ffifiln*ymncom

MILLIYET INTERNET - YAZARLAR
Page 1 of3
&ffifiln*ymncom*'
'F
&r$H0n€ityEri
ffi} *". S s'r Kullanrlanlara Ekle
m-W-us ii n k ii M il iYet Gazetesi
I
Argiv
Arama
ffingrtrg SayfasrYap
{
i
tAM
eusin*ss
@arsiv
I
S
otomouit
@r"n.r"i
lt"tisit
| "u*"n""i I n..r, I tn" I vitrin
fttuverir<
Hrzlr Eri5im
) Detayh Arama
SON DAKIKA
ANA SAYFA
YAZARLAR
trerya SAIAK
S|YASET
EKONOMi
SIYesffiT #Ur'lur}*u
Atattirk ve Gumhuriyet
FiNANS
DUNYA
SPOR
Tiirkiye Cumhuriyeti, kurulugunun 81. yrldon0mUnde tarihgi Halil inalcrk'rn 'radikal
devrimci modernlegmg'_diye niteledi$iAtatUrk'Un'muastr medeniyet seviyesi'ne erigme
hedefi do$rultusunda AB ile Uyelik mUzakerelerine hazrrlanrrken, 'ktiltUrel haklar ve
lzrnhklar tartrgmasryla gegen yuzyrlda brraktr$r kimi kaygrlan yeniden yagryor.
'Tiirkiye'lilik' tlst kimligi son drnektir!
9aygrl bir tarihgi olan Prof. Halil Inalcrk, 'Dogu Batr' dergisine yazdrgr 'Atat0rk ve
AtatUrkgUlUk'makalesinde Cumhuriyet'in evrelerinianlatrrken, 30 Ekim 1918 Mondros
MUtarekesi'nin imzalanmastyla herkesin hig olmazsa'TUrk milli vadr!rnrn korunmasr
0midine belba$ladt$tnt'belirtiyor.
iggate kargrAnadolu ayaklanmasive kurtulug
hareketi 'millivicdanrn azim ve iradesi'nden do$uyor:
Birinci agamada, Mustafa Kemal'in milli direnci 619ufleme, TBMM'yiagma ve sakarya
1?f9I -oe.tiytr. lkinc_i a_gama, sakarya'dan Lozan Anilagmasr'na kadar legen sureoir.'TBMM, 1 Kastm 1922'de saltanattn hilafetten ayrrlmasrve kaldrrrlmasrnikabul eder.
Boylece.altr yuz yrlhk osmanh hanedanr tarihe karrgmrgtrr. Uguncu agamada
Cumhuriyet ilan edilir.
Halil Inalcrk, yeni devletin kurulug felsefesini 96yle anlatryor:
'Yeni devletin, millet egemenli$ine dayanan TUrkiye Cumhuriyeti bigiminde kurulmasr,
Mustafa Kemal'in 1919'dan beri dUgledigi bir amagtr. Anadolu'da milti Oir T0rk devleti
!,ytT" tasanstntn bdylece tam olarak gergeklegmesi, kugkusuz TUrk tarihinde bUyUk
bir devrimi ifade eder.'
Inalcrk, Ataturk'un 1789 Fransrz ihtilali'ni yapanlar gibi bir Aydrnlanmacr oldugunu
belirtirken, toplumsal hayattaki pozitif akrlcrh$rn 'halife - sultan egemenligindJn millet
egemenli$ine gegigten' daha gug bir zihniyet devrimi olduguna i$aret edi-yor. son
bu gegigte ll. AbdUlhamit ddneminin etkilerini gdsterdiginivurgutuyor.
319,qtt,qnata.1n
GUNcEL
YA9AM
MAGAZIN
ASTROLOJi
TEKNOLOJi
HAVA DURUMU
OMBUDSMAN
gizERLER
InalctK'tn g0rugleri garprcrdlr:
'Batrh zihniyette bir elitin olugmasr, Mustafa Kemal kugagrnr ve onun driguncesini
anlamak baktmtndan birinci derecede 6nemlidir. Egitimd-e ve dUnya g6rUgUnde pozitif
ilmiegemen krlmak, devleti halk egemenli$itemeline oturtmak, toplumu srnrf
kavgastndan azade bir halk ve biitlin insanlarr egit gormekten ibaietAtaturkguluOUn
temel ilkeleri, onun gengliginde aydtnlar arasrndi yiygrn fikirlerdi.
Ttirk tarihinh B.at!'yg, yeni bir hayat gdrugiine yoneldigi son yi.iz yrlhk geligme, bagka
bir deyimle TUrk Aydrnlanma Qa$r, AtattrrkgUlUgti agrlilamaK bakimrndln onemlidir.'
Inalclk, TUrkiye demokrasisinde bu sitrecigerigevirme gabalarrnrn'tarihin akrgrna ters
dUgecegi'inancrnda.
AB srirecinde demokratiklegme gabalanndan korkmayahm.
81. yrlrnda Cumhuriyet, saglam temeller uzerinde yUkieliyor.
d.s*a z a
k@ n illiy et epm. ! r
FIRSAT LiNKLERi
http ://www.milliyet.
co
m/2004/ | 0 129 ly azar I sazak.html
21.11.2004
MILLIYET INTE,NNPT - YAZARLAR
Page
1
of
3
*ffi.ff*XBrmil corn rr
r-
gsggpp6ggypn ,*
soN oaxixR
ANA SAYFA
YAZARLAR
trerya SAUAK
sivlsrr
$lxesnr *ur'luu**
Exoruorui
Atatti rk'ten son ra...
FiNANS
pUnve
SPOR
cUttcEtYA$AM
rvlaeRzit't
nsrnoto.li
rexNor-o.ti
HAVA DURUMU
OMBUDSMAN
gizrnlrn
29 Ekim Cumhuriyet Bayramt'nda
UnlU tarihgimiz Halil Inalcrk'rn 'Dogu Batr'dergisine
yazdt$t 'AtatUrk ve AtattirkgUliik' makalesinden ahntrlarla bir'modernlegme projesi'
olarak TUrkiye Cumhuriyeti'nin kurulug felsefesini aktarmaya galrgmrgtrk. 10 Kasrm
AtatUrk'U Anma GUnU nedeniyle 1930'lann tek parti dUzeniyle (CHP) gok partili siyasal
doneminin gegen 50 yrlrna damgasrnr vuran 'AtatUrk'ten sonra AtatUrkgtilUk'
tartr gmasr ndan g0rugler aktarahm.
Halil inalcrk, sosyolog S. N. Eisenstadt'tn analizinden hareketle TUrkiye'dekiKemalist
devrimi benzerlerinden aylran 'Toplumun, lslami gergevesinden gekilerek yeni bir TUrk
milleti kurgulanmak istenmig olmasr'nrn gUnUmUzdekisancrlarrna de$iniyor:
"TUrkiye'de ulus - devlet, laik e$itim sistemi, endirstrilegme ile demokrasibirbirinden
ba$rmsrz geligmeler g6sterdi. Fabrika ve tren yollarr mutlaka zihniyet degigimi
getirmedi.
BdlUnmez Ulke biitUnlit$u, herkes igin Ttirk vatandaglrgrnrn zorunlu olmasr, bu yuzden
de devletin sekUler - laik olmast, dinlerin bireysel vicdana brrakrlmasr ve butUn bunlarrn
kanun zorunlulu!u altrna ahnmasr.
Son on yrlda Batr'dan gelen bu kavram ve kurumlara kargr bir direng ve sorgulama
akrmrnrn gUglU bigimde kendini gdsterdi$i ortadadrr.
lslamlagma akrmrnrn toplum ve politikada gUglenmesi, etnik sorunlann ilk strayr
almasrnr, TUrkiye misalinde ulus - devletin ortaya grkan 6z9Un geligmeleriolarak
algrlayabiliriz."
Oysa Mustafa Kemal ve arkadaglart, Batrltlagma hedefi olan yeni bir'toplum haritasr'yla
(Utopya) yola gtkmtglardt. (Prof. $erif Mardin) Max Weber gibi sosyologlarrn formijte
ettikleri bigimiyle yeni sosyal di.tzen 'onur ve mevki' esasrna gdre kuruluyordu. Metin
Heper bunu 'sultan - halifenin patrimonyal devletinden halk egemenligine gegig' olarak
tanrmlryor:
"Mustafa Kemal'in dUgledi$i devlet, bir yandan sultan - halifenin gahsi egemenli$inden,
obur yandan Avrupa'nrn emperyalist somilrusunden ve egemenli$inden kurtulmug,
Avrupa devletleriyle egit, haysiyetli, modern bir devlet ideolojisiydi."
Halil Inalcrk, Kemalist devriminin toplumu 'yukarrdan aga$rya de$igtirme'sine y6nelik
elegtiriledn onun 'tarihi de$erini kUgUltmeyece$i' goriigUnde: Fransrz ltrtitati Oafrit,
devrimin bilingli ifadesini aydtnlar temsil etmigtir. Buna kargrlrk Batr modernitesinin
kUlturel geligim prensiplerinin gelenekselyapryr degigtirecegi varsayrmrTurkiye'deki
son geligmeler r9r$rnda sorgulanryor.
Turkiye'ye ozgli yenibir durum da, bugune dek cumhuriyet'in modernlegme projesine
direngli gozUken kesimlerin AKP'nin siyasi 6nderli$inde Avrupa'yla bUtUnlegme
iradesidir.
AtatUrk'Un ilerleme ve'ga$dag uygarhk' Utopyasr boga grkmadr.
ds az a k@ m il I iyet. co m.t
i_:
r
FIRSAT r-it'lXleni
http://www.milliyet.co m12004 I I
1
I
I 1 ly azar /sazak.html
21.tr.2004