ETO

ORGANİK TARIMDA BAĞ
ZARARLILARININ
YÖNETİMİ
Dr. Özlem Altındişli
Bornova Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü
E-mail:[email protected]
Ana Zararlı
Salkım güvesi (Lobesia botrana)
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Salkım güvesi’ nin çiçek ve tomurcuklarda 1. döl zararı
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Salkım güvesi’nin koruklarda 2. döl zararı
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Salkım güvesi’ nin olgun tanelerde 3. döl zararı
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Salkım Güvesi Tahmin-Uyarı Sistemi
Amaç
„ Bağda mücadeleyi gerektirecek yoğunluğun
bulunup bulunmadığını belirlemek, ilaçlama
zaman ve sayılarını doğru belirlemek,
Yöntemler
ƒ Eşeysel çekici tuzaklar,
ƒ Etkili sıcaklıklar toplamı,
ƒ Yumurta açılımının takibi (gözle kontrol),
ƒ Asma fenolojisinin izlenmesi
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Salkım güvesi eşeysel çekici tuzakları
Dr.Özlem Altındişli
ETO
1.döle karşı ilaçlama zamanının saptanması
a)
b)
c)
d)
e)
f)
Eşeysel çekici tuzaklarda ergin sayısının tepe
noktası oluşturması,
Akşamüstü sıcaklıklarının (günbatımından 3 saat
önce-2 saat sonra) üst üste iki akşam 15 C°’ nin
üzerinde olması ve bu durumun devam etmesi,
1 ocak’ tan itibaren etkili sıcaklık toplamının 120
gün-derece’ ye yaklaşması veya bu değeri
bulması,
Asmaların çiçek tomurcuğu döneminde olması,
Bağda ilk yumurta ve ilk larvanın görülmesi,
Yapılan kontrollerde %1 bulaşmanın saptanması
halinde ilaçlamanın yapılmasına karar verilir.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Salkım güvesinin karabaş dönemindeki yumurtası
Dr.Özlem Altındişli
ETO
2.döle karşı ilaçlama zamanının saptanması
a)
Ergin uçuş eğrisinde tepe noktasının
oluşması,
b) Etkili sıcaklık toplamının 520 gün-derece
olması,
c) Tanelerin koruk (saçma tanesi veya nohut
iriliğinde) döneminde olması
d) Bağda ikinci döle ait yumurtaların görülüp ilk
larvanın saptanması durumunda ilaçlama
duyurusu yapılır.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
3. döle karşı ilaçlama zamanının saptanması
a) Ergin uçuş eğrisinde tepe noktası’ nın oluşması,
b) 1 ocak’ tan itibaren etkili sıcaklıklar toplamının
1047 g. d. olması,
c) Üzümlerin tatlanma başlangıcı veya olum
döneminde olması,
d) Bağda 3. döle ait yumurta ve 1. dönem larvaların
görülmesi,
Bu koşullarda bulunan yumurtalar işaretlenir.
Günlük kontrollerle işaretli yumurtalar izlenerek
larva çıkışı ile birlikte ilaçlamalar yaptırılır.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
„
KÜLTÜREL ÖNLEMLER
Sıcaklık ve orantılı nemi düşürmek için;
9Asmayı askıya almak,
9Aralama ve uç almayı asmanın iç kısmını
havadar tutacak şekilde yapmak,
9Bağı otlu bırakmamak.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Ekolojik Tarımda Salkım güvesi için izin verilen
pestisitler
Etkili madde adı ve %
Bacillus thuringiensis
(10000 IU/mg)+Şeker
Spinosad 480 g/l
Dr.Özlem Altındişli
Form.
Doz/100 l
Ticari adı
S.C.
+Toz
300 ml+
1000 g
MVP
Sıvı
10 ml
Laser
ETO
Ege Bölgesinde
Salkım Güvesi (Lobesia botrana
Den.-Schiff.) ile Mücadelede
Çiftleşmeyi Engelleme Tekniği’
nin Kullanılması
Çiftleşmeyi Engelleme Tekniği nedir?
„
Dişiler tarafından doğal olarak salgılanan
eşeysel
feromonun,
yapay
olarak
sentezlenip çeşitli yöntemler ve yayıcı
araçlar kullanılarak hedef alana yayılması,
oluşturulan yapay yoğun koku nedeniyle
erkek bireylerin çiftleşmek üzere dişilere
ulaşmasının engellenmesidir.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Çiftleşmeyi engelleme yönteminden olumlu
sonuçlar alabilmek için;
1.
Kullanılacağı
bahçelerde
izolasyon
iyi
sağlanmalı, bu amaçla sınırlarda daha fazla
yayıcı kullanılmalı,
2. Populasyon eşeysel çekici tuzaklarla takip
edilmeli,
düşük
ve
orta
yoğunluktaki
populasyonlarda kullanılmalı,
3. Uygulandığı bahçelerde her döl için meyve
sayımları titizlikle yapılmalı,
4. Kullanılan yayıcılar taze olmalıdır.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Çiftleşmeyi engelleme yönteminin mekanizması
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Materyal
„
„
Salkım güvesi eşeysel
çekici
tuzakları
(Pherocon tip),
Her biri 172 mg (E,Z)7,9-dodecadienyl
acetate
içeren
spesifik
yayıcılar
(Isonet-L).
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Uygulama Alanının Büyüklüğü ?
„
„
Dr.Özlem Altındişli
Bir bağ denizinin ortasında yer alıyorsa en
az 16 hektar,
Bir bağ denizinin kenarında yer alıyorsa en
az 12 hektar olmak zorundadır.
ETO
Yayıcı Dozu ve Uygulama Şekli:
„
„
„
ƒ
„
Her sıra üzerinde 7 m de bir (1 yayıcı/21-22 m2),
bağın sınırları boyunca ise 2 m de bir
620-650 yayıcı/ha
Etki süresi: 150-160 gün
Sezon boyunca bir kez kullanılır.
Ağaçlara uygulama:
Bağların kenarında yer alan ağaçlara yerden 2
m yükseklikte 2 m de bir çepeçevre yayıcı asılır.
Tampon uygulaması:
Uygulama alanına 80-100 m den daha yakın bir
ilaçlı bağ varsa izolasyon için ÇE bağına sınır olan
kısmına 30 m derinliğinde 7 m de bir yayıcı asılır.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Nasıl Uygularız?
1 Ocak' tan itibaren
sıcaklık toplamı 1000 C°' a
sonu-nisan başı) deneme
tuzakları asılır.
Dr.Özlem Altındişli
günlük maksimum
yaklaştığında (mart
bağlarına feromon
ETO
„İlk
ergin yakalanışıyla birlikte, yayıcılar bağın
içerisinde her sıra üzerinde 7 m (1 yayıcı/21-22 m2),
kenarlarında 2 m ara ile asılır.
„Böylece hektara en çok 750 adet yayıcı kullanılır.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Ağaçlara yayıcı asılması
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Birbirine komşu iki bağa ÇE
uygulanacaksa !
Dr.Özlem Altındişli
ETO
İki bağın arası 5 m’ den az ise
2 m
7 m
7 m
7 m
2 m
5 m
Yayıcı
„Arada
kalan kenar sıralara bağın iç sıralarında olduğu gibi
7 m’ de bir, dış sıralara 2 m’ de bir yayıcı asılır.
„En dışta kalan sıra başı ve sıra sonlarına bir sırada tek, bir
sırada çift yayıcı asılması unutulmamalıdır.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
İki bağın arası 5-10 m ise
2 m
7 m
5 m
7 m
2 m
5-10 m
Yayıcı
„Arada
kalan kenar sıralara 5 m’ de bir, dış sıralara 2 m’ de
bir yayıcı asılır.
„En dışta kalan sıra başı ve sıra sonlarına bir sırada tek, bir
sırada çift yayıcı asılması unutulmamalıdır.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
İki bağın arası 15 m’ den fazla ise
2 m
7 m
2 m
7 m
2 m
>15 m
Yayıcı
„Hem
arada kalan kenar sıralara ve hem de dış sıralara 2 m’
de bir yayıcı asılır.
„En dışta kalan sıra başı ve sıra sonlarına bir sırada tek, bir
sırada çift yayıcı asılması unutulmamalıdır.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Çiftleşmeyi Engelleme Tekniği’ nin etkisinin
değerlendirilmesi
Eşeysel çekici tuzaklarda haftalık ergin
kontrolü
„ Her dölde yumurta ve larvaların beklendiği
kritik dönemlerde bulaşma oranının
saptanması
„
Kenarda ve ortada ayrı ayrı 100 salkım/ha
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Karar Verme
„
Dr.Özlem Altındişli
Bulaşma oranı % 5-6’ nın üzerinde ise
uygun bir insektisitle ilaçlama yapılır.
ETO
Strateji
„
„
ÇE yönteminin uygulandığı ilk yıl 1. dölde bulaşma
oranı % 5’ in üzerinde ise ÇE yöntemi ile birlikte
yararlıları da koruyup desteklemek için 1. döle
karşı biyolojik bir preparat kullanılarak
başlangıç populasyonu düşürülmelidir.
2. ve 3. döllerde bulaşma oranı en fazla % 5-6
civarında ise yöntem tek başına yeterli ve
başarılı kabul edilir.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Doğru
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Doğru
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Yanlış
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Yanlış
Dr.Özlem Altındişli
ETO
BAĞ MAYMUNCUKLARI
(Otiorhnychus spp., Megamecus shevketi)
a
b
c
Erginleri (a); ilkbaharda kabarmakta olan gözlerde (b), genç
aşı, filiz ve daha sonra yapraklarda (c) beslenerek zarar
oluştururlar.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
„
KÜLTÜREL ÖNLEMLER
9Bağın içinde veya çevresinde kışlayabileceği
barınak yerleri yok edilmeli,
9Bağ otlu bırakılmamalı.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
„
Örnekleme zamanı: Mart başı
„
EZE: 10 yenik göz/25 asma
Dr.Özlem Altındişli
ETO
„
MEKANİK MÜCADELE
9Asmaların kalın dal ve gövdelerine silikonize
elyaf bağlanarak erginlerin gözlere ulaşıp
zarar yapması engellenir.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Elyafa takılan Maymuncuk erginleri
Dr.Özlem Altındişli
ETO
BAĞ TRİPSLERİ
Anaphothrips vitis
Haplothrips globiceps
Drepanothrips reuteri
Drepanothrips reuteri ergini Drepanothrips reuteri larvası
Dr.Özlem Altındişli
ETO
9
Thrips ergin ve larvalarının
genç yapraklarda emgi yaparak
beslenmesi sonucu
boşalan
epidermis hücreleri nedeniyle
emgi yerlerinde beyaz lekeler,
9
Emgi
yerlerinin
kuruyup
yırtılması sonucu delik deşik bir
görüntü
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Dişilerin tanelere yumurta bırakırken açtığı
etrafında hale şeklinde beyazlıklar
Dr.Özlem Altındişli
yara
ETO
„
KÜLTÜREL ÖNLEMLER
9Bağın içinde veya çevresinde kışlayabileceği
barınak yerleri yok edilmeli,
9Konukçusu olan diğer bitkiler bağın içinde
ve etrafında bulundurulmamalı.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
„
Örnekleme zamanı: Mart -Mayıs
„
EZE: ort. 2-3 trips/göz
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Orius sp. ergin ve larvası.
Scolothrips sp. ergini
Dr.Özlem Altındişli
Predatör akarlar
ETO
Ekolojik Tarımda Bağ tripsleri’ ne karşı kullanılan
pestisitler
Etkili madde adı ve oranı
(%)
Chrysanthemum
cinerariaefolium (Pyrethrin)
Spinosad 480 g/l
Dr.Özlem Altındişli
Form.
W.P.
Sıvı
Doz
Ticari
adı
(100 l su)
Türkiye’ de Natural
ruhsatı yok Pyrethrin
Türkiye’ de Laser
ruhsatı yok
ETO
BAĞ YAPRAKUYUZU
(Eriophyes vitis)
9 Yaprakların alt yüzünde emgi yaparak önce gümüş
renkli daha sonra kahverengi lekeler
9 Emgi yaptığı yerlerde yaprağın üst yüzüne doğru
kabartılar
Dr.Özlem Altındişli
ETO
„
Örnekleme zamanı: Nisan-Haziran
„
EZE: 25 asmada ilk belirti
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Ekolojik Tarımda Bağ yaprakuyuzu’ na karşı kullanılan
pestisitler
Etkili madde adı
ve oranı (%)
Form.
Doz
(100 l su)
Ticari adı
Kükürt % 92
Toz
Kükürt % 73
W.P.
500 g
Super Sulphur
Kükürt % 80
W.P.
490 g
Thiovit vb.
Dr.Özlem Altındişli
3500 g/da Donatım Toz
ETO
BAĞ
YAPRAKPİRELERİ
(Empoasca spp.)
Bağ yaprakpiresi
ergini
Dr.Özlem Altındişli
Bağ yaprakpiresi
nimfi
BAĞ ÜVEZİ
(Arboridia
adanae)
Bağ üvezi nimfi
ETO
9 Ergin ve nimflerin emgisi
sonucu
yaprakların
alt
yüzeyinde
bitki
doku
ve
damarlarında soluk renkli emgi
lekeleri,
9 Yaprak kenarlarında
renk
açılmaları meydana getirir.
9Yaprak dökülmeleri nedeniyle
kışa zayıf giren çubuklar
Dr.Özlem Altındişli
ETO
„
KÜLTÜREL ÖNLEMLER
9Bağ üvezi’ nin bulunduğu yerlerin yakınında
böğürtlen ve yabani gül yetiştirilerek
parazitoidi Oligosita pallida’ nın etkinliği
artırılabilir.
9Bağ
yaprakpireleri’ nin sorun olduğu
yerlerde bağ yabancıotlu bırakılmamalı ve
sulanmalıdır.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
„
Örnekleme zamanı: Nisan-Haziran
„
EZE: ort. 5 birey/yaprak
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Chrysoperla carnea
ergini, yumurtaları ve
larvası
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Dişi Anagrus sp.
Dr.Özlem Altındişli
Parazitli Bağ üvezi yumurtası
ETO
Ekolojik Tarımda Bağ yaprakpireleri’ ne karşı
kullanılan pestisitler
Etkili madde adı ve oranı (%)
Form.
Chrysanthemum
W.P.
cinerariaefolium (Pyrethrin)
Azadirachta indica
Sıvı
Ryania speciosa (Ryanodine)
Sıvı
(Azadirachtin)
Dr.Özlem Altındişli
Doz
Ticari adı
(100 l su)
Türkiye’ de Natural
ruhsatı yok Pyrethrin
Türkiye’ de Neemazal
ruhsatı yok T/S
Türkiye’ de
ruhsatı yok
ETO
BAĞ FİLOKSERASI (Viteus vitifoliae)
Tanımı
Köklerde yaşayan formuna Radisikol=
Kök filokserası, yapraklarda yaşayan
formuna Gallikol=Yaprak filokserası
denir.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
„
„
Larvalar ilk çıktığında gözle görülemeyecek
kadar küçük, yeşilimsi sarı renklidir.
Dört gömlek değiştirip ergin olurlar.
Yaprak gali içindeki dişi ve
yumurtalar
Dr.Özlem Altındişli
Erginin elektron mikroskop
ile çekilmiş resmi
ETO
Kök Formu (Radisikoller)’ nun beslendiği ince
köklerde emgi sonucu şişkinlikler (Nodosite), kalın
ve sert kökler üzerinde büyük yumrular
(Tuberosite)
meydana
gelir.
Nodosite
ve
tuberositelerin çürüyüp dağılması ve bu durumun
sürekliliği omcanın kurumasına neden olur.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
„ Belirtileri
Zamanla sürgünlerde genel bir durgunluk,
9 Omcada zayıflık,
9 Yapraklarda küçülme ve sararma,
9 Boğum aralarında daralma,
9 Yeterince odunlaşamayan çubukların kışın soğuktan
etkilenmesi,
9 Salkımlarda seyrek tane oluşumu, normal
şekerlenme ve renklenmenin olmaması,
9 Birkaç yıl içinde bağın içinde omcaların kümeler
halinde kuruması,
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Bağın içerisinde filoksera ile bulaşık alanlar
Dr.Özlem Altındişli
ETO
KÜLTÜREL ÖNLEMLER
9 Zararlının emgisine reaksiyon olarak bitkinin
oluşturduğu mantar tabakası amerikan asmalarında
çok daha kalın olduğundan % 60’ dan az kumlu
topraklarda bağ tesis edilecekse toprağın tipine,
kireç oranına, bölgenin iklim koşullarına ve üzerine
aşılanacak üzüm çeşidine uygun Filoksera’ ya
dayanıklı amerikan anaçları kullanılmalıdır.
9 Filoksera’ nın bulunduğu bölgelerden temiz
bölgelere topraklı veya topraksız asma fidan ve
çubukları nakledilmemelidir.
9 Kumlu topraklarda filoksera hareketsizleştiği için
yeni tesisler bu tip topraklara kurulmalıdır.
„
Dr.Özlem Altındişli
ETO
UNLU BİT (Planococcus citri)
9
9
9
9
9
9
Bitki özsuyunu emdiği için asmada zayıflama,
Üründe azalma,
Salgıladığı tatlımsı madde üzerinde üreyen saprofit
mantarların oluşturduğu fumajin,
Fumajin özümlemeye engel olduğu için üzümde kalite
düşüklüğü
Dr.Özlem Altındişli
ETO
„
KÜLTÜREL ÖNLEMLER
9Çok su tutan taban arazide ve gölgelik
yerlerde bağ kurulmamalıdır. Zorunluluk
varsa asmalar seyrek dikilmeli ve yüksek
terbiye sistemi kullanılmalıdır.
9Bulaşık asmaların yaprakları seyreltilmeli,
salkımların havalanması sağlanmalıdır.
9Kış budaması sırasında kışladığı kabuklar
soyulup yakılırsa yoğunluğu önemli ölçüde
azalır.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
„
Örnekleme zamanı: Haziran-Ağustos
„
EZE: yeşil aksamda ıslaklık
Dr.Özlem Altındişli
ETO
KAHVERENGİ KABUKLUBİT
(Parthenolecanium corni)
9 Bitki özsuyunu emmesi sonucu asmada zayıflama,
9 Salgıladığı tatlımsı
maddeler üzerinde saprofit
mantarların üremesi sonucu özümleme ve solunumun
engellenmesi
9 Zarar gören tanelerde kararma (Bu durum üzüm
kurutulduktan sonra da devam eder).
Dr.Özlem Altındişli
ETO
„
KÜLTÜREL ÖNLEMLER
9Zararlının kendini tesbit ettiği yıllık
çubuklar ilkbaharda budandığında bağın
yakınından uzaklaştırılmalıdır. Bulunduğu
dallar üzerinde ezilmesi de zararlı
yoğunluğunu azaltır.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
„
Örnekleme zamanı: Mart-Kasım
„
EZE: yumurta açılma oranı % 60 iken
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Ekolojik Tarımda Unlubit ve Kahverengi Kabuklubit’e
karşı kullanılan pestisitler
Etkili madde adı ve oranı Form.
Doz
(%)
(100 l su)
Yazlık yağlar 700-850 g/l
Dr.Özlem Altındişli
Sıvı
1000 ml
Ticari adı
Porkon,
Opron
ETO
İKİNOKTALI KIRMIZI ÖRÜMCEK
(Tetranychus urticae)
Ergin ve nimflerin yapraklarda emgi yaparak
beslenmesi sonucu küçük odacıklar halinde açık
sarımsı lekeler
Dr.Özlem Altındişli
ETO
9 Daha sonra bu yapraklarda sararma ve kuruyarak
dökülme,
9 Yaprağın alt yüzeyinde beslendikleri yerde ağ ve
iplikler
Dr.Özlem Altındişli
ETO
„
KÜLTÜREL ÖNLEMLER
9Bağ otlu bırakılmamalıdır.
9Mümkünse yol tozlarına
karşı
önlem
alınmalıdır.
9Yararlılar
korunarak,
etkinlikleri
arttırılarak,
bulunmayan
yerlere
bulaştırılarak ve üretilip salmak suretiyle
biyolojik mücadelede kullanılabilir.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Bir avcı akar günde 10 – 20 kırmızıörümcek
tüketebilir.
İkinoktalı kırmızıörümcek
Dr.Özlem Altındişli
Avcı akar Typhlodromus sp.
ETO
Nabis sp.
Scolothrips sp.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Coccinellid erginleri
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Coccinellid yumurtaları
Coccinellid larvaları
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Chrysoperla carnea ergini, yumurtaları ve larvası
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Predatör akarlar
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Orius sp. ergin ve larvası
Dr.Özlem Altındişli
ETO
„
Örnekleme zamanı: Nisan-Eylül
„
EZE: ort. 8 hareketli birey/asma
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Ekolojik Tarımda İkinoktalı kırmızıörümcek’ e karşı
kullanılan pestisitler
Etkili madde adı ve
oranı (%)
Form.
Yazlık Yağlar
Sıvı
Azadirachta indica
Sıvı
(Azadirachtin)
Dr.Özlem Altındişli
Doz
(100 l su)
Ticari adı
Türkiye’ de
ruhsatı yok
Türkiye’ de Neemazal
ruhsatı yok T/S
ETO
Asma Ağustos Böceği Mekanik Mücadelesi
„ Yumurta
Zamanı: Ağustosta tesadüfen seçilen 100 adet yumurta
bırakılmış dalın % 50 sinde yumurtalar pembe renk
aldığında,
Uygulama Şekli: Yara yerlerinin altından kesilen dallar
güneş altında bırakılarak 24 saat içinde dalların suyunun
çekilmesi ve yumurtaların ölmesi sağlanır.
ƒ Ergin
Zamanı: Haziran sonu- temmuz sonu sabah saatlerinde,
Uygulama Şekli: Uyuşuk halde bulunan erginler elle
toplanıp imha edilir.
Asma ağustos böceği nimfleri gelişmesini 5 yılda
tamamladığı için mücadele en az 5 yıl üst üste sürmelidir.
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Asma ağustos böceği ergini
Dr.Özlem Altındişli
ETO
Teşekkürler
ETO
1992
Ekolojik
Tarım Organizasyonu
Derneği
Dr.Özlem Altındişli
ETO