daire apsisi bulunan kısımdır. İçerisine kduşkudşin yerleştirilmiş, kubbe ile örtülü mekan dört
yöne kemerli olarak açılmaktadır. Kduşkudşin üstten yuvarlak kemerle sonlanan dikdörtgen görünüşlü ve mukarnas kavsaralıdır. Üzerinde bir takım süslemeler yer almaktadır.
Kilisenin kuzeyinde bir mekan daha bulunmaktadır. Burası doğu batı ekseninde beşik tonoz örtülüdür. Yan duvarları nişlerle hareketlendirilmiştir. Mahzen ya da depo olarak kullanılmaktadır.
Kilisenin dış cephelerinden sadece batı cephe dikkat çekicidir. Cephe yer yer iki renkli taşlarla örülmüş duvarla oluşturulmuştur. Naos kısmına denk gelen üst pencereler ayrıca burayı hareketlendirmektedir.
Yapıda çoğunlukla taş malzeme kullanılmıştır. Tuğlaya kemer ve üst örtüde yer verilmiştir. Kilise tescilli olup, ibadet ve ziyarete açıktır.
326
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA
ADRES
ANIT
ENV. NO
ADI Mort İsminu Kilisesi
İLÇE İdil
MAH. KÖY VE MEVKİİ Haberli (Basibrin) Köyü
ADA
YAPTIRAN
YAPIM TARİHİ
GENEL TANIM
Kilise
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
VAKFİYE
İYİ
ORTA KÖTÜ
PARSEL
YAPAN
KİTABE
Kilise köyün güney tarafında yolun altındaki mezarlığın
kuzeyinde yer almaktadır. Dıştan doğu batı istikametinde
dikdörtgen bir yapıdır.
KORUMA DURUMU
DIŞ YAPI
TAŞIYICI YAPI
ÜST YAPI
SÜSLEME ELEMANLARI
RUTUBET
BUGÜNKÜ SAHİBİ
HARİTA NO
YOK
İZİ VAR ÖNEMLİ
YAPILAN ONARIMLAR
AYRINTILI TANIM
Dıştan doğu batı istikametinde dikdörtgen bir yapıdır. Taş duvarlı ve tek
neflidir. Güney cepheden basit bir kapıyla girilmektedir. İçten iki bölüm halinde
düzenlenmiş olan yapının doğusunda mezbah kısmı bulunmaktadır. Her
iki bölümün üzeri doğu-batı yönünde beşik tonozla örtülüdür. Sağlam ve
kullanılmaktadır. Mezarlık içerisinde de sanduka şeklinde süslemeli Süryani
mezar yapıları bulunmaktadır.
TEKNİK
BİLGİLER
SU
4
Kilise
BUGÜNKÜ KULLANIMI
Kilise
Kilise
EKLER
YAYIN DİZİNİ:
327
REVİZYON
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA
ADRES
ANIT
ENV. NO
ADI Mort Meryem Kilisesi
İLÇE İdil
MAH. KÖY VE MEVKİİ Haberli (Basibrin) Köyü
ADA
YAPTIRAN
YAPIM TARİHİ
GENEL TANIM
Kilise
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
VAKFİYE
İYİ
ORTA KÖTÜ
PARSEL
YAPAN
KİTABE
Kilise köyün güney karşı yamacında yer almaktadır. Kayalık
bir zemine doğuya doğru eğimli bir araziye yapılmıştır.
Dıştan doğu batı istikametinde dikdörtgen bir yapıdır. Taş
duvarlı ve tek neflidir. Kuzey cepheden basit bir kapıyla
girilmektedir.
KORUMA DURUMU
DIŞ YAPI
TAŞIYICI YAPI
ÜST YAPI
SÜSLEME ELEMANLARI
RUTUBET
BUGÜNKÜ SAHİBİ
HARİTA NO
YOK
İZİ VAR ÖNEMLİ
YAPILAN ONARIMLAR
AYRINTILI TANIM
Dıştan doğu batı istikametinde dikdörtgen bir yapıdır. Taş duvarlı ve tek
neflidir. Kuzey cepheden basit bir kapıyla girilmektedir. İçten iki bölüm halinde
düzenlenmiş olan yapının doğusunda mezbah kısmı bulunmaktadır. Her
iki bölümün üzeri doğu-batı yönünde beşik tonozla örtülüdür. Sağlam ve
kullanılmaktadır.
TEKNİK
BİLGİLER
SU
4
Kilise
BUGÜNKÜ KULLANIMI
Kilise
Kilise
EKLER
YAYIN DİZİNİ:
328
REVİZYON
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA
ADRES
ADI Çar Deri
İLÇE İdil
ADA
YAPTIRAN
YAPIM TARİHİ
GENEL TANIM
ANIT
ENV. NO
HARİTA NO
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
VAKFİYE
İYİ
ORTA KÖTÜ
MAH. KÖY VE MEVKİİ
PARSEL
YAPAN
KİTABE
KORUMA DURUMU
DIŞ YAPI
TAŞIYICI YAPI
ÜST YAPI
SÜSLEME ELEMANLARI
RUTUBET
BUGÜNKÜ SAHİBİ
YOK
İZİ VAR ÖNEMLİ
YAPILAN ONARIMLAR
AYRINTILI TANIM
TEKNİK
BİLGİLER
SU
BUGÜNKÜ KULLANIMI
EKLER
YAYIN DİZİNİ:
329
REVİZYON
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA
ADRES
ADI Aladino Kasrı
İLÇE İdil
MAH. KÖY VE MEVKİİ Aladino Mevkii
ADA
YAPTIRAN
YAPIM TARİHİ XIX. yy.
GENEL TANIM
Kasır
ANIT
PARSEL
YAPAN
KİTABE
Meskun mahal dışında Dicle Nehri kenarında
yeralmaktadır. Üzeri düzleştirilmiş büyükçe bir kaya üzerine
tek katlı olarak inşa edilmiştir.
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
MİMARİ ÇAĞI Osmanlı
VAKFİYE
İYİ
ORTA KÖTÜ
KORUMA DURUMU
DIŞ YAPI
TAŞIYICI YAPI
ÜST YAPI
SÜSLEME ELEMANLARI
RUTUBET
BUGÜNKÜ SAHİBİ
ENV. NO
HARİTA NO
YOK
İZİ VAR ÖNEMLİ
YAPILAN ONARIMLAR
AYRINTILI TANIM
Güçlükonak ilçesine giden karayolu üzerinde karşılaşılan yapı, Dicle nehrinin
diğer tarafında bulunduğu için yanına gidilememiş karşıdan fotoğrafla
belgelenebilmiştir. Buraya İdil tarafından da yol olmadığı için ulaşmak zordur.
Gözlemlenebildiği kadarıyla yapı, Dicle Nehri’ne bakan kayalık üzerine inşa
edilmiştir. Dikdörtgen planlı ve kireç harcıyla tutturulmuş taş malzeme ile inşa
edilmiştir. Üst örtüsü yıkılmıştır. Nehre bakan cephesi kemerli üç pencereyle
hareketlendirilmiştir. Kasır tescilli değildir.
TEKNİK
BİLGİLER
SU
Kasır
BUGÜNKÜ KULLANIMI
Kullanılmıyor
EKLER
YAYIN DİZİNİ:
330
2367
REVİZYON
02.07.2009

İdil Kültür Envanteri

Transkript

Benzer belgeler

l 00 TILIIK IftYIP KIIISE BUtt]I{D

İ.Ö. 4. yy sonlarında kurulmuş olan Urfa kenti tarih boyunca, pagan

Din, Gelenek ve Modern Toplum - Almanya`daki Durumu Marlies

Kiliseler, meydanlar, tarihi yerler

PARAFLU UP Cod. 1681

REKTORÁTNÍ KOSTEL

Ortaçağ Üniversiteleri

İÇİNDEKİLER