Zincir Diþliler

Kayış-kasnak ve zincir mekanizmaları
Kayış-kasnak mekanizmaları
Çeşitleri
1-Düz kayışlı mekanizma
2-V-kayışlı mekanizma
3-Dişli kayışlı mekanizma
Avantajları:
1-Konstrüksiyonları basit imalatları ve bakımları kolay
2- Gücü elastik şekilde iletirler. Darbe ve titreşimleri sönümleyebilirler
3- Az gürültülüdürler.
Dezavantajları:
1-Çevrim oranı sabit değildir. Kaymadan dolayı.
2-Konstrüktif olarak aynı gücü iletmek için çok zor yer kaplar.
3-Sınırlı sıcaklıklarda çalışırlar.
4-Kir, toz, nem vb etkenlerden etkilenirler.
5-Ön gerilme ile takıldıklarından millere ve yataklara daha büyük kuvvetler gelir.
Düz kayış-Kasnak mekanizmaları
Büyük kuvvet ve etkenler arası mesafenin büyük olması durumunda uygulanır.
Düz kayış malzemeleri
1-Kösele kayışları
2-Tekstil kayışları
3-Plastik kayışlar
4-Çok tabakalı kayışlar
Kayış kasnak düzenleri
1-Normal düzen
2-Yarım çapraz düzen
3-Tam çapraz düzen
Kayış-kasnak mekanizmalarında kuvvet durumu
D1
F2
F2
Küçük kasnağın merkeze göre denge şartı
Fu x d1/2 + F2 x d1/2 – F1 x d1/2 = 0 yazılır.
Buradan etkili (faydalı) kuvvet ;
Fu = F1 – F2 şeklinde bulunur.
F1
Mxß1
=e
Eytelwein Bağıntısı
F2
Bağıntıdan Anlaşılacağı gib N ve B1 artarsa faydalı kuvvette artar.
MekaniS7879UVDYBN8ma hareketsiS7879UVDYBN8ken
F1 =F2 = F
MekaniS7879UVDYBN8maya EtkiS7879UVDYByen Radyal Kuvvet
Fr = Fx
2x[(1+cos(Л-β)]
Kayış kolları paralelse kasnak çapları eşit
β = Л olacağından Fr = 2xF olur.
Eb : Elastisite Modulü
s/dk :
Tablo 10.1.2
Tf = g x v²
g: Yoğunluk (kg/m³)
v: kayış hızı (m/saniye)
Tmüs
Tablo 10.1.2
Z(kasnak Sayısı).V(kayış Hızı)
≤ fBmüs
Tablo 10.1.2
L (kayış uzunluğu)
L = L1+L2+L3+L4
L = 2 x a x cos γ + π x d1 x 180˚-2 γ /360+ π d2. 180˚+2 γ /360
L1= L3
Gerekli kayış genişliği
B=p/PNxC1x C2 x C3
P= İletilecek güç [kw]
C1 = işletme faktörü (tablo 10.1.4)
C2 = çevre faktörü (tablo 10.1.3)
C3 =kayış-kasnak düzeni için faktör (tablo 10.1.5)
PN= kayışın iletebileceği güç [kw/cm] (tablo 10.1.6)
Kasnak malzemeleri
Genelde GG-15 ve GG20 ‘den yapılır. Büyük zorlama ve büyük devir sayılarında GG38 ve
GG-45 ‘ten veya dolu malzemeden (çelik) tornalanabilir. Kasnakların yüzey pürüzlüğü
25Mm’dir. Yüzeyleri hafif bombeli imal edilir.
V-KAYIŞLARI
Avantajları
1-Yataklara verimsiz gelen kuvvetler azdır.
2-Güç iletimi düz kayışlara göre 3 katıdır.
3-Büyük çevrim oranlarında uygulanabilir.
Dezavantajları
1-Malzeme içi sürtünmeden dolayı (kalın) çabuk ısınırlar.
2-Isı iletimi iyi olmalıdır.
V-Kayış hesapları
1-C2 bulunur (tablo 10.2.3)
2-Küçük kasnak çapının bulunması iletilecek güç ve devrin sayısı bellidir n1 ve C2 x P1
değerleri bulunur ve (şekil 10.2.3)’ ten kayış profili ve kasnak çapı bulunur.
3-Küçük kasnak çapına göre büyük kasnak çapı çevrim oranından bulunur.
İ= dwk2/dwk1 = n1/n2 yani dwk2= i x dwk1 standartlarına uygun kasnak seçilir.
4-V kayışının iletebileceği gücün (PN) belirlenmesi (tablo 10.2.4)
5-C1 (tablo 10.2.5) ve C3 (10.2.6)
6-Kayış sayısı
Z= P x C2 / PN x C1 x C3 x C4
NOT: Gerdirme kasnağı varsa; C4 =0.86 – 0.91
7-Fb =Z x V / L ≤ fBmax
Normal V kayışı için 60 1/s
Dar V kayışı için 100 1/s
8-Ön gerilme kuvveti (Fv)
Fv = ( k1x Fu + 2 x k2 x V² x z) smβ/2
Z= kayış sayısı
K1= Ön gerilme faktörü (10.2.7)
K2= Merkezkaç kuvvet faktörü (tablo 10.2.8)
Fu =P x 10³/v
DİŞLİ KAYIŞ MEKANİZMASININ ÖNEMLİ BOYUTLARI
a(eksenler arası mesafe)
da : dış çap
dw: taksimat dairesi çapı (dw = m x Z)
t : adım (t = π x m)
Kayış Uzunluğu
L = π / 2 (dw1+dw2)+ 2a + [dw2-dw1/4 x a ]x 2
DİŞLİ KAYIŞ MEKANİZMASININ HESABI
1- Hesap gücü (PB)
PB = P1 x C0
P1 = İletilecek güç (kw)
C0 = Toplam işletme faktörü
C0 = C2 + C3 +C4
C2= Aşırı yük faktörü (tablo 10.3.3)
C3 = İvme faktörü (tablo 10.3.4)
C4 = Yorulma faktörü (tablo 10.3.5)
DİŞLİ KAYIŞ- KASNAK MEKANİZMALARI
Şekil bağıyla güç iletirler.
Özellikleri
1-V = 60 m/s ye kadar çevresel hızlarda kullanılabilirler.
2- Hafiftirler.
3- Kayış içinde teller vardır ve kayışın uzamasına karşı direnç oluştururlar.
4- Kullanılan kayış malzemeleri aşınmaya dayanıklı , yağ , benzin , alkol vb maddelere
karşı hassas olmayan ve 80 C ‘ye kadar kullanılabilen malzemelerdir.
5- Dişli kayış kasnakları metalden yapılır.
Avantajları
1- Çevrim oranı sabittir.
2- Ön gerilme kuvveti çok azdır.
3- Güç kaybı çok azdır. Verim %99 ‘dur.
Dezavantajları
1- Pahalıdır. (kayış)
2- Dişli kasnaklar pahalıdır.
3- Darbelere karşı hassastırlar.
4- Kayışın kasnaktan kayıp düşmemesi için merkezleme diskleri kullanılmalıdır.
2-Taksimatın seçimi
PB ‘ye göre şekil tablo ve şekil tablo ‘dan bulun ur.
3-Dişli kayış genişliğinin belirlenmesi
P x Co ≤ PR x c1 x c5
C1 = Tablo BFFFxF4a,u+B0P+NF4b,PBN0FF0Y4l,uYBFFFxF4o,uPBY0/N––4 ,uPBNx–6
C5 = Tablo BFFFxF4a,u+B0P+NF4b,PBN0FF0Y4l,uYBFFFxF4o,uPBY0/N––4 ,uPBNx–7
B değerleri Pr’ye göre katologlarda verilir.
Aynı anda kavramada olan diş sayısı
Zk=Z1xF4o,uPBY0/N––4 ,uPBNx–β/FxF4o,uPBY0/60
Z1 = Küçük kasnağın diş sayısı
4-Dişli kayış kasnağının diş sayısı
Z2= π x dw2/t
; Z1 = π x dw1 /t
İ bilinmektedir.
İ = n1/n2 = z2/z1 = dw2/dw1
Mil çapına göre dw1 seçilir.
dw2 = i x dw1 ‘ den dw2 bulunur.
DİŞLİ KASNAKLARIN KISA GÖSTERİMLERİ
Örnek : (Dişli kayışın gösterilmesi)
640-8M-20
640-Etkili uzunluk
Lw = 640 mm
8M-Kayış taksimatı
t = 8mm
20-Kayış genişliği
B = 20 mm
Kayışın diş sayısı Z = Lw/t ‘den bulunur
DİŞLİ KASNAK İÇİN
Örnek : P28 – 8M-20-6F
P = Dişli kasnakların simgesi
28 = Dişli sayısı
Z = 28
8M = Dişli taksimatı
t = 8mm
20 = Kasnak genişliği
B = 20mm
6F = Kasnak tipi
Diş sayısı Z = π x dw/t den bulunur...