2016.08.22_NATO Şemsiyesi Altında Türkiye`nin Batı Dünyası İle

NATOŞemsiyesiAltındaTürkiye’ninBatıDünyasıİleİlişkileri’ninRevizyonu
Dr.MehmetHişyarKorkusuz
NATOdenilinceilkaklagelenkavramgüvenlikoluyor.Bununlaberaber2.DünyaSavaşı
sonrasındaortayaçıkan‘İkiKutupluDünyaveNükleerDehşetDengesi’ilekarakterize‘SoğukSavaşİmajı
BüyükResmi’ortayakoyuyor.KuruluşundanbuyanaKüreselGüvenlikŞemsiyesialtındaTarihingördüğü
enkapsamlıvedetaylıveetkiliaskeripolitikorganizasyonolarakNATOyadaFransızlar’ıntercihiile
OTAN20.YY’ınikinciyarısındanbuyanademokrasiyönelimliBatı’lıdevletlerinolmazsaolmazlarından
birMasterKurumolarakvarlığınıveişlevinisürdürmeyedevamediyor.ÜyeÜlkeleriniçişlerineve
siyasetinekarışmamailkesibireğilimolarakesneklikveçokboyutluvekatmanlıgüvenlikstratejileriile
beraberelealındığındagenelolarakbaşarılıgörünsedeaçıkolmayanörtülüoperasyonlar(coverted
actions)konusundasiciliepeycekabarıkgizemperdesinihepüzerineçekenkompleksbiryapıve
düzendenbahsetmekmümküngörünüyor.AncakdününSSCB’sivebugününRusya’sı,Çin’iile
karşılaştırılıncayinedemokratikkurumvekurallaratabiolmabakımındanDünyaiçinönemvedeğer
taşıyanciddivecaydırıcıgüçmerkezihüviyetinikorumayadevamediyor.
Türkiye1.ve2.DünyaSavaşları’ndanedindiğitecrübelerkapsamındavarlığınıidameveikame
noktasındaBatıDünyasıileaktifvedoğrudantemasıvemüttefiklikilişkisinibirazdaalternatifsizlikten
dolayıtercihetmişti.Siyasivekültürelvizyonseçiminde‘muasırmedeniyetseviyesininüzerineçıkma
ideali’debuseçimdebaşatroloynadı.BusüreçteözellikleSSCBliderliğininTürkiyetopraklarıve
Boğazlarüzerindekitaleplerivetehditleribelirleyiciroloynayacaktı.
NATO’nunBM’inBarışİdealiveMisyonu’nailişkinhedefleriiçindoğrudanolmasabiledolaylıbir
güvenlikkuşağıoluşturduğudaönesürülebilir.AncakasılolarakhakimDünyaSistemi’ninKüresel
JandarmaMisyonu’nunağırbastığısöylenilebilir.BMNATO’nunöncügücüvedoğalliderikonumundaki
ABD’ninkendistratejivepolitikalarınıDünya’nıngerikalanınadiplomasi,pazarlıkvenüfuzkanallarıyla
kabulettirmeyeçalıştığıplatformolarakdadüşünülebilir.TehditvetehlikekaynağıSovyetlerolmasıve
korunmasıönceliklidüşünülenreferansnesnesibölgevedevletlerAvrupaolduğuiçinNATO’yamerkez
olarakBrükselseçilmişti.TürkiyedışındakibütünülkelertarihselvetoplumsalkökenolarakBatı
HristiyanlığınaveModernleşmesüreçlerineuygundeğişimvedönüşümgeçirmişdemokratikülkelerdi.
BununtekistisnasıolanTürkiyedeKoreSavaşı’ndaTahsinPaşakomutasındatecrübeedilerekön
denemedengeçirilecektiveardındanüstünperformansıveinanç,azimvesavaşçılığıylaKomünistBlok’la
mücadeledeNATOüyeliğineseçilecekti.OdönemdeKore’desavaşanveK.EvrengibinotlarınıOsmanlıca
tutabilenTurgutSunalpKoreTugayı’ndakiMescid’inçiziminibizzatkendielleriylenasılyaptığınıeskibir
Bakan’a(diniinancınınneölçüdekuvvetliolduğunugöstermekiçin)Ankara’dadetaylıcaanlatacaktı.
TürkiyeKuzey’dengelensertvesoğukKızılRüzgar’akarşıNATO’yukendisinegüvenlibirlimanolarak
görmüşvebuoluşumahemenyanaşmıştı.ÇokPartiliDemokratikhayatageçilmesiveDP’ninmutlak
iktidardönemidebugelişmelerikolaylaştırıphızlandıracaktı.Türkiye’ninKüçükAmerikaolması
söylemiylekarakterizebusüreçiçtekisosyal,ekonomikvesiyasideğişmevedönüşümlerpozitifibreli
olduğumüddetçeilerleyecekti.Ancakiçvedışsiyasi,sosyalveözellikleekonomikimkanlarveortam
negatifekayıncadoğalolarakbaştaNATOolmaküzereBATIDÜNYASIileolanmünasebetlerve
müttefiklikilişkisisorgulanırhalegelecekti.BusüreçterahmetliMenderes’insondönemindekiHaziran
1960SSCBgezitakvimindenbirayönceyapılan27MayısAskeriDarbesiileindirilmesiçokçarpıcıbir
gelişmeolmuştur.DarbebildirisiniokuyanA.Türkeş’inilkaçıklamasının“NATOveCENTO’yabağlıyız”
olmasıdasonderecemanidarolaraktarihegeçecekti.JüpiterKrizi,JohnsonMektubuveKıbrısSorunu
gibikonularTürkiye’dekiAmerikanveBatıyanlısıiklimiöncesarsacakvesonratemelindenolmasabile
çatısındandeğiştirmeyebaşlayacaktı.Kamuoyunda27Mayıs,12Martve12Eylülmüdahalevedarbeleri
tam28Şubatpost-moderndarbesiyarımve27Nisane-muhtıra’sıiseçeyrekporsiyonNATOveBatı
servisiolarakgörülecekti.Son15TemmuzKaraDelikDarbegirişimideNATOveBATIDünyası’nınzımni
muvafakatiyleyapılmışolarakalgılanacaktı.Tümbusüreçlerhalendeolancahızıvegücüyleakıp
gitmektedirveTürkiyedoğalolarakköktenbirrevizyonöncesişokhaliniyaşamayadevametmektedir.
BelkidetarihindeilkdefabukadarnetolarakençoksorunyaşadığıdevletolanRusyailehertürdenilişki
NATOŞemsiyesiAltındaTürkiye’ninBatıDünyasıİleİlişkileri’ninRevizyonu–Dr.MehmetHişyarKorkusuz
içinmasayaoturmaktadır.DahaönceFransa’nınDeGaullezamanındayaşadığıveYunanistan’ıniseKıbrıs
SavaşısonrasıNATO’danayrılmailesonuçlanankrizleriçokaşanveNATOtarihindekienciddikırılganve
hassasbirzeminkaymasıriskindenbahsetmekolanaklıgörünüyor.Busüreçlerbirşekildegeridönüşlü
süreçlerdiveözellikleYunanistan’ıntekrarNATO’yadönmesiTürkiye’deki12EylülAskeriDarbesi’nide
içerenKanatOperasyonuileadımadımgerçekleştirilecekti.Yunanistan’ınNATO’yadönmesineveRusya
üzerindekiU2uçuşlarınaizinvermeyensiyasiiradeTürkiye’deiktidardanuzaklaştırılacakBredzinski
DoktrinidevreyesokularakTürkiye’ninpolitikvetoplumsalyapısıbambaşkabirmecrayasürüklenecekti.
SoğukSavaşsonrasındaNATO’nunönemidahadaartmışolmaklabirliktestratejikvizyon
bakımındanbirdarboğaz’dangeçtiğiçokaçıkolarakgörünmektedir.İlkolarak1990’lıyıllardaNATO’nun
tatbikatlarındadüşmankuvvetlerinkırmızırenktenyeşilrengegeçirilmesiyletezahüredenveİslam’ıbir
tehditgibialgılayanaçıklama,yaklaşımvebeyanlarresmiyetteaçıkçadillendirilmesebiledolaylıolarak
baştaTürkiyeolmaküzereİslamDünyası’ndadoğalolarakçoktepkiçekti.DahasonrakonuTerör
bağlamınataşınarakkısmensavuşturulmuşoldu.Buradaanafaktöryükselenİslam’akarşıgüvenlik
eksenlibirönalmaçabasıolarakdikkatçekiyordu.SoğukSavaşdöneminceSovyetler’inveÇin’in
yayılmasınakarşıişbirliğiyapanunsurlararasındamakasaçılmayabaşlamıştı.AmaTürkiyeherdurumda
ModeratörkonumunuveİslamileBatıarasındakibarışhavarisimisyonunuNATOvediğer
organizasyonlarüzerindedesürdürmeyibaşaracaktı.NATO’nungenişleme(enlargement)politikasıile
eskiDoğuBlok’uülkelerinideiçinealmasıTürkiye’ninitirazınanedenolmadıvehattabuülkelerle
Türkiyedoğalköprüoluşturmaişleviniyerinegetirdi.11EylülSaldırılarıveİkizKulelerinyıkılmasından
sonraABD’deişbaşındakiNeo-Con’larınterörkarşıtımücadelesindeTürkiyeyineABD’yidestekleyecekti.
AncakKörfezKrizive1.ve2.IrakSavaşıveİşgalisüreçlerindensonrameseleninbambaşkaboyutları
ortayaçıkıncakamuoyununkonularabakışaçısıtamamenfarklılaştı.‘Terörbahanebedavapetrolşahane’
diyeözetlenebilecekkitleselalgıkemikleşti.ABDkendiekonomikkırılganlığınıvekaynakkrizlerini
çözebilmekiçinTerörbahanesiyleOrtadoğu’yatemelliolarakyerleşmekistiyordüşüncesiheryerde
benimseniroldu.FilistinvediğerkonulardatavıralmayanABD’ninNATO’yudayedeğinealarakkafasına
göreDünya’yabiçimvermeyeçalıştığınadairküreselölçeklibirkabulteşekkületti.Tamdaböylebir
zamandaeskiKGBşefinintedriciolarakRusya’yıetkivedenetimialtınaalmasıtekkutupluABD
hegemonyasınakarşıdengeleyicibirkarşıtağırlıkolaraktebarüzetmesineyolaçtı.Dünyaekonomikkrizi
ileparalelilerleyenbugerilimveçatışmayüklüsüreçlerUkrayna,Gürcistan,KırımveKafkaslarüzerinde
netbirşekildeortayaçıktı.TürkiyebukrizlerdeBatıveNATO’nundışındayeralmasabilekendineait
millibirsiyasetçizgisiüretmeyegayretetti.Ancakasılkördüğümkonusuetkilerihalaküreselölçekli
olarakdevamedenSuriyemeselesindeortayaçıktı.Yaklaşık10ayönceSuriye’dedüşürülenRusuçağı
krizindeSavaş’ıneşiğindenramakkalakurtulanabildi.TabiricaizsetümbusüreçlerTürkiye’yive
Rusya’yıyönetenleringözünüiyiceaçtı.AncakTürkiyeNATOvediğerBatı’lıkuruluşlarnezdindekendi
sorumlulukalanındakihususlarda,birçoksuçlamayamaruzkalmasınarağmen,gerekeniyerine
getirmeyedevametti.
TürkiyeaslındaneredeysebiryüzyılayayılanBatıveNATOittifakındanvazgeçmek
istememektedirancakbaştaKürtMeselesiveTerörkonusuolmaküzerekarşılıklıgüvensizlikvekuşku
dolayımındagerçekleşengrialanhakimiyetindendolayıhemenherkonuyusilbaştanveköktenele
alabilecekpozisyonagelmiştir.YıllarönceBatı’lıbirdiplomattarafındansöylendiğiiddiaedilen,“Türkiye
yönetimiTürkler’ebırakılmayacakderecedeönemlibirÜlke’dir”sözüyaşananveenazındanHalk
çoğunluğutarafındanhissedilenbirvakahalinialmıştır.YineBatı’lıbirdevletadamınaatfenbirazda
ironikbirşekildeyazılan“Türkiye’ninBatı’yadoğrugidenbirgemideDoğu’yadoğrukoşanadam’a”
benzetilmesidepolitikpsikolojiiçinstres’inenileriaşamalarındagözlenentükenmesendromunabenzer
moralbozucuetkilereyolaçabilmektedir.
ElliyılıaşkınbirsüredirABkapılarındabekletilenveherkonudaAraf’takilerpozisyonunda
tutulmayaçalışılanTürkiyeinsanı,toplumuvesiyasetiyleartıkoyalamavesürüncemedentambıkmışve
sıtkısıyrılmışhaldeheresaslıçözümeaçıkbiropsiyondaetrafına360derecebakarakciddiciddi
düşünmektedir.Tatsız-tuzsuzzorakimantıkevliliğiyaptığıBatı’dankendisinimutluedecekbirçocuk
Dünya’yagetiremediğigibiüsteliksüreklişiddetligeçimsizlik,ilgisizlikvegüvensizlikyaşamayadevam
etmektedir.Karşılıklıgüventeşkiliiçinkimseninkendisinebirşeydayatmasınaartıktahammülü
-2-
NATOŞemsiyesiAltındaTürkiye’ninBatıDünyasıİleİlişkileri’ninRevizyonu–Dr.MehmetHişyarKorkusuz
kalmamışdurumdadır.NATOŞemsiyesi’ninkendisinikoruduğunadairtemelalgısaltutumciddibir
yarılmayaşamışvaziyettedir.
AncaknegibigelişmevedeğişmeolursaolsunTürkiyeİnsanısanılanınvesunulanınaksine
“Doğu’yadoğrugidengemide,Batı’yadoğrukoşanadam”örneğiiledeilişkilendirilebilir.Amabundan
dahadoğrubenzetmeisebirteşbih-ibeliğolarakifadeedilecekolursa,“aslındaTürkiyeneDoğu’yavene
deBatı’yakayıpgitmektedir;kendibulunduğuyerinhakkınıvermeyeçalışmaktadır”denilebilir.Tümfay
hatlarınıtetikleyensongelişmelerNATOŞemsiyesidahilTürkiye’ninhemDoğuhemBatıvehemdeİslam
Dünyasıileilişkileriniyenidensıfırnoktasından,orijin’denbaşlayarakinşaedebilecektarihselkırılma
yahutonarım,restorasyonsürecineişaretetmektedir.
15TemmuzDarbeGirişimi’ndenbirkaçgünönce8-9Temmuz’dayapılanVarşovaZirvesiçok
önemlikararlariçermekteydi.AB-NATOOrtakBildirisiolarakyeralanbugelişmeTürkiye’yidehayati
derecedeilgilendirmektedir.AvrupaKonseyiveAvrupaKomisyonuBaşkanlarıileNATOGenel
Sekreterininimzasıylayayınlananbildiride,“NATO-ABarasındakistratejikişbirliğineyenibirhız
kazandırmavebirtemelvermezamanınıngeldiğineinanıyoruz.ABüyeülkeleriveNATOmüttefikleriile
yaptığımızgörüşmelersonucundabirlikteçalışmayaveherkesinyararıiçinbustratejikişbirliğinin,tam
birkarşılıklıaçıklıkiçerisinde,organizasyonlarımızınkararvermemekanizmaotonomisiileuyumluve
bütünüyelerimizinkendispesifikgüvenlikvesavunmapolitikalarınazararvermedenyürütülmesine
kararverilmiştir”denildi.Diğerdetaylarçokdahamühimdir.ÖzelliklebuZirve’ninKıbrısMeselesiile
doğrudanalakalıolduğuanlaşılmaktadır.MaalesefKıbrısMeselesimüzakerezeminiolaraksırasıylaBM
kapsamındanÖnceABplatformunataşınmışardındandabuzirveileberaberNATO’nundadahiledildiği
birbaşkaçerçeveyedoğruçekilmiştir.HepsindekritikolankonuTürkiye’ninoankiacilihtiyacıneyönde
isebunagörebirönalmailemevzuanabağlamındankoparılarakbiroldubittiilebuharlaştırılarakolası
tepkivegerilimlerhattabelkiçatışmavesavaşönlenmekistenmektedir.BurayabirmimkoymakBu
Ülke’yeolaninsani,akademikvemillivemanevimotivasyonlubiryurtseverlik(Vatanperverlik)
vazifesidir.AncakbusamimiyettenuzakBatıDiplomasisiMillet’insahillerindeniçeriyegeçemeyecektir.
AntlaşmalarınruhunauygunolarakTürkiye’yiAB’yetamüyeolarakalmadanKıbrıs’ıbütünüyleAB
toprağıhalinegetirebileceğinisanmakhamhayalvekurubirtemennidenibaretkalacaktır.Bukonuyu
kamuoyunundikkatinesunmakvebirinciderecedenMilliGüvenlikgündemihalinegetirmekvücub
mertebesindebirihtiyaçtır.Sorumlulukhepimizindir.İleridebukonudaayrıbirmakaleyayınlama
düşüncemizibelirterekyazımızıtamamlayalım.DışPolitika’damilimaçısapmasınınTürkiye’yeneler
kaybettirdiğiniçokacıbirşekildeöğrenmişdurumdayızelbette,ancakyinedefarkındalıkşartgörünüyor.
15TemmuzKaraDelikDarbeGirişimidememizgerçektenboşunadeğilveçokhızlıalt-üstoluşlardevam
ediyor.AllahtümTürkiye’yiveinsanımızıkorusun.Hesaplarınçokolduğuamatutmadığıbirzamanda
yaşıyoruz.
Dostlukla...
23Ağustos2016,Türkiye
-3-