avrupa b‹rl‹

AVRUPA B‹RL‹⁄‹
AVRUPA KOM‹SYONU TÜRK‹YE TEMS‹LC‹L‹⁄‹
ANKARA, EYLÜL 2003
‹Ç‹NDEK‹LER
Önsöz ..........................................................................................................................................................................................3
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ NED‹R? ..............................................................................................................................................4
Avrupa Birli¤i’ne Üyelik....................................................................................................................................................4
• Kopenhag Kriterleri ..............................................................................................................................................................4
• AB’nin Son Geniflleme Süreci ............................................................................................................................................4
Adayl›k Süreci Nedir? ......................................................................................................................................................5
Analitik ‹nceleme-Screening ............................................................................................................................................5
Elefltirme-Twinning ..........................................................................................................................................................5
Müzakereler Nas›l Yürütülüyor?......................................................................................................................................5
• Müzakere Edilen Konu Bafll›klar› ........................................................................................................................................6
Kat›l›m Müzakereleri Neyi Amaçlar? ..............................................................................................................................6
Kat›l›m Müzakereleri Kimler Taraf›ndan Yürütülmektedir? ........................................................................................6
Son Genifllemeyle Birlikte AB’deki say›sal göstergeler Ne Olacak? ..........................................................................6
AB-TÜRK‹YE ‹L‹fiK‹LER‹N‹N TAR‹H‹ GEL‹fi‹M‹ ................................................................................................7
Türkiye AB’ye Üye Olmadan Neden AB’yle Ticaretini Serbestlefltirdi? ....................................................................7
Helsinki Zirvesi Sonras› Türkiye-AB ‹liflkileri ................................................................................................................8
• Aday Ülke Türkiye ................................................................................................................................................................8
Kat›l›m Ortakl›¤› Belgesi Nedir? ......................................................................................................................................8
• Ulusal Program......................................................................................................................................................................9
• ‹lerleme Raporu ....................................................................................................................................................................9
Avrupa Komisyonu “‹lerleme Raporu”nu Haz›rlarken Hangi Bilgi Kaynaklar›ndan Faydalan›r? ........................10
Bundan Sonra Neler Olacak? ........................................................................................................................................10
2002 Kopenhag Zirvesi’nde Al›nan Karar›n Anlam› Nedir? ......................................................................................10
• AB’nin Türkiye’ye Mali Yard›m› ........................................................................................................................................10
• AB’den Gelen Mali Yard›mlar›n Da¤›t›lmas›ndan Kim Sorumludur? ..........................................................................11
AB Taraf›ndan Fon Sa¤lanan Baz› Proje Örnekleri ....................................................................................................11
Haz›rlanan Projeler, AB Fon ve Hibelerinden Ne Koflullarda Yararlanabilir?..........................................................12
Özel Sektörde Faaliyet Gösteren Firmalar, AB Proje veya Programlar›ndan Mali Destik Alabilirler Mi?............12
Avrupa Yat›r›m Bankas› Nedir? Hangi Projelere Mali Destik Verir? ........................................................................12
Türkiye’ye Aç›k Avrupa Toplulu¤u Programlar› Hangileridir? ..................................................................................13
TÜRK‹YE-AB ORTAKLI⁄ININ ORGANLARI NED‹R? ..................................................................................14
Ortakl›k Konseyi Nedir? Ne ‹fle Yarar?..........................................................................................................................14
Ortakl›k Komitesi Nedir? Ne ‹fle Yarar? ........................................................................................................................14
Karma Parlamento Komisyonu Nedir? Ne ‹fle Yarar?................................................................................................14
Türkiye-AB Karma ‹stiflare Komitesi Nedir? Ne ‹fle Yarar?........................................................................................14
Gümrük Birli¤i Ortakl›k Komitesi (GBOK) Nedir? Ne ‹fle Yarar? ..............................................................................14
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ ‹LE ‹LG‹L‹ KONULARDA B‹LG‹ KAYNAKLARI
......................................................15
Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilcili¤i’nin Görevi Nedir? ......................................................................................15
Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilcili¤i’nin Yap›s› Nedir? ......................................................................................15
Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilcili¤i’ne Nas›l Ulaflabiliriz? ................................................................................15
Avrupa Birli¤i Bilgi Merkezi Nedir? Nas›l Ulaflabiliriz? ..............................................................................................15
AB Bölgesel Bilgi Bürolar› Hangi ‹llerde Bulunur? Nas›l Ulafl›l›r? ............................................................................15
Avrupa Dökümantasyon Merkezleri Hangi ‹llerde Bulunur? Nas›l Ulafl›l›r?............................................................15
AB B‹LG‹ A⁄I ........................................................................................................................................................................16
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ GEN‹fiLEME SÜREC‹NDE TÜRK‹YE
De¤erli okur,
Türkiye-Avrupa Birli¤i iliflkileri, 1999 Helsinki Zirvesi’nde Türkiye’nin aday ülke konumunun onaylanmas›yla yeni bir sürece girdi. Türkiye’nin kat›l›m müzakerelerine
bafllayabilmesi için, 1993 y›l›ndaki Kopenhag AB Konseyi’nde belirlenen siyasi kriterlere, di¤er aday ülkeler gibi, uyum sa¤lamas› gerekmektedir.
AB’ye adayl›k süreci, tüm di¤er aday ülkeler için oldu¤u gibi, Türkiye için de karmafl›k ve reform yo¤unluklu bir süreçtir. Avrupa Komisyonu, kurumsal geliflme ve
yat›r›ma oldu¤u kadar bölgesel kalk›nmaya da mali ve teknik destek sa¤layarak,
Türkiye’nin üyeli¤e haz›rl›k çal›flmalar›n› desteklemektedir. Komisyon ülkenin kat›l›m yönündeki haz›rl›klarda kaydetti¤i ilerlemeyi düzenli y›ll›k raporlar›nda de¤erlendirmektedir.
Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilcili¤i, Türkiye’de AB ile ilgili pek çok farkl› bilgi
ihtiyac›n›n karfl›lanmas›na katk›da bulunmay› amaçl›yor. Bu çerçevede, Türkiye’nin
adayl›k sürecinin, nihai üyeli¤inin ve bunun yarataca¤› sonuçlar›n daha iyi anlafl›lmas› amac›yla, AB’nin son genifllemesi ve yeni kat›lan ülkeler hakk›nda ayr›nt›l› bilgi içeren elinizdeki broflürü haz›rlad›k.
Bu broflürde AB’nin geniflleme süreciyle ilgili olarak arad›¤›n›z temel bilgileri bulaca¤›n›z› umuyorum. Daha detayl› bilgiye, Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilcili¤i’nin www.deltur.cec.eu.int web adresinden ulaflabilirsiniz.
Hansjörg Kretschmer
Büyükelçi
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ NED‹R?
Avrupa Birli¤i, 2. Dünya Savafl›’ndan sonra büyük bir
y›k›ma u¤rayan Avrupa’da, bar›fl›n ve bölgesel istikrar›n yeniden sa¤lanmas› ve ekonomik yeniden yap›lanma amac›yla oluflturulan bir ülkeler toplulu¤udur.
1958 y›l›nda alt› kurucu ülke, Belçika, Fransa, Hollanda, Almanya, ‹talya ve Lüksemburg taraf›ndan kurulan Avrupa Birli¤i, önceleri sadece ekonomik bir birlik idi. Ancak y›llar içerisinde sanayi, tar›m, ticaret,
maliye, vergiler gibi politikalar› ortak kurumlar taraf›ndan yönetilen, tek para birimi Euro’nun kullan›ld›¤› ve üye ülkeler aras›nda iç s›n›rlar›n kald›r›ld›¤› büyük bir süper güce dönüfltü.
rupa Birli¤i’ni oluflturan temel de¤erler olan sürekli bar›fl›n sa¤lanmas›, eflitlik, özgürlük, insan haklar›, az›nl›k haklar› ve temel haklara sayg› gibi ilkelere uymalar› istenir. Ayr›ca Avrupa Birli¤i’nin kurallar›na ve müktesebat dedi¤imiz mevzuat›na uyum
sa¤lamas› ve yasal birtak›m de¤ifliklikler yapmas›
da beklenir.
Avrupa Birli¤i’ne üye olmak isteyen bir ülkenin uymas› gereken temel kriterler, 1993’te belirlenmifl
olan Kopenhag Kriterleri dedi¤imiz kriterlerdir.
◆ KOPENHAG KR‹TERLER‹
Alt› üye ülke ile bafllayan bu birlik, y›llar içerisinde
yeni ülkelerin kat›l›m›yla onbefl üyeye ulaflt›. 375 milyon nüfusu ve 8 trilyon Euro’luk gayrisafi milli has›las›yla en büyük bölgesel güçlerden biri olan AB,
2003 y›l›nda on yeni aday ülkenin kat›l›m anlaflmas›
imzalamas›yla 25 üyeli ve 450 milyon nüfuslu bir birlik olma yolunda önemli bir ad›m att›.
Müzakere sürecini baflar›yla tamamlayan ve yasalar›n› AB’yle uyumlu hale getiren 10 yeni üye ülke, referandum sürecini de baflar›yla tamamlad›ktan sonra May›s 2004’te AB’ye tam üye olacaklar.
Bu on aday ülkeden sonra AB’nin geniflleme süreci,
2007 y›l›nda tam üye olmas› öngörülen Bulgaristan
ve Romanya ve henüz müzakere sürecine girmemifl
olan Türkiye ile devam edecek.
Avrupa Birli¤i’ne üyelik
Avrupa Birli¤i, ekonomik kayg›lardan çok birtak›m
uluslararas› de¤erlerden yola ç›kan bir birliktir. Dolay›s›yla Birli¤e kat›lmak isteyen ülkelerden de Av-
4
AB üyesi 15 ülke
Yeni kat›lan ülkeler
Aday ülkeler
Almanya
Fransa
‹ngiltere
Belçika
Hollanda
Lüksemburg
‹talya
‹spanya
Portekiz
Yunanistan
‹sveç
Avusturya
Danimarka
Finlandiya
‹rlanda
Macaristan
Polonya
Litvanya
Letonya
Çek Cumhuriyeti
Slovakya
Estonya
Slovenya
K›br›s
Malta
Bulgaristan
Romanya
Türkiye
1. Siyasi kriterler: Aday ülke; demokrasi, hukukun
üstünlü¤ü, insan haklar›, az›nl›klara sayg› ve az›nl›klar›n korunmas›n›n güvence alt›na al›nd›¤› istikrarl›
bir kurumsal yap›ya sahip olmal›d›r.
2. Ekonomik kriterler: Aday ülke, iflleyen bir piyasa
ekonomisi ve AB içinde rekabetçi bask› ve piyasa
güçleriyle bafla ç›kabilme kapasitesine sahip olmal›d›r.
3. Topluluk Müktesebat›n›n Kabulu: Aday ülke, siyasi, ekonomik ve parasal birlik amaçlar›na uyum dahil
olmak üzere, AB mevzuat›n› üstlenebilme ve uygulayabilme kapasitesine sahip olmal›d›r.
Bunlar aras›nda siyasi kriterler, yani demokrasi, hukukun üstünlü¤ü, insan haklar› ve az›nl›klara sayg› AB’ye
üyelik görüflmelerinin bafllamas› için önkofluldur. Bu
kriterleri yerine getirmeyen bir ülke ile müzakere süreci bafllat›lmamaktad›r.
◆ AB’N‹N SON GEN‹fiLEME SÜREC‹
‹ki Almanya’n›n Ekim 1990’da birleflmesiyle Avrupa’n›n merkezinde bafllayan demokratikleflme süreci
sonras›nda, Avrupa Birli¤i ve eski Varflova Pakt›’na
dahil Merkezi ve Do¤u Avrupa Ülkeleri aras›ndaki
iliflkiler güçlendi ve Avrupa Anlaflmalar› ile ticari iflbirli¤i çerçevesinde geliflti. Mallar›n ve iflgücünün
serbest dolafl›m›, ekonomik ve mali iflbirli¤ini içeren
bu anlaflmalar›n as›l amac›, bu ülkelerde serbest piyasa ekonomisinin geri dönülmez bir flekilde yerlefltirilmesiydi. Avrupa Birli¤i (AB), 1993 Kopenhag Zirve Toplant›s›nda ald›¤› kararlar uyar›nca, bu ülkeleri
ve K›br›s’› kapsayan bir geniflleme süreci bafllatt›.
Daha sonra bu sürece Malta ve Türkiye de kat›ld› ancak AB üyeli¤ine aday ülkeler aras›nda yaln›zca Türkiye ile, Kopenhag’da belirlenen siyasi kriterleri tam
olarak yerine getiremedi¤i için, müzakereler henüz
bafllat›lamad›.
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ GEN‹fiLEME SÜREC‹NDE TÜRK‹YE
Yine Kopenhag’ta Aral›k 2002’de yap›lan zirve ile
müzakereleri tamamlayan on aday ülkenin May›s
2004’te, Bulgaristan ve Romanya’n›n 2007’de üye olmas› ve Kopenhag siyasi kriterleri yerine getirmesi
durumunda da Türkiye ile müzakerelerin 2005 y›l›nda bafllat›lmas› kararlaflt›r›ld›.
Adayl›k süreci nedir?
Adayl›k süreci, AB’ye aday ülkelerin üye olma haz›rl›¤›nda AB hukuku ve kurallar›na uyumunu ve kendi
yasal mevzuatlar›n› AB mevzuatlar›na yaklaflt›rmas›n› içerir. Bu süreç en son 10 aday ülkenin kat›l›m›nda da görüldü¤ü gibi, müzakerelerin bafllamas›ndan itibaren 6 ila 8 y›l aras›nda sürebilir ve bu tamamen aday ülke hükümetlerinin yasal reformlar›
yapmas›na ba¤l›d›r. Avrupa Birli¤i, aday ülkeler için
bir ön-kat›l›m stratejisi belirler ve bu aflamay› bir an
önce tamamlayarak gecikmeksizin üye olmalar›na
yard›mc› olur. Ön kat›l›m stratejisini oluflturan unsurlar flunlard›r:
Ortakl›k anlaflmalar›: AB ve aday ülke aras›nda imzalanan ikili anlaflmalard›r. Ticaretle ilgili konular›, siyasi diyalog, yasal uyum ve sanayi, çevre, ulaflt›rma ve
gümrükler gibi alanlarda iflbirli¤ini içerir.
‹lerleme Raporlar›: Avrupa Komisyonu taraf›ndan
her y›l sonunda haz›rlanan ve Avrupa Konseyi’ne
sunulan raporlard›r. Aday ülkenin müzakere veya
adayl›k sürecinde kaydetti¤i geliflmeleri de¤erlendirir.
Kat›l›m Ortakl›klar›: Her aday ülke için Avrupa Komisyonu taraf›ndan haz›rlan›r. Aday ülkenin üyeli¤e
haz›rl›k aflamas›nda yapmas› gereken k›sa ve orta vadeli öncelikleri ve AB’nin yapaca¤› mali yard›m› belirleyen eylem plan› niteli¤indeki raporlard›r.
Ulusal Programlar: Avrupa Komisyonu’nun kat›l›m
ortakl›¤› belgelerine dayanarak aday ülkeler taraf›ndan haz›rlan›rlar. Aday ülkenin k›sa ve orta vadede
yapaca¤› uyum çal›flmalar›n› bir takvim ve ilgili kurulufllar çerçevesinde belirten dökümanlard›r.
Kat›l›m öncesi yard›m: 10 Merkezi ve Do¤u Avrupa
Ülkesi (MDAÜ) için kullan›lan Phare program›na ek
olarak ISPA (çevre ve ulaflt›rma yat›r›mlar›na yard›m)
ve SAPARD (tar›msal ve k›rsal kalk›nma yard›m›) ile
Avrupa Yat›r›m Bankas› kredilerinden oluflur. Ayr›ca
aday statüsü kazanan ülkeler, AB program ve projelerine kat›lma hakk› kazan›rlar.
Analitik ‹nceleme-Screening
Analitik inceleme, aday ülke mevzuatlar› ile AB
müktesebat›n›n analitik karfl›laflt›r›lmas›n› içerir.
Bu, aday ülkelerin müzakere sürecine haz›rlanma-
s›ndaki önemli aflamalardan birisidir. Bu uygulaman›n amac›, ilgili ülkelere, AB’nin temelini oluflturan kurallar› daha iyi anlamalar›na ve topluluk
müktesebat›n› kabul edip uygularken ele almalar›
gereken konular› aç›kça belirlemelerine yard›mc›
olmakt›r. Tarama süreci, 3 Nisan 1998’de hem müzakerelere bafllayan alt› ülke hem de Bulgaristan,
Letonya, Litvanya, Malta, Romanya ve Slovak
Cumhuriyeti ile bafllad› ve Aral›k 1999’da tamamland›. Türkiye’de de, analitik inceleme süreci öncesinde bir ön de¤erlendirme yapabilmek amac›yla
sekiz adet alt komite kuruldu.
Efllefltirme – Twinning
Efllefltirme, AB müktesebat›n›n özel bir bölümünün
uyarlanmas›, yürürlü¤e konmas› ve uygulanmas›na
yönelik olarak aday ülkedeki idari ve yar› kurumsal
örgütlerle üye ülkelerdeki muadillerini biraraya getirir. Efllefltirme süresince AB’den ve aday ülkelerden
konunun uzmanlar› belirli bir süre için biraraya gelerek iki taraf›n konuyla ilgili mevzuat›n› karfl›laflt›r›r ve
uyum sa¤lanmas› gereken alanlar› belirlerler. Efllefltirme süresince AB’den uzmanlar aday ülkenin ilgili
kamu kuruluflunda belli bir süre çal›fl›r ve mevzuat
uyumunun yap›lmas›nda o ülke uzmanlar›na yard›mc› olur. Efllefltirme daha çok Kat›l›m Ortakl›¤› Belgesi’nde belirtilen önceliklerin yerine getirilmesini
amaçlar.
Müzakereler nas›l yürütülüyor?
AB’ye üyelik için yürütülen müzakereler, her bir aday
ülkenin hangi koflullar alt›nda AB üyesi olabilece¤ini
belirten bir süreçtir. Müzakereler, 15 AB üyesi ülke
ad›na Avrupa Komisyonu ve ilgili aday ülke aras›nda
gerçekleflir. Avrupa Komisyonu, müzakere sürecinde
aday ülkelerin Kopenhag kriterlerini karfl›lama yönünde kaydettikleri geliflmeleri takip eder ve durum
tespiti ve gelece¤e yönelik önerileri içeren ‘‹lerleme
Raporu’ haz›rlar.
Müzakerelerin bafl›nda, her bir aday ülke için ilgili
aday ülke ve AB üyesi ülkelerin hükümet temsilcilerinin biraraya gelmesiyle Hükümetleraras› Konferans oluflturulur. Resmi müzakereler üye ve aday
ülkelerden bakanlar seviyesinde olmakla birlikte,
esas müzakereler, AB ad›na Bakanlar Konseyi taraf›ndan oluflturulan çal›flma gruplar› ve aday ülke
ad›na AB Daimi Temsilcili¤i müsteflarlar› ile aday
ülke müzakere heyetleri aras›nda yap›l›r.
Kolayl›k aç›s›ndan müzakereler, her bir politikay› ve
ilgili müktesebat› içeren konu bafll›klar› alt›nda yap›l›r. fiu anda müzakere konusu olan 31 konu bafll›¤›
vard›r. Ancak 30. bafll›k üyelik sonras› idari yap›y›
içerdi¤i ve 31. bafll›k da di¤er alanlar oldu¤u için, 29
bafll›k müzakere konusudur.
5
◆ MÜZAKERE ED‹LEN KONU BAfiLIKLARI
1. Mallar›n serbest dolafl›m›
2. Kiflilerin serbest dolafl›m›
3. Sermayenin serbest dolafl›m›
4. Hizmetlerin serbest dolafl›m›
5. fiirketler hukuku
6. Rekabet
7. Tar›m
8. Bal›kç›l›k
9. Ulaflt›rma
10. Vergilendirme
11. Ekonomik ve Parasal Birlik
12. ‹statistik
13. ‹stihdam ve Sosyal Politika
14. Enerji
15. Sanayi Politikas›
16. KOB‹’ler
17. Bilim ve Araflt›rma
18. E¤itim ve ö¤retim
19. Telekom ve bilgi teknolojileri
20. Kültür ve görsel-iflitsel politika
21. Bölgesel politika
22. Çevre
23. Tüketiciyi koruma ve tüketici sa¤l›¤› politikas›
24. Adalet ve içiflleri
25. Gümrük birli¤i
26. D›fl ekonomik iliflkiler
27. Ortak d›fl ve güvenlik politikas›
28. Mali kontrol
29. Maliye ve bütçe
30. Kurumlar
31. Di¤er
AB Komisyonu’nun aday ülkeyle müktesebat taramas› yapmas› ve Hükümetleraras› Konferans kurulmas›n›n ard›ndan, hangi konu bafll›klar›na öncelik verilece¤i karar› verilir ve ülkelerin pozisyonlar›n› belirten ‘Pozisyon Belgeleri’ Brüksel’e gönderilir. Komisyon buna
AB Üyeli¤ine aday ülkelerle ilgili göstergeler
Ülke
Bulgaristan
K›br›s
Çek Cum.
Estonya
Macaristan
Letonya
Litvanya
Malta
Polonya
Romanya
Slovakya
Slovenya
Türkiye
6
Nüfus
(milyon)
GSMH
Milyar Euro
(FSP) 2001
Kifli Bafl›na
Milli Gelir
(FSP) 2001
Büyüme
2001
2001 y›ll›k
ortalama
enflasyonu
7.9
0.8
10.2
1.4
10.2
2.4
3.5
0.4
38.6
22.4
5.4
2.0
68.6
51.5
14.1
136.0
13.4
121.3
18.1
30.3
4.6
355.5
132.2
59.7
31.9
356.8
6,500
18,500
13,300
9,800
11,900
7,700
8,700
11,700
9,200
5,900
11,000
16,000
5,200
4
4
3.3
5
3.8
7.7
5.9
-0.8
1.1
5.3
3.3
3
-7.4
7.4
2
4.5
5.6
9.1
2.5
1.3
2.5
5.3
34.5
10.8
8.6
57.6
cevaben bir Ortak Pozisyon Tasla¤› haz›rlar ve bu pozisyon belgesine genel olarak bir dizi soruyla cevap
verir. Ortak Pozisyon Tasla¤› üzerinde çal›fl›larak oluflturulan Ortak Pozisyon Belgesi aday ülkeye gönderildikten sonra, konu bafll›¤› aç›larak müzakereler bafllar.
Konu bafll›¤› ile ilgili olarak yap›lan uyum çal›flmalar›
üzerinde mutabakata var›ld›¤›nda konu bafll›¤› flartl›
olarak kapat›l›r ve Komisyon gerekti¤inde bu bafll›¤a
geri dönebilir. Konu bafll›klar› kapat›ld›kça, müzakereler aç›k bafll›klar çerçevesinde yürütülür.
fiu anda AB üyeli¤ine aday on ülke tüm konu bafll›klar›nda müzakereleri baflar›yla tamamlad›. Bu nedenle de AB ile 16 Nisan 2003’te kat›l›m anlaflmalar›n›
imzalad›lar. Bulgaristan ve Romanya ise, çeflitli konu
bafll›klar›nda müzakereleri sürdürüyor. Avrupa Birli¤i’nin aday ülkelerle müzakereleri bafllatmas› kolay
de¤il. Örne¤in Bulgaristan ile müzakereler, koflullu
olarak ve Bulgaristan hükümetinin 1999 sonuna kadar Kozloduy nükleer santralinin 1-4 no’lu ünitelerinin kapat›lmas› karar›n› almas›na ba¤land›. Bu nedenle Türkiye’nin de bir an önce müzakerelere bafllamak için istenen koflullar› yerine getirmesi, daha
uzun ve zorlu bir süreç olan müzakerelere bafllamak
için elinden geleni yapmas› gerekiyor.
Kat›l›m müzakereleri neyi amaçlar?
Kat›l›m müzakereleriyle, AB müktesebat› ile aday ülke mevzuatlar› aras›ndaki farkl›l›klar›n giderilmesi ve
Birlik müktesebat›n›n aday ülkeler taraf›ndan uygulanabilir hale getirilmesi amaçlanmaktad›r. Baflka bir
deyiflle, müzakerelerin esas amac› tam üyeli¤in alt
yap›s›n› haz›rlamakt›r.
Kat›l›m müzakereleri kimler taraf›ndan
yürütülmektedir?
Resmi müzakereler, üye ve aday ülkelerden bakanlar›n kat›l›m›yla gerçekleflen hükümetleraras› toplant›lard›r. Ancak esas müzakereler, AB ad›na Bakanlar
Konseyi taraf›ndan oluflturulan çal›flma gruplar› ve
aday ülke ad›na AB Daimi Temsilcili¤i müsteflarlar›
ile aday ülke müzakere heyetleri aras›nda yap›l›r.
Avrupa Komisyonu, müzarekere sürecinde önemli bir
rol üstlenir. Komisyon, di¤er aday ülkeler gibi Türkiye’nin de Kopenhag kriterlerini karfl›lama yönünde kaydetti¤i ilerlemeleri düzenli olarak izler ve geliflmeleri her
y›l haz›rlad›¤› "‹lerleme Raporu" ile ortaya koyar.
Son genifllemeyle birlikte AB’deki
say›sal göstergeler ne olacak?
Son genifllemeyle birlikte toplam 75 milyon nüfusa
sahip 10 aday ülke AB’ye kat›lacak. Böylece 25 üyeli
AB’nin nüfusu 450 milyona ulaflacak. Bu genifllemeyle birlikte AB’nin nüfusu %20 ve yüzölçümü de
%23 artacak. AB’nin bu geniflleme çerçevesinde yapaca¤› harcamalar ise, 2004 y›l›ndan 2006 sonuna
kadar 40.8 milyar Euro civar›nda olacakt›r.
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ GEN‹fiLEME SÜREC‹NDE TÜRK‹YE
AB-TÜRK‹YE ‹L‹fiK‹LER‹N‹N TAR‹H‹ GEL‹fi‹M‹
Avrupa Birli¤i-Türkiye iliflkileri resmi olarak 1958
y›l›nda Avrupa Ekonomik Toplulu¤u’nun 6 ülke taraf›ndan kurulmas›ndan hemen sonra Türkiye’nin
yapt›¤› tam üyelik baflvurusu ile bafllad›. Türkiye’ye
tam üyelik koflullar› gerçekleflinceye kadar geçerli
olacak bir ortakl›k antlaflmas› imzalamas› önerildi
ve 12 Eylül 1963 tarihinde Ankara'da Ortakl›k (Ankara) Anlaflmas› imzaland›.
●
Anlaflma, haz›rl›k dönemi (5 y›l), geçifl dönemi
(1973 itibar›yla 12 ve 22 y›ll›k iki ayr› dönem) ve nihai dönem olarak üç devreyi öngörüyordu. Geçifl
döneminin sonunda ise gümrük birli¤inin tamamlanmas› planlanm›flt›.
Topluluk, Türkiye’den ithal etti¤i ürünlere uygulad›¤› gümrük vergilerini ve miktar k›s›tlamalar›n›,
baz› istisnai ürünler haricinde, 1971 y›l›ndan itibaren tamamen kald›rd›.
1973’te imzalanan Katma Protokol ile Türkiye,
AB’ye yönelik gümrük vergilerinin sanayi ürünleri için tamamen kald›r›lmas›n›, üçüncü ülkelere
karfl› ise AT ülkelerinin uygulad›¤› tarifelerin uygulanmas›n› kabul etti. Gümrük vergilerinin indirilmesi için geçifl dönemi, sanayi ürünleri için 12
y›l olarak belirlenmekle birlikte, rekabet gücü zay›f olan sanayi ürünlerinde 22 y›ll›k bir takvim öngörüldü.
Ancak Türkiye geçifl dönemindeki yükümlülüklerini yerine getiremedi ve 1978-1988 y›llar› aras›nda gümrük indirimleri durduruldu. 1980 askeri
darbesiyle kesintiye u¤rayan iliflkiler, Türkiye’nin
14 Nisan 1987’de yapt›¤› tam üyelik baflvurusuyla yeniden bafllad›. Komisyon 1989 y›l›nda verdi¤i cevapta, kendi iç pazar›n› tamamlama sürecinden önce yeni bir üye kabul edemeyece¤ini bildirdi, öncelikle Gümrük Birli¤i’nin tamamlanmas›n› önerdi.
Ticaret politikas› ve Ortak Gümrük Tarifesinin (OGT) uygulanmas›,
❍
Hassas ürünler için OGT üzerinde vergi uygulanmas›
❍
Toplulu¤un tercihli rejimlerinin üstlenilmesi,
❍
‹fllenmifl tar›m ürünlerinde uygulanacak sistem
Ortak Tar›m Politikas›’na uyum
Ortak Gümrük Kodu’na uyum
Mevzuat uyumu
❍
Fikri, s›nai ve ticari mülkiyetin korunmas›
❍
Rekabet mevzuat›n›n uyumlaflt›r›lmas›
❍
Devlet yard›mlar›
❍
Tekeller
❍
Ticari korunma araçlar›
Kamu ihaleleri
Vergilendirme
Uyuflmazl›klar›n çözümü
❍
●
●
●
●
●
Gümrük Birli¤i ile sanayi ürünlerinde AB ürünlerine uygulanan gümrük vergileri s›f›rland›, üçüncü
ülkelere uygulanan vergilerse baz› istisnai ürünler
d›fl›nda AB’nin uygulad›¤› seviyelere indirildi. ‹fllenmifl tar›m ürünü olarak adland›r›lan bisküvi, çikolata, dondurma, domates salças› gibi ürünlerde
tar›m ve sanayi paylar›n›n tespit edilmesi ve sanayi pay› k›sm›n›n Toplulu¤a karfl› s›f›rlanmas›, üçüncü ülkelere karfl› ise Topluluk seviyesine indirilmesi kararlaflt›r›ld›. Bu ürünlerin AB’de serbest ticareti, ancak Türkiye AB’ye tam üye oldu¤unda ve Toplulu¤un Ortak Tar›m Politikas›’na dahil oldu¤unda
gerçekleflebilecek, bu tarihe kadar ise tar›m pay›
olarak hesaplanan bir gümrük vergisi uygulanmaya devam edecektir.
Anlaflmada öngörülen birçok alanda mevzuat uyumu sa¤lanmakla beraber, ticarette teknik engellerin kald›r›lmas›, fikri ve s›nai mülkiyet haklar›, ticari nitelikli devlet tekellerinin kald›r›lmas›, devlet
yard›mlar›, mallar›n serbest dolafl›m›yla ilgili ikincil
mevzuat›n oluflturulmas›, uluslararas› standartlara
uyum, yasal ölçüm altyap›s›n›n kurulmas› gibi
alanlarda uyum aç›s›ndan yap›lmas› gereken de¤ifliklikler bulunuyor.
AB-Türkiye iliflkileri, 1993 tarihinde Gümrük Birli¤i müzakerelerinin bafllamas› ile yeni bir boyut
kazand›. ‹ki y›ll›k müzakerelerden sonra Avrupa
Konseyi’nin 1/95 say›l› karar›yla, Türkiye ile AB
aras›ndaki gümrük birli¤i 1 Ocak 1996’da yürürlü¤e girdi. Bu karara göre üzerinde anlaflmaya var›lan hükümler:
Türkiye AB’ye üye olmadan neden
AB’yle ticaretini serbestlefltirdi?
Mallar›n serbest dolafl›m›
❍
Miktar k›s›tlamalar›, efl etkili vergilerin kald›r›lmas›
❍
Ticarette teknik engellerin kald›r›lmas›
Gümrük Birli¤i çerçevesinde yap›lan gümrük indirimleri, fikri ve s›nai mülkiyet kanunu, rekabet kanunu, devlet tekellerinin kald›r›lmas› gibi hukuki
uygulamalar sadece AB’nin de¤il, asl›nda Dünya
Ticaret Örgütü’nün talep etti¤i düzenlemelerdir ve
●
7
Türkiye bunlar› zaten bu örgüte üyeli¤i nedeniyle
gerçeklefltirmek zorunda. Ancak Türkiye, birçok ülkeden önce ve üye olmaks›z›n, AB’yle ticaretini serbestlefltirerek tam üyelik çerçevesinde gerçeklefltirmek zorunda oldu¤u yasal de¤iflikliklerin önemli
bir bölümünü yerine getirdi. Böylece müzakereler
bafllad›¤›nda ilgili konu bafll›klar› alt›ndaki uyum
çal›flmalar› da çok daha çabuk gerçekleflebilecek ve
müzakerelerin k›sa sürede sonuçlanmas› sa¤lanabilecek.
Helsinki Zirvesi sonras› Türkiye-AB
iliflkileri
Avrupa Birli¤i’ne tüm yeni ülke kat›l›mlar›na bak›ld›¤›nda, AB’ye tam üye olmaks›z›n gümrük birli¤ini gerçeklefltiren ve s›n›rlar›n› AB ürünlerine
açan tek ülke Türkiye. Ancak bu kadar yak›n ticari iliflkilere ra¤men, Türkiye tam üyelik sürecinde
1990’lar›n bafl›nda özgürlü¤üne kavuflan ve çok
genç demokrasilere sahip Merkezi ve Do¤u Avrupa Ülkelerinin (MDAÜ) gerisinde kald›. Bunun nedeni ise, Türkiye’nin, üyelik müzakerelerine
bafllanmas› için gerekli olan siyasi kriterleri yerine getirememesiydi.
Türkiye-AB iliflkilerinin dönüm noktas›, 1999 y›l›nda yap›lan Helsinki Zirvesi’yle Türkiye’nin AB
üyeli¤ine aday ülke oldu¤unun ve di¤er aday ülkelerle oldu¤u gibi ayn› kriterlerle de¤erlendirilece¤inin teyid edilmesidir. Buna göre Türkiye, di¤er aday ülkelerle ayn› statüdedir ve üyeli¤i de
gerekli siyasi reformlar› gerçeklefltirme h›z›na
ba¤l›d›r.
◆ ADAY ÜLKE TÜRK‹YE
Helsinki Zirvesi’nde Türkiye’ye adayl›k statüsü verilmesiyle, Türkiye’nin üyeli¤ine do¤ru geri dönülmez bir sürece girildi. Avrupa Komisyonu, di¤er
aday ülkeler için oldu¤u gibi, Türkiye için de gerçeklefltirmesi gereken k›sa ve orta vadedeki yasal
düzenlemeleri içeren Kat›l›m Ortakl›¤› Belgesi’ni
Mart 2001 tarihinde haz›rlad›.
Kat›l›m Ortakl›¤› Belgesi nedir?
Kat›l›m Ortakl›¤› Belgesi, üyeli¤e haz›rlanma sürecinde aday ülkenin k›sa ve orta vadede aflama
kaydetmesi gereken öncelikli alanlar› ortaya koyar ve bu çerçevede gerekli olan mali yard›m çerçevesini belirtir. K›sa vadede yerine getirilmesi
beklenen öncelikler bir y›ll›k bir süreyi kapsarken,
orta vadeli öncelikler gerçekleflmesi bir y›ldan
fazla sürecek konulardan oluflur. Kat›l›m Ortakl›¤›
Belgesi; aday ülkenin adayl›ktan üyeli¤e geçifl sürecinde atmas› gereken somut ad›mlar›, gerçek-
8
lefltirmesi gereken yasal reformlar› bir takvim
çerçevesinde belirtmesi nedeniyle önemli bir yol
haritas› ve bir aktivite plan›d›r. Bu ad›mlar› ne
h›zda gerçeklefltirece¤i tamamen o aday ülke hükümetinin inisiyatifine kalm›flt›r. Uyum h›z›, aday
ülkenin üyeli¤e geçifl h›z›n› da belirler.
Avrupa Komisyonu Türkiye için, ilk Kat›l›m Ortakl›¤›
Belgesini 8 Kas›m 2000 tarihinde yay›mlad›. Bu belgede, özellikle Kopenhag siyasi kriterleri vurgulan›yor;
K›br›s konusu, ifade özgürlü¤üne iliflkin hukuki ve
anayasal güvencelerin güçlendirilmesi, toplant› ve
fliddete yönelik olmayan gösteri yapma özgürlü¤ü,
iflkenceyle mücadele, sivil toplumun gelifliminin desteklenmesi, Türk vatandafllar›n›n ana dilde yay›n özgürlü¤ü, idam cezas›n›n kald›r›lmas›yla ilgili anayasal ve hukuki düzenlemeler yer al›yor. Ekonomik kriterler ve mevzuata uyumla ilgili alanlarda da yap›lmas› gereken de¤iflikliklere iflaret ediliyor.
Avrupa Komisyonu, Ekim 2002’de yay›mlad›¤› ve
Avrupa Konseyi’nce de kabul edilen ‹lerleme Raporu’na dayanarak ve Türkiye’nin kriterlere uyumunu
kolaylaflt›rmak amac›yla, gözden geçirilmifl Kat›l›m
Ortakl›¤› Belgesi’ni 26 Mart 2003’te yay›mlad›.
Rapora göre Türkiye, siyasi kriterleri yerine getirmek
amac›yla A¤ustos 2002’de yapt›¤› yasal düzenlemelerle, ifade özgürlü¤ü, anadilde yay›n yapma özgürlü¤ü, dernek kuruluflu alanlar›nda ve özellikle idam›n
kald›r›lmas›yla çok önemli ad›mlar att›. Avrupa ‹nsan
Haklar› Konvansiyonu’nun 6 no’lu protokolünü imzalamakla ölüm cezas›n›n kald›r›lmas› yönünde ilerleme kaydedildi ve iflkenceye karfl› mücadele, siyasi
partilerin kapat›lmas› ve Avrupa ‹nsan Haklar› Mahkemesi’nce verilen kararlara uygun olarak yeniden
yarg›lama hakk›n›n tan›nmas›yla ilgili iki önemli reform paketi kabul edildi. Yine e¤itim alan›nda,
TV/Radyo yay›nlar› ve dini özgürlükler alan›nda uygulamaya yönelik önemli kararlar al›nd›.
Ancak Kat›l›m Ortakl›¤› belgesine göre, Türkiye’nin siyasi kriterleri tam olarak uygulamada,
bir baflka deyiflle düflünce özgürlü¤ü ve özellikle
yaz›l› bas›n ve görsel yay›nlarda özgürlük, dernekleflme özgürlü¤ü ve dini özgürlükler alanlar›nda k›s›tlamalar devam ediyor.
Belgeye göre insan haklar› ve düflünce özgürlü¤ü
alanlar›nda afla¤›daki sorunlar›n çözümlenmesi gerekiyor:
●
Özellikle Güneydo¤u Anadolu’da tutukluluk süresince görüfl izni verilmemesi, iflkence suçlular›n›n cezaland›r›lmas›nda eksiklik,
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ GEN‹fiLEME SÜREC‹NDE TÜRK‹YE
●
●
●
●
●
●
●
Düflünce özgürlü¤ünde (özellikle 159. madde)
yorum birli¤i bulunmamas›,
Dini vak›flar ve cemaatler üzerinde, özellikle
mal edinme konusunda k›s›tlamalar,
Kamu çal›flanlar›n›n dernekleflmesinde k›s›tlamalar,
Türkçe’den baflka dillerde TV/radyo yay›n› ve
e¤itim hakk›n›n tam olarak uygulanamamas›,
Güneydo¤u Anadolu’nun yeniden yap›land›r›lmas›,
Ço¤ulcu demokrasi ve düflünce özgürlü¤ü alanlar›nda geliflme kaydedilememesi (HADEP’in
kapat›lmas› ve DEHAP’›n kapat›lma giriflimi),
Açl›k grevlerinin devam ediyor olmas›.
Belgede ayr›ca, K›br›s konusunda Türkiye’nin çözüme götürücü çaba sarfetmesi iste¤i belirtiliyor ve
Türk-Yunan iliflkilerindeki olumlu geliflmeler ise
olumlu çabalar olarak de¤erlendiriliyor.
◆ ULUSAL PROGRAM
Tüm di¤er aday ülkeler gibi Türkiye de, Kat›l›m Ortakl›¤› Belgesi’nde yer alan k›sa ve orta vadeli önceliklere nas›l uyum sa¤layaca¤›yla ilgili Ulusal
Program’› Mart 2001’de haz›rlad›. Türk hükümeti
programda, AB’nin müktesebat›na uyumla ilgili yapaca¤› yasal de¤ifliklikleri bir takvime ba¤layarak
belirtiyor. Türk hükümeti taraf›ndan bugüne kadar
uyum paketleri ile yap›lan yasal reformlar (idam›n
kald›r›lmas›, ana dilde yay›n özgürlü¤ü vb) Ulusal
Program’da öngörülen de¤iflikliklerden yaln›zca
birkaç›d›r.
Kat›l›m Ortakl›¤› Belgesi ve bunu tamamlayan
Ulusal Programlar, dinamik yap›dad›r ve Avrupa
Komisyonu’nun her y›l sonunda aday ülkelerle ilgili olarak haz›rlad›¤› ‹lerleme Raporu’na ve yerine getirilen uyum çal›flmalar›na göre güncellenebilirler. Buna göre, 25 Mart 2003’te Avrupa Komisyonu’nun Türkiye ile ilgili olarak haz›rlad›¤›
gözden geçirilmifl Kat›l›m Ortakl›¤› Belgesi’ne
karfl›l›k, Türk hükümeti de bunu tamamlayan gözden geçirilmifl Ulusal Program’› haz›rlad›. 24
Temmuz 2003’te Resmi Gazete’de yay›nlanarak
kamuoyuna aç›klanan gözden geçirilmifl Ulusal
Program’da, k›sa vadeli (2003) ve orta vadeli
(2004 y›l› sonuna kadar) hedefler net bir flekilde
belirtiliyor.
lanarak, üyeli¤e haz›rl›kta kaydedilen geliflmelerin
de¤erlendirilmesi amaçland›. Böylece, Türkiye için
ilk ‹lerleme Raporu Kas›m 1998’de yay›mland› ve
bunlar› 1999, 2000, 2001 ve 2002 y›llar›nda haz›rlanan raporlar izledi. Kas›m 2000’de haz›rlanan ‹lerleme Raporu, 1999 Helsinki Zirvesi ve Türkiye’ye
adayl›k statüsü verilmesi sonras›nda haz›rlanmas›
aç›s›ndan önemli. Bu raporda yer alan de¤erlendirmeler, Türkiye için haz›rlanan ilk Kat›l›m Ortakl›¤›
Belgesi’nin de temelini oluflturuyor. ‹lerleme Raporu’nda Türkiye, siyasi ve ekonomik kriterler ve 29
bafll›k alt›nda toplanan müktesebat çerçevesinde
de¤erlendiriliyor.
Avrupa Komisyonu taraf›ndan haz›rlanan son ‹lerleme Raporu, Ekim 2002’de yay›mland›. Rapora
göre, Türkiye’nin gerçeklefltirmesi gereken k›sa vadeli öncelikler için öngörülen sürenin Mart 2002’de
sona erdi¤i belirtiliyor ve yap›lan uyum çal›flmalar›n› gözönüne alarak gözden geçirilmifl Kat›l›m Ortakl›¤› Belgesi haz›rlanmas› isteniyor.
Siyasi kriterler: Türkiye’nin A¤ustos 2002’de gerçeklefltirdi¤i yasal reformlar Kopenhag siyasi kriterlerine uyum aç›s›ndan önemli ad›mlard›r. ‹dam›n kald›r›lmas›, ana dilde yay›n hakk› ve iflkencenin önlenmesi gibi yasal düzenlemeler, siyasi
kriterlere uyum aç›s›ndan cesaret vericidir. Ancak Türk hukukunda temel hak ve özgürlüklerin
kullan›lmas›, yaz›l› bas›n ve yay›nlar dahil ifade
özgürlü¤ü, dernek kurma, toplanma ve inanç özgürlü¤ü alanlar›nda önemli k›s›tlamalar bulunuyor. Di¤er yandan iflkence ve kötü muamele, ordunun siviller taraf›ndan denetimi, fliddet içermeyen fikirlerin ifade edilmesiyle hapsedilen kiflilerin durumu, Avrupa ‹nsan Haklar› Mahkemesi
kararlar›na uyum gibi konular›n çözümlenmesi
gerekti¤i vurgulan›yor.
Ekonomik kriterler: Rapora göre ekonomik istikrar için sürdürülen politikalar olumlu sonuç verdi, mali disiplin sa¤land›, kamu sektöründe fleffafl›k önemli oranda artt› ve büyüme yeniden
bafllad›.
◆ ‹LERLEME RAPORU
Topluluk müktesebat›n› üstlenme kapasitesi: Bu
alanda ise birtak›m mevzuat uyumu çal›flmalar› yap›ld›¤› (kamu ihaleleri, teknik mevzuat uyumlaflt›r›lmas›, devlet tekelleri, anti-tröst mevzuat›, fleker yönetmeli¤i, g›da kodeksi, dolayl› vergilendirme, tüketici sa¤l›¤›, gümrük birli¤i vb), ancak tam uyumun henüz tamamlanmad›¤› belirtiliyor.
1999 y›l›nda Helsinki Zirvesi’yle Türkiye için bir Avrupa Stratejisi belirlendi ve di¤er aday ülkeler için
oldu¤u gibi Türkiye için de ‹lerleme Raporu haz›r-
Rapora göre; 2001 y›l›nda haz›rlanan Kat›l›m Ortakl›¤› Belgesi’nde belirtilen k›sa vadeli önceliklerde siyasi kriterlerde de¤erlendirme yap›lamad›¤›,
9
ekonomik kriterlerde ise kapsaml› bir reform uyguland›¤› belirtiliyor. Müktesebat uyumunda ise mallar›n serbest dolafl›m›, flirketler hukuku, tar›m, vergilendirme, istatistik, sosyal politika ve istihdam,
enerji, çevre, adalet ve içiflleri, gümrük birli¤i alanlar›nda gerekli düzenlemelerin k›smen yerine getirildi¤i, mali kontrol, bölgesel politika ve yap›sal
araçlar›n koordinasyonu, kültür ve görsel-iflitsel
politika, ulaflt›rma, bal›kç›l›k ve rekabet alanlar›nda
ise k›sa vadeli önceliklerin yerine getirilemedi¤i
tespit ediliyor. Orta vadeli önceliklerde ise, MGK ile
ilgili hukuk, farkl› etnik kökendeki vatandafllar›n
kendi dil ve kültürlerini ifade etme özgürlükleri ve
ola¤anüstü hal uygulamalar› alanlar›nda s›n›rl› geliflme kaydedildi¤i ve orta vadeli ekonomik kriterlerin yerine getirilmedi¤i belirtiliyor.
Avrupa Komisyonu "‹lerleme Raporu"nu haz›rlarken hangi bilgi kaynaklar›ndan faydalan›r?
●
●
●
Türk hükümetinin sundu¤u bilgiler,
Avrupa Parlamentosu rapor ve kararlar›,
Avrupa Konseyi, AG‹T ve uluslararas› finans kurulufllar› baflta olmak üzere uluslararas› örgütler ve sivil toplum örgütlerinin de¤erlendirmeleri.
Bundan sonra neler olacak?
Türkiye’nin di¤er aday ülkeler gibi müzakere sürecine bafllamas› için, Kopenhag siyasi kriterlerini yerine getirmesi ve bunun da özellikle 2004 y›l› sonbahar›nda Avrupa Komisyonu taraf›ndan
haz›rlanacak olan ‹lerleme Raporu’yla teyid edilmesi gerekli. Ancak Türkiye isterse, bu reformlar› daha h›zl› gerçeklefltirebilir ve Aral›k 2003’te de
müzakerelere bafllayabilir. Ancak öngörülen, Kopenhag siyasi kriterlerine uyum tamamland›¤›
takdirde, 2005 y›l›n›n bafl›ndan itibaren müzakerelere bafllanmas›.
2002 Kopenhag Zirvesi’nde al›nan
karar›n anlam› nedir?
Aral›k 2002’de Kopenhag’da toplanan Avrupa Konseyi’nde, Türkiye için Avrupa Komisyonu taraf›ndan haz›rlanan ‹lerleme Raporu incelendi ve Türkiye’nin özellikle siyasi kriterlere uyum alan›ndaki
çal›flmalar› yetersiz bulundu. Buna göre, Türkiye’nin müzakerelere bafllamas› karar›, 2004 y›l›
sonbahar›nda haz›rlanacak olan ‹lerleme Raporu’na kadar yap›lacak çal›flmalar›n de¤erlendirilmesiyle verilecek.
K›sacas›, Türkiye’nin müzakerelere bafllamas› için
siyasi kriterlere uyumu yasal ve pratikte uygulama
anlam›nda gerçeklefltirmesi ve bunun da ‹lerleme
10
Raporu’na yans›mas› gerekiyor. Kopenhag Zirvesi’yle, Türkiye’ye aday üye olarak müzakerelere
bafllamas› için aç›k bir perspektif sunuluyor. Türkiye gereken reformlar› Aral›k 2004’e kadar gerçeklefltirdi¤i ve uygulad›¤› takdirde, müzakerelere gecikmeksizin bafllayacakt›r. Üyeli¤e geçifl ise, müzakerelerdeki yap›c› tavr›na ve müktesebat uyumunu
gerçeklefltirme h›z›na ba¤l› olacakt›r.
◆ AB’N‹N TÜRK‹YE’YE MAL‹ YARDIMI
AB’ye aday ülke konumuna gelmeden önce Türkiye, AB’nin Yenilefltirilmifl Akdeniz Politikalar› (MEDA) kapsam›ndaki fonlar›ndan, Gümrük Birli¤i çerçevesinde verilen fonlardan ve Avrupa Yat›r›m
Bankas› kredilerinden yararlan›yordu. Aday ülke
statüsüne geçmekle birlikte, sa¤lanan AB fonlar›n›n da yap›s› de¤iflti.
Kat›l›m öncesi mali yard›m çerçevesinde, 2002 y›l›nda Türkiye’ye sa¤lanan AB mali yard›mlar› 200
milyon Euro’ya ulaflt›. Bu yard›mlar›n kullan›m
alanlar› ise afla¤›daki gibidir:
1. Kurumsal yap›lanma : Kamu d›fl› organizasyonlar, sivil toplum kurulufllar› ve milli polis teflkilat›na
yard›m,
2. Mevzuat uyumu: Türkiye’nin AB mevzuat›na
uyum çal›flmalar›na destek ve efllefltirme projelerinin maliyeti,
3. Ekonomik ve sosyal birlik: Türkiye’nin AB’nin
yap›sal fonlar›n› kullanmaya bafllamas› ve bu
amaçla idari kapasitenin oluflturulmas›.
4. Türkiye’nin AB programlar›na kat›l›m maliyeti:
Türkiye’nin 6. Çerçeve gibi AB programlar›na kat›l›m›.
Türkiye, ayr›ca, 2002’de Avrupa Yat›r›m Bankas›’yla
555 milyon Euro’luk kredi anlaflmas› imzalad›.
Mart 2003’te yay›mlanan gözden geçirilmifl Kat›l›m
Ortakl›¤› Belgesi’nin 2004-2006 y›llar› aras›nda Türkiye için öngördü¤ü bütçe flu flekildedir:
2004
2005
2006
Toplam
250 milyon Euro
300 milyon Euro
500 milyon Euro
1,050 milyon Euro
Türk firmalar› ayr›ca, di¤er aday ülkeler gibi, ISPA,
PHARE ve SAPARD çerçevesinde aç›lan ihalelere
de baflvurabiliyor.
AB’nin Türkiye’ye yönelik mali yard›mlar›n›n yönetiminde, adem-i merkeziyetçi bir uygulama bafllat›l›yor. Buna göre, AB mali deste¤inden faydala-
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ GEN‹fiLEME SÜREC‹NDE TÜRK‹YE
nacak proje ve programlar›n tespiti ve kontrolü
Avrupa Birli¤i Genel Sekreterli¤i (ABGS) taraf›ndan yürütülecek. Fonlar›n hangi öncelikli alanlara
da¤›t›laca¤›, Kat›l›m Ortakl›¤› Belgesi’nde belirtilen önceliklere göre Türk hükümeti taraf›ndan tespit edilecek. Fonlar›n do¤ru bir flekilde kullan›lmas›, Hazine’den sorumlu Devlet Bakan›’n›n sorumlulu¤unda olacak. Fonlar›n yönetimi ve ihale edilmesi ise ABGS’ye ba¤l› Merkezi Finans ve Sözleflmeler Birimi taraf›ndan yap›lacak. AB’nin Türkiye’ye mali yard›m›n›n kullan›m› ise, Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilcili¤i’nin gözetiminde yürütülecek.
◆ AB’DEN GELEN MAL‹ YARDIMLARIN
DA⁄ITILMASINDAN K‹M SORUMLUDUR?
fiu anda mali yard›mlar›n da¤›t›m› ve izlenmesinden Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilcili¤i sorumludur. Ancak mali iflbirli¤inde, tüm aday ülkelerde oldu¤u gibi Türkiye’de de "Merkezi Olmayan
Yap›lanma Sistemine" gidilmektedir. Buna göre
AB mali yard›m›n›n yönetimi ve hangi öncelikli
alanlarda kullan›laca¤›n›n tespiti, Türk hükümetine geçmektedir. Avrupa Komisyonu ise sadece
fonlar›n kullan›m›n› denetleyecektir.
Merkezi Olmayan Yap›lanma içerisinde; "Ulusal
Yard›m Koordinatörü", "Mali ‹flbirli¤i Komitesi",
"Ulusal Fon ve Ulusal Yetkilendirme Görevlisi",
"Ortak ‹zleme Komitesi" ve "Merkezi Finans ve ‹hale Birimi" gibi birimler oluflturuldu.
"Ulusal Yard›m Koordinatörü"(National Aid Coordinator-NAC): AB’den sorumlu Devlet Bakan› ve
Baflbakan Yard›mc›s›, Topluluk yard›mlar›n›n kat›l›m süreci ile iliflkilendirilmesi ve fonlar›n sadece
bu amaçla kullan›m›n› sa¤lamak için gerekli koordinasyonu yapmak üzere görevlendirildi.
Mali ‹flbirli¤i Komitesi: D›fliflleri Bakanl›¤›, Maliye
Bakanl›¤›, DPT ve Hazine Müsteflarl›klar› ile Avrupa Birli¤i Genel Sekreterli¤i’nden (ABGS) oluflan
komite, mali kaynaklar›n kullan›m›nda öncelikleri
belirlemek, saptanacak öncelikler kapsam›nda dönemsel finansman programlar›n› haz›rlamak ve
mali kaynaklar›n öncelikler do¤rultusunda da¤›t›m›n› gözetmekle görevlendirildi.
"Ulusal Yetkilendirme Görevlisi" (National Authorising Officer-NAO): Ekonomiden Sorumlu
Devlet Bakan›, AB’den gelen fonlar›n transfer edilece¤i ve Hazine Müsteflarl›¤› bünyesinde kurulmufl olan "Ulusal Fon" (National Fund)’un yönetiminden sorumludur.
AB TARAFINDAN FON SA⁄LANAN
BAZI PROJE ÖRNEKLER‹
Çocuklara Yönelik Adalet Sisteminin ‹yilefltirilmesi Projesi: Yasalarla sorunu olan ve özel korunma ihtiyac› bulunan, istismar edilen
ve/veya istismara tan›k olan çocuklar›n haklar›n›n etkin flekilde korunmas›, ›slah edilmeleri ve topluma yeniden uyum sa¤lamalar› için
çocuklara yönelik adalet sisteminin iyilefltirilmesidir.
Fener ve Balat Semtlerinin rehabilitasyonu projesi: UNESCO taraf›ndan dünya kültür miras› ilan edilen Balat ve Fener semtlerindeki
konutlar›n restorasyonu ve semt sakinlerinin yaflam koflullar›n›n iyilefltirilmesi.
GAP Bölgesi Kalk›nma Program›: Türkiye’nin güneydo¤usunda yaflayanlar›n ekonomik ve sosyal koflullar›n›n iyilefltirilmesi.
Giyim Sektöründe Mesleki E¤itim: Türkiye’de giyim sektöründeki
KOB‹’lerde çal›flan iflçilerin beceri ve yeterliliklerinin art›r›lmas›.
Jean Monnet Burs Program›: AB’ye üye ülkelerde lisanüstü e¤itim
görmek isteyen üniversite mezunlar›na, genç kamu ve özel sektör
çal›flanlar›na burs olana¤›.
Kad›n Giriflimcili¤inin Desteklenmesi Projesi: Kad›nlar›n kilit rol oynad›klar› küçük aile flirketlerine ve ifl kurmak isteyen kad›nlara destek.
Kanser Tarama ve E¤itim Merkezleri: Türk halk›na ve özellikle kad›nlar›na, gö¤üs, yumurtal›k, rahim ve cilt kanserlerinden dolay› ölüm
oranlar›n› azaltmak suretiyle sa¤l›k aç›s›ndan destek.
Küçük ‹flletmeler için Kredi Program›: En fazla 50 çal›flan› ve 1.1 milyon Euro bilanço de¤eri olan küçük iflletmelere kredi olana¤›.
Marmara Depremi Hasar Rehabilitasyon Program›: 17 A¤ustos 1999
depreminden etkilenen bölgenin yaflam koflullar›n› iyilefltirmek, ekonominin toparlanmas› ve ekonomik büyümenin yeniden canlanmas› için destek, afet durumunda risk yönetimi için kurumsal çerçeveyi oluflturmak.
Mesleki E¤itim ve Ö¤retime Destek: Milli E¤itim Bakanl›¤› arac›l›¤›yla Türk Hükümeti’ne mesleki e¤itim ve ö¤retim sisteminin ülkenin
ve yerel sanayinin önceliklerine göre yenilenmesi sürecinde destek.
Sivil Toplumun Güçlendirilmesi Projesi: Türkiye’de sivil toplumu güçlendirmek, vatandafllar›n giriflim ve diyalog kapasitelerini gelifltirmek,
vatandaflla devlet aras›nda daha dengeli bir iliflkinin kurulmas›na yard›mc› olarak demokrasi prati¤inin olgunlaflmas›na katk›da bulunmak.
fianl›urfa ‹çme Suyu Projesi: fianl›urfa’daki içme suyu da¤›t›m sistemini infla edip gerekli donan›m› sa¤lamak.
Temel E¤itime Katk›: Türk hükümetinin zorunlu e¤itimi 5 y›ldan 8 y›la ç›karmas› çerçevesindeki önceliklere uygun olarak, Milli E¤itim
Bakanl›¤›’n›n e¤itime eriflimi ve okulda kalma oranlar›n› artt›rmay›
öngören, e¤itim ve ö¤retim konusunda ulusal standartlar›n gelifltirilmesini amaçlayan Temel E¤itim stratejisine destek.
11
"Merkezi Finans ve ‹hale Birimi" (Central Finance
and Contracts Unit-CFCU)": Mali iflbirli¤i projelerinin ihalelerinin yap›lmas› ve sözleflmelerinin imzalanmas› amac›yla kuruldu.
Ortak ‹zleme Komitesi, Ulusal Yard›m Koordinatörü, Ulusal Yetkilendirme Görevlisi, Mali ‹flbirli¤i Komitesi ve AB Komisyonu temsilcilerinden oluflur.
Y›lda bir kez toplan›r ve programlar› de¤erlendirir.
Söz konusu kurumsal yap› ile ilgili anlaflmalar yürürlü¤e girdi. ‹lgili birimlerin yak›n zamanda aktif
hale gelmesi ile, AB hibe kaynaklar›n›n planlama
ve kullan›mlar› AB Komisyonu Türkiye Temsilcili¤i ile beraber Türkiye’de yeni kurulan birimler taraf›ndan gerçeklefltirilmeye bafllanacakt›r.
Haz›rlanan projeler, AB fon ve hibelerinden ne koflullarda yararlanabilir?
Do¤rudan Avrupa Komisyonu'na baflvuru yap›larak, projelere finansal destek sa¤lanmas› mümkün de¤ildir. Projenin AB fon veya hibelerinden
yararlanabilmesi için, AB'nin Türkiye için haz›rlad›¤› Y›ll›k Programlara dahil edilmesi gerekir. Y›ll›k programa dahil edilebilmesi için ise, projenin
bir öneri olarak ABGS veya ilgili Bakanl›k taraf›ndan y›ll›k programlar›n tespit edildi¤i veya tart›fl›ld›¤› ortama tafl›nmas› gerekmektedir.
Özel sektörde faaliyet gösteren firmalar, AB proje veya programlar›ndan
mali destek alabilirler mi?
Türkiye’nin aday ülke statüsü kazanmas›yla birlikte,
özel sektörde faaliyet gösteren Türk firmalar› da
PHARE, ISPA ve SAPARD çerçevesinde aç›lan ihalelere kat›labiliyor. AB’nin Türkiye’de finanse etti¤i
bölgesel kalk›nma programlar› çerçevesinde, seçilen herbir bölgedeki KOB‹’ler “proje ça¤r›” sonucunda hibe desteklerden faydalanabileceklerdir.
Ayr›ca özel sektöre mali destek Avrupa Yat›r›m
Bankas› (AYB) taraf›ndan verilen düflük faizli ve 5
y›la kadar geri ödemeli krediler fleklinde sa¤lan›yor. Avrupa Yat›r›m Bankas› bu kredileri TSKB ve
Vak›fbank arac›l›¤›yla veriyor.
12
Kredi Türü
Arac› Kurum
Kredi tutar› (Euro)
KOB‹’lere yönelik
Deprem Kredisi
TSKB, Vak›flar Bankas›
125,000,000
KOBI III (Global
Kredi kapsam›nda)
TSKB, Vak›flar Bankas›
200,000,000
Sanayi Kirlili¤ini
Önlemeye Yönelik Kredi
TSKB, Vak›flar Bankas›
100,000,000
●
TSKB arac›l›¤›yla AYB’den kredi alan örnek yat›r›mlar:
❍
‹zmir’de jant üreten bir iflletme (yat›r›m 15
milyon dolar, AYB kredisi 5 milyon dolar)
❍
Antalya’da yeni otel inflas› (yat›r›m miktar›
20 milyon dolar)
❍
Bursa otomotiv yan sanayii üretimi yapan
bir iflletme (yat›r›m miktar› 10 milyon dolar,
AYB kredisi 5 milyon dolar)
❍
Sakarya’da otomotiv yan sanayinde faaliyet gösteren bir iflletme (10 milyon dolar
deprem kayna¤›ndan)
❍
Ayd›n’da jant üreten bir iflletme (1 milyon
dolar).
Ayr›ca Türk firmalar›, 7 ana bafll›k alt›nda toplanan araflt›rma projeleri için Ulusal Koordinatör
TÜB‹TAK arac›l›¤›yla 6. çerçeve program›na baflvurabilirler.
Avrupa Yat›r›m Bankas› nedir?
Hangi projelere mali destek verir?
1958 tarihli Roma Antlaflmas›’n›n hükümleriyle
kurulan Avrupa Yat›r›m Bankas› (AYB), AB çerçevesinde yer alan ve merkezi Lüksemburg’da bulunan ba¤›ms›z bir finans kurumudur. Genel olarak
AB’nin dengeli büyümesine yard›mc› olacak yat›r›m projelerine mali destek sa¤lar. AYB ayr›ca,
Merkezi ve Do¤u Avrupa Ülkeleri, Akdeniz Ülkeleri ve Lomé Konvansiyonu ülkelerindeki yat›r›m
projelerinin finansman›n› da destekler. Kâr amac›
gütmeyen bir kurum olan AYB’nin sermayesi, üye
ülkeler taraf›ndan karfl›lan›r.
AYB’nin mali destek sa¤lad›¤› projelerin büyük bir
k›sm›, AB içerisinde ekonomik aç›dan geri kalm›fl
bölgelerin desteklenmesini sa¤l›yor. Bununla birlikte, kamu ve özel sektör projelerinin yararlanabildi¤i AYB kredileri; öncelikle ulaflt›rma, çevre,
enerji, sanayi, tar›m, vb. sektörlere veriliyor. Desteklenecek projelere verilen kredi miktar›, toplam
yat›r›m maliyetinin %50’sini aflm›yor, uzun vadeli
ve düflük faizli oluyor. AYB’nin Akdeniz Ülkeleri’ne yönelik Avrupa-Akdeniz Ortakl›¤› ve Akdeniz
Ortakl›¤› kredi paketleri ile aday ülkelere yönelik
Kat›l›m Öncesi Yard›m imkân›, TERRA ve Gümrük
Birli¤i’ni Desteklemeye Yönelik Kredi Paketi Türkiye’nin kullan›m›na aç›k bulunuyor.
Avrupa Yat›r›m Bankas› taraf›ndan sa¤lanan kredi
olanaklar›:
●
Do¤rudan finansman yoluyla sa¤lanan ve yat›r›m tutar› 25 milyon Euro’yu geçen bireysel
krediler,
●
Arac› bankalar yoluyla finanse edilen ve yat›r›m tutar› 25 milyon Euro’nun alt›nda olan global krediler.
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ GEN‹fiLEME SÜREC‹NDE TÜRK‹YE
Teminat çerçevesinde, kamu projelerinde Hazine garantisi, özel sektör projelerinde ise baflvuran firman›n kredi notunun A+ düzeyinde olmas› veya A+ kredi derecesine sahip banka teminat› dikkate al›n›yor. AYB’nin kendi giriflimi ile
oluflturdu¤u kredi paketlerinin kullan›m›nda ise,
ülke kredi notunun en az BBB olmas› flart› aran›yor. Teminat sorununun afl›lmas› için yabanc›
banka garantisi, kredi notu yüksek yabanc› ortak/yabanc› yat›r›m veya büyük ölçekli proje olmas› gerekiyor. Türkiye’deki Toyota Fabrikas›’na
sa¤lanan yard›m, kredi notu yüksek yabanc› ortak için örnek gösterilebilir. Türkiye’deki arac›
kurumlar, Vak›flar Bankas› ve Türkiye S›nai Kalk›nma Bankas›’d›r.
1. Araflt›rma alan›nda:
●
Alt›nc› Çerçeve Program› (2002-2006)
2002 y›l› için Türkiye’ye ayr›lan AYB kredisi, 555
milyon Euro’yu bulmufltur. Bu kapsamda; Silivri
Do¤algaz Depolama Projesi için 90 milyon Euro,
Siirt ve Sivas At›ksu Altyap›s› Projesi için 40 milyon Euro, Temel E¤itim Altyap›s› için 50 milyon
Euro, Toyota Fabrikas› için 150 milyon Euro ve Karayolu Yat›r›mlar› için 225 milyon Euro’luk kaynak
ayr›lm›flt›r.
4. Teknik ‹flbirli¤i alan›nda
●
IDA II – ‹dari ‹flbirli¤i Program›
Türkiye’ye aç›k Avrupa Toplulu¤u
programlar› hangileridir?
6. Çevre alan›nda:
●
LIFE –Çevre Koruma alan›nda - 3. Ülkeler Program›
(2000-2004)
Türkiye-AB Ortakl›k Konseyi kararlar› veya Çerçeve Anlaflmalar temelinde, Türkiye baz› Avrupa
Birli¤i programlar›na ve ajanslar›na kat›labiliyor.
Türkiye’nin belli say›da programa kat›lmas›, ayr›
Mutabakat Anlaflmalar›n› imzalamas›yla gerçeklefliyor. Türkiye de, di¤er kat›l›mc›lar gibi bu
programlardan yararlanabilmek için y›ll›k aidatlar ödemek durumunda... Avrupa Birli¤i Türkiye’nin bu aidatlar› ödeyebilmesine yard›mc› olmak amac›yla, Türkiye’ye yap›lan y›ll›k yard›mlar›n bir bölümünü bu programlara kat›labilmesi
için ay›r›yor.
‹lgili Türk kurulufllar›, bir üye ülkede faaliyet
gösteren kurulufllarla ayn› haklara sahip olarak,
Türkiye’nin kat›l›m› için anlaflma sa¤lanan programlara fon için baflvurabilirler. Türk kurulufllar›n kat›labilece¤i Topluluk Programlar› Tablodaki gibidir:
Yandaki tabloda belirtilen Topluluk Programlar›
haricinde Türkiye, Akdeniz Yard›m Program› - MEDA II (2000-2006) çerçevesinde çeflitli programlar/projeler için AB’den mali destek al›yor.
AB’nin Türkiye’de destekledi¤i programlar hakk›nda kapsaml› bilgiyi http://www.deltur.cec.eu.int/
ab-tr.pdf Internet adresinde bulabilirsiniz.
2. Sa¤l›k alan›nda:
●
Yeni Halk Sa¤l›¤› Program› ( 2001-2006)
●
Avrupa Narkotikler ve Narkotik Ba¤›ml›l›¤› ‹zleme
Merkezi
3. ‹stihdam ve Sosyal ‹fller Alan›nda:
●
Ayr›mc›l›kla Mücadele – EQUAL (2001-2006)
●
Kad›n Erkek Eflitli¤i (2001-2005)
●
Toplumsal D›fllanmayla Mücadele
●
‹stihdam Alan›nda Teflvik Önlemleri (2001-2005)
5. E¤itim alan›nda:
●
Leonardo Da Vinci – Meslek ‹çi E¤itim (2000-2006)
●
Socrates – E¤itim (2000-2006)
●
Youth – Gençlere Yönelik Etkinlikler (2000-2006)
7. Kültür alan›nda:
●
MEDIA PLUS – Avrupa Görsel-‹flitsel Hizmetler Sektörünün Desteklenmesi (2001-2005)
8. Giriflimcilik alan›nda:
●
fiirketler ve Giriflimcilik (2001-2003)
9. Adalet ve ‹çiflleri alan›nda:
●
DAPHNE – Çocuklar, Gençler ve Kad›nlara Karfl› fiiddetin Önlenmesi (2000-2003)
●
AGIS – Cezai Konularda Polis ve Adli ‹flbirli¤i için
Çerçeve Program (2003-2007) - aday ülkeler münferit olarak baflvuruda bulunamasalar da, programa
Üye Devletlerle iflbirli¤i halinde ortak olarak kat›labilirler.
●
Göç alan›nda üçüncü ülkelerle iflbirli¤i - aday ülkeler
münferit olarak baflvuruda bulunmasalar da, programa Üye Devletlerle ve uluslararas› kurulufllarla iflbirli¤i halinde ortak olarak kat›labilirler.
10. Bilgi Toplumu alan›nda:
●
E-Content – Avrupa Bilgi Toplumunda Dijital ‹çerik
ve Dil Çeflitlili¤inin Desteklenmesi (2001-2005)
13
TÜRK‹YE-AB ORTAKLI⁄ININ ORGANLARI NED‹R?
Ortakl›k Konseyi nedir? Ne ifle yarar?
Ortakl›k Konseyi, Türkiye-AB iliflkilerinin flekillendirilmesi ve yönlendirilmesi bak›m›ndan en etkin kurulufltur. Amac›, siyasi, ekonomik ve ticari konularda ortakl›k rejiminin uygulanmas› ve gittikçe geliflmesini sa¤lamakt›r. Konsey, Türk Hükümeti temsilcilerinden ve
AB Konseyi ile Komisyonu temsilcilerinden oluflur.
Y›lda iki kez bakanlar düzeyinde toplanmas› öngörülür. Konsey kararlar› oybirli¤i ile al›r. Türkiye ve Topluluk taraf›n›n birer oylar› vard›r.
Ortakl›k Komitesi nedir? Ne ifle yarar?
Görevi, Ortakl›k Konseyi’nin gündemini haz›rlamak
ve Konsey’in verece¤i talimatlara uygun olarak, ortakl›k iliflkisiyle ilgili teknik sorunlar üzerinde inceleme yapmakt›r.
14
Alt Komiteler
Müzakere Bafll›klar›
No.
1.Tar›m ve Bal›kç›l›k
Tar›m
Bal›kç›l›k
2.‹ç Pazar ve Rekabet
Mallar›n Serbest Dolafl›m›
Kiflilerin Serbest Dolafl›m›
Hizmetler
fiirketler Hukuku
Rekabet
Tüketiciyi Koruma ve Tüketici Sa¤l›¤›
1
2
3
5
6
23
3.Ticaret, Sanayi,
AKÇT Ürünleri
D›fl ‹liflkiler
Sanayi
Küçük ve Orta Ölçekli ‹flletmeler
26
15
16
4.Ekonomik ve Mali ‹fller
Ekonomik ve Parasal Birlik
‹statistik
Sermayenin Serbest Dolafl›m›
11
12
4
5.Yenilik (Innovation)
E¤itim ve Yetifltirme
Bilim ve Araflt›rma
‹letiflim ve Bilgi Teknolojileri
Kültür ve Görsel-‹flitsel Politika
18
17
19
20
6. Ulaflt›rma, Çevre ve Enerji
Ulaflt›rma
Çevre
Enerji
9
22
14
7.Bölgesel Kalk›nma,
‹stihdam, Sosyal Politika
‹stihdam ve Sosyal Politika
Bölgesel Kalk›nma
13
21
8.Gümrükler, Vergi,
Uyuflturucular ve
Para Aklama
Gümrük Birli¤i
Adalet ve ‹çiflleri
Vergilendirme
Mali Kontrol
25
24
10
28
Bunlar›n D›fl›nda Kalan
Bafll›klar fiunlard›r:
ODGP
Bütçe
Kurumlar
Di¤er
27
29
30
31
7
8
11 Nisan 2003 tarihinde Lüksemburg'da toplanan
AB-Türkiye Ortakl›k Konseyi'nde, Türkiye'nin AB
adayl›¤› sürecinde mevzuat›n yak›nlaflt›r›lmas›nda
gösterilen ilerlemenin izlenmesini sa¤layacak sekiz
alt komitenin oluflturulmas› karar› al›nd›.
Bu sekiz komitenin amac›, müzakerelere bafllamadan
önce AB müktesebat›n›n ve uyum sa¤lanacak alanlar›n daha iyi anlafl›lmas›n› sa¤lamak amac›yla bir tarama veya analitik inceleme (screening) yapmakt›r. Buna göre, di¤er aday ülkelerin de de¤erlendirmeye tabi oldu¤u 31 konu bafll›¤›, Türkiye için gruplanarak sekiz bafll›k alt›nda topland›. Komitelerin bir di¤er önemi
ise gerek AB’den gerek Türkiye’den uzmanlar›n bir
araya gelmesini sa¤lamakt›r. (Bak›n›z Tablo)
Karma Parlamento Komisyonu nedir? Ne
ifle yarar?
Karma Parlamento Komisyonu, Türkiye-AB ortakl›¤›n›n denetim organ›d›r. Görevi, Ortakl›k Konseyi’nin
kendisine sundu¤u y›ll›k faaliyet raporlar›n› incelemek ve Türkiye-Topluluk ortakl›¤›na iliflkin konularda
tavsiyelerde bulunmakt›r. Avrupa Parlamentosu ve
TBMM taraf›ndan kendisine gönderilecek sorunlar›
görüflmeye yetkilidir.
TBMM ve Avrupa Parlamentosu’ndan seçilen 18’er
üyeden oluflur. Y›lda 2 kez toplanmaktad›r.
Karma Parlamento Komisyonu’nun Efl Baflkanl›¤›na
2002 y›l›nda Yefliller Grubu’nun üyesi olan Hollandal› Parlamenter Joost Lagendjik ve Türkiye’den AKP
milletvekili Ayd›n Dumano¤lu getirilmifltir.
Türkiye-AB Karma ‹stiflare Komitesi
nedir? Ne ifle yarar?
AB ile Türkiye aras›nda iflbirli¤inin güçlendirilmesi ve
sosyal-ekonomik diyolo¤un kurumsallaflmas› amac›yla kurulmufl bir komitedir. Y›lda 3 kez toplan›r.
AB Ekonomik ve Sosyal Komitesi’nin 18 üyesi ile,
Türkiye’den çeflitli ekonomik ve toplumsal ç›kar
gruplar›n› temsil eden (TOBB, TÜRK-‹fl, D‹SK, HAK‹fi, TOZB, TESK, YÖK, TMMOB, TÜRKOPEN) 18 üyeden oluflur.
Gümrük Birli¤i Ortakl›k Komitesi
(GBOK) nedir? Ne ifle yarar?
GBOK’un ana görevi, Türkiye’nin gümrük birli¤inin
iflleyifliyle do¤rudan ilgili alanlarda öngörülen mevzuat uyumunu gerçeklefltirebilmek için bir dan›flma
prosedürünün oluflturulmas›d›r. GBOK bu konularda
bilgi ve görüfl al›flveriflini yönlendirir. Ortakl›k Konseyi’ne tavsiyelerde bulunur. Ayda bir toplan›r.
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ GEN‹fiLEME SÜREC‹NDE TÜRK‹YE
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ ‹LE ‹LG‹L‹ KONULARDA B‹LG‹ KAYNAKLARI
Avrupa Birli¤i ile ilgili konularda afla¤›daki kurumlardan bilgi al›nabilir:
1. Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilcili¤i
(http://www.deltur.cec.eu.int)
2. Avrupa Birli¤i Genel Sekreterli¤i
(http://www.euturkey.org.tr)
3. Avrupa Birli¤i Bilgi Merkezi
4. AB Yerel Bilgi Bürolar›
5. AB Dökümantasyon Merkezleri
Bunlar haricinde, belirli topluluk programlar›na kat›l›m ile ilgili bilgiler D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›, TÜB‹TAK, KOSGEB, DPT bünyesinde kurulan "Ulusal
Ajans," Telekomünikasyon Kurumu gibi çeflitli kamu kurum ve kurufllar›ndan, ‹KV, TOBB gibi sivil
toplum örgütlerinden ve özel sektörde hizmet veren dan›flmanl›k flirketlerinden al›nabilir.
Avrupa Komisyonu Türkiye
Temsilcili¤i’nin görevi nedir?
Temsilcilik Avrupa Komisyonu’nu, Türkiye’de diplomatik ve politik düzeyde temsil eder; Türk makamlar› ile Brüksel'deki Komisyon merkezinde bulunan karar alma yetkisine sahip yetkililer aras›nda
bir temas noktas› olarak faaliyet gösterir. Komisyon ve Türkiye aras›ndaki günlük iliflkilerin yürütüldü¤ü kanald›r ve en son siyasi, ekonomik ve ticari
geliflmeleri Brüksel'e bildirir. Türkiye'nin gelecekte
Avrupa Birli¤i'ne üyeli¤i ile ilgili siyasi ve ekonomik geliflmeleri izler ve Brüksel'e iletir. Ayn› zamanda, Temsilcilik ‹lerleme Raporu’nun ve Kat›l›m
Ortakl›¤› Belgesi’nin haz›rlanmas›na katk› sa¤lar,
uygulanmas›n› izler ve Türkiye’nin adayl›ktan üyeli¤e geçifl sürecine destek sa¤lar.
Avrupa Komisyonu Türkiye
Temsilcili¤i’nin yap›s› nedir?
Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilcili¤i alt› bölümden oluflur:
●
Siyasi ‹fller, Bas›n ve Bilgi ‹letiflim
●
Ticaret, Ekonomi, Tar›m
●
Mali ‹flbirli¤i, Kurum Oluflturma, Sivil Toplum
●
Mali ‹flbirli¤i, Yat›r›m Eflgüdümü
●
Mali Yönetim
●
‹dari ‹fller Bölümü
Avrupa Komisyonu Türkiye
Temsilcili¤i’ne nas›l ulaflabiliriz?
Adres: U¤ur Mumcu Caddesi No. 88,
Kat. 4. Gaziosmanpafla, Ankara
Tel: 0312/446 55 11
Faks: 0312/446 67 37
e-mail: [email protected]
Internet adresi: www.deltur.cec.eu.int
Avrupa Birli¤i Bilgi Merkezi nedir?
Nas›l ulaflabiliriz?
Avrupa Birli¤i-Türkiye iliflkileri, 1999 Helsinki Zirvesi'nde Türkiye’nin aday ülke konumunun resmen
ilan edilmesi ve 2002 Kopenhag Zirvesi'nde bunun
teyid edilerek somut bir çerçeveye oturtulmas›yla
yeni bir anlam kazand›. Bu durumda, Türk vatandafllar›n›n Avrupa Birli¤i ile ilgili konularda tarafs›z, güncel ve do¤ru bilgiye ulaflmas› ve bu sürece kat›lmas›
büyük önem kazand›.
Bu bilgi ve iletiflim ihtiyac›na cevap verebilmek için,
Avrupa Komisyonu "Geniflleme Sürecinde ‹letiflim
Stratejisinin Uygulanmas›" projesini, Ocak 2003 tarihinden itibaren Türkiye’de de uygulamaya koydu.
Tribeca ‹letiflim Dan›flmanl›k ve Gavin Anderson
konsorsiyumu taraf›ndan yürütülen proje, Türk kamuoyuna ve fikir önderlerine AB ile ilgili konularda
düzenli bilgi ak›fl› sa¤lamay› hedefliyor. Bu amaçla
uygulanan bilgilendirme ve iletiflim faaliyetlerinin en
önemli k›sm›n› zaman›nda, do¤ru ve tarafs›z bilgi
sunmak üzere Avrupa Birli¤i Bilgi Merkezi ad›nda bir
büro aç›lmas› oluflturuyor.
Avrupa Birli¤i Bilgi Merkezi (ABBM) 2003 sonuna kadar
‹stanbul’da kurulup faaliyete geçecektir. (Proje ekibine
afla¤›daki adreslerden ulaflabilirsiniz.)
AB ‹letiflim Projesi
TRIBECA ‹letiflim Dan›flmanl›k
‹cadiye Cad. No:26 Kuzguncuk
Tel: 0216/3105404
Faks: 0216/3105405
Avrupa Birli¤i Bilgi Merkezi
Mete Caddesi Park Apt.
No: 30-32 Taksim - ‹STANBUL
Tel:0212/244 89 29
Faks:0212/244 89 20
AB Bölgesel Bilgi Bürolar› hangi illerde
bulunur? Nas›l Ulafl›l›r?
Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilcili¤i, kamuoyunu
AB hakk›nda bilgilendirmek, yerel ve ulusal oluflumlar ya da kurumlarla iflbirli¤ini ve sinerjiyi artt›rmak
ve belirli hedef gruplar›n›n yerel düzeyde AB hakk›nda bilgiye kolayl›kla eriflebilmelerini teminen, Türkiye’nin çeflitli illerinde bilgi bürolar› a¤› oluflturmufltur. AB ile ilgili sorular›n›z› telefon, faks ve elektronik
posta yoluyla Bilgi Bürolar› Koordinatörlerine iletebilirsiniz. (Bulunduklar› illerin listesi ve irtibat bilgileri
için arka kapa¤a bak›n›z.)
Avrupa Dokümantasyon Merkezleri hangi illerde bulunur? Nas›l ulafl›l›r?
Avrupa Komisyonu Üniversitelerde Avrupa Entegrasyonu ile ilgili Araflt›rma ve E¤itimi teflvik etmek
amac›yla Avrupa Dokümantasyon Merkezleri (ADM)
açm›flt›r. Türkiye’de ‹stanbul, Ankara, ‹zmir, Adana,
Eskiflehir, Erzurum ve Antalya olmak üzere 7 ilimizde
mevcuttur. (Ayr›nt›l› liste ve irtibat bilgileri için arka
kapa¤a bak›n›z.)
15
AB Bilgi A¤›
AB Yerel Bilgi Bürolar›
YER
TELEFON
FAKS
E-POSTA
ADANA
0322-3520052
0322-3518009
[email protected]
ANTALYA
0242-2489900
0242-2442789
[email protected] / [email protected]
BURSA
0224-2431500/250-2428704 0224-2428512
[email protected]
DEN‹ZL‹
0258-2421004-2655667
0258-2638125
[email protected] / [email protected]
D‹YARBAKIR
0412-2289249
0412-2244512
[email protected]
GAZ‹ANTEP
0342-2203030
0342-2311041
[email protected]
‹ZM‹R
0232-4838833
0232-4833525
[email protected]
KAYSER‹
0352-2224528
0352-2328412
[email protected]
MERS‹N
0324-2381340
0324-2381340
[email protected]
SAMSUN
0362-4323626-4314220
0362-4329055
[email protected] / [email protected]
TRABZON
0462-3268074
0462-3218877
[email protected]
AB Bilgi Merkezi
YER
TELEFON
FAKS
ADRES
‹STANBUL
0212-2448929
0212-2448920
Mete Caddesi Park Apt. No: 30/32 Taksim
Avrupa Dokümantasyon Merkezleri
TELEFON
FAKS
Ankara Ünv. AT Arfl. Ve Uy. Mer.
0312-3620762
0312-3205061
Bilkent Ünv. Merkez Kütüphanesi
0312-2902530
0312-2664391
Türkiye Odalar Birli¤i Kütüphanesi
0312-4138270
0312-4254854
ODTÜ Kütüphanesi
0312-2103629
0312-2101245
KOSGEB Kütüphanesi
0312-2128190
0312-2238769
Ege Üniv. Merkez Kütüphanesi
0232-3884642
0232-3881100
Atatürk Ünv. AT Arfl. Mer.
0422-2184120
0442-2331135
Anadolu Ünv. AT Arfl., Uy. ve Dok. Mer.
0222-3350581
0222-3353616
Çukurova Üniv. Merkez Kütüphanesi
0322-3386624
0322-3386945
Marmara Üniv. AT Enst.
0216-3384196
0216-3474553
‹stanbul Ünv. Avrupa Hukuku Arfl. Mer.
0212-5280423
0212-5134789
‹ktisadi Kalk›nma Vakf›
0212-2307637
0212-2477587
‹stanbul Bilgi Üniv. ADM
0212-2381010
0212-2162327
Antalya Akdeniz Üniv. IIBF
0242-3101771
0242-2274454
AVRUPA B‹RL‹⁄‹
AVRUPA KOM‹SYONU TÜRK‹YE TEMS‹LC‹L‹⁄‹
U¤ur Mumcu Cad. No: 88 Kat: 4 06700 Gaziosmanpafla / ANKARA
Tel: +90 (312) 446 55 11 • Fax: +90 (312) 446 67 37
http://www.deltur.cec.eu.int e-posta:[email protected]
Nurol Matbaac›l›k ve Ambalaj San. A.fi. Tel: 0.312.267 19 45 • Faks: 0.312.267 19 50
YER