docEM Öğretmenlerinin El Kitabı
download 
Şikayet Transkript
EM Öğretmenlerinin El Kitabı
EM Öğretmenlerinin El Kitabı ÇÖPLERİ HARİKA ŞEYLERE DÖNÜŞTÜRMEK!!... OKULDA YEMEK ATIKLARINI ETKİLİ MİKROORGANİZMALAR KULLANARAK GÜBREYE ÇEVİRMEK ÖĞRETMENLER ĠÇĠN PRATĠK BĠR REHBER VE MÜFREDAT ÖZEL TEġEKKÜR Bu yayın Arizona Çevre Kalitesi Departmanı – Geri DönüĢüm Programı‟ndan alınan bir Eğitim Yoluyla Atık Azaltma GiriĢimi Hibesi (WRITE) sayesinde yayınlanmıĢtır. WRITE Hibeleri Arizona vatandaĢlarının geri dönüĢüm içerikli ürünler üretmesi, yeniden kullanması, geri dönüĢtürmesi, gübre haline getirmesine iliĢkin konularda eğitilmesine iliĢkin maddi destek sağlamak amacıyla sağlanmaktadır. Buradaki nihai amaç atıkların boĢaltım alanlarından farklı bir Ģekilde değerlendirilmesi, ihtiyaç duyulan boĢaltım arazisi sayısının azaltılması ve doğal çevremizin korunmasıdır. Bu program, eyaletin farklı yerlerinde bulunan katı atık boĢaltım arazilerinden toplanan arazi boĢaltım ücretleri tarafından finanse edilmektedir. Aynı zamanda, bu çevresel geri dönüĢüm programına katılan ve Ģu anda bu programı destekleyen Arizona‟daki EM Bokashi Ağının üyelerine de en içten Ģükranlarımızı sunmak istiyoruz. Bu el kitabının hazırlanmasında sağlamıĢ oldukları katkıdan dolayı Arizona Sağır ve Körler Devlet Okulu ile Deneysel Öğretim Merkezine de teĢekkürlerimizi gönderiyoruz. Geri dönüĢtürülmüĢ kullanılmıĢtır. kağıda basılmıĢ ve geri dönüĢtürülmüĢ plastik ÇÖPLERĠ HARĠKA ġEYLERE DÖNÜġTÜRMEK ETKĠLĠ MĠKRO ORGANĠZMALAR KULLANARAK OKULDA GERĠ DÖNÜġÜM PRATĠK BĠR REHBER VE SINIF FAALĠYETLERĠ YAYINLAYAN EM BOKASHĠ AĞI – A.B.D. AKA EM GERĠ DÖNÜġÜM AĞI EM TECHNOLOGĠES INC. TARAFINDAN SPONSORLUĞU ÜSTLENĠLEN BĠR PROGRAM 1802 W GRANT RD # 122 TUCSON, AZ 85745 Tel: (520) 629-9301 / (800) 461-5296 Faks: (520) 629-9039 http://www.emtech.org EM TECHNOLOGĠES, INC. Telif hakkı EM BOKASHĠ AĞI – A.B.D.’ye aittir. Tüm hakları mahfuzdur. Bu yayının hiçbir kısmı telif hakkı sahibinin izni olmaksızın, herhangi bir Ģekille veya araçla, elektronik, mekanik, fotokopi, kayıt veya diğer herhangi bir yolla, çoğaltılamaz, veri saklama sisteminde saklanamaz veya nakledilemez. Tucson, Arizona, A.B.D.’de basılmıĢtır. 1. GĠRĠġ - EM Bokashi ağı nedir? EM ve EM Bokashi nedir? 2. ÇÖPLE ĠLGĠLĠ YAPACAK ÇOK ġEY VAR - Çöp boĢaltım arazileri ve çevre Gübreye dönüĢtürme... Toprak Ana‟nın geri dönüĢtürmeye cevabı 3. EM (ETKĠLĠ MĠKROORGANĠZMALAR) NEDĠR? - ġaĢırtıcı keĢif: Dr. Teruo Higa Mikroorganizmalarla tanıĢın EM ile gübre üretme ve geleneksel gübre üretmenin karĢılaĢtırılması 4. TABAKTAN BĠTKĠ YETĠġTĠRMEYE EM Bokashi ile yemek atıklarını gübreye çevirme aĢamaları 5. GELĠN ÖĞLE YEMEĞĠNĠ OKULDA YAPALIM: OKULUNUZDA EM Bokashi PROGRAMINI BAġLATMAK Göz önüne alınacak konular Bütçe ve programın sürdürebilirliği 6. SINIF FAALĠYETLERĠ 7. EK: - Malzeme Güvenliği Veri Tablosu Ağa katılmak için Kayıt Formu EM Sulandırma Rehberi Diğer anahtar kaynaklar GĠRĠġ Sevgili Öğretmen: ABD EM Bokashi Ağı, yemek atıklarının toprağa geri dönüĢtürülebilecek değerli bir kaynak olarak kullanılmasını destekleyecek olan çevresel eğitim programımızın bir parçası olarak siz ve çalıĢma arkadaĢlarınız için bu el kitabını hazırlamaktan kıvanç duyar. Bu el kitabının, çevreleri hakkında endiĢe duyan ve atıkları boĢaltım alanlarından uzak tutmak ve toplumlarını güzelleĢtirmek için okul ve topluluklarındaki faaliyetlere katılmak isteyen eğitimciler, öğrenciler ve ebeveynler için faydalı bir kaynak iĢlevi görmesi en samimi ümidimizdir. EM Bokashi Ağı nedir? EM Bokashi Ağı EM (Etkin Mikroorganizmalar) kullanarak geri dönüĢüm ve bahçecilik iĢlerini toplumda destekleme amacıyla kurulmuĢ dünya çapında bir halk hareketidir. EM‟yi keĢfetmiĢ olan Dr. Teruo Higa‟dan ilham alan bu ağın kökleri Japonya‟dadır ve bu ülkede ağa bir milyondan fazla sayıda insan dahildir. Ağ‟ın temel misyonu boĢaltım alanlarına dökülen çöp miktarını azaltmak ve organik atıkların geri dönüĢüm iĢlemini desteklemektir. Ağ yemek atıklarını, bahçecilik ve peyzajda kullanılmak üzere besin yönünden zengin gübreye dönüĢtürmek için EM Bokashi‟yi bir araç olarak kullanmayı önermektedir. Bu program, yetenekli veya engelli olmalarından bağımsız olarak tüm bireylere kendi topluluklarına katkıda bulunma ve çevre savunucuları haline gelme konusunda Ģans vermesi bakımından yeganedir. EM Bokashi Ağı çocuklara toprak ve ekosistem arasında bir bağlantı kurma ve çevremizin kalitesini artırmada kendi rollerini anlama imkanı tanımaktadır. 1996 yılında, Tuscan temelli EM Technologies Inc. ġirketi, Amerika BirleĢik Devletlerindeki okullarda ve topluluklarda EM Bokashi geri dönüĢümünü uygulamaya koymak amacıyla ABD EM Bokashi Ağını oluĢturmuĢtur. Tucson‟da bulunan Miles Deneysel Öğrenim Merkezi ve Arizona Sağırlar ve Körler Devlet Okulunda (ASDB) uygulamaya konulan pilot projeler, bu okulların, yenilikçi bir tarzda gübre üretim ve bahçecilik projeleri yürütmeleri bakımından ulusal modeller haline gelmelerine neden olmuĢtur. Miles Deneysel Öğrenim Merkezi, 5 ton yiyecek artığının bölge boĢaltım alanına dökülmesine engel olduğu için 1996 NEAT REAP çevre ödülünü almıĢtır. 2000 yılında Merkez, Arizona Üniversitesi Maricopa Bölge ĠĢbirliği Uzantısı tarafından sponsorluğu üstlenilen 3. Yıllık Güneybatı Bölgesi Okul ve Topluluk Bahçecilik Konferansında Seçkin Okul Bahçesi konusunda en üst ödülü kazanmıĢtır. GeniĢ kapsamlı EM bahçecilik projelerine ek olarak ASDB, öğrencilerin kendi bokashilerini ve yüksek kalitede EM ile gübrelenmiĢ topraklarını ürettikleri bir EM meslek programını Amerika‟da uygulayan ilk okul olmuĢtur. Okul aynı zamanda 1999 ve 2000 yıllarında ÇalıĢan Okul hibesini de almaya hak kazanmıĢtır. Bu pilot programların baĢarısını takiben Arizona‟daki kırktan fazla okul ve kurum EM Bokashi geri dönüĢüm ve bahçecilik programını uygulamıĢtır. Bugüne kadar ABD EM Bokashi Ağı Kuzey Amerika‟da 60‟dan fazla okulla programını paylaĢmıĢ ve Tezas, Missouri, Washington, New Mexico, California ve Kanada‟daki okullar bu programın eğitsel değerini kabul etmiĢler ve ABD EM Bokashi Ağının aktif üyeleri haline gelmiĢlerdir. EM ve EM Bokashi Nedir? EM Bokashi buğday kepeği ve, doğal olarak ortaya çıkan faydalı mikroorganizmaların karıĢık bir kültürü olan EM‟den (Etkili Mikroorganizmalar) yapılan fermente olmuĢ bir gübre baĢlatıcısıdır. EM yemek-düzeyinde, patojen özelliğe sahip olmayan mikroplar içermektedir ki bunlar peynir, ekmek, yoğurt, miso ve diğer yiyeceklerin yapımında kullanılanlara benzemektedir. Doğru koĢullar sağlandığında, EM bir fermantasyon süreci baĢlatır ve bu süreç yemek atıklarını ve diğer organik materyalleri besin yönünden zengin bir gübreye çevirir. EM Bokashi (Bokashi = fermente olmuĢ organik madde anlamına gelen Japonca bir tarım terimi) yemek atıklarını geleneksel ayrıĢtırma yöntemlerinin yarısı kadar zamanda, herhangi bir nahoĢ kokuya meydan vermeden ayrıĢtırmaktadır. Bu sistem kolayca ev içi ortamda kullanılabilir, okullarda, evlerde, restoranlarda ve iĢyerlerinde yemek atıklarını gübreye çevirmek iĢini basit ve zevkli bir faaliyet haline getirir. Umarız bu el kitabını faydalı ve bilgilendirici bulacaksınız ve buradaki bilgiler ve faaliyetler size ve öğrencilerinize, yenilikçi EM yemek atıkları geri dönüĢtürme programı ile çevremize yardım etme giriĢimine aktif bir Ģekilde dahil olmanız konusunda ilham verecektir. Ġlginiz ve desteğiniz için teĢekkürler! Arizona Miles Deneysel Öğrenim Merkezinde bahçecilik dersi Çöple ilgili yapacak çok Ģey var “Gözden uzak, akıldan uzak”. Çevremizin kaynaklarını, enerjisini ve kalitesini korumanın önemini anlayana kadar bu cümle BirleĢik Devletlerde çöpe karĢı halkın takındığı tutumdu. US EPA (Çevre Koruma Kurumu ) tahminlerine göre her birimiz günde 4.5 lbs çöp üretmekteyiz. 1996 yılında bu rakam 209.7 milyon ton belediye katı atığı olarak kendisini gösterdi. Nüfus artıĢına paralel olarak artan ticari ürün miktarı ve çeĢitliliğindeki artıĢ çöplerin de artıĢını beraberinde getirmektedir. EPA 2000 yılı ve sonrasında MSW (Belediye Katı Atığı) oranında yıllık olarak % 1.2 artıĢ öngörmektedir. Bu Ģu anlama gelmektedir: Ģehirlerimiz 2000 yılı itibariyle toplam 223 milyon ton katı atıkla baĢ baĢa kalacak ve, eğer bu trend devam ederse, bu miktar 2010 yılında 262 milyon tona yükselecektir. Ürettiğimiz çöp miktarı Y= Milyon Ton X= Yıl Kaynak: EPA 1996 http://www.epa.gov Çöplerle baĢa çıkma çoğu Ģehrin bütçesinde eğitim, polis ve yangın koruma harcamalarından sonra dördüncü en büyük harcama kalemini teĢkil etmektedir. Her ne kadar katı atıkları aklımızın dıĢına, hatta görme alanımızın dıĢına atabilirsek de, yine de bu çöplerin bir yerlere gitmesi gerekmektedir. Peki ama günde 4.5 lbs katı atık nereye gidecektir? Bunun bir kısmı geri dönüĢtürülmekte, bir kısmı yakılmaktadır ancak çöplerin çok büyük bir kısmı BirleĢik Devletlerde bulunan 3.000 boĢaltım alanına dökülmektedir. 1996 yılında boĢaltım alanlarına dökülen atık miktarı 119.3 milyon ton iken (% 56.9) geri dönüĢtürülen miktar 56.6 milyon tondu (% 27). Geri kalan % 16 „lık kısım ise yakılmıĢtır. Enerji üretmek için çöplerin yakılması ilk baĢta iyi bir fikir gibi gözükmüĢtü. Ancak uygulamada pek de öyle değildi, çünkü maliyet oldukça yüksekti ve yanma sonucu oluĢan külde diyoksin ve toksik maddeler mevcuttu. Bazı boĢaltım alanları uygun yerlere kurulmamıĢtı ve bu durum leachate oluĢumuna neden oluyordu ki bu, içtiğimiz yer altı sularını kirleten bir atıktı. Ġçme suyumuz bir kere kirlendi mi onu temizlemek oldukça pahalı ve zordur. Dahası, çoğu boĢaltım alanının neredeyse kapasitesi dolmuĢtur ve yeni boĢaltım alanları kurmak ve iĢletmek fazla maliyetli bir iĢtir. Topluluklar yakınlarına bir boĢaltım alanı kurulmasına topluca karĢı çıkarlar çünkü bu alanlar değerli arazileri iĢgal etmekte ve hoĢ olmayan manzaralara neden olmaktadır. Atık sorunumuzun çözümü atıkların tasarruf yöntemlerini iyileĢtirmek değil, en baĢta atık oluĢumunu önlemenin yollarını bulmaktır. BoĢaltım Alanına Dökülen % 56.9 Geri DönüĢtürülen % 27 Yakılan + 16.1 Kaynak: EPA 1996 http://www.epa.gov Mevcut ihtiyaçlarımızı karĢılamaya yardımcı olacak ve gelecekteki nesillerin de iĢine yarayacak sürdürülebilir seçenekler de mevcuttur. Atıkları yönetebilme ve çevremizi koruyabilme konusunda en ümit verici alternatif azaltmak, yeniden kullanmak ve geri dönüĢtürmektir (3 R) YARATILAN ATIK Kağıt % 39 Bahçe atığı % 13 Yiyecek atığı % 10 Plastik %9 Metaller %8 Cam %6 Ağaç %5 Diğer atıklar % 10 DÖKÜLEN ATIK Kağıt Bahçe atığı Yiyecek atığı Plastik Metaller Cam Ağaç Diğer atıklar % 32 % 11 % 14 %2 %6 %6 %7 % 12 Zaman içerisinde atıklarımızın bileĢimi, kültürel ve teknolojik değiĢikliklere paralel olarak değiĢmiĢtir. Peki bugünlerdeki atıklarımız nelerdir? Atıkların ana bileĢenleri kağıt ve kağıt ürünleri, bahçe atıkları, yiyecek atıkları, plastikler, metaller, cam ve ağaçtır. Her ne kadar bu atıkların çoğu geri dönüĢtürülebilir olsa da, büyük bir yüzde Ģu anda ya yakılmakta ya da gömülmektedir. Bir çok federal, eyalet, ve yerel idare, boĢaltım alanlarının kullanımını azaltmak için katı atıkların yeniden kullanımı ve geri dönüĢümünü desteklemek amacıyla programlar uygulamıĢtır. Ve gerçekten de BirleĢik Devletler geri dönüĢüme baĢlamıĢtır, ama bu yeterli seviyede değildir. BoĢaltım alanlarına ne atarız? Her ne kadar farklı çalıĢmalar farklı bulgular ortaya koymuĢsa da, çoğu veriler boĢaltım alanlarına getirilen maddelerin % 40‟ını kağıtların, % 20‟sini bahçe atıklarının, % 9‟unu metallerin, % 9‟unu yiyecek atıklarının, % 8‟ini camın ve % 7‟sini plastiklerin oluĢturduğunu göstermektedir. Gezegenimizin alanı sınırlıdır. Atık yaratmak savunulamayacak bir Ģeydir. Bugün bile içtiğimiz su zararlı ev ve sanayi atıklarıyla dolu boĢaltım alanlarından süzülerek gelmektedir. BoĢaltım alanları en yaygın kullanılan katı atık yönetim seçeneğidir, WSW‟lerimizin (Belediye Katı Atığı) yaklaĢık % 57‟sini buralara boĢaltmaktayız. Organik konular Bahçe ve yiyecek atıkları gibi organik atıklar BirleĢik Devletlerdeki atık toplamının % 23‟ünü teĢkil etmektedir. Yiyecek atıkları, yiyeceklerin artık kısımlarını ve, restoranların, fast-food zincirlerinin ve kafeteryaların mutfaklarındaki yemek hazırlama iĢlemlerinden artan yiyecek parçalarını içermektedir. Yiyecek atığı yaratılan atıkların en büyük üçüncü bileĢenidir (kağıt ve bahçe atıklarından sonra) ve dökülen atıkların ikinci bileĢenidir. Bu Ģu anlama gelmektedir ki yaratılan yiyecek atıklarının çoğu gazeteler, tenekeler, cam ve plastikler gibi diğer maddelere kıyasla geri dönüĢüm iĢlemine tabi tutulmamaktadır. Organik atıkların boĢaltım alanlarına dökülmesi son derece verimsiz bir yoldur. BoĢaltım alanlarında oksijenin az olması ayrıĢmanın yavaĢ gerçekleĢmesine neden olur. Bu metan gazı ve asidik leachate oluĢumuna neden olur. BoĢaltım alanlarının yaratmıĢ olduğu çevresel problemlere ek olarak, organik atıklar diğer atıklar için kullanılabilecek olan alanı da iĢgal etmektedir. Her ne kadar gübre yapmak BirleĢik Devletlerde diğer geri dönüĢüm yöntemleri kadar yaygın değilse de, belediye katı geleneksel atık değerlendirme araçlarına son derece verimli bir ilave teĢkil etmektedir. Çoğu bahçe, yiyecek, kanalizasyon ve kağıt atıklarının geleneksel standart atık değerlendirme araçları boĢaltma alanlarına dökülme ve yakılmayı içermektedir. Bu uygulamalar gübreye dönüĢtürmek kadar çevre dostu ve ekonomik değildir. GÜBRE YAPMAK.....TABĠAT ANANIN GERĠ DÖNÜġTÜRMEYE CEVABI Gübre yapmak, bitki artıklarının ve diğer “eskiden canlı olan” maddelerin, ev bitkilerini zenginleĢtirme konusunda faydalı besin-paketli maddelere ayrıĢtırmaktır. Bu doğal olarak oluĢan bir geri dönüĢüm türüdür ve genellikle böceklerin, toprak kurtlarının ve mikroorganizmaların yardımına baĢvuran insanların baĢarılı bir Ģekilde benimsedikleri bir uygulamadır. Bugün daha fazla insan bireysel olarak veya belediyeleri aracılığı ile bahçe ve mutfak atıklarını gübre haline getirmeye baĢlamıĢtır. Bu çabalar bitki üretimini geliĢtirirken, zaten hacmi dolmuĢ olan boĢaltım alanlarının yükünü de azaltacaktır. Katı atık konusunu ele alan gübre üretim yöntemi çocuklara bir çeĢit çevre kahyalığı fikrini telkin etme yoludur. Bir çok eğitim programı katı atıklarımızı azaltma, yeniden kullanma ve geri dönüĢtürme konusuna odaklanmaktadır. Gübre yapmak bu fikre tam uymakla beraber onu bir adım daha öteye taĢımaktadır. Çocuklar gübre yaparak sadece tenekeleri ve gazeteleri geri dönüĢüm için göndermekle kalmayacak, aynı zamanda yemek atıklarının ve diğer organik atıkların, uğraĢması güzel ve toprak için faydalı bir Ģeylere dönüĢmesinin tam döngüsüne Ģahit olacaklardır. “Gözden uzakta, akıldan uzakta” felsefesinin zıddına, gübre üreten çocuklar organik atıkların sadece atılıp unutulacak Ģeyler olmadığını, bunun aksine potansiyel kaynak niteliği taĢıdıklarının farkında olmaktadır. Doğrudan deneyimle kiĢisel olarak bir Ģeyleri değiĢtirebilecekleri ve çevre üzerinde pozitif bir etki bırakabileceklerini öğrenmekteler. EM: ġAġIRTICI BĠR KEġĠF Mikroorganizmalar çıplak gözle görülemeyecek kadar küçük yaĢam birimleridir. Doğada her yerde bulunurlar, havada, toprakta, okyanusta, nehirlerde, hayvanlarda ve insan bedeninde. Genellikle bu mikroorganizmaları rahatsız edici enfeksiyonlarla, hastalıklarla ve bozuk yemek, pis kokular ve küf gibi hoĢ olmayan Ģeylerle özdeĢleĢtiririz. Ancak, mikroorganizmaların büyük bir çoğunluğu Dünya üzerinde ekolojik dengeyi sağlamak ve insanlar da dahil olmak üzere diğer organizmalar için yaĢamı mümkün kılan kimyasal iĢlemler için son derece önemlidir. Mikrobik dünyanın bu “dostları” faydalı mikroorganizmalar olarak bilinirler. Mikroorganizmaların sadece küçük bir kısmı zararlıdır ve hastalık, çürüme ve kirlenmeye neden olurlar. Bunlar hiç de dost olmayan patojen grubudur. 1982 yılında Japonya Okinawa‟da Ryukyus Üniversitesinde Tarım Profesörü olan Dr. Teuro Higa mikrobiyoloji alanında dünyada çığır açacak bir keĢifte bulundu. Tarımda faydalı mikroorganizmaların kullanımı üzerinde 20 yıldan uzun süredir yapılan araĢtırmalardan sonra, Dr. Higa güçlü anti-oksidan ve anti-pütrefaktif (bozulma önleyici) özellikleri olan ve doğal olarak kendiliğinden oluĢan özel bir faydalı mikroorganizma grubu keĢfetti. Bir baĢka deyiĢle bunlar ĢaĢırtıcı canlandırma, yenileme ve koruma özelliği olan mikroorganizmalardı. Bu gruba “EM” adı verdi, bu ETKĠLĠ MĠKROORGANĠZMALAR‟ın kısalmasıdır. EM, tek bir sıvı solüsyonda aynı anda simbiyotik olarak var olan kombine ayrobik mikroorganizmalar (hayatta kalmak için oksijene ihtiyaç duyan mikroorganizmalar) ve anayrobik mikroorganizmalar ( hayatta kalmak için oksijene ihtiyaç duymayan mikroorganizmalar) karıĢımından oluĢan kültürdür. Dr. Higa‟nın keĢfinden önce, hayatta kalmak için iki farklı ortama gereksinim duyan bu iki mikroorganizma grubunun bir arada yaĢayamayacağı varsayılıyordu. Mikro organizmalar tabiatın akıĢ sürecini kontrol edip belirlerler, bu rejenerasyon (yaĢam, sağlık ve canlılık hali) ve dejenerasyon (bozulma, çürüme, hastalık, kirlenme, oksitlenme hali) durumları arasında akan bir süreçtir. Dr. Higa‟nın bulguları EM‟nin bu güçleri etkileme gücünün özel ortamları etkisi altına alacağını gösterdi. Toprak koĢulları bu güçlerin doğada nasıl iĢlediğini göstermek için iyi bir göstergedir. Rejeneratif veya faydalı mikroorganizma türlerinin baskın olduğu bir toprakta büyüme belirgin olacak, ürünler fazla olacak ve hastalık ve haĢere olmayacaktır. Toprak kalitesi tarımsal kimyasallara ihtiyaç duymadan geliĢmeye devam edecektir. Bu durumun zıddı dejeneratif veya patojen tipli mikroorganizmalar tarafından kontrol edilen toprak için geçerlidir. Bu durumda, normal mikro-floranın dengesi bozulmuĢtur ve hastalığa neden olan mikroorganizmalar galip gelmiĢtir. Bu yüzden bu kategori altındaki topraklar tarım kimyasalları ile yoğun bir Ģekilde iĢlenir ve bu yüzden daha güçsüz geliĢim ortaya çıkar, ürünler zayıftır ve patojen ve haĢere oluĢumu gözlenir. Bu tür topraklara EM uygulayarak mikrobik dengeyi değiĢtirmek ve böylece faydalı mikroorganizmaların daha baskın hale gelmesine yardımcı olmak mümkündür. EM‟deki organizmalar toprakta zaten var olan faydalı mikroorganizmalar ile birleĢerek onların verimli hale gelmesine neden olur. Sağlıklı ve canlı bir toprak oluĢturmak için beraberce çalıĢırlar. EM dünya çapında her yerde bulunan ve doğal olarak oluĢan faydalı mikroorganizmalar içerir. EM‟de bulunan üç ana mikroorganizma grubu Fotosentetik Bakteriler, Laktik Asit Bakterileri ve Mayadır. Bu kültürlerin çoğu peynir, yoğurt, ekmek, soya sosu, Ģarap, turĢu, miso, saurkraut, salam, bira ve diğer yaygın fermente olmuĢ yiyecekler ve damıtılmıĢ içkiler üretiminde kullanılmaktadır. Bunların çoğunu Yiyecek ve Ġlaç Ġdaresi GRAS (Genel olarak Güvenli Kabul edilmiĢ) listesinde bulabilirsiniz. Ayrıca, EM organik tarımda kullanım için CCOF (California BelgelenmiĢ Organik Çiftçileri) ve diğer üçüncü taraf belgeleyiciler tarafından gözden geçirilmiĢtir. EM toksik (zehirli) ve patojenik (hastalık yapıcı) değildir ve insanlar, hayvanlar ve çevre için güvenlidir. Bir Madde Güvenlik Veri Çizelgesi bu kitaba eklenmiĢtir. ETKĠLĠ MĠKROORGANĠZMALARLA TANIġIN LAKTĠK ASĠT BAKTERĠLERĠ MAYA FOTOSENTETĠK BAKTERĠLER TOPRAK VE BĠTKĠLER ĠÇĠN ETKĠLĠ MĠKROORGANĠZMALAR EM pratik ve “toprağa dönen” bir biyo-teknolojidir, çocukların öğrenmesi ve kullanması kolaydır. EM bir sıvı konsantrasyondur ve bu halde mikroorganizmalar canlı ancak uykudadır. Bunları aktif hale getirmek için basitçe konsantre edilmiĢ solüsyonu uygulama ile uyumlu olarak sulandırmanız gerekir. EM‟yi daha fazla aktif hale getirmek için eĢit miktarda melas, bir yiyecek kaynağı, eklenebilir. AĢağıda EM‟nin bası uygulamaları ve faydaları sıralanmıĢtır. UYGULAMALAR Bitki yetiĢtirme öncesi iĢlemler için Bitkileri yetiĢtirmek için yaprak spreyi olarak Tohumlar ve aĢılanan kısımlar için aĢı olarak Fidanlık ürünleri, konteynırda yetiĢtirilen bitkiler ve hidroponik (su içinde bitki yetiĢtirme) sistemler için aĢı olarak Belediye ve tarım kaynaklarından gelen ürün kalıntıları, ürün kabukları, yeĢil gübreler ve diğer organik atıkların ayrıĢmasını hızlandırmak için aĢı olarak FAYDALARI Toprağın verimliliğini artırır Ürün bitkilerinde çimlenmeyi, büyümeyi, çiçek açmayı, meyve vermeyi ve olgunlaĢmayı destekler, hızlandırır Ürün mahsulünü artırır ve ürün kalitesini iyileĢtirir Ürün kalıntılarından oluĢan organik atıkların ayrıĢımını hızlandırır Toprakta faydalı mikroorganizmaların sayısını artırır, bu da rekabetçi dıĢlama yoluyla patojenlerin kontrolüne yardımcı olur EM VE EM BOKASHĠ ĠLE GÜBRE YAPMAK EM oksijenli ve oksijensiz olarak gübre yapmak için kullanılabilir. Bu el kitabı oksijensiz fermantasyon yolu ile yiyecek atıklarının gübreye çevrilmesine odaklanmaktadır ancak EM‟nin oksijenli sistemlerde nasıl kullanılacağına dair özet bir açıklama aĢağıda verilmiĢtir. OKSĠJENLĠ (AYROBĠK) : EM-KONSANTRE SIVI SOLÜSYONUNU KULLANMAK Oksijenli gübre, yaygın olan organik malzemelerin daldırılması (layering) yöntemi ile yapılabilir. Malzemeleri, çöp yığınına eklendiklerinde, 1:1000 oranındaki bir EM ve melas solüsyonu ile aĢılayın. Yığındaki malzemelerin yard küpü baĢına bu sulandırılmıĢ solüsyondan 3 galon kullanın. Bu 3 çay kaĢığı EM‟ye, 3 çay kaĢığı melasa ve 3 galon suya eĢittir. Tamamen sırılsıklam olacak kadar yeterli miktarda su ekleyin. Yığın hızlı bir Ģekilde yüksek bir dereceye kadar ısınacaktır. Kazığın çevrilmesi gerekebilir. Bu yöntemle gübre 3 – 4 hafta arasında istenilen düzeye gelmiĢ olacaktır. OKSĠJENSĠZ (ANAYROBĠK): EM BOKASHĠ (GÜBRE BAġLATICISI) KULLANMAK Yiyecek atıklarını gübre haline getirmenin en etkili yöntemi oksijensiz fermantasyondur. Bu iĢlem hava sızdırmaz bir ortamda ve aĢı veya gübrelenme iĢlemi baĢlatıcısı olarak EM Bokashi kullanılarak yapılır. Bokashi “fermente olmuĢ organik madde” anlamına gelen Japonca bir terimdir. Bu yöntem maddelerin fermantasyonuna veya “turĢu haline gelmesine” neden olur, bu geleneksel gübre yapım yönteminde meydana gelen çürüme sürecinin tersidir. EM Bokashi EM ile fermente edilmiĢ ve daha sonra saklanmak için kurutulmuĢ buğday kepeğidir. Bir karbon kaynağı olan buğday kepeği mikroorganizmaların hayatta kalması için bir ortam teĢkil eder. Doğru koĢullar sağlandığında, EM Bokashi organik maddenin bozulmak yerine fermantasyona uğraması için gerekli olan sürece rehberlik eder. Bu yegane yöntem, geleneksel yöntemlerdeki ortalama zamanın yarısından da az bir sürede besin yönünden zengin gübre üretir ve bozulmanın beraberinde getirdiği hoĢ olmayan durumlar da gözlenmez. Bu sistem çok kolay bir Ģekilde iç mekan ortamlarında uygulanabilir, bu da okullar, evler, restoranlar ve iĢyerlerinin yiyecek atıklarını gübreye çevirmeleri için pratik bir durum yaratır. Geleneksel gübre yapma sistemleriyle karĢılaĢtırıldığında, geleneksel gübre yapma süreci olan 6 – 8 ay yerine sadece 4 – 6 haftada inanılmaz derecede sağlıklı bir toprak üretebilirsiniz. GELENEKSEL GÜBRE YAPIMI EM GÜBRE YAPIMI Oksijenli (ayrobik) süreç Çürüyerek ayrıĢma yolu Ters düz etmek gerekir Pis kokular yayabilir Sinekleri ve istenmeyen böcekleri çekebilir Besinler elementlere (çözülmez) dönüĢtürülür ve bitkinin kullanımı için hemen hazır değildir Enerji kaybı – orijinal besin içeriğinin % 80 „i süzülme ve uçma yoluyla kaybedilmektedir Bitkinin besin ihtiyacını karĢılamak için fazla miktarlar gerektirir Tamamlanmak için 2 –3 ay gereklidir Mikro-flora kontrolü yoktur Oksijensiz (anayrobik) süreç Fermantasyon yolu Çok fazla iĢe gerek yoktur – ters düz etmek gerekmez Hiç pis koku yaymaz Faydalı böcekleri çeker Bitkinin kullanımı için besinler çözülebilir halde hazır olarak bulunmaktadır Enerji artar - faydalı maddeler üretilmekte ve oksijenli- oksijensiz organizmalar arasında alınıp verilmekte, besinler gübrede kalmaktadır Bitkinin besin ihtiyacını karĢılamak için daha az miktarlar gerektirir Faydalı spesifik mikro-floranın kontrollü bir Ģekilde aĢılanması TABAKTAN BĠTKĠ YETĠġTĠRMEYE Bu bölüm, toplamadan fermantasyona, yiyecek atığının toprağa karıĢtırılmasına kadar geçen tüm gübre yapımı sürecinin genel bir özetini sunmaktadır. Sınıfınızda bu faaliyeti uygulamadan önce bunu evde denemenizi tavsiye ediyoruz. Bu size hatalarınızdan bir Ģeyler öğrenme ve bu biyo-teknolojiyi anlatırken güvende olma imkanı sağlayacaktır. Bir okul kafeteryası ortamında gübre yapımı için göz önünde tutulması gereken ilave bilgiler ve konular 18 – 21 sayfalar arasında bulunabilir. MALZEME LĠSTESĠ 1. AĢağıdaki özellikleri sağlayacak Ģekilde kullanılmaya uygun EM Mutfak Gübre Kabı veya 3 – 5 galon arası kapasitede plastik kovalar: Oksijensiz ortamı temin etmek için bir hava sızdırmaz kapak ( hava ile temas olmaması gerekir) Yiyecek atığını kovanın altında birikebilecek sıvıdan ayırmak için bir süzgeç / ayırıcı Sıvıyı dıĢarı akıtmak için bir musluk veya tıpa Kullanacağınız kapların büyüklüğü ve sayısı ne kadar çöp toplamayı planladığınıza bağlıdır. EM Technologies Inc.‟ten özel gübre yapma kovaları satın almalı veya bir sınıf projesi olarak kendiniz oluĢturmalısınız. Bir gübre yapım kovası oluĢturmak için gerekli talimatlar konusunda 35. sayfaya bakınız. 2. EM Bokashi (Gübre Yapımı BaĢlatıcısı): EM Bokasi‟yi EM Technologies Inc.‟ten satın alabilir veya öğrencilerle biraz yapabilirsiniz. Bokashi yapmak çocuklara uygulamaları olarak mikroorganizmalarla çalıĢma ve tüm EM gübre yapımı döngüsünün bir parçası olma fırsatını verecektir. Bu çok eğlenceli ve ĢaĢırtıcı bir aktivitedir!... EM Bokashi yapmak için gerekli talimatlar konusunda 32. sayfaya bakınız. 3. Taze artıklar ve mutfak artıkları : BozulmuĢ ve küflü parçaları eklemeyin. Etkin bir fermantasyon sürecini temin etmek için, atıkları kovanın içine koymadan önce büyük yiyecek parçalarını daha küçük parçalara ayırın ve fazla sıvıyı süzün. Sadece gübreye çevrilmeye uygun organik maddeleri kullanın. Not: Her ne kadar organik olsalar da kağıt ürünleri konulmamalıdır. EM ĠLE GÜBREYE ÇEVĠREBĠLECEĞĠNĠZ ġEYLER Taze meyveler ve sebzeler Hazır yiyecekler PiĢirilmiĢ veya piĢirilmemiĢ etler ve balıklar Mandıra ürünleri: peynir ve yumurta Kemikler – ufak parçalara ayrılmıĢ Süzme kağıdı veya poĢet olmadan kahve ve çay Kuru yapraklar ve solmuĢ çiçekler EM ĠLE GÜBREYE ÇEVĠREMEYECEĞĠNĠZ ġEYLER Plastik Strafor (yapay köpük) Cam Kağıt Alüminyum folyo Soda tenekeleri TOPLAMA ĠġLEMĠ 1. Bokashi‟yi kovanın içine serperek iĢe baĢlayın. Taze mutfak ve yiyecek artıklarınızı kovaya ekleyin ve üzerlerini düzgün bir Ģekilde Bokashi tabakası ile kaplayın. Unutmayın, bozulmuĢ veya küflenmiĢ parçaları eklememelisiniz. Her bir inçlik yiyecek atığı tabakası için yaklaĢık bir avuç Bokashi kullanın. Yaz aylarında veya sıcak iklimlerde ve et, balık, peynir ve yumurta gibi protein oranı yüksek yiyecekleri iĢlemden geçirirken daha fazla Bokashi kullanın. 2. Kova tamamen dolana kadar bu tabakalama iĢlemini tekrarlayın. En son yiyecek atığı tabakasının üstüne bol miktarda Bokashi ekleyin ve kapağı sıkıca kapatın. Bir okul kafeteryası sisteminde her öğle yemeğinde en az bir kova dolduracaksınız. Evde, evinizde yaĢayan insan sayısına bağlı olarak kovanızın dolması bir haftadan bir aya kadar sürebilir. Kovaya her çöp ekleyiĢinizde kapağı sıkıca kapatmayı unutmayın. Unutmayın, EM iĢini yapmak için hava geçirmez bir ortama gereksinim duymaktadır! Bu ortamı sağlamamak yemek atığının fermantasyonuna değil çürümesine neden olacaktır!. 3. Kovaya tarih atın ve kovayı güneĢ ıĢığından uzakta serin bir yerde muhafaza edin. Okulda bir dolapta veya kafeteryanın mutfağından ve trafiği fazla olan yerlerden uzakta bir yerde saklayın. Evde kovayı mutfak lavabosunun altında, dolapta veya garajda saklayın. Kovalar aynı Ģekilde dıĢarıda gölge bir alanda saklanabilir. Soğuk iklimlerde atığı iki haftadan bir aya kadar ılık havada bırakın. 4. Son iki haftalık fermantasyon süresinden önce veya bu sırada kovanın altında sıvı toplanabilir. ÇeĢmeyi kullanarak genelde “EM Çöp Özsuyu” denilen bu sıvıyı süzün. Süzülen sıvının miktarı ve rengi, içeri döktüğünüz yiyeceklerin türüne bağlı olacaktır. Meyveler ve sebzelerdeki nem (sıvı) oranı diğer yiyeceklerden daha fazladır. Az sıvı birikmiĢse veya hiç sıvı birikmemiĢse endiĢe etmeyin. Bu değerli sıvıyı atmayın, çünkü bu sıvı Ģu Ģekillerde kullanılabilir: a. Toprağa uygulanabilir: Bu sıvı gübre yemek atıklarından gelen besinlerle son derece zengindir ve EM ile canlıdır. Mevcut bahçe veya ev bitkilerini gübrelemek için 1:1000 – 2:000 oranında sulandırın ve doğrudan toprağa uygulayın. Kesinlikle doğrudan bitkilerin yapraklarına uygulamayın. Ağaçlar ve fidanlar için 1: 500 gibi daha güçlü sulandırma oranı kullanabilirsiniz b. Sıhhi Tesisat Sistemlerindeki Kokuları Temizlemek ve Kontrol Etmek: Konsantre solüsyonu doğrudan mutfak veya banyo deliklerine, tuvalet veya septik sisteminize dökün. EM faydalı mikroorganizmaların kontrolde bulunmasını sağlayacak, kir oluĢmasını önleyecek ve pis kokuları azaltacaktır. Unutmayın, bu sıvı EM-1 konsantresi ile aynı değildir ve onun yerine kullanılmamalıdır. EM Çöp Özsuyu depolanamaz ve süzüldükten sonra 24 saat içinde kullanılmalıdır, aksi halde bozulacaktır. *** BAġARININ GÜZEL KOKUSU: ĠYĠ BĠR FERMANTASYON SÜRECĠNĠN ĠġARETLERĠ Ġki haftalık fermantasyon süreci dolduğunda, konteynırı açın ve gübrenizin kullanıma hazır olup olmadığına bakın. Yemek atıklarının tamamen kaybolmadığını ve fiziksel özelliklerini muhafaza ettiğini, turĢu gibi görünüp koktuğunu göreceksiniz. EM‟in maddeyi çürütmediğini, ancak koruduğunu hatırlayın. Maddenin tam olarak dağılıp bozulması toprak ile karıĢtığında olacaktır. AĢağıdakiler gübrenizin baĢarılı olduğunun göstergeleridir: 1. KOKU: Ġyi fermente olmuĢ bir atığın tatlı ve ekĢi bir kokusu vardır, turĢu veya elma suyunun (Ģarabının) kokusuna benzer. Keskin, bozulmuĢ ve çürümüĢ bir koku iĢlemin baĢarısız olduğunu gösterir. 2. GÖRÜNÜġ: Ara sıra pamuk benzeri beyaz bir mantar oluĢumu gübrenin yüzeyinde gözlenebilir. Bu bir baĢarısızlığı göstermez, aksine iyi bir fermantasyon iĢleminin gerçekleĢtiğini gösterir. Diğer taraftan, kurtçukların, siyah veya mavi-yeĢil mantarların varlığı kirlenmenin olduğuna iĢarettir ve iĢlem çürüme ile sonuçlanmıĢtır. Bir fermantasyon sürecinin neden baĢarısız olabileceği ve bununla nasıl baĢa çıkılabileceği konusunda 17. sayfaya bakınız. HAZIRLANMIġ EM GÜBRENĠZĠ NASIL KULLANACAKSINIZ? 1. BĠTKĠ YETĠġTĠRMEK AMACIYLA TOPRAK HAZIRLAMAK ĠÇĠN: A) Bir bahçe oluĢturmak: YaklaĢık 6 – 8 inç derinliğinde hendek kazın ve fermente olmuĢ atığı yayın. Biraz toprakla karıĢtırın ve en az 3 inçlik toprak tabakası ile kaplayın. Eğer ev hayvanlarınız varsa veya vahĢi hayvan habitatına yakın yaĢıyorsanız en az 1 feet derinlikte hendek kazmanız gerekebilir. Fermente olmuĢ yiyecek atıklarının hayvanlara bir zararı yoktur ancak hayvanlar kokuyu sevip orayı kazmak isteyebilirler. B) Saksı / konteynır bahçeciliği için: Süzülme delikleri olan bir saksı seçin. Tabana çakıl veya Ġyi süzülen diğer maddeleri döĢeyin. 1/3 oranında saksı toprağı, 1/3 oranında fermente olmuĢ yemek atığı ekleyin ve bunu biraz toprakla karıĢtırın, daha sonra 1/3 oranında saksı toprağı ile üstünü kapatın. 2. GÜBRELEMEK ĠÇĠN: A) Mevcut bahçeleri: Yataklar arasını 6 – 8 inç derinliğinde kazın ve fermente olmuĢ yemek atığını buraya yayın. Toprakla karıĢtırın ve 3 inçlik toprak tabakası ile üstünü kaplayın. Köklerin doğrudan gübre ile temas etmemesine dikkat edin. B) Ağaçlar: Ağacın sulama hattının etrafına iki feet aralıklarla 8 – 12 inçlik hendekler kazın. Fermente olmuĢ yiyecek atığını bu hendeklere gömün ve üstünü 3 inçlik toprak tabaka ile kaplayın. 3. EM SÜPER TOPRAĞI ÜRETMEK ĠÇĠN: 3- 5 inç (1 inç = XX cm) arası derinlikte ve 1-2 feet geniĢlikte bir veya birden fazla hendek kazın. Atığı hendeğin içine dökün ve kalın bir toprak tabakası ile kaplayın. Hendek dolana kadar bu iĢlemi tekrarlayın. Bu “süper toprağı” kazıp almak için en az bir ay bekleyin ve bu toprağı bahçenizden veya saksınızda toprak kondisyoneri olarak kullanın. Bu kazma yöntemi, bahçecilik ihtiyaçları dıĢında aĢırı fazla hacimlerde atık çıkaran okullar, restoranlar, çiftlikler ve iĢyerleri için idealdir. Üretilen süper toprak özel toprak olarak satılabilir. ( eğitsel faaliyetler için 29. sayfaya bakınız) ÖNEMLĠ BĠR SON ADIM: Gübreyi her kullandıktan sonra kovaları iyice su ile yıkayın. Kovaları yıkamamanız yapacağınız bir sonraki gübreyi kirletebilir ve baĢarısız bir iĢlem yapmanıza neden olabilir. BAġARISIZLIĞIN PĠS KOKUSU: NEDEN BĠR FERMANTASYON SÜRECĠ KÖTÜ GĠDER? 1. 2. 3. 4. 5. 6. DüĢük kalitede Bokashi Yiyecek atığına yeterli miktarda Bokashi eklememek Her kullanımdan sonra konteynırın kapağını sıkıca kapatmamak Sıklıkla “Çöp Özsuyunu” kovadan süzmemek Gübreye bozulmuĢ maddeleri eklemek güneĢ ıĢığına ve aĢırı sıcaklıklara (çok sıcak veya çok soğuk) uzun süreli ve doğrudan maruz kalması KÖTÜ BĠR GÜBRE YIĞININI NE YAPMALI? 1. Bahçenizin içinde ağaçlardan ve bitkilerden uzakta bir yer bulun ve 1 feet derinlikte çukur kazın. 10 galonluk bir saksı da kullanabilirsiniz. 2. Çukurun için ½ lb. Oranında Bokashi koyun ve eğer saksı kullanıyorsanız önce toprakla kaplayın ve daha sonra ½ oranında Bokashi ekleyin. 3. BaĢarısız olmuĢ gübreyi ekleyin ve biraz toprakla karıĢtırın. Eğer kurtçuklar varsa önce kaynar su dökün. 4. Tekrar ½ lb. oranında Bokashi ekleyin ve en az 3 inçlik toprak tabakası ile kaplayın. 5. Toprağın üzerine 1:1000 oranında sulandırılmıĢ EM solüsyonu püskürterek iĢlemi tamamlayın 6. Bu alana veya saksıya bir ay sonra dikim yapabilirsiniz. GELĠN OKULDA ÖĞLE YEMEĞĠ YAPALIM Bir okul ortamında EM geri dönüĢümünü uygulamak, bir sınıfta bir kova yiyecek atığı toplamak veya kafeteryada günlük yiyecek atığı toplama giriĢimini baĢlatmak kadar basittir. Aslında bir EM gübre yapımı projesi genelde bir sınıfta baĢlar, bir kafeterya programı olarak geliĢir ve topluluğun tümüne yayılır. Ancak, GeniĢ ölçekli veya kalıcı bazda bir gübre üretim programı uygulamak detaylı planlama, izlemeyi yapacak bir koordinasyon ekibi ve güçlü esas gönüllüleri belirlemeyi gerektirir. ġunu unutmayın, ne kadar fazla miktarda yemek atığı toplanırsa, bu atığı idare etmek için gerekli destek ve lojistik de o kadar fazla olacaktır. AĢağıda okulda bir gübre üretim programı planlarken göz önünde bulundurmanız gereken konular yer almaktadır. DESTEK ĠÇĠN KULĠS YAPMAK Okul ortamında gübre üretmek bir çok kentsel alanlarda yaygın bir uygulama olmayabilir. Bu kısmen geleneksel gübre üretme yöntemlerinin getirdiği kısıtlamalara ve organik atıkların çöp boĢaltım alanlarına atılmaması gereğine iliĢkin kamuoyu bilincinin eksik olmasına bağlıdır. Yer kısıtlamaları, dıĢarıdaki bir çöp yığınının, sineklerin, kokuların ve çürümeye eĢlik eden diğer hoĢ olmayan durumlar okulların yiyecek atıklarından gübre yapma konusundaki isteklerini kırabilir. Her ne kadar EM Bokashi yöntemi bu uygunsuz durumları çözüyorsa da, okul yetkililerinize EM gübre yapımı programını önerirken bazı engellerle karĢılaĢabilirsiniz. Buradaki sorun hepimizin çöpü “iğrenç” bir Ģey olarak görmesi ve ona herhangi bir değer vermemesidir. Ayrıca, mikroorganizmalar genelde hastalık ve çürüme ajanları olarak değerlendirilmekte ve çoğu insan bu canlıların çoğunun dünya üzerinde yaĢamı ayakta tuttuğunu bilmemektedir. Bu yüzden, konu hakkındaki algılamalarını değiĢtirerek okul idaresinin, öğretmenlerin, ailelerin ve diğer personelin desteğini ve kabulünü almaya çalıĢın. Onları kazanmanın anahtarı bu kiĢileri yiyecek atıklarının geri dönüĢtürülmesinin değeri ve EM‟nin faydaları konusunda bilgilendirmektir. Bu, konular hakkında bilgi dağıtarak, EM müfredat programlarını paylaĢarak, konular hakkında konuĢması için misafir konuĢmacılar davet ederek, EM pilot okul projelerine geziler düzenleyerek ve EM eğitim çalıĢma toplantısına (workshop) katılarak yapılabilir. EKĠBĠNĠZĠ OLUġTURMAK VE HEDEFLERĠ BELĠRLEMEK Okulun dikkatini ve onayını aldıktan sonra programın uygulanıĢına yardımcı olmak için bir koordinasyon ekibi kurun. Bu ekip projeye rehberlik edecek hedefleri belirleyecek, ihtiyaçları değerlendirecek, lojistik konularını ve bu program için gerekli bütçeyi belirleyecektir. Projeye katkısı olabileceğini düĢündüğünüz mümkün olduğu kadar çok kiĢiyi dahil etmeye çalıĢın. Sadece müdürü, öğretmenleri, aileleri ve öğrencileri değil, aynı zamanda kafeterya personelini, bakım personelini vs. de dahil edin. Eğer okulunuzda zaten bahçe iĢleri ile uğraĢan bir ekip varsa onların faaliyetleri ile ortak çalıĢın ve birlikte hareket edin. Koordinasyon ekibi bu proje ile neye ulaĢmayı amaçladıklarını belirleyecek ve gönüllüleri yönlendirmek için hedefler tayin edecektir. Örneğin, esas hedefin belirlenmesi: çevresel bilinç oluĢturulması ve atıkların azaltılması, bir bahçecilik projesini tamamlayıcı olarak hareket edilmesi, bir okul müfredatı geliĢtirilmesi, organik bahçeciliğin ve iyi beslenmenin desteklenmesi, ailelerin okul faaliyetlerine katılımının artırılması, bir halk bahçesi kurulması vs. Genel olarak bu programın okula ve oradaki topluluğa ne Ģekilde faydalı olacağının belirlenmesi gerekecektir. Herhangi bir hedef belirlemeden ihtiyacınız olan veya idare edebileceğinizden çok daha fazla yiyecek atığı elinizde kalabilir. LOJĠSTĠK VE ÖLÇEK Yiyecek toplanmasının ölçeği ve sıklığı sadece sizin hedeflerinize değil, aynı zamanda okulun günlük olarak ürettiği atık hacmine de bağlı olacaktır. Her ne kadar her gün toplama yapılması ideal olsa da, çok fazla öğrenci nüfusu olan okullar için bir zorluk oluĢturabilir. Bizim önerimiz iĢe küçük ölçekte baĢlamak ve iĢlemin iyi gittiğinden emin olduğunuzda ve yüksek miktarlarla baĢa çıkabilecek gerekli lojistiğe sahip olduğunuzda toplama ölçeğini artırmaktır. Örneğin, 300 kiĢilik bir okulda öğle yemeği zamanı baĢına ortalama olarak iki veya üç adet 5 galonluk kova (120 – 180 lbs) miktarı günlük yiyecek atığı toplanacaktır. Bu haftada 15 kova anlamına gelir. Günlük toplamaya baĢlamadan önce acaba bunları saklayacak bir odamız var mı ve bütün bu çöplerle ne yapılacak? Eğer bahçecilik esas hedefiniz ise bitki yetiĢtirme (ekme) mevsiminden en az bir ay önce yiyecek atıkları toplamaya baĢlayın. Unutmayın ki atıklar gübre üretme kabı içinde iki hafta fermente olmak için beklemesi ve daha sonra iki hafta daha toprakta beklemesi gerekir. Örneğin, eğer bir bahar bahçesi planlıyorsanız gübre üretmeye ve toprağı hazırlamaya kıĢın veya baharın baĢında baĢlayın. Eğer bahçeyi hemen kurmak istemiyorsanız yiyecek atıkları toplamaya ve gömmeye herhangi bir zamanda baĢlayabilirsiniz. Her durumda iĢlemin doğru bir Ģekilde iĢlemesini temin etmek için lojistiğin tam anlamıyla halledilmiĢ olmasına özen gösterin. AĢağıda planlama yaparken göz önünde bulundurabileceğiniz görev ve diğer konulara iliĢkin bir kontrol listesi yer almaktadır: 1. Eğitim: Tüm anahtar rol sahipleri ve gönüllüler için eğitim düzenleyin ve bu kiĢilerin Bokashi üretimi, yiyecek toplanması, dökülmesi vs. gibi gübre yapma sürecinin farklı adımları hakkında bilgileri olmasını sağlayın. Eğer gönüllüler birden fazla görevi yapma kapasitesine sahiplerse o zaman gerekli alanlara yerleĢtirilebilirler. Ġyi bir eğitim programı aynı zamanda projenin devamlılığının sağlanmasına da yardımcı olacaktır. Koordinatörlerin veya gönüllülerin diğer projelere kayması durumunda her zaman programı yürütecek birileri bulunacaktır. 2. Görevlerin ve sorumlulukların belirlenmesi: Koordinatör(ler), gönüllülerin yerine getireceği farklı görev ve sorumlulukların listelendiği bir kayıt dokümanı hazırlayacaktır. Bu görevler öğle yemeği süresince kafeteryada toplama standı kurulması, toplama iĢleminin takip edilmesi, kovaların temizlenmesi, etiketlenmesi ve uygun bir Ģekilde saklanması gibi görevler içerebilir. Bunlara ek olarak, gönüllüler gerektiğinde kovaların suyunu süzmeli ve “Çöp Özsuyunu” gösterildiği Ģekilde kullanmalıdır. Unutmayın ki bu sıvının süzülmemesi yani kovadan alınmaması atığın çürümesini tetikleyebilir. Gönüllüler fermente olmuĢ atıkların bahçeye veya derin çukurlara zamanında boĢaltılması için gerekli tüm düzenlemeleri yapmalıdır. Aynı zamanda kovalar yeni gübre iĢlem için tekrar kullanılmadan önce iyice temizlenmelidir. Okulunuzun iĢlediği yiyecek atığı miktarının bir kaydı tutulmalıdır. Elinizdeki bu bilgileri okul kafeteryasında ve gazetesine yayınlayarak topluluğun bilgilenmesini sağlayın. 3. Bokashi yapılması: Atık toplamaya baĢlamadan önce yeterli miktarda Bokashinizin hazır bulunduğundan emin olun. Eğer kendi Bokashinizi yapmayı planlıyorsanız, fermente olması ve kuruması için yeterli zamanı sağlamak amacı ile en az bir ay önceden yapın. Fermente olmak ve kurumak yerel iklim koĢullarınıza bağlı olarak değiĢecektir. 4. Kovaların yapılması: Hangi kovaların kullanılacağına karar verirken hacmi, taĢıma kolaylığını, drenaj kapasitesini ve maliyeti göz önünde bulundurun. Geri dönüĢüm amaçlarınızı karĢılayabilmek için yeterli miktarda gübre üretme kovası bulundurun. Örneğin, haftada iki kez iki kova toplamak için iĢleme baĢlamadan önce elinizde en az 8 – 12 kova olsun. Yığınlar fermantasyon süreçlerini tamamlayıp toprağa karıĢtırıldıktan sonra, kovaları iyice temizleyin ve tekrar kullanıma hazırlayın. Kova sistemine bir alternatif de 30 – 50 galon arası kapasiteye sahip bir fıçıyı bir gübre kabına dönüĢtürmektir. Bir gübre üretme kovası yapmak için gerekli olan kriterlerin aynısı fermantasyon fıçısı yapmak için de geçerlidir. Sistem oksijensiz bir ortam sağlamalıdır (hava sızdırmaz kapak), atıkların biriken sıvıdan ayrılması için bir bölmesi olmalı, sıvıyı dıĢarı akıtmak için bir sistem bulunmalıdır. Tam dolu bir kova yaklaĢık 40 lbs ağırlığındayken bir fermantasyon fıçısı 500 lbs.den fazlasını taĢıyabilir. 5. Bir toplama standı kurulması: Diğer geri dönüĢtürülebilirler ve çöp kaplarının yanında bir stand hazırlayın. Etkili bir toplamayı temin etmek için bir kiĢinin devamlı bu standı takip etmesi önemlidir. Tüm öğrencilerin bir kaĢık veya baĢka bir alet kullanarak tabaklarını temizlemelerini sağlayın. Her ne kadar talimatlar büyük yiyecek parçalarının küçük parçalara ayrılması gerektiğini söylüyorsa da bu evde mümkün olabilir, insanların hızlıca koĢuĢturduğu bir kafeterya ortamında bu zordur. Gönüllülere, büyük parçaları bölmeleri ve kovada her yemek atığı tabakası oluĢtuğunda Bokashi serpmeleri konusunda ellerinden geleni yapmalarını öğütleyin. Bokashiyi elde tutmak tamamen güvenlidir, ancak istenilirse eldiven giyilebilir. Eğer EM Bokashiyi ele alma konusunda herhangi bir endiĢe varsa lütfen EM Technologies Inc. Ġle irtibata geçiniz. Malzeme Güvenliği Veri Çizelgesinin bir kopyası bu el kitabının ekinde bulunabilir. 6. Yiyecek atıklarının depolanması için yer bulun: Yemek hazırlama alanından ve trafiğin yoğun olduğu yerlerden uzak bir yer seçin. Gölgede saklamak koĢulu ile atıkları dilediğiniz kadar uzun süreyle saklayabilirsiniz. Atıkları depolama yerine ve oradan da bahçeye taĢımak için el altında iki tekerlekli yük taĢıyıcısı (dolly) veya el arabası bulundurun. 7. Toprağa karıĢtırma bölgesinin hazırlanması: Önceden bahçe hendeklerinin kazılmıĢ olduğundan ve fermente olmuĢ yemek atıklarının buralara dökülebilmesi için her Ģeyin hazır olduğundan emin olun. Derin bir hendek sistemi oluĢturmak istiyorsanız bir çapa hazır bulundurun. KazılmıĢ olan toprağı, daha sonra fermente olmuĢ gübreyi toprakla kapatmak için hendeğin hemen yanına yığın. Yiyecek atıkları uygun koĢullar altında iki haftadan fazla saklanabilir, ancak çok uzun sürelerle saklamanızı önermiyoruz. Sadece saklama amacıyla yiyecek atığı toplamanın hiçbir anlamı yoktur! Fazla atıkları bir halka açık bahçe, baĢka okulun bahçesi, bir çiftlik veya bir gübre üretim merkezi gibi bir baĢka yere nakletmeyi uygun bulabilirsiniz. Bir nakil yeri aramak öğrencilerin beceriklilik ve toplumsal ortak çalıĢma konularında iyi bir egzersiz yapmasına olanak tanıyacaktır. BÜTÇE VE PROGRAMIN SÜRDÜRÜLEBĠLĠRLĠĞĠ: EM ile gübre yapmak maliyet getirmez, para ve çevreyi kurtarır. Bu program, okullar tarafından kolayca uygulanabilmesi için asgari masrafa göre dizayn edilmiĢtir. Okullara kendi Bokashi‟lerini yapma imkanı verildiği gibi geri dönüĢtürülebilir maddelerden kendi gübre yapma kovalarını hazırlama olanağı da tanınır. Bu programın maliyetini aĢağı çektiği gibi çocuklara sürdürülebilirlik konusunda son derece değerli bir ders verir. Bu programın bütçelendirilmesi gerçekten de okulun üstleneceği yiyecek toplama iĢinin büyüklüğüne bağlıdır. Ancak, yaklaĢık 120 $‟lık bir bütçe programın baĢlaması için yeteri olacaktır. Bu, atıkların toplanması için gerekli aletlerin satın alınmasını, kova ve Bokashi yapılmasını karĢılayacaktır. Bu aynı zamanda ilk 100 lbs.lik Bokashinizi yapmanız için gerekli içeriği almanıza da yetecektir. Çöp vergileri ve bahçe girdilerinin satın alınması anlamında uzun dönemde sağlanacak tasarruf programın toplam maliyetini fazlasıyla karĢılayacaktır. Ayrıca program kendi sürdürülebilirliğini sağlamak için giriĢimcilik ve fon oluĢturma potansiyelini de kendi bünyesinde barındırmaktadır. BAġLANGIÇ MALĠYETĠ 10 VEYA DAHA FAZLA KARIġTIRMA TÜPÜ *Daha ucuz alternatifler: eski tüpleri, tepsileri, kovaları veya 10 x 8 muĢamba (5 $) kullanın 2 SPATULA / PARÇALAYICILAR 2 VEYA DAHA FAZLA ÖLÇME KUPASI 50 $ 5$ 3$ 2 VEYA DAHA FAZLA KAġIK MATKAP (Okul bakım departmanından ödünç alın) GÜBRE YAPMA KOVASI (Geri dönüĢtürülür) 12 ĠYĠ KALĠTE MUSLUK *Daha ucuz alternatifler: Kauçuk tıpalar, mantar tıpa SOLÜSYONLARI KARIġTIRMAK VE BOKASHĠ‟YĠ SAKLAMAK ĠÇĠN KOVALAR (Geri dönüĢtürülür) ARA TOPLAM 3$ 0$ 0$ 36 $ 0$ ______ 97 $ 100 LBS. BOKASHĠ YAPMANIN MALĠYETĠ ( 5 GALON KAPASĠTEDE 50 KOVAYI ĠġLEMEKTEDĠR) EM SOLÜSYONU (1/2 kupa) MELAS (1/2 kupa) BUĞDAY KEPEĞĠ (2 50 lbs..poĢet) ARA TOPLAM TOPLAM 1.80 $ 0.70 $ 20 $ _____ 22.50 $ 119.50 $ EM-Sıvısı Solüsyonu : 15 $ maliyetinde bir litre EM sıvı solüsyonu uzun süre idare eder. Aslında bir litre 830 lbs. buğday Bokashi‟si üretir ki bu, 16.600 lbs‟ (7.5 ton) yemek atığına denk yaklaĢık 415 galon kovayı iĢleme sokmaktadır. Bu 9 aylık bir okul döneminde gün baĢına 2 kova gübre üretmeye yetecek miktardır. Bu ĢaĢırtıcı değil mi? Buğday Kepeği (toptan fiyatı): Buğday kepeğinin üç farklı derecesi vardır ve fiyatlar da bu derecelere göre değiĢir. Toptan olarak aldığınızda nispeten tasarruf yapabilirsiniz, ancak unutmayın ki büyük miktarlarda buğday kepeği depolamak için yere ihtiyacınız olacaktır. Toptan fiyatı 50 lb.lik poĢet baĢına 6 – 7 $ kadar düĢük olabilir. Melas (Toptan fiyatı): 4 galonluk bir melas kovası yaklaĢık 15 $ maliyetindedir. Bu, normalde bakkaldan aldığınız1/2 veya 1 litrelik bir ĢiĢe için 5 – 10 $ ödemekten daha ucuzdur. PROGRAMIN SÜRDÜRÜLEBĠLMESĠ EM ile geri dönüĢtürmek gerçekten de iĢe yarar. Bu sadece programın uygulanmasının ucuz olmasından dolayı değil, aynı zamanda programın sürdürülebilirliği ve devamlılığını temin etmesi bakımından belli ilave faydalar kazandırmasındandır. 1. Bahçecilik gereçlerinin satın alımında tasarruf: Okul belirgin bir Ģekilde toprak, gübre ve diğer bahçecilik tedariklerini satın alırken tasarruflar edebilir. 2. Çöp Toplama Ücretlerinin Azaltılması : BoĢaltım alanlarına dökülen atık hacmini azaltarak okul atık toplama Ģirketleri tarafından alınan çöp toplama ücretlerini düĢürecektir. Örneğin, Sağır ve Körler için Arizona Okulları (ASDB) çöp toplama sıklıklarını haftada 4 defadan 3 defaya indirmiĢ ve programın ilk uygulanma yılında 500 % dolar kadar bir tasarruf sağlamıĢtır. 3. GiriĢimci potansiyeli: Sınıf aktiviteleri bölümü okulunuzda uygulayabileceğiniz giriĢimci projeleri hakkında bazı fikirleri sunmaktadır. ASDB özel EM Süper Saksı Toprağı, EM gübre Yapma Kitleri ve organik olarak EM kendilerinin ürettikleri bitki ve sebzeleri pazarlamaktadır. 4. Toplumsal tepki: ĠĢ kuruluĢları her zaman çevresel eğitim bileĢeni olan ve Ģirkete faydalı olan projeleri desteklemektedir. 5. Hibe fırsatları: Bu geri dönüĢüm programının değeri bir çok eğitsel, çevresel ve bahçecilik kurumları tarafından takdir edilmekte, bu kurumlar programları devam ettirmeleri ve geniĢletmeleri için pilot okullarımızın bazılarına hibe vermiĢtir. Bu tip eğitsel programlar için fon sağlamak hem kar amacı gütmeyen kurumlardan hem de iĢ sektöründen mümkündür. EĞĠTSEL FAALĠYETLERE GĠRĠġ Çevresel koruma ve sürdürebilirlik okullarda EM BOKASHĠ gübre yapımı sistemi ile kolayca sunulabilecek kavramlardandır. Sistem bir okul bahçesi kurmak için, bilimsel birimleri geliĢtirmek için veya devam eden yemek atığı azaltım ve geri dönüĢümü projesi olarak kullanılabilir. AĢağıdaki bölümde EM Bokashi gübre yapımı sistemi kullanılarak uygulanacak bir dizi eğitim faaliyeti yer almaktadır. Bu faaliyetler boĢaltım arazilerinin azaltılması, yiyecek ve bitki atıkları için geri dönüĢüm iĢlemleri ve geri dönüĢtürülmüĢ ürünlerin yeniden kullanılması kavramlarını sunmaktadır. Her bir faaliyet genelde aĢağıdaki biçimde uygulanabilir: Amaç – Faaliyetin içeriğini tanımlar Anahtar kavramlar – Sunulan ana kavramları tanımlar Beceriler – Faaliyetin geliĢtireceği becerileri listeler Materyaller – Gerekli olan araçları ve materyalleri listeler ve bunları elde etme yollarını belirtir 5. Prosedür – Faaliyetin genel bir tanımını sağlar 6. Takip faaliyetleri – Sunulan kavramları geliĢtirmek için uzatma faaliyetleri önerir 1. 2. 3. 4. “Öğretmenler için Ġpuçları” adı verilen ilave bir bileĢen faaliyetler vasıtasıyla kendiliğinden uygulanır. Bu bileĢen ders sırasında ele alınan alanlarda (ör. matematik, bilim, sanat, dil ve sosyal çalıĢmalar) spesifik beceri geliĢimine vurgu yapar. Eğitimciler bu faaliyetleri uygularken öğrencilerinin yaĢ / sınıf düzeylerini göz önüne alma konusunda teĢvik edilmektedir. Ġlk okul öğrencileri için uygulanacak derslerin okul çevresine odaklanması önerilmektedir. Genç öğrenciler kendi ilk çevrelerinin daha fazla bilincindedirler ve somut maddi faaliyetleri en iyi Ģekilde öğrenirler. Orta okullardaki öğrenciler okul çevresinde uygulamıĢ oldukları kavramları ev çevresine genelleme konusunda baĢarılı olacaklardır. Bu yüzden, orta okulda verilecek olan eğitim, evde toplanan yiyecek atıklarının dönüĢtürülmesi ve yeniden kullanımına odaklanacaktır. azaltılması, geri Son olarak, lise düzeyindeki öğrenciler kendi yerel topluluklarındaki yiyecek atıklarının (1) azaltılması, (2) kullanılması ve (3) geri dönüĢtürülmesini içeren projeleri uygulama yetkinliğine sahiptirler. EM Bokashi gübre yapma sistemi kullanılarak restoranlarda ve halkın toplu bulunduğu yerlerde projeler geliĢtirilebilir. Öğrenciler, deneyimlerini geniĢleterek daha büyük coğrafi alanlarda yiyecek atıklarının geri dönüĢtürülmesinin etkilerini karĢılaĢtırarak değerlendirebilmeli ve daha sonra farklı ülke ve kültürler arasında farklı çöp muamele uygulamaları ele alınarak karĢılaĢtırılmalıdır. Belki bu yiyecek atıklarından gübre yapma yöntemini sınıfınızda uyguladıktan sonra bir basamak daha ileri gitmek ve okulunuzda sürekli bir gübre üretme programı uygulamaya baĢlayabilirsiniz. Son aĢama olan “Gelin Okulda Öğle Yemeği Yapalım”, bu tür bir programı uygulamak için rehber ilkeleri ve önerileri içermektedir. YEMEK HAKKINDA DÜġÜNMEK Yiyecek Atıklarının Geleceği AMAÇ: Yemek artıklarımıza ne olduğunu öğrenmek ANAHTAR KAVRAM: Yiyecek atıklarının boĢaltım alanlarına dökülmesi gerekmez, gübre yapımı denilen doğal bir iĢlem vasıtasıyla geri dönüĢtürülebilirler BECERĠLER: Bilim, Kelime geliĢtirilmesi, Çevre YAġ GRUBU: 5. sınıf ve üstü MALZEMELER: TebeĢir tahtası, Sözlükler, mümkünse resimler PROSEDÜR : 1. Öğrencilerden gübre yapmak ve ayrıĢtırma kelimelerinin anlamlarına bakmalarını isteyin ve gübre yapmak (compost) kelimesinin ayrıĢtırma (decompose) kelimesinin bir parçası olduğunu gözleyin. Artık öğrenciler yiyecek atıkları hakkında tartıĢmaya baĢlayabilirler. 2. Öğrencilere, evde ve okulda yemeyerek bıraktıkları yemek atıklarına ne olduğunu sorun. Cevaplarını tahtaya yazın. Bütün bu atıklar nereye gitmektedir? Yok mu olurlar? Hayır, bu atıklar boĢaltım alanlarımızda veya nakil istasyonlarında son bulurlar. 3. Öğrencilere çöp kamyonlarının, çöp boĢaltım alanlarının olmadığı 50 – 100 yıl geriye gitmelerini söyleyin. Ġnsanların çöpleri ne yaptıklarını düĢünüyorlar? Atıklar toprağa gömülüyor veya doğanın toprağa benzer koyu bir madde olan humusa ayrıĢtırması veya geri dönüĢtürmesi için yığınlar haline biriktiriliyordu. Toprakta yaĢayan mikroorganizmalar, kurtlar ve diğer organizmalar yiyecek atıklarını yiyerek bitkiler tarafından kolayca emilebilecek besleyici bir biçime çeviriyorlardı. 4. Kaç öğrencinin evde gübre yaptığını ve bu öğrencilerin ne tür bir yöntem kullandıklarını öğrenin. Organik maddelerin doğada normal olarak meydana gelen süreçten daha hızlı bir Ģekilde gübreye çevrilmeleri için farklı yöntemler vardır: Oksijenli ( hava gerekir) : açık yığınlar, açık kaplar, kurt kapları Oksijensiz (hava gerekmez): Kapalı hava (hava sızdırmaz) sistemleri, yer altı gübre yapımı ( atıklar toprağa gömülür), EM Bokashi fermantasyon iĢlemi 5. Nelerin gübresini yapabilirsiniz: Yemek atıkları, yapraklar, ot kırpıkları, gübre, testere tozu (talaĢ) ve diğer maddeler Nerede gübre yapabilirsiniz: Ev, okul, restoranlar, halka açık bahçeler, çiftlikler Gübre ne için kullanılabilir: Toprak değiĢimi, mulch1, side dressing Gübre yapmanın faydaları: Atıkların boĢaltım arazilere atılmasını engeller, toprak kalitesini ve verimi artırır, çevreye yardımcı olur ve para tasarrufu sağlar TAKĠP: Belediye veya ticari gübre yapım tesisine, halka açık bahçelere veya çiftliğe saha gezileri düzenleyip farklı gübreleme iĢlemlerini gözleyin. ĠYĠ ġEYLERĠN ATIK HALĠNE GELMESĠNE ĠZĠN VERMEYĠN AMAÇ: Öğretmenler ve öğrenciler arasında günlük olarak okulda ortaya çıkan yemek atığı hakkında bilinçlendirme ANAHTAR KAVRAMLAR: Yiyecek atıklarını geri dönüĢtürerek okullar çevreye belirgin bir katkıda bulunabilirler. BECERĠLER: Bilim, Matematik, Sosyal Bilimler MALZEMELER: 1. EM Bokashi 2. Gübre yapma kovaları. ** (Kullanılacak kova sayısı okulunuzdaki öğrenci sayısına bağlı olacaktır) 3. Ispatula 4. Etiketler Miles Deneysel Öğrenim Merkezinde yiyecek atıklarının toplanması PROSEDÜR 1. Öğrencilerle çöp ve çöp boĢaltım alanlarının yarattığı sorunları tartıĢın. 3R‟ler kavramını gözde geçirin. Azalt, Yeninden Kullan ve Geri DönüĢtür (Ġng. 1 Bitki köklerini sıcak veya soğuk ile kuraklıktan korumak veya meyvalarını temiz saklamak için kullanılan saman ve yaprak tabakası ç.n. Reduce, Reuse, Recycle) ve gübre yapmanın nasıl uygun bir Ģey olduğunu inceleyin. 2. Sınıfınızın bir öğle yemeği kafeterya yemek atığı toplamasını sağlayın. Toplamadan önce müdürü ve okulun geri kalanını kafeteryada ne yapılacağı konusunda bilgilendirin. Gübre yapımı kovalarının üzerine SADECE YĠYECEK ATIKLARI iĢaretini koyarak diğer çöp toplama kaplarının, yani soda kutuları, plastikler ve normal çöplerin toplandığı kapların yanına yerleĢtirin. Her seferinde çöp toplama iĢlemini idare etmesi için iki öğrenci tayin edin. Öğrencileri, bu faaliyetin amacını diğer meraklı akranlarına anlatmaları konusunda teĢvik edin. Toplama iĢlemi tamamlandığında kovaların ağırlığını ölçün ve bu sayısı kaydedin. 3. Kovalara tarih atın ve iki hafta boyunca serin yerde, ıĢığından uzakta muhafaza edin. doğrudan güneĢ 4. Okulun bir günde, bir hafta, bir ayda vs. topladığı toplam çöp miktarını hesaplayın. Yiyecek atıklarının gübreye çevrilmesinin boĢaltım alanlarının azaltılması bakımından değerini tartıĢın. Buna ek olarak kaynak azaltımı kavramını, yani yiyeceklerin israf edilmemesi, sadece yiyeceğiniz kadar yemeği almanız gibi konuları gündeme getrin. ÖĞRETMENLER ĠÇĠN ĠPUÇLARI: Okulunuzda daimi bir yiyecek atığı toplama programı uygulamanın etkilerini tartıĢın. (ör. bahçelerin kurulması, çöplerin boĢaltım alanlarına dökülmesinin azaltılması, çevresel sürdürülebilirlik, okullar için çöp idare ücretlerinden tasarruf, giriĢimsel faaliyetler vs. 18-20 sayfalara bakınız). TAKĠP: Ġki haftalık zaman geçtiğinde yiyecek atıklarını bahçe hendeklerine veya saksılarına nakledin. Bu süre boyunca kovanın altında toplanabilecek sıvıyı süzmeyi ve uygun bir Ģekilde kullanmayı temin edin. TOPLAMA PĠKNĠĞĠ AMAÇ: yiyecek atıklarını ayrıĢtırmanın bir yöntemi olarak Etkili Mikroorganizmaların kullanımını tanıtmak için bir çöp bilinçlendirme faaliyeti kullanın. ANAHTAR KAVRAMLAR: AyrıĢtırma doğada sürekli olarak olagelen bir geri dönüĢüm Ģeklidir. Mikroorganizmalar organik maddelerin ayrıĢtırılmasında anahtar rol oynarlar. BECERĠLER: Bilim, Sosyal Bilimler, Çevre YAġ GRUPLARI: Ġlk okul (tün sınıflar) MALZEMELER: 1. EM Bokashi 2. Gübre yapımı kovası (kovaları) 3. Büyük boy çöp poĢetleri 4. Piknik yiyeceği ve araçları 5. BeĢ çift giyecek, yeniden kullanılabilir eldiven (opsiyonel) PROSEDÜR: 1. Bu faaliyet çevreyi temizlemek / güzelleĢtirmek için bir saha gezisi olarak önceden planlanmalıdır. Öğrencilerle yerel bir parka veya halka açık sosyal faaliyet merkezine çöp toplamak için gitme konusunu teklif edin. Bu faaliyet öğretmenlerin seçeceği ortamlara göre farklı yaĢ grupları için planlanmalıdır (ör. okul oyun bahçesi, yerel park, ulusal parklar vs.) 2. Geziye gitme konusunda hazırlık yaparken öğrencilere evde hazırlayacakları yemekleri ayarlayın. Öğretmen bu faaliyet için gerekli olan malzemelerin geri kalanını kendisi getirecektir. 3. Sınıfı etrafta gezintiye çıkararak çöp toplayın. Öğrenciler toplanan malzemeleri iki poĢete koyabilirler, bunlardan biri geri dönüĢtürülebilir malzemeler, diğer ise geri dönüĢtürülemez malzemeler içindir. Bulunan her çöp türü için ayrıĢtırma iĢaretlerini arayın. Çürümenin oluĢabileceği farklı yolları keĢfedin ve mikroorganizmaların var olup olmadığını araĢtırın (tenekeler paslanabilir, kağıt üzerinde bakteriyel oluĢum, yiyecekler, böcekler ve hayvanlar üzerinde küf ve mantarlar vs.) Eğer bir madde çürümemiĢse neden çürümemiĢtir? Öğrencilerin bitki ve hayvan atıkları gibi organik maddelerin toprakta doğal olarak çürüyüĢlerini gözlemelerini sağlayın. 4. Gezintiden sonra öğle yemeği yiyebilirsiniz 5. Herkes yemeğini yedikten sonra piknik yaptığınız alanı temizlemeye baĢlayın. Öğrencilere geri dönüĢtürülebilir maddeleri önceden hazırlanmıĢ poĢetlere ve tüm yiyecek atıklarını gübre yapımı kovalarına koymalarını söyleyin. Öğrenciler gübre yapım kovasını doldurdukça her yiyecek atığı tabakasına EM Bokashi serpmeye baĢlayın. Bu noktada ne yaptığınızı ve EM Bokashi‟nin atıkların ayrıĢtırılmasında kullanımını açıklamak için zaman ayırın. TAKĠP: Tüm geri dönüĢtürülebilir maddeleri okulunuzun geri dönüĢtürme kaplarına veya en yakın geri dönüĢüm merkezine aktarın. Geri dönüĢtürülemeyen maddeleri okul çöplüğüne atın. YEMEK ATIKLARINDAN MUHTEġEM ġEYLERE AMAÇ: EM ile fermente olmuĢ yiyecek atıklarının toprakta nasıl parçalara ayrıldığını gözleyin ANAHTAR KAVRAMLAR: Gübre yapımı – Toprak Ananın geri dönüĢüme verdiği cevap BECERĠLER: Bilim, Matematik, Yazma YAġ GRUPLARI: Tüm sınıflar MALZEMELER: 1. EM ile fermente olmuĢ yiyecek atıkları (14 – 15 sayfalara bakınız) 2. AyrıĢma sürecini daha iyi gözlemek ve kaydetmek için temiz plastik konteynırlar. Konteynırlar 8 – 12 inç derinliğinde olmalıdır. Bunları restoran tedarik depolarında bulabilirsiniz. Eğer bu mümkün değilse normal saksıları kullanın. 3. 2 poĢet saksı toprağı, tercihen organik olmalıdır. (Sayfadaki faaliyet baĢına bir poĢet) 4. Plastik kapaklar veya konteynırın tepesini kapamak için plastik. PROSEDÜR 1. Plastik konteynırda saksıya benzeyecek Ģekilde küçük delikler açın. Öncelikle süzülmeyi sağlamak için en alta biraz çakıl yerleĢtirin. 1/3” oranında toprak, daha sonra 1/3” oranında EM yiyecek atığı ekleyin ve 1/3” oranında toprakla kaplayın. Konteynırın kapağını sıkıca kapatın ve plastikle kaplayın. Yiyeceğin toprakta fermente olmasına ve ayrıĢma (küçük parçalara ayrılma) iĢlemini tamamlamasına izin verin. Bu, hava koĢullarına bağlı olarak 2 haftadan bir aya kadar sürebilir. 2. Öğrencilerin fermente olmuĢ yiyeceğin ayrıĢma iĢlemini gözlemlemelerini ve kaydetmelerini sağlayın. ÖĞRETMENLER ĠÇĠN ĠPUÇLARI: Gübre oluĢumu iĢleminin kavramsal anlayıĢını daha da geliĢtirmek için EM Bokashi oksijensiz yöntemini geleneksel yöntemlerle karĢılaĢtırın. DıĢarıda bir gübre oluĢum yığını ve/veya kurt kabı oluĢturun. Öğrenciler organik maddelerin ayrıĢma sürecini oksijenli ve oksijensiz olarak karĢılaĢtırmalı bir Ģekilde izleyebilirler. Sıcaklıkları, parçalara ayrıĢma süresince geçen zamanı, kokuyu, görünüĢü vs. karĢılaĢtırabilirler. Zaman içinde ayrıĢmayı göstermek için bir grafik hazırlayın. TAKĠP : EM‟nin oksijenli ortamda nasıl iĢlediğini görmek için karĢılaĢtırmalı bir deney yapın. Birbirinin aynı iki gübre yapım yığını oluĢturun. Yığınlardan birine 1:1:1000 oranında sulandırılmıĢ EM & Melas solüsyonu uygulayın. Öğrencilerin her iki yığındaki ayrıĢmayı karĢılaĢtırmalarını sağlayın. Sıcaklıkları, parçalara ayrıĢma süresince geçen zamanı, kokuyu, görünüĢü vs. ölçebilirler. Zaman içinde ayrıĢmayı göstermek için bir grafik hazırlayın. ÇÜRÜMEK YA DA ÇÜRÜMEMEK.... ĠġTE BÜTÜN MESELE BU AMAÇ:Bilimsel metodoloji (ör. hipotez, gözlem, kaydetme, sonuçlandırma) kullanarak mikroorganizmaların ayrıĢtırmada oynadığı rolü öğrenin. Faydalı mikroorganizmaların neden olduğu bir süreç olan fermantasyon ile zararlı / patojenik mikroorganizmaların neden olduğu bir süreç olan çürümeyi karĢılaĢtırın. ANAHTAR KAVRAM: EM yemek atıklarının çürümesini değil fermantasyonunu destekler. Bir hipotez ve gözlem tekniklerinin geliĢtirilmesi. BECERĠLER: Bilim, Yazma, Yeni Kelimeler, Çevre YAġ GRUBU: Tüm sınıflar MALZEMELER: 1. Sıkı kapakları olan iki küçük (sandviç boyutunda) plastik konteynır. Daha iyi kaydetme ve gözlem için tercihen Ģeffaf konteynırları kullanın. Cam kaplar kullanmayın. 2. Sandviç hazırlama için gerekli malzemeler: Ekmek dilimleri SöğüĢ et dilimleri, ör. hindi, jambon, kızarmıĢ sığır eti Peynir dilimleri Kıvırcık ve domates Mayonez Bir sandviçte et ve mandıra ürünleri dahil olmak üzere bir çok yiyecek maddesi mevcuttur, bu fermantasyon ve çürüme arasındaki farkı iyi gözlemlemeye olanak tanır. Bu yiyecek maddelerinin herhangi birisini sınıfınızın yemek tercihine göre koyabilirsiniz! 3. EM Bokashi PROSEDÜR 1. Muhteviyatın her bir dilimini konteynırların içine yerleĢtirin. Konteynırlardan sadece birine bol miktarda EM Bokashi (3 veya daha fazla avuç dolusu) ekleyin, içerideki yiyeceklerin tümünün yüzeyini kaplamasına özen gösterin. Konteynırların her ikisini de sıkıca kapatın ve üzerlerini “EM Bokashi‟li” ve “EM Bokashi‟siz” olarak etiketleyin. Tarih atın ve konteynırları serin, karanlık bir ortamda muhafaza edin. Her bir konteynıra ne olacağını ve bunun neden olacağını açıklayacak Ģekilde öğrencilere hipotez yazmalarını söyleyin. 2. Ġki hafta geçtikten sonra, yiyecek maddelerindeki değiĢiklikleri gözlemek ve karĢılaĢtırmak için konteynırları açın. Konteynırları açarken kötü kokular çıkabilir, bu yüzden iyice havalandırılan bir yerde veya dıĢarıda açmaya çalıĢın. Önce EM Bokashi‟li konteynırı açın, daha sonra EM Bokashi‟siz konteynırı açın. Öğrencilere ne gördüklerini ve kokladıklarını kaydetmelerini söyleyin, ör. yiyecek üzerine üreyen küfün rengi, hangi yiyecek konteynırında daha fazla miktarda madde üremesi meydana geldiği vs. Her durumda sonucu neyin belirlediğini tespit etmelerini sağlayın. Bir sonraki aĢama, yiyecek atığının veya diğer organik maddelerin fermantasyonu veya çürümesini belirleyen mikroorganizmaların rolünü tartıĢmaya baĢlamaktır. TAKĠP: EM, turĢu suyunda da var olan laktik asit bakterileri içermektedir. Öğrenciler salatalık turĢusu hazırlayarak EM fermantasyon süreci ile karĢılaĢtırma yapabilirler. HER ZAMAN ÇĠVĠLER! AMAÇ: Oksitlenme (paslanma) gösterin. ve anti-oksitlenme süreçlerini canlı olarak ANAHTAR KAVRAM: EM‟in oksitlenmeyi azaltma ve önleme özelliği vardır. EM‟nin anti- oksitlenme özelliği yiyecek atıklarını çürümesini önler. BECERĠLER: Bilim, Matematik, Yazma, Yeni Kelimeler, Çevre YAġ GRUBU: 3. Sınıf ve üstü MALZEMELER: 1. 2. 3. 4. EM Sıvı Konsantrasyonu Su Sıkı kapaklı iki temiz, eĢ kavanoz Dört çivi. GalnavizlenmemiĢ veya paslanmaya karĢı özel kaplaması bulunmayan yeni çivileri kullanın. PaslanmıĢ çiviler kullanılamaz. PROSEDÜR 1. 1 – 100 kısım arası EM-1 solüsyonu yapın. Örnek: 2 kupa (500 ml. su)‟ya 1 çay kaĢığı (5 ml) EM-1 1 litre (1000 ml. su)‟ya 2 çay kaĢığı (10 ml) EM-1 2. Bir kavanozu ağzına kadar normal su ile doldurun ve diğerini EM ile sulandırılmıĢ solüsyonla doldurun. Her bir kavanozu uygun Ģekilde etiketleyin. 3. Her bir kavanoza iki çivi koyun ve kapakları sıkıca kapatın. Her iki konteynırı aynı koĢullar altında tutun, özellikle serin ve karanlık bir yeri tercih edin. 4. Öğrencilere iki haftalık süre boyunca her 48 saatte bir gözlem yapmalarını ve değiĢiklikleri bilim defterine kaydetmelerini söyleyin. Önemli: Kapakları kesinlikle açmayın veya kavanozları sallamayın! 5. Her iki kavanozdaki çivileri karĢılaĢtırın ve öğrencilerle sonuçları tartıĢın. EM‟nin nasıl paslanmayı (oksitlenmeyi) önlediğini gözleyin. Çivilerdeki paslanma ile toprakta, çevrede ve bedenimizde kirliliğe bağlı olarak oluĢan süreçler arasındaki iliĢkiyi kurun. EM‟nin anti-oksitlenme özelliği ile, yiyecek atıkları ve diğer organik maddelerin çürüme ve bozulmasını önleyici özelliği arasındaki korelasyonu bulun. EM 1:100 3 gün sonra EM‟siz TAKĠP: Çivileri karbonatlı su, sirke vs. gibi diğer sıvıların içine koyun ve bu maddelerin oksitlenme oranlarını karĢılaĢtırın. Öğrenciler aynı zamanda farklı EM deriĢim oranlarını da ölçebilirler (ör. 1: 500, 1:1000) EM SÜPER SAKSI TOPRAĞI AMAÇ: EM Süper Toprağı kullanarak özel saksı karıĢımı yapın. Gübrenin kullanım alanlarını ve katma değerini gösterin. ANAHTAR KAVRAM: Toprağa EM ile fermente olmuĢ yiyecek atığı eklemek, toprağın özelliklerini geliĢtiren inanılmaz değiĢimler üretecektir – havalandırma, su süzülmesi, toprak partiküllerinin toplanması. Bitkiler için besin kaynağı oluĢturur. BECERĠLER: Bilim, Matematik, ĠĢ YAġ GRUBU: 4. Sınıf ve üstü MALZEMELER: 1) EM Süper Toprağı (bahçe hendeklerinden kazılıp çıkarılan gübreleĢmiĢ toprak), turba oluĢturan yosun, solucan, ağaç kabuğu / orman humusu 2) EM-1 Solüsyonu ve melas 3) Birkaç karıĢtırma kabı (2‟x 4‟x 6‟‟) 4) Hava sızdırmaz konteynırlar veya bükülerek bağlanan çöp poĢetleri & karton muhafaza kutuları 5) Sprey (püskürtme) ĢiĢeleri PROSEDÜR: 1. Atığın toplanmıĢ olduğu ve zamanla fermente olduğu derin hendeklerden toprağı kazarak çıkartın. EM Süper Toprağı hakkında bilgi için sayfa 17‟ye bakınız. 2. Öğrencilere saksı toprağı karıĢımlarının yaygın içeriklerini tanıtın. Bu bileĢenlerin özelliklerini ve iyi bir saksı toprağı karĢımı üretme konusunda üstlendikleri rolleri tartıĢın. (ör. su emilimi, havalandırma, besin değeri vs.) 3. Dört bileĢenli bir karıĢımla baĢlayın: bir kısım EM Süper Toprağı, bir kısım turba oluĢturan yosun, bir kısım solucan ve bir kısım ağaç kabuğu / orman humusu. Bu karıĢımı bahçenin ih 66555654 tiyaçlarına göre ayarlayın. 4. BileĢenleri ölçün ve karıĢtırın. KarıĢım nemlenene kadar (çamurlu hale gelene kadar değil) tüm toprak karıĢımın 1:1:1000 oranında EM solüsyonu ve melas püskürtün. 5. Ağzına kadar toprakla dolu her bir kabı geniĢ siyah (veya koyu renkli) plastik bir poĢete veya farklı bir hava sızdırmaz konteynıra dökün. Ġçerideki tüm havayı sıkıĢtırarak dıĢarı çıkartın. BaĢını bükerek poĢeti sıkıca kapatın. Bu toprak poĢetlerini karton kutulara yerleĢtirin ve kutuları kapatın. Serin kuru yerde muhafaza edin. 6. Kültür oluĢumu ve EM‟nin baskın hale gelmesi için saksı toprağı karıĢımını iki haftalık bir süre için fermente edin. Bu saksı toprağı karıĢımı ambalajlanabilir ve öğrenciler, okul bahçecilik programlarını sürdürmek ve geniĢletmek için para kazanmak amacıyla pazarlama becerilerini bu yolla geliĢtirebilirler. TAKĠP: Öğrenciler aynı zamanda mevcut bitkilerin kenarlarını topraklama konusunda bir değiĢiklik olarak EM Süper Toprağını (karıĢtırılmamıĢ) pazarlayabilirler. EM ĠLE ĠġLEME SOKULMUġ TOPRAK ĠLE NORMAK SAKSI TOPRAĞININ KARġILAġTIRILMASI AMAÇ: EM ile fermente olmuĢ yiyecek atıklarıyla iĢleme tabi tutulmuĢ toprakta bitki yetiĢtirme ile iĢlenmemiĢ toprakta bitki yetiĢtirmenin karĢılaĢtırılması ANAHTAR KAVRAMLAR: EM ile fermente olmuĢ yiyecek atıklarıyla iĢleme tabi tutulmuĢ toprakta büyüyen bitkilerde, iĢlenmemiĢ toprakta büyüyenlere kıyasla daha iyi çimlenme, büyüme, kalite, ürün, tat oranları olmaktadır BECERĠLER: Bilim, Matematik YAġ GRUBU: 4. Sınıf ve üstü MALZEMELER: - Yüksek kalite kırmızı trup veya havuç tohumları Domates veya çilek fideleri Etiketler PROSEDÜR: 1. Okul bahçesinde ayrı bir alanda dört adet 3 x 3 yatağı hazırlayın. Fermente olmuĢ atığı yatakların sadece 2‟sine boĢaltın. Atığı iklime bağlı olarak iki hafta ile bir ay arası fermente olmaya bırakın. Öğretmenler için ipuçları: Bu faaliyeti yapmadan önce, seçilen alanda bir toprak analizi yapın ve EM alanını her bahçecilik mevsiminden sonra izleyin ve test edin. Bu deney tercihen saksılarda da yapılabilir. EM ile iĢlenmiĢ toprak ve tercihen organik olan normal saksı toprağı kullanın. 2. Kontrol ve EM alanlarına sırasıyla eĢit miktarda tohum ve fide koyun. 3. EM alanlarını düzenli olarak günlük 1:1:1000 EM ve melas solüsyonu ile sulayın ve kontrol alanını sadece su ile sulayın. 4. Öğrencilerin günlük gözlem yapmasını ve tohumlarda/fidelerdeki değiĢimleri kaydetmesini sağlayın. Aynı zamanda toprakta faydalı böcek ve kurtçukların varlığını da izlemelerini, yapraklarda oluĢabilecek haĢere zararlarını gözlemelerini söyleyin. Bu amaçla hazırlanmıĢ bir gözlem kağıdı ekte verilmiĢtir. Öğrenciler vardıkları sonuçları, bilimsel verileri göstermek için çizelge ve grafiklerle sunabilirler. TAKĠP: Bu deneyi her bitki yetiĢtirme mevsiminde tekrarlayın ve farklı bitki çeĢitlerini karĢılaĢtırın. EM alanı ve iĢlenmemiĢ alanda zamanla değiĢen besin değerini ve diğer özellikleri karĢılaĢtırmak için toprak analizini kullanın. GÖZLEM ÇĠZELGESĠ ADINIZ: ____________________ BĠTKĠ TÜRLERĠ: ______________ GÖZLEM TARĠHĠ: _____________ PARAMETRELER EM ĠLE Fide/tohum dikme/ekme tarihi Dikilen/ekilen fide/tohum sayısı Çimlenen tohum sayısı Bitkinin boyu Yaprak sayısı Yaprakların büyüklüğü Yaprakların rengi Tomurcukların sayısı Çiçeklerin sayısı Meyvelerin sayısı Meyvelerin büyüklüğü Kök sisteminin uzunluğu ve yapısı Tadı DĠĞER GÖZLEMLER EM‟SĠZ EM BOKASHĠ GÜBRE BAġLATICISI YAPMAK ĠÇĠN TARĠF AMAÇ: Öğrencilere okul projeleri için nasıl EM Bokashi yapılacağını öğretin. Öğrencilere Etkili Mikroorganizmalarla çalıĢabilmeleri ve tüm EM gübre yapımı iĢleminde yer alabilmeleri için pratik bir uygulama olanağı sağlayın ANAHTAR KAVRAM: Bokashi‟nin anahtar içeriği olan EM yiyecek atıklarının çürümesini önlemektedir. EM buğday kepeği ile hazırlanır ve yiyecek kaynağı olarak melası kullanır. BECERĠLER: Bilim, Matematik GEREKEN MALZEMELER 1. EM-1 – Konsantre Solüsyon 2. Buğday Kepeği – Yerel yem mağazalarınızda bulabilirsiniz. Buğday kepeği yerine pirinç kepeği kullanabilirsiniz. 3. Melas – Yem mağazalarında veya yerel süpermarketinizde bulabilirsiniz. 4. Su (tercihen klorlanmamıĢ). Klorun buharlaĢması için su gece boyu açıkta bekletilebilir. 5. Muhteviyatın karıĢtırılması için plastik tüpler veya geniĢ kaplar 6. Sıkıca kapatılabilir 1 galon plastik poĢet PROSEDÜR SULANDIRMA ORANI: EM Bokashi yapmak için gerekli standart deriĢim oranı 1:1:100, yani bir kısım EM-1, bir kısım melas ve 100 kısım sudur. Bu sulandırma oranını kullanmak Bokashinin kalitesini garanti edecektir. 50 LBS. BOKASHĠ YAPMAK ĠÇĠN ORANTILAR Bu faaliyet, her biri 2 pound Bokashi yapacak olan 25 öğrenci için tasarlanmıĢtır. Öğrencileri gruplara ayırın ve her bir gruba bir tüp ve 4 lbs. buğday kepeği dağıtın. Elli poundluk Bokashi yaklaĢık 1000 poundluk yiyecek atığını veya 5 galon kapasiteli 25 gübre yapımı kovasını iĢleyebilir. 50 lbs. Buğday Kepeği 12 litre su ½ kupa EM-1 (Konsantre Solüsyon) ½ kupa Melas RESĠM Miles Deneysel Öğrenim Merkezinde Bokashi yapımı 1. Melası suya dökün ve iyice karıĢtırın. Eğer gerekiyorsa melası önceden az miktarda ılık su ile eritin. 2. Suya EM konsantre solüsyonunu ekleyin ve iyice karıĢtırın. 3. Her gruba 1 litre EM ve melas solüsyonunu dağıtın. Bir kupa kullanarak sıvıyı kademeli olarak buğday kepeğinin üzerine dökün. Muhteviyatın iyice karıĢtırılmıĢ olmasına ve kuru hiçbir bölge kalmamasına dikkat edin. Buğday kepeği karıĢımı % 35 - % 40 içerik düzeyine ulaĢtığında durun. Bu nasıl belirlenecek? Bir avuç dolusu karıĢım alın ve bir top olacak Ģekilde sıkın. Parmaklarınızın arasında hiç sıvı damlamamalıdır. Elinizi açtığınızda, Bokashi topu Ģeklini muhafaza etmeli ancak dokunulduğunda yavaĢça ufalanmalıdır. Eğer parmaklarınız arasından fazla sıvı damlarsa bu çok fazla sıvının eklenmiĢ olduğuna iĢarettir. Bunu düzeltmek için daha fazla buğday kepeği ekleyin ve istenilen nem seviyesine ulaĢmak için iyice karıĢtırın. 4. Her bir öğrencinin 1 galon plastik poĢeti (2 lbs) ıslak Bokashi ile doldurmasını sağlayın. PoĢetleri bağlamadan önce havanın tamamen çıkması için poĢete bastırın. Bokashi‟nin yaz aylarında veya sıcak iklimlerde en az iki hafta, kıĢ aylarında veya soğuk iklimlerde bir ay fermente olması gerekmektedir. Ancak, bir aydan fazla de fermente olabilir. Öğrencilere poĢetleri güneĢ ıĢığından uzak serin bir yerde saklamadan önce poĢetlere tarih atmalarını ve poĢetleri isimlendirmelerini söyleyin. Öğrenciler için diğer bir seçenek de gözlem için poĢetleri evlerine götürmek olabilir. ÖĞRETMENLER ĠÇĠN NOT: Fazla miktarlarda Bokashi fermente etmenin diğer bir alternatifi de hava geçirmez konteynırda veya ağzı bükülüp bağlanabilen kalın çöp torbalarında bu iĢlemi gerçekleĢtirmektir. 5. Öğrencilerin, poĢetlerinin kokusunu ve görünüĢünü izlemelerini sağlayın. Fermantasyonun kokusunun poĢetten gelen elma suyu kokusuna benzediğini fark edebilirler. Bazen Bokashi‟nin yüzeyinde beyaz bir tabaka üreyebilir. Bu normaldir ve iyi bir fermantasyonun olduğunu gösterir. Pis kokusu olan veya siyah küf üreyen poĢetleri atın. Bu tür bir baĢarısızlık poĢetler iyice kapanmadığında veya karıĢımın nem içeriğinin % 40‟tan fazla olduğu durumlarda olur. 6. 2 – 4 hafta geçtikten sonra öğrenciler poĢetlerini açıp Bokashi‟yi kurutabilirler. Tepsiler, tente veya gazete kullanarak Bokashiyi yayıp güneĢ altında veya kapalı bir alanda kurutabilirler. Kurutma zamanı hava koĢullarına göre değiĢecektir. Kurtulduktan sonra Bokashi‟yi plastik poĢetlerde veya diğer hava sızdırmaz konteynırlarda saklayıp tanelerin dıĢarı fırlamasını önleyin. Öğrenciler Bokashi kullanarak evde gübre yapabilir veya okulun kafeterya projesi için bu malzemeyi temin edebilirler. Eğer nemli bir iklimde yaĢıyorsanız, plastik poĢet yerine kağıt poĢetleri kullanın. Bokashi bir yıla kadar depolanabilir. ASDB‟de Bokashi yapımı ve kurutulması TAKĠP: Bir ailece Bokashi yapma günü ayarlayın. Okulun projesi için Bokashi yapmak için aileleri, personeli, gönüllüleri ve halkı davet edin. GERĠ DÖNÜġTÜRMEK KARLI BĠR ĠġTĠR!!!! AMAÇ: Bir öğrenci giriĢimi projesi olarak evde kullanım için EM Gübre Yapımı Kitleri Üretin ANAHAR KAVRAMLAR: 3R‟ler kavramını uygulayın ve gübre yapımının ve geri dönüĢtürmenin katma değeri olduğunu gösterin YAġ GRUBU: 5. sınıf ve üstü MALZEMELER: Kapaklı büyük teneke kahve kutuları, Ģablonlar, sprey boyası, farklı renklerde sicim ve/veya ip, önceden basılmıĢ gübre yapımı talimatları, kuart (galonun dörtte biri) boyutunda yeniden kapatılabilir hava sızdırmaz plastik poĢetler, önceden paketlenmiĢ EM Bokashi – Gübre BaĢlatıcısı Öğretmenler için ipuçları : 1) Sprey boya yerel zararlı madde atık merkezlerinden edinilebilir (genelde ücretsiz olarak; plastik poĢetler, kahve kutuları ve sicim/ip parçaları aileler veya okul personeli tarafından bağıĢlanabilir 2) Gübre yapımı talimatları gibi paketleme etiketleri ve pazarlama malzemeleri öğrenciler tarafından tasarlanıp yapılabilir. PROSEDÜR 1. Teneke kahve kutularını koyu renklerle boyayın ve üzerlerine Ģablon dekorasyonları yapın 2. sicim ve ipleri farklı dekoratif Ģekillerde örün ve bunları kutuları taĢımak için tutacak olarak kullanın. Bu tutacaklar kahve kutularının (tenekelerinin) iki tarafında delik açıp ipleri bu deliklerden geçirerek kutulara tutturulabilir . 3. Kutuları önceden ambalajlanmıĢ EM Bokashi, bir gübre yapımı talimat çizelgesi, ve yiyecek atığı toplanması için bir kapatılabilir plastik poĢetle doldurun. 4. Öğrenciler bu kitleri kampus içinde öğretmenlere ve ailelere satıp bahçecilik ve gübre yapımı programları için para kazanabilirler. Öğrencilerin proje sırasında bir kar ve harcama defteri tutmasını sağlayın. Ayrıca onları kitlerden birini alıp evde EM Bokashi ile gübre yapımına baĢlamaları konusunda teĢvik edin. Öğretmen için ipuçları – Bu faaliyet okul kafeteryasından edinilecek geri dönüĢtürülmüĢ yiyecek tenekeleri kullanılarak da tekrarlanabilir. Öğrenciler dekoratif saksılar yapıp bunları “EM SÜPER SAKSI TOPRAĞI KARIġIMI” ile doldurabilirler. Bu saksılar aynı zamanda sınıf pazarlama projelerinde de kullanılabilirler. TAKĠP: Öğrenciler aynı zamanda yerel bir takas toplantısına giderek burada satıĢ yapabilirler. KENDĠNĠZ YAPIN! KENDĠ GÜBRE YAPMA KOVANIZI YAPIN AMAÇ: Bir okul gübre yapımı faaliyeti uygulamak ve sürdürmek için gübre yapımı kovası yapmak ANAHTAR KAVRAMLAR: 3R‟ler kavramını gündeme getirin. Yiyecek atıklarını geri dönüĢtürmek için kovaları geri dönüĢtürün! YAġ GRUPLARI: 5. sınıf – Ortak Okul arası MALZEMELER: 1. Üç-beĢ galon kapasiteli plastik kovalar. Bir gübre yapımı birimi yapmak için iki kova gerekmektedir. Kovalar birbirleri ile aynı olmalı ve böylece birbirleri içine oturabilmelidir. Bu kovaları okul kafeteryanızdan, restoranlardan, otellerden, fast-food zincirlerinden veya diğer halk kafeteryalarından temin edebilirsiniz. Yemek hizmetleri endüstrisi için hazırlanan yemekler ve çeĢniler genelde bu tip konteynırlarda saklanmaktadır. Öğrenciler aynı Ģekilde evlerinde bulunan bazı boĢ boya, deterjan kovalarını veya havuz temizleme gereçleri kovalarını getirebilirler. Tucson‟daki okullar bazen bu kovaları EM Technologies Inc‟den edinebilirler. 2. Musluklar ve tıpalar: Sızdırmaz olan tipleri kullanın, su dağıtıcılarında kullanılanlara benzer olanları kullanabilirsiniz. Bu tür araçları mahallenizdeki su mağazalarında bulabilirsiniz. Tıpalar herhangi bir hırdavatçı dükkanında bulunabilir. 3. Delgi: Muslukların boyutuna bağlı olarak iki farklı matkap gerekir: ¼” ve ¾” veya 1”. PROSEDÜRLER 1. Kova yapmak kolaydır! Öğrencilerin okul kafeteryasından kova edinmelerini sağlayın veya bu tip kovaları atabilecek yerel iĢ merkezleri ile irtibata geçin. Talep mektupları yazmak veya iĢyerlerine kova alma konusunda çağrıda bulunmak da halkı, okulunuzun gübre yapma ve geri dönüĢtürme çabalarına destek vermek için teĢvik etmenin iyi bir yoludur. 2. Küçük matkabı kullanarak süzgeç görevini görecek Ģekilde 1 numaralı kovanın tabanına delik açın. 3. 2 numaralı kovayı alın ve tabandan yaklaĢık 1 inç yukarıya ¾ veya 1 inçlik matkabı kullanarak bir delik açın. Buraya, sıvıyı veya EM çöp özsuyunu kovadan akıtmak için gerekli olan musluğu takacaksınız. Sınıftaki faaliyetten önce birkaç kovada delme iĢlemi yaparak pratik yapabilirsiniz. 4. 1 numaralı kovayı 2 numaralı kovanın içine yerleĢtirin ve kapağın iyice oturmuĢ olduğundan emin olun. TAKĠP: Öğrenciler bu gübre yapımı kovalarını kullanarak evdeki gübre atıklarını kullanabilir veya okulun bahçecilik faaliyetleri için fon yaratmak amacıyla bir giriĢimde bulunabilirler. AYRIġTIRMA DRAMASI AMAÇ: Tiyatral ve müziksel becerileri EM ile ilgili bilimsel bilgiyle birleĢtirin. Yaratıcı bir Ģekilde faydalı mikroorganizmaların çevrede nasıl pozitif bir güç olduğunu ve bunların yiyecek atıklarının ayrıĢtırılmasında oynadıkları rolü gösterin. ANAHTAR KAVRAMLAR: Faydalı ve zararlı mikroorganizmalar arasındaki farkın belirlenmesi BECERĠLER: Bilim, Sahne Sanatları (Drama), Yazma, Çevre YAġ GRUPLARI: 4. sınıf ve üstü MALZEMELER: - Mikroorganizmalar ve EM hakkında bilgiler Oyun için senaryo (öğrenciler tarafından yazılmıĢ) Kostümler ( elastik kaplamalı basit giysiler) Sahneyi dekore etmek için donatılar Müziksel enstrümanlar PROSEDÜR: 1. Öğrencilere faydalı ve zararlı mikroorganizmalar ve EM (Etkili Mikroorganizmalar) kavramlarını tanıtın. Alt yapı bilgileri için 10 – 11. sayfalara bakınız. Öğrencileri konu hakkında ileri araĢtırmalar yapma konusunda teĢvik edin. 2. ġu rolleri oynamak üzere sınıfı 4 gruba ayırın: EM‟deki üç faydalı mikroorganizma Fotosentetik Bakteriler Laktik Asit Bakterileri Maya Patojenler / Zararlı mikroorganizmalar 3. Her bir gurubun, her mikrobik kültürün insanlar, çevre, yiyecekler (yaygın yiyeceklerin fermantasyonu) ve organik maddelerin (yiyecek atıklarının ) ayrıĢması üzerindeki etki ve rolünü gösterecek basit bir senaryo yazmasını sağlayın. Her bir grubu tanıtmak ve tanımlamak için müzik araçları ve kostümler kullanın. Oyun, yiyecek atıklarının ayrıĢması sürecinde faydalı mikroorganizmalar (fermantasyon) ve patojenler (çürüme) arasındaki meydana gelen savaĢı göstermelidir. Son sahnede üç faydalı kültürün (EM) bir araya gelmesi ve çürümeye karĢı yapılan savaĢı kazanmak için iĢbirliği içinde çalıĢmasını göstermelidir. TAKĠP: Diğer sınıfların performansları, okul kafeteryasında sergilenecek bir EM gübre yapımı müsameresi EM ARKADAġLARI AMAÇ: Çöpün küresel bir çevre sorunu olduğunu vurgulayarak bilinçlendirin. Geri dönüĢtürme ve bahçecilik vasıtasıyla kültürler arası alıĢ veriĢ ve ağı teĢvik edin. ANAHTAR KAVRAMLAR: Geri dönüĢüm küresel bir sorumluluktur. Küresel düĢünün, küresel hareket edin. BECERĠLER: Yazma, Coğrafya, AraĢtırma, Bilgisayar, Sosyal Bilimler MALZEMELER: Haritalar Tucson, Arizona, Miles Deneysel Öğrenim Merkezindeki EM arkadaĢları PRODEDÜR: 1. Öğrencilerin, ülkelerin çöplerle nasıl baĢa çıktığı konusunda araĢtırma yapmasını sağlayın, Kendi Ģehirleri veya bölgelerinde kullanılan yöntemlerle diğer ülkelerdekileri karĢılaĢtırabilirler. 2. ABD içinde ve dünya çapındaki EM Bokashi Ağı okul üyelerinin bir listesini edinin. Öğrencilerin bu okulların nerede olduğunu haritada bulmalarını sağlayın. Listeden bir Ģehir, eyalet veya devlet seçin ve buranın coğrafi konumunu, dilini, bayrağını, yiyeceğini vs. tartıĢın. 3. Geri dönüĢüm konusuna odaklanan bir kardeĢ okul bulmak için ABD içinde veya diğer bir ülkedeki okulları bulmak için listeyi kullanın. Öğrenciler internet veya postayı kullanarak kendi EM projeleri hakkında bilgi ve resim alıĢveriĢinde bulunabilirler. Öğretmen için Ġpucu: ġu anda EM ve okul projeleri uygulayan ülkelerin bir listesi için EM Technologies Inc‟nin web sayfasına bakın: www. emtech.org TAKĠP FAALĠYETLERĠ: Okulunuzun EM geri dönüĢüm ve bahçe projesinin bir video posta kartını yaparak bunu, fikir ve deneyimlerinizden faydalanabilecek diğer okullarla paylaĢın. BOKASHI ġĠĠRĠ ! AMAÇ: Öğrencilere çevre, gübre yapımı, Bokashi, bahçecilik ve ilgili konular hakkındaki hislerini yaratıcı sanatsal bir yolla ifade etme imkanı tanıyın. BECERĠLER: Dil, Bilim, Sosyal Bilimler, Sanat YAġ GRUBU: 5. Sınıf ve üstü PROSEDÜR: Öğrencilere, aĢağıda verilene benzer Ģekilde farklı Ģiirsel anlatımları tanıtın ve onlardan Ģiir yazmalarını isteyin. ġĠĠRSEL BĠÇĠMLER HAIKU ġĠĠRLERĠ: Japon kökenli kafiyesiz bir dize formudur. Bir Haiku Ģiiri, sırasıyla 5, 7, 5 heceden oluĢan 3 satırdan oluĢur Zengin bahçe toprağı Toprak ananın tüm çocuklarını besler Daha büyük, daha güçlü büyürler AKROSTĠġ ġĠĠRLER: Dizenin satırlarındaki harf dizilerinin (satırların ilk veya son harflerinin) bir kelime veya bir söz veya alfabenin düzenli bir harf dizisi oluĢturacak Ģekilde seçilmesidir. DĠAMANTE ġĠĠRLER: Elmas biçiminde Ģekillendirilen ve aĢağıdaki tarzda 7 satırdan oluĢan Ģiirlerdir: Ġsim Sıfat, sıfat Fiil, fiil, fiil Ġsim, isim, isim, isim Fiil, fiil, fiil Sıfat, sıfat Ġsim Bokashi Faydalı, dostça Bahçecilik, gübre yapımı, geri dönüĢtürme EM, mikroorganizmalar, çöp, Serpmek, su, sprey Sağlıklı, doğal gübre BEYĠT ġĠĠRLERĠ: Kafiyeli iki baĢarılı dizi birimi. ġiir istenildiği kadar fazla birimde diziden oluĢur. EM Bokashi yiyecek atıklarını geri dönüĢtürür Tadına bakmanız gereken sağlıklı sebzeler yetiĢtirir Çevreye yardım eder ve havayı temizler Gezegeni yenileyin ve kendinize bakın! RESĠM ġĠĠRLERĠ: Bir nesneyi tanımlayan ve cisim Ģeklinde yazılan bir Ģiir Yemek için sağlıklı KıĢ ürünler üretir Toplama zamanı çiçeklenir Kaynamak, buhar, ham Besleyici Kökler Gövdeler Vitaminler BROKOLĠ EM MATEMATĠĞĠ Her gün her birimiz 4.5 lbs. çöp üretmekteyiz. Ailenizde kaç kiĢisiniz? __________ Aileniz günde ne kadarlık çöp üretiyor?__________ Haftada _________ Ayda _________ Yılda__________ 300 kiĢilik bir okulda günde ortalama 80 lbs. lik atık üretilmektedir. Bu okul bir haftada ne kadar çöp üretir? ___________ Bir ayda? ___________ Bir okul yılında ( 9 ay) ____ Günde 2000 müĢteriye hizmet veren normal bir fast-food restoranı yaklaĢık olarak günde 238 lbs. atık üretmektedir. Bir haftada ne kadar yiyecek atığı üretir? ________ Bir ayda?______ Bir yılda?______ EM deriĢimleri yapmak (Ġpucu: bu sorulara cevap vermek için lütfen bu el kitabının arkasındaki EM Sulandırma Rehberini kontrol edin.) Basit bir 1:1000 EM deriĢimi yapmak için, 1 galon suya kaç çay kaĢıklık EM kullanılmalıdır? ________ 4 galon için?_________ 1:500 EM deriĢimi için, 1 galon suya kaç çay kaĢıklık EM kullanılmalıdır? ____ 4 galon için?_________ Aynı deriĢimi yapabilmek için, 4 galon suya kaç çay kaĢıklık EM kullanılmalıdır? Bokashi Yapmak 4 lbs. Bokashi yapmak için aĢağıdaki içeriğe ihtiyacınız vardır. 4 lbs. buğday kepeği veya pirinç kepeği 1 kuart klorsuz su 2 çay kaĢığı EM 2 çay kaĢığı melas Burada kullanılan sulandırma oranı nedir? 10 lbsç Bokashi yapmak için kaç çay kaĢığı EM‟ye ihtiyacımız vardır? EM GÜBRENĠZĠ TANIYIN Yiyecek ve bahçe atıkları gübreye dönüĢtürülebilir. Bu Doğanın geri dönüĢtürme ve atıkları zengin bir toprağa çevirme yoludur. Tüm yiyecek atığı türleri EM Bokashi ile gübre haline çevrilebilir, buna etler ve balıklar, kemikler, mandıra ürünleri, ve piĢirilmiĢ ve yağlı yiyecekler dahildir. EM ile gübreye çevirebileceğiniz tüm maddeleri daire içine alın. EM ile gübreye çeviremeyeceğiniz tüm maddelerin üzerine X iĢareti koyun. Portakal kabukları Plastik soda ĢiĢeleri Pizza Cam kavanoz Sosis Donuts Meyve göbeği Yumurtalar Plastik araçlar Hamburger Tavuk kemikleri Yapraklar Peynir Folyo ambalaj kağıdı Tuna salatalı sandviç Patates salatası Yabani otlar Yağda kızartılmıĢ yiyecekler Domates Süt kartonları Biftek Soda teneke kutuları Spagetti & köfte Kıvırcık Makarna & peynir Plastik poĢetler Muz kabukları ÖĞRETMENLER ĠÇĠN ĠPUÇLARI: Rehberlik için 13 ve 14. sayfalara bakınız. EM oksijensiz yöntemi ile diğer gübre yapma yöntemlerini karĢılaĢtırın (rehberlik için sayfa 12‟deki “EM ve EM Bokashi ile gübre yapımı”na bakınız). Öğrencilerin okul kafeterya mönülerini ve analiz etmelerini ve beslenme çantalarında neler olduğunu araĢtırmalarını sağlayın, ailelerin gönderdiği yemeklerin EM kullanarak gübre haline getirilebilir olmasını temin edin. Belirlenen yiyecek maddeleri, protein bazlı ürünlerin EM yöntemi ile gübre yapılabildiklerini göstermek için sınıflandırılmalıdır. MALZEME GÜVENLĠĞĠ VERĠ ÇĠZELGESĠ EM-1 (Etkili Mikroorganizmalar) HAZIRLANMA TARĠHĠ: 12/15/97 ÜRÜN ADI: EM –1 ÜRETEN: EM Technologies Inc. TM 1802 West Grand Road Ste. 122 TUCSON, AZ 85745 (520) 629-9301 BÖLÜM I - ÜRÜN TANIMLAMASI GENEL VEYA JENERĠK ADI: Sıvı Mikrobik AĢı TEHLĠKE ORANI: SAĞLIK 0 Normal Malzeme YANGIN 0 Yanmaz REKATĠFKLĠK 0 Kararlı BÖLÜM II- ZARARLI MUHTEVĠYAT Eğer varsa, rapor edilen kanserojenler ve kimyasal maddeler bu bölümde tanımlanmaktadır: MUHEVĠYAT % (Hacimle) Not Herhangi bir zararlı muhteviyat yoktur, insanlara, hayvanlara ve bitkilere zararlı değildir. BÖLÜM III – FĠZĠKSEL VERĠLER KAYNAMA NOKTASI: > 100 C BUHAR BASINCI Tanımlı değil BUHAR YOĞUNLUĞU Hava=1 HACĠM OLARAK UÇUCULUK %‟SĠ GÖRÜNÜġ VE KOKU Kahverengi sıvı, hafif SPESĠFĠK AĞIRLIK 1.2 (25 C) SUDA ÇÖZÜNEBĠLĠRLĠK Tam ERĠME NOKTASI Uygulanabilir değil BUHARLAġMA ORANI Suya eĢit SOLÜSYONUN pH‟ı BÖLÜM IV – YANGIN VE PATLAMA BĠLGĠLERĠ PARLAMA NOKTASI değil PATLAMA SINIRI 0 YANMA Uygulanabilir Uygulanabilir değil ZARARLI AYRIġMA YAN ÜRÜNLERĠ: Yok YANGINLA MÜCADELE PROSEDÜRLERĠ : Uygulanabilir değil ÖZEL YANGIN & PATLAMA TEHLĠKELERĠ : Yok BÖLÜM V – SAĞLIK TEHLĠKESĠ VERĠLERĠ ĠZĠN VERĠLEN MARUZ KALMA SEVĠYESĠ: Yok, Bölüm II‟ye bakınız SAĞLIK ZARARLARI: Yok KANSEROJENLĠK: Kanserojen değil KRONĠK AġIRI-MARUZĠYETĠN ETKĠLERĠ: Yok PĠRMER (BĠRĠNCĠL) GĠRĠġ YOLLARI: Deri teması, göz teması, yutmak, teneffüs etmek MARUZ KALMANIN ĠġARETLERĠ VE SEMPTOMLARI. DERĠ: Yok GÖZLER: Gözde kaĢınmaya neden olabilir TENEFFÜS ETMEK: Yok YUTMAK: Gaza neden olabilir ĠLK YARDIM DERĠYLE TEMAS: Yok GÖZLERLE TEMAS: Temiz suyla yıkayın TENEFFÜS EDĠLĠRSE: Yok YUTULURSA: Temiz su için BÖLÜM VI – REAKTĠFLĠK VERĠSĠ ZARARLI POLĠMERĠZASYON : Meydana gelmeyecektir KARARLILIK: Kararlı, donmayla etkilenmez. Toksik gaz yaymaz UYUMSUZLUK: Yok ZARARLI AYRIġMA VEYA YAN ÜRÜNLER: Yoktur BÖLÜM VII - DÖKÜLME VE SIZDIRMA PROSEDÜRLERĠ DÖKÜLME VEYA SIZDIRMA DURUMLARINDA: Temiz hava ile temizleyin, lağıma boĢaltım ATIK BOġALTIM YÖNTEMĠ: Lağıma boĢaltım MUHAFAZA VE SAKLAMA TEDBĠRLERĠ: Oda sıcaklığında depolayın DĠĞER TEDBĠRLER: Ġnsan tüketimi için önerilmemektedir. BÖLÜM VIII – KULLANILACAK KORUYUCU EKĠPMAN SOLUNUM KORUMASI : Yok HAVALANDIRMA: Yok KORUYUCU ELDĠVENLER: Opsiyonel GÖZ KORUMASI: Güvenlik gazları önerilmektedir KORUYUCU GĠYSĠ: Yok Ġġ PRATĠKLERĠ: Dökülen kısımları hemen temizleyin, zemin kaygan olacaktır. EM TECHNOLOGIES INC. 1802 West Grant Road, Suite 122 Tucson, AZ 85745 Tel: (800) 461-5296 / (520) 629-9301 Faks: (520) 629-9039 E-mail: [email protected] EM BOKASHĠ AĞI – ABD KAYIT FORMU ABD EM Bokashi Ağına katıldığınız için teĢekkürler. Lütfen aĢağıdaki formu doldurup EM Technologies Inc.’e gönderin. Bu form size kendi mutfağınızda gübre yapım ve bahçecilik projesini uygulama konusunda nasıl yardım olabileceğimize dair bilgiler sağlayacaktır. AĢağıdakilerden birini iĢaretleyin: ( )Okul ( )Gençlik Kurumu ( )Topluluk Grubu ( )ĠĢ ( )Diğer (lütfen belirtin) Okulun / Kurumun Adı : Sokak : Ġl / Ġlçe : Posta : Tel: Faks:E-mail: Web sitesi Müdürün Adı: ______________________________________________________ Ġrtibat / Proje Koordinatörü: _________________________Unvanı___________ Adres (eğer yukarıdakinden farklıysa) _________________________________ Telefon (eğer yukarıdakinden farklıysa)____________________________________________________________ ___________________________________________________________________ Lütfen uygun olan yerleri doldurun: 1. Kısaca projenizi ve hedefleri açıklayın. 2. Okullar için: ( )Kamu ( )Özel Okulda toplam kayıtlı sayısı………………... Kaç öğrenci projeye dahil edilecektir:…………………Sınıf seviyeleri ( ) 3. Projenin baĢlangıç tarihi: 4. Okulunuzun / kurumunuzun Ģu anda bir bahçesi var mı? ( ) E ( ) H 5. Bahçe tipi: (lütfen uygun olan hepsini iĢaretleyin) kaldırılan yataklar__konteynır___pazar / üretim___organik___sebze___peyzaj ___özellik___diğer Bahçenin yaklaĢık büyüklüğü (m2) : 6. Günlük / haftalık olarak üretilen mutfak / kafeterya atık miktarı? 7. Gerekli olan kaynaklar / istek listesi: 8. Donörler(Vericiler)/ Ortaklar/ Alınan Hibeler: 9. Gönüllü veya toplumsal desteğiniz kimleri içeriyor: 10. Önceki veya ġu anki ödüller: 11. Tahmin ettiğiniz zorluklar: 12. EM / EM Bokashi Ağı hakkında nasıl bilgi sahibi oldunuz? 13. Bir EM eğitim seminerine katılmak ister misiniz? ____Evet ____Hayır Eğer Evet’i iĢaretlediyseniz en çok ne tür bir seminere katılmak istersiniz? ____ EM Bokashi ve mutfak atıklarından gübre yapılması hakkında yarım günlük bir seminer ___ EM’nin ne olduğu ve bahçecilik ve peyzaj hakkında pratik yöntemler konusunda iki günlük bir seminer Bu geri dönüĢüm projesinin öğrenciler, okul ve toplum üzerindeki etkilerini duymak istiyoruz, bu yüzden lütfen ilgili hikayeleri, mektupları, resimleri vs. bize gönderin. Bu formu doldurduğunuz için teĢekkürler. Eğer herhangi bir sorunuz olursa lütfen bizi (800) 461-5296 veya (520) 629-9301 numaralı telefonlardan arayın veya [email protected] adresine mail atın. BU PROGRAMIN FĠNANSMANI KISMĠ OLARAK ARĠZONA ÇEVRESEL KALĠTE DEPARTMANININ GERĠ DÖNÜġÜM PROGRAMINDAN ALINAN BĠR HĠBE ĠLE SAĞLANMAKTADIR. EM DERĠġĠM REHBERĠ EM 1 çay kaĢığı 4 çay kaĢığı 3 Tbsp & 1 çay kaĢığı EKLENECEK SU 1 Kupa 1 Kuart 1 galon 1:100 1 çay kaĢığı 2 çay kaĢığı 2.5 Tbsp 2 Kupa 1 Kuart 1 galon 1:500 3/4 çay kaĢığı 1.5 çay kaĢığı 1 Tbsp 2 Kuart 1 Galon 2.5 galon 1:50 YAYGIN MUTFAK ÖLÇÜLERĠ Birimler = tsp (çay kaĢığı) Tsp Tbsp Kupa Kuart 1 3 48 * Tbsp 1/3 1 16 * Kupa * 1/16 1 4 Kuart * * ¼ 1 ml 5 15 240 950 Diğer Anahtar Kaynaklar: Video Kaset: EM Bokashi Ağı Eğitimsel Video Kaseti ABD EM Bokashi Ağı tarafından Mayız 2000‟de üretilmiĢtir. RESĠM Yayınlar: 1. Bir Toprağı Kurtarma Devrim, Cilt 1, Dr. Teruo Higa 2. Bir Toprağı Kurtarma Devrim, Cilt 1, Dr. Teruo Higa EM‟nin bulucusu ve geliĢtiricisi olan Dr. Teruo Higa, 1982 yılından bu yana Japonya Okinawa‟da Ryukyus Üniversitesinde Bahçıvanlık Profesörü ve 1970‟den bu yana fakülte üyesidir. Doktora derecesini 1970 yılında Japonya Kyushu Üniversitesinde Tarım konusunda almıĢtır. Yukarıdaki kitaplarda hızlı büyüyen bir nüfus için yiyecek kıtlığı sorununa pratik ve maliyet etkin çözümlere odaklanmaktadır. Cevabı – “Etkili Mikroorganizmalar” veya “ EM” ile toprağın doğal yeniden canlandırıcı gücünü kullanan sürdürülebilir bir tarım sisteminin bileĢiminden oluĢan yenilikçi bir mikrobik teknoloji. Kısa zamanda ĢaĢırtıcı sonuçlar için uygulanabilecek düĢünceli felsefe ve pratik teknoloji yoluyla gezegenimizin durumunu iyileĢtirmek için umut ve araçları önermektedir. 3. EKO PURSE – Ġngilizce Versiyonu Japonya Çevre Dergisi: Shizuoka, Japonya’daki Uluslar arası Doğal Tarım AraĢtırma Merkezi tarafından Ġngilizce’ye çevrilmiĢ ve basılmıĢtır.
