bilgi toplumu ve yenilikçilik

Transkript

BİLGİ
TOPLUMU VE
YENİLİKÇİLİK
Özel İhtisas Komisyonu
Raporu
Raportör:
Yrd. Doç. Dr. M. Fatih BARIŞ
Rapor içinde belirtilen görüşler komisyon katılımcılarının ve raportörün görüşlerini yansıtmaktadır.
Bu görüşler Trakya Kalkınma Ajansı’nı bağlamamaktadır.
İÇİNDEKİLER
TABLOLAR .................................................................................................................................... 3
ŞEKİLLER ...................................................................................................................................... 5
1.
GİRİŞ .................................................................................................................................. 6
2.
MEVCUT DURUM ANALİZİ ............................................................................................. 8
2.1.
2.1.1.
Bilgi Toplumu ........................................................................................................... 8
2.1.2.
Yenilikçilik ............................................................................................................. 11
2.2.
Dünyada Bilgi Toplumu.......................................................................................... 12
2.2.2.
Yenilik Stratejisi ..................................................................................................... 20
Türkiye’de Genel Durum ve Gelişme Eğilimleri ......................................................... 23
2.3.1.
Türkiye’de Bilgi Toplumu ...................................................................................... 23
2.3.2.
Türkiye’de Yenilikçilik ........................................................................................... 29
TRAKYA BÖLGESİ (TR21) MEVCUT DURUM ANALİZİ ............................................ 36
3.1.
4.
Dünyada (Ülkeler ve Uluslararası Kuruluşlar) Genel Durum ve Gelişme Eğilimleri .. 12
2.2.1.
2.3.
3.
Kavramlara Genel Bakış .............................................................................................. 8
Bölgede Genel Durum ve Gelişme Eğilimleri ................................................................. 36
3.1.1.
Bölgede Bilgi Toplumu .......................................................................................... 36
3.1.2.
Bölgede Yenilikçilik............................................................................................... 41
KAYNAKLAR................................................................................................................... 46
4.1.
İnsan Kaynakları .......................................................................................................... 46
4.2.
Sermaye ve Destek ...................................................................................................... 47
4.3.
Yenilikçi Faaliyetler ...................................................................................................... 53
4.4.
Yatırım ........................................................................................................................ 53
4.5.
İşbirliği ve Girişimcilik .................................................................................................. 54
4.6.
Sınaî Haklar ................................................................................................................. 58
4.7.
Performans Göstergeleri .............................................................................................. 58
4.8.
Yenilikçi KOBİ’ler ......................................................................................................... 59
4.9.
İstihdam, Ticaret Hacmi ve Hibe ................................................................................... 60
5.
GÜÇLÜ VE ZAYIF YÖNLER - FIRSATLAR VE TEHDİTLER (GZFT) ANALİZİ ....... 61
6.
BÖLGENİN BİLGİ TOPLUMU VE YENİLİKÇİLİK 2023 VİZYONU............................ 64
7.
HEDEFLER, STRATEJİLER VE FAALİYETLER .......................................................... 64
2
TABLOLAR
Tablo 1 Bit Altyapısı Ve Erişimi İçin Temel Göstergeler (United Nations Publication The Global
Information Society: A Statistical View, 2008) .................................................................................... 10
Tablo 2 BİT Alt Yapısı Ve Erişimiyle İlgili Temel Göstergelerin 2005-2013 Yıllarındaki Değişimi
(ITU World Telecommunication/BİT Göstergeleri Veritabanı) ........................................................... 14
Tablo 3 2010 ve 2011 yıllarında BİT Gelişim Endeksinin (ICT Development Index-IDI) .................. 17
Tablo 4 GII en iyi 10 ekonomi, bölgesel ve gelir grubuna göre ortalamaları (0-100) .......................... 22
Tablo 5 Türkiye BİT Temel Göstergeleri, 2009-2011 (Devlet Planlama Teşkilatı Bilgi Toplumu
Dairesi Başkanlığı Bilgi Toplumu İstatistikleri 2011) .......................................................................... 24
Tablo 6 Türkiye’de Bilgisayar Ve İnternet Kullanımı Oranları, 2004-2012 ......................................... 25
Tablo 7 Türkiye’nin Ağ Hazırlık Endeksi Değerleri ............................................................................. 27
Tablo 8 BM E-Devlet Araştırmasına Göre Türkiye’nin Sıralamadaki Yeri.......................................... 28
Tablo 9 Gayri Safi Yurtiçi Ar-Ge Harcaması, 2011.............................................................................. 30
Tablo 10 Uluslararası Yenilikçilik Endeksi (Global Innovation Index rankings, 2012) ....................... 33
Tablo 11 Bireylerin bilgisayar ve İnternet kullanım oranı (%), 2012 ................................................... 37
Tablo 12 Hanelerde İnternet erişim imkanı (%), 2012 .......................................................................... 38
Tablo 13 Evden genişbant bağlantı ile İnternet erişim imkanına sahip hanelerin toplam haneye oranı
(%), 2012 ............................................................................................................................................... 39
Tablo 14 Düzenli İnternet kullanan bireylerin* oranı (%), 2012 ......................................................... 40
Tablo 15 Son 12 Ay* İçinde Kişisel Amaçla Kamu Kurum/Kuruluşlarıyla İletişimde İnterneti
Kullanma Oranı (%), 2012 .................................................................................................................... 41
Tablo 16 İnovasyon Göstergeleri .......................................................................................................... 43
Tablo 17 TR21 (Trakya) için Yükseköğretim Kurumlarından Mezuniyet sayıları, 2011 ..................... 46
Tablo 18 TR21 (Trakya) Bölgesinde Hayat Boyu Öğrenme ve Gençlik Programlarına Katılım (2009)
............................................................................................................................................................... 47
Tablo 19 TR21 (Trakya) Bölgesi İllerinin YGS Başarı Sıralaması, 2013............................................. 47
Tablo 20 TR21 (Trakya) Bölgesi İllerinde Ar-Ge Merkezi Belgesi Alan Firma Sayısı ....................... 48
Tablo 21 TR21 (Trakya) Bölgesi İllerinde Ar-Ge Merkezi Belgesi Alan Firmalar .............................. 48
Tablo 22 Trakya Alt Bölgesindeki Firmaların Teknoloji Yoğunluk Sınıflandırması* ......................... 49
Tablo 23 Ar-Ge ve Yenilikçilik Faaliyetlerine Akademik Destek Verebilecek Üniversite Birimleri... 50
Tablo 24 Öğretim Elemanı Ve Öğretim Üyesi Başına Düşen Öğrenci Sayıları, 2011.......................... 51
Tablo 25 Yıllara Göre Trakya Alt Bölgesindeki Bilimsel Yayın Sayıları, 2010................................... 51
Tablo 26 Yıllara Bölge Üniversitelerindeki Bilimsel Yayın Sayıları, 2010.......................................... 52
Tablo 27 Ürün Geliştirme için Yapılan Harcamalar, 2010 (TL) ........................................................... 53
Tablo 28 KOSGEB Ar-Ge Destek Programına Yapılan Başvurular (2010) ......................................... 55
Tablo 29 TÜBİTAK TEYDEB'e Yapılan Başvurular ........................................................................... 55
Tablo 30 ARDEB'e Önerilen Proje Sayısı ............................................................................................ 55
Tablo 31 SAN-TEZ Programı proje başvuru sayıları, 2011.................................................................. 56
Tablo 32 TR21(Trakya) Bölgesi SAN-TEZ Proje Başvuruları, 2007-2011 ......................................... 56
Tablo 33 TR21(Trakya) Bölgesi Kabul Edilen SAN-TEZ Projeleri, 2007-2011.................................. 57
Tablo 34 TÜBİTAK'da Görev (Hakem) Alan Öğretim Görevlisi Sayısı .............................................. 57
Tablo 35 Patent, Faydalı Model ve Endüstriyel Tasarım Başvurularının Yıllara Göre Dağılımı ......... 58
Tablo 36 TEYDEB Tarafından Destek Verilen Proje Sayısı ................................................................ 59
3
Tablo 37 TEYDEB Tarafından Destek Verilen Projelerden Faydalanan Firma Sayısı.............................. 59
Tablo 38 ARDEB'in Desteklediği Proje Sayısı,2011 ............................................................................ 60
Tablo 39 Trakya Teknopark Bünyesindeki Ar-Ge Çalışanlarının Sektörel Dağılımı (2010) ............... 60
Tablo 40 Teknopark'da Faaliyet Gösteren Firmaların İhracat Dökümleri*, 2010 ................................ 60
Tablo 41 TEYDEB Tarafından Verilen Hibe (bin TL), 2011 ............................................................... 61
Tablo 42 ARDEB'in Verdiği Finansal Destek (bin TL) ........................................................................ 61
Tablo 43 Bilgi Toplumu Ve Yenilikçilik Özel İhtisas Komisyonu GZFT Analizi ............................... 62
Tablo 44 Bilgi Toplumu Ve Yenilikçilik Özel İhtisas Komisyonunun Belirlediği Hedefler ................ 65
4
ŞEKİLLER
Şekil 1: Gelişimi Sağlayan En Önemli Faktörler .................................................................................... 7
Şekil 2: BİT Gelişim Endeksi Aşamaları .............................................................................................. 10
Şekil 3: BİT Gelişim Endeksi Göstergeleri Ve Ağırlıkları ................................................................... 11
Şekil 4: Küresel BİT gelişimi, 2001-2011 (ITU Measuring the Information Society, 2012) ............... 15
Şekil 5: Küresel BİT gelişimi, yıllık değişim, 2001-2011 (ITU Measuring the Information Society,
2012)...................................................................................................................................................... 15
Şekil 6: Sabit (a) Ve Mobil (b) Geniş Bant Abone Sayıları Ve Yıllık Artış Oranları (c,d) 2001-2011
(ITU Measuring The Information Society, 2012) ................................................................................. 16
Şekil 7: BİT Gelişim Endeksinin İlk 10 Sırasındaki Ülkelerdeki Ev Kullanıcılarının Bilgisayar Ve
İnternet Erişimine Sahip Olma Oranları ................................................................................................ 18
Şekil 8: BİT Gelişim Endeksi (ICT Development Index-IDI) Ve Alt Endekslerinin 2010-2011
Yıllarında Ülkelere Göre Değişimi ....................................................................................................... 19
Şekil 9: 2009 Yılı BİT Ar-Ge Harcamaları (AB-Google ...................................................................... 20
Şekil 10: Küresel Yenilikçilik Endeksi (The Global Innovation Index-GII) Yapısı 2012 .................... 21
Şekil 11: AB’nin Araştırma Ve Yenilikçilik Çalışmalarının ABD, Çin Ve Japonya İle Karşılaştırması
............................................................................................................................................................... 23
Şekil 12: Türkiye’de Kamu BİT Yatırımları (2002-2012) .................................................................... 26
Şekil 13: Sektörlere ve harcama gruplarına göre gayri safi yurtiçi Ar-Ge harcaması dağılımı, 2011... 30
Şekil 14: İstihdam edilen onbin kişiye düşen Ar-Ge personeli ............................................................. 31
Şekil 15: AB ülkelerinde Araştırma ve Yenilikçilik için yapılan harcamalar, (Innovation Union Atlas2011)...................................................................................................................................................... 35
5
1. GİRİŞ
Dünya değişirken yenilenmekte, yenilenirken de değişmektedir. Bilginin gittikçe önem
kazandığı hatta stratejik bir güç haline geldiği günümüzde ancak bilgi reformunu
gerçekleştirmiş ve bilgi toplumu olmayı başarmış ülkeler kendilerine bir yer bulabilmekte ve
dünyaya yön veren kararların altına imza atabilmektedirler. Yenilenme ve değişimde başarılı
ve öncü olmanın yolu bilgi toplumu tesis etmekten geçmektedir.
Küreselleşen dünyadan bahsedilirken aynı zamanda küçülen, gelişen teknoloji ile birlikte
birbirine alabildiğince yakınlaşan ülkeler ve toplumlardan söz edilmektedir. Bunun arka
planında ise bilgi ve iletişim teknolojilerindeki yeniliklerin, ekonomik ve sosyal yaşamın her
alanını ve toplumun tüm kesimlerini çeşitli yönlerden etkisi altına alması; kamu yönetimi
yaklaşımlarını, iş dünyasının iş yapma usullerini ve bireylerin yaşamlarını derinden
etkilemesi, bir başka ifadeyle toplumsal bir dönüşüme neden olması bulunmaktadır. Yeni
yüzyıla damgasını vuran bu teknolojiler, bilgi toplumuna dönüşüm için de zemin
oluşturmaktadır.
İnsanlık tarihi geçmişten günümüze kadar üç önemli aşamadan geçmiş, üç önemli devrim
yaşamış ve dönüşüme uğramıştır.
1) Tarım toplumuna geçiş.
2) Endüstri (sanayi) devrimi.
3) İletişim-Bilişim devrimidir (Kocacık, 2003) .
Her üç geçiş döneminde dünyada toplumsal, siyasi, ekonomik ve askeri dengelerde köklü
değişiklikler olmuş, bu dönemlerde gerekli değişim ve dönüşümü başarıyla tamamlayan
ülkelerde refah seviyesi ve yaşam kalitesi diğer ülkelere göre çok önde olmuştur. Bununla da
kalmayıp sonraki yüzyıllarda ekonomik, siyasi ve askeri alanlarda dünyaya yön veren ülkeler
de bu ülkeler olmuştur. 21. Yüzyılın devrimi olan, İletişim-Bilişim devrimi bu bağlamda ele
alındığında önemi daha da artmaktadır. Buna bağlı olarak da iletişim-bilişim devrimini
gerçekleştirerek bilgi toplumu olma yolunda adım atan ülkeler, önümüzdeki yıllarda
kalkınmışlık düzeyi yüksek, yaşam kalitesi iyi ve toplumsal refahı üst düzeyde olan, dünyada
yaşanan bu büyük değişim ve dönüşme öncülük eden, dünyaya yön veren ülkeler olacaktır.
6
1980’li yıllardan itibaren bilgi ve iletişim teknolojilerinde meydana gelen hızlı gelişim
beraberinde toplumun da bilgi toplumuna dönüşmesi/dönüştürülmesi zorunluluğunu
getirmiştir. Birçok ülke sanayi devrimi döneminden kalan kalkınma ve gelişme hamlelerini bu
yeni duruma göre revize etmek zorunda kalmıştır. Çünkü iletişim-bilişim önceki devrimlerden
farklı olarak, ekonomik alandaki tüm karar birimlerinin ve kurumların yapısında hızlı
değişimi ve yeniden yapılanmayı zorunlu kılan bir çalışma gerektirmektedir. Ayrıca bu
devrim bilgi ve iletişim teknolojilerinin hayatın tüm alanlarında kullanılmasını gerektirdiği
için sadece devletin değil işletmelerin, vatandaşların bir bakıma toplumun ve kurumların
tamamının bu teknolojilere uyum sağlaması ve bunları kullanmasını, kısacası bilgi toplumu
olunmasını kaçınılmaz kılmaktadır.
Bilgi çağı beraberinde bilgi toplumunu gerektirir. Bilgi ve iletişim teknolojilerinde meydana
gelen hızlı değişim ve gelişim toplumun da bu gelişime ayak uydurmasını gerektirmektedir.
Bilginin üretilmesi, geliştirilmesi, kullanılması ve yaygınlaştırılması insan tarafından
dolayısıyla toplum tarafından gerçekleştirilir. Bu sebeple toplumun bilgiye duyarlı hale
gelmesi bilgi toplumuna geçişte büyük önem taşımaktadır. Bireylerin ve toplumların
geçişlerinde en önemli parametre yeniliktir. Yenilikle ilgili yapılan tüm faaliyetler ülkelere
yeni istihdam alanlarının açılması, ürün kalitesinin artması, kaynakların daha verimli
kullanılması ve yeni kaynaklar ortaya çıkarılması gibi birçok katkı sağlamaktadır. Sayılan bu
katkıların hepsinde bilgi anahtar rol oynamaktadır.
İletişim
Gelişim
Bilgi
Yenilik
Şekil 1: Gelişimi Sağlayan En Önemli Faktörler
7
Yenilik, Latince bir sözcük olan "innovatus"tan türetilmiş, "Toplumsal, kültürel ve idari
ortamda yeni yöntemlerin kullanılmaya başlanması" anlamına gelen bir kelimedir. Değişen
rekabet ortamında ayakta kalabilmek için ülkelerin, toplumların, şirketlerin ürünlerini,
hizmetlerini ve üretim yöntemlerini değiştirmeleri ve yenilemeleri gerekmektedir. Gelişim
beklenen her yerde bilgi, iletişim ve yenilik kavramları da yer alır. (Şekil 1.) Yenilik daha
önce denenmemiş, ilk defa kullanılan ürün veya yöntemlerinin ortaya çıkarıldığı büyük
atılımlarla olabileceği gibi adım adım yapılan, bir dizi geliştirme ve iyileştirme faaliyetini
içeren çalışmalarının bir sonucu olarak da ortaya çıkabilir.
2. MEVCUT DURUM ANALİZİ
2.1.
Kavramlara Genel Bakış
2.1.1. Bilgi Toplumu
Bilgi toplumu kavramını dünyada ilk geliştiren kişi ekonomist Fritz Machlup’tur. 1933
yılında araştırmalarda patentin önemiyle ilgili başladığı çalışma 1962 yılında “A.B.D’de
bilginin üretilmesi ve dağıtılması” olarak sonuçlanmıştır. Büyük ilgi toplayan bu çalışma
Rusça ve Japoncaya çevrilmiştir. Bu dönemde Japonlar da bilgi toplumu üzerine çalışmalar
yapmıştır. Bilgi teknolojileri farklı isimlerde birçok bilimsel çalışmada kullanılmış ve
literatüre bilgi ekonomisi, post-endüstriyel toplum, postmodern toplum, ağ toplumu, bilgi
devrimi, bilgisel kapitalizm, ağ kapitalizmi vb. gibi birçok farklı ifadenin girmesine öncülük
etmiştir.
Drucker (1969) ve Porat (1977) bilgi ekonomisi üzerinde durmuşlardır. OECD
(1981-1986) Porat’ın yaptığı bilgi ekonomisi tanımını toplam ekonomi hesaplanırken
kullanmıştır. Görüleceği üzere bilgi toplumu kavramı temelde ekonomiyle ilgili çalışmaların
sonucunda ortaya çıkmıştır. Deutsch (1983) “GSMH’nın üretiminde ve çalışanların yarıdan
fazlası bilgi ekonomisinde istihdam ediliyorsa o toplum bilgi toplumudur” demiştir.
Kongar’a (2001) göre küreselleşme, insanlığın geçirdiği üçüncü büyük devrim olan İletişimBilişim Devrimi’nin görüntülerinden biridir. Küreselleşmenin iki kaynağı vardır. Birincisi
teknolojik, diğeri siyasal kaynaktır. Teknoloji kaynağını da iki farklı devrim oluşturmaktadır.
İlki iletişimi teknolojisi devrimi (telefon), ikincisi ise bilişim teknolojisinin devrimi
(bilgisayardır).
8
1990'lı yıllardan itibaren tüm dünyada olduğu bilgi toplumuna dönüşüm hızlanmıştır. Ülkeler
stratejilerini belirlerken bilgi toplumunu hedefleyecek şekilde adımlar atmış planlar
yapmışlardır. Teknolojinin gelişimine paralel olarak gelişen bilgi toplumu kavramı, ülkelerin
teknolojik çalışmaları ve teknolojik altyapıya verdikleri desteklere bağlı olarak gelişim
göstermektedir. Yapılan araştırmalarda bilgi toplumu kavramı ele alınırken genellikle bilgi ve
iletişim teknolojileri (BİT) incelenmektedir. BİT’le ilgili yapılan istatistiksel çalışmalarda,
 BİT altyapısı ve erişimi,
 Bireylerin ve evlerin BİT erişimi ve kullanımı,
 İşletmeler tarafından BİT kullanımı,
 BİT üretim sektörü ve BİT ürünlerinin uluslararası ticareti,
 Eğitimde BİT kullanımı
başlıkları ele alınmaktadır. Dünyada BİT ile ilgili başta Uluslararası Telekomünikasyon
Birliği (ITU) olmak üzere, Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD), Birleşmiş
Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), Birleşmiş Milletler İstatistik Enstitüsü
(UIS) ve Avrupa Komisyonun bir oluşumu olan Eurostat gibi kuruluşlar istatistiksel
çalışmalar yapmaktadır.
BİT altyapısı ve erişimi ile ilgili olarak yapılan araştırmalarda kullanılan parametreler şu
şekildedir. Alandaki istatistiklere standart getiren bu parametreler ITU tarafından geliştirilmiş
ve Telekomünikasyon Göstergeleri El Kitabında 2007 yılında yayınlanmıştır. Bu göstergeler
daha sonraki dönemlerde hazırlanan benzer çalışmalarda kullanılmıştır. Tablo 1. deki A1-A7
ve A10-A12 göstergeleri pozitif göstergelerdir. A8(a,b) ve A9 (a,b) tarife göstergeleridir.
9
Tablo 1 Bit Altyapısı Ve Erişimi İçin Temel Göstergeler (United Nations Publication
The Global Information Society: A Statistical View, 2008)
Temel çekirdek göstergeler
A1 100 kişiye düşen sabit telefon hattı
A2 100 kişiye düşen mobil telefon abone sayısı
A3 100 kişiye düşen bilgisayar sayısı
A4 100 kişiye düşen internet abone sayısı
A5 100 kişiye düşen genişbant internet abone sayısı
A6 Kişi başına düşen Uluslararası İnternet bant genişliği (bit)
A7 Mobil telefon hatları tarafından kapsanan nüfus yüzdesi
A8 Internet erişimi tarifeleri (ayda 20 saat), ABD $ (A8a) ve kişi başına düşen gelir
yüzdesi (A8b)
A9 Mobil telefon tarifeleri (aylık kullanım 100 dakika), ABD $ (A9a) ve kişi başına
düşen gelir yüzdesi (A9b)
A10 Kamusal internet erişim merkezlerinin yerleşim yerlerinde yaşayanların sayısına
göre yüzdesi (kentsel/kırsal)
Gelişmiş çekirdek göstergeler
A11 100 kişiye düşen radyo kanalı sayısı
A12 100 kişiye düşen televizyon kanalı sayısı
ITU ülkelerin küresel ve bölgesel olarak bilgi toplumu oranlarını belirlemek üzere BİT
Gelişim Endeksi (ICT Develeopment Index-IDI) ni geliştirmiştir (Şekil 2.). Bu endekste bilgi
toplumuna yönelik evrim için üç aşama belirlenmiştir (ITU Measuring the Information
Society The ICT Development Index, 2009);
1. BİT ağ altyapısı ve erişim düzeyini yansıtan BİT hazır olma durumu
2. Toplumda BİT kullanma düzeyini yansıtan BİT yoğunluğu
3. Etkili ve verimli BİT kullanımı sonucu yansıtan BİT etkisi
Şekil 2: BİT Gelişim Endeksi Aşamaları
10
BİT Gelişim Endeksi erişim, kullanım ve beceriler olmak üzere 3 alt endeksten oluşmaktadır.
Bu alt endekslerin parametreleri ve BİT Gelişim Endeksine etki oranları Şekil 3 te verilmiştir
(ITU Measuring the Information Society, 2012). Ülkelerin bilgi toplumu olma durumları bu
alt endekslere göre belirlenmektedir.
Şekil 3: BİT Gelişim Endeksi Göstergeleri Ve Ağırlıkları
2.1.2. Yenilikçilik
Kökeni Latince “innovates”, İngilizce “innovation” olan yenileştirmek, değiştirmek gibi
anlamları olan “inovasyon” kelimesi literatürde “yenilik” veya “yenilikçilik” olarak
kullanılmaktadır. İlk olarak Tarde, 1903 yılında inovasyonu,
1. İlk bilgi
2. Bir tutum şekillendirme
3. Kabul veya reddetmek için bir karar
4. Uygulama ve kullanım
5. Karar onayı
11
adımlarından oluşan bir karar verme süreci olarak tanımlamıştır. Bireysel alanda yaratıcılık
manasında kullanılan inovasyon kelimesi topluluk, iş-ekonomi, organizasyon-şirket gibi farklı
disiplinlerde de sıklıkla kullanılmaktadır. Piyasalar, yönetimler ve toplumlar inovasyonu daha
etkin ürünler, süreçler, hizmetler, teknolojiler veya fikirlerin gerçekleştirilmesi için
kullanmaktadırlar. İnovasyon genelde icat etme veya geliştirme kavramlarıyla karıştırılır. İcat
etme direkt olarak yeni bir şey ortaya çıkarma manasına gelirken, inovasyon sonuç elde etmek
için yeni bir fikir veya yöntem kullanmaktır. İnovasyonun geliştirmeden farkı ise bir şeyi daha
iyi yapmaktan çok, bir şeyi daha farklı yapmaktır.
2.2. Dünyada (Ülkeler ve Uluslararası Kuruluşlar) Genel Durum ve Gelişme Eğilimleri
Bu bölümde bilgi toplumu ve yenilik stratejisi ile ilgili dünyada yapılan çalışmalar,
değerlendirmeler yer almaktadır. Ülkeler ve uluslararası kuruluşların bu konularla ilgili
araştırmaları ve gelişme eğilimleri ile ilgili bilgiler Dünyada Bilgi Toplumu ve Dünyada
Yenilikçilik olmak üzere 2 ayrı başlık altında incelenmiştir.
2.2.1. Dünyada Bilgi Toplumu
Dünyada bilgi toplumuna yönelik çalışmalar 2000’li yıllardan itibaren hız kazanmaya
başlamıştır. BM 2005 yılı Kasım ayında yaptığı toplantıda 17 Mayısı Dünya Bilgi Toplumu
Günü olarak ilan etmiştir ve 2006 yılı 17 Mayıs günü ilk Dünya Bilgi Toplumu Günü olarak
kutlanmıştır.
BİT altyapısı ve erişimini inceleyen ve ITU tarafından gerçekleştirilen araştırmalarda dünya
çapındaki karşılaştırmalar ülkelerin ekonomik gelişim düzeyleri baz alınarak yapılmaktadır
buna göre ülkeler,
 Gelişmiş
 Gelişmekte olan
olmak üzere 2 grupta ele alınmakta ve dünya ortalaması ile karşılaştırılmaktadır. (Tablo 2).
BİT alt yapısıyla ilgili temel göstergeler göz önüne alınarak yapılan araştırmada dünyada
gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere ait 2005-2013 yıllarındaki rakamlar Tablo 2 de
verilmiştir. Tablo da temel gösterge rakamları hem sayısal olarak (milyon adet) hem de her
yüz kişi başına düşen rakam (%) olarak verilmiştir. Tablo incelenecek olursa sabit telefon
abone sayısı tüm dünyada düşüş göstermiştir. Buna karşılık mobil telefon abone sayısı hızlı
bir şekilde artmıştır. Tüm dünyada ortalama mobil genişbant internet abone sayısı %30
12
civarındayken bu rakam gelişmekte olan ülkelerde %20, gelişmiş ülkelerde ise %75
civarındadır.
Sabit geniş bant internet abone sayısı 2013 yılı itibariyle dünya genelinde
yaklaşık 696 milyona ulaşmıştır. 2010 yılında evinde bilgisayarı olan ev kullanıcılarının oranı
gelişmiş ülkelerde %69 iken bu oran dünya genelinde %36 da kalmıştır. Evinde interneti olan
veya internet kullanan bireylerin oranı ise yakın oranlarda olduğu görülmektedir. Bu da
internet kullanan bireylerin genellikle evlerinde internete sahip olduklarını gösterir. 2013
yılındaki verilere göre internete sahip olma ve kullanma oranlarında gelişmiş ülkelerin dünya
ortalamasının 2 katı olması ise dikkat çekicidir.
13
Tablo 2 BİT Alt Yapısı Ve Erişimiyle İlgili Temel Göstergelerin 2005-2013 Yıllarındaki
Değişimi (ITU World Telecommunication/BİT Göstergeleri Veritabanı)
Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin (BİT) temel göstergeleri kullanılarak küresel bazda yapılan
çalışmalarda 2001-2011 yılları arasında dünyada özellikle mobil telefon abone sayısında
büyük bir artışın olduğu göze çarpmaktadır (Şekil 4.). ITU tarafından 2012 yılında yayınlanan
Bilgi Toplumunu Ölçme (Measuring the Information Society) çalışmasında küresel BİT
gelişiminin yıllara göre dağılımı incelendiğinde sabit geniş bant ve sabit telefon abone
sayılarında düşme olduğu gözlemlenirken mobil geniş bant abone sayılarında ciddi bir artış
olduğu görülmektedir (Şekil 5). 2011 yılı itibari ile her 100 kişiden yaklaşık 16 sı mobil geniş
14
bant kullanmaktadır. Son iki yılda mobil internet erişimlerindeki artış da göz önüne alınırsa
2013 yılı itibari ile mobil geniş bant kullanıcılarının sayısında ciddi bir artış olduğu
düşünülmektedir.
Şekil 4: Küresel BİT gelişimi, 2001-2011 (ITU Measuring the Information Society, 2012)
ITU tarafından 2012 yılında yayınlanan Bilgi Toplumunu Ölçme (Measuring the Information
Society) çalışmasında küresel BİT gelişiminin yıllara göre dağılımı incelendiğinde sabit geniş
bant ve sabit telefon abone sayılarında düşme olduğu gözlemlenirken mobil geniş bant abone
sayılarında ciddi bir artış olduğu görülmektedir (Şekil 5).
Şekil 5: Küresel BİT gelişimi, yıllık değişim, 2001-2011 (ITU Measuring the Information
Society, 2012)
15
Ülkelerin gelişmişlik düzeylerine göre sabit ve geniş bant internet abone sayıları
incelendiğinde 2011 yılı itibari ile gelişmiş ülkelerde her 100 kişiden 25 i sabit geniş bant
abonesi, her 100 kişiden 51 i mobil geniş bant internet abonesi olduğu görülmektedir (Şekil 6.
a,b). Bununla birlikte sabit ve mobil geniş bant sayılarındaki yıllık artış yüzdelerine
bakıldığında Gelişmekte olan ülkelerin dünya ortalamasının üzerinde bir artış gösterdiği göze
çarpmaktadır (Şekil 6. c,d).
Şekil 6: Sabit (a) Ve Mobil (b) Geniş Bant Abone Sayıları Ve Yıllık Artış Oranları (c,d)
2001-2011 (ITU Measuring The Information Society, 2012)
Dünyada ülkelerin Bilgi Toplumu olma seviyelerini belirleyen endeks olan BİT Gelişim
Endeksinin (ICT Development Index-IDI) 2010 ve 2011 yılına ait verileri incelendiğinde
Güney Kore’nin ilk sırada yer aldığı görülmektedir. 2010 ve 2011 yıllarında BİT Gelişim
Endeksinin ilk 40 sırasında ağırlıkta Avrupa Birliği ülkelerinin bulunduğu göze çarpmaktadır.
16
Tablo 3 2010 ve 2011 yıllarında BİT Gelişim Endeksinin (ICT Development Index-IDI)
17
BİT Gelişim Endeksinin ilk 10 sırasındaki ülkelerdeki ev kullanıcılarının bilgisayar ve
internet erişimine sahip olma oranları incelendiğinde söz konusu ülkelerde her iki oranın da
%80’in üzerinde olduğu görülmektedir. Birinci sırada bulunana Kore Cumhuriyeti’nde
internet erişim oranının bilgisayara sahip olma oranından daha yüksek olduğu göze
çarpmaktadır. Bunun mobil geniş bant internet erişimlerinin yaygın olarak kullanılmasından
kaynaklandığı düşünülmektedir.
Şekil 7: BİT Gelişim Endeksinin İlk 10 Sırasındaki Ülkelerdeki Ev Kullanıcılarının
Bilgisayar Ve İnternet Erişimine Sahip Olma Oranları
BİT gelişim endeksinin (ICT Development Index-IDI) 3 alt endeksi bulunmaktadır. Bunlar;
-
Erişim alt endeksi,
-
Kullanım alt endeksi,
-
Beceriler alt endeksidir.
Genel IDI ve alt endekslerine göre 2010 ve 2011 yıllarına ait değişim verileri Şekil 8. de
verilmiştir. Genel BİT Gelişim endeksine göre gelişmiş ülkelerde 2010-2011 yılları arasındaki
değişim %4 iken gelişmekte olan ülkelerde bu değişim % 6.2 olmuştur. Erişim ve kullanım alt
endekslerinde dünya ortalamasında ve gelişmekte olan ülkelerde 2010-2011 yıllarında olumlu
yönde büyük bir değişim göze çarpmaktadır.
18
Şekil 8: BİT Gelişim Endeksi (ICT Development Index-IDI) Ve Alt Endekslerinin 2010-2011
Yıllarında Ülkelere Göre Değişimi
2009 yılında tüm AB ülkelerinin Framework Program (FP7) kapsamında BİT konusundaki
araştırma geliştirme (Ar-Ge) faaliyetleri için harcadığı toplam para 1.3 milyar Euro iken
Google’ın tek başına yaptığı harcama 2 milyar Euro civarındadır (Şekil 9.). Bu da AB
ülkelerinin BİT konusundaki araştırmalara ayırdığı kaynak yönünden ne kadar geride
olduğunu göstermektedir.
19
Şekil 9: 2009 Yılı BİT Ar-Ge Harcamaları (AB-Google
2.2.2. Yenilik Stratejisi
Yenilikçilikle ilgi çalışmalar gün geçtikçe artmaktadır. Dünya İş Forumu (World Business
Forum-WBF) bünyesinde 2006 yılından itibaren her yıl Dünya Yenilikçilik Forumu (World
Innovation Forum-WIF) düzenlemektedir. Avrupa Komisyonu da üye ülkelerin yenilikçilik
stratejilerini geliştirmek ve Avrupa Birliği’nin 2020 yenilikçilik hedeflerinin belirlemek için
konferanslar düzenlemektedir.
Insead (The Business School for The World) ve WIPO (World Intellectual Property
Organization) işbirliği ile hazırlanan Küresel Yenilikçilik Endeksi (The Global Innovation
Index-GII) yapısı Yenilikçilik Verimliliği Endeksi ve Yenilikçilik Girdi Alt Endeksi ile
Yenilikçilik Çıktı Alt Endeksini kapsamaktadır. Yenilikçilik girdi alt endeksinde enstitüler,
beşeri sermaye ve araştırma, altyapı, piyasalarının gelişmişliği, ticari gelişmişlik
parametreleri, Yenilikçilik çıktı alt endeksinde ise bilgi ve teknoloji çıktıları ile yaratıcı
çıktılar yer almaktadır (Şekil 10).
20
Şekil 10: Küresel Yenilikçilik Endeksi (The Global Innovation Index-GII) Yapısı 2012
En iyi 10 ekonominin 2012 yılı Küresel Yenilikçilik Endeksi incelendiğinde ilk üç sırada
İsviçre, İsveç ve Singapur yer almaktadır. Bu endekste ABD onuncu sıradadır. Bölgesel
sıralamada ise Kuzey Amerika birinci sırada, Avrupa ikinci sırada Orta Asya ve Afrika
kıtasının güneyinde yer alan ülkeler son sırada kendilerine yer bulmuşlardır. İlk sıradaki
Kuzey Amerika ülkeleri ile son sıradaki Güney Afrika ülkelerinin arasındaki Yenilikçilik
Endeksi fark iki kattan daha fazladır. Liste incelendiğinde Yenilikçilik Endekslerinin
ülkelerin gelir düzeyleriyle doğru orantılı olduğu görülmektedir. Gelir düzeyine göre ülkeler
sınıflandırıldığında gelir düzeyi yüksek olan ülkelerin Yenilikçilik Endeksi düşük olanların iki
katından daha fazla olduğu dikkat çekmektedir (Tablo 4).
21
Tablo 4 GII en iyi 10 ekonomi, bölgesel ve gelir grubuna göre ortalamaları (0-100)
Avrupa Birliği’nin araştırma ve yenilikçilik çalışmaları ABD ile karşılaştırıldığında 2006 ve
2010 göstergelerine göre ABD’nin %50 oranında AB’den daha iyi olduğu görülmektedir.
Japonya da AB’de 2006 yılında %32 oranında daha iyi iken 2010 yılında fark daha da açılmış
ve %40 a çıkmıştır. Çin geride olmasına rağmen farkı hızlı bir şekilde kapatmaktadır (Şekil
11). Özellikle son yıllarda araştırma ve yenilikçilik çalışmaları büyük önem vermekte ve
araştırma geliştirme faaliyetleri için harcama oranı hızlı bir şekilde yükselmektedir.
22
Şekil 11: AB’nin Araştırma Ve Yenilikçilik Çalışmalarının ABD, Çin Ve Japonya İle
Karşılaştırması
2.3. Türkiye’de Genel Durum ve Gelişme Eğilimleri
Bu bölümde bilgi toplumu ve yenilik stratejisi ile ilgili Türkiye’de yapılan çalışmalar,
değerlendirmeler yer almaktadır. Türkiye’de bu konularla ilgili araştırmaları ve gelişme
eğilimleri ile ilgili bilgiler Bilgi Toplumu ve Yenilik Stratejisi olmak üzere 2 ayrı başlık
altında incelenmiştir.
2.3.1. Türkiye’de Bilgi Toplumu
Bilgi teknolojilerinin dünyaya yön verdiği günümüzde, ülkemiz de çağın gerisinde kalmamak,
dahil olmakta geciktiği Sanayi Devriminde yaşadığı sıkıntıları tekrar yaşamamak için
İletişim-Bilişim Devrimine başlangıçtan itibaren dahil olmak üzere bilgi topluma dönüşmek
için gerekli adımları atmaktadır. Gerek yeni teknolojilerin ülkemize kazandırılması gerekse
mevcut kazanımların geliştirilmesi konusunda büyük gayret göstermektedir. Son yıllarda
yapılan tüm kalkınma planlarında bilgi teknolojilerinin kamu kurumlarında kullanılması ve
toplumun her kesiminin gelişen teknolojilere ayak uydurması konusunda stratejiler
geliştirilmiş ve eylem planlarına yer verilmiştir.
Türkiye’de BİT temel göstergeleriyle ilgili araştırmalar Devlet Planlama Teşkilatı Bilgi
Toplumu Dairesi Başkanlığı tarafından her yıl Bilgi Toplumu İstatistikleri başlığı altında
kayıt altına alınmaktadır. Bilgi Toplumu İstatistikleri 2011 yılında hazırlanan raporda
23
Türkiye’nin 2009-2011 yıllarındaki BİT temel göstergelerine ait değerler Tablo 5 de
verilmiştir. Tabloya göre internet erişimi olan hane sayısında ciddi artış olduğu ve 2011
yılında internet kullanan hane sayısının %42 oranında olduğu görülmektedir. Yine bu 3 yıllık
sürede geniş bant abone sayısında 2 kata yakın bir artış olduğu görülmektedir.
Tablo 5 Türkiye BİT Temel Göstergeleri, 2009-2011 (Devlet Planlama Teşkilatı Bilgi
Toplumu Dairesi Başkanlığı Bilgi Toplumu İstatistikleri 2011)
Türkiye’de 2004-2012 yılları arasında Bilgisayar ve İnternet kullanım oranları Tablo 6 da
verilmiştir. 2012 yılı itibari ile bilgisayar kullanım oranı %48.7, internet kullanım oranı ise
%47.4 tür. Hem bilgisayar kullanımında hem de internet kullanımında kentlerdeki oran kırsal
alandaki oranın 2 katı kadar olduğu görülmektedir. 2004 yılından itibaren bilgisayar ve
internet kullanımında Türkiye genelinde hızlı bir artış göze çarpmaktadır.
24
Tablo 6 Türkiye’de Bilgisayar Ve İnternet Kullanımı Oranları, 2004-2012
Bilgisayar - Computer
İnternet - Internet
Türkiye
Bilgisayar ve
İnternet
kullananlar
Kent
Kır
Yıl
Year
Topla
mTotal
Erkek
-Male
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
23,6
22,9
33,4
38,0
40,1
43,2
46,4
48,7
31,4
29,6
40,1
45,2
47,7
50,6
54,7
57,8
10,4
11,7
17,8
20,6
22,2
25,6
26,9
27,6
31,1
30,0
42,7
47,8
50,5
53,4
56,1
59,0
40,3
37,3
50,6
55,8
58,5
61,3
64,6
68,0
15,2
17,1
24,1
28,4
30,9
34,9
36,2
37,8
Kadın
Femal
e
16,2
15,9
23,7
28,5
30,0
33,2
36,9
38,5
22,5
21,7
29,1
34,9
37,0
40,3
45,0
47,7
5,8
6,6
11,5
13,1
14,1
16,6
17,8
18,0
Toplam
-Total
Erkek
-Male
18,8
17,6
30,1
35,9
38,1
41,6
45,0
47,4
25,6
23,1
36,6
43,1
45,5
49,2
53,2
56,6
7,5
8,2
15,2
18,3
20,7
23,7
25,7
26,4
25,7
24,0
39,2
45,4
48,6
51,8
54,9
58,1
34,0
30,3
46,9
53,5
56,5
59,8
63,2
67,0
11,6
12,8
21,3
26,0
29,1
33,1
35,3
37,1
Kadın
Femal
e
12,1
11,1
20,7
26,6
28,0
31,7
35,3
37,0
17,2
15,6
25,9
33,1
34,6
39,0
43,4
46,3
3,6
3,9
9,0
10,9
12,9
14,6
16,4
16,3
Türkiye’de kamu BİT yatırımları tarım, madencilik, imalat, enerji, ulaştırma ve haberleşme,
turizm, eğitim ve sağlık sektörleri ile bu sektörlerin dışında kalan konuları kapsayan diğer
kamu hizmetleri sektörlerine ayrılacak şekilde sınıflandırılmıştır. Diğer kamu hizmetleri
sektörü altındaki BİT yatırımları Cumhurbaşkanlığı, TBMM Başkanlığı, Başbakanlık gibi
kurumlara ait yatırımların yer aldığı genel idare ile adalet hizmetleri, güvenlik hizmetleri,
düzenleyici ve denetleyici kurumlar, yerleşme-şehirleşme, çevre, esnaf, sanatkâr ve küçük
sanayi, teknolojik araştırma, sosyal güvenlik ve istihdam, afetler alt sektörlerinde
gerçekleştirilmektedir. Türkiye’deki 2002-2012 yılları arasındaki kamu BİT yatırımları Şekil
25
12. de gösterilmiştir. 2002 yılında merkezi yönetim bütçesinden BİT yatırımları için ayrılan
ödenek 2012 yılı fiyatlarıyla yaklaşık 577 milyon TL iken, 2012 yılı için bu değer 2,5 milyar
TL’ye yaklaşmıştır. 2008 yılı haricinde bir önceki yıla göre sürekli artış gösteren kamu BİT
yatırımlarında 2002 yılından bu yana 4 kattan fazla bir artış kaydedilmiştir 2011 yılından
sonra yaşanan büyük artışta özellikle eğitim sektöründeki projelerin etkisi olmuştur.
Şekil 12: Türkiye’de Kamu BİT Yatırımları (2002-2012)
Ülkelerin e-dönüşüm performansının hesaplanması için değişik hazırlık endeksleri
kullanılmakta ve bu endeks değerleri dikkate alınarak ülkelerin sıralaması yapılmaktadır. Her
endeks farklı tanım ve metodoloji ürünü olduğu için hazırlık düzeyinin ölçülmesinde değişik
kriterler kullanılmakta, dolayısıyla ülkelerin sıralaması her endekste farklı olabilmektedir.
Ülkelerin BİT’i ne ölçüde kullandığı veya kullanmaya hazır olup olmadığına ilişkin çeşitli
kurum ve kuruluşlar tarafından düzenli olarak uluslararası sıralamalar yayınlanmaktadır.
Dünya Ekonomi Forumu tarafından 2001 yılından itibaren düzenli olarak ağ hazırlık endeksi
yayınlanmaktadır. Bu kapsamda DPT Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı tarafından
yayınlanan Bilgi Toplumu istatistikleri 2011 isimli çalışmada bu endekse yer verilmiştir.
Tablo 7 de Dünya Ekonomi Forumu Ağ Hazırlık Endeksi (World Economic Forum Network
Readiness Index) ile Birleşmiş Milletler e-Devlet Araştırması’nda
(United Nations e-
Government Survey) ülkemizin e-performansına ilişkin bilgiler verilmektedir.
26
Tablo 7 Türkiye’nin Ağ Hazırlık Endeksi Değerleri
Türkiye ağ hazırlık endeksinde 2001’de 75 ülke içinde 41. sırada yer almıştır. Sonraki yıllarda
çalışmada değerlendirilen ülke sayısının artmasıyla 2010’da 138 ülke içinde 71. sıraya
düşmüştür.
Ağ hazırlık endeksi “ortam, hazırlık ve kullanım” alt endekslerinden oluşmaktadır. Her alt
endeks de kendi içinde 3 bileşene ayrılmakta ve her bir bileşen de 10 civarında değişkene
dayalı olarak hesaplanmaktadır. Ülke skorları alt endekslerin basit aritmetik ortalamaları
alınarak hesaplanmaktadır. Alt endeksler ve bunların hesaplanmasında kullanılan bileşenler şu
şekildedir.
Ortam (Environment) Alt Endeksi:
İş ortamı (market environment), politik ortam (political and regulatory environment) ve
altyapı ortamı (infrastructure environment) bileşenlerinden oluşmaktadır. Ortam alt endeksi
sıralamasında ülkemiz, 2009 yılında bulunduğu 59. sıradan 2010 yılında 63. sıraya düşmüştür.
Hazırlık (Readiness) Alt Endeksi:
Hazırlık alt endeksi bireylerin, iş dünyasının ve devletin BİT’i kullanmaya hazır olma
durumunu göstermektedir. Bu alt endeks, bireysel hazırlık (individual readiness), iş dünyası
hazırlık (business readiness) ve kamu hazırlık (government readiness) bileşenlerinden
27
oluşmaktadır. Hazırlık alt endeksinde ülkemiz, 2009 yılında bulunduğu 90. sıradan 2010
yılında 81. sıraya yükselmiştir.
Kullanım (Usage) Alt Endeksi:
Bu alt endeks, bireysel kullanım (individual usage), iş dünyası kullanım (business usage) ve
kamu kullanım (government usage) bileşenlerinden oluşmaktadır. Kullanım alt endeksinde
ülkemiz 2009 ve 2010 yıllarında 62. sırada yer almıştır.
Birleşmiş Milletler e-Devlet Araştırması
2003, 2004, 2005, 2008 ve 2010 yıllarında gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler (BM) e-Devlet
Araştırması (e-Government Survey), BM ülkelerini değerlendirerek 0 ve 1 arasında değişen edevlet hazırlık endeksi üretmektedir. E-Devlet endeksi “çevrimiçi hizmetler, altyapı ve insan
kaynağı” olmak üzere üç alt endeksten oluşmaktadır. Endeks ülkelerin e-devlet
performanslarını birbirleriyle karşılaştırmakta ve uluslar arası bir sıralama ortaya koymaktadır
(Tablo 8).
Tablo 8 BM E-Devlet Araştırmasına Göre Türkiye’nin Sıralamadaki Yeri
BM E-Devlet Araştırmasına göre Türkiye’nin e-devlet endeksi dünya ortalamalarının
üzerinde bulunmaktadır. Ülkemiz 2003 yılında elde ettiği 0,506 skorunu daha sonraki yıllarda
yakalayamamış olmakla beraber, 2008’de 76. sıradayken 2010’da 69. sıraya yükselerek
olumlu yönde gelişme kaydetmiştir.
Çevrimiçi hizmetler alt endeksi kamu bilgi sistemlerinin olgunluk düzeyleri ve entegre hizmet
sunumuna verilen skorlar ile hesaplanmaktadır. Bu alt endekste ülkemiz 2010 yılında 62.
sırada yer almıştır. Altyapı alt endeksi internet kullanıcı sayısı, sabit ve mobil abone
yoğunluğu, kişisel bilgisayar ve sabit genişbant erişim oranları ile belirlenmektedir. Altyapı
28
alt endeksinde ülkemiz 2010 yılında 68. sırada yer almıştır. İnsan kaynağı alt endeksi okuma
yazma ve okullaşma oranları ile belirlenmektedir. İnsan kaynağı ve altyapı alt endeksleri
veriye dayalı olarak hazırlanmış, fakat çevrimiçi hizmetler alt endeksi web üzerinden yapılan
araştırma ile sınırlı kalmıştır. BM çalışmasına göre; Türkiye diğer iki alt endekse kıyasla
insan kaynağı alt endeksinde geride kalmış, çevrimiçi hizmetlerde nispeten daha iyi bir
sıralama elde etmiştir.
2.3.2. Türkiye’de Yenilikçilik
Koç ve Mente (2007)’nin, Freeman ve Lundvall’dan yaptıkları aktarıma göre Ulusal
İnovasyon Sistemi (ULİS), ulusal ekonomide yeni ürünlerin yayınımını ve tanımını, süreçleri,
sistemleri etkileyen bütün kurumsal ve yapısal faktörleri içeren bir sistemdir (Freeman, 1992).
Bu tanım üretim faaliyetlerinin yan bir ürünü olarak öğrenmeyi etkileyen ekonomik yapı ile
kurumsal düzenin bütün yön ve bölümlerini içerir (Lundvall, 1992). Bir ülkenin inovasyonda
yetkinlik kazanması ve inovasyon sürecinin başarıyla işleyebilmesi için, ülkenin bilim ve
teknoloji sistemiyle (temel araştırmaları yapan üniversitelerin ve uygulamalı araştırmaları
yapan büyük ölçekli kamu araştırma laboratuvarlarının oluşturduğu sistem) üretim sistemi
arasında bir etkileşim-iletişim ortamının yaratılması gerekir (Göker, 2000).
Türkiye'de ilk AR-GE araştırması OECD tarafından hazırlanan "Araştırma ve Deneysel
Geliştirme Taramaları İçin Önerilen Standart Uygulama- Frascati Kılavuzu"na uygun olarak
Mayıs 1991-Mayıs 1992 tarihleri arasında 1990 yılı referans alınarak gerçekleştirilmiştir. Bu
tarihten sonra yıllık olarak derlenmektedir.
2011 yılı Ar-Ge Faaliyetleri Araştırması sonuçlarına göre kamu kuruluşları, vakıf
üniversiteleri ve ticari sektördeki anket sonuçları ile devlet üniversitelerinin bütçe ve personel
dökümlerine dayalı olarak Türkiye’de Gayri Safi Yurtiçi Ar-Ge Harcaması 2011 yılında bir
önceki yıla göre % 20,4 artarak 11 154 Milyon TL olarak hesaplanmıştır. Türkiye’de Gayri
Safi Yurtiçi Ar-Ge harcamasının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) içindeki payı ‰ 8,6’dır.
Bu oran 2010 yılında ‰8,4’tür (Tablo 9).
29
Tablo 9 Gayri Safi Yurtiçi Ar-Ge Harcaması, 2011
2011 yılında Gayri Safi Yurtiçi Ar-Ge harcamalarının %45,5’i yükseköğretim, %43,2’si ticari
kesim ve %11,3’ü kamu kesimi tarafından gerçekleştirilmiştir. Bir önceki yıl yükseköğretim
%46 ile ilk sırada yer alırken, bunu %42,5 ile ticari kesim, %11,4 ile kamu kesimi takip
etmekteydi.
Ar-Ge harcamaları, finanse eden kesimler itibarıyla incelendiğinde; 2011 yılında harcamaların
%45,8’i ticari kesim, %29,2’si kamu kesimi, %20,8’i yükseköğretim kesimi, %3,4’ü yurtiçi
diğer kaynaklar ve %0,7’si yurtdışı kaynaklar tarafından karşılanmıştır (Şekil 13).
Şekil 13: Sektörlere ve harcama gruplarına göre gayri safi yurtiçi Ar-Ge harcaması dağılımı,
2011
2011 yılında Tam Zaman Eşdeğeri (TZE) cinsinden toplam 92 801 kişi Ar-Ge personeli
olarak çalışmıştır. Bir önceki yıla göre TZE cinsinden Ar-Ge personel sayısındaki artış
30
%13,5’tir. Sektörler itibarı ile dağılıma bakıldığında, TZE cinsinden toplam Ar-Ge
personelinin 2011 yılında %48,9’u ticari kesimde, %38,4’ü yükseköğretim kesiminde ve
%12,7’si kamu kesiminde bulunmaktadır. 2011 yılında istihdam edilen 10 000 kişiye düşen
Tam Zaman Eşdeğeri (TZE) Ar-Ge personeli sayısı 38,5 kişidir.
İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması (İBBS) 1.Düzeye göre 2011 yılında Ar-Ge
harcamalarının en yüksek olduğu bölge %28,2 ile Batı Anadolu Bölgesi (TR5) iken, bunu
%20,8 ile Doğu Marmara (TR4) ve %19,2 ile İstanbul (TR1) Bölgesi takip etmektedir.
Ar-Ge personel sayısına göre ise %23,7 ile Batı Anadolu Bölgesi (TR5) ilk sırada yer
almaktadır. Bu bölgeyi %21,7 ile İstanbul (TR1) ve %15,1 ile Doğu Marmara (TR4) Bölgeleri
izlemektedir (Şekil 14.).
Şekil 14: İstihdam edilen onbin kişiye düşen Ar-Ge personeli
2012 yılında yayınlanan Global Yenilikçilik Endeksi’nde (Global Innovation Index)
yenilikçilik girdi ve çıktıları ölçülmüştür. Girdiler ülkelerin maliye ve eğitim politikaları ile
yenilik ortamlarını kapsamaktadır. Çıktılar ise patentleri, teknoloji transferlerini ve araştırma
geliştirme sonuçlarını içermektedir. Tablo 10 da Uluslararası Yenilikçilik Endeksinde ülke
31
sıralamaları görülmektedir. 0-100 arası puanlamayla yapılan değerlendirmede birinci sırada
68.2 puanla İsviçre yer alırken, Türkiye bu sıralamada 34.1 puanla 74. Sırada yer almaktadır.
32
Tablo 10 Uluslararası Yenilikçilik Endeksi (Global Innovation Index rankings, 2012)
33
34
2009 yılında AB ülkelerinde yapılan araştırmada araştırma ve yenilikçilik için yapılan
harcamalara ait harita Şekil 15. te verilmiştir. Haritaya göre Finlandiya, İsveç yenilikçilik
çalışmaları için en fazla kaynak ayıran ülkeler olarak gözükürken, Almanya, İsviçre ve
Avusturya bu ülkeleri takip etmektedir. Avrupa’nın doğusunda yer alan Türkiye’nin de
aralarında bulunduğu ülkeler ise araştırma ve yenilikçilik çalışmalarına en az kaynak ayıran
ülkeler olduğu görülmektedir.
Şekil 15: AB ülkelerinde Araştırma ve Yenilikçilik için yapılan harcamalar, (Innovation
Union Atlas-2011)
35
3.
TRAKYA BÖLGESİ (TR21) MEVCUT DURUM ANALİZİ
3.1. Bölgede Genel Durum ve Gelişme Eğilimleri
Bilgi toplumu ve yenilikçilik Türkiye’de ve dünyada olduğu gibi bölgede de gelişme eğilimi
içerisindedir. Bölgenin coğrafi konumu ve özellikleri, insan kaynakları ve ekonomik durumu
göz önünde bulundurulduğunda hem bilgi toplumu hem de yenilikçilik açısından diğer
bölgelere öncülük edecek potansiyele sahip olduğu görülmüştür. Bu bölümde bölgenin bilgi
toplumu ve yenilikçilik açısından istatistiksel sonuçları incelenerek değerlendirmeler
yapılmıştır. Ayrıca bilgi toplumu ve yenilikçilik ihtisas komisyonun yaptığı GZFT analizi
incelenmiştir.
3.1.1. Bölgede Bilgi Toplumu
Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli illerini kapsayan bölgemize özel bilgi toplumu temel
göstergeleri kullanılarak yapılmış araştırmaların çok az olduğu görülmüştür. Türkiye genelini
kapsayan farklı yıllarda çok sayıda çalışma yapılmışken bölgemize özel verileri içeren
çalışmalara rastlanmamıştır. Türkiye İstatistik Kurumunun yaptığı çalışmalarda Türkiye 12
bölgeye ayrılmıştır, TR2 Batı Marmara olarak adlandırılan bölge içeresinde Tekirdağ, Edirne,
Kırklareli, Balıkesir, Çanakkale yer almaktadır. Bu bölgenin Trakya bölgesini kapsaması
sebebiyle araştırmada elde edilen verilerin bölgemiz verilerine yakın değerler olduğunu
varsayabiliriz. Buna göre bölgelerde bireylerin bilgisayar ve internet kullanımım oranları
incelenecek olursa, 16-74 yaş aralığındaki 39.992 kişi ile yapılan yüz yüze görüşmeler
sonucunda Türkiye genelinde bilgisayar kullanma oranı %48,7, internet kullanma oranı
%47,4 olduğu buna karşılık bölgemizi de kapsayan TR2 Batı Marmara bölgesinde bilgisayar
kullanma oranı %44,4, internet kullanma oranı %44 olduğu görülmektedir. Bölgede bireylerin
bilgisayar kullanma oranının Türkiye ortalamasının altında olduğu görülmektedir. Aynı
araştırmada TR1 İstanbul, TR4 Doğu Marmara ve TR5 Batı Anadolu bölgelerinin Türkiye
ortalamasının çok üzerinde göze çarpmaktadır (Tablo 11).
36
Tablo 11 Bireylerin bilgisayar ve İnternet kullanım oranı (%), 2012
BÖLGELER
Türkiye
İstanbul
Batı Marmara
Ege
Doğu Marmara
Batı Anadolu
Akdeniz
Orta Anadolu
Batı Karadeniz
Doğu Karadeniz
Kuzeydoğu
TRA Anadolu
Ortadoğu
TRB Anadolu
Güneydoğu
TRC Anadolu
TR
TR1
TR2
TR3
TR4
TR5
TR6
TR7
TR8
TR9
Bilgisayar
Toplam
Erkek
Kadın
İnternet
Toplam Erkek
Kadın
48,7
62,2
44,4
50,4
57,2
58,6
43,9
44,6
40,3
35,1
59,0
71,9
52,8
59,3
66,8
68,3
54,2
57,3
49,1
45,9
38,5
52,2
36,2
41,5
47,7
49,4
33,9
32,4
31,8
24,6
47,4
60,9
44,0
49,7
56,3
57,1
42,9
42,2
38,6
33,4
58,1
70,9
52,6
58,4
65,4
67,1
53,8
54,9
47,3
45,5
37,0
50,5
35,5
40,9
47,3
47,6
32,5
30,0
30,2
21,8
33,4
45,5
22,1
32,2
45,7
19,6
35,7
47,5
23,9
34,1
46,0
22,4
30,8
44,2
18,2
29,4
44,2
15,6
Yine bilgi toplumu temel göstergelerinden biri olan hanelerde internete erişim imkânı oranları
incelendiğinde, 12.806 hanede yapılan araştırmada Türkiye genelinde internete erişim imkânı
olan hanelerin oranı %47,2 iken TR2 Batı Marmara bölgesinde bu oran %49,7’dir (Tablo 12
). Aynı tabloda kentsel alanla kırsal alan arasında hanelerde internet erişim imkanı oranlarının
yarı yarıya olduğu görülmektedir.
37
Tablo 12 Hanelerde İnternet erişim imkanı (%), 2012
İnternete erişim
İnternete erişim
imkanı VAR
imkanı YOK
Bilmiyor
TR
TR
TR
Türkiye
Kent
Kır
47,2
55,5
27,3
51,6
43,8
70,6
1,2
0,8
2,1
TR1
TR2
TR3
TR4
TR5
İstanbul
Batı Marmara
Ege
Doğu Marmara
Batı Anadolu
60,5
49,7
45,5
60,6
57,5
39,1
49,4
53,7
39,0
41,4
0,4
0,9
0,8
0,4
1,1
39,6
41,0
39,5
32,6
58,9
57,3
60,3
62,0
1,5
1,6
0,2
5,5
41,5
35,6
54,2
60,8
4,3
3,7
21,5
77,8
0,7
TR6
TR7
TR8
TR9
Akdeniz
Orta Anadolu
Batı Karadeniz
Doğu Karadeniz
Kuzeydoğu
TRA Anadolu
TRB Ortadoğu Anadolu
Güneydoğu
TRC Anadolu
İnternet bağlantı türüne göre hanelerde internete erişim imkanına sahip olma da BİT temel
göstergelerinden birisidir. Türkiye’de hanelerin internete erişim türleri ve tüm hanelere oranı
Tablo 13’de verilmiştir. Tabloya göre bölgede genişbant bağlantısına sahip olan hanelerin tüm
hanelere oranı %41 civarındadır.
38
Tablo 13 Evden genişbant bağlantı ile İnternet erişim imkanına sahip hanelerin toplam
haneye oranı (%), 2012
İnternet bağlantı
TR1 TR2 TR3 TR4 TR5 TR6 TR7 TR8 TR9 TRA TRB TRC
türü
Genişbant bağlantı 58,7 41,5 43,3 53,1 55,0 34,2 34,7 35,5 31,3 28,8 27,7 20,7
ADSL bağlantı
Kablolu sabit
bağlantı (Kablo
TV altyapısı
üzerinden kablolu
İnternet (Uydunet),
Fiber bağlantı)
Kablosuz sabit
İnternet bağlantısı
(uydu, WiFi)
Kablosuz mobil
bağlantı (3G,
UMTS)
Cep telefonu
üzerinden 3G
bağlantı
3G modemi
üzerinden mobil
bağlantı (VINN,
JET, VODEM gibi
mobil modem)
46,6 32,7 31,8 40,5 37,9 19,5 25,6 22,3 28,3 16,4 13,8 15,5
5,6
1,7
2,7
6,2
7,5
5,3
0,5
2,5
0,2
0,4
1,0
0,7
1,5
0,4
2,0
2,4
3,3
3,6
0,7
0,6
0,8
0,2
1,6
0,6
18,1 14,5 14,3 12,8 14,9 13,3 13,0 15,5 4,5 16,7 19,1
4,5
13,0 11,1 9,6
8,8
8,6
9,8 10,2 11,8 2,0 13,8 17,4
1,6
7,7
5,1
7,1
4,7
3,4
5,3
6,0
4,5
5,5
2,5
4,4
2,9
Bölgelere göre her gün veya haftada en az bir kez düzenli internet kullanan bireylerin dağılımı
incelendiğinde en yüksek oran %50 civarındaki TR1 İstanbul ve TR5 Batı Anadolu olduğu
dikkat çekmektedir. Türkiye ortalaması %37,8 iken TR2 Batı Marmara bölgesi %34,2 ile
Türkiye ortalamasının altında bir oranda olduğu görülmektedir (Tablo 14).
39
Tablo 14 Düzenli İnternet kullanan bireylerin* oranı (%), 2012
Son üç ay içinde İnternet
kullanan bireyler içinde
Toplam Erkek Kadın
Toplam Erkek Kadın
TR
Türkiye
37,8
47,6
28,2
88,5
89,9
86,3
TR
Kent
46,1
56,2
36,0
89,7
91,1
87,5
TR
Kır
18,8
27,3
10,6
82,5
84,3
78,2
TR1
İstanbul
50,3
59,7
40,6
90,7
91,8
89,1
TR2
Batı Marmara
34,2
43,3
25,3
86,9
89,8
82,5
TR3
Ege
41,2
49,9
32,6
91,0
92,4
88,8
TR4
Doğu Marmara
43,8
52,1
35,6
87,6
88,0
87,1
TR5
Batı Anadolu
47,3
58,4
36,9
89,8
92,8
85,6
TR6
Akdeniz
32,2
41,9
22,8
84,1
86,4
80,2
TR7
Orta Anadolu
32,0
43,3
21,2
86,6
87,0
85,8
TR8
Batı Karadeniz
29,3
37,0
21,8
86,2
89,5
81,3
TR9
Doğu Karadeniz
24,6
33,5
16,1
89,6
89,4
90,0
TRA
Kuzeydoğu Anadolu
22,9
33,2
13,3
84,8
85,4
83,3
TRB
Ortadoğu Anadolu
25,1
36,1
14,3
85,3
87,5
80,5
TRC
Güneydoğu Anadolu
24,1
36,9
12,1
87,5
86,9
89,2
* 16-74 yaş grubu
Düzenli İnternet kullanıcısı: Her gün veya haftada en az bir defa İnternet kullanan birey.
Kişisel amaçla kamu kurum ve kuruluşlarıyla iletişimde interneti kullanma oranlarında
Türkiye genel ortalaması %20,4 iken TR2 Batı Marmara bölgesi %19’luk rakamla Türkiye
ortalamasının altın yer almaktadır. Son 12 ay içerisinde internet kullanan içinde bu oran %45
civarında olup Türkiye geneliyle yakın bir orandadır (Tablo 15).
40
Tablo 15 Son 12 Ay* İçinde Kişisel Amaçla Kamu Kurum/Kuruluşlarıyla İletişimde
İnterneti Kullanma Oranı (%), 2012
Son 12 ay içinde İnternet
Tüm bireyler** içindeki
BÖLGELER
kullanan bireyler** içindeki
oran
oranı
TR Türkiye
20,4
45,1
TR1 İstanbul
33,8
57,7
TR2 Batı Marmara
19,0
44,9
TR3 Ege
17,4
36,8
TR4 Doğu Marmara
22,2
41,8
TR5 Batı Anadolu
29,5
53,8
TR6 Akdeniz
17,1
42,6
TR7 Orta Anadolu
TR8 Batı Karadeniz
TR9
TRA
TRB
TRC
Doğu Karadeniz
Kuzeydoğu Anadolu
Ortadoğu Anadolu
Güneydoğu Anadolu
17,3
16,1
43,5
44,4
6,6
9,6
13,4
6,9
21,8
31,5
41,7
24,3
* Nisan 2011 - Mart 2012
** 16-74 yaş grubu
3.1.2. Bölgede Yenilikçilik
Geçmişte üretim yapısının ve uluslararası sermayenin akış yönünün belirlenmesinde etken
olan ucuz işgücü ve hammadde bolluğu gibi geleneksel faktörler önemini görece yitirirken,
etkin işleyen bir piyasa mekanizmasına, kurumsal yapıya, gelişmiş bir teknolojik ve ticari
altyapıya sahip olmanın ve pazarın değişen tercihlerini yakından izleyebilmenin önemi
artmıştır. Uluslararası piyasalarda uzmanlaşmaya ağırlık veren, üretim teknolojisini ve yenilik
yaratma kapasitesini geliştirebilen ülkeler mal ve hizmet üretiminde giderek daha bilgi yoğun
ve yüksek katma değer getiren bir yapıya geçiş yapabilmektedir (DPT,2006).
Mal ve hizmetleri geçmişe nazaran daha bilgi yoğun, yüksek katma değerli, çevre dostu ve
güvenli üretebilmeyi sağlayan yenilikçilik (inovasyon) kapasitesi ekonomik kalkınmanın
bağlı olduğu etkenlerden biridir. İnovasyon, ekonomi yazınında çoğunlukla üretimde
kullanılan teknolojilerin geliştirilmesi olarak ele alınmıştır. Bunun yanı sıra ekonomik
faaliyetlerin etkin şekilde gerçekleştirilmesi ve toplumun yeni teknolojileri kullanmaya
41
yatkınlığı yenilikçilik konulu araştırmaların eğildiği temel noktalardır (Lazonick, 2004).
Diğer bir deyişle yenilikçilik sisteminin temelinde hem teknik hem de sosyo-ekonomik ve
demografik bileşenler bulunur. Dolayısıyla toplumun yenilikçilik potansiyeli teknik, sosyoekonomik ve demografik göstergeleri göz önünde bulunduran bütünsel bir yaklaşımla
belirlenmelidir.
Hollanders (2009), Chen (2008), Nijkamp (2010) ve U.S. Innovation (2010) çalışmalarındaki
bütünsel yaklaşımdan esinlenerek Trakya alt bölgesinin mevcut durumunu raporlamak için
kullanılacak göstergeler belirlenmiştir. Kriterlerin belirlenmesinde göz önünde bulundurulan
diğer husus da bölgesel verilerin ulaşılabilirliği olmuştur. Tablo 16’da yenilikçilik
göstergeleri ve ilgili bölgesel verilerin ulaşılabilirliği verilmiştir.
42
Tablo 16 İnovasyon Göstergeleri
Kategori
Yenilikçilik
Göstergesi
Geniş Tanım
İnsan
Kalifiye işgücüne erişim
Kaynakları
Kaynaklar
Ar-Ge ve yenilikçilik faaliyetleri
için sermaye
Sermaye ve
Destek
Akademik Destek
Yenilikçi
Faaliyetler
Ar-Ge ve yenilikçilik destek
programları
43
Yatırım
Ölçütler
Fen ve Mühendislik Fakültesi Lisans, Yüksek Lisans ve
Doktora Mezunlarının Sayısı
Yüksek Öğretim Kurumları Lisans, Yüksek Lisans ve
Doktora Mezunlarının Sayısı
Hayat Boyu Öğrenme ve Gençlik Programlarına Katılım
Bölge İllerinin Ortalama ÖSS Puanına Göre Türkiye
Sıralaması
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın Ar-Ge Merkezi Belgesi
Verdiği İşletmeler
Risk Sermayesi
Veri
Ulaşılabilirliği
Kaynak
Hayır
-
Evet
TÜİK
Evet
Ulusal Ajans
Evet
ÖSYM
Evet
SAGM
Hayır
Tekirdağ, Edirne
ve Kırklareli İl
Brifingleri
nku.edu.tr,
trakya.edu.tr,
kirklareli.edu.tr
İmalat Sanayinin Teknoloji Yoğunluğuna Göre Sınıfı
Evet
Bölge Üniversitelerindeki Mühendislik ve Fen Bilimleri
Fakülteleri
Evet
Öğretim Görevlisi (Profesör, Doçent ve Yrd. Doçent)
Başına Öğrenci Sayısı
Evet
TÜİK
Bilimsel Yayın Sayısı
Evet
ISI Web of
Knowledge
KOSGEB, TÜBİTAK ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın
Yürüttüğü Destek Programları ile AB Ar-Ge Proje
Ortaklıkları: EUREKA, 7. Çerçeve Programı, Rekabet
Edebilirlik ve Yenilikçilik Programı
Evet
TÜBİTAK,
KOSGEB,
SAGM
Firmaların ve kamu kuruluşlarının
Ar-Ge Harcaması
yenilik yaratma ve yeniliğe uyum
sağlama amacıyla yaptığı
Bilişim Teknolojilerine Yapılan Yatırımlar
yatırımlar
Ar-Ge Haricindeki İnovasyon Faaliyetleri için Yapılan
Kısmen
Hayır
Hayır
Teknopark, TÜ,
NKÜ
-
Harcama
Yenilikçi firmalar ve kamu
İşbirliği ve
kuruluşları arasındaki işbirliği ile
Girişimcilik
bölgedeki girişimcilik potansiyeli
Performans Göstergeleri
Sınai
Haklar
44
Yenilikçi
KOBİler
İstihdam,
Ticaret
Hacmi ve
Hibe
Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programlarına Başvurular
Bilimsel ve Teknolojik İşbirliği Ağları ve Platformları
TÜBİTAK'da Görev (hakem / panelist) Alan Bölge
Üniversitelerinde Görevli Öğretim Üyelerinin Sayısı
Buluş niteliği taşıyan ya da mal ve Patent Başvuru ve Tescil Sayıları
hizmet üretiminde rekabet
Faydalı Model Başvuru ve Tescil Sayıları
edebilirliğe hizmet eden yenilikçi
Endüstriyel Tasarım Başvuru ve Tescil Sayıları
fikirlerin mülkiyet hakkı
Üründe ya da Üretim Sürecinde Yenilikçi KOBİlerin
Sayısı
Pazarlama ya da Kurumsal Alanda Yenilikçi KOBİlerin
Sayısı
İnovasyon sürecinde başarılı
KOBİler
İşgücü Masraflarını Önemli Ölçüde Azaltan KOBİlerin
Sayısı
Hammadde ve Enerji Masraflarını Önemli Ölçüde
Azaltan KOBİlerin Sayısı
Orta Yüksek ve Yüksek Teknoloji Sanayi Sektörlerindeki
İstihdam Oranı
Bilgi Yoğun Hizmet Sektöründeki İstihdam Oranı
Temel Ekonomik Göstergeler
Hem Firmaya Hem Pazara Yeni Ürünlerin Satışından
Elde Edilen Gelirin Ciroya Oranı
Firmaya Yeni Olup Pazara Yeni Olmayan Ürünlerin
Satışından Elde Edilen Gelirin Ciroya Oranı
Hayır
TÜBİTTAK,
KOSGEB,
SAGM
-
Evet
TÜBİTAK
Evet
Evet
TPE
TPE
Evet
TPE
Hayır
-
Hayır
-
Hayır
-
Hayır
-
Hayır
-
Hayır
-
Hayır
-
Hayır
-
Evet
45
4.
KAYNAKLAR
Bilişim ve teknoloji endüstrisinin gelişimi bölgedeki insan kaynaklarının ve işletmelerin
teknolojik yenilikler yaratabilme ve yeniliklere uyum sağlayabilme kapasitesine bağlıdır.
Dolayısıyla bu bölümde bölge insanının eğitim durumu, Ar-Ge ve yenilikçilik faaliyetlerinde
bulunan sermaye, Ar-Ge ve yenilikçilik faaliyetlerine destek verebilecek akademik personel
ve yenilikçilik faaliyetlerinin faydalanabileceği uluslararası ve ulusal destek programlarına
ilişkin bilgiler sunulmaktadır.
4.1. İnsan Kaynakları
İnsan kaynakları profilini yansıtmak için sırasıyla yükseköğretim kurumlarından mezuniyet
oranları, hayat boyu öğrenme ve gençlik programlarından faydalanma durumu ve illerin
ortalama ÖSS puanına göre sıralaması ele alınmıştır.
Yükseköğretim kurumlarından (lisans, yüksek lisans ve doktora) mezun olanların sayısı
TR21 (Trakya) bölgesi için Tablo 17’ de gösterilmiştir.
Tablo 17 TR21 (Trakya) için Yükseköğretim Kurumlarından Mezuniyet sayıları, 2011
Bitirilen eğitim düzeyi ve cinsiyete göre nüfus ( 15 +yaş ) - 2011
İl
Edirne
Kırklareli
Tekirdağ
Bitirilen eğitim düzeyi
Yüksekokul veya fakülte
mezunu
Yüksek lisans mezunu
Doktora mezunu
Toplam
mezunu
Doktora mezunu
Toplam
mezunu
Doktora mezunu
Toplam
Toplam
Erkek
Kadın
31.833
2.202
833
34.868
18.141
1.248
505
19.894
13.692
954
328
14.974
26.120
1.346
218
27.684
15.381
831
145
16.357
10.739
515
73
11.327
58.553
3.351
744
62.648
33.762
2.017
473
36.252
24.791
1.334
271
26.396
Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları kapsamında TR21 (Trakya) bölgesinde hayata
geçen 18 proje için sağlanan ödenek Türkiye genelinde gerçekleştirilen projelere sunulan
toplam ödeneğin 1,4%’ünü oluşturmaktadır (Tablo 18)
46
Tablo 18 TR21 (Trakya) Bölgesinde Hayat Boyu Öğrenme ve Gençlik Programlarına
Katılım (2009)
Hayat Boyu Öğrenme Programı (LLP)
Gençlik Programı
Başvuru
Başvur Kabul
Kabul Sayısı Ödenek (€)
Ödenek ( € )
Sayısı
u Sayısı Sayısı
3.273
763 25.771.078
1.639
421
7.012.256
Türkiye
TR21
(Trakya)
Tekirdağ
Edirne
Kırklareli
40
21
15
4
15
7
6
2
433.675
246.475
113.300
73.900
9
3
5
1
3
1
2
0
41.456
5.198
36.258
0
Kaynak: Ulusal Ajans.
Tekirdağ ve Edirne illerinin ÖSS performansına göre yapılan sıralamada 3. çeyrek dilime
daha yakın olduğu görülmektedir. Diğer taraftan TR21 (Trakya) bölgesinin ilköğretim ve
ortaöğretim için sahip olduğu imkânlar irdelendiğinde bölgenin Türkiye geneline göre daha
iyi durumda olduğu açıkça görülmektedir. Sadece ÖSS puan türlerindeki ortalama esas
alınarak
yapılan
sıralamayı
dikkate
alıp
eğitim
altyapısının
etkinleştirilemediği
düşünülmemelidir. Burada vurgulanmak istenen ortaöğretim sonrası insanların sahip olduğu
sözel ve sayısal yeteneklerin seviyesidir (Tablo19)
Tablo 19 TR21 (Trakya) Bölgesi İllerinin YGS Başarı Sıralaması, 2013
2013
İl
Tekirdağ
Edirne
Kırklareli
Sınav Türü
32
YGS
24
YGS
18
YGS
Kaynak: ÖSYM.
4.2. Sermaye ve Destek
Bu bölümde Ar-Ge ve yenilikçilik faaliyetlerinin gerçekleştirilmesine destek olan kurumsal
kaynakların ve destek programlarının bölgesel varlığı analiz edilmiştir
47
Ar-Ge ve yenilikçilik faaliyetleri için mevcut sermayeyi finansal rakamlarla tespit edebilmek
mümkün olmamıştır. TÜİK tarafından sunulan bir veri olmadığı gibi kurumlar da gizlilik
prensipleri doğrultusunda finansal bilgilerini kamuoyu ile paylaşmamaktadır. Bu nedenle
bölgedeki sermayeyi temsil etmesi açısından Ar-Ge merkezi belgesi almış firmaların sayısı ile
firmaların mal ve hizmet üretimlerinde kullandıkları teknoloji/bilgi yoğunluğuna göre
sınıflandırması verilmektedir. Teknoloji yoğun sektörlerin varlığı Ar-Ge ve yenilikçilik
faaliyetlerine destek verecek bir sermayenin mevcudiyetine işaret etmektedir1.
Türkiye’de Ar-Ge merkezi belgesi alan 129 firmadan 8 tanesi TR21 (Trakya) bölgesindedir
(Tablo 20-21)
Tablo 20 TR21 (Trakya) Bölgesi İllerinde Ar-Ge Merkezi Belgesi Alan Firma Sayısı
TR21
Türkiye
(Trakya)
Tekirdağ
Edirne
Kırklareli
129
8
7
0
1
Kaynak: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Sanayi AR-GE Genel Müdürlüğü (SAGM).
Tablo 21 TR21 (Trakya) Bölgesi İllerinde Ar-Ge Merkezi Belgesi Alan Firmalar
SIRA
1
2
3
4
5
6
7
8
1
İŞLETME ADI
BSH Ev Aletleri Sanayi Ve
Ticaret A.Ş.
Arçelik Kurutma Makinası
Ve Elektrik Motorları ArGe Bölümü
Eczacıbaşı Zentiva Sağlık
Ürünleri Sanayi Ve Ticaret
A.Ş.
HEMA Endüstri A.Ş.
DEVA Holding A.Ş.
YÜNSA Yünlü Sanayi Ve
Ticaret A.Ş.
Intersource Tekstil Ve
Konfeksiyon San. Ve Tic.
A.Ş.
Setaş Kimya Sanayi A.Ş.
SEKTÖRÜ
Dayanıklı
Tüketim
Malları
Dayanıklı
Tüketim
Malları
Tekirdağ
Çerkezköy OSB
Tekirdağ
Çerkezköy OSB
İlaç
Otomotiv
İlaç
Kırklareli
Tekirdağ
Tekirdağ
Büyükkarıştıran
Çerkezköy OSB
Çerkezköy OSB
Tekstil
Tekirdağ
Çerkezköy OSB
Tekstil
Kimya
Tekirdağ
Tekirdağ
Beyazköy
Çerkezköy OSB
http://ekutup.dpt.gov.tr/ekonomi/tarih/tr/saygilis/bilgieko.pdf
48
ŞEHİR
MEVKİİ
Tablo 22 Trakya Alt Bölgesindeki Firmaların Teknoloji Yoğunluk Sınıflandırması*
Edirne
Kırklareli
Tekirdağ
TR21 (Trakya)
İl
İl
İl
TR21
Firma
Firma
Firma
Firma
Oranı
Oranı
Oranı
(Trakya)
Sayısı
Sayısı
Sayısı
Sayısı
(%)
(%)
(%)
Oranı (%)
258
73
275
68
970
65
1.503
66
Düşük
Orta
72
20
78
19
292
19
442
19
Düşük
Orta
23
7
53
13
234
15
310
14
Yüksek
0
0
2
0
15
1
17
1
Yüksek
Kaynak: Edirne ve Tekirdağ İl Brifingleri (2009), TÜİK.
*OECD'nin 1999 yılında yaptığı "Science, Technology and Industry Scoreboard" çalışması temel
alınarak yapılmıştır.
Mal ve hizmet üretiminde teknoloji/bilgi yoğunluğu yüksek firmaların sayısı baz alınarak
Düzey 2 bölgeleri arasında bir mukayese yapıldığında İstanbul, Ankara, İzmir ve Doğu
Marmara alt bölgelerinden sonra Trakya alt bölgesi gelmektedir.
TR21 bölgesi üniversitelerinin kurumsal kapasiteleri Ar-Ge ve yenilikçilik faaliyetlerinde
ihtiyaç duyulan uzmanlık alanlarının kurulu olduğu üniversiteler, öğretim görevlisi başına
öğrenci sayısı ve üniversitelerin uluslararası dergilerde yayınlanmış bilimsel yayın sayısı
incelenerek değerlendirilmiştir.
Trakya alt bölgesinde üç adet kamu üniversitesi bulunmaktadır. Trakya Üniversitesi (TÜ)
1982 yılında, Namık Kemal Üniversitesi (NKÜ) 2006 yılında ve Kırklareli Üniversitesi (KÜ)
2007 yılında kurulmuştur. Bu üniversitelerde bölgedeki Ar-Ge çalışmalarına katkıda
bulunabilecek bölümlerin dökümü Tablo 23’de verilmiştir.
49
Tablo 23 Ar-Ge ve Yenilikçilik Faaliyetlerine Akademik Destek Verebilecek Üniversite
Birimleri
TR21 (Trakya) Bölgesindeki Üniversiteler
Trakya
Namık Kemal
Kırklareli
Bölümler
Üniversitesi
Üniversitesi
Üniversitesi
X
X
Bilgisayar Mühendisliği
X
Elektronik ve Haberleşme
Mühendisliği
X
Biyomedikal Mühendisliği
X
X
Makine Mühendisliği
X
X
Ziraat Mühendisliği
X
X
X
Kimya
X
X
X
Biyoloji
X
X
X
Fizik
X
X
Tıp Fakültesi
X
X
Teknopark
Kaynak: www.trakya.edu.tr, ww.nku.edu.tr, www.kirklareli.edu.tr
Bölgedeki üniversitelerin henüz istenilen düzeye gelemediğini gösteren diğer bir veri ise
öğretim elemanı ve öğretim üyesi başına öğrenci sayılarıdır. Yükseköğretim kurumlarının
sunduğu eğitim hizmetlerine artan talebin de etkisi ile TR21 (Trakya) bölgesinde öğretim
görevlisi başına öğrenci sayısı giderek artmaktadır. Türkiye geneline benzer bir eğilim
görülmesine rağmen, özellikle gelişmiş ve gelişmekte olan üretim yerlerine (İstanbul-KocaeliÇorlu-Çerkezköy) yakınlığı nedeniyle bölgedeki öğrenci sayısında hızlı bir artış görülebilir.
Bu durumda öğretim görevlisi sayısının da paralel olarak artırılması gereklidir. Öğretim üyesi
ve öğretim elemanı başına düşen öğrenci sayıları üniversitenin en önemli gelişmişlik
göstergelerinden biridir. Bölge üniversitelerinin öğretim elemanı ve öğretim üyesi başına
düşen öğrenci sayıları Tablo 24 de verilmiştir.
50
Tablo 24 Öğretim Elemanı Ve Öğretim Üyesi Başına Düşen Öğrenci Sayıları, 2011
Kırklareli
Namık
TR21
Trakya
Gösterge (%)
Üniversites
Kemal
(Traky
Üniversitesi
i
Üniversitesi
a)
Ders veren öğretim elemanı başına
19,61
42,87
23,07
25,17
düşen öğrenci sayısı
Ders veren öğretim elemanı başına
121,66
52,41
düşen öğrenci sayısı
Üniversitelerin bilimsel verimliliklerinin önemli ölçütlerinden birisi de bilimsel yayınlardır.
TR21 (Trakya) bölgesi üniversitelerinin imzasını taşıyan yayın sayısında 2005’ten günümüze
artan bir eğilim görülmektedir. Bu yayınlar konularına göre sınıflandırıldığında tıp ve
mühendislik bilimlerine ait çalışmaların çoğunlukta olduğu görülmüştür. Namık Kemal ve
Kırklareli Üniversiteleri’nin kuruluş aşamasında olmaları nedeniyle bu konuda istenileni
veremedikleri görülmektedir. Detaylı istatistik Tablo 25’de verilmektedir.
Tablo 25 Yıllara Göre Trakya Alt Bölgesindeki Bilimsel Yayın Sayıları, 2010
2005
2006
2007
2008
2009
16.713 18.917 21.943 22.738 26.614
Türkiye
232
258
376
349
410
TR21 (Trakya)
TR21 (Trakya)/Türkiye oranı
1,39
1,36
1,71
1,53
1,54
(%)
0
3
26
45
87
Namık Kemal Üniversitesi
232
254
350
299
317
Trakya Üniversitesi
0
1
0
5
6
Kırklareli Üniversitesi
2010*
8.684
142
1,64
42
98
2
Kaynak: ISI Web of Knowledge.
*30.04.2010 tarihi itibariyle.
Yayınların türlerine ve yayınlandıkları dergi sınıfına göre 2010 yılı dağılımları da Tablo 26’
da verilmiştir. Tablo incelendiğinde özellikle bölgenin en köklü üniversitesi olmasına rağmen
Trakya Üniversitesi’nin yayın oranının düşük olduğu dikkat çekmektedir.
51
Tablo 26 Yıllara Bölge Üniversitelerindeki Bilimsel Yayın Sayıları, 2010
Öğretim
Brüt
Net
Üniversite
SCI SSCI AHCI
Üye
Toplam Toplam
Sayısı
Namık Kemal
Üniversitesi
Kırklareli
Üniversitesi
Oran
117
7
0
124
117
150
0.78
205
14
1
220
212
487
0.44
9
2
0
11
9
16
0.56
Bu bölümün son kısmında yenilikçilik destek programları hakkında kısa bilgilendirme
yapılmaktadır. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) aşağıdaki
başkanlık birimlerinin belirlediği destek programlarına yapılan başvurulardan uygun
görülenlere destek vermektedir.
-
Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB)2
Araştırma Destek Programları Başkanlığı (ARDEB)3
Bilim İnsanı Destekleme Daire Başkanlığı (BİDEB)4
Bilim ve Toplum Daire Başkanlığı5
Türkiye’nin de bulunduğu 18 ülke ve Avrupa Birliği’nin de katılımıyla oluşturulmuş olan
Eureka, Avrupa Birliği 7. Çerçeve Programı, Avrupa Birliği Rekabet Edebilirlik ve
Yenilikçilik Programı Türkiye’deki yenilikçilik faaliyetlerini destekleyen uluslararası
programlardandır6.
KOSGEB, Ar-Ge, İnovasyon ve Endüstriyel Uygulama Destek Programı7 ile KOBİ’lere
destek sağlamaktadır.
2
http://www.tubitak.gov.tr/sid/480/pid/478/index.htm
3
4
5
6
http://www.fp7.org.tr/
7
http://www.kosgeb.gov.tr/Pages/UI/Destekler.aspx?ref=6
52
T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Sanayi Ar-Ge Genel Müdürlüğü (SAGM) Sanayi Tezleri
Programı (SAN-TEZ) yenilikçilik ve Ar-Ge'nin önemini kavramış kendi teknolojisini üreten
ve satan, rekabet gücü ve refah seviyesi yüksek bir Türkiye8 hedefine ulaşılmasına katkı
sağlayacak üniversite-sanayi işbirliklerini desteklemektedir.
4.3. Yenilikçi Faaliyetler
Yenilikçilik kapasitesini geliştirmek için ilgili bölgesel kaynakların ticari ve bilimsel
faaliyetlerle etkinleştirilmesi gerekmektedir. Etkinlik düzeyini izlemek ve takip etmek için
belirlenen ölçütler üç başlık altında toplanmıştır – yatırım, işbirliği ve girişimcilik, sınai
haklar.
4.4. Yatırım
Bu bölümde yer alan ölçütler ile ekonomik kalkınma arasında doğrudan ve güçlü bir ilişki
olup olmadığı tartışıladursun; yenilikçilik potansiyelini izlemek ve değerlendirmek amaçlı
kurulmuş sistemlerin yatırımları takip etmeye devam edeceği su götürmez bir gerçektir. Altın
ve Kaya (2009)9, Ar-Ge harcamalarının uzun dönemde Türkiye’nin ekonomik büyümesine
katkıda bulunacağını savunur.
TR21 (Trakya) bölgesinde kamu ve özel sektör tarafından yapılan toplam Ar-Ge
harcaması belirlenememiştir. TÜİK veri tabanında ulusal düzeyde sunulan verinin alt
bölgelere dağılımı mevcut değildir. Sadece Trakya Teknopark bünyesinde faaliyet gösteren
firmaların ürün geliştirme için yaptığı harcamaya ulaşılabilmiştir (Tablo 27).
Tablo 27 Ürün Geliştirme için Yapılan Harcamalar, 2010 (TL)
Sektörler
Yazılım Tasarım
Otomotiv
Finansal
Yıl
Bilişim
Toplam
Teknolojileri
Teknolojileri Teknolojiler
Teknolojileri
1.511.257,5
2009
0
712.838,31
300.000,00
20.650,00 2.544.745,81
2010
(30.04.2010)
385.653,33
422.500,00
- 808.153,33
1.511.257,5
Toplam
0
1.098.491,64
722.500,00
20.650,00 3.352.899,14
Kaynak: Trakya Teknopark Yönetici A.Ş.
8
http://sagm.sanayi.gov.tr/ServiceDetails.aspx?dataID=108
9
Altın, Onur ve Kaya, Ayşen, 2009, Türkiye’de Ar-Ge Harcamaları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensel İlişkinin
Analizi, Ege Akademik Bakış, 9:1, 251 – 259
53
Trakya Teknopark 2009 yılında 16 Ar-Ge firması, 25 Ar-Ge projesi ve 20 Ar-Ge personeli
varken, yapılan çalışmalarla 2013 yılı Ocak ayı son verilerine göre 45 adet Ar–Ge firması,
akademisyenlerin ortak olduğu 7 adet firma ve 2 akademisyenin proje danışmanlığı, farklı
sektörlerden toplam 59 adet Ar–Ge projesi için 102 Ar–Ge personeli istihdam edilmektedir.
Namık Kemal Üniversitesi bünyesinde Namık Kemal Üniversitesi Teknoloji Geliştirme
Bölgesi 1. Şubesi ve Namık Kemal Üniversitesi Teknoloji Geliştirme Bölgesi 2. Şubesi-Çorlu
Mühendislik Fakültesi olmak üzere 2 şubeden oluşan Namık Kemal Üniversitesi Teknoparkı
2011 yılı Temmuz ayından itibaren çalışmalarına başlamıştır. Kurulum ve yapılanma
çalışmaları devam etmektedir.
Üniversitelerin Ar-Ge yatırımları da en az özel sektörün yapacağı yatırımlar kadar önemlidir.
Kırklareli Üniversitesi bünyesinde 2009 yılında bilimsel araştırma projesi yürütülmemiştir.
2010 yılında merkezi araştırma laboratuvarı projesinin başlaması planlanmaktadır10. Kuruluş
aşamasını uzun süre önce tamamlamış olan Trakya Üniversitesi ise Ar-Ge için planladığı
bütçeyi 2008 – 2010 yılları arasında düzenli olarak artırmıştır11.
Trakya Üniversitesi’nin 2010 yılı bütçesinde Ar-Ge için 2.241 bin TL planlanmıştır. Ayrıca
2010 yılında TÜBİTAK, DPT ve AB destekli programlardan 2.400 bin TL fon sağlanması
hedeflenmiştir. Namık Kemal Üniversitesi de üstün kalitede araştırma ve geliştirme hizmetleri
sunmayı amaçlamıştır. Fakat bu amaç doğrultusunda ihtiyaç duyulan bütçe açıklanmamıştır12.
Bu bölümde ele alınması gerekli görülen diğer iki ölçütle (Bilişim Teknolojilerine Yapılan
Yatırım ve Ar-Ge Haricindeki Yenilikçilik Faaliyetleri için Yapılan Harcama) ilgili bölgesel
verilere ulaşılamamıştır.
4.5. İşbirliği ve Girişimcilik
Paydaşlar
arasındaki
işbirliği
ve
yenilikçilik
hedefli
girişimcilik,
kaynakların
etkinleştirilmesinde kullanılan araçlar arasındadır. Bu doğrultuda İşbirliği ve Girişimcilik
göstergesini izlemek ve değerlendirmek için ‘Ar-Ge ve yenilikçilik destek programlarına
10
Kırklareli Üniversitesi Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı, 2010, 2009 Yılı Faaliyet Raporu, s.72
11
http://sgdb.trakya.edu.tr/Performans/2010/TU_2010_Performans_Programi.htm
12 Namık Kemal Universitesi, 2009, Namık Kemal Üni. 2010 Mali Yılı Performans Programı, Sürüm No. 1.1
54
yapılan başvuru sayısı’, ‘bilimsel ve teknolojik işbirliği ağları ve platformları’ ve
‘TÜBİTAK’da görev (hakem/panelist) alan öğretim görevlisi sayısı’ belirlenen ölçütlerdir.
TR21 (Trakya) bölgesinden KOSGEB’e yapılan başvurularla ilgili bilgi tablo 28’dedir.
Tablo 28 KOSGEB Ar-Ge Destek Programına Yapılan Başvurular (2010)
Başvuru Sayısı
İl / İlçe
Brülör Üretimi
1
Çorlu
Plastik Üretimi
2
Çerkezköy, Çorlu
Soba Üretimi
1
Edirne
Faaliyet
Kaynak: KOSGEB
TR21 (Trakya)’dan TÜBİTAK TEYDEB’e yapılan başvuruların sayısı tablo 23’te
özetlenmiştir. 3 yıllık dönemde Trakya alt bölgesinden yapılan başvurular toplam
başvuruların %1,4’ünü oluşturmaktadır (tablo29)
Tablo 29 TÜBİTAK TEYDEB'e Yapılan Başvurular
2007
Türkiye
2008
2009
Toplam
1.498
2.285
2.001
5.784
TR21 (Trakya)
21
40
21
82
Tekirdağ
13
38
17
68
Edirne
1
2
0
3
Kırklareli
7
0
4
11
Kaynak: KOSGEB
TR21 (Trakya)’dan TÜBİTAK ARDEB’e yapılan başvurularla ilgili bilgi tablo 30’da
özetlenmiştir.
Tablo 30 ARDEB'e Önerilen Proje Sayısı
2007
2008
4.904
4.801
Türkiye
29
46
TR21 (Trakya)
22
32
Namık Kemal Üniversitesi
7
14
0
0
Kaynak: TÜBİTAK ARDEB.
55
2009
4.662
42
34
8
0
Toplam
14.367
117
88
29
0
Toplam İçindeki
Payı (%)
0,81
0,61
0,20
-
2007 – 2011 yılları arasında ülke genelinde SAN-TEZ programı için yapılan proje ve başvuru
sayıları ve desteklenen proje sayıları Tablo 31’de verilmiştir.
Tablo 31 SAN-TEZ Programı proje başvuru sayıları, 2011
Yıllar
2007
2008
2009
Proje Başvuru Sayısı
183
120
174
2010
241
Desteklenen Proje Sayısı
68
45
76
111
2011
420
292
Aynı dönemde (2007-2011) bölgede 11 adet SAN-TEZ proje başvurusu yapılmıştır (Tablo
32). Yapılan bu başvurulardan 5 tanesi kabul edilmiş ve ilgili üniversite ve sanayi kuruluşu
tarafından yürütülmüştür (Tablo 33).
Tablo 32 TR21(Trakya) Bölgesi SAN-TEZ Proje Başvuruları, 2007-2011
Proje Kodu
Firma
BAKLAVACI GÜLLÜOĞLU
GIDA SAN DIŞ TİC. A.Ş.
S.S. Trakya Yağlı Tohumlar Tarım
00144.STZ.2007-2
Satış Kooperatifleri Birliği
AKÜMSAN PLASTİK ÜRÜNLER
00536.STZ.2010-1
SAN.TİC.A.Ş
TARAL Tarım Makine ve Aletleri
00558.STZ.2010-1
Sanayi A.Ş.
00136.STZ.2007-2
00672.STZ.2010-2 HEMA ENDÜSTRİ A.Ş.
00751.STZ.2010-2 Hema Endüstri A.Ş.
ENTEK Eğitim Teknolojileri
Danışmanlık San.ve Tic.A.Ş
KURT Mühendislik Makine ve
01011.STZ.2011-2
Dahili Ticaret Ltd. Şti.
TARAL TARIM MAKİNA VE
01027.STZ.2011-2
ALETLERİ SANAYİ A.Ş.
01010.STZ.2011-2
01029.STZ.2011-2 HEMA ENDÜSTRİ A.Ş.
01132.STZ.2011-2
56
YÜNSA Yünlü Sanayi ve Ticaret
Anonim Şirketi
Üniversite
Namık Kemal
Üniversitesi
Namık Kemal
Üniversitesi
Namık Kemal
Üniversitesi
Namık Kemal
Üniversitesi
Namık Kemal
Üniversitesi
Namık Kemal
Üniversitesi
Namık Kemal
Üniversitesi
Namık Kemal
Üniversitesi
Namık Kemal
Üniversitesi
Namık Kemal
Üniversitesi
Namık Kemal
Üniversitesi
Projenin
yürütüleceği
il
TEKİRDAĞ
TEKİRDAĞ
TEKİRDAĞ
TEKİRDAĞ
TEKİRDAĞ
TEKİRDAĞ
TEKİRDAĞ
TEKİRDAĞ
TEKİRDAĞ
TEKİRDAĞ
TEKİRDAĞ
Tablo 33 TR21(Trakya) Bölgesi Kabul Edilen SAN-TEZ Projeleri, 2007-2011
Yıl
Proje kodu
Üniversite
İli
Bütçesi
Teknoloji Sınıfı
Makine & Aksamları
Namık Kemal
(Machinery &
TEKİRDAĞ 208.850,00 TL Equipment)
2011-2 01010.STZ.2011-2 Üniversitesi
Başka Yerde
Sınıflandırılmamış
Elektrikli Makine ve
Cihazların İmalatı(
Namık Kemal
Electrical machinery &
TEKİRDAĞ 259.680,00 TL Apparatus)
Motorlu Kara Taşıtı,
Römork ve Yarı Römork
Namık Kemal
İmalatı (Motor Vehicles,
TEKİRDAĞ 158.752,00 TL Trailers & Semi-trailers)
Makine & Aksamları
Namık Kemal
(Machinery &
Makine & Aksamları
Namık Kemal
(Machinery &
Trakya Tekstil, Deri, Enerji ve Çevre Teknolojileri İnovasyon Merkezi’nin kuruluş
çalışmaları Namık Kemal Üniversitesi bünyesinde yürütülmektedir. Merkezin vizyonu Ar-Ge
faaliyetlerinin
bölgedeki
işletmelerle
işbirliği
içinde
yürütülmesiyle
yeniliğin
ticarileştirilmesinde ve yayılımında kolektif hareket eden bir yapıya sahip olmaktır.
Bölgedeki bilimsel projelere akademik danışmanlık yapabilecek insan kaynağını temsil
etmesinin yanı sıra bu insan kaynağının aktif katılımcılığını göstermesi nedeniyle
TÜBİTAK’da görev alan öğretim görevlilerinin sayısı da takip edilmesi gereken bir ölçüttür.
Tablo 34 TÜBİTAK'da Görev (Hakem) Alan Öğretim Görevlisi Sayısı
Namık Kemal
Üniversitesi
Yıl
2007
2008
2009
Hakem
Türkiye
Sayısı
Sıralaması
12
54
16
50
21
49
Kaynak: TÜBİTAK.
57
Hakem
Sayısı
Türkiye
Sıralaması
21
39
13
56
11
59
Hakem
Sayısı
Türkiye
Sıralaması
0
0
1
97
Namık Kemal Üniversitesi 2007’den bu yana Türkiye sıralamasında yükselirken Trakya
Üniversitesi sıralamada 39’unculuktan 59’unculuğa gerilemiştir.
4.6. Sınaî Haklar
Endüstriyel yeniliklerin mülkiyet hakkına sahip olmak için yapılan patent, faydalı model ve
endüstriyel tasarım başvuruları bölgede sürdürülen yenilikçi faaliyetlerin yoğunluğu hakkında
fikir verici olacaktır. Tablo 35.’de TR21 (Trakya) bölgesinden yapılan başvuruların ve
tescillenen başvuruların sayısı verilmektedir.
Tablo 35 Patent, Faydalı Model ve Endüstriyel Tasarım Başvurularının Yıllara Göre
Dağılımı
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
490
685
935
1.090 1.838
2.268
2.588
3250
4087
Başvuru 414
Patent
73
93
68
95
122
318
338
456
642
847
Tescil
914
1.206
1.479
1896
2.424
2.972
2.949
2.842
2994
3175
Başvuru
Faydalı
Türkiye
376
704
678
964
1.665 2.148
1.833
2.151
2022
1948
Model
Tescil
Endüstriyel Başvuru 19.667 21.461 23.211 26.716 28.237 29.109 28.749 26.312 6567 7525
15.874 16.767 24.200 25.473 28.877 28.698 28.027 23.765 6360
6958
Tasarım
Tescil
5
3
7
26
24
47
56
87
105
122
Başvuru
Patent
0
0
0
0
3
1
3
12
15
17
Tescil
4
4
3
8
15
31
33
17
17
18
Başvuru
TR21
Faydalı
5
2
3
3
5
12
33
27
14
14
(Trakya)
Model
Tescil
8
20
21
29
12
28
20
17
21
44
Endüstriyel Başvuru
10
16
19
22
13
21
22
12
24
34
Tasarım
Tescil
Kaynak: TPE
Patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım başvurularında ve tescillenen başvuru sayısında
artan bir eğilim görülse de TR21 (Trakya) bölgesinden yapılan başvurular Türkiye toplamının
çok küçük bir bölümünü teşkil etmektedir. TR21’den yapılan başvurularının büyük bir
bölümü Tekirdağ ilinden yapılmıştır. Tescillenen başvuru sayısında da Tekirdağ ili Edirne ve
Kırklareli illerinin önündedir.
4.7. Performans Göstergeleri
Kaynakların yenilikçi faaliyetlerle etkinleştirilmesinin ekonomik sonuçlarını gözlemlemek
için iki kategori oluşturulmuştur – yenilikçi KOBİ’ler, istihdam, ticaret hacmi ve hibe. Tablo
1’de bu kategoriler altında takip edilmesi uygun görülen ölçütler listelenmiştir. Fakat ulaşılan
bölgesel veri TR21 (Trakya) bölgesinin yenilikçilik performansının bu ölçütler doğrultusunda
sunulabilmesi için istenilen düzeyde detaylandırılamamıştır. Dolayısıyla yukarıda belirtilen 2
58
kategoride bölgeyi anlatabilmek için Trakya Teknopark’da faaliyet gösteren firmalar,
KOSGEB Ar-Ge destek programından mezun olan projeler ve TÜBİTAK TEYDEB ve
ARDEB destek programlarından faydalanan işletmelerle ilgili bilgilendirme yapılmıştır.
4.8. Yenilikçi KOBİ’ler
TÜBİTAK TEYDEB tarafından 2006 – 2011 yılları arasında desteklenen proje sayısı Tablo
28. de verilmiştir. Bu altı yıllık dönemde toplam 72 projeye destek verilmiştir. Bu
desteklerden 134 farklı firma faydalanmıştır.
Tablo 36 TEYDEB Tarafından Destek Verilen Proje Sayısı
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2006-2011
Toplam
Tekirdağ
7
6
19
8
7
12
59
Edirne
-
-
1
-
-
-
1
Kırklareli
-
4
2
3
-
3
12
Toplam
7
10
22
11
7
15
72
Tablo 37 TEYDEB Tarafından Destek Verilen Projelerden Faydalanan Firma Sayısı
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2006-2011
Toplam
Tekirdağ
9
12
38
17
10
26
112
Edirne
-
1
2
-
-
-
3
Kırklareli
-
7
4
2
6
19
Toplam
9
20
21
12
32
134
40
TÜBİTAK ARDEB tarafından 2006 – 2011 yılları arasında desteklenen projelerin sayısı ve
TR21 (Trakya)/Türkiye oranı tablo 38’de verilmiştir.
59
Tablo 38 ARDEB'in Desteklediği Proje Sayısı, 2011
2006 2007 2008
Toplam
2009 2010 2011 Toplam
1432
7431 İçindeki Payı
1.270 1.170
886 1261 1249
Türkiye
(%)
9
58
8
10
9
15
7
0,75
TR21 (Trakya)
8
33
Namık Kemal
5
6
6
11
4
0,51
Üniversitesi
1
25
3
4
3
4
3
0,24
0
0
Kırklareli
0
0
0
0
0
Üniversitesi
Kaynak: ARDEB, TÜBİTAK.
4.9. İstihdam, Ticaret Hacmi ve Hibe
Tablo 39 Trakya Teknopark Bünyesindeki Ar-Ge Çalışanlarının Sektörel Dağılımı
(2010)
Sektör
Çalışan Sayısı
Yazılım - Bilişim Teknolojileri
Otomotiv Teknolojileri
Finansal Teknolojiler
Yem ve Yağ Teknolojileri
Tasarım Teknolojileri
23
3
1
1
1
Trakya Teknopark’da çalışan Ar-Ge personeli sayısı 29’dur. 21.07.2009 tarihinde faaliyete
geçmiş yeni bir teknoloji geliştirme bölgesidir. Trakya’daki Ar-Ge istihdamını incelerken
bölgedeki Ar-Ge merkezleri de göz önünde bulundurulmalıdır. TR21(Trakya)’da Ar-Ge
merkezi belgesi almış 5 firma olduğunu düşünürsek toplam rakam Tablo 19’da belirtilenden
çok daha fazla olacaktır. Ar-Ge merkezi belgesi almış firmalardan dayanıklı tüketim malları
sektöründe hizmet veren firma 2009 Yıllık Raporunda Ar-Ge departmanında çalışan personel
sayısının 108’e ulaştığını belirtmiştir. Trakya Teknopark’daki firmaların 30.04.2010 tarihi
itibariyle ulaştığı ciro ise Tablo 40’da verilmiştir.
Tablo 40 Teknopark'da Faaliyet Gösteren Firmaların İhracat Dökümleri*, 2010
Sektör
Miktar ($)
İhracat Yapılan Ülke
Finansal Teknolojiler
2.086
Hollanda
Bilişim Teknolojileri
20.000
Ukrayna
60
TÜBİTAK TEYDEB destek programları kapsamında 2006 – 2011 yıllarında bölgeye
aktarılan hibe miktarı Tablo 41’de verilmiştir. 2006-2011 yıllarını kapsayan bu 6 yıllık
dönemde TR21 (Trakya) bölgesine aktarılan toplam destek 17.678.000 TL olmuştur.
Tablo 41 TEYDEB Tarafından Verilen Hibe (bin TL), 2011
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2006-2011
Toplam
Tekirdağ
2,92
2,87
1,23
3,45
3,43
1,55
15,45
Edirne
-
-
-
0,18
-
-
0,18
Kırklareli
-
-
0,44
0,37
1,23
0,008
2,048
Toplam
2,92
2,87
1,67
4
4,66
1,558
17,678
TÜBİTAK ARDEB destek programları kapsamında 2007 – 2009 yıllarında bölgeye aktarılan
hibe miktarı ve üniversitelerin toplam destek içindeki payı tablo 41’de verilmiştir.
Tablo 42 ARDEB'in Verdiği Finansal Destek (bin TL)
Türkiye
TR21 (Trakya)
Namık Kemal
Üniversitesi
2007
2008
2009
Toplam
223.632,30 191.799,00 161.237,60 576.668,90
544,70
798,00
805,60
2.148,30
298,90
245,80
0,00
402,70
395,30
0,00
461,80
343,80
0,00
1.163,40
984,90
0,00
Toplam
İçindeki
Payı (%)
0,37
0,20
0,17
-
Kaynak: ARDEB, TÜBİTAK.
GÜÇLÜ VE ZAYIF YÖNLER - FIRSATLAR VE TEHDİTLER (GZFT)
ANALİZİ
Bilgi toplumu ve yenilikçilik konusunda hedefler belirlemek yeni stratejiler ortaya
5.
koyabilmek için mevcut durumun analiz edilmesine ek olarak güçlü ve zayıf yönlerin tespit
edilmesi, mevcut fırsat ve tehditlerin değerlendirilmesi gerekmektedir. Güçlü ve zayıf
yönlerin tespit edilmesi hedef belirlerken yön verici olması, fırsat ve tehditlerin
değerlendirmesi de stratejilerin ve eylem planlarının hazırlanırken yardımcı olması
beklenmektedir.
61
Yapılan komisyon çalışmalarında bilgi toplumu ve yenilikçilik konularında uzman, saha ve
piyasa tecrübesi olan kişilerin görüş ve değerlendirmeleri ışığında GZFT analizi
gerçekleştirilmiştir. Bu analiz sonucunda bölgede bilgi toplumu ve yenilikçilik çalışmaları
konusunda destek olacak tespitler yapılmıştır. Bu tespitler Tablo 43’de verilmiştir.
Tablo 43 Bilgi Toplumu Ve Yenilikçilik Özel İhtisas Komisyonu GZFT Analizi
Güçlü
Ekonomik gelişmişlik ve
yeterlilik
Güçlü sanayi alt yapısı
(OSB boyutu)
KOBİ Faaliyet alanı
Coğrafi konum
BİT okur-yazar oranını
geliştirmek için yeterli
altyapıya ve insan
kaynağına sahip olmak
Eğitim kurumlarının
çeşitliliği ve yeterliliği
Pazara yakınlık
Zayıf
Yenilikçi ve girişimci
düşünme, yenilikçiliği
teşvik eden kurum ve
merkezlerin eksikliği
Ulusal ölçekte araştırma
enstitülerinin bölgede
olmaması
Sınır kentleri olma sebebi
ile erişim zorluğu
Teknopark faaliyetlerinin
yeterli olmaması
Mesleki ve uygulamalı
eğitim eksikliği ve mevcut
mesleki eğitimdeki kalite
eksikliği
Kamu kurumları ile halkın
iletişimsizliği, bilgi ve
tecrübe eksikliği,
tecrübeleri paylaşmama
Özgüven eksikliği
İklim
Devlet desteğinin sektöre
göre düzenlenmemesi
Bölgedeki her ilde
üniversite olması
Yetersiz ve faydasız Ar-Ge,
görsellik ve dizaynın göz
ardı edilmesi
Elde edilen katma değerin
bölge dışında kullanılması
Ulaşım imkanlarının
Türkiye ortalamasının
üzerinde olması
Bölgede güvenlik
sorununun olmaması
Sanayinin bölgede homojen
dağılmaması
Ar-Ge destek ve
teşvikleri
Kalifiye eleman ve nitelikli
personel azlığı ve eksik
yetkinlik profili
Devletin yaklaşımı
Bölgenin bilişim teknolojisi
kullanımına dair yeterliliğin
az olması
Yabancı dil yetersizliği
Alt yapı yetersizliği (BİT,
eğitim, planlama)
62
Fırsatlar
Genç nüfus oranının
fazla olması İnsan
kaynağı, bilinçli
ebeveyn
Gelişme sürecinde olan
bölge üniversiteleri
AB’ye sınır olma
Coğrafi konum
Tehditler
Hızlı nüfus artışı ile
altyapı
hizmetlerinin
yetersiz kalması
Bölgede sanayi
kirliliği (çevre
kirliliği)
Bilgi kirliliği
Bilgi güvenliği
Bürokratik engeller
Bilişim teknolojilerinin
adapte edilebileceği
sektörel çeşitliliğin fazla
olması
Ulaşım altyapısında
ulusal planlamaların
çeşitliliği ve zenginliği
İnternetin eğitim
dışındaki amaçlar
için fazla kullanımı
Sanayi ve üniversitelerin
birbirine yakın olması
Balkan pazarına çok
yakın olmak
Yeniliklere kapalı
kişiler
Yenilikçi
düşünceye yönelik
olmayan eğitim
sistemi
İstanbul’a yakınlık
Bilişim
teknolojilerindeki
gelişmeler
Tarım, hayvancılık ve
turizm sektörlerindeki
yenilikçilik potansiyeli
Bölgenin Balkan
ülkeleriyle ilişkilerinin
kuvvetli olması
Üniversite sanayi
işbirliği (teknopark,
teknomer) hızla
gelişiyor olması
Bölge içi sosyoekonomik
dengesizlik
Azalan su
kaynakları
Uzun vadeli proje azlığı
Buluş, patent, yenilik azlığı
Tablo 43 incelendiğinde ekonomik gelişmişlik düzeyinin yüksek olması hem bilgi toplumu
hem de yenilikçilik bağlamında bölgenin güçlü bir yönü olarak öne çıktığı görülmektedir.
Bunun yanında coğrafi konum da hem güçlü yön hem de fırsat olarak değerlendirilmektedir.
Yapılan araştırmalarda bölge ekonomik gelişmişlik düzeyi olarak Türkiye’nin önde gelen
bölgelerindendir. Ayrıca Türkiye’nin AB’ye açılan kapısı olması, 3 denize (Marmara, Ege
Karadeniz) kıyısının bulunması coğrafi yönden bölgeyi güçlü kılmaktadır.
BİT okur-yazar oranını geliştirmek için yeterli altyapıya ve insan kaynağına sahip olmak ve
eğitim kurumlarının çeşitli ve yeterli olması bölgenin bir diğer güçlü yanı olarak karşımıza
çıkmaktadır. Her ilde üniversitenin bulunması da bölgeye önemli katkılar sunacağı
düşünülmektedir. Bölgenin bilgi toplumu olma yönünden gelişmişlik düzeyiyle paralellik
göstermemesi sorunu insan kaynağı, alt yapı ve imkanların olumlu kullanılmasıyla
aşılabilecek durumdadır. Mevcut alt yapı kullanılarak hem bilgi toplumu hem de yenilikçilik
adına önemli adımlar atılabilir.
Bölgenin büyük bölümünde uygun bir iklim olması ve bölgenin güvenlik sorununun
olamaması güçlü yönler arasındayken, bölgedeki iki şehrin sınır kentleri olması ve ülkenin
genel ulaşımı açısından bakıldığında en uç noktada bulunması zayıf yönlerdendir. Uygun
iklim koşulları ve güvenlik sorununun olmaması hem alt yapı geliştirirken hem de proje
geliştirip uygularken bölgenin elini güçlendirmektedir. Buna karşılık uç noktada bulunması,
ulaşım ağı göz önüne alındığında da yurt içi ulaşım açısından el verişsiz bir pozisyonda
olması, yetişmiş ve nitelikli insan gücünün bölgeye gelmesi açısından sıkıntı doğurmaktadır.
Bölgede güçlü bir sanayi olmasına karşın ulusal ölçekte bir teknoloji enstitüsü bulunmaması,
üniversitelerin teknopark faaliyetlerinin yeni yeni başlamış olması diğer zayıf yanlardır.
Halbuki sanayiyle dayanışma içerisinde çalışacak enstitü ve teknoloji merkezleri hem yeni
ürünlerin ortaya çıkarılmasına hem de bölge sektörlerinin ihtiyacı olan yedek parça ve
ürünlerin elde edilmesi açısından büyük avantaj olacaktır.
63
Bölge halkının bilişim teknolojilerini kullanma açısından yetersiz olmasının yanında hızlı
nüfus artışıyla birlikte altyapının yetersiz kalması, bilişim teknolojilerinin yanlış ve amaç dışı
kullanımı bölgeyi tehdit eden unsurlardandır. Ülke genelinde olduğu gibi bölgede de BİT
altyapısının hızlı ve programlı bir şekilde geliştirilmesi gerekmektedir. Bilgi okur-yazarlığı
eğitimleri verilirken BİT nin doğru kullanımı, bilgi güvenliği, bilgi kirliliği ve BİT kullanım
riskleri konusunda da eğitime ihtiyaç duyulacaktır. Eğitim içerikleri planlanırken bu konular
da dikkate alınmalıdır.
Görüleceği üzere bazı konular bölge açısından güçlü yan olarak görülürken öte taraftan da
zayıflık olarak ortaya çıkmakta veya fırsat olarak algılanan bazı durumlar tehdide
dönüşebilmektedir. Bu yüzden bölgenin en çok ihtiyacı olan şey iyi planlama yaparak
olumsuz yönleri olumluya çevirerek bölgenin bilgi toplumu ve yenilikçilik vizyonunu
gerçekleştirmektir.
6.
BÖLGENİN BİLGİ TOPLUMU VE YENİLİKÇİLİK 2023 VİZYONU
Coğrafi pozisyonunun avantajlarıyla, genç nüfus gücünü eğitim ve teknolojik altyapılar ile
destekleyerek yenilikçi bir kuşak yetiştirilmesi, yeni yatırım ve bilimsel çalışmaların teşvik
edilip desteklenmesi ile Trakya’nın bilgi toplumuna dönüştürülmesi.
7.
HEDEFLER, STRATEJİLER VE FAALİYETLER
Gelecek planları ve raporları hazırlanırken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta doğru
hedefler belirlemektir. Çünkü stratejiler ve faaliyetlerin gerçekleştirilebilmesi, proje
hedeflerinin ortaya konması, araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin doğru bir şekilde
planlanması ancak doğru hedeflerin belirlenmesiyle sağlanabilir. Doğru sonuçlara ulaşmanın
ve uygun çıktılar elde etmenin birinci ve en önemli adımı doğru hedefler ortaya koymaktır.
Yapılan komisyon çalışmalarında mevcut durum ve GZFT analizlerinde elde edilen veriler
değerlendirilerek hedefler belirlenmiştir (Tablo 44). Hedefler belirlenirken komisyonun görev
kapsamında bulunan bilgi toplumu ve yenilikçilik başlıklarını kapsayacak hedeflerin
belirlenmesine dikkat edilmiştir. Komisyon çalışmalarında belirlenen hedefler sadeleştirilerek
bu hedeflere ulaşmak için stratejiler belirlenmiştir.
64
Tablo 44 Bilgi Toplumu Ve Yenilikçilik Özel İhtisas Komisyonunun Belirlediği Hedefler
H.
Hedefler
NO
1
Bilgi ve teknoloji okur-yazar birey sayısını artırmak ve doğru bilgiye kolay ulaşan,
bilgiyi üreten, bilgiyi uygulamaya geçiren bir toplum oluşturmak
2
Bilgi teknolojisi altyapısını ve kaynaklarını geliştirmek
3
Yabancı dil eğitiminin seviyesini yükseltmek
4
6
Katma değer yaratan teknolojik ürünlerin oranını yükselterek önce bölge sonra ülkenin
ekonomik gelişmişlik ve rekabetçilik gücünü artırmak
Mevcut ekonomik ve sosyal veriler hakkında yerel halkı güçlü bir şekilde
bilgilendirmek ve farkındalık yaratmak, yenilikçi düşünceyi toplumun her katmanında
geliştirmek
Sanayi ve tarım kuruluşları ile eğitim kurumlarının etkin işbirliğini sağlamak
7
Yeteneklerin keşfedilip doğru yönlendirilerek mesleki eğitimde kaliteyi artırmak
8
Ar-Ge ve yenilikçiliğin teşvik edilerek, destek ve hibe oranlarını artırmak
5
Hedef 1:
Bilgi toplumu konusunda belirlenen birinci hedef “Bilgi ve teknoloji okur-yazar birey sayısını
artırmak ve doğru bilgiye kolay ulaşan, bilgiyi üreten, bilgiyi uygulamaya geçiren bir toplum
oluşturmak” tır. Bu hedefin belirlenmesinin sebebi yapılan araştırmalar ve değerlendirmeler
neticesinde bölgenin bilgi ve teknoloji okur-yazarlık seviyesinin düşük olduğunun anlaşılması
buna bağlı olarak da bölgenin BİT Gelişim Endeksinde arzulanan yerde olmaması, bireylerin
doğru bilgiye ulaşma konusunda zorluk çektiğinin fark edilmesi, bilgi üretmekte ve ürettiği
bilgiyi kullanmakta kısıtlı kalmasının tespit edilmesidir.
Strateji 1: Bilgi evleri (Mahalle bazında) oluşturulacaktır.
Bu stratejinin belirlenmesinin sebebi toplumun her kesiminin bilgi ve iletişim teknolojilerine
kolayca ulaşmasını ve kullanmasını sağlamaktır. Mahallelerde kurulacak bilgi evleri
sayesinde her yaş ve meslek grubundan insanın BİT ile yakınlaşması sağlanmış olacaktır.
Bunun yanında kurulacak bu bilgi evlerinde BİT konusunda bazı eğitimler de
65
gerçekleştirilebilecektir. Halkın özellikle e-devlet ve e-belediye gibi uygulamaları kullanması
için eğitimler verilecektir. BİT nin bilinçli kullanımı da önemlidir. Bilgi evlerinin bu konuda
ebeveynlere katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu strateji kapsamında gerçekleştirilecek
faaliyet ve eylemler şu şekildedir.
Faaliyet ve Eylemler
Performans Göstergesi
Sorumlu
Kuruluşlar
Paydaşlar
belirlenecek
ve Valilik, Üniversiteler Protokolün
sorumluluklar dağıtılacaktır
oluşturulması
Altyapı ve yer tespit edilecek, binanın Valilik,
Belediye Yer tespitinin ve binanın
yapılacak
A.Ş.
ve
donanım
altyapısı Telekom
oluşturulacaktır
Ticaret
, yapılmış olması
Odaları,
STKlar
Yazılım
temin
edilecek,
ulusal Valilik,
Emniyet, Ulusal
yazılımların hazırlanacaktır Fiziki ve Telekom
yazılımlar
ve
A.Ş., güvenli laboratuvarlar
siber güvenlik her bilgi evi için Üniversiteler
sağlanacaktır
Eğitici
personel
ihtiyacının Milli
Eğitim Kadrolu veya sözleşmeli
Müdürlükleri,
giderilecektir
BİT eğitici personeli
Üniversiteler
Tanıtım çalışmalarının yapılacak,
Sürdürülebilirlik
için
Valilik, Belediye
çalışmalar
yapılacaktır.
Strateji 2: Üniversitelerin ilgili bölümlerinin bilgi ve teknoloji eğitimi konusunda topluma
yönelik projeler üretmesi ve gerçekleştirmesi sağlanacaktır.
Bu stratejinin birinci stratejiyi desteklemesi ve sürdürülebilirliğini sağlaması açısından önemli
olduğu değerlendirilmektedir.
Bununla birlikte toplumun bilgi toplumuna dönüşmesi ve
sonucunda daha üretken olabilmesi için üniversitelerin desteği ile eğitimler düzenlenmeli,
projeler gerçekleştirilmedir. Bilgi ve teknoloji eğitimi maliyetli bir eğitim olarak
görülmektedir. Üniversitelerin gerçekleştireceği projelerle bu maliyetler düşürülebilir ve daha
çok kişiye ulaşması sağlanabilir. Bu kapsamda şu faaliyetler gerçekleştirilebilir;
66
Paydaşlar
belirlenecek
Sorumlu
Performans
Kuruluşlar
Göstergesi
ve Valilik
Verilecek
olan
eğitimlerin Üniversiteler
(BÖTE Bölümleri)
belirlenecektir
Eğitici
Eğitim
ihtiyacın
sürdürülebilirliği
karşılanması
sağlanması
içerik
ve
materyalleri
ve Üniversiteler
Bilgi
için
evlerinde
yapan
stajyer
stajyer öğrenciler istihdam edilecektir
öğrenciler
Staj
Öğrencilerin
yönetmeliklerinin Üniversiteler
güncellenecektir
staj
sisteme
dahil edilmesi
Strateji 3: Tüm eğitim kurumlarında z-kütüphaneler (zenginleştirilmiş) oluşturulacaktır.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) ‘Okullar Hayat Olsun' projesi kapsamında eğitimi topluma
yaymayı ve okulları toplumla bütünleştirmeyi amaçlamaktadır.
Eğitim öğretim
saatleri
dışında okulların,
dersliklerin,
konferans
salonlarının,
spor
salonlarının ve bahçelerinin toplum hizmetine açılmasına yönelik çalışmalar yapılmaktadır.
MEB’nın bu çalışmalarına paralel olarak tüm eğitim kurumlarında z-kütüphanelerin
oluşturulması
ile
günümüzde
etkin
olarak
kullanılmayan
okul
kütüphanelerinin
canlandırılması hedeflenmektedir. Z-kütüphanelerde öğrencilere ödevlerini yapıp çıktılarını
alacakları, elektronik kaynaklar ve temel eserlere ulaşabilecekleri, internete girebilecekleri ve
kitap okuyacakları bir ortam sunulacaktır. z-kütüphanelerde öğrencilere basılı, sesli ve
elektronik kitaplarla buluşturularak alternatif okuma seçenekleri de sunulmuş olacaktır. Bu
kütüphanelerde çocuk edebiyatı, güncel kitaplar, satranç masaları, tangram, yapbozlar, zeka
geliştirici oyuncak, öğrenme oyunları,
CD,
DVD
ve bilgisayar oyunları ve
filmler
de
bulunacaktır. Öğrencilerin dinlenmesi amacıyla kütüphanelere yer minderleri, koltuk ve
kanepe gibi rahat oturulabilecek mobilyalar konulacak ayrıca öğrenciler çalışmalarını bu
alanda sergileyebileceklerdir.
planlanmaktadır.
67
Z-kütüphaneleri
oluşturmak için aşağıdaki
faaliyetler
Paydaşlar
belirlenecek
Sorumlu
Performans
Kuruluşlar
Göstergesi
ve MEB, Üniversiteler,
Kültür Müdürlükleri,
Tübitak
Kütüphanelerin
zengin
içerik MEB, Üniversiteler, z-kütüphanelere
açısından desteklenecektir
Kültür Müdürlükleri, dönüşmüş okul ve il
Tübitak
halk kütüphaneleri
Strateji 4: Eğiticiler BİT konusunda programlı bir şekilde sertifikasyona tabi tutulacaktır. Bu
stratejinin belirlenmesinin sebebi BİT okur-yazarlığının yaygınlaşması için öncelikle
eğitimcilerin BİT kullanır hale getirilmesinin gerekli olmasıdır. Bu kapsamda gerekli kanuni
düzenlemelerin yapılması talep edilecek, eğitimcilerin BİT kullanımı konusunda eğitilmesinin
gerekliliği raporlar hazırlanarak ilgili kurumlara sunulacaktır.
Sorumlu
Performans
Kuruluşlar
Göstergesi
Paydaşlar belirlenecek ve
MEB, Üniversiteler,
STKlar
Sürdürülebilirliği sağlanması için
İlgili Bakanlıklar,
Hizmetiçi eğitim
gerekli yasal düzenlemelerin
Üniversiteler
konusunda
yapılacaktır
düzenlenmiş yeni
kanun ve yönetmelikler
Sertifika programlarının belli
Üniverisiteler,
BİT Sertifikalı
periyotlarda tekrarlanacaktır
ÖSYM
eğiticiler
Strateji 5: BİT eğitiminde yerel medya (tv, radyo, gazete, biboard vb.) etkin olarak
kullanılarak bölgenin internet ve bilgi okur-yazarlık düzeyi artırılacaktır. Bölgenin gelişmişlik
düzeyi yüksek olmasına rağmen BİT gelişim endeksinde beklenen sıralamada olmaması BİT
kullanımının bölgede homojen bir şekilde dağılmamasından kaynaklanmaktadır. Özellikle
kırsal kesimlerde BİT kullanım düzeyi düşük olduğu görülmektedir. Halkın BİT kullanımı
68
konusunda bilinçlendirilmesi, imkan ve kabiliyetleri hakkında bilgilendirilmesi büyük önem
taşımaktadır. Öncelikle mevcut durumun, Türkiye geneli ve bölge istatistiklerinin bölge
halkına duyurularak bilgi sahibi olması sağlanacaktır. Yerel medya aracılığıyla konunun
önemi anlatılacak ve kişilerin BİT eğitimi almasının bir ihtiyaç olduğu anlatılacaktır. Bu
kapsamda aşağıdaki faaliyetler gerçekleştirilecektir.
Sorumlu Kuruluşlar
Paydaşlar belirlenecek ve sorumluluklar
Valilikler, Belediyeler,
dağıtılacaktır
Üniversiteler, STKlar,
Performans Göstergesi
Yerel medya
kuruluşları
Bölgenin internet ve bilgi okur-yazar
Anket, Tutum ölçeği ve
oranları istatistikleri çıkarılacaktır
Üniversiteler
okur-yazarlık ölçeklerinin
sonuçları
İnternet okur-yazarlığı eğitimlerinin
verilmesi
Üniversiteler, Milli
İnternet okur-yazar sayısı
Eğitim Müdürlükleri,
Halk Eğitimler
Bilgi okur-yazarlığı eğitimlerinin
verilmesi
Üniversiteler, Milli
Bilgi okur-yazar sayısı
Eğitim Müdürlükleri,
Halk Eğitimler
Yazılı ve görsel medyanın BİT eğitiminde
kullanılması için gerekli düzenlemeler
Üniversiteler, STKlar,
yapılacaktır
Yerel medya
kuruluşları
Yerel TV ve radyo kanallarında periyodik
Üniverisiteler, Yerel
eğitim programlarının hazırlanması ve
Medya, Valilikler
yayınlanması
69
Haftalık BİT programları
Hedef 2:
Bölgenin BİT alt yapısı kurulması için coğrafi açıdan elverişli olmasına rağmen internet
erişimi konusunda homojen bir yapının olmaması, erişim ve kullanım ücretlerinin yüksek
olması “Bilgi teknolojisi altyapısını ve kaynaklarını geliştirmek” hedefinin belirlenmesinde
temel etken olmuştur.
Strateji 1: Bilgi ve iletişim teknolojilerine erişim maliyetini düşürülecektir. Bu strateji BİT
kullanımının yaygınlaşmasının önündeki engellerden biri olan BİT erişim maliyetlerinin
yüksek olması gerekçesinden yola çıkılarak oluşturulmuştur. İletişim vergilerinin yüksek
olması maliyeti artıran etkenlerden biridir ayrıca bireysel internet kullanımı da BİT için fazla
ücret ödenmesine sebep olmaktadır. Bu bağlam aşağıdaki faaliyetler gerçekleştirilecektir.
İletişim vergileri düşürülecektir
Sorumlu
Performans
Kuruluşlar
Göstergesi
İlgili bakanlıklar
Düşük ücretli internet
kullanımı
Apartman ve sitelerde ortak internet
İlgili Bakanlıklar
Her site veya
kullanımın teşvik edilerek
apartmanda bir internet
yaygınlaştırılacaktır
aboneliği
Strateji 2: Bölgede fiber optik ve kablosuz altyapı geliştirilecektir. Özellikle internet erişim
hızının ve bant genişliğinin artırılması böylece internet kullanımının gelişmiş ülkelerdeki
düzeye çekilmesi hedeflenen bu strateji ile aynı zamanda bölgenin coğrafi yapısı da göz
önünde bulundurularak kablosuz internet erişiminin yaygınlaştırılması hedeflenmektedir.
70
Yapılacak faaliyetler şunlardır;
Sorumlu
Performans
Kuruluşlar
Göstergesi
Demir ve karayolu çalışmalarında
Ulaştırma Bakanlığı,
Fiber optik ağla
fiber optik altyapı da
Belediyeler
örülmüş bölge
Kablosuz teknolojilerin
Ulaştırma Bakanlığı,
Kurulan kablosuz
kullanılmasının için yasal
Belediyeler, Tübitak
erişim istasyonu sayısı
gerçekleştirilecektir.
düzenlemeler yapılacaktır
Hedef 3:
“Yabancı dil eğitiminin seviyesini yükseltmek” hedefinin belirlenmesinde tüm alanlarda
olduğu gibi BİT alanında birçok kaynağın yabancı dilde olması, Ar-Ge ve yenilikçilik
çalışmalarında özellikle mesleki yabancı dil bilmenin büyük önem taşıması, sınır bölgesi
olması dolayısıyla uluslararası projeler gerçekleştirme imkanının daha fazla olması etkili
olmuştur. Ülkemizde en büyük problemlerden biri olan nitelikli ve pratiğe yönelik yabancı dil
eğitimi verilememesi bölgede de önemli bir sorundur. Bu konuda ilk ve orta dereceli eğitim
kurumlarına, üniversitelere ve medya kuruluşlarına büyük görevler düşmektedir.
Strateji 1: Dil eğitiminin daha verimli olması için teoriden çok pratiğe ağırlık verilecektir.
Ülkemizde ilköğretimden başlanarak orta öğretimin sonuna kadar yabancı dil eğitimi
verilmektedir. Ancak yaklaşık 9-10 yıl boyunca verilen bu eğitime rağmen orta öğretimden
mezun olan bir öğrenci yabancı dilde kendisini rahatça ifade edememekte günlük yabancı dili
konuşmakta ve anlamakta dahi zorluk çekmektedir.
71
Bu gerçeklerden yola çıkılarak oluşturulan bu stratejiyi gerçekleştirmek için aşağıdaki
faaliyetler gerçekleştirilecektir.
Haftalık olarak belirlenen bir konu
Sorumlu
Performans
Kuruluşlar
Göstergesi
MEB
Ders işleniş şeklindeki
tartışma şeklinde işlenecektir
Öğrencilere sınıfta sözlü sunum
değişiklikler
MEB
yapabilecekleri ödevler verilecektir
Temalı diyaloglar öğrenciler
Sınıflarda yapılan
sunum sayısı
MEB
tarafından canlandırılacaktır
Sınıflarda
gerçekleştirilen diyalog
sayısı
Öğrenciler
yabancı dilde e-içerik MEB
E-içerik sayısı
hazırlayıp sunacaklardır
Dil eğitiminde performans notu ve MEB
Öğrencinin
benzeri
başarısı
özendirici
unsurların
akademik
çeşitlendirilmesi sağlanacaktır
Eğitim kurumlarında eTwinning ve MEB
Gerçekleştirilen
benzeri uygulamalar hem yabancı dil
sayısı
hem
de
proje
proje
kültürünün
geliştirilmesinde kullanılacaktır.
Strateji 2: Yerel televizyonlardan alt yazı ile duyulan ve görülenin birleştirilmesi ilkesine
(İngilizce yayın- İngilizce alt yazı) uygun yayınların yapılması talep edilecektir. Yine bu
yöntemle yayın yapan web sitelerinin kurulması teşvik edilecektir. Okullarda verilen eğitimin
dışında özellikle dinleme ve konuşmanın gelişmesi için yabancı dilde yayın takip etmek büyük
önem arz etmektedir.
72
Sorumlu
Performans
Kuruluşlar
Göstergesi
Yayın akışındaki bazı programların
İlgili Bakanlıklar,
Altyazılı yayınlar
altyazılı bir şekilde sunulması teklif
Yerel Medya
edilecektir.
kuruluşları
Popüler dizilerin internet üzerinden
TRT, RTÜK,
Web siteleri
Özellikle gençlik programları ve şarkı
Yerel Medya
Altyazılı yayınlar
sözlerinin altyazılı şekilde
kuruluşları
altyazılı şekilde sunulmasının teklif
edilmesi, altyazılı yayınlar için web
siteleri oluşturulacaktır.
yayınlanması teklif edilecektir.
TRT de İngilizce ders müfredatlarına
TRT
uygun yayınlar yapılması teklif
Yaygın Açık dil
kursları
edilecektir
Strateji 3: Uzaktan eğitim kullanılarak yabancı dil eğitimi geliştirilecektir. Bu stratejinin
belirlenmesinin amacı özellikle meslek hayatına atılmış ve yabancı dil konusunda yetersiz
olduğunu düşünen kişilere yabancı dil eğitimi sunmaktır. Bunun yanında özellikle kırsal
kesimde yaşayan, vakit ve ulaşım problemleri olan kişilerin uzaktan yabancı dil eğitimiyle bu
eksikliklerinin giderilmesi hedeflenmektedir.
73
Yapılacak faaliyet şunlardır.
Eğitim sitelerinin yabancı dile eğitim
Sorumlu
Performans
Kuruluşlar
Göstergesi
MEB
Oluşturulan içerikler
içerikleri geliştirilecektir
Bölge üniversitelerinin uzaktan eğitim MEB, Üniversiteler
Açılan kurs sayısı
merkezleri aracılığıyla uygun fiyata
uzaktan yabancı dil eğitimi
verilecektir
Eğitim kurumlarında e-Twinning
benzeri uygulamalar teşvik edilerek
MEB
Gerçekleştirilen e-proje
sayısı
hem proje kültürünün hem de yabancı
dilin gelişmesi sağlanacaktır
Hedef 4:
Bölgede birçok ürün üretilmektedir Bu ürünlerin katma değerinin artırılması ve teknolojiyle
desteklenerek üretilmesi bu yolla bölge ve ülkenin gelişim ve rekabet düzeyinin artırılması
amacıyla “Katma değer yaratan teknolojik ürünlerin oranını yükselterek önce bölge sonra
ülkenin ekonomik gelişmişlik ve rekabetçilik gücünü artırmak” hedefi ortaya konulmuştur.
Bu bağlamda iki strateji belirlenmiştir.
Strateji 1: Bölge sanayiinde yoğun olarak ithal edilen ürünlerin tespit edilecek, bu ürünlerin
yerli teknoloji ile üretilebilmesi için gerekli koşullar sağlanacaktır. Sanayi bölgesi olduğu için
sanayide kullanılan ürünlerin bir kısmı bölgeye ithal edilmektedir. Bu ürünlerin araştırılarak
tespit edilmesi ve ithal etmek yerine bölgede üretilmesi hem bölgeye katkı sağlayacak hem
maliyetleri düşürecek hem de yeni iş kollarının açılması ile ek istihdam alanlarının
oluşmasına sebep olacaktır.
74
Araştırma komisyonu kurulacaktır
Sorumlu
Performans
Kuruluşlar
Göstergesi
Sanayi Ticaret İl
İstatistiksel sonuçları
Müdürlüğü
içeren rapor
Üniversiteler, Sanayi
odaları
İleri teknoloji bölgeleri
Valilikler,
Üretilen teknolojik
oluşturulacaktır
Belediyeler,
ürünler
odaları
Teknopark ve Teknomerler
Üniversiteler
Firma ve patent sayısı
oluşturulacak, mevcut olanların
geliştirilecektir
Strateji 2: Yerli üretim yapacak firmalar hibe ve teşvikler ile desteklenecek, sağlanan
faydanın dış ticaret dengesi üzerinde etkisi kontrol edilecektir.
Sorumlu
Performans
Kuruluşlar
Göstergesi
Bölgede hibe ve teşvik kurulu
Kalkınma Ajansı,
Kurul raporları
kurulacaktır
Kosgeb, STKlar,
ticaret odaları,
Belediyeler,
Valilikler
Oluşturulmuş olan komisyon teşvik
Araştırma
öncesi ve sonrası dış ticaret
komisyonu
İstatistiksel raporlar
üzerindeki etki durumunu
araştıracaktır
Hedef 5:
“Mevcut ekonomik ve sosyal veriler hakkında yerel halkı güçlü bir şekilde bilgilendirmek ve
farkındalık yaratmak, yenilikçi düşünceyi toplumun her katmanında geliştirmek” hedefi
75
sadece bölgenin değil tüm ülkenin sahip olması gereken bir hedef olduğu düşünülmektedir.
Bölgede yenilikçi düşüncenin sınırlı olduğu ve yenilikçilik anlayışının toplumun her
kesiminde ve her yaştaki bireylere aşılanmasının zaruri olduğu düşünülmüştür.
Strateji 1: Yenilikçi düşüncenin toplumun her kesimine ulaşması için Medya (internet, TV,
radyo, gazete) aracılığıyla bölge verileri hakkında halk bilgilendirilecek ve halk eğitim
merkezlerinde eğitimler düzenlenecektir. Yerel aktörlerin (STK, belediyeler, üniversite, KOBİ
vb..) katılımıyla bilgilendirme toplantıları yapılacaktır.
Toplumda yenilikçiliğin yerleşmesinin en önemli adımlarından birisi toplumun tüm
kesimlerinin yenilikçilik konusunda bilgi sahibi olması, yenilikçi düşüncelere açık olması ve
yapılacak çalışmalara destek vermesidir. Özellikle yenilikçi bir kültürle yetişmemiş olan ileri
yaş grubundaki kitlelerin bu fikirleri benimsemesi ve destek vermesi için yazılı ve görsel
basının büyük önemi vardır. Ayrıca hayatın içinden örnekler sunulması ve alanda uzman
kişilerin bilgilendirme toplantılarıyla halkı aydınlatması da büyük önem taşımaktadır. Bu
kapsamda şu faaliyetler gerçekleştirilecektir.
76
Sorumlu
Performans
Kuruluşlar
Göstergesi
Tüm iletişim kanalları halkın yoğun
Belediyeler,
Tanıtım araçlarının
olduğu yerlerde kullanılacaktır (toplu
Valilikler
çeşit ve sayısı
Başarı örnekleri (hikayeleri)
Medya araçları,
Düzenlenen program
anlatılarak teşvik edilecektir
üniversiteler, yerel
ve katılımcı sayısı
taşıma araçları, billboardlar, avmler).
yönetimler
Yerel TV ve radyolarda bölgenin
KOSGEB
Program sayısı
Yerel yönetimler
Raporlar
İl çapında düzenlenecek eğitim
İl Milli Eğitim
Açılacak eğitim
programları oluşturularak
Müdürlükleri, halk
programı sayısı
duyurulacaktır
eğitim merkezleri,
istatistiksel raporlarının sık sık
verilmesi sağlanacaktır
Hangi verilerin paylaşılacağı
belirlenerek eski durum yeni durum
karşılaştırması yapılacaktır
sürekli eğitim
merkezleri
Eğitim programını başarıyla bitiren Halk
eğitim Verilecek
katılımcılara sertifika verilecektir.
sürekli sayısı
merkezleri,
sertifika
eğitim merkezleri
Eğitim
sürecinde
fikirleri
çıkacak
proje Halk
merkezlerine merkezleri,
Ar-Ge
yönlendirilecektir
bölgeye
sürekli sayısı
eğitim merkezleri
Konusunda uzman kişiler konuşmacı STK,
olarak
eğitim Oluşacak proje fikri
davet
belediyeler, Konuşmacı ve dinleyici
edilecektir. üniversiteler
sayısı
(yılda 1-2 defa)
STK aylık-yıllık bülten ve faaliyet Valilikler
raporlarında
verilecektir
77
bölge
verilerine
yer
Yayınlanan raporlar
Strateji 2: İlköğretim kurumlarında yeniliği aşılayacak müfredat değişikliği talep edilecektir.
Çocukların fikirlerini özgürce ifade edebilecekleri alanlar oluşturulacaktır. Birinci strateji ile
mevcut yetişkin bireylerin bilgilendirilmesi gerçekleştirilmiş olacaktır.
Sürdürülebilir bir yenilikçi yapı oluşturmak için yeni nesillerin yenilikçi kültürle yetiştirilmesi
gerekir. Bunun için mevcut eğitim sisteminde bazı değişiklikler yapmak gerekir. Bu konuda
da ilgili bakanlıklar değişiklik teklifleri sunulması planlanmaktadır. Bu kapsamda aşağıdaki
faaliyetler gerçekleştirilecektir.
Sorumlu
Performans
Kuruluşlar
Göstergesi
Her okulda bir fikir atölyesi
MEB, Kalkınma
Açılan atölye sayısı
oluşturulacaktır
Ajansı, üniversiteler
Üniversitelerin eğitim fakültelerinde
YÖK, üniversiteler,
Dersi alan ve mezun
verile pedagojik formasyon içeriğine
Tübitak
olan öğrenci sayısı
MEB
İlköğretimdeki yabancı
yenilikçilik ve girişimcilik
konularının eklenmesi teklif
edilecektir
Araştırma yapma yeteneğinin
kazanılması ve geliştirilmesi amacıyla
dil dersleri
yabancı dil eğitimine ilköğretimin ilk
yıllarından itibaren başlanacaktır
Ezberci eğitimin yerine, sebep-sonuç
20 yıl sonra ortaya
MEB
ilişkileri üzerine kurulu eğitim modeli
çıkacak patent/yeni
kullanılacak
fikir sayısı
Strateji
3: Yenilikçi
düşüncelerin
olgunlaşacağı
Ar-Ge
merkezleri
kurulacak
ve
yaygınlaştırılacaktır. Bölgede hazırlanan proje sayısını artırmak, yenilikçi fikirlere
ulaşabilmek için proje yazımı konusunda destek verecek birimler kurulacaktır.
78
Ar-Ge çalışmaları ve projeler yenilikçi düşünceyi destekleyen önemli faaliyetlerdir. Bölgede
il bazında Ar-Ge merkezleri, proje büroları ve danışma merkezlerinin kurularak yenilikçi ve
girişimci birey ve kurumlara destek verilmesi planlanmaktadır.
Sorumlu
Performans
Kuruluşlar
Göstergesi
İl merkezlerinde proje-girişimcilik
Kalkınma Bakanlığı,
Atanan danışman sayısı
konusunda bilgili ve yetkin
Bilim Sanayi
danışmanlar atanacaktır
Teknoloji Bakanlığı,
üniversiteler
Fikir sahipleri ile yatırımcıları
Kalkınma ajansı,
Düzenlenecek toplantı
buluşturacak toplantılar
üniversiteler,
sayısı
düzenlenecektir.
Kosgeb
Bölgede yer alan sektörlerin
Kalkınma Bakanlığı,
Birimlere yapılacak
problemlerini belirlemek amacıyla
Bilim Sanayi
başvuru sayısı
sektörel kümelenmeler oluşturulması
üniversiteler
Üniversite ve diğer kamu
Proje birimi olan
Desteklenen proje
kurumlarının proje ofislerinin
tüm kamu kurumları
sayısı
Proje döngüsü yönetimi eğitimleri
Kalkınma ajansı,
Eğitimlere katılanların
düzenlenecektir
Ticaret Sanayi odası,
sayısı
arasında ilişki ağı kurulacaktır
Teknoparklar
Farklı kurumların aynı tür bilgileri
Kalkınma ajansı,
Oluşturulacak
proje kapsamında sorgulamalarını
Kosgeb, Tüik,
veritabanı ve girilen
önlemek amacıyla veritabanı
Tübitak
veriler
oluşturulacaktır
Hedef 6:
Bölgenin güçlü yanları sıralanırken güçlü bir sanayiye sahip olması ve tarım imkanları üst
sırlarda yer almaktadır. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin sanayi ve tarımda kullanılmasının
gerekliliği ve özellikle yenilikçilik çalışmaları açısından “Sanayi ve tarım kuruluşları ile
79
eğitim
kurumlarının
etkin
işbirliğini
sağlamak”
hedefinin
büyük
önem
taşıdığı
düşünülmektedir. Sanayi ve tarım kuruluşlarının eğitim kurumlarıyla işbirliği yapmasının bu
alanlarda daha teknolojik ve yenilikçi bir yaklaşımı ortaya çıkaracağı varsayılmaktadır.
Strateji 1: Mesleki alanlara göre firma ve kuruluşların tespiti yapılacaktır. Bölgede çok farklı
sektörlerde binlerce firma yer almaktadır. Bu firmaların çalışma alanlarını belirlemek ve
toplu olarak kayıt altına almak gerekmektedir. Sektör ve alt sektörlerin kategorize edilerek
bölgeye sunulması birçok firmanın irtibatını kolaylaştıracaktır.
Bu bağlamda şu faaliyetler gerçekleştirilecektir.
Sorumlu
Performans
Kuruluşlar
Göstergesi
Geniş kapsamlı bir envanter çalışması
Bilim Sanayi
Yayınlanacak envanter
yapılacaktır
Ticaret sanayi
odaları, Kalkınma
ajansı, Teknoparklar
Yapılan envanter çalışmaları dijital
Kalkınma ajansı,
Web sitesinin hizmete
ortama atılarak bir web sayfası ile
Bilim Sanayi
açılması
paylaşılacaktır
Sanayi ve tarım alanında yetişmiş
İlgili bakanlıklar
mühendisleri kendi sahalarında
Kendi alanına geçiş
yapan memur sayısı
(özellikle kamu çalışanları) etkin
şekilde çalışmaya özendirecek
tedbirler alınacaktır.
Strateji 2: Firma ve kuruluşların stajyer öğrenci almaları konusunda devlet desteği verilecek,
eğitim ve staj süreçleri uygun sürelere ayrılarak iç içe olacak şekilde planlanacaktır.
Eğitim kurumlarında ders içeriklerinin hazırlanması sürecine özel kurum ve kuruluşların etkin
olarak dahil edilmesi sağlanacaktır. Piyasanın ihtiyaç duyduğu alanda ve nitelikte eleman
yetiştirilmesi için eğitim süreçlerine piyasa temsilcilerinin dahil olması zaruridir. Eğitim
80
kurumlarında verilen eğitimle piyasa ihtiyaçlarının örtüşmesi hem istihdamı artıracak hem de
iş gücü kaybını en aza indirecektir. Bu kapsam bir dizi teklilerin yer faaliyetler planlanmıştır.
Sorumlu
Performans
Kuruluşlar
Göstergesi
4 yıllık lisans programlarının son
Bilim Sanayi
Sanayi stajı başlatan
yılının “sanayi stajı” olarak
üniversite sayısı
planlanması teklif edilecektir
YÖK
Bitirme projeleri ve staj içerikleri
YÖK, Üniversiteler,
Firmalardaki staj
sanayinin ihtiyaçlarına göre
Ticaret sanayi
verimlik düzeyleri
belirlenecektir
odaları
İşletmelerin kapasiteleri belirlenecek
YÖK, İlgili
Vergiden muaf olan
istihdam edilen stajyer sayısına göre
bakanlıklar
firma sayısı
Staj yaptığı işletmede istihdam edilen
YÖK, İlgili
SGK indirimi yapılan
personel için SGK indirimi
bakanlıklar
firma sayısı
Taraflar karşılıklı anlaşarak bir
Ticaret sanayi odası,
Oluşacak müfredat ve
müfredat teklifinde bulunacak ve
YÖK, üniversiteler
verilecek seminer
vergiden muaf tutulması teklif
edilecektir
yapılacaktır
içerikle ilgili seminer vereceklerdir
sayısı
Hedef 7:
“Yeteneklerin keşfedilip doğru yönlendirilerek mesleki eğitimde kaliteyi artırmak” hedefi ile
de kişilerin doğru ve kabiliyetlerine uygun mesleklerde eğitim alması, verilen eğitimin sanayi
ile tümleşik olarak yapılmasının sağlanması böylelikle kaliteli meslek elemanlarının
yetiştirilmesi amaçlanmıştır.
Strateji 1: Anaokulundan başlanarak öğrencilerin görsel, işitsel, bedensel ve zihinsel
yeteneklerinin tespit edilmesi için gerekli altyapı, materyal ve yöntemlerin hazırlanacaktır.
81
Türkiye’de bölgede en büyük sorunlardan birisi öğrencilerin yetenek ve becerilerine göre
doğru bir şekilde yönlendirilememesi ve eğitilememesidir. Yeteneğine uygun olarak istihdam
edilen bireylerden daha fazla verim alınacağı düşünülmektedir.
Komisyon kurulacaktır
Sorumlu
Performans
Kuruluşlar
Göstergesi
İl Milli Eğitim
Kurulacak komisyon
Müdürlükleri,
üniversiteler
Öğrencilerin her bir yeteneğinin
İl Milli Eğitim
Materyal çeşidi ve
geliştirilmesine katkı sağlayacak
Müdürlükleri,
sayısı
materyaller hazırlanacaktır
üniversiteler
Yeteneklerin geliştirilmesine yönelik
İl Milli Eğitim
Düzenlenecek kurs ve
yaratıcı drama kursları
Müdürlükleri, halk
katılımcı sayısı
düzenlenecektir
eğitim müdürlükleri
Strateji 2: Tespit edilen yeteneklerine göre öğrencilere gerekli destekler yapılacaktır.
Yetenek ve becerisine göre eğitimine devam edilmesini özendirecek faaliyet ve destekler
planlanmıştır. Ayrıca öğrencilerin hangi tür okuldan mezun olursa olsun hayatını idame
ettireceği temel becerileri kazandıracak teklifler sunulmuştur.
82
Sorumlu
Performans
Kuruluşlar
Göstergesi
Meslek tanıtımları oryantasyon ve
İl Milli Eğitim
Katılacak öğrenci
uygulama şeklinde planlanacaktır
Müdürlükleri,
sayısı
Sanayi Ticaret
odaları
Yeteneklerin keşfedilmesi için yaz
İl Milli Eğitim
Düzenlenen kamp ve
okulu ve kamplar düzenlenecektir
Müdürlükleri
kampa katılan öğrenci
sayıları
7. ve 8. Sınıflarda öğrencilerin günlük
İl Milli Eğitim
Kurulacak atölye sayısı
yaşamda ihtiyaç duyacakları becerileri Müdürlükleri, orta
kazanacakları atölyeler kurulacaktır
okullar
Tespit edilen yeteneğine göre
İl Milli Eğitim
Burs alan öğrenci
eğitimini sürdüren öğrencilere burs
Müdürlükleri,
sayısı
verilecektir
Sanayi Ticaret
odaları, firmalar
Branşlaşmış meslek okulları
İl Milli Eğitim
Meslek okulu sayısı ve
kurulacaktır
Müdürlükleri, Özel
bu okullarda okuyan
firmalar ve
öğrenci sayısı
fabrikalar
Hedef 8:
Son olarak “Ar-Ge ve yenilikçiliğin teşvik edilerek, destek ve hibe oranlarını artırmak” hedefi
belirlenmiştir. Gerek bölgesel gerekse ulusal programlarda bölge koşullarına uygun destek ve
hibe programlarının açılmasının sağlanması, küçük orta ve büyük boyutlu işletmelerin bu
programlardan yararlanmasının teşvik edilmesi ve bu konuda bilgilendirme ve eğitimlerin
yaygınlaştırılması öngörülmüştür.
83
Strateji 1: Bölgedeki Ar-Ge çalışanları belirli çağrı başlıkları ile bilgilendirilecektir.
Sorumlu
Performans
Kuruluşlar
Göstergesi
Bölgedeki Ar-Ge kurumlarının
Kalkınma Ajansı,
Raporlar
envanteri çıkarılacaktır
Sanayi Ticaret
odaları
Bölge çapındaki Ar-Ge çalışmaları ve
Kalkınma Ajansı,
teşvikleri kurumlara bültenlerle
Sanayi Ticaret
duyurulacaktır
odaları
Bölgedeki Ar-Ge çalışanlarına sürekli
Üniversiteler,
eğitim merkezleri tarafından belirli
Kalkınma Ajansı
zaman aralıkları ile eğitim verilecektir
84
Bültenler
Verilecek eğitim sayısı
Strateji 2: Ar-Ge çağrı başlıkları ihtiyaç ve imkanlara göre belirlenecek, özellikle özel
ihtimam gerektiren bireylere yönelik yenilikçi düşüncelere destekler artırılacaktır.
Sorumlu
Performans
Kuruluşlar
Göstergesi
Bölgede desteğe ihtiyacı olan sektör
Bilim Sanayi Ticaret
Destek miktarları
ve konular belirlenecek ve teşviklerde
Bakanlığı, Kalkınma
ayrıcalık tanınacaktır
Ajansı, Sanayi
Ticaret odaları,
KOSGEB
Destek oranlarının artması için
Kalkınma Ajansı
Destek miktarları
Bölgede çevre ve su kaynaklarının
Kalkınma Ajansı,
Filtreleme konusunda
daha etkin korunması adına filtreleme
Bilim Sanayi Ticaret
yapılan proje sayısı
Ar-Ge çalışmalarının destek oranları
Bakanlığı, Çevre ve
artırılacaktır
Su Bakanlığı
Özel ihtimam gerektiren tüm
TÜİK, belediyeler,
bireylerin güncel istatistiksel verileri
valilikler
kurumlar arası işbirliği sağlanacaktır
Anket sonuçları
toplanacaktır
Ar-Ge merkezlerinde özel ihtimam
Ar-Ge merkezi
gerektiren bireylerin ihtiyaçlarına
yöneticileri, STK lar,
uygun olarak birimler kurulacak ve
valilikler, MEB
Sonuçlanan proje sayısı
yenilikçi proje çalışmalarına
başlanacaktır
Özel ihtimam gerektiren bireylerin
Tübitak, Kalkınma
projelerine destek verecek programlar
ajansı, Kosgeb
Açılan çağrı sayısı
oluşturulacaktır
8.
PROJELER VE ARAŞTIRMA ÖNERİLERİ
Bilgi toplumu ve yenilikçilik özel ihtisas komisyonu toplantılarının sonunda katılımcıların
proje ve araştırma önerileri teklifleri alınmıştır. Bu bölümde bu sunulan teklifler verilmiştir.
85
Proje Teklifleri
Proje 1:
Projenin Adı
: Bölgesel Staj Havuzu
Projenin Amacı
: Bölgemizde yer alan sanayi ve üniversiteler için karışıklı görüş
alışverişi yapacakları ve böylece bölge sanayinin ihtiyaçları doğrultusunda üniversitelerin
yeterli eğitim verdiği öğrencinin mezuniyet öncesi ve sonrası tecrübe kazanması.
Gerekçe
: Bölgedeki üniversitelerin, yöremizde yer alan sanayi kuruluşların
ihtiyaçlarının daha yakından tanıması ve bu yönde eğitim ve öğretim faaliyetleriyle ara
eleman yetiştirmesi.
Projenin Paydaşları
: Bölge sanayii, Bölgemizdeki üniversiteler.
Yaklaşık Bütçe
: 50.000 – 75.000 TL
Proje Teklifini Sunan : Nuh HATİPOĞLU
Proje 2:
Projenin Adı
: Bilişim Güvenliği ve Etiği
Projenin Amacı
: İlk ve ortaöğretim öğrencilerine, bilişim güvenliği ve bilişim etiği
konularında bilgi vermek, güvenli ve etik kullanımın önemini kavratmak.
Projenin Gerekçesi
: Yeni nesil bilişim teknolojisinin içine doğan ve yoğun olarak kullanan
bireylerden oluşmaktadır. Bireylerin bilişim teknolojilerini yoğun olarak kullanırken güven
ortamı içinde etik kurallara uyarak etkin kullanımı önemli bir konudur. Özellikle son yıllarda
siber zorbalık kavramı çocuklar için ciddi bir tehlike arz etmektedir. Bu nedenlerden dolayı,
çocukların bilişim güvenliği ve etik denlerden dolayı çocukların bilişim güvenliği ve etik
konularda eğitimi üzerinde durulması gereken bir konudur.
: İl Emniyet Müdürlüğü, Milli Eğitim Müdürlüğü, Üniversite
Yaklaşık Bütçe
: 50.000 TL
Proje Teklifini Sunan : Nilgün TOSUN
86
Proje 3:
Projenin Adı
: BİLSEM TV
Projenin Amacı
: Bilimsel araştırma, proje, deney ve gözlem çalışmalarının Trakya
Bölgesi eğitim kurumlarının desteği alınarak yapılacağı, tematik bir internet televizyonu.
Projenin Gerekçesi
: Standart televizyonculuğa alternatif gelişen internet
televizyonculuğuna maliyet olarak daha tasarrufludur. Bölgesel bilim gelişmeleri takip
edileceği, çocukların bilimsel merkezi geliştirilebilecek bir fırsat olması projenin gerekçesidir.
: Bölge Üniversiteleri, Tekirdağ Bilim ve Sanat Merkezi, Teknoparklar
Yaklaşık Bütçe
: 50.000 TL
Proje Teklifini Sunan : Burak GÜRKAN
Proje 4:
Projenin Adı
: Trakya Bölgesi Dijital Felaket Kurtarma Merkezi Kurulması
Projenin Amacı
: Tüm çalışmalarda toplumun bilgilerin dijital bir felaketten korunması
Projenin Gerekçesi
: Tüm bölgede yoğun bir dijital veri birikimi oldu. Bu verilerin ve
bilgilerin kaybolması engellenebilir.
: Üniversiteler Kalkınma Ajansı TÜBİTAK
Yaklaşık Bütçe
: 2.000.000 TL
Proje Teklifini Sunan : Erdem UÇAR
Proje 5:
Projenin Adı
: Bölge Üniversiteleri Ortak Data Merkezi Kurulması
Projenin Amacı
: Bölgede 3 devlet üniversitesi var. Bunlara ortak bir Data Center
kurarak kaynak israfının önlenmesi.
Projenin Gerekçesi
: Bu 3 üniversitede aynı tip bilgisayarları, aynı yazılımları ayrı ayrı Data
almaya çalışılıyor. Zaman ve kaynak israfını önlemek.
: Trakya Üniversitesi, Kırklareli Üniversitesi, Namık Kemal
Üniversitesi
Yaklaşık Bütçe
: 1.000.000 TL
Proje Teklifini Sunan : Erdem UÇAR
87
Proje 6:
Projenin Adı
: Sanayi Kirlilik Ölçüm ve Yönetim Sistemi
Projenin Amacı
: Organize dışındaki fabrikaların atıklarının merkezi yerden
temizlenmesi.
Projenin Gerekçesi
: Her fabrikanın yatırım yapması çok pahalı bir konudur. Arıtma
tesisleri. Bu yüzden merkezi bir arıtma tesisi kurulur ve her fabrikaya sayaç takılır. Merkezi
bir Scade sistemi ile sistemi takip edip fabrikalardan atık miktarı kadar para alınabilir.
: Kalkınma Ajansı, TÜBİTAK, Özel Sektör
Yaklaşık Bütçe
: Belirtilmedi
Proje Teklifini Sunan : Özgür ALTINSÖĞÜT
Proje 7:
Projenin Adı
: Kabiliyet Kampları
Projenin Amacı
: Meslek Eğitim Geliştirilmesi ve Öğrencilerin Mesleki Yönlendirilmesi
ve Tanınmasında Altyapı Oluşturma.
Projenin Gerekçesi
: Öğrencilerin mesleklere yeterince tanımamaları uygulama ve çalışma
şartlarını bilmeden üst öğrenimlerine devam etmeleri bilinçsiz meslek seçimi.
: Milli Eğitim, Üniversite, Belediyeler, Sanayi Ticaret Odaları,
Valilikler
Yaklaşık Bütçe
: Belirtilmedi
Proje Teklifini Sunan : Mustafa SAYIN
Proje 8:
Projenin Adı
: Bilim Merkezi
Projenin Amacı
: Öğrencinin Bilimsel Ürün Deney ve Görselleri Yaşayarak
Öğrenmeleri
Projenin Gerekçesi
: Eğitim Genelde Teoride Kalması Laboratuar ve Uygulama Alanların
Kısıtlığı
: Valilik, Sanayi Tic. İl. Müd, Milli Eğitim, Üniversite
Yaklaşık Bütçe
: Belirtilmedi
Proje Teklifini Sunan : Mustafa SAYIN
88
Proje 9:
Projenin Adı
: Sektör Günleri
Projenin Amacı
: Üniversite ve Sanayinin İş Birliği İçinde Çalışması, Bölge
Üniversitelerinin Doğru Nitelikli Eleman Yetiştirilmesi
Projenin Gerekçesi
: Bölgede yer alan üniversitenin sanayi ve ticaretin katkısını olumlu
yöne çevirmek üniversitelerde ilgili sektörlerin sektör günlerin düzenlemesini sağlamak.
: Üniversiteler, Sanayi Kuruluşları, Ticaret Sanayi Odaları
Yaklaşık Bütçe
: Olası bütçe planlaması yapılmamıştır.
Proje Teklifini Sunan : Umut AKGÜL
Araştırma Önerileri
Araştırma Önerisi 1:
Araştırma Adı
:Bölgesel Mesleki Eğitimin Güçlendirilmesi
Amacı
: Sanayi Bölgeleri olan Trakya yöremizde yer alan sanayicilerin
ihtiyaçları doğrultusunda yöremiz üniversitelerinin ara eleman ihtiyaç doğrultusunda eğitim
ihtiyacını karşılamak
Kimlerle Çalışabileceği
: Üniversitelerdeki Meslek Yüksekokulu Müdürlüklerinde görev
yapan öğretim elemanları, Sanayi temsilcilerinin üretim ve planlama müdürleri
Araştırma Önerisini Sunan
: Nuh HATİPOĞLU
Araştırma Adı
: Bilgisayar ve İnternet Okuryazarlığı hazır bulunuşluğu
Amacı
: “Bilgi Evi “ kurulması ve yürütülmesi çalışmasına temel
oluşturma adına yerleşim birimlerinde bilgisayar ve internet okuryazarlığına hazır
bulunduğunun belirlenmesi öncelik verilecek yerleşim birimlerinin ortaya çıkarılmasını
sağlayacaktır.
: Valilikler, İl Milli Eğitim Müdürlükleri, üniversiteler
Araştırma Önerisini Sunan : Nilgün TOSUN
89
Araştırma Adı
: Okul Öncesi öğretmenlerinin Bilgi ve iletişim Teknolojileri
kullanma Durum ve Tutumlarının Belirlenmesi
Amacı
: FATİH projesi kapsamında yer alan okul öncesi eğitimi veren
öğretmenlerin, bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımı hazır bulunuşlukları ile tutumlarının
belirlenmesi önemlidir.
: İl Milli Eğitim Müdürlükleri, üniversiteler, özel eğitim
kurumları
: Nilgün TOSUN
Araştırma Adı
: Trakya bölgesinde engelli bireylerin güncel istatistiki
bilgilerinin araştırılması
Amacı
: Bölgenin proje ve destek ihtiyaçlarının belirtilmesinde gerçek
rakamlarına ihtiyaç vardır.
: İl Milli Eğitim Müdürlükleri, üniversiteler, Nüfus Müdürlüğü
: Erdem UÇAR
Araştırma Adı
: Trakya’nın Ar-Ge envanteri
Amacı
: Yapılan projelerin kategorize edilmesi ile aynı projelerin
tekrarı engellenip yakın projelerin işbirliklerinin sağlanması.
: TÜBİTAK, KOSGEB, Kalkınma Ajansı
: Özgür ALTUNSÖĞÜT
Araştırma Adı
: Sanayi-Ticari ve Kurumsal Ar-Ge birimlerinin yeterliliklerinin
araştırılması
Amacı
: Ar-Ge birimlerinin etkinliğin artırılması. Sertifikasyonlarının
yapılması.
: Mustafa SAYIN
90
Araştırma Adı
: Girişimcilerin yaş ortalaması
Amacı
: Türkiye’de gerçekleşen doğru
yatırımların hangi
yaş
ortalamasındaki bireyler tarafından gerçekleştiğini öğrenmek.
: Umut AKGÜL
9.
SONUÇ
1990’lı yılların başından itibaren bilgi ve iletişim teknolojilerinde tüm dünyada olduğu gibi
ülkemizde ve bölgemizde de hızlı bir gelişim yaşanmıştır. Bilgi ve iletişim teknolojilerindeki
bu gelişmeler bilgi toplumu ve yenilikçilik kavramlarını pekiştirici rol oynamıştır. Aynı
zamanda ekonomik alanda gelişmeye, üretim verimliliğine ve rekabete önemli katkılar
sağlamıştır. Bilginin üretilmesi, yenilenmesi, kullanılması ve yaygınlaştırılması, üretim ve
tüketim süreçlerinde en kritik faktör olarak ortaya çıkmaya başlamıştır. Ekonomik
faaliyetlerde bilginin etkisi artmış, ekonomiler bilgi ekonomisi olarak tanımlanmaya
başlanmıştır. Bilginin istihdamda ana unsur haline geldiği bu ekonomik modelde nitelikli
insan faktörü ve hayatboyu öğrenme ön plana çıkmaktadır.
Bilgi ve iletişim teknolojileri sayesinde dünyanın her noktasına erişim son derece hızlı ve
kolay hale gelmiştir. Bu noktada bilgi teknolojilerinden faydalanarak çok iyi bir üretim takip
sistemi kullanmak zorunlu hale gelmiştir. Tüm süreçler dijital ortama geçirilerek insan
hatasını en aza indirip tekrar tekrar yazılan bilgi kirliğinin önüne geçerek hem zaman hem de
hatalı bilgiden kurtulma zamanı gelmiştir. Üretilen bilginin kullanılması, yaygınlaştırılması ve
yönlendirilmesinde insan en önemli faktördür. Bu bağlamda, ekonomik politikaların
uygulanmasında eğitimin ve insana yapılan yatırımın dikkate alınması bilgi toplumunu
oluşturmada en önemli konuların başında gelmektedir.
Bilgi toplumu oluşturmada bilgi teknolojilerinin yaygınlaştırılması için gerekli alt yapının
kurulması ve bu alt yapıları verimli kullanmayı sağlayacak uygun politikaların geliştirilmesi
hayati önem taşımaktadır. Bilgi toplumu sadece ekonomik kalkınmayı değil aynı zamanda
yenilikçi düşünce sisteminin oluşması ve oturması için de önemlidir. Yenilikçi düşünen bir
toplum oluşturmak için bilgi teknolojileriyle barışık, gelişime açık bireylere ihtiyaç vardır.
Gelişmiş ülkelerin gelişmişlik düzeylerini sürdürmelerinin en önemli sebebi yeniliğe açık
91
olmalarıdır. Her alanda yenilikçiliği benimsemiş ülkeler ve bölgeler oluşturmak için de
araştırma
ve
geliştirme
(Ar-Ge)
çalışmalarının
yaygınlaştırılması
gerekmektedir.
Sürdürülebilir ve rekabetçi ekonomik büyümenin en önemli sağlayıcılarından birisi Ar-Ge
çalışmalarıdır. Artık bu yenilikçi düzene ayak uydurmaktan başka çare bulunmamaktadır. Her
sektörde çok fazla rekabet bulunmaktadır, bu yüzden sektörler ayakta kalabilmek için
yenilikçi düşünerek bilgi teknolojilerinden en üst seviyede yararlanmak zorundadır. Yenilikçi
işletmeler sayesinde hem ülkemize ihracat katkısı yapılabilir hem de istihdama katkı yapılarak
daha mutlu ve müreffeh bir ülke için katkı sağlanmış olur.
Hazırlanan bu raporda, TR21 (Trakya) bölgesinin bilgi toplumu ve yenilikçilik alanında
mevcut durumu ortaya konmuştur. Bu maksatla güçlü ve zayıf yönler ile fırsatlar ve tehditler
analiz edilmiştir. Yapılan komisyon toplantılarda; bilgi toplumu ve yenilikçilik alanlarında
bölge vizyonu belirlenerek bölgesel hedefler saptanmış ve bölgenin stratejik yönü çizilmeye
çalışılmıştır. Raporda, önümüzdeki dönemde bilgi toplumu ve yenilikçilik alanında
oluşturulan stratejileri gerçekleştirmek amacıyla yapılacak faaliyetler planlanmıştır. Ayrıca
proje ve araştırma öneri teklifleri sunulmuştur.
92
KAYNAKLAR
Faruk Kocacık, BİLGİ TOPLUMU VE TÜRKİYE, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi Mayıs 2003
Cilt : 27 No:1 1-10
Devlet Planlama Teşkilatı, Bilgi Toplumu Stratejisi, (2006-2010)
Hatice Çalıpınar, Uğur Baç, Kobi’lerde İnovasyon Yapmayı Etkileyen Faktörler Ve Bir
Alan Araştırması, Ege Akademik Bakış / Ege Academic Review, 7 (2) 2007: 445-458
Peter Drucker (1969) The Age of Discontinuity. London: Heinemann
Marc Porat (1977) The Information Economy. Washington, DC: US Department of
Commerce
Karl Deutsch (1983) Soziale und politische Aspekte der Informationsgesellschaft. In: Philipp
Sonntag (Ed.) (1983) Die Zukunft der Informationsgesellschaft. Frankfurt/Main: Haag &
Herchen. pp. 68-88
United Nations Publication, The Global Information Society: A Statistical View, Appril 2008.
Linus Dahlandera, David M. Gannb, How open is innovation? Research Policy Volume 39,
Issue 6, July 2010, Pages 699–709
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0048733310000272
Tarde, G. (1903). The laws of imitation (E. Clews Parsons, Trans.). New York: H. Holt & Co.
http://en.wikipedia.org/wiki/Innovation
EUROPEAN COMMISSION, 2011, Directorate-General for Research and Innovation State
of the Innovation Union
Kalkınma Bakanlığı, 2012, Dokuzuncu Kalkınma Planında
Bilgi Toplumu İstatistikleri, 2011, D.P.T. Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı
KOÇ&MENTE, 2007, İnovasyon Kavramı ve Üniversite-Sanayi-Devlet İşbirliğinde Üçlü
Sarmal Modeli, Hacettepe Üniversitesi, Sosyolojik Araştırmalar e-dergisi.
Göker A.,2000, Ulusal İnovasyon Sistemi ve Üniversite-Sanayi İşbirliği, Ankara Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü, Geleneksel Bahar Paneli IV ,Ankara
93
Freeman C., 1992, Formal Scientific and Technical Institutions in the National Systems of
Innovation. Appeard in Lundvall, 1992, National Systems of Innovation, Printer Publishers,
London
Lundwall, B.A. 1992a National Systems of Innovation: Towards a Theory of Innovation and
Interactive Learning, London, Pinter
Innovation Union Atlas Innovation Union Competitiveness report, 2011, Directorate-General
for Research and Innovation
Benavente D., Dutta S., Wunsch-Vincent S., The Global Innovation Index 2012: Stronger
Innovation Linkages for Global Growth
Türkiye İstatistik Kurumu, Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2012
Lazonick, William, 2004, Indigenous Innovation and Economic Development: Lessons from
China’s Leap into the Information Age, Industry and Innovation, Sayı.11/4, s. 273.
Devlet Planlama Teşkilatı, 2006, Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013), Ankara, s. 13.
Hollanders, Hugo, 2009, Regional Innovation Scoreboard 2009, Methodology Report, Pro
Inno Europe,Inno Metrics.
ITU Measuring the Information Society, 2012
94
95

bilgi toplumu ve yenilikçilik

Transkript

Benzer belgeler

TRAKYA CAM SANAYİİ A.Ş. / TRKCM [SISE] 21.04.2016 16:46:32

İstanbul, 11.08.2016 Konu :6728 Sayılı Torba Kanun İle Ar

T.C. ŞAHİNBEY BELEDİYE BAŞKANLIĞI MALİ HİZMETLER

Mysql Veri Tabanı : Mysql Tablo Türleri

TeknoTrend Temmuz-2009 - AİA

T.C. AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI Eğitim ve Yayın