buraya

KOÜ, KİMYA MÜH. BÖLÜMÜ
LABORATUVAR GÜVENLİĞİ
Prof.Dr. Veli Deniz
2012-R1
Amacımız
Laboratuvarlarda sağlıklı ve güvenli çalışma,
Tehlikeleri fark etmek, ve gereken önlemleri almak
Kendimizi ve birlikte çalıştığımız arkadaşlarımızı koruma bilincini
geliştirmek.
Laboratuvar ve çalışma ortamında karşılaşılan sağlık ve
güvenlik sorunları hakkında genel bilgi edinmek, etkilerinden
korunmak için bilinçlenmek
HAYATIMIZ DEĞERLİ Mİ?
Kö
pr
İnşaatında vinç devrilmesi:
ü
yı
2 ölü
19 çök kım
.10 m
.06 e ınd
22.01.2007/Özgür Kocaeli
Öz s i : 2 a k
gü
öp
r K öl ü
rü
o
ca
e li
T
s
bü :
i
İŞ GÜVENLİĞİ
in ı
m and
an arl
y
a
v
eli
l
a
t
u
pa a y ölü r Koc
i
Tetraetilen kazanı Patladı
en rum 4 /Özgü
r
F çu
7
00
u
1.2
0
.
26
2 ölü
02.02.2007/Özgür Kocaeli
da
n
sı
a
i
ır alı
s
el
r
i
a
liğ 2 ya Koc
z
i
ür
m ın:
g
e
t g
z
Ö
k
n
/
an ya
06
0
.2
9
.0
06
İn
şa
a
tta
dü pla
19
.12
şt tfo
.2
ül r m
00 2
er
6/
ö
da
De lü
m
n
ok
ra
t
Ko
ca
el
i
KORUMAK İÇİN NE YAPIYORUZ ?
Sağlığımız için yalnız güvenlik yeterli mi?
HAYATIMIZ DEĞERLİ Mİ?
HAYATIMIZ DEĞERLİ Mİ?
BİZDEN BİR ÖRNEK
KOÜ - 2007
KAZA NEDİR?
• Planlanmamış
• Beklenmeyen
• Nedenleri olan
• Zarar/hasar
• Yaralanma
OLAY
• İş Kazası
• Ev Kazası
• Laboratuvar
Kazası
• Trafik Kazası
KAZALAR NEDEN OLUR?
Ortam ve çevre
koşulları ile
Kültürü İnsan
üzerinde
yarattığı
etki
Henrich’in domino teorisi;
KONTROL
Kişilik
Yapısı
ÖNLEME
Güvensiz
Durum & Davranış
Olay
Yaralanma
SSAP
The ‘Swiss cheese’ model of
organisational accidents
Hazards
Some holes due
To active failures
Losses
2
Other holes due to
latent conditions
Successive layers of defences
Reason’s “Cheese Model”
James Reason, presentation to Eurocontrol 2004
9
Laboratuvarlar ve Güvenlik
TEHLİKELİ KİMYASAL MADDE NEDİR?
Tehlikeli kimyasal madde:
• Patlayıcı,
• Oksitleyici,
• Alevlenebilir(kolay/çok
kolay),
• Toksik/çok toksik,
• Zararlı,
• Aşındırıcı,
•
•
•
•
•
Tahriş edici,
Alerjik,
Kanserojen,
Mutojen,
Çevre için tehlikeli,
Gibi
özelliklerden
bir veya
birkaçına sahip
maddelerdir.
KİMYASAL MADDELERİN ETKİLERİ
NELERDİR?
İnsan Sağlığına Olan Etkileri
Çevreye Olan Etkileri
Fiziko Kimyasal Etkileri
İNSAN SAĞLIĞINA OLAN ETKİLERİ
Akut Etki
Canlının yaşam süresine göre kısa sürede,
hemen ortaya çıkan etkilerdir.
Hemen
Uzun Yıllar
Akut
Örnek: Çözücü (Solvent) zehirlenmesi
Kronik Etki
Canlının yaşam süresine göre uzun yıllar sonra
ortaya çıkan etkilerdir.
Hemen
Uzun Yıllar
Kronik
Örnek: Kronik akciğer hastalığı
İNSAN SAĞLIĞINA OLAN ETKİLERİ
Lokal Etki
Vücudun yalnızca bir bölümünde görülen etkidir.
Örnek: Deride asit yanığı
Sistemik Etki
Vücuda giren tehlikeli bir etmenin
içerisinde yarattığı sorunlardır.
vücut
Örnek: Tehlikeli maddenin kana karışması nedeniyle
kanda, kemiklerde, beyin, böbrek, vs. organlarda
tahribata yol açması
KİMYASALLARIN VÜCUDA GİRİŞİ
Akciğerler; SOLUNUM
Deri; EMİLME (Absorbsiyon)
Ağız; SİNDİRİM
KİMYASALLARIN VÜCUDA GİRİŞİ
Akciğerler; SOLUNUM
Yetişkin bir insanın akciğeri yaklaşık
olarak 55-75 m2’ lik yüzeye sahiptir ve
bu yüzeyin büyük bir bölümü ince,
geçirgen çeperli kılcal damarlardan
oluşur.
Bu nedenle;
Solunum yoluyla alınan maddeler
Hızlı ve Etkin bir şekilde kana
karışır.
KİMYASALLARIN VÜCUDA GİRİŞİ
Deri; ABSORBSİYON
İşyerinde tehlikeli maddelerin vücuda ana giriş yollarından
biri derinizdir.
Kimyasallar vücuda girdiğinde;
Kana karışabilir,
Hedef organlara taşınarak buralarda tahribata neden
olabilir.
KİMYASALLARIN VÜCUDA GİRİŞİ
Deri; EMİLİM(ABSORBSİYON)
Bazı kimyasallar ise derinizi tahriş edebilir.
Deride;
Kızarıklığa
Kabarcıklara
Kaşıntıya
Dökülmeye
Yol açabilir.
KİMYASALLARIN FİZİKSEL
ÖZELLİKLERİ
Laboratuvar Güvenliği ve Hijyen
Yönetimin Sorumlulukları
SORUMLULUKLAR
• Laboratuvar Sorumlusu
• Kimyasal hijyen konusunda bilgiye sahip olmak
• Çalışma ortamında yeterince kişisel koruyucu
bulundurmak (öğrencilerin sorumluluğunda)
• Acil durumlarda kullanılacak ekipmanları düzenli kontrol
etmek
• Laboratuvarda kullanılan tüm kimyasalların MSDS
( malzeme güvenlik bilgileri ) ‘ lerini saklamak ve
gerektiğinde deney yapanlara vermek
• Mevcut kimyasalların listesini yapmak
• Laboratuvarda oluşan atıkların doğru yönetilmesini
denetlemek
• Laboratuvarda gerçekleşmiş kazaların raporunu tutmak
LAB ALTYAPISI VE OLANAKLAR
Tasarım :
• Havalandırma
• Çeker ocaklar
• Kimyasal depoları ve kabinleri
• Laboratuvar muslukları
• Vücut ve göz duşları
• Yangın söndürme cihazları
Laboratuvar Güvenliği ve Hijyen
Genel Kurallar
Laboratuvarda şaka ve eşek şakası YAPILMAZ
Giyim kuşam
LABORATUVARDA YENİLMEZ, İÇİLMEZ !
Pratikte laboratuvardaki her şeyin ZEHİRLİ(TOKSİK) olduğu kabul edilir
Laboratuvar ekipmanlarından su içilmez
(DAMITIK SU BİLE).
Başka bir öğrenci damıtık su kabına kimyasal koymuş olamaz mı?
Genel Kurallar - 1
• Laboratuvarda hiçbir zaman el kol şakalaşması
yapılmamalı ve oyun oynanmamalıdır.
• Laboratuvarda çalışıldığı sürece gözü koruyucu bir cihaz
(gözlük, yüz maskesi gibi) takılmalıdır.
• Daima ayakkabı ve önlük giyilmelidir.
• Tehlike anında kullanılması gerekebilecek cihazların yeri
ve kullanılışı öğrenilmelidir. Örneğin güvenlik duşu,
yangın söndürücüsü. çıkış kapıları. Yangın alarmı ve ilk
yardım çantası.
• Laboratuvarda hiçbir zaman koşulmamalıdır.
• Geçiş bölgeleri engel teşkil edecek şeylerden
arındırılmalıdır.
• Palto, ceket. çanta vs. gibi şeyler laboratuvar
tezgahlarının üzerine veya yanına konulmamalıdır.
Genel Kurallar - 2
• Laboratuvarda yemek, içmek ve cam laboratuvar
malzemesini bu amaçla kullanmak tehlikeli ve yasaktır.
• Deneye başlamadan önce bütün kurallar ve deney föyü
dikkatle okunmalıdır. Anlamadığınız hususlar sorularak
öğrenilmelidir.
• Lisans öğrencilerinin izinsiz deney yapması yasaktır.,
• Deneyinizin başından hiçbir nedenle ayrılmamanız
gereklidir.
• Bütün kazalar asıstanınıza, dersin hocasına veya
danışmanınıza derhal bildirilmelidir.
• Sıvı dökülen yerleri ve şişe kenarları hemen silinmelidir.
• Zehirli buharları ve gazları içiolumaktannize çekmekten
kaçınınız. Bu tür maddelerle çalışırken çeker ocakları
kullanınız.
• .
Genel Kurallar - 3
• Laboratuvar çalışması sonunda düzeneği ve çalışma
alanını temiz bırakınız.
• Kimyasal maddeleri hiçbir zaman laboratuvar dışına
çıkarmayınız.
• Laboratuvarda(hatta tuvalette) sigara içmeyiniz
• Kullanılan kimyasal maddelerin alev alabilirliği,
reaktifliği, korozifliği ve toksikliği hakkında bilgi edininiz.
• Laboratuvar çalışmaları sırasında uzun saçlar toplanmalı
ve sarkan giysiler giyilmemelidir.
• Pipetleri ağzınızla kullanmayınız ve sifon maksadıyla
ağızla sıvı çekmeyiniz.
Genel Kurallar 4
• Laboratuvarda yalnız çalışmamaya gayret ediniz. Bunun
mümkün olmadığı durumlarda yakınınızdaki
laboratuvarlarda çalışanları ve/veya bina güvenlik
görevlisini yalnız olduğunuz konusunda uyarınız.
• Laboratuvarlar kullanılmadığı zamanlarda kilitlenmelidir.
• Her bir kimyasalın saklandığı alanlar, kullanılmadıkları
zamanlarda mutlaka kilitli olmalıdır.
Asit ve bazlarla çalışma
• Aşağıdaki eldivenler asit ve bazlarla çalışmaya uygun değildir.
• . "Vinyl" esaslı "nitrile" esaslı eldivenler (yeşil veya mavi renkli ) tercih
edilmelidir..
DERİŞİK ASİDE asla su eklemeyin
ÇEKER OCAK
Kolay buharlaşabilen, uçucu ve zehirli maddelerle sadece
çeker ocaklarda çalışılır.
Cam ısıtma ve bükme
Kırık camları çöp kutusuna atmayınız..
Kırık camlar için kalın çeperli bir kutu
kullanabilirsiniz.
CAM MALEZEME
KIRILMASI
Süpürülür
Kırık camlar uygun bir
çöp kutusuna dökülür
Öğrenciler onay verilmemiş deneyler yapamazlar
Pipetle emerek ASLA sıvı çekmeyiniz.
•
Üç Yollu Puar: Tüm pipet türlerine uygulanabilir.
Puarda, parmakla baskı uygulanarak kontrol
edilebilen üç cam top bulunur.
A.
vakum oluşturma,
B.
pipeti doldurma,
C.
sıvıyı boşaltma
fonksiyonları için uygun
vanaya basmanız yeterlidir.
A
B
C
• Lastik pipet başlığı(PUVAR) kullanın
HİÇBİR MADDEYİ KOKLAMAYIN
Koku kontrolu yapmak zorunda iseniz uygun yöntemle deneyin.
Tüp ısıtılırken ağzı size veya başka birine doğru çevrilmemelidir.
Deney prosedürlerine uyun
Kafanıza göre deney yapmayın
Tertip, düzen ve temiz olmayan laboratuvarlar
GÜVENLİ DEĞİLDİR !
Organik sıvıları asla BUNSEN BEKİnde ISITMAYIN
Civalı termometreye ve civa dökülmelerine dikkat!
Civa zehirli bir maddedir.
25 Şubat 2012_NTVMSNBC
Laboratuvar Güvenliği ve Hijyen
Tanımlama ve Etiketleme
Etiketler
Etiketler
Tehlikeli Kimyasalların Etiketlenmesi
• Çalışan kişilerde bedensel veya ruhsal açıdan tehlike
yaratabilecek tüm tehlikeli kimyasallar etiketlenmiş
kaplarda, kutularda saklanmalıdır.
• Etiketleme uygun olmalıdır.
• Etiketlenmemiş bir kimyasal madde kabı olmamalıdır.
Ayrıca yırtılmış veya okunması güç olan bir kimyasal da
mutlaka yeniden etiketlenmelidir.
Tehlike Sembolleri
TEH. ÖZELLİĞİ
İŞARETİ
TOKSİK (ZEHİRLİ)
ÇOK TOKSİK MADDE (T+)
T+
Çok az miktarda solunduğunda, ağız yoluyla
alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan
sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara
veya ölümüne neden olan madde ve ürünler.
TOKSİK (T)
Az miktarda solunduğunda, ağız yoluyla
alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan
sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara
veya ölümüne neden olan madde ve ürünler.
T
ESKİ
SEMBOLÜ
Tehlike Sembolleri
TEH. ÖZELLİĞİ
İŞARETİ
AŞINDIRICI
Canlı doku ile temasında, dokunun
tahribatına neden olabilen madde
Ve ürünler.
C
ESKİ
SEMBOLÜ
Tehlike Sembolleri
TEH. ÖZELLİĞİ
İŞARETİ
TAHRİŞ EDİCİ
Mukoza veya cilt ile direkt olarak ani,
uzun süreli veya tekrarlanan temasında
lokal eritem, eskar veya ödem oluşumuna
neden olabilen aşındırıcı olarak
sınıflandırılmayan madde ve ürünler.
Xi
ESKİ
SEMBOLÜ
Tehlike Sembolleri
TEH. ÖZELLİĞİ
İŞARETİ
ZARARLI
Mukoza veya cilt ile direkt olarak ani,
uzun süreli veya tekrarlanan temasında
hasarlara ve ölüme neden olabilir.
Xi
ESKİ
SEMBOLÜ
Tehlike Sembolleri
TEH. ÖZELLİĞİ
İŞARETİ
OKSİTLEYİCİ
Özellikle yanıcı maddelerle olmak üzere
diğer maddeler ile de temasında önemli
ölçüde ekzotermik reaksiyona neden olan
madde ve ürünler.
O
ESKİ
SEMBOLÜ
Tehlike Sembolleri
TEH. ÖZELLİĞİ
İŞARETİ
ALEVLENİR
ÇOK KOLAY ALEVLENİR (F+) :
Çok düşük parlama noktası ( 0ºc den düşük) ve
düşük kaynama noktasına
( 35ºc den düşük) sahip sıvı haldeki madde ve
ürünler ile oda sıcaklığı ve basınç altında hava
ile temasında yanabilen gaz halindeki madde
ve ürünler.
F+
KOLAY ALEVLENİR (F) :
Ateş kaynağı ile kısa süreli temasta kendiliğinden
yanabilen ve ateş kaynağının uzaklaştırılmasından
sonrada yanmaya devam eden katı,
düşük parlama noktasına ( 21ºc den düşük) sahip olan
sıvı,
su ve nemli hava ile temasında, tehlikeli miktarlarda,
çok kolay alevlenebilir gaz yayan madde ve ürünler.
ALEVLENİR ( F) :
Düşük parlama noktasına (21ºc - 51ºc ) sahip
sıvı haldeki madde ve ürünler.
F
F
SEMBOLÜ
ESKİ
Tehlike Sembolleri
TEH. ÖZELLİĞİ
İŞARETİ
ÇEVRE İÇİN TEHLİKELİ
Çevre ortamına girdiğinde çevrenin su veya su
dışında kalan çevre için kısa veya uzun süreli
tehlikeler gösteren madde ve ürünler.
N
ESKİ
SEMBOLÜ
Tehlike Sembolleri
TEH. ÖZELLİĞİ
İŞARETİ
PATLAYICI
Oksijensiz ortamda ani gaz yayılımı ile
ekzotermik reaksiyon verebilen kısmen
kapatıldığında ısınma ile kendiliğinden patlayan,
belirlenmiş test koşullarında patlayan, çabucak
parlayan katı, sıvı, macunumsu, jelatinimsi
haldeki madde ve ürünler.
E
ESKİ
SEMBOLÜ
Tehlike Sembolleri
TEH. ÖZELLİĞİ
İŞARETİ
ÜREME İÇİN TOKSİK
Solunduğunda veya ağız yolu ile alındığında,
deriye nüfuz ettiğinde erkek ve dişilerin
üreme fonksiyon ve kapasitelerini azaltan
ve/veya doğacak çocuğu etkileyecek
kalıtımsal olmayan olumsuz etkileri
meydana getiren veya olumsuz etkilerin
oluşumunu hızlandıran madde ve ürünler.
KATEGORİ 1: İNSANDA ÜREME
YETENEĞİNİ BOZDUĞU BİLİNEN MAD.
KATEGORİ 2: İNSANDA ÜREMEYİ
BOZMASI MUHTEMEL MADDELER.
KATEGORİ 3: İNSANDA ÜREMEYİ
ETKİLEYEN MADDELER.
T 1-2
Xn 3
ESKİ
SEMBOLÜ
Tehlike Sembolleri
TEH. ÖZELLİĞİ
MUTOJEN
Solunduğunda veya ağız yolu ile alındığında,
deriye nüfuz ettiğinde kalıtımsal genetik
hasarlara yol açabilen veya bu etkinin
oluşumunu hızlandıran madde ve ürünler.
KATEGORİ 1: İNSAN İÇİN MUTOJEN
OLDUĞU BİLİNEN MAD.
KATEGORİ 2: İNSAN İÇİN MUTOJEN
SAYILABİLEN MADDELER.
KATEGORİ 3: İNSANDA MUTOJENİK
ETKİ YAPMASI MUHTEMEL MADDELER.
İŞARETİ
T 1-2
Xn 3
SEMBOLÜ
ESKİ
Tehlike Sembolleri
TEH. ÖZELLİĞİ
İŞARETİ
KANSEROJEN
Solunduğunda veya ağız yolu ile alındığında,
deriye nüfuz ettiğinde kanser oluşumuna neden
olan veya kanser oluşumunu hızlandıran madde
ve ürünler.
KATEGORİ 1 :İNSAN İÇİN KANSEROJEN OLDUĞU BİLİNEN MADDELER.
KATEGORİ 2: İNSAN İÇİN KANSEROJEN
SAYILABİLEN MADDELER.
KATEGORİ 3: İNSANDA KANSEROJENİK ETKİ POTANSİYELİ OLAN FAKAT
VERİLERİN YETERSİZ OLDUĞU MADDELER.
T 1-2
Xn 3
ESKİ
SEMBOLÜ
Kimyasalların Riskleri ve Alınacak Önlemler
• Kimyasalların içerdigi riskler R(isk) cümleleri olarak
verilmektedir.
• Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliginde tehlikeli
madde ve müstahzarların etiketlerinde kullanılacak
özel risk durumlarının açık ifadeleri olan R Kodları
ve bunların kombinasyonları verilmistir.
ESKİ
66
Kimyasalların Riskleri
RİSK DURUMLARI
Risk ibaresinin açık ifadesi
ESKİ
Risk
ibaresi
R1
Kuru halde patlayıcıdır
R2
Şok, sürtünme, alev ve diğer tutuşturucu kaynakları
ile temasında patlama riski
R3
Sok, sürtünme, alev ve diger tutusturucu kaynakları
ile temasında çok ciddi patlama riski
R4
Çok hassas patlayıcı metalik bilesikler olusturur
R5
Isıtma patlamaya neden olabilir
R6
Hava ile temasta veya havasız ortamda patlayıcıdır
R7
Yangına neden olabilir
R8
Yanıcı maddelerle temasında yangına neden 67
olabilir
Kimyasalların Riskleri (devam)
Risk
ibaresi
R14/15
RİSK DURUMLARI
Risk ibaresinin açık ifadesi
ESKİ
Su ile kolay alevlenebilir gaz olusumuna yol açan
siddetli
reaksiyon
Su ile temasında toksik ve kolay alevlenebilir gaz
R15/29
çıkarır
Solundugunda ve cilt ile temasında saglıga zararlıdır
R20/21
Solundugunda ve yutuldugunda saglıga zararlıdır
R20/22
R20/21/22 Solundugunda, cilt ile temasında ve yutuldugunda
saglıga zararlıdır
Cilt ile temasında ve yutuldugunda saglıga zararlıdır
R21/22
Solundugunda ve cilt ile temasında toksiktir
R23/24
Solundugunda ve yutuldugunda toksiktir
68
R23/25
Kimyasallar için alınacak tedbirler
Güvenlik
ibaresi
S1
S2
S3
S4
S5
S6
S7
S8
Güvenlik Tavsiyeleri
Güvenlik ibaresinin açık ifadesi
ESKİ
Kilit altında muhafaza edin
Çocukların ulasabilecegi yerlerden uzak tutun
Serin yerde muhafaza edin
Yerlesim alanlarından uzak tutun
....... içinde muhafaza edin (Uygun sıvı üretici
tarafından belirlenir)
....... içinde muhafaza edin (Uygun inert gaz üretici
tarafından belirlenir)
Sıkı kapatılmıs kapta muhafaza edin
Kabı kuru halde muhafaza edin
69
ESKİ
Kimyasallar için alınacak tedbirler (devam)
Güvenlik
ibaresi
S1/2
Güvenlik Tavsiyeleri
Güvenlik ibaresinin açık ifadesi
Kilit altında ve çocukların ulasamayacagı bir yerde
muhafaza edin
S3/7
Kabı, serin bir yerde ve agzı sıkıca kapalı olarak
muhafaza edin
S3/9/14
Serin, iyi havalandırılan bir yerde ........'den uzak
tutarak muhafaza edin. (Temasından sakınılan
madde üretici tarafından belirlenir)
S3/9/14/49 Sadece orjinal kabında serin ve iyi havalandırılan
bir yerde ........'den uzak tutarak muhafaza edin.
(Temasından sakınılan madde üretici tarafından
belirlenir)
70
KİMYASALLARIN
SINIFLANDIRILMASI VE ETİKETLEMESİ için
KÜRESEL UYUMLULUK SİSTEMİ
(Globally Harmonized System
of Classification and Labelling of Chemicals )
( GHS )
R1- 2011
V.Deniz
71
GHS
Globally Harmonized System of Classification and
Labelling of Chemicals
http://www.unece.org/trans/danger/publi/ghs/ghs_welcome_e.html
http://www.osha.gov/dsg/hazcom/ghs.html
72
GHS nedir?
Tehlikeleri sınıflandırmak ve tanımlamak
Tehlike bilgilerini etiketlere ve MGBF
(MSDS/SDS) aktarmak
amacıyla Birleşmiş Milletler(UN) tarafından
geliştirilmiş genel ve kolay anlaşılır bir
sistemdir.
Aşağıdaki kilit unsurları kapsayan basit ve
saydam bir yöntemdir:
Sınıflandırma
kriterleri
Etiket gereklilikleri
MGBF gereklilikleri
73
CLP ile ne değişiyor?
74
GHS sembolleri
Flame
Gas cylinder
Flame over
circle
Skull &
crossbones
Exploding
bomb
Exclamation
Mark
Health
Hazard
Corrosion
Environmental
Hazard
75
GHS piktogramları
!
76
GHS piktogramları
Explosives
Self-reactive subst.
Organic peroxide
Compressed gas
Acute toxicity
Flammable substance
Self-reactive substance
Pyrophoric and selfheating substance
Organic peroxides
Skin corr./irrit.
Eye damage/irrit.
Corrosive to metal
Acute toxicity
Skin corr./irrit.
Eye corr./irrit.
Sensitization (Dermal)
Target organ toxicity
Oxidizing substance
Environmental
hazard
Sensitization (Respiratory)
Mutagenicity
Carcinogenicity
Reproductive toxicity
Target organ toxicity
Aspiration hazard
77
UNRTDG Pictograms*
* : United Nations Recommendations on the Transport of Dangerous Goods
78
Piktogramların öncelik sırası
＞
＞
Respiratory
sensitization
＞
Skin/Eye irritation
Skin sensitization,
Skin/Eye irritation
79
Sembol sözcükleri
Tehlike ifadesi
Tehlike tipini tanımlayıcı ve riskleri
belirten cümlelerdir, belli bir sınıfa ve
kategoriye dahildir.
Önlem ifadesi
Tehlikeli bir ürünün yol açabileceği yan
etkileri azaltmayı veya önlemeyi amaçlayan
ve tedbirler konusunda kullanıcıyı
bilgilendiren tavsiyelerdir.
80
GHS kilit etiket unsurları
SEMBOL SÖZCÜKLERİ
Tehlikeyi ve seviyesini vurgulamak için iki
sözcük kullanılacak.
“TEHLİKE = Danger”
veya
“UYARI = Warning”
81
CLP ETİKETLEME ÖRNEĞİ
2-METHYL FLAMMALINE
Sembol Açıklamaları
Tehlike İbareleri
2-METIL FLAMMALINE
UNXXXX
Güvenlik İbareleri
Firma Bilgileri
Ürün Bilgileri
Mevcut AB etiketi
GHS etiketi
Sanayi kullanımı için kromaj ürünü
mevcut AB sınıflaması
Mevcut Sınıflandırma
R23
Solunması halinde zehirlidir
R34
Yanıklara neden olur
R37
Solunum sistemini tahriş eder.
R42/43
Solunması veya cilde temas etmesi
hassasiyete neden olabilir.
R45
Kansere neden olabilir
R46
Kalıtsal genetik hasarlara yol açabilir
R48/20
Zararlı: uzun süre solunum yoluyla maruz
kalınması halinde ciddi sağlık sorunları
tehlikesi
R51/53
Suda yaşayan organizmalar için zehirlidir,
sıvı ortamda uzun vadeli olumsuz etkilere
neden olabilir
Sanayi kullanımı için kromaj ürünü
GHS sınıflaması
GHS Sınıflandırması
Karsinojen kategori 1B
H350
Solunması kansere neden olabilir
Üreme hücresi mutajenikliği kategori 1B
H340
Genetik hasarlara neden olabilir
Üreme için zehirli kategori2
H361
Kısırlığa sebep olduğu şüphesi vardır
Akut toksiklik Kategori 2 *
H331
Solunması halinde zehirlidir
EUH
071
Solunum sistemini tahriş eder
Solunum hassaslaştırıcı kategori 1
H334
Solunması halinde alerji, astım ve nefes alma zorluğuna
neden olabilir
Cilt hassaslaştırıcı kategori 1
H317
Alerijk deri reaksiyonuna neden olabilir
Cilt aşındırma kategori 1A
H314
Şiddetli cilt yanıklarına ve gözde hasara neden olur
Aquatik Akut Kategori 1
H400
Su hayatı için çok zehirlidir
Aquatik Kronik Kategori 1
H410
Su hayatı için çok zehirlidir ve etkileri kalıcıdır
Ev tipi tutkal sınıflaması
Mevcut Sınıflandırma
R11
İleri derecede yanıcı
R36/38
Göz ve cildi tahriş eder
R67
Buharı uyuşukluk ve baş dönmesine neden olabilir
R50/53
Sudaki organizmalar için çok zehirlidir, su ortamında
uzun dönemli olumsuz etkilere neden olabilir.
GHS Sınıflandırması
İleri derecede yanıcı sıvı kategori 2
H225
Aşırı derecede yanıcı sıvı ve buhar
Cilt tahrişi Kategori 2
H315
Ciltte tahrişe neden olur
STOT bir defalık maruziyet Kategori 3
H336
Uyuşukluk ve baş dönmesine neden olabilir
Aquatik Akut Kategori 1
H400
Su hayatı için çok zehirlidir
Aquatik Kronik Kategori 1
H410
Su hayatı için çok zehirlidir ve etkileri kalıcıdır
Solunum riski kategori 1
H304
Yutulması veya solunması halinde ölümcül olabilir
GHS ile sembol değişimi ÖZET
Turuncu/kare piktogram yerine
beyaz zeminde kırmızı elmas
piktogram kullanılacak.
Genel olarak çerçevenin içindeki piktogramlar eskisi ile aynıdır. Örneğin;
• Aşındırıcı (Corrosive)
• Alevlenebilir (Flammable)
• Bu SEMBOL genel
“sağlık tehlikesi”ni ifade eder.
88
GHS ile sembol değişimi ÖZET
GHS sembollerini tanıyalım!
Explosives
Self-reactive subst.
Organic peroxide
Flammable substance
Self-reactive substance
Pyrophoric and selfheating substance
Organic peroxides
Oxidizing
substance
90
GHS sembollerini tanıyalım!
Compressed gas
Skin corr./irrit.
Eye damage/irrit.
Corrosive to metal
Environmental
hazard
91
GHS sembollerini tanıyalım!
Acute toxicity
Acute toxicity
Skin corr./irrit.
Eye corr./irrit.
Sensitization (Dermal)
Target organ toxicity
Sensitization (Respiratory)
Mutagenicity
Carcinogenicity
Reproductive toxicity
Target organ toxicity
Aspiration hazard
92
GHS sembollerini tanıyalım!
93
GHS sembollerini tanıyalım!
94
GHS sembollerini tanıyalım!
95
GHS sembollerini tanıyalım!
96
GHS sembollerini tanıyalım!
97
M e t h a n o l
GHS ile neler değişecek?
CH3OH=32.04
CAS No. 65-56-1
UN No. 1230
ＤＡＮＧＥＲ
Methanol
Methyl Alcohol
CH3OH=32.04
14kg
99.5%
X
Flammable
Provide Personal Protective Equipment .
Install local ventilation system.
Wash well when touched.
Fraud Co., Ltd.
1-1, Error Ave., Hidden city
Imaginary country
OLD
14kg
Methyl Alcohol
Toxic
Hazard statements:
Highly flammable liquid and vapor
May be harmful if swallowed
Cause serious eye irritation
May damage fertility or the unborn child
Causes damage to organs (central nervous system, visual
organ, systemic toxicity)
May cause respiratory irritation
May cause drowsiness and dizziness
Cause damage to organs (central nervous system, visual
organ) through prolonged or repeated exposure
・
・
・
・
・
・
・
・
Precautionary statements:
・Do not handle until all safety precautions have been read and
understood.
・Keep container tightly closed.
・Keep away from heat/sparks/open flame – No smoking.
・Wear protective gloves and eye/face protection.
・Do not eat, drink or smoke when using this product.
・Use only outdoors or in well ventilated area.
・Wash thoroughly after handling.
United Nations Co., Ltd.
1-1, Peace Ave., Geneva
Switzerland
Tel. 41 22 917 00 00
Fax. 41 22 917 00 00
98
NEW
98
GHS ile ne değişecek?
Eski etiket:
•Tehlike ve önlemler
hk. çok az bilgi
• Üretici/tedarikçi
bilgileri yetersiz
Yeni etiket:
•Sembol
sözcüğü,tehlike
ifadesi ve önlemler
mevcut
• Üretici/tedarikçinin
adı, adresi ve
telefonu mevcut
99
GHS etiketleme örneği
100
KİMYASAL KODLAMA SİSTEMİ (NFPA 704)
Güvenlik bilgileri;
•YANICILIK
• SAĞLIK
SOLUMA
DERİ TEMASI
GÖZ TEMASI
• KARARSIZLIK(REAKTİFLİK)
• DİĞER
Olmak üzere dört ana başlıktan oluşmaktadır.
Her bir alt grubun taşıdığı risk derecesi anlamları
4,3,2,1,0 kodları kullanılarak tanımlanır.
TEHLİKE ELMASI
Sağlık
zararlarını
içeren
bilgiler
Malzemenin
kendine has
özelliklerini
içeren
bilgiler
YANICILIK
SAĞLIK
KARARSIZLIK
DİĞER
Yanıcılık,
parlayıcılık
özelliğine ait
bilgiler
Eaktiflik özelliğini,
kararlılığını
gösteren bilgiler
KİMYASAL KODLAMA SİSTEMİ (NFPA)
0 : HİÇBİR SAĞLIK TEHLİKESİ
SÖZ KONUSU DEĞİL,
1 : TAHRİŞ, İRRİTASYON VE İYİLEŞEBİLEN
HAFİF YARALANMALAR,
2 : GEÇİCİ VEYA HAFİF YARALANMA
VEYA HASTALANMA,
3 : HEMEN TEDAVİ EDİLMEZSE KALICI,
AĞIR HASTALIKLAR,
4 : HAYATİ TEHLİKE TAŞIYAN
HEMEN MÜDAHALE EDİLMESİ
GEREKEN TEHLİKELER
YANICILIK
SAĞLIK
0XY : OKSİTLEYİCİ
ACİD : ASİD
ALK : ALKALİ
COR : KORROSİV, AŞINDIRICI
R
: RADYOAKTİF
C
: KANSEROJEN
D
: TOKSİN GELİŞTİRİCİ
W : SU İLE REAKSİYON
0 : NORMAL OLARAK YANICI
OLMAYAN MALZEME,
1 : TUTUŞMA OLMADAN ÖNCE ISITILMASI
GEREKEN MALZEME
2 : TUTUŞMA OLMADAN ÖNCE BİRAZ DAHA
ISITILMASI GEREKEN MALZEME
3 : NORMAL KOŞULLARDA BİLE
TUTUŞABİLEN
MALZEME
4 : ÇOK YANICI GAZLAR VE
KOLAY BUHARLAŞAN SIVILAR
KARARSIZLIK
DİĞER
0 : NORMAL OLARAK DENGELİ MALZEMELER,
1 : YÜKSEK SICAKLIKTA VE BASINÇTA DENGESİ
BOZULAN MADDELER,
2 : NORMAL OLARAK DENGESİZ OLAN VE
KİMYASAL
DEĞİŞİKLİĞE UĞRAYAN MADDELER
3 : DENGESİZ OLUP, SUYLA VEYA DİĞER
MALZEMELERLE PATLAYICI DURUMUNA
GEÇEBİLEN MADDELER,
4 : NORMAL KOŞULLARDA BİLE PATLAYICILIK
ÖZELLİĞİ GÖZTEREN MADDELER,
TEHLİKE ELMASI
KOD
SAĞLIK
YANICILIK
REAKTİFLİK
0
Hiçbir sağlık tehlikesi
söz konusu değil
Normal şartlarda
tutuşma tehlikesi yok
Normal şartlarda tehlike
yok, dengeli malzemeler
1
Tahriş irritasyon ve
iyileşebilen hafif
yaralanmalar
Kızdırılırsa tutuşabilir.
Yüksek sıcaklık ve
basınçta dengesi bozulan
malzemeler.
2
Geçici veya hafif
yaralanma veya
hastalanma.
Isıtılırsa tutuşabilir.
Normal olarak dengesiz
olan ve kimyasal
değişikliğe uğrayan
maddeler.
3
Hemen tedavi
edilmezse kalıcı, ağır
hastalıklar.
Normal sıcaklıkta bile
yanma tehlikesi.
Dengesiz olup, suyla veya
diğer malzemelerle
patlayıcı duruma
geçebilen maddeler.
4
Hayati tehlike taşıyan, Her sıcaklıkta aşırı
hemen müdahale
derecede yanıcı.
edilmesi gereken
tehlikeler.
Normal koşullarda bile
patlayıcılık özelliği
gösteren maddeler.
SÜLFÜRİK ASİT
Cas No:
7664 - 93 - 9
TEHLİKE
R 35 – Şiddetli yanmalara neden olur.
R 22 - Yutulması halinde sağlığa zararlıdır.
İlk Yardım Tedbirleri
Soluma : Açık havaya çıkarın.
Deriyle Temas : Bulaşmış giysileri çıkarın.Deriyi su ve
sabunla yıkayın. Polietilen glikol 400 ile silin.
Göze Temas : 10 dak. süreyle göz kapaklarını açıp,bol su ile
yıkayın, gerekirse sağlık kuruluşundan yardım alın.
ÖNLEM
S 26 – Göz ile temasında derhal bol su ile yıkayın ve
doktora başvurun.
S 29 – Kanalizasyona boşaltmayın.
S 30 – Kesinlikle üzerine su dökmeyin ilave etmeyin.
S 45 – Kaza halinde veya kendinizi iyi hissetmiyorsanız
hemen bir doktora başvurun.
Döküntü veya Sızıntı Müdahale
Kanalizasyon sistemine girmesine izin vermeyin.
Sızan maddeyi inert malzeme (yanıcı olmayan
,kum,toprak,perlit,vermikülit vb.)ile emdirin.Uygun şekilde
bertaraf edilmek üzere uzaklaştırın. Etkilenen alanı temizleyin.
Yutma : Yutulması halinde hastaya bol su içirin.Kusmayı
engelleyin.
0
KORUYUCU EKİPMAN
3
3
w
İLK YARDIM
YANGIN
Etiketler
NFPA 704
Laboratuvar Güvenliği ve Hijyen
Güvenlik ve Sağlık İşaretleri
Ulusal Mevzuat ve Standartlar
İSİG TÜZÜĞÜ
GÜV. SAĞ.İŞARETLERİ
YÖN.
TEH. KİM YÖN.
TS 7248/ISO 3864
TS 10691/ ISO 6309
TS EN 14726
Yabancı Mevzuat ve Standartlar
AB
ABD
İNGİLTERE
92/58/EEC
OSHA 29 CFR-1910.144
BS 5499
67/548/EEC
OSHA 29 CFR-1910.145
BS 5499:PART 1: 1990
88/379/EEC
ANSI Z53.1-1979
BS 170
EN 14726
ANSI A 13.1-1981
ISO
ANSI Z535.1-1991
ISO 3864
NFPA 704
ISO 6309
NPCA- HMIS
RENK
ANLAMI
YASAKLAMA
TEHLİKELİ HARAKET/DAVRANIŞ
UYARI, DİKKAT ÇEKME, ÖNLEM
ALMA
ZORUNLULUK
ACİL ÇIKIŞ, İLKYARDIM
GENEL ŞEKİL
Güvenlik ve Sağlık İşaretleri
•
KARŞIT (KONTRAST) RENKLER
RENKLER
KARŞIT
RENKLER
KIRMIZI
BEYAZ
MAVİ
BEYAZ
SARI
SİYAH
YEŞİL
BEYAZ
SİYAH
BEYAZ
Güvenlik ve Sağlık İşaretleri
Yasaklayıcı İşaretler
Yasaklayıcı İşaretler
Uyarı İşaretleri
Uyarı İşaretleri
Uyarı İşaretleri
Zorunluluk İşaretleri
Zorunluluk İşaretleri
Kap İşaretlemesi
Depo İşaretlemesi
Depo Dışı
SİGARA
İÇİLMEZ
CEP
TELEFONU
YASAKTIR
YANGINDA SU
KULLANILMAZ
ZARARLI
MADDELER
Depo İçi
ELDİVEN GİY
GÖZLÜK TAK
TULUM GİY
MASKE TAK
Laboratuvar Güvenliği ve Hijyen
Depolama
Depolama
• Bir kimyasalın depolanmasından önce etiketinin
dikkatlice okunması gerekmektedir. Eğer etikette
yeterli bilgi yoksa maddenin Güvenlik Bilgi Formu
( MSDS ) okunmalıdır. Depolama yaparken
unutulmaması gereken konu ise maddelerin asla
alfabetik sıraya göre depolanmaması
gerektiğidir. Ayrıca yakınlığı bağdaşmayan
kimyasallar da beraber depolanmamalıdır.
TEHLİKELİ MADDELERİN DEPOLANMASI
+
–
–
–
–
–
–
–
+
+
–
–
–
–
–
+
+
–
+
+
–
–
–
+
–
–
–
–
–
–
–
+
–
–
–
–
–
–
–
+
–
–
–
–
+
–
–
–
+
+
–
–
+
–
–
–
+
+
+ BİRLİKTE DEPOLANABİLİR. – BİRLİKTE DEPOLANAMAZ. ÖZEL ÖNLEM ALINARAK BİRLİKTE
DEPOLANABİLİR.
Birarada Depolanabililirlik
• Tehlike sınıflaması
• pH değeri
– Asidik
– Bazik
• Kimyasal yapı
– Organik
– İnorganik
• Maddenin halleri
– Katı
– Sıvı
Kimyasal Madde Depolama Kuralları
1)
Laboratuvar yönetimi tarafından alınan her türlü
kimyasal
madde
“kimyasal
madde
saklama
odası”nda depolanmalıdır
2)
Araştırma/uygulama
projelerine
ait
kimyasal
maddelerin bu durumları üzerlerindeki etikette ve
envanterde belirtilmelidir.
2)
Kimyasal maddeler yerlerine alfabetik olarak
sıralanmamalıdır ve kullanıldıktan sonra yerlerine
geri konulmalıdır.
Kimyasal Madde Depolama Kuralları (devam)
4)
Satın alınan yeni kimyasal maddeler envantere
kaydedilmeli ve Güvenlik Bilgi Formları dosyasına
eklenmelidir.
5)
Azalan kimyasal maddeler envanterde ayrılan
açıklama bölümüne kaydedilmelidir.
Kimyasal Madde Depolama Kuralları (devam)
6) Korozif maddeler çelik dolaplarda saklanmalıdır.
7) Uçucu özelliğe sahip kimyasal maddeler +4°C de
saklanmalıdır.
8) Kimyasal
madde
miktarı
gereksinime
göre
belirlenmeli ve maddenin raf ömrü göz önünde
bulundurularak satın alınmalıdır.
Laboratuvar Güvenliği ve Hijyen
Malzeme Güvenlik Bilgi Formu
(MSDS)
Güvenlik Bilgi Formları
• 1998 yılında Kanada’da resmi olarak gündeme
gelmiştir.
• 1994 yılında ISO 11014-1 Standardı yayınlanmıştır.
• AB’de GBF Hazırlama Gerekliliği 88/379/EEC
direktifinde yer alır.
• GBF içeriği 91/155/EEC direktifinde belirlenmiştir.
• Ülkemizde Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliğinde
tanımlanmıştır.
• Güvenlik Bilgi Formları Tebliği kuralları belirler.
Güvenlik Bilgi Formları
• Tehlikeli olduğu belirlenen madde ve ürünler ile
en az bir tehlikeli bileşen içeren ürünler için
üreticici tarafından hazırlanmalıdır.
• GBF’ler kullanıcıların kendi dillerinde
hazırlanmalıdır.
• İthal malzemelerde, GBF temininden ithalatçı
sorumludur.
• Her türlü çabaya rağmen üretici veya
ithalatçıdan sağlanamıyorsa, kullanıcı hazırlamak
zorundadır.
MSDS
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
1- Madde / Müstahzar Ve Şirket / İş Sahibinin Tanıtımı
2- Bileşimi İçindekiler Hakkında Bilgi
3- Tehlikelerin Tanıtımı
4- İlk Yardım Tedbirleri
5- Yangınla Mücadele Tedbirleri
6- Kaza Sonucu Yayılmaya Karşı Tedbirler
7- Kullanma Ve Depolama
8- Maruz Kalma Kontrolleri / Kişisel Korunma
9- Fiziksel Ve Kimyasal Özellikler
10- Kararlılık Ve Reaktivite
11- Toksikolojik Bilgi
12- Ekolojik Bilgi
13- Bertaraf Bilgileri
14- Taşımacılık Bilgisi
15- Mevzuat Bilgisi
16- Diğer Bilgiler
Üretici firmalar ürünleri için bu formları üretmek ve
dağıtmakla yükümlüdür.
Laboratuvar
yönetimi kullanılan her kimyasal
madde için formları kullanıcıya temin etmekle
yükümlüdür.
135
Güvenlik Bilgi Formlarına ulaşılabilecek bazı
web siteleri
http://www.merck.de
http://hazard.com/msds/
http://www.chess.cornell.edu/Safety/MSDS/
http://www.ilpi.com/msds/
http://www.physchem.ox.ac.uk/MSDS/#MSDS
MSDS’lerde kullanılan terimler sözlüğü:
http://www.ilpi.com/msds/ref/index.html
136
Laboratuvar Güvenliği ve Hijyen
Yangın ve Patlama
• Yangından Korunmak İçin Uyulması
Gerekli Kurallar
1. Laboratuvarda kesinlikle sigara içmeyiniz.
2. Alev alıcı sıvılardan kullanacağınız kadarını deney
ortamında bulundurunuz.
3. Deney düzeneğinizi kurarken musluğu, gaz vanalarını ve
elektrik düğmelerini açmak için düzeneğin üzerinden
veya arasından uzanmak zorunda kalınmamasına dikkat
ediniz.
4. Yakınınızda yapılmakta olan deneylerden haberdar
olunuz.
5. En yakın çıkış kapısının, yangın söndürücüsünün,
güvenlik duşunun ve yangın alarmının yerini öğreniniz.
6. Bir yangın veya patlama sonucu oluşan gaz ve dumanı
içinize çekmekten kaçınınız.
Uygun Mesafe Belirlenir
Rüzgar Kontrolü Yapıldıktan Sonra Pim
Çekilir Veya Vana Açılır
Yanıcı Yüzeyin Alevle Birleştiği Noktaya Arkada Yanan
Yüzey Bırakmadan Süpürür Gibi Uygulanır
Tüp İçerisindeki Madde Tamamen
Boşaltılır.Açılmış Bir Tüp Saklanıp Diğer Bir
Yangında Kullanılamaz
Yangın Veya Patlama Anında Yapılması Gerekenler
1. Binanın boşaltılması için derhal yangın alarm
düğmesine basınız. Eğer yakında bir yangın
alarmı yoksa, etraftaki personeli binayı
boşaltmak üzere uyarınız.
2. Binadan ve yakın çevresinden uzaklaşınız.
3. En yakın telefondan itfaiyeye haber veriniz. (
itfaiyenin numarası : ??? )
4. İtfaiye gelince yangının yerini onlara bildiriniz.
5. Yetkili kişilerce izin verilmedikçe yangın
bölgesine yaklaşmayınız.
Laboratuvar Güvenliği ve Hijyen
Acil Durum Yönetimi
Uygun İşaretleme
• Laboratuvarda acil bir durum meydana
gelmesine karşı, her laboratuvarın kapısında,
böyle bir durumda aranması gereken kişilerin
adları ve telefon numaraları yazmalıdır.
• Çalışılan alanda güvenlik duşu, göz yıkama
banyosu, yangın söndürücü, yangın alarmı, acil
çıkışlar ve güvenlik ekipmanları ilk anda göze
çarpacak şekilde işaretlenmelidir.
ACİL DURUMLAR VE YAPILMASI GEREKENLER
YANGIN VE PATLAMALAR
• Laboratuvara ilişkin elektrik donanımının veya
elektrikli cihazların güvenli olmayışı:
• Yanıcı maddelerin yakınında başta çıplak alev
olmak üzere, tutuşturucu kaynaklardan birinin
bulunması:
• Kolay alev alıcı eter ve benzeri maddelerle
çalışırken, özen göstermemek:
• Kolay alev alıcı maddelerle (sıvı ve gazlarla)
kıvılcımın teması:
• Laboratuvarın herhangi bir yerine dökülen yanıcı
maddeyi, ciddiye almamak:
• Kimyasal madde depolarında, depolanma sınıfları
farklı olan kimyasalların birlikte depolanmaları:
Dedektörler
Dedektörler, insanlar üzerinde hayati tehlike yaratabilecek çeşitli
kriterleri dikkate alarak kişileri uyaran ve önlem almalarını sağlayan
güvenlik sistemleridir. Bunlardan yangın algılama dedektörleri, en
yaygın kullanılan sistemlerdir. Yangın algılama sistemleri, yangını
başlangıç anında belirleyip, uyarı elemanları ile müdahale
birimlerini uyarır, varsa söndürme sistemlerini çalıştırır ve ortamda
tehlike oluşturabilecek birimleri devre dışı bırakırlar. Bu sistemler
Konvansiyonel Yangın Algılama Sistemleri ve Adresli Yangın
Algılama Sistemleri olmak üzere iki ana başlıkta değerlendirilirler.
149
Laboratuvar Güvenliği ve Hijyen
Atık Yönetimi
KİMYASALLARIN ÇEVREYE OLAN
ETKİSİ
Atıklar arasında bulunan birçok tehlikeli kimyasal
madde, çevre açısından tehlike oluşturur.
Bu Nedenle;
Atıkların toplanması
Boşaltılması
İşlenmesi
İşlemleri son derece dikkatli
şekilde gerçekleştirilmelidir.
bir
KİMYASALLARIN ATILMASI
• Atık Kaplarının Etiketlenmesi
A :Halojen içermeyen organik çözgen ve çözeltiler.
B:
Halojenli organik çözgen ve çözeltiler ; bu çözeltiler
hiçbir şekilde alüminyum kaplara konulmamalıdır
C:
Katı atıklar ; bunlar plastik torba, şişe veya orijinal
kaplarda toplanabilir.
D :Tuz çözeltileri ; pH ‘ları 6-8 ‘e ayarlanmalıdır.
E :Zehirli inorganik atıklar, ağır metal tuzları ve bunların
çözeltileri ; bu tür maddeleri içeren kaplar çok sağlam
olmalı, sıkıca kapatılmalı ve uygun şekilde
etiketlenmelidir.
F:
Zehirli yanıcı bileşikler ; sağlam, sızdırmaz ve etiketli
kaplarda toplanmalıdır.
G :Cıva ve inorganik cıva tuzları
H :Geri kazanılabilecek metal tuzları atıkları ; her metal tuzu
atığı ayrı kapta toplanmalıdır.
İ :İnorganik katılar
Absorban maddeler (devam)
Özelleşmiş ürünler, dökülen kimyasalı sadece absorblayarak
ortamdan uzaklaştırmakla kalmaz önce dökülen kimyasalı
nötralize eder, daha sonra absorblama yaparak sıvıyı
ortamdan uzaklaştırır. Aynı zamanda içerdikleri indikatör,
nötralizasyon
işleminin
tamamen
gerçekleşip
gerçekleşmediğini göstererek ortamın güvenliği ile ilgili bilgi
vermektedir.
153
EMİCİ PEÇETELER :
Yağ
ve
organik
sıvıların
hızlıca
ortamdan
uzaklaştırılması için ideal yüksek emiciliğe sahip, su
geçirmez, tüylenme yapmaz mendillerdir.
154
Laboratuvar Güvenliği ve Hijyen
İlk Yardım
LABORATUVAR İÇİN TEMEL İLKYARDIM BİLGİLERİ
Temel ilk yardım kuralları 3 ‘ e ayrılır :
• Olayın geçtiği yerde emniyetin sağlanması
( KORUMA )
• Yardım ekiplerinin harekete geçirilmesi
( BİLDİRME )
• Yaralıya ilkyardım yapılması
( KURTARMA )
Göz Banyoları:
Göz banyolarını her ay kontrol edilmeli, kayıt tutulmalı
Önleri kapatılmamalı
Duvar Tipi Göz Duşu:
Duvara monte edilebilir, paslanmaz çelik
evye.
Masa Tipi Göz Duşu
El Tipi Göz Solüsyonları
Kullanımı pratik taşınabilir sistemler, her ortama
kolaylıkla monte edilebilir, özel bakım gerektirmez. Set
içerisindeki solüsyonlar gözün doğal yapısına uygun
bileşimde olup, enfeksiyon oluşumunu engelleyici
özelliğe sahiptirler. Resimli kullanım talimatı kolay
uygulama sağlar.
161
Steril Sargılar
Isı, elektrik, kimyasal madde veya radyasyon etkisi ile deride
yanıklar oluşur. Bu tür bir durumda dikkat edilmesi gereken en
önemli noktalar; Yanık bölgenin hemen soğutulması ve ciddi risk
yaratan
enfeksiyonlardan
korunmasıdır.
Bu
amaçlarla
kullanılabilecek en etkili ürünler çeşitli boylardaki steril sargılardır.
Bu sargılar, bünyelerinde maksimum düzeyde hidrojeli solüsyonu
homojen şekilde bulundurur. Yanık sonrası meydana gelen acı
ve travmayı bertaraf etmede oldukça etkilidirler.
Yanık Jelleri
Farklı ambalaj şekilleri ile kullanımı kolay, steril, antiseptik
hidrojellerdir.
162
Travma Battaniyeleri
Ağır yanıklarda ilk yardım malzemesi olarak kullanılan,
yaşamsal tehlike altındaki yaralıyı hayatını kaybetmeden bir
tedavi merkezine ulaştırmada etkili olan ve vücuttaki ölümcül
olabilecek sıvı kayıplarını azaltan özel yapılı örtülerdir. Bu
örtüler kendi ağırlıklarının 14 katı kadar hidrojel solüsyonu
bünyelerinde tutarlar, Amerikan Ulusal İş Güvenliği Enstitüsü
tarafından belirlenen yanıklarda su bazlı jel uygulaması ile
ilgili standartlara uygundur.
163
Laboratuvar Güvenliği ve Hijyen
Kişisel Koruyucu Donanımlar
(KKD – PPE)
Personal Protective Equipment
•KKD BİR ZORUNLULUKTUR
•KKD sız çalışma kabul edilemez!
KİŞİSEL GÜVENLİK
Tek Kullanımlık Eldiven
Koruyucu eldivenler
166
GÖZLÜKLER: İnsanların en hassas ve en önemli
organlarından biri olan gözlerin kimyasal madde,
radyasyon ya da çeşitli zarar verici partiküllerden
korunmasını sağlayacak pek çok farklı özelliğe sahip en
önemli güvenlik ürünlerinden biridir.
Kimyasal ve Partiküllere
Karşı Koruyucu gözlük
Zararlı Işın-UV Karşı
Koruyucu gözlük 167
MASKELER
Laboratuvar
çalışanlarının
analizler
sırasında
kullandıkları katı veya sıvı kimyasallardan oluşan toz ve
sıvı zerreciklerden etkilenmelerini önlemek amacıyla
dizayn edilmiş kullanımı pratik, cilde uyumlu
maskelerdir.
168
ÖNLÜKLER
Laboratuvarlarda oluşması en muhtemel tehlikelerden
biri, kimyasal maddelerin çalışanların üzerine sıçrayarak
yakıcı ve delici etkileri ile zarar vermesidir. Bu gibi
tehlikelerden korunmanın en basit ve etkili yolu önlük
kullanmaktan geçmektedir.
169
Antimikrobiyel Sıvı Sabun ve El Dezenfektanları
Ortamdaki en önemli mikrobiyel kontaminasyon etkeni
personel elleridir. El ve deri dezenfeksiyonu teknik olarak
farklı olmasına rağmen etkili ve başarılı bir temizleme işlemi
dezenfektan madde kullanımından geçmektedir.
170
KAZA KURAMI
KAZA GELİYORUM DER !
Kazasız ve sağlıklı bir eğitim dilerim.