satınalma gücü paritesi - Türkiye İstatistik Kurumu

Transkript

TÜİK
TÜİK
SATINALMA GÜCÜ
PARİTESİ
Sorularla Resmi İstatistikler Dizisi - 4
SATINALMA GÜCÜ
PARİTESİ
ISSN 0259-5036
ISSN 0259-5036
TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU
TÜİK
SATINALMA GÜCÜ
PARİTESİ
ISSN 0259-5036
TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU
TÜİK
BD+524ß)IIß
?AD"B
B±Õê¤SÕ¤SßA~Ø¨ßØáSáØá£¤~Õß!÷Øßß
DIA1N"ßBDDBD1ß1FAF4F
BD+524ß)IIß?AD"B
B±Õê¤SÕ¤SßA~Ø¨ßØáSáØá£¤~Õß!÷Øßß
ØáSáØá£ßð~Õßð~ßa¤ßØá~£¤~Õßm
¤ß!S}á}¨ß)Õêaê
D~¤qßÈßÂã¸èÃß¸ùßùèß¸ãßß¸ùßùèß¸
(SòqßÈßÂã¸èÃß¸Üßùßãè
NSó}ßØá~£¤~Õßm
ß!´~ÕßB~Õ¨Só~ß¤~á¨~Ø
D~¤qßÈßÂã¸èÃßèßãßèãßß¸ùßùß®Ýßß¸ùßùèß
(SòqßÈßÂã¸èÃß¸ÜßßÝ
NSó}ßm~Õ~ßó´~¤£ßØ±Õê¤SÕ}}÷ßm
BSá}S¤¨Sß)íkíß?SÕá~ØßDS£}¨}
D~¤qßÈßÂã¸èÃß¸ùßùßè®
(SòqßÈßÂã¸èÃßèß¸ÜßÝ
á~Õ~á
ááÀqÞÞñññÅáê£Å±ðÅáÕ
"À±ØáS
a¤_áê£Å±ðÅáÕ
NSó}ß5±
ã¸
ß
ß
ß
ß
ß
DíÕ£ó~ßØáSáØá£ß1êÕê¨ê
5~kSáa~óßSuÅß5±qß¸¸ßßßùÝ¸ùùß51AßÞßDIA1N"
êßóSó}}ßÝßBSó}¤}ß(£Õßð~ßBSSáß"Ø~Õ¤~Õß1SêêÒSß´Õ~ß~Õß
S££}ß DíÕ£ó~ß ØáSáØá£ß 1êÕê¨êß S£S¤}}ÒSß SááÕÅß )~Õm~£ß ð~óSß
áí÷~¤ß£¤~ÕßáSÕS}uSß÷Ø÷ßm±S¤á}¤S¨S÷ßð~ßuS}á}¤S¨S÷Å
DíÕ£ó~ßØáSáØá£ß1êÕê¨êß4SáaSSØ}rß£SÕS
5ØSßèùù
4Dqßèùùùãèß10 Adet � �0�ˇ◊´ŞŞˇ3ìúł
+B5ß®Ü®Ü¸®è¸Ü
Önsöz
ÖNSÖZ
Türkiye østatistik Kurumu karar alclarn, araútrmaclarn ve
tüm istatistik kullanclarnn ihtiyaç duyduklar istatistiksel verileri,
uluslararas standartlara uygun olarak güvenilirlik, tutarllk,
tarafszlk, istatistiki gizlilik, güncellik ve úeffaflk ilkeleri
do÷rultusunda üretmekte ve yaymlamaktadr. Üretilen istatistiklerin
gerçekleri yanstmasnn sa÷lanmas, tüm kullanclara tarafsz ve eú
zamanl olarak sunulmas, gizlilik ilkesine uyulmas, kamuoyunun
bilgi edinme hakknn gözetilmesi temel esaslardr.
Kurumumuzun gerek basl yayn olarak çkard÷, gerekse
internet sayfasnda yaymlad÷ tüm istatistiksel veriler ile birlikte,
araútrmalarn metodolojisine (kullanlan tanm, kavram ve
snflamalar, araútrmann kapsam ve yöntemi, örnek tasarm vb.)
iliúkin açklamalar da kapsaml ve güncel olarak kamuoyunun
dikkatine sunulmaktadr. østatistiksel verilerin do÷ru okunmas,
sa÷lkl yorumlanmas, ancak metodolojik açklamalarn dikkate
alnmas ile mümkündür.
Satnalma Gücü Paritesine iliúkin ayrntl metodolojik
açklamalar TÜøK web sayfamzda ve basl yayn olarak mevcuttur.
Bu yaynda, Satnalma Gücü Paritesiyle ilgili merak edilen, tartúlan,
eleútirilen hususlar ile en çok sorulan sorulara iliúkin açklamalara
yer verilmiú ve yayn hazrlanrken konuya ilgi duyan herkes
tarafndan anlaúlabilir olmas hedeflenmiútir.
Sorularla Resmi østatistikler Dizisi’nin 4. yayn olan bu
yaynn tüm kullanclarna yararl olmasn dilerim.
A. Ömer TOPRAK
A. Ömer TOPRAK
Başkan V.
Baúkan V.
TÜİK, Satınalma Gücü Paritesi
III
İçindekiler
øÇøNDEKøLER
Sayfa
Önsöz
III
øçindekiler
V
1. Satnalma Gücü Paritesi
1.
Satnalma Gücü Paritesi (SGP) nedir?
1
2.
SGP’nin temel amac nedir?
2
3.
SGP hesaplamasna niçin gerek duyulmuútur?
2
4.
SGP hesaplamalar ne zaman ve kimler tarafndan ortaya
atlmútr?
2
5.
Uluslararas geliúmiúlik karúlaútrmalarnda döviz kuru
neden uygun bir de÷iúim oran olarak kabul edilmez?
3
6.
Döviz kuru ile SGP arasndaki fark nedir?
3
7.
Uluslararas karúlaútrmalarda reel ve nominal
karúlaútrmalar ne anlama gelmektedir?
4
8.
SGP döviz kuruna alternatif olarak kullanlabilir mi?
6
9.
SGP bütün uluslarararas karúlaútrmalar için en uygun
de÷iúim oran mdr?
6
10. SGP bir ülkenin para biriminin gerçek de÷erinin altnda veya
üstünde oldu÷unu belirleyebilir mi?
6
11. Satnalma Gücü Paritesine iliúkin göstergeler nelerdir?
7
12. Reel Gayri Safi Yurtiçi Hasla nedir?
7
13. Hacim endeksi nedir?
8
14. Karúlaútrmal Fiyat Düzeyi Endeksi nedir?
9
İçindekiler
Sayfa
15. Nominal Gayri Safi Yurtiçi Hasla nedir?
10
16. De÷er endeksi nedir?
11
17. Uluslararas Karúlaútrma Program (UKP) nedir?
12
18. UKP’nin bölgesel temelde organize edilmesinin nedenleri
nelerdir?
12
19. UKP’nin bölgeleri nelerdir? Hangi bölgesel kuruluúlar
tarafndan organize edilmektedir?
13
20. OECD-EUROSTAT Karúlaútrma Program’nn UKP’deki
rolü nedir?
14
21. Bölgesel olarak yürütülen karúlaútrma sonuçlar UKP genel 14
sonuçlarna nasl dönüútürülmektedir?
VI
22. UKP’nin son temel yl ve katlan ülke says nedir?
14
23. OECD-EUROSTAT karúlaútrmalar nasl yürütülmektedir?
15
24. OECD’nin organizasyonundaki ülkeler hangileridir?
15
25. Avrupa Karúlaútrma Program nedir? Nasl organize
edilmektedir?
16
26. Avrupa Karúlaútrma Program’na katlan ülkeler
hangileridir?
16
27. Avrupa Karúlaútrma Program kapsamnda SGP
çalúmalarnn yasal dayana÷ nedir?
18
28. Türkiye SGP çalúmalarna ilk defa hangi yl katlmútr,
bugüne kadar hangi çalúmalarda yer almútr?
18
29. Türkiye’de SGP çalúmalar hangi kuruluú tarafndan
yürütülmektedir?
19
30. SGP hesaplamalarnn kapsam nedir?
19
31. Temel baúlk nedir?
20
İçindekiler
Sayfa
32. SGP hesabnda neden harcamalar yönüyle hesaplanan
GSYH temel alnmaktadr?
21
33. SGP hesabnda hangi snflama kullanlmaktadr?
21
34. ICP ve SNA/ESA snflamalar arasndaki farkllk nedir?
22
35. Uluslararas hacim karúlaútrmalarnn yaplmas hangi
koúullara ba÷ldr?
22
36. SGP hesabnda kullanlan temel veriler nelerdir?
22
37. SGP hesabnda kapsanan mal ve hizmet sepeti hangi
ürünlerden oluúmaktadr.
23
38. SGP hesabna yönelik mal ve hizmet sepetinde
kapsanan madde says nedir?
24
39. Ortak mal ve hizmet sepeti nasl belirlenmektedir?
24
40. SGP hesab için ortak bir mal ve hizmet sepetinin
fiyatlandrlmasnn önemi nedir?
24
41. Ülkeler ortak mal ve hizmet sepetinde yer alan
maddelerin tümünü fiyatlandrmak zorunda mdr?
25
42. SGP çalúmalarnda kullanlan madde sepeti hangi
aralklarla güncellenmektedir?
25
43. Ortak mal ve hizmet sepetine iliúkin fiyatlar hangi
yöntemlerle derlenmektedir?
25
44. SGP kapsamnda derlenecek fiyatlarn özellikleri nelerdir?
26
45. SGP hesabna yönelik fiyat derleme çalúmalar
GSYH’nn tüm gruplarn kapsamakta mdr?
26
46. Referans Parite nedir?
27
47. Fiyat derleme çalúmas yaplmayan gruplar için
kullanlan referans pariteler nelerdir?
27
48. SGP kapsamnda, fiyat derleme çalúmalar GSYH’nn
hangi gruplar için yaplmaktadr?
27
VII
İçindekiler
Sayfa
VIII
49. Hanehalk tüketim harcamalar grubuna yönelik
fiyatlandrma çalúmalar nasl gerçekleútirilmektedir?
28
50. Kira grubuna yönelik fiyatlandrma çalúmalar
nasl gerçekleútirilmektedir?
28
51. Devletin tüketim harcamalar grubuna yönelik
veri derleme çalúmalar nasl gerçekleútirilmektedir?
29
52. Yatrm mallarnn kapsam nedir? Veri derleme çalúmalar
29
53. ønúaat grubunun kapsam nedir? Veri derleme çalúmalar
30
54. SGP kapsamnda veri derleme çalúmalarnn skl÷ nedir?
Çalúmalarn organizasyonu kimler tarafndan
yaplmaktadr?
31
55. SGP çalúmalar kapsamnda derlenecek fiyat says nasl
belirlenmektedir?
32
56. SGP hesabna yönelik fiyat derleme çalúmalarnda
kapsanacak iúyerleri nasl belirlenmektedir?
32
57. SGP hesabna yönelik fiyat derleme çalúmalarnda
kapsanan iúyeri türleri nelerdir?
33
58. Fiyat derleme çalúmalar Türkiye’nin hangi illerinde
yürütülmektedir?
33
59. SGP çalúmalar kapsamnda derlenen fiyatlar ulusal
ortalama fiyatlara nasl dönüútürülmektedir?
34
60. Türkiye’de mekansal düzeltme katsays ile ilgili
çalúmalar nasl yürütülmektedir?
34
61. Derlenen fiyatlar yllk ortalama fiyatlara nasl
dönüútürülmektedir?
35
62. SGP hesabnda kullanlan harcama a÷rlklarnn
kayna÷ nedir?
35
İçindekiler
Sayfa
63. Ülkelerin tüketim yapsndaki farkllklar SGP hesabn
nasl etkilemektedir?
35
64. Tek bir ürün için SGP nasl hesaplanr?
36
65. GSYH geneline iliúkin SGP nasl hesaplanr?
37
66. SGP hesaplamalarnda kullanlan yöntemler nelerdir?
37
67. Temel baúlk paritelerinin hesaplanmasnda kullanlan
CPD ve EKS yöntemleri nedir?
38
68. Gruplandrlmú paritelerin hesaplanmasnda kullanlan
EKS ve G-K yöntemleri nedir?
39
69. OECD karúlaútrmalarnda temel yllar arasnda kalan
yllar için SGP tahminleri nasl elde edilmektedir?
40
70. EUROSTAT-OECD karúlaútrma programna yönelik
sonuçlar hangi periyodlarda yaymlanmaktadr?
41
71. EUROSTAT-OECD karúlaútrma program sonuçlar
hangi ülke gruplar temelinde yaynlanmaktadr?
41
72. Satnalma Gücü Standard Nedir?
42
73. Bir ülke için birden fazla SGP de÷erinin olmas ne anlama
gelir?
43
74. Uluslararas karúlaútrmalarda kullanlan “de÷iúmezlik
prensibi” nedir?
43
75. UKP kapsamnda kullanlan, cari ve sabit SGP kavramlar
nedir?
44
76. Sabit SGP kavram nasl ortaya çkmútr?
44
77. EUROSTAT-OECD karúlaútrmalarna yönelik sonuçlar
hangi yaynlarla kullanclara ulaútrlmaktadr?
45
78. EUROSTAT-OECD karúlaútrma sonuçlar hangi ayrntda
yaymlanmaktadr?
46
IX
İçindekiler
Sayfa
79. TÜøK’in yaymlad÷ SGP de÷erlerinde hangi ülke gruplar
temel alnmaktadr ?
46
80. SGP’nin kullanclar kimlerdir?
47
81. SGP’nin kullanm alanlar nelerdir?
48
82. SGP hangi amaçlara yönelik karúlaútrmalar için uygun bir
gösterge olarak kabul edilmez?
48
83. SGP ile ilgili bilgilere hangi internet adreslerinden
ulaúlabilir?
50
2. Tablo ve ùekil Listesi
Tablo
1. SGP göstergeleri, 2005 (OECD=1.00)
5
2. Reel göstergeler, 2005 (OECD=1.00)
8
3. Hacim endeksleri, 2005 (OECD=1.00)
9
4. Karúlaútrmal fiyat düzeyi endeksi, 2005 (OECD=100)
10
5. Nominal göstergeler, 2005
11
6. De÷er endeksleri, 2005 (OECD=100)
12
7. UKP bölgeleri ve uluslararas koordinatörler
13
8. UKP 2005 temel yll karúlaútrmalara katlan ülke says
15
9. OECD organizasyonundaki ülkeler
16
10. Avrupa Karúlaútrma Programna katlan ülkeler
17
11. Gruplar itibaryla veri derleme skl÷ ve organizasyonu
31
İçindekiler
Sayfa
ùekil
ùekil 1: Döviz kuru ve SGP
4
Ek
1. Satnalma Gücü Paritesi çalúmalarna iliúkin akú úemas
51
2. 2005 temel yll Eurostat-OECD karúlaútrmalarna iliúkin
Döviz Kuru, SGP ve Fiyat Düzeyi Endeksleri, OECD=1.00
52
de÷er ve hacim endeksleri, OECD=100
54
nominal ve reel GSYH de÷erleri, OECD=1.00
56
Döviz Kuru, SGP ve Fiyat Düzeyi Endeksleri, AB=1.00
58
de÷er ve hacim endeksleri, AB=100
60
nominal ve reel GSYH de÷erleri, AB =1.00
62
8. 2005 Temel yll EUROSTAT/OECD ortak yaynnda yer alan
analitik kategoriler
9. “ølgili bilgilere ulaúmak için…”. Formu
64
66
XI
Simge ve Kısaltmalar
Simge ve Ksaltmalar
XII
AB
: Avrupa Birli÷i
AKP
: Avrupa Karúlaútrma Program
CPD
: Country Product Dummy parite hesaplama
yöntemi
EFTA
: Avrupa Serbest Ticaret Birli÷i
EKS
: Eltetö, Koves , Szulc tarafndan geliútirilen parite
hesaplama yöntemi
ESA
: Avrupa Birleútirilmiú Ekonomik Hesaplar Sistemi
EUROSTAT
: Avrupa Birli÷i østatistik Ofisi
G-K
: Geary-Khamis parite hesaplama yöntemi
GSYH
: Gayri Safi Yurtiçi Hasla
ICP
: Uluslararasi Karúlaútrma Program
OECD
: Ekonomik øúbirli÷i ve Kalknma Teúkilat
SGP
: Satnalma Gücü Paritesi
SNA
: Ulusal Hesaplar Sistemi
(System of National Account )
TÜFE
: Tüketici Fiyatlar Endeksi
TÜøK
: Türkiye østatistik Kurumu
UKP
: Uluslararas Karúlaútrma Program
(European Free Trade Assocciation)
(European System of Integrated Economic
Account
(International Comparison Program)
(Organization for Economic Cooperation and
Development)
Satınalma Gücü Paritesi
Soru 1: Satnalma Gücü Paritesi (SGP) nedir?
Satnalma Gücü Paritesi (SGP), ülkeler arasndaki fiyat düzeyi
farkllklarn ortadan kaldrarak, farkl para birimlerinin satn alma
gücünü eúitleyen bir de÷iúim orandr. SGP, belirli bir mal ve hizmet
sepetinin satn alnabilmesi için gereken ulusal para tutarlarnn
oran úeklinde hesaplanmaktadr. Bu oran kullanlarak farkl para
birimlerine dönüútürülen harcamalar, satn alnan mal ve hizmet
hacmindeki farkllklar yanstarak, ülkeler arasnda gerçek anlamda
karúlaútrlabilir veriler sa÷lamaktadr.
SGP en basit úekilde, iki ülkede ayn tanma sahip bir ürünün fiyat
oran úeklinde hesaplanr. Örne÷in, 1 kg dana etinin fiyat
Türkiye’de 15 YTL, ABD’de 20 Dolar ise; dana eti için 1 ABD
Dolarnn Satnalma Gücü Paritesi;
SGP(Tür/ABD) =
15 YTL
20 ABD Dolar
= 0.75 YTL/Dolar
olarak hesaplanr. Bu de÷er, dana eti için ABD’de ödenecek her bir
Dolara karúlk Türkiye’de 0.75 YTL ödenece÷i anlamn
taúmaktadr. Bu oran kullanlarak mevcut bir para ile ABD’de ve
Türkiye’de satn alnabilecek dana eti miktarnn karúlaútrlmas
sa÷lanr.
SGP tek bir ürün için de÷il, piyasada yer alan mal ve hizmetlerin
genelini kapsayan GSYH ve harcama bileúenleri için de
hesaplanmaktadr.
Soru 2: SGP’nin temel amac nedir?
SGP’nin temel amac, Gayri Safi Yurtiçi Hasla (GSYH) ve
bileúenlerinin
uluslararas
reel
karúlaútrmasna
yönelik
göstergelerin elde edilmesidir. GSYH bir ülkenin ekonomik
büyüklü÷ünü, fert baúna GSYH ise o ülkede yaúayanlarn refah
düzeyini gösteren en önemli göstergedir. SGP, ülkeler arasndaki
fiyat düzeyi farkllklarn gidererek GSYH ve bileúenlerinin bu tür
uluslararas karúlaútrmalarna olanak veren ortak bir de÷iúim
orandr.
Soru 3: SGP hesaplamasna niçin gerek duyulmuútur?
Uluslararas geliúmiúlik karúlaútrmalarnda, ortak bir döviz kuruna
dönüútürülen kiúi baúna GSYH de÷erleri kullanlmaktadr. Bununla
birlikte, bu tür karúlaútrmalarda döviz kuru uygun bir de÷iúim oran
olarak nitelendirilmemektedir. Döviz kuru kullanlarak ortak bir para
birimine dönüútürülen harcamalar, sadece satn alnan mal ve
hizmetin hacmini de÷il ayn zamanda ülkeler arasndaki fiyat düzeyi
farkllklarn da yanstmaktadr. SGP, ülkeler arasndaki fiyat düzeyi
farkn gidererek reel mal ve hizmet hacminin karúlaútrlmasna
yönelik yöntem arayúlarnn sonucu olarak ortaya çkmútr.
Soru 4: SGP hesaplamalar ne zaman ve kimler tarafndan
ortaya atlmútr?
1950’li yllarda Avrupa Ekonomik øúbirli÷i Teúkilat (OEEC –
OECD’nin ilk hali)’nn Karúlkl Ekonomik Yardm Konseyi ve
Avusturya Merkezi østatistik Ofisi’nin yapt÷ çalúmalardan edinilen
deneyimler, SGP hesaplama yönteminin oluúturulmasna yardmc
olmuútur. Yaplan bu çalúmalar, 1960’larn sonunda Birleúmiú
Milletler østatistik Ofisi (UNSO) ve Pensilvanya Üniversitesi
Uluslararas Karúlaútrma Birimi tarafndan de÷erlendirilerek
Uluslararas Karúlaútrma Projesi oluúturulmuútur. 1989 ylndan
sonra Avrupa Birli÷i østatistik Ofisi (EUROSTAT) ve Ekonomik
øúbirli÷i ve Kalknma Teúkilat (OECD)’nin yöntemi desteklemesi ve
katlmc ülke saysnn artmas ile proje, programa dönüútürülmüú
ve Uluslararas Karúlaútrma Program kapsamnda SGP
hesaplamalar yaplmaya baúlanmútr.
Soru 5: Uluslararas geliúmiúlik karúlaútrmalarnda döviz
kuru neden uygun bir de÷iúim oran olarak kabul edilmez?
Uluslararas geliúmiúlik karúlaútrmalarnda döviz kuru kullanmnn
baz dezavantajlar bulunmaktadr. Birincisi, çeúitli nedenlerden
kaynaklanan (spekülasyonlar, faiz oranlarndaki de÷iúimler vb.) kur
dalgalanmalardr. Bu durumda, döviz kuru ile hesaplanan GSYH
de÷eri temel alnd÷nda, ülkenin ekonomik büyüklü÷ünde kur
dalgalanmalarna ba÷l ani de÷iúiklikler oluúabilir. Döviz kuru
dalgalanmalar, mal ve hizmet hacminde bir de÷iúiklik olmamasna
ra÷men ülkenin bir anda “daha zengin” veya “daha fakir”
görünmesine yol açmaktadr. Bu tür de÷iúiklikler ekonomik faaliyetle
iliúkilendirilmedi÷i için ekonomik büyümeyi yanstmayan suni
de÷iúikliklerdir. Döviz kuru kullanmnn di÷er bir dezavantaj ise, bir
ülkede üretilen mal veya hizmetlerin fiyat düzeyini yanstmamasdr.
Döviz kuru, ticarete konu olan mal ve hizmetlerin yan sra faiz
oranlar, sermaye akú gibi faktörlerden de etkilenmektedir.
Özellikle geliúmekte olan ülkelerde döviz kurunun idari kararlarn
etkisinde olmas, resmi ve serbest piyasa kurlar arasndaki
farkllklar da uluslararas karúlaútrmalarda döviz kuru kullanmn
sakncal yapmaktadr.
Soru 6: Döviz kuru ile SGP arasndaki fark nedir?
Döviz kuru parann satn alabilece÷i döviz (ABD Dolar, Euro vb.)
miktarn gösterir. SGP ise parann satn alabilece÷i mal ve hizmetin
miktarn gösterir. SGP, ayrntl olarak tanmlanmú bir mal ve
hizmet sepetinin farkl ülkelerdeki fiyat bilgisinden yola çkarak
ülkeler aras satn alma gücünü eúitleyen bir de÷iúim orandr. Bu
nedenle döviz kuru kullanlarak yaplan karúlaútrmalar ülkeler aras
fiyat düzeyi farkllklarn da kapsad÷ için uluslararas geliúmiúlik
karúlaútrmalarnda güvenilir sonuçlar vermezken, SGP kullanlarak
yaplan karúlaútrmalarda fiyat düzeyi farkllklarndan arndrlmú
güvenilir sonuçlar elde edilir.
SGP
DÖVøZ KURU
Parann satn alabilece÷i
döviz kurunun miktarn gösterir
Parann satn alabilece÷i mal
ve hizmet miktarn gösterir
ùekil 1. Döviz kuru ve SGP
Soru 7: Uluslararas karúlaútrmalarda reel ve nominal
karúlaútrmalar ne anlama gelmektedir?
Uluslararas karúlaútrmalarda “Reel Karúlaútrmalar” ve “Nominal
Karúlaútrmalar”
terimlerine
skça
rastlanmaktadr.
Reel
karúlaútrmalar, ülkelerin SGP de÷erleri kullanlarak elde edilen
gerçek mal ve hizmet miktarnn karúlaútrlmasn ifade eder.
Nominal karúlaútrmalar ise döviz kuru kullanlarak yaplan parasal
karúlaútrmalardr.
Literatürde, reel karúlaútrmalar “Hacim Karúlaútrmalar”, nominal
karúlaútrmalar ise; “De÷er Karúlaútrmalar” olarak adlandrlr.
1. Tabloda, 2005 temel yll EUROSTAT-OECD karúlaútrma
program sonuçlarna göre; Türkiye ile birlikte, örnek olarak seçilen
Portekiz ve Yunanistan’a iliúkin SGP göstergeleri yer almaktadr.
1. SGP göstergeleri, 2005 (OECD=1.00)
Türkiye(1)
SGP (OECD=1.00)
Döviz Kuru ($)
GSYH(2) (milyon)
Reel GSYH
K.Baúna Reel GSYH
Nominal GSYH
K.Baúna Nominal GSYH
0.844
1.349
487 202
577 009
8 007
361 257
5 013
Portekiz Yunanistan
0.688
0.804
149 293
217 037
20 574
185 655
17 599
0.683
0.804
198 609
290 872
26 245
246 982
22 285
(1) Türkiye verileri 1987 bazl GSYH de÷erlerini yanstmaktadr.
(2) Ulusal para birimi cinsinden
Kaynak: Purchasing Power Parities and Real Expenditures, 2005 Benchmark Results,
OECD, 2007
Tabloda yer alan, kiúi baúna nominal ve reel de÷erler; “Türkiye’de
2005 yl itibaryla kiúi baúna gelir 5 013 $ iken, bu para ile satn
alnabilen mal ve hizmet miktar, OECD ülkeleri genelinde 8 007 $
karúl÷nda satn alnabilen mal ve hizmet miktarna karúlk
gelmektedir” úeklinde ifade edilebilir.
Soru 8: SGP döviz kuruna alternatif olarak kullanlabilir mi?
SGP, ülkelerin para birimlerinin reel satnalma gücünün bir
göstergesidir. Döviz kuru ise ekonomik, siyasi ve idari kararlarn
etkisi altnda kalan ve bu alanlardaki de÷iúiklerden etkilenen bir
de÷iúim orandr. SGP, özellikle GSYH ve bileúenlerine ait
uluslararas fiyat ve hacim karúlaútrmalarnn yaplabilmesine
yönelik olarak hesaplanmaktadr. Ayrca SGP hesaplamalarnda,
döviz kurlarnn belirlenmesinde do÷rudan rol oynayan faiz ve
sermaye hareketleri gibi çeúitli ekonomik de÷iúkenler dikkate
alnmaz. Bu nedenle bu iki kavram birbirini tamamlamakla birlikte
birbirinin yerine kullanlamaz.
Soru 9: SGP bütün uluslarararas karúlaútrmalar için en
uygun de÷iúim oran mdr?
SGP bütün uluslararas karúlaútrmalarda döviz kurunun yerine
kullanlamaz. SGP temelindeki karúlaútrmalar üretim, verimlilik ve
refah düzeylerinin karúlaútrlmasnda daha uygun sonuçlar
verirken, ithalat, ihracat de÷erlerinin karúlaútrlmas, belirli bir
ihracat düzeyini karúlamak için ne kadar ithalat yaplaca÷ türünden
araútrmalarda döviz kurunun kullanlmas gerekmektedir.
Soru 10. SGP bir ülkenin para biriminin gerçek de÷erinin
altnda veya üstünde oldu÷unu belirleyebilir mi?
Bir ülkenin SGP de÷eri döviz kuruna göre yüksek ya da düúükse, bu
durum genel fiyat düzeyinin ilgili döviz kuruna göre yüksek ya da
düúük oldu÷unu gösterir. Ancak, bu ifade, ülkenin para biriminin
aúr ya da düúük de÷er ald÷ anlamn taúmaz. Uluslararas ticaret
teorisine göre SGP denge döviz kuru kapsamnda yer almakla
birlikte (teoriye göre, parann de÷iúim oran ile gerçek döviz kuru
uzun dönemde birbirini yaknsar), SGP sadece yurt içinde üretilen
veya tüketilen mal ve hizmetleri kapsad÷, ihracat fiyat üzerinden
de÷erlendirilen mallar kapsamad÷ için bu amaca uygun de÷ildir.
Soru 11: Satnalma Gücü Paritesine iliúkin göstergeler
nelerdir?
SGP hesaplamalar sonucunda uluslararas karúlaútrmalara temel
oluúturacak aúa÷daki göstergeler elde edilmektedir.
-
Reel GSYH
Kiúi Baúna Reel GSYH
Hacim Endeksi
Kiúi Baúna Hacim Endeksi
Karúlaútrmal Fiyat Düzeyi Endeksi
Uluslararas karúlaútrmalarda, parasal karúlaútrmalar ifade eden
“Nominal GSYH” ve “De÷er Endeksi” SGP hesaplamalarnn
sonucunda elde edilen göstergeler olmamakla birlikte, karúlaútrma
amaçl olarak kullanlmaktadr.
Soru 12: Reel Gayri Safi Yurtiçi Hasla nedir?
Reel GSYH; SGP de÷erleri kullanlarak, ortak para birimine
dönüútürülen GSYH de÷erlerini ifade etmektedir. Bu úekilde, her
ülkede parann satn alma gücü eúitlenmekte ve ülkelerin üretti÷i
gerçek mal ve hizmet miktarnn karúlaútrlmas sa÷lanmaktadr.
Reel GSYH =
Ulusal para cinsinden GSYH
SGP
A ülkesi
A ülkesi
Reel GSYH’nn nüfusa bölünmesiyle Kiúi Baúna Reel GSYH de÷eri
elde edilir.
2. Tabloda, 2005 temel yll EUROSTAT-OECD karúlaútrma
program sonuçlarna göre, Türkiye ile birlikte örnek olarak seçilen
Portekiz ve Yunanistan’a iliúkin reel göstergeler verilmiútir. Reel
de÷erler, OECD ortalamas temel alnarak ABD Dolar cinsinden
hesaplanan SGP de÷erleri ile elde edilmiútir.
2. Reel göstergeler, 2005 (OECD=1.00)
Türkiye(1)
Portekiz
Yunanistan
0.844
487 202
577 009
8 007
0.688
149 293
217 037
20 574
0.683
198 609
290 872
26 245
SGP (OECD=1.00)
GSYH (2) (milyon)
Reel GSYH (milyon $)
Kiúi Baúna Reel GSYH ($)
OECD, 2007
Soru 13: Hacim endeksi nedir?
Hacim endeksi, bir ülkenin reel GSYH de÷erinin, karúlaútrmada yer
alan ülkelerin toplam içindeki orann gösteren bir endekstir.
Uluslararas Karúlaútrma Program’nn ana hedefi hacim
endekslerinin oluúturulmasdr.
Hacim endeksi =
Reel GSYH
Reel GSYH
A ülkesi
Toplam (örn. OECD)
Kiúi baúna hacim endeksi, kiúi baúna reel GSYH de÷erlerinin, ülke
grubu (örn. OECD) ortalamasna göre de÷iúimini gösterir.
3. Tabloda 2005 temel yll EUROSTAT-OECD karúlaútrma program
sonuçlarna göre; Türkiye ile birlikte örnek olarak seçilen Portekiz ve
Yunanistan’a iliúkin hacim endeksleri verilmektedir.
3. Hacim endeksleri, 2005 (OECD=1.00)
Türkiye(1) Portekiz Yunanistan
Hacim endeksi
Kiúi Baúna
Hacim Endeksi
OECD
1.65
0.62
0.83
100
27
69
88
100
OECD, 2007
Tablo verileri yorumlanacak olursa, Türkiye’nin reel GSYH hacmi
OECD toplamnn %1.65’ini oluúturmaktadr. Di÷er taraftan, OECD
ülkeleri genelinde, kiúi baúna düúen mal ve hizmet hacmi 100 birim
iken, Türkiye’de kiúi baúna 27 birim mal ve hizmet düúmektedir.
Soru 14: Karúlaútrmal Fiyat Düzeyi Endeksi nedir?
Karúlaútrmal Fiyat Düzeyi Endeksi, GSYH ve alt gruplar baznda
ülkelerin ulusal para biriminin döviz kuruna göre alm gücünün
göstergesidir. Ülkelere ait SGP de÷erlerinin, döviz kurlarna
bölünmesiyle hesaplanr.
sonuçlarna göre, Türkiye ile birlikte örnek olarak seçilen Portekiz ve
Yunanistan’a ait karúlaútrmal fiyat düzeyi endeksleri verilmektedir.
4. Karúlaútrmal fiyat düzeyi endeksi, 2005 (OECD=100)
Türkiye
SGP (OECD=1.00)
Döviz kuru ($)
Fiyat düzeyi endeksi
0.844
1.349
63
Portekiz Yunanistan
0.688
0.804
86
0.683
0.804
85
OECD, 2007
Tablo verileri yorumlanacak olursa, OECD genelinde 100 $ karúl÷
satn alnan ayn mal ve hizmet sepeti, Türkiye’de 63 $, Portekiz’de
86 $, Yunanistan’da ise 85 $ karúl÷nda satn alnmaktadr.
Soru 15: Nominal Gayri Safi Yurtiçi Hasla nedir?
Nominal GSYH; döviz kuru ile ortak para birimine dönüútürülen
GSYH de÷erlerini gösterir. Bu de÷erler, ülkelerde üretilen mal ve
hizmetin parasal karúl÷n ifade eder.
Ulusal para cinsinden GSYH
Nominal GSYH =
A ülkesi
Döviz kuru
Nominal GSYH’nn nüfusa bölünmesiyle Kiúi Baúna Nominal GSYH
de÷eri elde edilir.
Yunanistan’a iliúkin nominal göstergeler verilmektedir.
10
5. Nominal göstergeler, 2005
Türkiye(1)
Döviz kuru ($)
GSYH (2) (milyon)
Nominal GSYH (milyon $)
K.Baúna Nominal GSYH ($)
1.349
487 202
361 257
5 013
Portekiz Yunanistan
0.804
149 293
185 655
17 599
0.804
198 609
246 982
22 285
OECD, 2007
Soru 16: De÷er endeksi nedir?
De÷er endeksi, ülkenin nominal GSYH de÷erinin, karúlaútrmada yer
alan ülkelerin toplam içindeki orann gösteren bir endekstir.
De÷er endeksi =
Nominal GSYH
Nominal GSYH
A ülkesi
Toplam (örn. OECD)
Kiúi baúna de÷er endeksi ise, kiúi baúna nominal GSYH
de÷erlerinin, ülke grubu (örn. OECD) ortalamasna göre de÷iúimini
gösterir.
Yunanistan’a iliúkin de÷er endeksleri verilmektedir.
11
6. De÷er endeksleri, 2005 (OECD=100)
Türkiye(1)
De÷er endeksi
Kiúi Baúna
De÷er Endeksi
Portekiz
Yunanistan OECD
1.03
0.53
0.71
100
17
59
75
100
OECD, 2007
Tablo verileri yorumlanacak olursa, Türkiye’nin nominal GSYH
de÷eri OECD toplamnn %1.03’ünü oluúturmaktadr. Di÷er taraftan,
OECD ülkeleri genelinde, kiúi baúna düúen harcama de÷eri 100 iken
bu de÷er Türkiye için 17’dir.
Soru 17: Uluslararas Karúlaútrma Program (UKP) nedir?
Uluslararas Karúlaútrma Program (UKP), ekonominin temel
göstergesi olan GSYH ve bileúenlerinin Satnalma Gücü Paritesine
dayal olarak uluslararas düzeyde fiyat ve hacim karúlaútrmalarna
yönelik olarak oluúturulmuú bir programdr. Program, Birleúmiú
Milletler’in gözetiminde, Dünya Bankas’nn organizasyonu ve
uluslararas kuruluúlarn katlm ile bölgesel temelde organize
edilmektedir.
Soru 18: UKP’nin bölgesel temelde organize edilmesinin
nedenleri nelerdir?
UKP, yaklaúk 150 ülkeyi kapsayan büyük bir uluslararas
organizasyondur. Böyle bir organizasyonun tek merkezden
yönlendirilmesinin zorlu÷u bölgeselleúmenin birinci nedenidir. økinci
neden ise karúlaútrlabilirlik özelli÷inin bölgesel temelde daha fazla
sa÷lanmasdr.
Karúlaútrmalarn
temelini,
uluslararas
karúlaútrlabilir
nitelikte
veriler
oluúturmaktadr.
SGP
12
hesaplamasnn temel verisi de karúlaútrlabilir nitelikte mal ve
hizmetlere ait fiyatlardr. Dolaysyla bu fiyatlarn ayn tanma sahip
mal ve hizmetlere ait olmas gerekmektedir. Tüm dünyada yaplacak
bir organizasyonda bunu sa÷lamak imkanszdr. Di÷er taraftan,
co÷rafi olarak birbirine yakn olan ülkelerin benzer piyasa yaps ve
tüketim kalplarna sahip olmas da organizasyonun bölgesel
temelde yürütülmesindeki bir di÷er etkendir.
Soru 19: UKP’nin bölgeleri nelerdir? Hangi
kuruluúlar tarafndan organize edilmektedir?
bölgesel
UKP çerçevesindeki çalúmalar, Dünya Bankas ve Birleúmiú
Milletler’in organizasyonunda, bölgesel koordinatörler ve katlmc
ülkelerin ulusal istatistik ofislerinin iúbirli÷i ile yürütülmektedir.
UKP’den ba÷msz olarak organize edilen “EUROSTAT-OECD
karúlaútrmalar”na yönelik çalúmalar EUROSTAT ve OECD
tarafndan ortaklaúa yürütülmektedir.
7. UKP bölgeleri ve uluslararas koordinatörler
Bölgeler
Uluslararas Koordinatörler
Afrika
Afrika Kalknma Bankas
Asya-Pasifik
Asya Kalknma Bankas
Ba÷msz Devletler Toplulu÷u
Rusya Devletleraras østatistik Komitesi
Bat Asya
Bat Asya Ekonomik ve Sosyal
Komisyonu
Latin Amerika
Latin Amerika Ekonomi Komisyonu
OECD-EUROSTAT ülkeleri(1)
OECD ve EUROSTAT
(1) OECD-EUROSTAT karúlaútrmalarnn organizasyonu UKP’den ba÷msz olarak
yürütülmektedir.
Kaynak: ICP 2005, World Bank
13
Soru 20: OECD-EUROSTAT
UKP’deki rolü nedir?
Karúlaútrma
Program’nn
OECD ve EUROSTAT Karúlaútrma Program, UKP’den ba÷msz
olarak organize edilen ve 46 ülkeyi kapsayan bir programdr.
Çalúmalarn periyodu ve yayn dönemleri UKP ile farkllk
göstermekle birlikte, temel yl karúlaútrmalarna yönelik sonuçlar
ortak olarak hesaplanmakta ve kamuoyuna duyurulmaktadr.
OECD ve EUROSTAT ayrca, UKP Yönetim Kurulu ve UKP Teknik
Danúmanlk Grubunda temsil edilmekte, metodolojik ve teknik
konularda UKP ile iúbirli÷i yaplmaktadr.
Soru 21: Bölgesel olarak yürütülen karúlaútrma sonuçlar
UKP genel sonuçlarna nasl dönüútürülmektedir?
Bölgesel olarak elde edilen SGP sonuçlarnn UKP sonuçlarna
dönüútürülmesinde “ring yöntemi” kullanlmaktadr. Bu yöntem, her
bir UKP bölgesinden seçilen ülkelerin kendi madde listesinin
yannda, di÷er bölgelere ait maddeleri de içeren ortak bir listeyi
fiyatlandrmas temeline dayanmaktadr. Bu amaçla, tüm bölgelerde
kapsanan mal ve hizmetlerin mümkün oldu÷unca ço÷unu içerecek
ortak bir madde listesi oluúturulmaktadr. Ring karúlaútrmasnda
yer alan ülkelere “ring ülkesi” denmektedir.
Soru 22: UKP’nin son temel yl ve katlan ülke says nedir?
UKP’nin son temel yl 2005 olarak belirlenmiútir. 2005 temel yll
UKP’ye katlan ülkelerin says aúa÷daki tabloda verilmiútir.
14
8. UKP 2005 temel yll karúlaútrmalara katlan ülke says
Bölgeler
Afrika
Asya-Pasifik
Ba÷msz Devletler Toplulu÷u
Bat Asya
Latin Amerika
OECD-EUROSTAT
Toplam
Ülke Says
48
23
10
11
10
46
148
Kaynak: ICP 2005, World Bank
Soru
23:
OECD-EUROSTAT
yürütülmektedir?
karúlaútrmalar
nasl
OECD/EUROSTAT program, OECD ülkeleri ile Avrupa ülkelerine
yönelik uluslararas karúlaútrmalar kapsayan bir programdr.
Program UKP’den ba÷msz olarak organize edilmekte ve 46 ülkeyi
kapsamaktadr. EUROSTAT, genel olarak Avrupa ülkelerinin, OECD
ise, Avrupa dúndaki ülkelerin organizasyonundan sorumludur.
Karúlaútrma
program,
bu
iki
uluslararas
kuruluúun
koordinasyonunda yürütülmekte ve SGP hesaplamalar ayn
metodolojik temele dayanmaktadr. Bununla birlikte, çalúmalarn
organizasyonu ve uygulamas açsndan farkllklar söz konusudur.
EUROSTAT’n organizasyonundaki çalúmalar yllk olarak, OECD
çalúmalar ise üç yllk periyodlarda yürütülmektedir.
Soru 24: OECD’nin organizasyonundaki ülkeler hangileridir?
EUROSTAT-OECD karúlaútrmalar çerçevesinde; Avrupa ülkeleri
dúnda 7 OECD üyesi ile OECD üyesi olmayan 2 ülke olmak üzere
toplam 9 ülke OECD’nin organizasyonunda yer almaktadr.
15
9. OECD organizasyonundaki ülkeler
OECD üyesi ülkeler
Di÷er ülkeler
ABD
Avustralya
Kanada
Japonya
Kore
Meksika
Yeni Zelanda
øsrail
Rusya Federasyonu
OECD, 2007
Soru 25: Avrupa Karúlaútrma Program nedir? Nasl
organize edilmektedir?
Avrupa
Karúlaútrma
Program
(AKP),
EUROSTAT-OECD
karúlaútrma programnn bir alt grubu olarak Avrupa ülkelerinin
fiyat ve hacim karúlaútrmalarna yönelik oluúturulmuútur. AKP’nin
oluúturulmasna yönelik çalúmalar, 1979 ylnn Haziran aynda
yaplan Avrupa østatistikçiler Konferansnn 27. Genel Oturumu’nda
kabul edilerek, yürütülmeye baúlanmútr. AKP kapsamndaki
çalúmalar EUROSTAT tarafndan organize edilmekte olup, AB üyesi
ülkeler ile aday ülkeler, Bat Balkan ülkeleri ve Avrupa Serbest
Ticaret Birli÷i (EFTA) ülkelerini kapsamaktadr.
Soru 26: Avrupa Karúlaútrma Program’na katlan ülkeler
hangileridir?
EUROSTAT’n organizasyonundaki Avrupa Karúlaútrma Programna
katlan ülke says 37 olup, ülkeler co÷rafi yaknlklarna göre 4
gruba ayrlmútr. Her grup içinden bir ülke, çalúmalarn
koordinasyonunu sa÷lamaktadr. Bu ülke “grup lideri” olarak
adlandrlmaktadr.
16
Programda yer alan ülke gruplar ve grup liderleri 10. Tabloda
verilmektedir.
10. Avrupa Karúlaútrma Programna katlan ülkeler
I. Grup
Kuzey Avrupa
II. Grup
Orta Avrupa
III. Grup
Güney Avrupa
IV. Grup
Bat Balkan
Danimarka
Estonya
Finlandiya
øngiltere
ørlanda
øsveç
øzlanda
Letonya
Litvanya
Norveç
Almanya
Avusturya
Belçika
Çek Cum.
Hollanda
øsviçre
Lüksemburg
Macaristan
Polonya
Slovakya
Slovenya
Bulgaristan
Fransa
G.Kbrs Rum Y.
øspanya
øtalya
Malta
Portekiz
Romanya
Türkiye
Yunanistan
Arnavutluk
Bosna-Hersek
Hrvatistan
Karada÷
Makedonya
Srbistan
Slovenya(1)
Grup Lideri
Finlandiya
Grup Lideri
Avusturya
Grup Lideri
Portekiz
Grup Lideri
Slovenya
(1) II. Grupta yer alan Slovenya ayrca Bat Balkan ülkelerinin grup liderli÷ini
yürütmektedir.
Buradaki temel yaklaúm ülkeleri co÷rafi yaknlklar dikkate alnarak
benzer piyasa yaps ve tüketim kalplarna göre gruplandrmaktr.
Grup liderleri, kendi grubunda yer alan ülkeler için ortak madde
listesinin oluúturulmas, veri derleme ve veri kontrol çalúmalarn
koordine etmektedir. EUROSTAT, tüm gruplarda kapsanan ülkelere
yönelik SGP hesabndan ve karúlaútrmalarndan sorumludur.
17
Soru 27: Avrupa Karúlaútrma Program kapsamnda SGP
çalúmalarnn yasal dayana÷ nedir?
AKP kapsamndaki SGP hesaplamalar, Avrupa Komisyonu'nun
mevcut østatistik Program çerçevesinde, “ülkeler ve mekanlar
arasnda mal ve hizmetlere iliúkin fiyat düzeyi farkllklarnn
ölçülmesi”ne yönelik çalúmalar kapsamnda yer almaktadr. AB, SGP
sonuçlarn idari amaçlara yönelik olarak kullanmaktadr. Çalúmann
yasal dayana÷n, 11 Aralk 2007 tarihli, Avrupa Parlamentosu
Konsey
Yönetmeli÷inin,
"Satnalma
Gücü
Paritesinin
hesaplanmasna yönelik verilerin sa÷lanmas, hesaplanmas ve
da÷tlmas ile ilgili ortak kurallarn oluúturulmas”na iliúkin
1445/2007 sayl maddesi oluúturmaktadr. Ayrca, Yapsal Fonlara
øliúkin Konsey Yönetmeli÷inin 1260/99 ve 1267/99 maddeleri ile
Avrupa Konseyi Personel Yönetmeli÷inin 3830/91 maddesi de
konuyla iliúkili di÷er yasal düzenlemeler olup bu çerçevedeki
çalúmalar, konu ile ilgili düzenli veri üretimini içermektedir.
Soru 28: Türkiye SGP çalúmalarna ilk defa hangi yl
katlmútr, bugüne kadar hangi çalúmalarda yer almútr?
Türkiye SGP çalúmalarna ilk olarak 1986 ylnda, temel yl 1985
olan EUROSTAT-OECD karúlaútrmalar kapsamnda katlmútr.
1985 temel yll çalúmann sonuçlandrlmasndan sonra, srasyla
1990, 1993, 1996 ve 1999 temel yll çalúmalar sonuçlandrlmútr.
Buna ek olarak Türkiye, Kafkasya ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri
Karúlaútrma Program’nda 1994, 1995, 1996 ve 1997 yllarnda
köprü ülke görevini üstlenmiútir. 1999 Helsinki zirvesinde aday ülke
statüsünü kazanmasndan sonra EUROSTAT’n organizasyonuna
geçmiútir.
Türkiye
2000
ylndan
itibaren
EUROSTAT’n
organizasyonunda yürütülen Avrupa Karúlaútrma Program (AKP)
kapsamnda, Güney Avrupa ülkeleri grubunda yer almaktadr.
18
Soru 29: Türkiye’de SGP
tarafndan yürütülmektedir?
çalúmalar
hangi
kuruluú
Türkiye’de Satnalma Gücü Paritesi Program çalúmalar Türkiye
østatistik Kurumu (TÜøK) tarafndan yürütülmektedir. TÜøK,
Türkiye’nin sosyal, ekonomik ve kültürel konulardaki veri
gereksinimini karúlayan teknik ve bilimsel bir kuruluútur. TÜøK konu
ile ilgili çalúmalarda, Maliye Bakanl÷, Sa÷lk Bakanl÷, Devlet
Personel Baúkanl÷ gibi kuruluúlarla iúbirli÷i yapmaktadr.
Soru 30: SGP hesaplamalarnn kapsam nedir?
Uluslararas karúlaútrmalar çerçevesindeki SGP hesaplamas,
ülkelerin ekonomik faaliyetlerinin temel göstergesi olan GSYH ve
bileúenleri temelinde yaplmaktadr. GSYH bir ülkede belirli bir
dönemde üretilen veya tüketilen mal ve hizmetlerin toplam úeklinde
tanmlanmakta olup, üretim, harcama ve gelir yöntemi olmak üzere
üç farkl úekilde hesaplanmaktadr. SGP hesaplamalarnda harcama
yöntemi ile elde edilen GSYH esas alnmaktadr.
SGP hesaplamalarnda kapsanan GSYH ana gruplar;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Hanehalk bireysel tüketim harcamalar
Kar amac gütmeyen kuruluúlarn tüketim harcamalar
Devletin bireysel tüketim harcamalar
Devletin ortak tüketim harcamalar
Gayri safi sabit sermaye oluúumu
Stok de÷iúimleri
øhracat ve ithalat dengesi
olarak sralanmaktadr.
19
Bu ana gruplar ilk olarak harcama kategorilerine, daha sonra
harcama gruplarna, harcama snflarna ve son olarak temel
baúlklara ayrlmaktadr.
Soru 31: Temel baúlk nedir?
SGP’nin hesapland÷ en ayrntl harcama düzeyi “Temel Baúlk”
olarak adlandrlmaktadr. Temel baúlk; harcamalarn belirlendi÷i,
maddelerin seçildi÷i, fiyatlarn derlendi÷i ve paritenin ilk
hesapland÷ harcama düzeyidir. Teoride, temel baúlk iyi
tanmlanmú benzer mal ve hizmetlerin oluúturdu÷u gruptur.
Uygulamada ise, harcama a÷rlklarnn tahmin edilebildi÷i en
ayrntl harcama grubudur.
Örne÷in, “ekmek” temel baúl÷ için; GSYH için tüketim harcamalar
kapsamndaki harcama gruplar;
- “tüketim mal ve hizmetleri” ana grubu,
- gda ve alkolsüz içecekler kategorisi,
- gda grubu,
- ekmek ve tahllar snf,
- ekmek temel baúl÷,
úeklinde sralanmaktadr.
En ayrntl harcama grubu olan “ekmek” temel baúl÷nda; çeúitli
ekmek türleri (kepekli ekmek, çavdar ekme÷i, normal ekmek vb.)
kapsanmaktadr.
20
Soru 32: SGP hesabnda neden harcamalar
hesaplanan GSYH temel alnmaktadr?
yönüyle
SGP hesaplamas harcamalar yönüyle elde edilen GSYH de÷erlerine
dayanmakta ve hesaplamada kullanlacak a÷rlklar de÷iúik mal ve
hizmet gruplarna yaplan harcamalar belirlemektedir. Buradaki en
önemli etken, veri gereksinimlerinin daha kolay karúlanmas ve
organize edilebilmesidir. Çünkü, harcamalar temelinde yürütülen
karúlaútrmalarda, nihai mal ve hizmetlerin fiyatlar kullanlmaktadr.
Di÷er taraftan, üretim temelinde yaplacak karúlaútrmalarda ise,
hem nihai çktlarn hem de ara maddelerin fiyat bilgilerine
gereksinim vardr. Uluslararas olarak yürütülecek çalúmalarda bu
konuda standart verilerin elde edilmesi son derece zordur. Bu
nedenle uluslararas karúlaútrmalara yönelik SGP hesaplamas
harcamalar yoluyla elde edilen GSYH temelinde yaplmaktadr.
Soru 33: SGP hesabnda hangi snflama kullanlmaktadr?
SGP hesaplamasnda, karúlaútrma programnn amacna yönelik
olarak hazrlanan, Birleúmiú Milletler’in Uluslararas Karúlaútrma
Program Snflamas, UKP (International Comparison Program, ICP)
kullanlmaktadr. Bu snflandrma, Ulusal Hesaplar Sistemi, UHS
(System of National Account, SNA) ve Avrupa Birleútirilmiú
Ekonomik Hesaplar Sistemi, ABEHS (European System of Integrated
Economic Accounts, ESA) snflama sistemlerinden elde
edilmektedir. GSYH ve bileúenlerine iliúkin harcamalar, tanm, içerik,
snflama ve hesaplamalar açsndan bu iki sistemden birine
dayanmaktadr. Her iki sistem birbiriyle uyumlu olup, bu sistemlerin
en son úekli SNA 93 ve ESA 95 olarak adlandrlmaktadr. ESA 95,
SNA 93’ün Avrupa Birli÷i’nin úartlarna ve gereksinimlerine uygun
olarak oluúturulmuú bir versiyonu niteli÷indedir.
21
Soru 34: ICP ve SNA/ESA snflamalar arasndaki fark
nedir?
ICP ve SNA/ESA snflamalar arasndaki temel farkllk kavramsal
esaslara dayaldr. ICP snflamasnda GSYH’ye iliúkin harcamalar
tüketim esasna göre snflandrlrken, SNA/ESA snflamasnda
harcama esasna göre snflandrlmaktadr. ICP snflamas,
hanehalklarnn bireysel tüketimleri için hanelerin gerçek tüketim
mal ve hizmetlerinin hacmini karúlaútrmada daha iyi bir ölçümdür.
SNA/ESA snflamas ise, hanehalk tarafndan satn alnan mal ve
hizmet hacminin daha iyi bir göstergesidir.
Soru 35: Uluslararas hacim karúlaútrmalarnn yaplmas
hangi koúullara ba÷ldr?
Uluslararas
hacim
karúlaútrmalarnn
yaplabilmesi
için,
karúlaútrmalarda kullanlacak GSYH de÷erlerinin aúa÷daki koúullar
sa÷lamas gerekmektedir.
GSYH, bütün ülkelerde;
-
ayn
ayn
ayn
ayn
tanma sahip olmaldr,
hesaplama yöntemi ile elde edilmelidir,
ortak para birimi ile ifade edilmelidir,
fiyat düzeyi ile de÷erlendirilmelidir.
Soru 36: SGP hesabnda kullanlan temel veriler nelerdir?
GSYH ve bileúenlerine ait SGP hesabnn yaplabilmesi için iki temel
veri seti gereklidir. Bunlar;
-
22
GSYH’da kapsanan mal ve hizmetlerin ulusal yllk ortalama
fiyatlar,
-
GSYH’nn ayrntl ulusal harcama a÷rlklar
olarak sralanabilir.
Ülkelere ait SGP’lerin hesaplanabilmesi için programa katlan tüm
ülkelerin bu verileri sa÷lamas gerekmektedir. Ulusal yllk ortalama
fiyatlar, belirlenen ortak bir mal ve hizmet sepetinin fiyatlardr.
Ayrntl ulusal harcama a÷rlklar ise, GSYH’nn temel baúlklar
düzeyindeki harcama de÷erlerinden elde edilmektedir.
Soru 37: SGP hesabnda kapsanan mal ve hizmet sepeti
hangi ürünlerden oluúmaktadr.
SGP hesabnda kullanlan mal ve hizmet sepeti GSYH’y oluúturan
mal ve hizmetlerin genelinden oluúmaktadr. Bu mal ve hizmet
sepeti, tüketim harcamalar, devlet hizmetleri, makine ve teçhizat
araçlar, inúaat projeleri gibi gruplar kapsamaktadr.
Tüketim harcamalar grubu; gda, içki ve tütün, giyim ve ayakkab,
kira, su, yakt ve elektrik, tbbi mal ve hizmetler, mobilya, ev
eúyalar, kiúisel ulaúm araçlar, ulaúm hizmetleri, e÷lence ve kültür,
haberleúme, e÷itim, kiúisel bakm vb. alt gruplar kapsamaktadr.
Devlet hizmetleri grubu; çeúitli mesleklerde çalúanlara ödenen
ücretleri kapsamaktadr.
Makine ve teçhizat araçlar grubu; üretimin çeúitli dallarna yönelik
makine ve teçhizat araçlarndan oluúmaktadr. Örne÷in, yap metal
ürünleri, gda, tekstil, inúaat makineleri, veri iúleme araçlar, tarm
makineleri vb.
ønúaat projeleri grubu; “konut”, “konut dú” ve “inúaat
mühendisli÷i” alanndaki çeúitli inúaat projelerinden oluúmaktadr.
23
Soru 38: SGP hesabna yönelik mal ve hizmet sepetinde
kapsanan madde says nedir?
SGP hesabna yönelik mal ve hizmet sepetinde yaklaúk 5000
civarnda madde kapsanmaktadr. Bunlardan 2500’ü tüketim mal ve
hizmetlerinden, 40’ ücretlerden, 600’ü makine ve teçhizat
araçlarndan, 1700’ü inúaat projelerinden (toplam 15 inúaat projesi
için proje kalemleri) oluúmaktadr.
Soru 39: Ortak mal ve hizmet sepeti nasl belirlenmektedir?
SGP hesabnda kullanlacak ortak mal ve hizmet sepeti, programa
katlan ülkelerin görüúleri alnarak ortaklaúa belirlenmektedir.
Hesaplamalara temel oluúturacak ortak mal ve hizmet sepeti
belirlenirken üç temel koúulun sa÷lanmas gerekmektedir.
Seçilecek maddeler;
-
GSYH'y oluúturan mal ve hizmetlerin genelini kapsamaldr,
GSYH içerisinde temsil edilebilir olmaldr,
ülkeler arasnda karúlaútrlabilir olmaldr.
Soru 40: SGP hesab için ortak bir mal ve hizmet sepetinin
fiyatlandrlmasnn önemi nedir?
SGP de÷erleri, belirli bir mal ve hizmet sepetinin satn alnabilmesi
için gereken ulusal para tutarlarnn birbirine orann gösterir.
Hesaplamalarn temeli ülkeler arasnda karúlaútrlabilir verilere
dayanmakta ve tüm ülkelerin ortaklaúa belirledi÷i, ayrntl olarak
tanmlanmú mal ve hizmetler temel alnmaktadr. Dolaysyla,
programa katlan ülkelerin fiyat derleme çalúmalarn bu ortak mal
ve hizmet sepeti temelinde gerçekleútirmesi gerekmektedir.
24
Soru 41: Ülkeler ortak mal ve hizmet sepetinde yer alan
maddelerin tümünü fiyatlandrmak zorunda mdr?
Ortak mal ve hizmet sepeti, programa katlan ülkelerin görüú ve
önerileri do÷rultusunda belirlenmekte ve sepette yer alacak
maddelerin katlmc ülkelerin ço÷unda mevcut olmasna
çalúlmaktadr. Ülkelerin tüketim kalplarnn farkl olmasndan dolay
sepette yer alan bütün maddelerin ülkelerin tamamnda mevcut
olmas mümkün de÷ildir ve dolaysyla ülkeler bu maddelerin
tümünü fiyatlandrmak zorunda de÷ildir. Bununla birlikte,
karúlaútrmalarn sa÷lkl bir úekilde yaplabilmesi için, ülkelerin
sepette yer alan mal ve hizmet gruplarn temsil edecek úekilde
yeterli fiyat verisini sa÷lamas gerekmektedir.
Soru 42: SGP çalúmalarnda kullanlan madde sepeti hangi
aralklarla güncellenmektedir?
SGP hesaplamas, belirli bir döneme iliúkin fiyat ve hacim
karúlaútrmalarna yönelik olarak gerçekleútirilmektedir. Dolays ile
mal ve hizmet sepetinde kapsanacak maddelerin ülkelerin güncel
piyasa yapsn yanstmas açsndan her fiyatlandrma dönemi
öncesinde ön hazrlk çalúmalar yaplarak mal ve hizmet sepeti
güncellenmektedir. Ön hazrlk çalúmasnda, ülkelerin görüú ve
önerileri alnarak, sepetten çkarlacak, tanm de÷iúikli÷i yaplacak ve
sepete yeni eklenecek maddeler belirlenmekte ve nihai madde
listesi oluúturulmaktadr.
Soru 43: Ortak mal ve hizmet sepetine iliúkin fiyatlar hangi
yöntemlerle derlenmektedir?
SGP hesaplamalarna yönelik mal ve hizmetlerin fiyatlar, özel olarak
gerçekleútirilen fiyat derleme çalúmalar ile elde edilmektedir.
Fiyatlarn derlenmesinde baúlca üç yöntem kullanlmaktadr. Bunlar;
25
-
iúyeri ziyareti úeklinde alan uygulamas,
resmi yazúmalar yoluyla idari kaytlarn kullanlmas,
telefon, faks, e-mail yoluyla fiyat derleme çalúmas
olarak sralanmaktadr.
Soru 44: SGP kapsamnda derlenecek fiyatlarn özellikleri
nelerdir?
SGP çalúmalar kapsamnda derlenecek fiyatlarn belirli koúullar
sa÷lamas gerekmektedir.
Derlenecek fiyatlar;
-
GSYH hesaplamalarnda kullanlan fiyatlarla tutarl olmaldr,
karúlaútrlabilir maddelere iliúkin fiyatlar olmaldr,
ülkenin genelini temsil etmelidir,
peúin satn alú fiyatlar (KDV ve satú vergileri dahil alcnn
ödedi÷i peúin satn alú fiyatlar) olmaldr.
Soru 45: SGP hesabna yönelik fiyat derleme çalúmalar
GSYH’nn tüm gruplarn kapsamakta mdr?
Genel olarak, GSYH’nn tüm alt gruplar için fiyatlarn derlenmesi
gerekmektedir.
Ancak
uygulamada
baz
gruplara
iliúkin
fiyatlandrma çalúmas yaplamamaktadr. Bunun nedeni, çok
masrafl olabilecek özel araútrmalar gerektirmesidir. Örne÷in, GSYH
ana gruplarndan, “stok de÷iúimleri” ile “net mal ve hizmet ihracat”
için, nihai mal ve hizmetlerin fiyatlandrlmasnn yannda ham
maddelerin ve ara maddelerin de fiyatlandrlmas gerekmektedir.
Bu gruplara iliúkin SGP de÷eri, uygun olabilecek di÷er gruplara ait
veriler kullanlarak hesaplanmaktadr.
26
Soru 46: Referans Parite nedir?
Referans pariteler, SGP hesaplamas için gerekli olan fiyat verilerinin
elde edilemedi÷i harcama gruplar için, bu gruplar temsil edebilecek
di÷er gruplara iliúkin veriler kullanlarak elde edilen SGP de÷erleridir.
Referans pariteler, ilgili grubu yanstacak mal ve hizmetlerin
fiyatlarndan hareketle hesaplanabildi÷i gibi, baúka bir gruba iliúkin
SGP de÷eri veya döviz kuru olarak da alnabilir.
Soru 47: Fiyat derleme çalúmas yaplmayan gruplar için
kullanlan referans pariteler nelerdir?
-
Hanehalklarnn dú ülkelerde yapt÷ harcamalar: Döviz kuru,
-
Devlet hizmetlerine iliúkin ara tüketim harcamalar: Bireysel
tüketim harcamalar grubuna ait SGP de÷eri,
-
Devlet hizmetlerine iliúkin sabit sermaye tüketimi: Gayri safi
sabit sermaye oluúumu grubuna ait SGP de÷eri,
-
Devletin sosyal güvenlik ve refah hizmetlerine yönelik
harcamalar: Devletin nihai tüketim grubunda yer alan e÷itim,
sa÷lk ve ortak hizmetler grubuna ait SGP de÷eri,
-
Devletin kültür, e÷lence ve dini hizmetlere yönelik harcamalar:
Devletin nihai tüketim harcamalar grubunda yer alan e÷itim,
sa÷lk ve ortak hizmetler grubuna ait SGP de÷eri,
-
Stok de÷iúimleri: Tüketim ve yatrm mallarnn bir araya
getirilmesinden elde edilen SGP de÷eri,
-
øthalat ve ihracat dengesi: Döviz kuru.
Soru 48: SGP kapsamnda, fiyat derleme çalúmalar
GSYH’nn hangi gruplar için yaplmaktadr?
SGP çalúmalar kapsamndaki fiyat derleme çalúmalar, GSYH’nn
aúa÷daki ana gruplar için gerçekleútirilmektedir.
27
-
Hanehalk tüketim harcamalar
Devletin nihai tüketim harcamalar
Gayri safi sabit sermaye oluúumu
x Yatrm mallar
x ønúaat projeleri
Soru 49: Hanehalk tüketim harcamalar grubuna yönelik
fiyatlandrma çalúmalar nasl gerçekleútirilmektedir?
Tüketim harcamalarnda kapsanan mal ve hizmetler için fiyat
derleme çalúmalar, perakende satú ve hizmet iúyerleri, kamu ve
özel kuruluúlarla; iúyeri ziyareti, telefon, faks veya e-mail yoluyla
iletiúim kurularak yürütülmektedir.
Fiyat derleme anketleri; “gda, içki ve tütün”, “giyim ve ayakkab”,
“konuta iliúkin masraflar”, “ev eúyalar”, “ulaútrma ve haberleúme”,
“kültür, e÷itim ve e÷lence”, “çeúitli mal ve hizmetler” gibi tüketim
gruplarn kapsamaktadr. Çalúmada kapsanan maddeler; marka,
model, tür, miktar, paket úekli vb. gibi ayrntl özellikler temelinde
fiyatlandrlmaktadr. Avrupa Karúlaútrma Program kapsamnda,
tüketim harcamalar grubuna yönelik fiyat derleme çalúmalar grup
lideri ülkenin koordinasyonunda yürütülmektedir. Türkiye’de konu
ile ilgili çalúmalar Güney Avrupa Ülkeleri grup lideri olan Portekiz
østatistik Ofisi ile koordineli olarak gerçekleútirilmektedir.
Soru 50: Kira grubuna yönelik fiyatlandrma çalúmalar
Tüketim harcamalarnda kapsanan kira grubu için Hanehalk Bütçe
Anketi sonuçlarndan yararlanlmaktadr. Ankette kapsanan
konutlarn tipi, yapm yl, stma sistemi, oda says, kullanm alan
28
ve mülkiyet durumuna
belirlenmektedir.
göre
(m2
baúna)
kira
de÷erleri
Soru 51: Devletin tüketim harcamalar grubuna yönelik veri
derleme çalúmalar nasl gerçekleútirilmektedir?
Devletin cari hizmetlerini yerine getirebilmek amacyla tüketti÷i mal
ve hizmetlerin toplam, “Devletin Tüketim Harcamalar”n
oluúturmaktadr. Bu gruba iliúkin piyasa fiyatlar olmad÷ için, bu
hizmetlerin devlete mal oluú fiyatlar alnmaktadr.
Program kapsamnda, Devletin Tüketim Harcamalar’nda “Ücretlilere
Yaplan Ödemeler” grubu için fiyatlandrma çalúmas yaplmaktadr.
E÷itim, sa÷lk ve kamu hizmetlerinden seçilen mesleklere iliúkin yllk
ücret bilgileri Maliye Bakanl÷ndan derlenmektedir. Konu ile ilgili
çalúmalar EUROSTAT ile koordineli olarak gerçekleútirilmektedir.
Soru 52: Yatrm mallarnn kapsam nedir? Veri derleme
çalúmalar nasl gerçekleútirilmektedir?
Yatrm mallar grubunda; üretimin çeúitli sektörlerinde kullanlan
makine ve teçhizat araçlar kapsanmaktadr. Yaklaúk 600
maddeden oluúan makine ve teçhizat araçlar kullanm alanlarna
göre; “tarm ve ormanclkla ilgili makineler”, “metal iúleme
makineleri”, “inúaat makineleri”, “giyim imalatnda kullanlan
makineler”, “gda makineleri”, “büro makineleri”, “bilgisayar ve veri
iúleme makineleri”, “elektrik makineleri”, “ulaúm araçlar”,
“bilgisayar yazlmlar” vb. úeklinde gruplandrlmútr. Çalúmada
kapsanan makine ve teçhizatlar marka, model ve teknik özelliklerine
göre ayrntl olarak tanmlanmútr.
29
Yatrm mallar grubundaki fiyat derleme çalúmas ülke genelinde
faaliyet gösteren üretici ve ithalatç firmalar ile telefon, faks veya
e-mail yoluyla gerçekleútirilmektedir.
Soru 53: ønúaat grubunun kapsam nedir? Veri derleme
çalúmalar nasl gerçekleútirilmektedir?
SGP hesaplamalar çerçevesinde inúaat grubunda, “konut”, “konut
dú” ve “inúaat mühendisli÷i” baúlklar altnda çeúitli inúaat projeleri
kapsanmaktadr.
-
Konut projeleri (müstakil ev, apartman vb.)
Konut dú projeler (fabrika binas, ofis, tarm silosu, okul vb.)
ønúaat mühendisli÷i çalúmalar (yol, köprü, kanalizasyon)
Bu projeler standart olarak tanmlanmú olup, tüm ülkeler için
ayndr. Standart bir inúaat projesi; kaz, beton, duvar, çat kaplama
gibi çeúitli bileúenlerden oluúmaktadr. Her bir bileúen, “temel
kazs”, “toprak atlmas” vb. gibi çeúitli alt bileúenlerden
oluúmaktadr. Fiyat derleme çalúmasnda tüm bileúenler detayl
olarak tanmlanmaktadr.
ønúaat grubuna ait fiyat derleme yaklaúm, piyasada satlan gerçek
inúaat projelerine dayanmamaktadr. Bunun baúlca nedeni tüm
ülkelerde ayn tanm ve standartlara sahip inúaat projelerinin
belirlenmesindeki zorluklardr. Çalúmada, karúlaútrlabilirlik ve
temsil edilebilirlik kriterlerinin ayn anda sa÷lanabilmesi için kurgusal
olarak tanmlanmú standart inúaat projeleri temel alnmaktadr. Bu
projeler, gerçek inúaat projelerinde mevcut olan bileúenleri
kapsamakta, ülkelerdeki gerçek uygulamalara ve yöntemlere
dayanarak fiyatlandrlmaktadr.
30
ønúaat grubuna yönelik fiyat derleme çalúmasnda, istatistik ofisleri
hizmet almna giderek özel kurumlarla anlaúmakta ve fiyatlandrma
çalúmas, bu kurumlarca yaplmaktadr.
Soru 54: SGP kapsamnda veri derleme çalúmalarnn
skl÷ nedir? Çalúmalarn organizasyonu kimler tarafndan
yaplmaktadr?
Türkiye’nin yer ald÷ Avrupa Karúlaútrma Programna yönelik
çalúmalar, EUROSTAT tarafndan belirlenen takvime ba÷l olarak
programa
katlan
bütün
ülkelerde
ayn
dönemde
gerçekleútirilmektedir. Aúa÷daki tabloda, mal ve hizmet gruplarna
göre veri derleme skl÷ ve çalúmalar organize eden birimler
verilmektedir:
11. Gruplar itibaryla veri derleme skl÷ ve organizasyonu
Mal ve Hizmet Grubu
Veri derleme
skl÷
Organizasyon
01.
02.
03.
04.
05.
06.
Gda, øçki ve Tütün
Kiúisel Ürünler
Ev ve Bahçe Ürünleri
Ulaútrma, Lokanta, Oteller
Hizmetler
Mobilya ve Sa÷lk
3
3
3
3
3
3
07.
08.
Makine ve Teçhizat
ønúaat Projeleri
2 yl
2 yl
EUROSTAT
EUROSAT
09.
Ücretlilere Yaplan
Ödemeler
Yllk
EUROSTAT
yl
yl
yl
yl
yl
yl
Grup
Grup
Grup
Grup
Grup
Grup
Lideri
Lideri
Lideri
Lideri
Lideri
Lideri
31
Soru 55: SGP çalúmalar kapsamnda derlenecek fiyat
says nasl belirlenmektedir?
Derlenecek fiyat says, maddeye iliúkin güvenilir ortalama fiyatlarn
elde edilmesi açsndan büyük bir önem taúmakta, maddenin tanm
ve fiyat yapsna ba÷l olarak farkllk göstermektedir. Fiyat
farkll÷nn yüksek oldu÷u maddelerin ortalama fiyatnn elde
edilmesi için daha fazla sayda fiyat bilgisine gerek vardr. Di÷er
taraftan fiyat farknn önemli olmad÷ maddeler için daha az sayda
fiyat bilgisi derlenebildi÷i gibi, ülke genelinde belirli bir liste fiyat ile
satlan maddeler için tek bir fiyat bilgisi yeterli olabilir. Derlenecek
fiyat says ayn zamanda, piyasa yapsna ba÷l olarak ülkeden
ülkeye de÷iúiklik gösterebilmektedir. Bu nedenle, derlenecek fiyat
says ilgili madde grubunun piyasa yaps ve fiyat de÷iúkenli÷i göz
önüne alnarak belirlenmektedir.
Soru 56: SGP hesabna yönelik fiyat derleme çalúmalarnda
kapsanacak iúyerleri nasl belirlenmektedir?
SGP çalúmalar kapsamndaki fiyat derleme anketleri, perakende
satú yapan iúyerleri, hizmet iúyerleri, kamu ve özel kuruluúlar ile
gerçekleútirilmektedir. Ürünün hangi tür iúyerlerinde ne kadar
satld÷, ulusal ortalama fiyatlarn oluúturulmasnda oldukça
önemlidir ve çalúmada kapsanacak iúyerlerinin, ilgili maddenin
satúnn oransal da÷lmna göre belirlenmesi temel prensipler
arasndadr. Ancak, Avrupa Karúlaútrma Programnn yaps gere÷i
madde tanmlarnn güncelli÷i ve marka, model vb. ayrntl tanmlar
içermesi nedeniyle bu prensibe her zaman ba÷l kalnmamaktadr.
Bu nedenle, genel bir uygulama olarak ilgili maddelerin satún
yapan iúyerleri tespit edilerek çalúma kapsamna alnmaktadr.
32
Soru 57: SGP hesabna yönelik fiyat derleme çalúmalarnda
kapsanan iúyeri türleri nelerdir?
Fiyat derleme çalúmalarnda kapsanan iúyerleri, 9 ana grup altnda
toplanmaktadr.
1. Çok bölümlü ma÷azalar ve belirli bir konuda satú yapan büyük
iúyerleri
2. Süpermarketler ve hipermarketler
3. Toptan satú yapan büyük iúyerleri
4. Bakkallar, marketler, servis istasyonlarndaki satú noktalar
5. Belirli bir konuya yönelik satú yapan ma÷azalar (mobilya,
züccaciye, ev eúyas satan iúyerleri)
6. Pazarlar
7. Hizmet iúyerleri (kuru temizleme, kuaför, vb.)
8. Kamu ve yar özel iúyerleri
9. Di÷er ticaret iúyerleri (internet ve postayla, kapdan satú, vb.)
SGP fiyat derleme çalúmalarnda, “toptan satú yapan iúyerleri” ile
“internet ve postayla satú ile kapdan satú” iúyerleri
kapsanmamaktadr.
Soru 58: Fiyat derleme çalúmalar Türkiye’nin hangi
illerinde yürütülmektedir?
Türkiye’de yürütülen SGP çalúmalarnda, tüketim harcamalar
kapsamndaki fiyat derleme anketleri Ankara, østanbul ve øzmir
illerinde yürütülmektedir. Yatrm mallarna yönelik fiyat derleme
çalúmalar ise Türkiye’nin çeúitli illerinde faaliyet gösteren firmalar
kapsamakta olup bu firmalar a÷rlkl olarak østanbul, Kocaeli, Bursa,
Ankara, øzmir illerinde yer almaktadr. co÷rafi kapsam Türkiye
genelidir.
33
Soru 59: SGP çalúmalar kapsamnda derlenen fiyatlar
ulusal ortalama fiyatlara nasl dönüútürülmektedir?
SGP hesaplamalarnda prensip olarak mal ve hizmetlere iliúkin ulusal
ortalama fiyatlar temel alnmaktadr. Ancak, her dönem için farkl
bir mal ve hizmet sepetinin tüm ülke genelinde fiyatlandrlmas
oldukça zor ve zaman alan bir çalúmadr. Bu nedenle fiyat derleme
çalúmalar ço÷u ülkede baúkentlerde yürütülmektedir. Bu fiyatlarn,
ülke ortalamasna dönüútürülmesinde bölgesel fiyat düzeyi
farkllklarndan hareketle hesaplanan bir katsaynn kullanlmas
gerekmektedir. Bu katsay, Mekansal Düzeltme Katsays (MDK)
olarak adlandrlmaktadr.
SGP program kapsamnda, ülkelerin mekansal düzeltme
katsaylarn temel baúlklar düzeyinde EUROSTAT’a iletmesi
gerekmektedir. Bu katsaylarn hesaplanmas için özel anketlere
ihtiyaç duyulmaktadr.
Soru 60: Türkiye’de mekansal düzeltme katsays ile ilgili
çalúmalar nasl yürütülmektedir?
Türkiye’de mekansal düzeltme katsays hesaplamalar çerçevesinde,
tüketim harcamalarnda kapsanan mal ve hizmetlere iliúkin fiyat
derleme çalúmalar gerçekleútirilmektedir. Çalúmada, Tüketici
Fiyatlar Endeksi (TÜFE) hesaplamalarnda kullanlan madde sepeti
baúlangç noktas olmak üzere, ortak tanmlar çerçevesinde
belirlenmiú mal ve hizmet sepeti fiyatlandrlmaktadr. Konu ile ilgili
çalúmalar
26
Bölge
Müdürlü÷ü
ile
koordineli
olarak
gerçekleútirilmektedir.
Çalúma sonuçlar østatistiki Bölge Birimleri Snflamas (øBBS) Düzey
2’ye göre elde edilecek olup, bu de÷erler ayn zamanda Türkiye’nin
34
farkl bölgelerinde YTL’nin satn alma gücündeki farkllklarnn
ölçülmesinde gösterge olarak kullanlacaktr.
Soru 61: Derlenen fiyatlar yllk ortalama fiyatlara nasl
dönüútürülmektedir?
Tüketim harcamalarna yönelik veri derleme çalúmalar üç yllk bir
dönem içinde tamamlanmakta ve her yl iki tüketim anketi
gerçekleútirilmektedir. Derlenen fiyatlarn ortalama yllk fiyatlara
dönüútürülmesinde TÜFE verilerinden yararlanlmaktadr. En ayrntl
harcama grubu olan temel baúlklar düzeyindeki TÜFE de÷erleri,
ilgili temel baúlktaki maddeler için yllk ortalama fiyatlarn elde
edilmesinde kullanlmaktadr.
Soru 62: SGP hesabnda kullanlan harcama a÷rlklarnn
kayna÷ nedir?
SGP hesabnda kullanlan harcama a÷rlklarnn kayna÷ ortak bir
harcama snflamasna göre elde edilen temel baúlklar düzeyindeki
GSYH de÷erlerinden oluúmaktadr. Bu de÷erler ülkelerin istatistik
ofislerinin ulusal hesaplar birimleri tarafndan sa÷lanmaktadr.
SGP hesaplamalar kapsamnda GSYH’ya illiúkin harcamalar, 7 ana
grup, 31 harcama kategorisi, 71 harcama grubu, 152 harcama snf
ve 226 temel baúlk altnda snflandrlmaktadr.
Soru 63: Ülkelerin tüketim yapsndaki farkllklar SGP
hesabn nasl etkilemektedir?
Bir ülkenin GSYH içindeki harcamalarnn da÷lm ayn zamanda o
ülkenin tüketim yapsnn göstergesidir. SGP de÷erlerinin
hesaplanmasnda, fiyat verilerinin yannda, harcamalarn toplam
içindeki da÷lm da önem taúmaktadr. Toplam harcamalar içinde
35
daha fazla a÷rl÷a sahip mal ve hizmet gruplar SGP hesabnda
daha büyük bir etkiye sahipken, a÷rl÷ düúük olan mal ve hizmet
gruplarnn SGP sonuçlarna etkisi daha düúüktür.
Soru 64: Tek bir ürün için SGP nasl hesaplanr?
Tek bir ürün için, SGP de÷eri aúa÷daki formül ile hesaplanmaktadr;
A ülkesi para biriminin B ülkesi para birimine göre SGP de÷eri,
PiA
SGP
A/B
=
PiB
Burada;
PiA : i malnn A ülkesindeki fiyat
PiB : i malnn B ülkesindeki fiyat
Örne÷in, bir adet kepekli ekmek Almanya’da 2 Euro’ya satlrken,
ayn ekmek Türkiye’de 1.5 YTL ise, kepekli ekmek için parite;
SGP(Tür/Alm) =
1.5 YTL
2 Euro
= 0.75 YTL/Euro
olarak hesaplanr. Bu durumda, kepekli ekmek için, 1 Euro
Türkiye’de 0.75 YTL’ye karúlk gelmektedir. Bunun anlam,
Almanya’da kepek ekme÷i için harcanan her Euro için, Türkiye’de
0.75 YTL harcanmaktadr.
36
Soru 65: GSYH geneline iliúkin SGP nasl hesaplanr?
SGP tek bir ürün için de÷il, piyasada yer alan mal ve hizmetlerin
genelini kapsayan GSYH ve harcama bileúenleri için de
hesaplanmaktadr. Bu aúamada, temel baúlklara iliúkin parite
de÷erleri ile temel baúlk düzeyindeki harcama verileri
kullanlmaktadr.
SGP hesaplamalar madde seviyesinden baúlayarak, GSYH geneline
kadar aúamal olarak gerçekleútirilmektedir.
Örne÷in;
- “kepek ekme÷inden”, “ekmek” temel baúl÷na,
- “ekmek” temel baúl÷ndan ekmek ve tahllar snfna,
- “ekmek ve tahllar” snfndan “gda” grubuna,
- “gda” grubundan, “gda ve alkolsüz içecekler” kategorisine
- “gda ve alkolsüz içecekler” kategorisinden “tüketim harcamalar”
grubuna
- “tüketim harcamalar” grubundan “GSYH” geneline
kadar tüm aúamalar için, SGP de÷erleri hesaplanmaktadr.
Soru 66:
nelerdir?
SGP
hesaplamalarnda
kullanlan
yöntemler
Uluslararas karúlaútrmalar çerçevesinde SGP hesaplamasnda
kullanlan yöntemler; “temel baúlk paritelerinin hesaplanmas” ile
“gruplandrlmú paritelerin hesaplanmas” úeklinde iki baúlk altnda
toplanmaktadr.
Temel baúlk paritelerinin hesaplanmasnda baúlca iki yöntem
kullanlmaktadr. Bu yöntemler “Country Product Dummy” (CPD) ile
“Eltetö-Köves-Szulc”
(EKS)
olarak
adlandrlmaktadr.
UKP
37
kapsamnda yürütülen hesaplama çalúmalarnda Birleúmiú Milletler
østatistik Ofisi tarafndan CPD yöntemi kullanlmaktadr. EUROSTATOECD karúlaútrmalarnda ise EKS yöntemi temel alnmaktadr.
Gruplandrlmú paritelerin hesaplanmasnda ise 1990 öncesinde
Geary-Khamis (G-K) yöntemi kullanlrken, 1990 sonrasnda G-K’ye
ek olarak EKS yöntemi de kullanlmútr. EKS yöntemi, UKP ve
EUROSTAT-OECD karúlaútrmalarnda gruplandrlmú paritelerin
hesaplanmasnda kullanlr.
Soru 67: Temel baúlk paritelerinin
kullanlan CPD ve EKS yöntemleri nedir?
hesaplanmasnda
Temel baúlk paritelerinin hesaplanmas, SGP hesaplama
çalúmalarnn ilk aúamasdr. Bu aúamada, ülkelerin fiyat verileri ile
maddelerin temsil edicili÷ine iliúkin bilgiler kullanlarak temel baúlk
pariteleri hesaplanmaktadr. Bu de÷erler, “a÷rlklandrlmamú fiyat
oran” veya “parite” olarak adlandrlmaktadr.
UKP kapsamnda kullanlan CPD yöntemine göre, temel baúlk
pariteleri regresyon analiziyle hesaplanmaktadr. Bu yöntemde,
derlenen madde fiyatlar ve ülkelerin kukla (dummy) de÷iúken
setine ait fiyatlarn logaritmasyla elde edilen regresyon modeli
temel alnarak temel baúlk pariteleri hesaplanmaktadr. CPD
yöntemine göre, temel baúlktaki fiyat verilerinin tümü kullanlarak
hesaplamalar gerçekleútirilmekte olup, maddelerin göreceli fiyat
yapsnn ülkeler arasnda ayn oldu÷u varsaym kullanlmaktadr.
EUROSTAT-OECD karúlaútrmalarnda kullanlan EKS yönteminde
ise; ülkeler birbirinden ba÷msz birimlerden oluúan bir küme olarak
alnmakta ve her ülke hesaplamalarda eúit a÷rl÷a sahip olmaktadr.
Hesaplamalarda, her ülkenin fiyat bilgisi ve bu fiyatlara ait temsil
edicilik özellikleri dikkate alnmaktadr. EKS yönteminde ülkeler
38
arasndaki ikili karúlaútrmalar elde edilerek buradan çoklu
karúlaútrmalara geçilmektedir. Dolays ile ülkelerin fiyat oran hem
grup içinde, hem de di÷er ülkelerle ikili olarak karúlaútrlabilecek
úekilde hesaplanmaktadr.
CPD ve EKS yöntemlerinden birinin di÷erinden tam anlamyla daha
üstün oldu÷u söylenemez. Uygulamalardan elde edilen sonuçlar, bu
iki yöntem arasnda önemli farkllklar olmad÷n göstermektedir.
Tüm ülkelerde fiyat verilerinin tamam mevcut oldu÷unda ve temsil
edilebilirlik bilgileri dikkate alnmad÷nda her iki yöntem de ayn
sonucu vermektedir. Kullanlacak yöntem, karúlaútrma koúullarna
ba÷l olarak belirlenmelidir.
Soru 68: Gruplandrlmú paritelerin
kullanlan EKS ve G-K yöntemleri nedir?
hesaplanmasnda
Gruplandrlmú
paritelerin
hesaplanmas
SGP
hesaplama
aúamalarnn son aúamas olup, bu aúamada GSYH düzeyine kadar
SGP de÷erleri hesaplanmaktadr. Gruplandrlmú paritelerin
hesaplanmas için, 1990 öncesi Geary-Khamis, 1990 sonrasnda ek
olarak EKS yöntemi kullanlmútr.
EKS yönteminde, ülkelerin temel baúlk pariteleri ve harcama
de÷erleri kullanlarak GSYH geneline kadar SGP hesaplamalar her
harcama grubu için ayr olarak yaplmaktadr. EKS yönteminde,
ülkeler birbirinden ba÷msz kümeler olarak alnmakta ve her ülkeye
eúit a÷rlk verilerek hesaplama çalúmalar gerçekleútirilmektedir. Bu
yöntemde, öncelikle ülkeler arasnda ikili fiyat oranlar elde
edilmekte daha sonra geçiúlili÷i sa÷layacak úekilde çoklu
hesaplamalar yaplmaktadr. Dolays ile EKS yönteminde ülkelerin
toplu olarak karúlaútrlabilmesinin yannda ikili karúlaútrmalara da
imkan verecek sonuçlar elde edilebilmektedir. Di÷er taraftan EKS
yönteminde her bir harcama grubuna yönelik SGP de÷erleri
39
ba÷msz olarak hesapland÷ için, toplamsal sonuçlar elde
edilememektedir. Baúka bir ifadeyle SGP de÷erleri kullanlarak elde
edilen reel harcamalar toplam, harcama bileúenlerinin reel
de÷erinin toplamna eúit de÷ildir.
G-K yönteminde de, ülkelerin temel baúlk pariteleri ve harcama
de÷erleri kullanlarak hesaplamalar gerçekleútirilmektedir. Bu
yöntemde, ülkeler ba÷msz olarak de÷il, bir bütünü oluúturan
parçalar úeklinde de÷erlendirilmektedir. Her ülke, grup içerisindeki
GSYH de÷eri kadar a÷rlk almaktadr. Bu nedenle hesaplanan
pariteler
en
fazla
a÷rl÷a
sahip
ülkenin
fiyatlarndan
etkilenmektedir. Bu durum literatürde “Gerschkenkron etkisi” olarak
adlandrlmaktadr. G-K yönteminde hesaplamalar GSYH geneline
kadar tüm aúamalar kapsayacak úekilde bir bütün olarak
gerçekleútirilmektedir. Dolays ile G-K yöntemi ile toplamsal
sonuçlar elde edilmektedir.
EKS yöntemi belirli bir harcama grubu için ülkeler arasndaki fiyat ve
hacim karúlaútrmalar için, G-K yöntemi ise, ülkeler aras fiyat ve
hacim yapsnn karúlaútrlmas için daha uygun yöntem olarak
kabul edilmektedir.
EUROSTAT ve OECD fiyat ve hacim karúlaútrmalarnda resmi
olarak EKS sonuçlarn kullanmaktadr.
Soru 69: OECD karúlaútrmalarnda temel yllar arasnda
kalan yllar için SGP tahminleri nasl elde edilmektedir?
OECD karúlaútrmalarnda ayrntl SGP sonuçlar üç ylda bir
yaynlanmaktadr. Yllk SGP tahminleri ise “genel tahmin” (global
extrapolation) yöntemi ile elde edilmektedir. Bu yönteme göre,
temel yl arasnda kalan yllara iliúkin SGP de÷erleri farkl ülkelerin
göreli enflasyon oranlar (zmni fiyat deflatörleri) kullanlarak tahmin
40
edilmektedir. Bu nedenle ara yl tahminleri genel rakamlar
yanstmaktadr.
Soru 70: EUROSTAT-OECD karúlaútrma programna
yönelik sonuçlar hangi periyodlarda yaymlanmaktadr?
EUROSTAT ve OECD karúlaútrmalarna yönelik sonuçlar farkl
aralklarla hesaplanmakta ve yaymlanmaktadr.
EUROSTAT’n organizasyonundaki karúlaútrmalar yllk olarak
gerçekleútirilmekte olup karúlaútrma program kapsamnda her yl,
“temel yl” niteli÷i taúmaktadr. EUROSTAT ayrntl sonuçlarn yllk
olarak yaymlamaktadr.
Di÷er taraftan, OECD organizasyonundaki çalúmalar üç yllk bir
dönemde tamamlanmakta ve ayrntl sonuçlar üç ylda bir elde
edilmektedir. OECD organizasyonundaki çalúmalarn üçüncü yl
“temel yl” olarak adlandrlmaktadr. Bu temel yl ayn zamanda
EUROSTAT-OECD karúlaútrmalar için “ortak temel yl” özelli÷i
taúmakta olup ayrntl sonuçlar ortak olarak yaymlanmaktadr.
OECD ayrca GSYH düzeyinde SGP de÷erlerini yllk olarak tahmin
etmekte ve yaymlamaktadr.
Soru 71: EUROSTAT-OECD karúlaútrma program sonuçlar
hangi ülke gruplar temelinde yaynlanmaktadr?
EUROSTAT ülkelerine yönelik karúlaútrmalarda AB’ye üye ülke
grubu temel alnarak (AB=1.00) elde edilen sonuçlar
yaynlanmaktadr. Bu úekilde elde edilen parite de÷erleri, AB üyesi
ülkelerde 1 Euro karúl÷ mal ve hizmetin ulusal kurdaki karúl÷n
ifade etmektedir.
41
OECD ülkeleri genelindeki sonuçlar ise OECD=1.00 temelinde
yaynlanmaktadr. De÷erler, OECD ülkeleri genelinde 1 ABD Dolar
karúl÷ mal ve hizmetin ulusal kurdaki karúl÷n göstermekte olup
“OECD Dolar” olarak ifade edilmektedir.
EUROSTAT-OECD
karúlaútrmalarnda, AB=1.00
ve
OECD
Dolar=1.00 olarak hesaplanan pariteler “Satnalma Gücü Standard”
olarak adlandrlmaktadr.
Soru 72: Satnalma Gücü Standard Nedir?
Satnalma
Gücü
Standard
(SGS),
EUROSTAT-OECD
karúlaútrmalarnda kullanlan bir terim olup, suni bir ortak kuru
ifade etmektedir. Avrupa ülkelerine yönelik karúlaútrmalarda
hesaplamalar AB üyesi ülkelerden oluúan grup temelinde
yaplmaktadr. Elde edilen sonuçlar, Avrupa Birli÷i ülkeleri genelinde
ayn satnalma gücüne sahip Euro de÷erini ifade eder. Bu de÷er, AB
üyesi ülkelerin ulusal kurlarnn a÷rlkl satnalma gücünü ve fiyat
düzeylerini göstermektedir.
OECD ülkelerine yönelik karúlaútrmalar ise OECD ülkelerinden
oluúan grup temelinde yaplmaktadr. Benzer úekilde, elde edilen
sonuçlar, OECD ülkeleri genelinde ayn satnalma gücüne sahip
OECD Dolarn ifade etmektedir.
AB ülkeleri ve OECD ülkeleri úeklinde ülke grubuna yönelik
hesaplanan SGP de÷erleri uygulamada Satnalma Gücü Standard
(SGS) olarak adlandrmaktadr.
42
Soru 73: Bir ülke için birden fazla SGP de÷erinin olmas ne
anlama gelir?
SGP de÷erleri, karúlaútrmalarda yer alan ülkelerin fiyat ve harcama
verileri kullanlarak hesapland÷ için sonuçlar o ülke grubu
temelindeki fiyat oranlarn yanstmaktadr. Dolays ile, ülke
grubunda ortaya çkan de÷iúiklikler veya bir ülkenin farkl ülkelerden
oluúan karúlaútrmada da yer almas durumunda ayn ülke için
birden fazla SGP de÷eri elde edilmektedir. Ayrca uluslararas
karúlaútrmalar çerçevesinde, programa katlan ülkelerin daha geniú
bir ülke grubuna dahil edilmesi halinde SGP de÷erlerinde farkllk
oluúmakla birlikte, grupta yer alan ülkeler arasndaki göreli fiyat
oranlar sabit kalmaktadr.
Soru
74:
Uluslararas
karúlaútrmalarda
“de÷iúmezlik prensibi” nedir?
kullanlan
Farkl bölgeleri içeren genel bir karúlaútrmada, her bölge içinde yer
alan ülkeler baúka bir ülke grubuna dahil edildi÷inde aralarndaki
göreli fiyat düzeylerinin sabit kalmas gerekir. EUROSTAT ve OECD
karúlaútrmalarnda, programa katlan ülkelerin göreli fiyat
düzeylerinin baúka ülke gruplarn da içeren daha geniú
karúlaútrmalarda sabit kalmasnn sa÷lanmasnda “de÷iúmezlik
prensibi” uygulanmaktadr.
Örne÷in, EUROSTAT’n organizasyonunda yürütülen karúlaútrma
sonuçlarna göre, Türkiye ile Almanya arasndaki fiyat oran, OECD
ülkelerinin de dahil edildi÷i daha geniú bir ülke grubu temel
alnd÷nda sabit kalmaktadr. Bu iki ülke için hesaplanan SGP de÷eri
ülkelerin farkl gruplarda yer almas durumunda de÷iúmekle birlikte,
aralarndaki fiyat oran iliúkisi sabit kalmaktadr.
43
Soru 75: UKP kapsamnda kullanlan, cari ve sabit SGP
kavramlar nedir?
Cari
SGP,
UKP
kapsamnda
gerçekleútirilen
hesaplama
çalúmalarnda elde edilen ve yllk temelde hesaplanan SGP
de÷erlerini ifade etmektedir. Cari SGP de÷erleri, belirli bir yl için
ülkeler arasndaki fiyat ve hacim karúlaútrmalarna yönelik
göstergeler sa÷lamaktadr.
Sabit SGP ise, belirli bir yla ait SGP temelinde, enflasyonun etkileri
dikkate alnarak elde edilen bir baúka yla ait SGP tahminlerini ifade
etmektedir. Sabit SGP ile elde edilen sonuçlar, fiyat ve hacim
karúlaútrmalarnn zaman serisi úeklindeki karúlaútrmalarna
olanak sa÷lamaktadr.
Soru 76: Sabit SGP kavram nasl ortaya çkmútr?
SGP sonuçlar belirli bir yla iliúkin ülkeler arasndaki fiyat ve hacim
karúlaútrmalarna yönelik göstergeler sa÷lad÷ için zaman serisi
karúlaútrmalarnda kullanlmas uygun de÷ildir.
Zaman serisi úeklinde yaynlanan reel GSYH serisi;
-
ülkeler arasndaki göreli fiyat düzeyi de÷iúikliklerini,
ülkelerin göreli hacim yapsndaki farkllklar,
kullanlan yöntem ve metodolojik açdan farkllklar,
kapsanan madde tanmlarndaki farkllklarn
yanstmaktadr.
Dolays ile, yllar itibaryla, reel GSYH hacminde de÷iúiklik olmasa
bile, yukarda belirtilen nedenlerden dolay farkllklar gözlenecektir.
Bu
nedenle,
GSYH’nn
zaman
serisi
temelinde
reel
44
karúlaútrmalarnn yaplabilmesinde sabit fiyatlarla SGP de÷erlerinin
kullanlmas gündeme gelmiútir.
Sabit SGP, yllar itibaryla ülkelerin GSYH hacmindeki göreli
de÷iúimlerin ölçülmesinde iyi bir araçtr. Bu úekilde, SGP
sonuçlarnn zaman serilerinde daha aktif kullanm mümkündür.
Ancak bu yöntemin de bir dezavantaj vardr. Di÷er sabit temelli
endekslerde oldu÷u gibi, ülkelerin fiyat yapsnn yllar itibaryla ayn
kald÷ varsaymndan hareket etmektedir.
Soru 77: EUROSTAT-OECD karúlaútrmalarna yönelik
sonuçlar hangi yaynlarla kullanclara ulaútrlmaktadr?
EUROSTAT yllk sonuçlar “Statistics In Focus (SIF)” bülteni ile
yaynlamaktadr. SIF bülteninde yllk SGP sonuçlar ile anket
sonuçlar tablo ve grafikler yardmyla verilmektedir. Sonuçlar
ayrca, EUROSTAT’n “New Cronos” ve “CIRCA” veri tabannda
verilmektedir.
OECD sonuçlar ise, temel yllar için yaynlanmakta olup (3 ylda bir)
EUROSTAT ve OECD ortak yayn olarak “Purchasing Power Parities
and Real Expenditures” adyla kullanclara ulaútrlmaktadr. OECD
ayrca, “Main Economic Indicators” adl aylk yaynnda SGP
tahminleri ile fiyat düzeyi endekslerinin yer ald÷ tabloya yer
vermektedir. Yllk olarak yaynlanan “National Accounts of OECD
Countries” yaynnda ise yllk SGP tahminleri ve SGP ile ilgili
göstergelere yer vermektedir.
EUROSTAT ve OECD tarafndan yaymlanan haber bülteni ve
yaynlarn Türkçesi, TÜøK haber bülteni ve yaynlar ile ulusal
kullanclara ulaútrlmaktadr.
45
Soru 78: EUROSTAT-OECD karúlaútrma sonuçlar hangi
ayrntda yaymlanmaktadr?
EUROSTAT ve OECD karúlaútrmalarnn temel yl sonuçlarnn yer
ald÷ “Purchasing Power Parities and Real Expenditures” ortak
yaynnda, EUROSTAT-OECD programna katlan 46 ülke ile
Ba÷msz Devletler Toplulu÷u karúlaútrmalarnda yer alan 10 ülke
olmak üzere toplam 55 ülkeye iliúkin sonuçlar (Rusya Federasyonu
her iki grupta da kapsanmaktadr) sunulmaktadr.
Veri seti 14 tablodan oluúmakta, tablolardan 12’si EKS yöntemine
göre elde edilen sonuçlar, 2’si ise, G-K yöntemine göre elde edilen
sonuçlar göstermektedir.
Karúlaútrma sonuçlar 49 analitik kategoride iki bölüm halinde
yaymlanmaktadr. Birinci bölüm; (1-38. satrlar), SNA93 nihai
harcama snflamasna göre, ikinci bölüm ise; (39-49.satrlar) ürün
türüne göre karúlaútrma sonuçlarn göstermektedir.
Soru 79: TÜøK’in yaymlad÷ SGP de÷erlerinde hangi ülke
gruplar temel alnmaktadr ?
Türkiye, EUROSTAT-OECD program çerçevesinde yürütülen SGP
çalúmalarnda yer almakta ve programa yönelik sonuçlar iki farkl
formatta yaymlanmaktadr.
Birincisi, EUROSTAT tarafndan Avrupa Birli÷i ülkelerine yönelik
hesaplanan ve AB ülke grubunun temel alnd÷ fiyat ve hacim
karúlaútrmalardan
oluúmaktadr.
Bu
çalúmann
sonuçlar
EUROSTAT tarafndan yaymlanmakta ve TÜøK haber bültenleri ile
kullanclara ulaútrlmaktadr. økincisi ise, OECD ülkelerine yönelik
karúlaútrmalarn temel alnd÷ sonuçlardr. OECD sonuçlar ayn
46
zamanda AB ülkelerini de kapsayan daha geniú bir ülke grubundan
oluúmaktadr.
TÜøK, her iki organizasyona yönelik sonuçlar yaymlamaktadr.
Bununla birlikte, “Türkiye østatistik Yll÷” tablolarnda OECD
tarafndan yaymlanan göstergeler temel alnmaktadr.
Soru 80: SGP’nin kullanclar kimlerdir?
SGP’nin kullanclarn baúlca 4 ana baúlk altnda toplamak
mümkündür.
Bunlardan birincisi, uluslararas organizasyonlardr. Birleúmiú
Milletler, Dünya Bankas, Avrupa Birli÷i, Uluslararas Para Fonu,
Ekonomik øúbirli÷i ve Kalknma Teúkilat ile bunlarn çeúitli alt
kurumlar SGP’yi kendi ilgi alanlarna yönelik ekonomik ve sosyal
analizler için kullanrlar.
SGP’nin ikinci grup kullanclar ise; karúlaútrma programlarna
katlan ülkelerdir. Özellikle uluslararas karúlaútrma amac ile dú
ticaret konularnda ülkelerin ulusal istatistik kurumlar, ekonomi
bakanl÷, hazine ve maliye kurumlar ile dú ticaretle ilgili özel ve
resmi kurumlar SGP’yi kullanrlar.
Üçüncü grup SGP kullanclar; üniversiteler, çeúitli araútrma
kuruluúlar ve basl yayn organlarndan oluúmaktadr. SGP birçok
ülke için ayn temelde karúlaútrlabilir veriler sa÷lad÷ndan
araútrmaclarn her zaman ilgisini çeker.
SGP kullanclarnn en son grubunu ise çeúitli uluslararas nitelikteki
özel firmalar ve bankalar oluúturur. Özellikle uluslararas firmalar
de÷iúik ülkelerde çalútrdklar iúçilerine ödeyece÷i ücretleri
belirlerken SGP’yi kullanrlar.
47
Soru 81: SGP’nin kullanm alanlar nelerdir?
SGP’nin ana hedefi, uluslararas fiyat ve hacim karúlaútrmalarna
yönelik göstergeler sa÷lamaktr.
Bu çerçevede, baúlca kullanm alanlar aúa÷da verilmektedir.
Ekonomik
analizlere yönelik olarak; Ülkelerin ekonomik
büyüklüklerinin ve refah düzeylerinin karúlaútrlmasnda, yoksulluk
düzeylerinin belirlenmesinde, gelir da÷lm ve yaúam standartlarnn
analizinde SGP sonuçlar temel göstergeler olarak kullanlmaktadr.
AB’de ekonomik ve sosyal politika hedeflerine yönelik olarak;
Avrupa Birli÷i Komisyonu’nda fonlarn bölgelere paylaútrlmasnda,
SGP’nin göstergelerinden birisi olan “kiúi baúna hacim endeksleri”
kullanlmaktadr. Ayrca AB bütçesinden üye ülkelere yaplacak
yardm miktarlarnn belirlenmesinde, ülkelerin reel GSYH paylarnn
da dikkate alnmas planlanmaktadr.
ødari
amaçlara
yönelik
olarak;
Avrupa Birli÷inde emeklilik
maaúlarnn belirlenmesi ve AB üyesi ülkeler dúnda çalúan
personelin ücretlerinin belirlenmesinde SGP de÷erleri temel
alnmaktadr. Ayrca, tüketim harcamalarna ait SGP de÷eri,
uluslararas firmalar tarafndan çalúanlara ödenen ücretlerin
belirlenmesinde de gösterge olarak kullanlmaktadr.
Soru 82: SGP hangi amaçlara yönelik karúlaútrmalar için
uygun bir gösterge olarak kabul edilmez?
Ülkelerin ekonomik büyüklüklerinin ve refah düzeylerinin
karúlaútrlmasnda en uygun gösterge olarak kabul edilen SGP’nin
uygun
olmayan
amaçlara
yönelik
kullanlmas
yanlú
de÷erlendirmelere yol açabilmektedir.
48
-
SGP, belirli bir zamandaki uluslararas fiyat ve hacim
karúlaútrmalarna yönelik hesapland÷ için zaman serisi
úeklindeki karúlaútrmalarda (örne÷in ülkelerin ulusal büyüme
oranlar gibi) önerilmemektedir. Ülkelerin göreli fiyat ve
harcama yapsndaki de÷iúiklikler, enflasyon oranlar, kullanlan
yöntemler ve metodolojik uygulamalar SGP hesabn etkileyen
faktörler olup bu faktörlerde bir yldan di÷erine ortaya çkacak
farkllklar SGP sonuçlarnn zaman serisi olarak kullanmn
engellemektedir. Bu tür karúlaútrmalar “sabit SGP” de÷erleri
mevcut oldu÷unda mümkündür ve OECD’nin yllk yaynlarnda
bu de÷erlere yer verilmektedir. Bununla birlikte, sabit SGP
de÷erleri, ülkelerin fiyat yapsnn zaman içinde sabit oldu÷u
varsaymna dayand÷ için snrl bir kullanm alanna sahip olup
yorumlamada bu durum dikkate alnmaldr.
-
SGP, GSYH geneline iliúkin verimlilik karúlaútrmalar için uygun
bir gösterge olmakla birlikte, sektörler itibaryla üretim ve
verimlilik karúlaútrmalarnda önerilmemektedir. Bu tür
karúlaútrmalar, üretime dayal sektörel SGP de÷erleri mevcut
oldu÷unda yaplabilir.
-
SGP, istatistiksel bir yap oldu÷undan belirli bir miktarda hata
pay içermekte ve kesin ölçümleri yanstmamaktadr. Hata pay
harcama gruplarnn ayrnts arttkça artmaktadr. Bu nedenle
belirli bir düzeyin altndaki harcama gruplarna yönelik
sonuçlarn kullanm önerilmemekte ve yaynlanmamaktadr.
Bununla birlikte, araútrma çalúmalarna yönelik olarak talep
edildi÷inde kullanclara sa÷lanabilmektedir.
-
SGP, bir ülkenin para biriminin düúük ya da aúr de÷er almasna
ait bir gösterge de÷ildir. Bir ülkenin SGP de÷eri döviz kuruna
göre yüksek ya da düúükse, bu durum genel fiyat düzeyinin ilgili
49
döviz kuruna kyasla yüksek ya da düúük oldu÷unu gösterir
ancak parann düúük ya da aúr de÷er ald÷ anlam taúmaz.
-
SGP’nin denge döviz kuru olarak kullanlmas önerilmez.
Uluslararas ticaret teorisinde SGP denge döviz kuru kapsamnda
yer almakla birlikte, yurt içinde üretilen veya tüketilen mal ve
hizmetleri kapsad÷, ihracat fiyat ile de÷erlendirilen mallar
kapsamad÷ için bu amaca uygun de÷ildir.
Soru 83: SGP ile ilgili bilgilere hangi internet adreslerinden
ulaúlabilir?
UKP kapsamnda, SGP ile ilgili bilgilere aúa÷daki web adreslerinden
ulaúlabilir.
EUROSTAT
http://epp.eurostat.ec.europa.eu
-
Economy and Finance/Prices
OECD
http://www.oecd.org
-
Statistics/Prices and Purchasing Power Parities
http://stats.oecd.org/WBOS
-
Prices and Purchasing Power Parities
-
Purchasing Power Parities (PPP)
Dünya Bankas
http://www.worldbank.org/data/icp
-
Data&Research/Data/Data Programs/ICP
Türkiye østatistik Kurumu
http://www.tuik.gov.tr
50
østatistikler/Enflasyon ve Fiyat/Satnalma Gücü Paritesi
Ek
51
Ek
Ek 2. 2005 temel yll Eurostat-OECD karúlaútrmalarna iliúkin
Döviz Kuru, SGP ve Fiyat Düzeyi Endeksleri, OECD=1.00
Ülkeler
Döviz kuru
($)
SGP
($)
1.309
0.8041
0.8041
1.212
23.95
5.992
0.8041
0.8041
0.8041
0.8041
199.5
62.91
0.8041
0.8041
110.2
1024
0.8041
10.9
0.8041
1.42
6.441
3.235
0.8041
31.04
0.8041
7.464
1.245
1.349
0.5499
1.00
1.00
1.35
0.85
0.874
1.18
14
8.28
0.956
0.897
0.868
0.683
125
94.4
0.995
0.851
126
767
0.897
6.93
0.873
1.49
8.6
1.85
0.688
16.7
0.746
8.99
1.69
0.844
0.631
0.972
1.00
Avustralya
Avusturya
Belçika
Kanada
Çek Cumhuriyeti
Danimarka
Finlandiya
Fransa
Almanya
Yunanistan
Macaristan
øzlanda
ørlanda
øtalya
Japonya
Kore
Lüksemburg
Meksika
Hollanda
Yeni Zelanda
Norveç
Polonya
Portekiz
Slovak Cumhuriyeti
øspanya
øsveç
øsviçre
Türkiye(1)
øngiltere
ABD
OECD
Fiyat Düzeyi
Endeksi
(OECD=100)
103
106
109
97
58
138
119
112
108
85
63
150
124
106
114
75
112
64
109
105
133
57
86
54
93
120
136
63
115
97
100
(2) Para birimi olarak Euro'yu kullanan ülkeler
Kaynak: Purchasing Power Parities and Real Expenditures, 2005 Benchmark Results,OECD
52
Ek
Döviz Kuru, SGP ve Fiyat Düzeyi Endeksleri, OECD=1.00 (devam)
Ülkeler
Slovenya
Euro Bölgesi(2)
Bulgaristan
G.K.Rum Yönetimi
Estonya
Letonya
Litvanya
Malta
Romanya
AB
Arnavutluk
Bosna-Hersek
Hrvatistan
Makedonya
Karada÷
Srbistan
Bat Balkan Ülkeleri
øsrail
Rusya Federasyonu
Ermenistan
Azerbaycan
Beyaz Rusya
Gürcistan
Kazakistan
Krgzistan
Moldavya
Türkmenistan
Ukrayna
Ba÷msz Ülkeler Top.
Döviz kuru
($)
SGP
($)
0.8041
0.8041
1.573
0.4639
12.58
0.5598
2.777
0.3457
2.912
0.8041
100.8
1.573
5.951
49.3
0.8041
65.72
0.8041
4.488
28.28
457.7
4727
2154
1.813
132.9
41.01
12.6
3.117
5.125
28.28
0.597
0.848
0.576
0.412
7.6
0.29
1.44
0.241
1.38
0.823
47.2
0.707
3.83
18.5
0.356
26.5
0.394
3.61
12.4
174
1587
758
0.718
56
11
4.31
0.724
1.63
11.8
Fiyat Düzeyi
Endeksi
(OECD=100)
74
104
37
89
60
52
52
70
47
102
47
45
64
38
44
40
49
81
44
38
34
35
40
42
27
34
23
32
42
53
Ek
de÷er ve hacim endeksleri, OECD=100
Ülkeler
Avustralya
Avusturya
Belçika
Kanada
Çek Cumhuriyeti
Danimarka
Finlandiya
Fransa
Almanya
Yunanistan
Macaristan
øzlanda
ørlanda
øtalya
Japonya
Kore
Lüksemburg
Meksika
Hollanda
Yeni Zelanda
Norveç
Polonya
Portekiz
Slovak Cumhuriyeti
øspanya
øsveç
øsviçre
Türkiye(1)
øngiltere
ABD
OECD
De÷er
Endeksi
Kiúi
Baúna
De÷er
Endeksi
Hacim
Endeksi
Kiúi
Baúna
Hacim
Endeksi
2.04
0.87
1.07
3.25
0.36
0.74
0.56
6.11
7.99
0.71
0.32
0.05
0.57
5.06
13.02
2.26
0.11
2.2
1.81
0.31
0.86
0.87
0.53
0.14
3.23
1.02
1.07
1.03
6.42
35.41
100.00
116
124
120
118
41
160
125
114
113
75
37
184
162
101
119
55
269
25
130
89
219
27
59
29
87
133
166
17
125
140
100
1.98
0.83
0.99
3.33
0.61
0.54
0.47
5.48
7.4
0.83
0.51
0.03
0.46
4.79
11.39
3.02
0.1
3.46
1.67
0.3
0.65
1.52
0.62
0.25
3.48
0.85
0.78
1.65
5.6
36.42
100.00
113
117
110
121
70
116
105
102
105
88
59
123
131
96
104
74
241
39
120
85
164
47
69
55
94
110
122
27
109
144
100
Kaynak: Purchasing Power Parities and Real Expenditures, 2005
54
Ek
de÷er ve hacim endeksleri, OECD=100 (devam)
Ülkeler
Slovenya
Euro Bölgesi(2)
Bulgaristan
G.K.Rum Yönetimi
Estonya
Letonya
Litvanya
Malta
Romanya
AB
Arnavutluk
Bosna-Hersek
Hrvatistan
Makedonya
Karada÷
Srbistan
øsrail
Rusya Federasyonu
Ermenistan
Azerbaycan
Beyaz Rusya
Gürcistan
Kazakistan
Krgzistan
Moldavya
Türkmenistan
Ukrayna
De÷er
Endeksi
Kiúi
Baúna
De÷er
Endeksi
Hacim
Endeksi
Kiúi
Baúna
Hacim
Endeksi
0.1
27.81
0.08
0.05
0.04
0.05
0.07
0.02
0.28
39.19
0.02
0.03
0.11
0.02
0.01
0.08
0.27
0.37
2.19
0.01
0.04
0.09
0.02
0.16
0.01
0.01
0.01
0.25
2.78
59
103
12
75
35
24
25
49
15
93
9
10
29
10
12
12
14
63
18
5
5
10
5
13
2
3
1
6
13
0.14
26.62
0.21
0.05
0.07
0.09
0.14
0.02
0.6
38.31
0.05
0.07
0.17
0.04
0.01
0.19
0.54
0.46
5
0.04
0.11
0.25
0.04
0.39
0.03
0.02
0.03
0.77
6.68
79
99
32
84
57
46
49
70
32
91
18
22
46
25
27
30
30
78
41
13
16
29
12
30
6
8
5
19
32
55
Ek
Ek 4. 2005 temel yll Eurostat-OECD karúlaútrmalarna iliúkin nominal ve reel GSYH de÷erleri,
OECD=1.00
Ülkeler
GSYH(1)
(Ulusal kur)
Avustralya
Avusturya
Belçika
Kanada
Çek Cumhuriyeti
Danimarka
Finlandiya
Fransa
Almanya
Yunanistan
Macaristan
øzlanda
ørlanda
øtalya
Japonya
Kore
Lüksemburg
Meksika
Hollanda
Yeni Zelanda
Norveç
Polonya
Portekiz
Slovak Cumhuriyeti
øspanya
øsveç
øsviçre
Türkiye(2)
øngiltere
ABD
OECD
932 296
245 330
301 966
1 375 080
2 987 722
1 551 967
157 162
1 717 921
2 244 600
198 609
22 055
1 023 674
161 498
1 423 048
501 403
810 516
30 032
8 374 349
508 964
154 571
1 942 887
983 302
149 293
1 471 131
908 450
2 670 547
463 673
487 202
1 233 976
12 376 100
34 946 632
Nominal
Kiúi Baúna
GSYH Nominal GSYH
(milyon $)
($)
711 964
305 082
375 512
1 134 779
124 753
258 992
195 440
2 136 334
2 791 289
246 982
110 570
16 272
200 832
1 769 642
4 549 190
791 427
37 347
768 437
632 926
108 832
301 665
303 950
185 655
47 396
1 129 710
357 779
372 411
361 257
2 244 107
12 376 100
34 946 632
34 774
37 056
35 852
35 133
12 190
47 793
37 262
34 008
33 849
22 285
10 962
54 975
48 405
30 195
35 604
16 441
80 315
7 401
38 789
26 538
65 267
7 965
17 599
8 798
26 031
39 621
49 675
5 013
37 272
41 674
29 859
Reel GSYH
(SGP,
milyon $)
Kiúi Baúna
Reel GSYH
(SGP,$)
690 582
288 789
345 512
1 165 195
213 446
187 395
164 348
1 915 079
2 586 203
290 872
176 498
10 846
162 386
1 672 514
3 980 198
1 056 551
33 481
1 208 411
582 688
103 557
226 023
532 666
217 037
87 980
1 217 089
297 123
273 855
577 009
1 955 718
12 727 581
34 946 632
33 730
35 077
32 988
36 075
20 857
34 581
31 334
30 486
31 362
26 245
17 498
36 642
39 139
28 538
31 151
21 948
72 003
11 638
35 710
25 252
48 902
13 958
20 574
16 332
28 045
32 904
36 529
8 007
32 482
42 858
29 859
(1) De÷erler Macaristan, Kore, Rusya Federasyonu, Azerbaycan, Beyaz Rusya, Kazakistan ve Ba÷msz Devletler Toplulu÷u ülkeleri
için "milyar", di÷er ülkeler için "milyon" olarak verilmiútir.
56
Ek
Ek 4. 2005 temel yll Eurostat-OECD karúlaútrmalarna iliúkin nominal ve reel GSYH de÷erleri,
OECD=1.00 (devam)
Ülkeler
Kiúi Baúna
GSYH(1) Nominal GSYH
Nominal GSYH
(milyon $)
(Ulusal kur)
($)
Slovenya
(3)
Euro Bölgesi
Bulgaristan
G.K.Rum Yönetimi
Estonya
Letonya
Litvanya
Malta
Romanya
AB
Arnavutluk
Bosna-Hersek
Hrvatistan
Makedonya
Karada÷
Srbistan
øsrail
Rusya Federasyonu
Ermenistan
Azerbaycan
Beyaz Rusya
Gürcistan
Kazakistan
Krgzistan
Moldavya
Türkmenistan
Ukrayna
Ba÷msz Devletler Top.
28 252
8 075 125
42 797
7 861
175 392
9 059
71 380
2 035
288 048
11 012 142
817 374
18 178
231 349
286 619
1 785
1 743 003
74 863
582 291
21 620
2 242 881
62 726
65 067
11 282
7 591
100 899
37 652
7 207
441 452
27 436
35 133
10 041 883
27 212
16 948
13 940
16 181
25 708
5 886
98 927
13 694 233
8 110
11 558
38 874
5 814
2 220
26 521
93 097
129 753
764 383
4 900
13 270
30 210
6 224
57 124
2 460
2 988
2 312
86 142
970 013
17 558
31 798
3 525
22 359
10 341
7 035
7 530
14 605
4 575
27 840
2 587
3 007
8 749
2 858
3 564
3 564
4 326
18 723
5 341
1 523
1 604
3 090
1 427
3 771
478
831
338
1 829
3 934
Reel GSYH
(SGP,
milyon $)
Kiúi Baúna
Reel GSYH
(SGP,$)
47 339
9 523 335
74 249
19 077
23 087
31 265
49 453
8 459
208 452
13 388 204
17 311
25 721
60 458
15 464
5 018
65 878
189 851
161 108
1 745 752
12 916
39 537
85 863
15 721
135 508
9 139
8 733
9 957
270 476
2 333 601
23 658
30 156
9 619
25 168
17 127
13 594
14 485
20 990
9 640
27 218
5 522
6 691
13 607
7 603
8 055
8 853
8 822
23 248
12 198
4 014
4 780
8 784
3 605
8 946
1 777
2 429
1 453
5 742
9 464
57
Ek
Döviz Kuru, SGP ve Fiyat Düzeyi Endeksleri, AB=1.00
Ülkeler
Avustralya
Avusturya
Belçika
Kanada
Çek Cumhuriyeti
Danimarka
Finlandiya
Fransa
Almanya
Yunanistan
Macaristan
øzlanda
ørlanda
øtalya
Japonya
Kore
Lüksemburg
Meksika
Hollanda
Yeni Zelanda
Norveç
Polonya
Portekiz
Slovak Cumhuriyeti
øspanya
øsveç
øsviçre
Türkiye(1)
øngiltere
ABD
OECD
Döviz
SGP
kuru
(AB=1.00)
(€)
1.628
1.000
1.000
1.507
29.78
7.452
1.000
1.000
1.000
1.000
248.1
78.23
1.000
1.000
137.1
1274
1.000
13.55
1.000
1.766
8.009
4.023
1.000
38.6
1.000
9.282
1.548
1.677
0.6838
1.244
1.244
Fiyat
Düzeyi
Endeksi
(AB=100)
1.64
1.03
1.06
1.43
17
10.1
1.16
1.09
1.06
0.83
152
115
1.21
1.03
153
933
1.09
8.43
1.06
1.81
10.5
2.24
0.836
20.3
0.907
10.9
2.06
1.03
0.767
1.18
1.22
Kaynak: Purchasing Power Parities and Real Expenditures, 2005 Benchmark
Results,OECD
58
101
103
106
95
57
135
116
109
106
83
61
147
121
103
112
73
109
62
106
103
130
56
84
53
91
118
133
61
112
95
98
Ek
Döviz Kuru, SGP ve Fiyat Düzeyi Endeksleri, AB=1.00 (devam)
Ülkeler
Slovenya
Euro Bölgesi(2)
Bulgaristan
G.K.Rum Yönetimi
Estonya
Letonya
Litvanya
Malta
Romanya
AB
Arnavutluk
Bosna-Hersek
Hrvatistan
Makedonya
Karada÷
Srbistan
øsrail
Rusya Federasyonu
Ermenistan
Azerbaycan
Beyaz Rusya
Gürcistan
Kazakistan
Krgzistan
Moldavya
Türkmenistan
Ukrayna
Döviz
kuru
(€)
SGP
(AB=1.00)
Fiyat
Düzeyi
Endeksi
(AB=100)
1.000
1.000
1.956
0.5768
15.65
0.6962
3.453
0.4299
3.621
1.000
125.3
1.956
7.401
61.31
1.000
81.73
1.000
5.581
35.17
569.2
5878
2678
2.254
165.2
51.00
15.67
3.876
6.373
35.17
0.726
1.03
0.701
0.501
9.24
0.352
1.75
0.292
1.68
1.00
57.4
0.859
4.65
22.5
0.433
32.2
0.479
4.39
15.1
211
1929
921
0.872
68.1
13.4
5.24
0.88
1.98
14.3
73
103
36
87
59
51
51
68
46
100
46
44
63
37
43
39
48
79
43
37
33
34
39
41
26
33
23
31
41
59
Ek
Ek 6. 2005 temel yll Eurostat-OECD karúlaútrmalarna iliúkin de÷er
ve hacim endeksleri, AB=100
De÷er
Endeksi
Kiúi Baúna
De÷er
Endeksi
Hacim
Endeksi
Kiúi
Baúna
Hacim
Endeksi
Avustralya
5.2
125
5.16
124
Avusturya
2.23
133
2.16
129
Belçika
2.74
129
2.58
121
Kanada
8.29
126
8.7
133
0.911
44
1.59
77
Danimarka
1.89
172
1.4
127
Finlandiya
1.43
134
1.23
115
Fransa
15.6
122
14.3
112
20.38
122
19.3
115
Yunanistan
1.8
80
2.17
96
Macaristan
0.807
39
1.32
64
øzlanda
0.119
197
0.081
135
ørlanda
1.47
174
1.21
144
Ülkeler
Çek Cumhuriyeti
Almanya
øtalya
12.92
108
12.5
105
Japonya
33.22
128
29.7
114
5.78
59
7.89
81
0.273
288
0.25
265
Kore
Lüksemburg
Meksika
5.61
27
9.03
43
Hollanda
4.62
139
4.35
131
0.795
95
0.773
93
2.2
234
1.69
180
Yeni Zelanda
Norveç
Polonya
2.22
29
3.98
51
Portekiz
1.36
63
1.62
76
0.346
32
0.657
60
8.25
94
9.09
103
Slovak Cumhuriyeti
øspanya
øsveç
2.61
142
2.22
121
øsviçre
2.72
178
2.05
134
2.64
16.39
18
134
4.31
14.6
29
119
90.37
255.19
150
107
95.1
261.00
157
110
(1)
Türkiye
øngiltere
ABD
OECD
60
Ek
Ek 6. 2005 temel yll Eurostat-OECD karúlaútrmalarna iliúkin de÷er
ve hacim endeksleri, AB=100 (devam)
De÷er
Endeksi
Ülkeler
Slovenya
Kiúi Baúna
De÷er
Endeksi
Hacim
Endeksi
Kiúi
Baúna
Hacim
Endeksi
0.257
63
0.354
87
73.33
114
71.1
111
Bulgaristan
0.199
13
0.555
35
G.K.Rum Yönetimi
0.124
80
0.142
92
Estonya
0.102
37
0.172
63
Letonya
0.118
25
0.234
50
Litvanya
0.188
27
0.369
53
Malta
0.043
52
0.063
77
Romanya
0.722
16
1.56
35
100
100
100
100
(2)
Euro Bölgesi
AB
Arnavutluk
0.059
9
0.129
20
Bosna-Hersek
0.084
11
0.192
25
Hrvatistan
0.284
31
0.452
50
Makedonya
0.042
10
0.116
28
Karada÷
0.016
13
0.037
30
Srbistan
0.194
13
0.492
33
0.68
16
1.42
32
øsrail
0.947
67
1.2
85
5.58
19
13
45
Rusya Federasyonu
Ermenistan
0.036
5
0.096
15
Azerbaycan
0.097
6
0.295
18
Beyaz Rusya
0.221
11
0.641
32
Gürcistan
0.045
5
0.117
13
Kazakistan
0.417
14
1.01
33
Krgzistan
0.018
2
0.068
7
Moldavya
0.022
3
0.065
9
Türkmenistan
0.017
1
0.074
5
Ukrayna
0.629
7.08
7
14
2.02
17.4
21
35
61
Ek
Ek 7. 2005 temel yll Eurostat-OECD karúlaútrmalarna iliúkin nominal ve
reel GSYH de÷erleri, AB =1.00
GSYH
(Ulusal kur)
Nominal
GSYH
(€)
Kiúi
Baúna
Nominal
GSYH (€)
Reel GSYH
(SGP,
milyon)
Kiúi
Baúna
Reel
GSYH
(SGP)
Avustralya
932 296
572 522
27 963
568 021
27 744
Avusturya
245 330
245 330
29 798
237 536
28 852
Belçika
301 966
301 966
28 830
284 192
27 133
Kanada
1 375 080
912 526
28 252
958 403
29 672
Çek Cumhuriyeti
2 987 722
100 320
9 803
175 565
17 155
Danimarka
1 551 967
208 267
38 433
154 137
28 444
Ülkeler
Finlandiya
(1)
157 162
157 162
29 964
135 180
25 773
Fransa
1 717 921
1 717 921
27 348
1 575 202
25 076
Almanya
2 244 600
2 244 600
27 219
2 127 218
25 796
198 609
198 609
17 920
239 250
21 587
22 055
88 914
8 815
145 174
14 392
1 023 674
13 085
44 208
8 921
30 139
Yunanistan
Macaristan
øzlanda
ørlanda
161 498
161 498
38 925
133 566
32 192
1 423 048
1 423 048
24 281
1 375 685
23 473
Japonya
501 403
3 658 206
28 631
3 273 815
25 622
Kore
810 516
636 421
13 221
869 040
18 053
59 224
øtalya
Lüksemburg
Meksika
Hollanda
Yeni Zelanda
Norveç
30 032
30 032
64 585
27 539
8 374 349
617 934
5 951
993 949
9 573
508 964
508 964
31 192
479 276
29 373
154 571
87 517
21 340
85 179
20 770
1 942 887
242 582
52 484
185 910
40 223
Polonya
983 302
244 420
6 405
438 132
11 481
Portekiz
149 293
149 293
14 152
178 518
16 923
Slovak Cumhuriyeti
øspanya
øsveç
1 471 131
38 113
7 075
72 366
13 433
908 450
908 450
20 933
1 001 087
23 068
2 670 547
287 706
31 861
244 391
27 064
øsviçre
463 673
299 472
39 946
225 253
30 046
Türkiye(2)
487 202
290 503
4 031
474 605
6 586
1 233 976
1 804 586
29 972
1 608 629
26 717
12 376 100
9 952 173
33 512
10 468 762
35 252
24 011 28 744 504
24 560
øngiltere
ABD
OECD
34 946 632 28 102 142
(1) De÷erler Macaristan, Kore, Rusya Federasyonu, Azerbaycan, Beyaz Rusya, Kazakistan ve Ba÷msz
Devletler Toplulu÷u ülkeleri için "milyar", di÷er ülkeler için "milyon" olarak verilmiútir.
62
Ek
Ek 7. 2005 temel yll Eurostat-OECD karúlaútrmalarna iliúkin nominal ve reel
GSYH de÷erleri, AB =1.00 (devam)
Ülkeler
Slovenya
Euro Bölgesi(3)
Bulgaristan
G.K.Rum Yönetimi
(1)
GSYH
(Ulusal kur)
Kiúi
Nominal
Baúna
GSYH
Nominal
(€)
GSYH (€)
Reel GSYH
(SGP,
milyon)
Kiúi
Baúna
Reel
GSYH
(SGP)
28 252
28 252
14 119
38 937
19 459
8 075 125
8 075 125
25 570
7 833 188
24 804
42 797
21 882
2 835
61 072
7 912
7 861
13 629
17 980
15 692
20 701
Estonya
175 392
11 210
8 316
18 990
14 087
Letonya
9 059
13 012
5 657
25 717
11 181
Litvanya
71 380
20 673
6 055
40 676
11 914
2 035
4 733
11 745
6 958
17 265
288 048
79 551
3 679
171 457
7 929
11 012 142 11 012 142
22 387
11 012 142
22 387
Malta
Romanya
AB
Arnavutluk
817 374
6 522
2 080
14 239
4 542
18 178
9 294
2 418
21 156
5 504
Hrvatistan
231 349
31 260
7 036
49 728
11 192
Makedonya
286 619
4 675
2 298
12 720
6 254
Karada÷
1 785
1 785
2 866
4 128
6 626
Srbistan
Bosna-Hersek
1 743 003
21 327
2 866
54 187
7 282
74 863
74 863
3 479
156 157
7 256
øsrail
582 291
104 340
15 056
132 516
19 122
21 620
614 674
4 295
1 435 926
10 033
Ermenistan
2 242 881
3 941
1 225
10 624
3 302
Azerbaycan
62 726
10 671
1 290
32 520
3 931
Beyaz Rusya
65 067
24 293
2 485
70 624
7 225
Gürcistan
11 282
5 005
1 148
12 931
2 965
Kazakistan
7 591
45 936
3 033
111 459
7 358
Krgzistan
100 899
1 978
385
7 517
1 461
Moldavya
37 652
2 403
668
7 183
1 998
7 207
1 859
271
8 190
1 196
Rusya Federasyonu
Türkmenistan
Ukrayna
441 452
69 271
1 471
222 474
4 723
Ba÷msz Devletler Top.
27 436
780 031
3 163
1 919 447
7 784
63
Ek
Ek 8. 2005 Temel yll EUROSTAT/OECD ortak yaynnda yer alan analitik kategoriler
Bileúenler
1
Gayri Safi Yurtiçi Hasla
2
Gerçek kiúisel tüketim
3
Gda ve alkolsüz içecekler
34
4
Gda
35
Hanehalk nihai tüketim harcamalar
5
Ekmek ve tahllar
36
Devletin nihai tüketim harcamalar
6
Et
37
Devletin ortak harcamalar
7
Balk
38
Kiúisel tüketim harcamalar
8
Süt, peynir ve yumurta
9
Hayvansal ve bitkisel ya÷lar
Nihai tüketim harcamalar
Ürün tipleri
10 Meyve ve sebze
11 Di÷er gdalar
39
Toplam ürünler
12 Alkolsüz içecekler
40
Tüketici mallar
13 Alkollü içecekler ve tütün
41
Dayanksz mallar
14 Alkollü içecekler
42
Yar dayanakl mallar
15 Tütün
43 Dayanakl mallar
16 Giyim ve ayakkab
44
17 Konut, su, elektrik, gaz ve di÷er yaktlar
45 Toplam hizmetler
18 Mobilya , ev aletleri ve ev bakm hizmetleri
46 Tüketici hizmetleri
19 Sa÷lk
47 Devletin hizmetleri
20 Ulaútrma
48 Ortak hizmetler
21 Kiúisel ulaúm araçlar
49 Kiúisel hizmetler
22 Haberleúme
23 E÷lence ve kültür
24 E÷itim
25 Lokanta ve oteller
26 Çeúitli mal ve hizmetler
27 Yurt dúndan net satn alúlar
28 Devletin ortak tüketimi
29 Gayri safi sabit sermaye oluúumu
30 Makine ve teçhizat
31 ønúaat
32 Stok de÷iúimi
33 øthalat ihracat dengesi
64
Yatrm mallar
Ek
Ek. 9 ølgili bilgilere ulaúmak için……….
To reach the related information………
Haber Bülteni:Ulusal Veri Yaymlama takviminde belirtilen açklanma
periyodunda en güncel bilgilerin yer ald÷ son haber bültenine ve önceki
saylarna, internet sayfamzn østatistikler/Enflasyon ve Fiyat/Satnalma Gücü
Paritesi bölümünün son haber bülteni baúl÷ndan ulaúabilirsiniz.
http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?tb_id=20&ust_id=6
Press Release: The latest press release including the most recent data and
previous press releases can be reached from the heading of Latest Press Release
in
Statistics
/Inflation&Price/Purchasing
Power
Parity
(PPP)
of
http://www.turkstat.gov.tr/PreTablo.do?tb_id=20&ust_id=6.
Yayn: Mevcut de÷ildir
Publication: Not available
Tablo: Satnalma Gücü Paritesi ile ilgili göstergelere ve ayrntl tablolarna
internet sayfamzn østatistikler/Enflasyon ve Fiyat/Satnalma Gücü Paritesi
Bölümünün veri baúl÷ndan ulaúabilirsiniz.
Table: You can reach the related indicators for Purchasing Power Parity from the
heading of Data in Statistics /Inflation&Price/Purchasing Power Parity (PPP) page
of our web site.
Veri taban: Mevcut de÷ildir.
Database: Not available.
Mikro veri: Mevcut de÷ildir.
Microdata: Not available.
østatistik Bilgi Hatt: Mevcut de÷ildir.
Statistics Information Line: Not available.
Mobil Telefon: Mevcut de÷ildir.
Mobile Phone: Not available.
TRT-Telegün Sayfas:Mevcut de÷ildir.
TRT-Telegun Page: Not available.
øçerik/Content
Biçim/Format
Metin/Text
Tablo/Table
Grafik/Graphic
Ka÷t/Paper
MS-Excel
MS-Word
Tablo/Table
Excel
PDF
65

satınalma gücü paritesi - Türkiye İstatistik Kurumu

Transkript

Benzer belgeler

PE Körkasa Bandı

ButylSeal (TDS)

Grout XL