WINGS Global Philanthropy Data Charter

Filantropi Alanında Veri Toplanması ve Paylaşımı
WINGS Global Philanthropy Data Charter
Worldwide Initiatives for Grantmaker Support (WINGS), 56 farklı ülkede filantropi
alanında çalışan ve Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı’nın (TÜSEV) da aralarında olduğu
150’den fazla sivil toplum kuruluşunun üye olduğu uluslararası bir ağdır. WINGS,
filantropi ve sosyal yatırım alanlarının gelişmesi için güçlendirme, tanıtım ve liderlik
rollerini üstlenir. Üyelerinin filantropi alanındaki çalışmalarını daha etkili şekilde
yürütmelerine destek vermek amacıyla veri oluşturma, akran öğrenme, araç geliştirme
gibi çalışmaları da bulunan WINGS, 2014 yılında filantropi alanında veri toplanması ve
paylaşımını desteklemek amacıyla Global Philanthropy Data Charter’ı hayata geçirdi.
2014 yılında TÜSEV ev sahipliğinde İstanbul’da gerçekleştirilen WINGS Forum
konferansında tanıtılan Data Charter, filantropi alanında veri toplayanlar, sağlayanlar ve
kullanıcıları arasında işbirlikleri oluşturulması ve veri ile ilişkili ihtiyaçların ve kapasitenin
konuşulabileceği bir platform oluşturulması amaçlarıyla kuruldu. 30 farklı kuruluş ve
temsilcinin ortak çalışmaları ile hayata geçirilen Data Charter filantropi alanında veri
toplanmasını düzenleyecek bir davranış kuralları çerçevesi sunuyor.
Data Charter Vizyonu: “Daha büyük bir etki yaratmak için daha iyi veri oluşturmak.”
Data Charter, filantropi verileri için küresel bir vizyonun yanı sıra bu alanda yaratılacak
işbirlikleri için de bir çerçeve sunuyor. Data Charter aynı zamanda filantropi alanında veri
oluşturma sürecindeki ihtiyaç ve kapasitenin analiz edilmesini teşvik ediyor.
Amaçları:
1. Filantropi alanında veri toplanması ve paylaşımı için standartlar oluşturulması,
2. Ülkeler arası veri karşılaştırmalarının yapılması,
3. İhtiyaç alanlarının ve yeni yönelimlerin haritalandırılması,
4. Geliştirilebilecek kapasitelerin belirlenmesi,
5. Sektörün görünürlüğünün artırılması ve
6. Verinin değişime ön ayak olacak şekilde kullanılması
Philanthropy Data Charter hakkında daha fazla bilgi için
http://philanthropydata.wingsweb.org/ adresini ziyaret edebilirsiniz.
Veri Oluşturma ve Veri Paylaşımında İyi Örnekler
1. Community Foundations Atlas– Data Charter İşbirliği
2014 yılında 100. yılına giren Cleveland Bağışçılar Vakfı küresel çapta Bağışçılar Vakıfları
ve yarattıkları etkiyi haritalandırmak amacıyla Vakıflar Merkezi (Foundation Center),
Bağışçılar Vakıfları için Küresel Fon (Global Fund for Community Foundations) ve WINGS
ortaklığı ile Bağışçılar Vakıfları Atlas’ını (Community Foundations Atlas) oluşturdu.
Dünyadaki bağışçılar vakıflarının çalışmaları, hedef grupları ve projelerinin yarattığı etki
üzerinden haritalandırma yapan Atlas, bu vakıf modelinin dönüştürücü etkisinin ortaya
çıkarılmasına katkı sağladı. Atlasın oluşturulmasında Data Charter ilkeleri çerçeve olarak
kullanıldı. Verilerin haritalandırıldığı web sitesinde çalışmaya katılmış olan bağışçılar
vakıflarının özellikleri ve çalışma alanları görülebiliyor, güncelleme ve eklemeler
yapılabiliyor. Data Charter işbirliği ile Atlas’ın gelecek dönemde de devam ettirilmesi ve
kullanımına dair de veri toplanması planlanıyor.
Daha fazla bilgi için: http://communityfoundationatlas.org/
2. Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Filantropi Platformu
(Sustainable Development Goals (SDG) Philanthropy Platform)
SDG Philanthropy Platformu yerel ve uluslararası kamu kurumları, sivil toplum
kuruluşları ve Birleşmiş Milletler arasında gerçekleşen ortak bir çalışma. Pilot olarak beş
ülkede (Kenya, Kolombiya, Gana, Endonezya, Amerika) uygulanan platformun amacı
2015 sonrası kalkınma hedeflerine yönelik olarak filantropistler, sivil toplum kuruluşları,
kamu kurumları ve özel sektör arasındaki işbirliklerinin güçlendirilmesinde aracı olmak.
Filantropi, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’nin gerçekleşmesinde önemli bir rol
oynuyor. Bu bağlamda, mali ve program verilerinin takip edilerek raporlanması ve
fonların doğru yerlerde kullanılmasının, amaçlanan hedefe en etkin şekilde ulaşılmasına
katkı sağlayacağı düşünülüyor. Platform içerisinde oluşturulan girişimlerden biri olan
SDGFunders bu hedefe ulaşılması için destek verecek bir veri tabanı. Bu girişim
Foundation Center tarafından yürütülüyor ve küresel olarak Binyıl Kalkınma Hedefleri ve
Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine yönelik kullanılmış olan fonların verilerini
haritalandırıyor. SDGFunders web sitesinden ülkelere ve Binyıl Kalkınma Hedeflerine
göre verilen fonlar, fon veren ve alan kuruluşlar ve bütün hedefler arasında hangi
alanların ne kadar fon aldığı görülebiliyor.
Daha fazla bilgi için: http://sdgfunders.org/home/lang/en/
3. Uluslararası İnsan Hakları Hibe Veren Kuruluşlar Grubu (IHRFG) - İnsan Hakları
Hibeleri Haritalandırması
IHRFG küresel çapta insan hakları alanında hibe veren vakıflar, bireysel bağışçılar, hibe
veren kamu kurumları ve filantropi alanının geliştirilmesi üzerine çalışan kuruluşlardan
oluşan bir ağdır. Bu ağın kurduğu “Advancing Human Rigths: Knowledge Tools for
Funders Initiative” (İnsan Hakları Alanının Geliştirilmesi: Fon Sağlayıcılar İnisiyatifi için
Bilgi Araçları) insan hakları alanında verilen fonların gelişimini raporlayarak bu alanda
fon veren kuruluş ve kişilere faydalı olabilecek, araştırmalara ve yeni açılacak fonlara
destek olacak veri tabanları oluşturuyor. Güvenlik ve şeffaflık ile ilgili endişelerinin
yüksek olduğu bir alanda veri toplamanın zorlukları olsa da; IHRFG yine bu alanda çalışan
Ariadne (Avrupa İnsan Hakları Fon Verenler Grubu), The Foundation Center ve Human
Rights and the International Network of Women’s Funds (INWF) (İnsan Hakları ve
Uluslararası Kadın Fonları Ağı) ortaklıkları ile haritalandırma çalışmasını güçlendiriyor.
Fon verenlerin bilgilerine isteğe göre anonim olarak yer veriliyor veya istendiğinde
siteden kaldırılabiliyor.
Daha fazla bilgi için: https://www.ihrfg.org/
Filantropi Alanında Verinin Önemi ve Data Charter’ın Türkiye’de Uygulanabilirliği
Filantropi alanını oluşturan vakıf hibeleri, özel sektör destekleri, bireysel bağışlar ve
gönüllülük gibi konular hakkında kapsamlı, sistematik olarak toplanmış ve güncel verilere
ulaşabilmek sınırlı sayıda ülkede mümkün olabiliyor. Oysa filantropi alanındaki verilerin
paylaşımı bireysel ya da kurumsal olarak yapılan bağışların yerel ve küresel ölçekte
yarattığı etkiyi görmek, ülkeler arasında karşılaştırmalar yapmak ve ülkeler özelinde
filantropinin karşılayabileceği ihtiyaçları tespit etmek açısından önem taşıyor.
Filantropi alanında veri paylaşımının yararları şu şekilde sıralanabilir:
- Hibe veren birey ve kurumların daha etkili planlama yapabilmesi,
- Alanda şeffaflık ve hesap verebilirlik sağlanması,
- Ülkeler arası, sivil toplum kuruluşlarının çalıştığı farklı alanlar özelinde ve küresel
çapta farklı karşılaştırmalar yapılarak gelişmelerin izlenmesi,
- Filantropi alanında yeni yönelimlerin ve eksiklik olan alanların tespit edilebilmesi
ve bu alanlarda sektörler arası işbirliklerinin kurulması,
- Teknoloji, insan kaynağı gibi alanlarda kapasitelerin artırılarak eksikliklerin
giderilmesi,
- Filantropi alanının ve yarattığı etkinin görünürlüğünün artırılması,
- Gerçek veriler üzerinden politikaların etkilenmesi, geri bildirim verilmesi ve
savunuculuk yapılması.
Türkiye’de sivil toplum kuruluşları ilgili veriler Dernekler Dairesi Başkanlığı ve Vakıflar
Genel Müdürlüğü tarafından toplanmakta ve bu verilerin bir kısmı paylaşılmaktadır.
Ancak söz konusu bireysel ve kurumsal bağışlar ile ilgili veriler olduğunda kapsamlı ve
güncel verilerin toplanması ve açık bir şekilde kamuoyuyla paylaşılması yaygın bir
uygulama değildir. Sivil toplum alanındaki mevcut veriler ulusal ve uluslararası hibeler,
özel sektör destekleri, bireysel bağışlar gibi alanlarda yeterli bilgi sağlamamaktadır. Bu
bilgilerin yokluğunda hangi alanların, ne tür bağışlarla ve ne kadar desteklendiğini tespit
etmek mümkün olmamaktadır.
TÜSEV’in 2011 yılında yayınladığı “Türkiye’de Sivil Toplum: Bir Dönüm Noktası” raporuna
göre şeffaflık açısından incelendiklerinde STK’ların %70,6’sı mali bilgilerinin kamuya açık
olduğunu belirtmiş olmalarına rağmen bu bilgilere nasıl ulaşılabileceği konusunda farklı
cevaplar vermişlerdir. Örneğin, mali bilgilerine ulaşmak için STK’ların %30’u raporlarını,
%30’u çalışanlarını, %34’ü ise web sitelerini kaynak olarak göstermişlerdir (TÜSEV, 2011).
STK’ların yıllık olarak yayınladıkları faaliyet raporlarına ve ilgili kamu kurumlarına
verdikleri beyannameleri bu alanda bilgi sağlayacak veri kaynakları olarak düşünmek
mümkündür. Bunların yanı sıra uluslararası ve ulusal STK’ların ve akademik birimlerin
yaptıkları araştırmalar yoluyla da veri toplanmaktadır. Ancak toplanan veya sağlanan
verilerin herkese açık şekilde paylaşılmaması veya paylaşılan verilerin yetersiz olması
alanın büyüklüğü ve etkisini görmeyi zorlaştırmaktadır. Hak temelli alanlarda fon veren
kuruluşlar, fon miktarları ve destek alanları ile ilgili veri toplamak ise kendi içinde farklı
kısıtlar barındırıyor. Fon veren ve alan kuruluşların gizlilik ihtiyacı bu alanda daha fazla
görülüyor. Paylaşılan bilgilerin fon veren ya da alan kuruluşlar açısından risk
yaratabileceği düşünülüyor.
Veri toplama ve paylaşımının giderek önem kazandığı bir ortamda verilerin doğru şekilde
tutulması, güncellenmesi ve kamuoyu ile paylaşılması için atılacak birçok adım
bulunuyor. Filantropi alanında veri toplama ve paylaşımı için bir yol haritası sunan Data
Charter Türkiye’de konuyla ilgili yapılan çalışmalar için de yol gösterici bir rol oynayabilir.
Data Charter Türkiye koşullarına göre uyarlanarak kullanıldığı takdirde verilerin
toplanması için ortak standartlar belirlenmesine katkı sağlayabilir; veri paylaşımı için bir
paylaşım platformu oluşturabilir. Bu tür bir yaklaşım veri toplamada devamlılığı
sağlayacağı gibi fon veren ve alanların uzun vadeli planlama yapmalarına da olanak
sağlayabilir. Filantropi alanında güncel, doğru ve kapsamlı verinin sağlanması Türkiye’de
bağışçılığın durumu ve yarattığı etkinin görünür hale gelmesini sağlayabilir.
WINGS’in üyeleri arasında yer alan TÜSEV, Global Philanthropy Data Charter’ı
geliştirmek ve yaygınlaşmasını sağlamak üzere fikir yürüten, uygulamalar yapan ve bilgi
paylaşan çalışma grubunun içinde yer alıyor. TÜSEV, Türkiye’de bireysel bağışçılığın
durumu ve bu alandaki eğilimleri ortaya koymak amacıyla yeni bir araştırma projesini
hayata geçiriyor. Bireysel bağışlar ile ilgili kapsamlı ve güncel veriler sağlayacak bu
araştırma 2006 yılında yayınlanan “Türkiye’de Hayırseverlik: Vatandaşlar, Vakıflar ve
Sosyal Adalet” araştırmasının verileri ile karşılaştırma yapılmasına da olanak sağlayacak.
TÜSEV’in bağışçılık alanındaki çalışmaları ve WINGS Global Philanthropy Data Charter
hakkında daha fazla bilgiye ulaşmak isterseniz bize [email protected]
adresinden ulaşabilirsiniz.