içindekiler 1

İÇİNDEKİLER
1.
GIRIŞ_________________________________________________________________________________ 2
1.1
PROJE GEÇMIŞI______________________________________________________________________ 2
1.1.1
Centerra Hakkında ______________________________________________________________ 2
1.1.2
Öksüt Projesi ___________________________________________________________________ 2
1.2
PROJE YERI VE ÇEVRESI ________________________________________________________________ 3
1.3
ÇSED GEREKLILIĞI ___________________________________________________________________ 3
1.4
ÇSED'NIN İÇERIĞI VE AMACI ____________________________________________________________ 3
1.5
ÇSED'NIN YAPISI ____________________________________________________________________ 5
1.6
PROJE SAHIBI _______________________________________________________________________ 6
1.7
ÇEVRESEL VE SOSYAL DEĞERLENDIRME EKIBI __________________________________________________ 6
ŞEKİLLER
Şekil 1-1: Proje Yeri ............................................................................................................................................. 4
Bu Çevre ve Sosyal Etki Değerlendirme (ÇSED) Raporu Bölüm ve Ekleri İngilizce dilinde hazırlanmış
olup Türkçeye çevrilmiştir. İngilizce ve Türkçe dilindeki raporlarda sunulan bilgiler arasında bir
uyumsuzluk ve/veya farklılık beklenmese da böyle bir durumda İngilizce ÇSED raporunda sunulan
bilgiler geçerli kabul edilmelidir.
J339 ÖMAŞ ÇSED
Sayfa 1/7
7 Nisan 2016
1.
Giriş
1.1
Proje Geçmişi
Öksüt Altın Madeni Projesinin (Proje) sahibi ve işletmecisi olan Öksüt Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş.
(ÖMAŞ), uluslararası altın madencilik firması Centerra Gold Inc.'nin (Centerra) tamamen sahip olduğu
bir alt kuruluştur.
1.1.1
Centerra Hakkında
Centerra Asya, Kanada ve dünya çapındaki diğer pazarlarda altın sahalarının işletilmesi, geliştirilmesi,
arama ve satın alma faaliyetleri üzerine odaklanmış Kuzey Amerika merkezli bir altın madencilik
şirketidir. Centerra, Orta Asya'daki en büyük Batı menşeli altın üreticisidir. Centerra’nın hisseleri
Toronto Borsasında (CG simgesi ile) işlem görmektedir. Şirketin merkezi Kanada, Ontario, Toronto'da
bulunmaktadır.
1.1.2
Öksüt Projesi
Öksüt Projesi ilk kez 2007 yılında keşfedilmiştir. 2008 yılında başlatılan keşif sondaj programının
sonucunda Şubat 2013'te Proje için bir maden kaynak tahmini yayımlanmıştır.
Tahmine göre, Öksüt Projesinde iki yatakta (Keltepe ve Güneytepe) görünür ve muhtemel maden
kaynağı 1.38 milyon ons altından müteşekkildir.1
ÖMAŞ, maden kaynağı tahmini ışığında Proje için detaylı planlama ve mühendislik çalışmaları
yürütmüş ve bir Teknik Rapor (NI 43-101) hazırlayarak bu raporu 3 Eylül 2015 tarihinde yayımlanmıştır.2
Madenin açık ocak yöntemiyle işletilmesi ve altının yığın liç tesisinde işlenmesi öngörülmektedir. Bu
sayede pasa yönetim tesisi (atık barajı) ihtiyacı ortadan kalkacaktır. Altın, siyanür kullanılarak
işlenecek; siyanürün taşınması, depolanması ve kullanılması Centerra'nın da gönüllü olarak imza altına
aldığı Uluslararası Siyanür Yönetimi Koduna uygun biçimde gerçekleştirilecektir.
Projenin maden ömrü 8 yıllık kısa bir süredir; işletme aşamasından sonra uygulanacak kapatma,
işletmeden çıkarma ve iyileştirme programıyla maden sahasının güvenliği ve duraylılık sağlanacak,
arazi mümkün olduğu ölçüde önceki arazi kullanım durumuna getirilecektir.
Proje iş gücünün inşaat aşamasında toplam 405 ve işletme aşamasında 456 kişi olması
beklenmektedir.3 Personelin çoğunluğu Türk olacak ve Projenin yakın çevresinde yaşayanlar tercih
edilecektir.
Öksüt Projesi için Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Başvuru Dosyası 7 Temmuz 2014 tarihinde
Çevre ve Şehircilik Bakanlığına sunulmuştur. ÇED Raporu 9 Kasım 2015’de onaylanmıştır.
1
Öksüt Altın Projesi Teknik Raporu, Türkiye, Rapor No. NI 43-101 (Centerra Gold Inc): 3 Eylül 2015.
http://www.centerragold.com/sites/default/files/2015_oskut_43-101-sept3-2015lr_0.pdf
İnşaat sırasın 55 ÖMAŞ çalışanı ve yaklaşık 350 yüklenici çalışanı, işletme döneminde 156 ÖMAŞ çalışanı ve 350 yüklenici
çalışanı olacağı tahmin edilmektedir
2
3
J339 ÖMAŞ ÇSED
Sayfa 2/7
7 Nisan 2016
1.2
Proje Yeri ve Çevresi
Türkiye’nin orta-güney kırsalında yer alan Öksüt Projesi başkent Ankara’nın 295 km güneydoğusunda
ve Kayseri'nin 48 km güneyinde bulunmaktadır. En yakın idari merkez, Projenin yaklaşık 10 km
kuzeyinde bulunan Develi İlçe Merkezidir. Develi ilçesinin nüfusu 64.550’dir. Şekil 1-1
Proje lokasyonu, kuzey-güney istikametinde uzanan Develi Sıradağında bulunmaktadır. Topografik
rölyefte dik yarlı, V şeklinde vadiler, yüksek kayalıklar ve bunların üzerinde düz ovalar ve platolar yer
almaktadır. Proje sahasının bulunduğu lokasyonun yüksekliği yaklaşık 1800 metredir. Vadiler çevre
mahallelerde yaşayan yöre halkı tarafından tarım faaliyetleri için kullanılmaktadır.
Proje sahasına halen Zile mahallesinden, köylülerin tarım faaliyetleri çerçevesinde kullandıkları dar bir
yoldan ulaşılmaktadır. Yol koşulları nedeniyle kış mevsiminde sahaya erişim şu an için sınırlıdır. Proje
sahasının doğusundaki Develi-Epçe karayoluna bağlanacak yeni bir ulaşım yolu ve Çayırözü’ndeki trafo
merkezinden proje çit sınırının kuzeyine bağlanacak enerji nakil hattı yapılması önerilmektedir.
Öksüt Projesi için Ocak 2013'te iki işletme ruhsatı (IR 82468 ve 82469) (“Ruhsatlar”) verilmiştir.
Ruhsatlar toplamda 3.995,8 hektarlık bir alanı kapsamaktadır.
1.3
ÇSED Gerekliliği
Centerra Proje için Avrupa İmar ve Kalkınma Bankasından (AIKB) proje finansmanı temin etmek
istemektedir. Bunun sonucunda, AIKB'nın Çevresel ve Sosyal Politikasının gerekliliklerini yerine
getirmek adına bir çevresel ve sosyal etki değerlendirmesi (ÇSED) (bu Rapor) hazırlanmıştır.
1.4
ÇSED'nin İçeriği ve Amacı
Projede Türk mevzuatı izin süreci gereği ÇED çalışması yürütülmüş ve 9 Kasım 2015’de Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı tarafından onaylanmıştır. Buna paralel olarak, ÖMAŞ, Projenin sosyo-ekonomik etki
ve fırsatlarının da değerlendirilmesi ve Proje etkilerinin en aza indirilerek topluma yönelik faydaların
azamiye çıkarılması amacıyla bir Sosyal Etki Değerlendirmesi (SED) yaptırmıştır.
ÇSED çalışmasında Türk mevzuatı izin süreçleri gereği hazırlanan ÇED ile ÖMAŞ tarafından Proje için
hazırlanan SED çalışması bir araya getirilmektedir. Uluslararası iyi uygulama örnekleri ve AIKB’nın
Performans Gereklilikleri çerçevesindeki eksiklikleri gidermek amacıyla bir dizi ilave çevresel ve sosyal
çalışma gerçekleştirilmiştir. Bunlar biyoçeşitlilik, su kaynaklarının yönetimi, arazi edinimi ve geçim
kaynaklarının restorasyonu konusunda yapılan çalışmalardır.
ÇSED, ÇED çalışmasında belirtilen düzenleyici çerçeve üzerine kurulmuş olup çevresel ve sosyal risk
ve etkilerin değerlendirilmesi ve yönetimi konusunda Türk mevzuatının gerekli kıldığının ötesinde bir
uygunluk yapısı sağlamakta ve ÇED çalışmasında yer verilen gereklilik ve taahhütleri gözetmektedir.
J339 ÖMAŞ ÇSED
Sayfa 3/7
7 Nisan 2016
Şekil 1-1: Proje Yeri
J339 ÖMAŞ ÇSED
Sayfa 4/7
7 Nisan 2016
1.5
ÇSED'nin Yapısı
ÇSED aşağıdaki şekilde yapılandırılmıştır:
Teknik Olmayan Özet
Kısaltmalar ve Semboller
Bölüm 1
Giriş
Bölüm 2
Yasal Çerçeve
Bölüm 3
Çevresel ve Sosyal Değerlendirme Yaklaşımı
Bölüm 4
Alternatifler
Bölüm 5
Projenin Tanımı
Bölüm 6
Paydaşlarla İletişim ve Paydaşların Görüşünün Alınması
Bölüm 7
Hava Kalitesi
Bölüm 8
Biyoçeşitlilik
Bölüm 9
Topoğrafya, Jeoloji ve Toprak
Bölüm 10
Su Kaynakları
Bölüm 11
Gürültü ve Titreşim
Bölüm 12
Görsel
Bölüm 13
Nüfus ve Toplum
Bölüm 14
Ekonomi ve İstihdam
Bölüm 15
Arazi Mülkiyeti ve Kullanımı
Bölüm 16
Altyapı ve Hizmetler
Bölüm 17
Toplum Sağlığı, Güvenliği ve Emniyeti
Bölüm 18
Kültürel Miras
Bölüm 19
Kümülatif Etki Değerlendirmesi
Ek A
Centerra 43-101 Raporu
Ek B
SRK Türk ÇED Raporu (İngilizce Çevirisi)
Ek C
SRK Türk ÇED Raporu (Türkçe olarak)
Ek D
SRK Öksüt Bölgesi Kültürel Miras Potansiyeli Raporu
Ek E
Kayseri Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yazısı
Ek F
Biyoçeşitlilik Mevcut Durum Raporu
Ek G
Golder Hava Kalitesi Toz Modellemesi Varsayımları
Ek H
Golder Hava Kalitesi Toz Modellemesi Sonuçları
Ek I
Golder Topoğrafya, Jeoloji ve Sismoloji
Ek J
Golder Toprak ve Arazi Kullanımı Mevcut Durum Tespiti
Ek K
Golder Gürültü Modelleme Haritaları
Ek L
SRK Öksüt Altın Madeni Projesi Görsel Etki Değerlendirme
Ek M
Altyapı Koridoru Görüntülerinin Fotoğrafları
Ek N
Su Kaynakları Sayım İstasyonları Koordinatları ve Analiz Sonuçları
Ek O
SRK Hidrojeolojik Etki Değerlendirmesi ve Modelleme Raporu
Ek P
SRK Jeokimyasal Etki Değerlendirmesi ve Modelleme Raporu
Ek Q
SRK Yeraltı Suyu İzleme ve Test Kuyu Kayıtları
Ek R
Pompa Testi Analizleri
Ek S
Saha Ölçümleri ve Analiz Sertifikaları
Ek T
Golder Ek Su İzleme Eylül 2015
Ek U
ÖMAŞ 2014 – 2016 Ocak arası Yerel Paydaş Katılım Kaydı
Ek V
Kayseri Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün Yazısı
Ek W
Enerji İletim Hattı Uygunluk Değerlendirmesi (İngilizce)
J339 ÖMAŞ ÇSED
Sayfa 5/7
7 April 2016
Ek X
Tehdit Altındaki Karasal Flora Türleri için Habitat Haritaları
Ek Y
Enerji İletim Hattı Uygunluk Değerlendirmesi (Türkçe)
ÇSED, ÇSED'de öngörülen etki azaltıcı önlemlerin ÖMAŞ tarafından Proje süresince nasıl
uygulanacağının belirlendiği bir ÖMAŞ Çevresel ve Sosyal Yönetim Sistemi tarafından
desteklenmektedir. ÖMAŞ Çevresel ve Sosyal Yönetim Sistemi içerisinde yer alan Yönetim Planları ve
Çerçeveleri aşağıdadır:
OMAS-ESMS-AE-PLN- 001
Hava Emisyonları Yönetim Planı
OMAS-ESMS-BIO-PLN-001
Biyoçeşitlilik Yönetim Planı
OMAS-ESMS-CHSS-PLN-001
Toplum Sağlığı, Emniyeti ve Güvenliği Yönetim Planı
OMAS-ESMS-CD-PLN-001
Toplumsal Kalkınma Çerçevesi
OMAS-ESMS-CP-PLN-001
Kavramsal Kapatma Çerçevesi
OMAS-ESMS-CM-PLN-001
Yüklenici Yönetim Çerçevesi
OMAS-ESMS-CH-PLN-001
Kültürel Miras Yönetim Planı
OMAS-ESMS-CY-PLN-001
Siyanür Yönetim Çerçevesi
OMAS-ESMS-ERP-PLN-001
Acil Müdahale Planı
OMAS-ESMS-HM-PLN-001
Tehlikeli Madde Yönetim Planı
OMAS-ESMS-LM-PLN-001
İşgücü Yönetim Planı
OMAS-ESMS-LR-PLN-001
Geçim Kaynağı İyileştirme Çerçevesi
OMAS-ESMS-MW-PLN-001
Mineral (Maden) Atık Yönetim Planı
OMAS-ESMS-NV-PLN-001
Gürültü ve Titreşim Yönetim Planı
OMAS-ESMS-NMW-PLN-001
Maden Olmayan Atıkların Yönetim Plan
OMAS-ESMS-OFF-PKN-001
Biyoçeşitlilik Dengeleme Stratejisi
OMAS-ESMS-SEP-PLN-001
Paydaş Katılım Planı
OMAS-ESMS-TMP-PLN-001
Ulaşım Yönetim Planı
OMAS-ESMS-WR-PLN-001
Su Kaynakları Yönetim Planı
1.6
Proje Sahibi
Projenin Sahibi Öksüt Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş'dir. (ÖMAŞ).
1.7
Çevresel ve Sosyal Değerlendirme Ekibi
ÇSED çalışması uluslararası bir çevresel ve sosyal danışmanlık şirketi olan Citrus Partners LLP ile
Golder Associates (Turkey) Ltd tarafından ortaklaşa hazırlanmıştır ve ÇSED'de
SRK Danışmanlık ve Mühendislik A.Ş. tarafından hazırlanan ulusal maden ÇED Raporu ve
sosyal mevcut durum çalışması
Selin Ltd. tarafından TEİAŞ için hazırlanan ulusal enerji nakil hattı ÇED Raporu temel
alınmıştır.
Uluslararası iyi uygulamaların gereksinimlerini yerine getirmek ve bilgi boşluklarını doldurmak
üzere yapılmış olan bazı ek çevresel ve sosyal çalışmalar.
Bu ek çalışmalar aşağıdaki listelenmiştir;
Ek biyoçeşitlilik çalışmaları; Profesör Hayri Duman (Gazi Üniversitesi), Profesör Abdullah
Hasbenli (Gazi Üniversitesi), Profesör Zafer Ayaş (Hacettepe Üniversitesi), Profesör Yusuf
J339 ÖMAŞ ÇSED
Sayfa 6/7
7 April 2016
Kumlutaş (Dokuz Eylül Üniversitesi) ve Nilay Aygüney Berke (Kiana Biyolojik ve Çevresel
Danışmanlık) tarafından yapılmıştır.
Arazi kullanımı ve geçim kaynakları hakkındaki ek çalışmalar; Prof. Dr. Harun Tanrivermiş, Prof.
Dr. Nilay Çabuk Kaya, Prof. Dr. Metin Arslan, Dr. Yeşim Aliefendioğlu, Doçent Dr. Nihan
Özdemir Sönmez ve Doçent Dr. Arzuhan Burcu Gültekin'in dahil olduğu Ankara
Üniversite'sinden bir ekip tarafından yürütülmüştür.
Yeraltı suyu ve jeokimyasal modelleme hakkındaki çalışmalar; SRK Danışmanlık ve
Mühendislik A.Ş. tarafından gerçekleştirilmiştir.
Arkeolojik buluntular hakkındaki çalışmalar; Gazi Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden Prof. Dr.
S. Yücel Şenyurt, Dr. Atakan Akçay ve Dr. Yalçın Kamış tarafından yerine getirilmiştir.
J339 ÖMAŞ ÇSED
Sayfa 7/7
7 April 2016