doceğitim sürecinde rehberlik hizmetleri
download 
Şikayet Transkript
eğitim sürecinde rehberlik hizmetleri
4/16/2010 Rehberliğin Çeşitleri EĞİTİM SÜRECİNDE • Hizmet (Uygulama) Alanına Göre 1 REHBERLİK HİZMETLERİ • Birey Sayısına Göre 2 • Temel işlevlerine Göre 3 • Eğitim Kademelerine Göre 4 • Problem Alanlarına Göre 5 Suat ÇELİK http://celiksuat.wordpress.com Rehberlik 1. Hizmet Alanına Göre Rehberlik a) Eğitim alanında rehberlik • En yaygın rehberlik hizmeti, • Okul öncesinden başlayıp tüm öğretim kademelerinde sunulmaktadır. b)) Sağlık ğ alanında rehberlik • Önleyici ruh sağlık hizmetleri, • Psikolojik danışma ağırlıklı bir hizmet c) Sosyal yardım alanında rehberlik • Çocuk esirgeme, huzurevleri, cezaevleri, vb. • Psikolojik danışma ve kişisel rehberlik şeklinde sunulmakta 1. Hizmet Alanına Göre Rehberlik d) Endüstri alanında rehberlik • Sanayi kuruluşları, işçi sendikları, iş ve işçi bulma kurumlarında • Kişisel gelişim ve mesleki rehberlik hb lik alanlarında l l d e) Güvenlik alanında rehberlik • Silahlı kuvvetler ve emniyet teşkilatlarına sunulan bir hizmet, • Daha çok psikolojik danışma ağırlıklı bir hizmet Birysel Rehberlik-Grup Rehberliği Bireysel Psikolojik Danışma-Grupla Psikolojik Danışma Karşılaştırma 2. Birey Sayısına Göre Rehberlik 1. Bireysel rehberlik 2. Grup rehberiği • Uzman kişiler ya da psikolojik danışmanlar tarafından sağlanabilir. • Bu ayrım genelde rehberlik yerine psikolojik danışma için yapılır. Bireysel Rehberlik Grup Rehberliği Uzmanlık Uzmanlık gerektirmez Uzmanlık gerektirmez Sadece psikolojik danışman Sadece psikolojik danışman Ekonomiklik Ekonomik değildir Ekonomiktir Ekonomik değildir. 45 dakikada bir kişi ile yapılabilir Daha ekonomiktir. 90 dakikada 8‐12 kişi ile yapılabilir Süre Yapılacak etkinliğe göre değişir. ö d ği i Yapılacak etkinliğe göre değişir ö d ği i 45 dakika, haftada 1 k 7 t kez 7 oturum 90 dakika haftada 1 kez oturum sayısı y değişken Gündemli Gündemlidir. Yapılacak çalışma önceden bellidir. Gündemlidir. Yapılacak çalışma önceden bellidir. Gündemli değildir. Danışana göre gündem değişir. Gündemli değildir. Danışan gruba göre gündem değişir. Kişi Sayısı Bir kişi Yapılacak etkinliğe göre değişken Bir kişi 8‐12 kişilik grup Etkinlik düzeyi Bilişsel alan Bilişsel alan Duyuşsal alan Duyuşsal alan Derinlik Yüzeysel bir hizmet alanı Yüzeysel bir hizmet alanı Derinlemesine Bireysele göre daha az derinlik Yok Gizlilik, gönlülük, katılım, özgür ifade, ideolojik paylaşma yok Gizlilik, gönlülük, katılım, özgür ifade, ideolojik paylaşma yok Standart Kurallar Yok Bireysel Psikolojik Danışma Grupla Psikolojik Danışma 1 4/16/2010 TEMEL İŞLEVLERİNE GÖRE REHBERLİK TEMEL İŞLEVLERİNE GÖRE REHBERLİK • 1-Uyum sağlayıcı rehberlik: Uyum sorunu olan öğrencileri tanıyarak, psikolojik durumunu düzeltmek ve mevcut ortama uyum sağlamasına yardımcı olmak amacıyla verilen hizmet tü üdü türüdür. • 3-Ayarlayıcı rehberlik: Eğitim programlarının öğrencilerin özel ilgi ve yetenekleri göz önünde tutularak oluşturulmasında eğitim planlamacılarına ve program yapımcılara yol göstermek amacıyla yapılan hi hizmet t tü türüdür. üdü • 2-Yöneltici rehberlik: Öğrencinin ilgi ve yeteneklerine uygun olan okul ve meslek seçmesi için yardım etme ve bu yolla bir okul programına veya mesleğe yönelmesi için ona bilgi sunma amacıyla verilen hizmet türüdür. • 4-Geliştirici rehberlik: Öğrencinin içinde bulunduğu gelişim döneminde kendisinden beklenen görevleri etkili bir şekilde yerine getirmesi ve bu yolla olumlu bir uyum geliştirmesi amacıyla verilen hizmet türüdür. TEMEL İŞLEVLERİNE GÖRE REHBERLİK • 5-Önleyici rehberlik: Bazı olumsuz durumları ortaya çıkmadan ve bu durumların öğrenci üzerinde yaratacağı olumsuz sonuçlar görülmeden önlenmesi amacıyla verilen hizmet türüdür. • 6-Tamamlayıcı rehberlik: Okullarda yürütülen eğitim ve öğretim etkinliklerinin yeterli düzeyde verimli olabilmesi ve amaçlarına ulaşabilmesi için eğitimcilere verilen hizmet türüdür. Gelişim ve Rehberlik Gelişim? • Gelişim: organizmanın döllenmeden başlayarak bedensel, zihinsel, dil, duygusal ve sosyal yönden belli koşulları olan en son aşamasına ulaşıncaya l kadar k d sürekli ü kli ilerleme kaydeden değişimidir. • Gelişme olgunlaşma, öğrenme ve yaşantının bir ürünüdür. Gelişim Dönemleri • Gelişim süreklidir. • Bu sebeple gelişimi kolaylaştırma ve gelişim görevlerinin başarılmasına yardımcı olabilmek için eğitim ve rehberlik hizmetleri de sürekli olmak zorundadır. Bebeklik İlk Çocukluk İkincil Çocukluk Yaşlılık Ergenlik Yetişkinlik 2 4/16/2010 Rehberlikte Gelişimsel Yaklaşım Rehberlik Yaklaşımları Gelişimsel Çağdaş eğitimde; – bireyin gelişimsel ihtiyaçlarını ön plana alan ve – psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin öğrencilerin içinde bulundukları gelişim dönemlerinin ihti ihtiyaçlarını l karşılamaya k l yönelik ö lik olmasını l öngören ö ö Kriz Odaklı İyileştirici Çağdaş Önleyici Gelişimsel Rehberlik anlayışı esastır. Geleneksel Gelişimsel Rehberliğin Amaçları • • • • • • • • Okul ve Çevresini Tanıma Kendini ve Başkalarını Tanıma Tutum ve Davranışları Anlama Karar Verme ve Problem Çözme Kişiler arası ilişki ve iletişim Becerileri Okul Başarısı Becerileri Meslekî Farkındalık ve Eğitimsel Plânlama Toplumsal Katılım Gelişimsel vs Geleneksel Rehberlik Gelişimsel Rehberliğin İlkeleri Gelişimsel rehberlik yaklaşımına göre PDR hizmetleri sadece problem yaşayan öğrencilere değil, bütün öğrencilere yöneliktir. Gelişimsel rehberlik yaklaşımı yaklaşımı, organize edilmiş ve planlı bir müfredatı gerektirir. Gelişimsel rehberlik, ardışık ve esnektir. Gelişimsel rehberlik bütün eğitim süreçlerinin tamamlayıcı bir parçasıdır. OKULÖNCESİ Dönemde Rehberlik Gelişimsel (Çağdaş) Geleneksel Önleyici + Krize Yönelik Krize Yönelik Danışma Danışma Rehberlik Hizmeti Bilgilendirme Hizmeti Kariyer Planlaması ve Gelişimi Kariyer Bilgilendirme Öngörüsel Tepkisel Okulöncesi dönem çocuklarının gelişim görevleri nelerdir? Amaç Yönelimli Görev Yönelimli Ölçülebilir Yapılanmamış Değerlendirir ve Değiştirir Statükoyu Devam ettirir 3 4/16/2010 OKULÖNCESİ Gelişim Görevler-1 ■Yemek yeme, kendi başına giyinebilme, temizlik gibi öz bakım becerilerini geliştirme El-göz koordinasyonunu sağlama Olgunlaşmaya bağlı olarak dil ve ifade yeterliliğini geliştirme ■Cinsel farklılıkları öğrenme ve cinsel kimliğini kazanma OKULÖNCESİ Eğitimde Rehberliğin Amacı Nedir? Bu dönemin gelişim görevlerini gerçekleştirmeye yardımcı olmak. OKULÖNCESİ Gelişim Görevler-2 ■Büyük ölçüde anne babalarını model alarak, yaşıtları, kardeşleri, ebeveyn ve öğretmen ile ilişki kurmayı öğrenme, onlara yönelik duygularının farkında olmaya başlama Sevilmeyi, sevmeyi ve sevgiyi paylaşma ve ifade etme yollarını öğrenme ■Yanlış ve doğruya ilişkin toplumsal kuralları ve toplumsal rolleri öğrenmeye başlama İLKÖĞRETİM Döneminde Rehberlik İlköğretim dönemi çocuklarının gelişim görevleri nelerdir? İLKÖĞRETİM (6-12 Yaş) Gelişim Görevleri İLKÖĞRETİM (6-12 Yaş) Gelişim Görevleri - 1 • Çocuklar üç özgül alanda; • Bilişsel (karşamaşık kavramlar, sembolizm ve mantıksal düşünme), • Sosyal (ev ve aile ortamının dışına çıkma) ve • Fiziksel (gelişmiş sinir kas güçlerini kullanarak spor yapma) gelişim gösterirler. • Anne baba dışındaki başka yetişkinlerle ilişki kurabilme • Öğrenme yaşantılarının temel ihtiyaçları karşılayacak nitelikte olması gereklidir. • Bedenini kendine özgü nitelikleri ile tanıma ve kabul etme • Kendi cinsi ile özdeşleşebilme, kendi cinsine uygun rolleri benimseme 4 4/16/2010 İLKÖĞRETİM (6-12 Yaş) Gelişim Görevleri - 2 • Büyük ve küçük kaslarını kullanmayı öğrenme, • Çeşitli oyunlar ve aktivitelerde beceri kazanma, • K Kurumsal r msal kurallara k rallara uyarak arak yaşamayı öğrenme • Sosyal gelişimine bağlı olarak yaşıtları ile iyi geçinmeyi öğrenme, kişiler arası ilişkilerini zenginleştirme İLKÖĞRETİM (6-12 Yaş) Gelişim Görevleri - 4 • Zaman kavramını öğrenme ve somuttan soyuta uslamlama gücünü kazanma • Kendi kararlarını alma ve davranışlarının sorumluluğunu üstlenme, kişisel bağımsızlığını kazanmaya başlama • Vicdan ve değerler sistemini geliştirme. İLKÖĞRETİM (12-15 Yaş) Gelişim Görevleri • Bu dönemdeki eğitim vatandaşlık eğitimi olarak kabul edilmektedir. • Devlet eliyle tüm vatandaşlara zorunlu ve parasız olarak ğ sağlanır. • Bu dönemin yetiikin yaşamına ve bir üst eğitim kademesine hazırlama işlevi bulunmaktadır. İLKÖĞRETİM (6-12 Yaş) Gelişim Görevleri - 3 • Yaşamında kendisi için önemli olan yetişkinleri büyük ölçüde model alarak toplumsal ve mesleki roller geliştirme • İİlköğretimde hedeflenen okuma, yazma ve aritmetik alanında temel beceriler kazanma İLKÖĞRETİM (12-15 Yaş) Gelişim Görevleri • Fiziksel gelişim hızı yavaşlamıştır. • Psikolojik olarak huysuzluk, terslik ve gerinliğin yaşandığı bir olumsuz dönem olarak nitelendirilmektedir. • Gelişim hızlanır. • Cinsel olgunluğu sağlayan cinsel bezlerin faaliyetinde artış olur. • Bu dönemde rehberlik yukarıda sıralanan gelişim görevlerine yardımcı olacak şekilde düzenlenmelidir. İLKÖĞRETİM (12-15 Yaş) Gelişim Görevleri - 1 • Sosyal davranışların gelişmeye devam etmesine bağlı olarak her iki cinsteki yaşıtları ile yeni ve daha olgun ilişkiler kurmayı başarma • Akranlarca önem verilen etkinliklerde beceri kazanma • Bedene iyi bakım alışkanlıklarını kazanma ve beden fonksiyonlarına karşı sağlıklı bir tutum geliştirme 5 4/16/2010 İLKÖĞRETİM (12-15 Yaş) Gelişim Görevleri - 2 İLKÖĞRETİM (12-15 Yaş) Gelişim Görevleri - 3 • Soyut düşünme yeteneğini geliştirme • Cinsel ilgilerini gizli tutmayı ve denetlemeyi öğrenme • Gelecekteki yaşamına yönelik düşünme, bir mesleğe yönelip hazırlanma • Toplumdaki cinsel kimlik rollerine uygun olarak kadın yada erkek rolünü benimseme • Fiziksel ve sosyal çevreye çeşitli biçimlerde uyum yollarını öğrenme • Kendi değerler sistemi içinde doğru yanlış kavramlarını geliştirme ve kendine özgü bir değerler sistemi araştırma İLKÖĞRETİM (12-15 Yaş) Gelişim Görevleri - 3 • Arkadaşlık, evlilik, aile kurma gibi sosyal görevler üzerine düşünme ve hazırlanmaya başlama • Akranlar grubunun standartlarını benimseme, kendi cinsinden olan yaşıtları ile özdeşleşme İLKÖĞRETİMDE Rehberliğin Özellikleri - 1 • Dilin yazılı sembollerini kullanmada beceri kazanma İLKÖĞRETİM de Rehberliğin Amacı? • • • • • • • • • Sağlıklı gelişime yardımcı olma Sosyalleşme - Toplusallaşma Çalışma alışkanlığı kazandırma Mesleki gelişime yardımcı olma Yöneltme Kendini Tanıma ve Kabul Birey olma Öz yönetim Olumlu benlik kavramı geliştirme İLKÖĞRETİMDE Rehberliğin Özellikleri - 2 • Sınıf Öğretmenliği esastır • Fiziksel etkinlik ve oyun önemlidir • Rehberlik hizmetlerini yürütmede öğretmen anahtar konumundadır • Aile ile işbirliği en yüksek düzeyde sağlanmalıdır • Öğretmen çocuk için modeldir • Olumlu sınıf ortamı yaratılmalıdır • Rehberlik müfredatla bütünleştirilmelidir • Gelişimsel rehberlik anlayışı benimsenmelidir 6 4/16/2010 ORTAÖĞRETİM Dönemde Rehberlik • Öğrencilere bir meslek kazandırmayı ve bir üst eğitime hazırlamayı amaçlayan eğitim evresidir. • Ara insan gücünün yetiştirilmesi toplumların gelişmesi için oldukça önemlidir. • Yüksek öğretimde öğrencilerin göstereceği başarı öğrencilerin orta öğretimde geçirdikleri yaşantılara bağlıdır. • Ergenlik çağı olarak üzerinde en fazla durulması gereken dönemdir. Ortaöğretim dönemi çocuklarının gelişim görevleri nelerdir? Farklı Uzmanlara Göre Ergenlik Dönemi Gelişim Alanları Ve Gelişim Görevleri Uzman Gelişim Alanı Gelişim Görevleri Freud Psikoseksuel Seksuel enerjinin sosyal yönden onaylanan etkinliklere harcanması Erikson Psikososyal Kimlik kazanma, kendini tek bir birey olarak algılama ve kabul etme Piaget Bilişsel Formal işlemler, soyut düşünceler ve kuramsal işler üzerinde yoğunlaşma Maslow İnsan İhtiyaçları Ego, saygı ihitiyaçları, güven duygusunun gelişimi, kendine değer verme ve geliştirme Super Mesleki Gelişim Mesleki önceliklerin belirginleşmesi, geçici seçimler yapma Sullivan Kişiler Arası İlişki Kendi cinsi ve karşı cinse doyum verici ilişkiler kurma ve sürdürme ORTAÖĞRETİM (15-18 Yaş) Gelişim Görevleri-2 • Başkalarına ve topluma karşı ödevlerini kavrayacak bir vicdan duygusu ve ahlak anlayışı ve değerler sistemi geliştirme li ti • Uygun bir bağımlılıkbağımsızlık tarzı geliştirme ve yürütme ORTAÖĞRETİM (15-18 Yaş) Gelişim Görevleri ORTAÖĞRETİM (15-18 Yaş) Gelişim Görevleri-1 • Sevme, sevilme, sevgisini başkaları ile paylaşmasını öğrenme • Değişen toplumsal gruplara dahil olmasını, bu gruplardaki değişik rolleri ve kendi rolünü öğrenme • Kendi cinsinin psiko-sosyal, biyolojik rolünü öğrenerek buna uygun davranışlar, tavırlar geliştirme ORTAÖĞRETİM (15-18 Yaş) Gelişim Görevleri-3 • Fiziksel ve fizyolojik değişmeleri kabul etme, kendini bu değişmelere uydurabilme, kas koordinasyonu ve kontrolü ğ y sağlayabilme • Dil, sayılar, şekiller ve benzeri simgelerle düşünmesini, bunları etkili biçimde kullanmasını öğrenme ve soyut kavramları anlama, oluşturma yeteneği 7 4/16/2010 ORTAÖĞRETİM (15-18 Yaş) Gelişim Görevleri-4 • Fiziksel çevre ve dünyasını keşfedip kontrol etmesini öğrenme • E Eş seçme, evlenme, l aile il kkurma gibi sosyal rollere hazırlık • Bir meslek seçmeye ve çalışma hayatına hazırlık ORTAÖĞRETİM de Rehberlik Hizmetlerinin Özellikleri • • • • • • • Karmaşık yapı Konu ağırlıklı ve alan öğretmenleri Sınıf rehber öğretmeni Birlikte olma Grup ve bireysel yaklaşım Okul yöneticisinin rolü Aile ile işbirliği ORTAÖĞRETİM de Rehberliğin Gerekliliği • Gelişim ihtiyaçları (kendini arama ve değerler oluşturarak kimlik belirleme arayışı) • Ergenlik (belirsizlikler ve kararsızlıklar) • Eğitsel planlar (çalışma alışkanlıkları) • Mesleki M l ki kkararlar l (il (ilgii ve yeteneklerin t kl i b belirginleşmesi) li i l i) • Yardım ihtiyacı • Öğrenciyi tanıma • Merak ve değişim arzusu (zigara, içki ve madde bağımlılığı) • Macera tutkusu ve kötü alaışkanlıklar (suça tevik etme) • Kimlik arayışı (illegal bir gruba dahil alma tehlikesi) ORTAÖĞRETİM de Rehberliğin Amacı • Bireyi Tanıma • Bilgi verme • Karar verme 8
katılım, özgür ifade,
ideolojik paylaşma
yok
