A Life Dedicated to Shipbuilding

I-:
-.
*&
1
I
(
Yazt w Raportaj I Wriften and interview MlNA D-FILEM, F~tograflarI Phatos SEViM TARHAN
--
I
-.--
1935 ytlinda Ankara'da dijnypya gelen Gem1 lnga YUksek Naval Architect Celal Cisek was born in 1935 in Ankara. In
MLlhendisi Celai cicek, qocukluk ylllarlni 11. D tinya Savaq early sgso's, dale and highway tonstruction increased
etkileri Isinde, ~65itlis~klnt~larla
ge~irdi.Ci~ek,o yrllarda with the increasing popi~larityof private sector and while
"asker1 doktorw olmanin dU~ierinikuruyordu ~ i i n k Uo zor "civil" and "mechanical" engineering became more imporylllar, devlet memurlugunun "rahatllkmsaglayan bir is ola- tant, this situation provide employment opportunities for
rak tin planda oldugu y~llardr.i9goSlerinbaynda 6zel sek- engineers and technicians. On those days he dec~dedto be
tbrun bn plana ykmasryla, barajlann ve karayollann~nya- an tngineer. After graduating from high schoal in 1954 he
prml a r t r n bu
~ ~durum, muhendislere ve teknisyenlere bU- entered the exams of I~U/tstanbulTechnical University,
yUk oranda istthdam olanag~saglarken, "ingaafu ve "ma- passed the exams and went to istanbul. He would go to
kinemmuhendislikleri de olduk~adnem kazanmrgt~.I ~ t e "Mechanical Engine~ring"department. But after the 3'd
bu do%rultuda "mtihendis* olmayt akllna koyan Cetal Ci- class due ta his marks he would pass to "Naval
~ e k1954
,
y lllnda Ankara Gazi Lisesi'nden mezun oldukt an Architecture" department and 50 his Fate would turn him
sonra, 1TO'n~nslnavlar~nagirdi, kazand~ve istanbul'un to maritime sector. Ci$ek who completed his military servy alunu tuttu. "M akine Miihendisligi'ni kazanrn~~t
I ancak ice In Ship Design office in Golcifk Shipyard belcnglng to
kader onu sok daha farkl~bir atana, denizcilik sektdrune Turkish Armed Forces, continued to work in this shipyard
y6neltecekti... l$te biz de bugiin Tiirk denizcilik sekt6rU- after his military service.
nun sayrlt duayeninden bid elan cicek Tersanesi-Deniz
Endkxrlsi A$ Yonetim Kurulu Baskan1 Celal Figek'le, Turk PRIVATESECTOR P E R I O D I N S H I P B U I L D I N G
gemi lnga sektdrUnUn dilnIInll ve bragDnllnU kapsayan pek At the beginning of 1969 he was still working in military
shipyards but he believed that it was timelo jump to the pri.
cok Sey konustuk
vate sector in shipbuilding. Ciqek who founded lhe wmpa"Gemi inga kaderirndi 1 9
ny named GAYE with his few friends departed in 1977 and
*Uniwrsite slnavlnda ilk 2oo'e girerek ITU Makine MU- founded his awn company Deniz EndOstri A5. In xgbg he
hendisligi'ni kazanm~~tlm
ama egitimirn basladlktan 5-6 noticed the public limitations on private sector even after
ay g e ~ m i ~klt itrtrenci biirosundan, puanlm itibar~ylaGe- allocations 01 areag far shipbuilding In Tuzla, Istanbul then
mi lngaat~balUrnUnde oldugum sliylendi. 0 tarlhte Maki- he directed to fourid an organization. Irr this manner GiSBiR.
ne FakUttesi'nde okuyanlar, 3. sln~ftanitibaren U ~ a k Ge,
Turkish Shipbuilders' Association Founded in 1971and con.
mi l n ~ veya
a Genel Makine MLihendisligi blllOmlerine ayrl- tinuation of dwelopment ensured by Eransferring the sector
lfyordu. Ve bunlar araslnda, yaln~zcaGemi I n ~ Mufiendisa
in Bosphorus and Golden Horn t o " ~ u z l aCi~ek,
.
who was
lerine 'Makine MUhendisi' Unvan~verilmiyordu. Ilk sava- selected as the 3rd Chairman of the Association in 3977,
glrn I$te orada bag lad^."
continued his duty 12 years until 1989. He isstilt working in
the Association as the Chairman of Advisory Board. There
Oniversite senatnsundan *Gem1 In$a MUhendisiu olarak
are about 45 private sector shipyards in Tuzla sewing both
mezun olanlartn "Gemi In$a ve Makine MUhendisligi" d i p for abroad and domestic. And they are providing maintelomas1 a l m a s ~ nsaglayan
~
karan ~1kat-t
ma savay nl vercn nance. Tumla become the first choice of the Europe for smallCelal Cigek, "Gemi lnga MUhendisin ~eklindedilrenlenen
tonnage tankers and cargo ships.
diplomasln~,rnezun oldugu halde almayip rcddettigini, bir
sllmestr daha okuyup, diplomasrna "Makine MUhendisli"No ships
uncompleted here."
giu finvan1 eklettigini, ancak kendisi dlsinda s l n ~arkadasf
Celal Cigek. taking an important role in the development of
Iarlndan h i ~ b i ~ i n*Gem[
in
lnsa MUhendisligl" yaprnadlglnl
Turkish shipbuildin$, preferred worldwide, explains the reabelirterek; "Ben Makine MUhendisligi mucadetesi verdlm
sons of this choice as ~OIIPWS:
ama kader beni 'Gemi In~a'yasilrlikledi." diyor.
...
...
remain
66 1 Denk Tltarett I Tutkkh Sh~ppingWorld 1 08.2005
Askerllgi ni Girlciik Tersanesi'nin Gemi Tasa rlrn Biirosu'nda yedek subay olarak yapan Citek, o dbnemde Tersane'de gbrev alan ve Arnerika'da tahstl gi$rrnU$ olan genq
milhendis subaylarla ~alryrta imkanl bulmus. Askerlik
sonras~ndada q~karmagerniferi, yardlmcl gemiler ve muhrip ingaat~a~amastndaolan Giilcilk Tersanesi'nde, Yeni
Gemi lnga Ba$rnDhendisligi'nde "Tekne Monfaj Sefi" olarak gorev yapmaya devam etmis.
S E K T ~ ~R N
E MK A Z A M I Y O R AMA...
1960'11 y~llarakadar Tiirkiye'de qelik tekneli gemi tiretil-
medigini, ithal edildigini, denir taglmacrligrn~nkamuda
Deniz Nakliyat~,6zel sekttirde de Armatlirler Birligi ve Armatarler Uooperatifi ~atllarlaltlnda 6rgUt l ~ f l e narmatdrler
taraftndan, ~ o g ukii$Uk tonail1 ahsap tekneler veYa itha[
gemilerle yaplldlgln~soyleyen Celal Cifek $6yle devarn
ediyor: "1960 ylllnl takiben plant1 ddneme ge~iliyorve
azel sekttiriin de kendi gemilerini yaparak, kendi sahil tas~rnac~l~g~m~zda
Turk koster filosunun kurularak 'Olkemizio ~ a b a n cbayrakl~
~
gemilere muhtag kalmamasl'fikri, bir
devlet stratejisi olarak benimseniyordu. Gemi in$a sanayi,
'$.5 Yltltk Plan' dheminde, birinci derecede Unem t a ~ t y a n
ve Iegvik edilen bir sektor ilan edilmigti ancak, o gUnlerde
H a l i ~ve Bogaz'daki hir avug tersane dlglnda gemi Uretimi
yap~lacaktahsisli alan hemen heman yoktu."
"The firsl reason uf forclg~srrto refer Turkish shipyards is
that there is no empty shipyards worldwrde. Setand:
Shipbuilding which was 5t;rrted in # ~ had
s been gnined a
clear qualily in Tur kiye. Thus, when the foreigners saw I hp
wwklng conditions and Hexibil~ty111 1 urkey tbev ~lnlrced
thaf they ran work 177 such Hexib~lity.So d~rnandsto TuAd
started ro ificrexe. Friendly relattons during lltc w o r k are
the entire ,adva&dge ol the ~Mpyatdsfound there. ~urther
mpn, frr some case5 we saw t ha1 some shipmrdr, blrdndecl
~gainslthe contrarts they agreed with some European
couhtrias bur we ,levc!cr
nnv ship remain,uncompletrd.
~~t In
marly c~unttigs,50 many shjpown$r'rs dt@;puted
the ships uncompleted. sucha
the shipyard$ and
situaljunhasn'l been exp~rienfedfiere. We can aythat
lurkish ship )ndrmry
became! a f r a d t ~ a r kdue to rcachina
upta an abv[orrs
"Deman d7ill $0 towards the t o ntainer
d dn/ cargo ships "
mentions
(kek
rhal shlparmprs ran aetl ships t h ~ v
bullt hcausethe deae d e r n a d ' w ~ h prsfit
and yndbr4tne mat 3-q shlpPwners
buy the same
ship at
full undl the
same time; n~urk,rhshipvai&
year nolo.
l ~ time
s inbesrrnent$ intre
the
rapacity must be dams ships tha.sa,cq~not
m e t t h obvious
out
of
mndards.
This process
Celal Ci(ek 1969 y lllna girilirken hala askeri iersanelerde ~ q u i r ~ m e nconW@red
t5
with
wotutign*. hlIMOaha r e w i t h i f .
ga1151yorama. L e l rektilrde gemi i n ~ sanayiciligine
a
gegi~
hm
zamanlnln geldigine inanlyordu. Denir Kuvvetlerimndenhir- Ih the d
mt
0m , ~ m e ~ ~ h B . ~ b k * n lapplication
i~ion
sh@l
he executed fat
Car@ ships. Thus 2nd demand
kaq arkadag~ylaGAYE/Gemicili k ArmatarlUk Yaplm Endiirtrisi ad11~irketikuran ve Haliq Fenet'de Bzel sektiirde tersa- RucT4aiion shatl ~
t
~
~
~
s
~
h
rnevzuat engellerini kapsayan bir yolculuktu. Mulkiyet sorunlar~ndan,kururnlar arasl mevzuat uyugrnazl~klarlnave
teminat s ~ k ~ n t ~ l a ve
r ~ ni ~a ~ i l e r Haliq
i n ve Bogaz civarlnda
kalrnaslndan dolayl i s ~slk~ntrlar~na
i
kadar pek qok proban
ylpratlyorlem, iiretim yolculuguna ~ ~ k rnute~ebbisleri
du. Yatlrlrn iqin 02 kaynak yetersizliklerinin yanl slra, kredi irnkanlar~da son derece kls~tl~ydl.
Butun bu s~k~ntilara
ragmen tersaneler daha Turla'ya tam yerlesrneden, 198085 aras~nda~ i o ' ayakln gemi i n ~ a
etmeyi ba~ard~lar."
"Burada hiq bir gemi yarlrn kalmaz."
Tiirk gerni in~a'sana~isinin
gelisme rniicadeksi iqinde yer
~
ne faaliyetine fiilen baglayan Cifek, 1977 ylllnda bu ~ i r k e t - alan ci~ek'e;"Turklye'de ~ggo'lardansanra y ~ l d l zparlayan gemi insa sekttjrO, bu 15 yilllk siireqte bir marka haliten ayrllarak kendi ~ i r k e tDcniz
i
Endustrisi AS'yi kurdu.
ne gelebildi mi?" diye soruyoruz. Soyle cevap veriyor:
TUZLA'YAGEFIPV E G / S B / R
1969 y~lrndaTuzla Aydlnl~Koyu'nun gemi ingaya tahsis "Yabancrlar~nTurk tersanelerini tercih etmelerinin birinci
kararnamesi yay~nlandrg~
halde, devletqi yaklag~mlarla sebebi; dunyada tersanelerin dolu olmasl, ikincisi; 197o'li
bu g i r i ~ i m i nengellenrnesi tehlikesi Ciqek'i, orel sektBrchi ylllarda Halic'te baslayan gerni insas~nln,tersanelere bel... Dolay 151y
la yabanbir lirgiit kurmaya ybneltti. Bu dotrultuda 1971y~llnda li bir tecrube ve kalite kazand~rmas~
c~lar,
Turkiye'deki
qall~rna
sartlar~
ve
esnekiigini
de gliGiSBIRlGerni in5a Sanayicileri Birligi'nln kurulrnas~na
ontiiliik etti. Bllylece H a l i ~ve Bogaz'daki sektlirun Tuz- rljnce bizleri kegfettiler. 1gg0'11 y~llardanitibaren bu ra~,
la7ya ta5rnrnasl v e gelisim mlicadelesinin surdurulmesi hat11kla Tuzla'ya talepler yogunla~mayab a ~ l a dBuradaki
tersanelerin
butun
avantail;
islerin
dostane
munasebetsag land^. 1977 yll~ndadernek ba$kanll&na seqileh Ciqek, bu gijrevini 12 y11boyunca (1989 y~llnakadar) sur- lerle ve yabanc~armatorlerin taleplerine ho5goru ve anladurdil ve halen Birlik'in D a n l ~ m aKurulu Bagkanllg~gore- y15la yaklayl~pyurutuluyor olmas~dlr.Hatta bas1 Avrupa
LilkeIeriyle yap~lankontratlarda tersanelerin zor durumda
vini y8rbt0yor.
kaldlg~bile oldu ancak bit, camia olarak h i ~ b i gerniyi
r
yaTurk gemi i n ~ asanayisinin Tuzla'ya g o ~ u n i iCelal Ci- rlm blrakmad~kve b~raktlrrnad~k.
Oysa pek p k ulkede,
qek'ten dinliyoruz: "1979 y ~ l ~ n dTuzla'da
a
tahsis edilen pek qok armatdr, tersaneyle ihtilafa dii~tiigijndengemiler
parsellere taynma bas lad^. Baslanglqta, bizimki de dahil yarlm kalrnlstlr. Turkiye'de boyle bir hadise ya~anrnadlg~,
10 tersane Aydlnll Koyu'na geldi. Bugiln 45 civarlnda ter- Turk gemi i n ~ a
sanayisi belli bir kaliteyi yakaladlg~i ~ i n
sanenin faaliyette oldugu Tuzla'ya tag~nma,uzun y ~ l l a ve
r ~ rnarka oldu diyebilirir."
68 1 Denlz Ticareli I Turkish S h ~ p p i n gViorld 108.2005
"Dunya o lqepinde iiretim birimi icin
h l z ~ve dolay~s~yla
verimllligi arttlrlcl yatlr~mlar$art. Artrk
belirli gartlar~saglamayan gemilerin standart dl51 oldugu
sava9 verilmeli."
kabul ediliyor. Bu sllreq OECD kararlar~ylabastadl ama
C i ~ e k sekt8rel
,
geligmenin formtil(in0 ise $Byle ag~klryor:
IMO da bunu tekrarl~yor.Oniirniizdeki ghnterde kuruyUk
"Bu naktada verimliligimizi artt~rrnakdtynda dUnya tergemilerinde de standartla$rno uygularnas~ ba~layacak.
saneleriyle boy OI~U~rnenin
b q k a bif yolu yok. VerimliliDotay~siyla2. dalga talebin 'kuruyilk gemilerine' kayacagin artmas1 i ~ i yaln~zca
n
effitim degil, teknoloji ve tersag l n ~giiz GnUne al~rsaksilratle tersane kapasltelerini arttlnenin blok insaata hazlrlanmasr da gerekiyor. Ayr~caharlcl tedbirleri almamtz gerekir."
va ~artlarlndanetkllenmeyecek gekilde kapal~alanlarlnl21 i n ~ aetrneniz, bloklar~boyayrp h a m hale getirdikten
"En ger~ekqiproje Yalova."
sonra bu atdlyelerden kaldrr~pkrzaklar uzerinc gbtlire- Celal Ciqek'in yeni tetsane alanlarl konusundaki g6rUsleri
cek bIjyUk vinqleri mutlaka temin etrneniz las~m.Bunlar ise $u ~eliilde:" Tiirk Gemi /n$a Sanayisi'nin kapasiteslni
olmarsa verimlilik ve h ~ art151
z
gergekle~mez.Talep azal- ve tonajr arttrrma yoiunda yeni tersane alan~ihtiyac~iki ~ e mast-daralmasl oldugunda, fiyattar~mtz yUksek kallr. kilde giderilsbilir: Ya Tuzla'daki kom$u tersanelerle i ~ b i r l i Onun l ~ i nTurk tersanelerinin bugilnkil savay, verirnliligi gi yapacaks~n~z
ya da bagka alanlarda bu gemilerin btoklaartt~rmakve dUnya filqeginde Ilretim birimine ula~mak- rtnr inga edecek Imkanlan sagtayacaksln~r.Orada insa ettitrr. BU uretim birimine u t a ~ t l p ~ n ~ zkendiliginden
da
Fiyat- giniz bu bloklar~nkaradan gelrnesi qok zor. Denityoluyla
lar~nrzda makul seviyelere ~ekilebilir,esnek fiyat politi- ~ekerektersanenizin Uniine getireceksiniz. Burada vin~lerk a s ~uygulayabitirsinlz."
le k a l d ~ r ~kuru
p ya da yUzer havuzunuza veya k ~ z a g ~ n ~ z a
koyacaksln~z.Bunun ifin ilk dU~tinblenyer 'Yalova' oldu.
Bence en gerqek~lproje de 'Yalova Projesi'... Oteki yerlerCiqek, verimirl ve hlzin artt~r~lmasr
konusunda teknolojinin
de
kurulacak tersanelerin, yatrr~mlarrn~
zarnana yaymamabnerninl de vurguluyor ve sllzlerini sllrdliruyor: "198o'li
Ian halinde bIiyQkoranda i$$i
ve
yan sanayi stkrnt~s)$ekeylllarda i~qirniz,1 saatte 7 kg ~ e l i kiglerdi. Bu, halihaz~rda
cegini, zaman kayb~ve maliyet fazlal~g~
nedeniyle siilnt~ladilnya ortalamas~olan 25-30 kg'nin ~ o aitlnda.
k
isqinin
ra
ugrayacaklarrn~ve mevcut tersaneleri de s~klntiyasobverimli olabilmesi i ~ i n
ilk alarak egitim, sonra da modern
cdklar~n~
diigirnliyorum. Oralarda da tersane kurulmasr latechizat saklamak gerekir. Yerimtiligimizi ve hrz~rnlz~
anzlm
ancak acil ve oncelikli olarak 'Yalova' diyorum.
cak bu yolla arttrrabillrit. ClInDmiIz dflnyas~nda;srttk bllflkballkku5akbaltel de@bhlzllbahft)fanl ball& yu- Artlk Yalova'nln kesinlikle Tuzla'yl
tuyor. Onamltzdekl ganlerde bUyak oldugunu sdyleyen
ancak y a v q ve I~antalolan tersaneterl verlmii ve hixl~ destekler biqimde gundeme girmesi
t e r r r n e l e r i n y u m ~ ~ n ~ n ~ ~ ~ a ~ u o l d u g u n ugerekir.
b i ~ e ~ g e - Yalova olmadlgl takdirde,
EGITIM-TEKNOLO~/;VERIMLI-HIZLI
ileride kuruyuk ve diger tip ve b u y ~ k
BU ger~ekler151glndaGISBIRve Tilrk ~ o y d uoiarak bir O ~ U I tonajll gemi in$a talebi de p a t l a d ~ g ~ n a(t1klarrn~,buokulunhem~ab~anlarahemdebusekt6re
da, Turk tersanelerinin 6 n ~ n et0naj
~ i r m e kisteyenlere a ~ oldugunu,
~ k
d ~ l a y i s ~ yi~silerin
la
ve- Ve kapasif e en ge 1 le ri
kacak, Bu tarimliligini artt~racak6n egitimin bu okulla s a g l a n d ~ g ~ben ~ le
pten da ha fazla
pay a lamayacaglzw
Iecepe hazitlanmak gerekir."
lirtiyor. Ci~ek;ayrlca tersanelerin kendi biinyelerinde
derslikler a ~ t 1 8 1ve
n 1 bu yolla istilere stirekll ic$ b a ~ ~ n d a
egitim verildigini de sllzlerine ekliyor.
dalga talep 'konteyner
yiik gemileri'ne kayacak."
"2.
I
ve kuru-
Celai C i ~ e karmatlirlerimizin, yapt~klanya da y a p t ~ r d ~ k l a r ~
gemileri, bugiinlerde yogun talep nedeniyle yurtd151na
yUksek kar marj~ylasatabilecek durumda olduklarlnr sdyleyerek bflyle bir gemiye, yurtdi~lndan3-4armatSrtin ay-
w
d