Polio Eradikasyon Programı

Polio Eradikasyon Programı
Foça – Şehir merkezi
Dr. Levent AKIN
• Dr Ümit Özdemirer’ e
teşekkürler
Polio Eradikasyon Programı
• 1988’de Dünya Sağlık
Assamblesi’nde tüm
ülkelerde polionun ortadan
kaldırılması kararı
alınmıştır.
• 1990’da “Dünya Çocuk
Zirvesi”nde aynı karar ülke
liderleri tarafından
onaylanmıştır.
POLİONUN ERADİKASYONU HEDEFİ
NEDİR?
Polionun eradikasyonu
hedefi; sadece klinik
olarak vakaların
görülmemesi değil, aynı
zamanda hastalığa
neden olan
polio virüsünün yok
edilmesidir.
POLİO ERADİKASYONU STRATEJİLERİ
• Rutin aşılama çalışmaları
• Destek aşılama çalışmaları
– Ulusal aşı günleri
– Mop-up aşılama çalışmaları
• AFP ve vahşi poliovirus
sürveyansı
AFP SÜRVEYANSI PERFORMANSI
GÖSTERGELERİ
Gösterge:
1.15 yaş altındaki her 100 000
kişide non-polio AFP vakası
Hedef
1 vaka/100 000
2. “Uygun” gaita numunesi
toplanan AFP vakalarının oranı
% 80
Polio İmportasyon Planı
Genelgesi
05.07.2002 tarih
2002/67-6191 sayı
POLİO ERADİKASYONU PROGRAMI
ŞÜPHELİ VAKA
•15 yaşından küçük bir kişide
şiddetli travma haricinde,
herhangi bir nedenle akut
flask paralizi olması,
•15 yaşından büyük kişilerde
hekimin klinik olarak
poliodan şüphelendiği akut
flask paralizili hastalar.
Guillain-Barre
Sendromu
Poliovirüs
travmatik nevrit
Enteroviruslar
Akut flask paralizi
diğer virüsler
transvers myelit
diğer (toksin, vs.)
AFP Vakalarının Virolojik Sınıflaması
Kesin
Polio
Vahşi poliovirus
AFP
Uygun
olmayan
numune
Vahşi
poliovirus
yok
Rezidüel
paralizi,
ölüm veya
izleyememe
Uzman
kurulu
polio
değil
Rezidüel
paralizi yok
İki uygun
numune
Olası polio
polio
değil
polio
değil
Akut Flask Paralizi
Vaka Bildirimi İçin
Aktif Sürveyans
“Aktif sürveyans” nedir?
• Hastanelerin düzenli ziyareti ile aktif
olarak bilgi toplama sistemidir.
AFP vakalarının araştırılmasındaki
beklentiler
•Vakalar paralizinin başlangıcından
itibaren ilk 7 günde bildirilmeli
•Vakalar bildirimden sonra 48 saat içinde
incelenmeli
•AFP vakalarının en az % 80’inden uygun
gaita numunesi alınmalı
•AFP vakalarının takibi 60. günde
yapılmalı
“Aktif sürveyans”
• Belirlenen hastanelere haftalık ziyaretlerle
(haftanın aynı günü) bir önceki haftanın
vakaları hakkkında bilgi alınmalıdır.
• Sorumlu kişi ile görüşülmeli - 15 yaş altındaki
AFP vakaları sorulmalıdır
• Kayıtlar mutlaka incelenmelidir (yatan hasta,
acil, poliklinik)
• Eğer AFP vakası saptanırsa, vaka
incelemesine başlanmalı, ilk numune
alınmalı ve vaka bildirimi yapılmalıdır
Neden “aktif” AFP sürveyansı ?
• Eksik vaka bildirimi - polio sürveyansında
temel sorun
• Hastanelerden pasif vaka bildirimi
güvenilir değil
• AFP vakaları hastanelere yatmakta, ancak
hiç bildirilmemektedir
• Sürveyansın daha aktif olması
gerekmektedir
AFP vakaları neden bildirilmiyor?
• Klinisyenler GBS ile polionun ayırıcı tanısını
klinik olarak yapabileceklerini düşünmekte,
gaita incelemesi ile polioyu ekarte etmeyi
gereksiz bulmaktadır.
• Hastanelerdeki sağlık personeli AFP vaka
bildiriminden habersizdir.
• AFP bildirimini bilen hastane personeli
motive değil - “pasif” bildirim her zaman bir
toplum sağlığı sorunudur
Sıcak AFP vakası
(Sıcak vaka)-1
· 15 yaş altındaki AFP vakalarında risk
faktörlerinden en az birisinin bulunması;
• Poliomyelit benzeri klinik tablosu olan veya,
• 3 dozdan az OPV aşısı almış veya,
• Vakanın kendisinin veya temaslılarının
poliomyelitin endemik olduğu bir ülkeye
seyahat öyküsü bulunan veya,
• Vahşi poliovirüsün son dönemde görüldüğü
bölgelere komşuluğu olan yüksek riskli
bölgelerden bildirilen vakalar.
Poliomyelit açısından yüksek riskli bölge:
 0 yaş grubu 5’li karma aşı 3.dozu %95 ve OPV aşı
oranı %90’in altında kalan bölgeler
 AFP sürveyans göstergeleri hedefin altında kalan
bölgeler
 Poliomyelit epidemiyolojisi ve vahşi virüs yayılımı
dikkate alındığında risk altında olduğu düşünülen
bölgeler:
 Kötü alt yapı koşullarına sahip yöreler (gecekondu bölgeleri gibi),
 Vahşi poliovirüs vakasının en son görüldüğü iller(Şanlıurfa, Ağrı vb..)
ve onlara komşu bölgeler,
 Göç alan ve nüfus hareketlerinin yoğun olduğu yöreler (tarım işçisi,
göçerler, mülteci, kaçak giriş, sınır ticareti olan alanlar, liman vs giriş
kapısı olan alanlar)
Sıcak AFP vakası
(Sıcak vaka)-2
 Herhangi bir yaştaki kişide poliomyelit benzeri
klinik tablonun bulunması ve klinisyenin
poliomyelitten şüphelenmesi durumu da sıcak
AFP vakası olarak değerlendirilir.
 Yukarıda sayılan risk faktörlerinden herhangi
birini taşıyan bir kişiden paralizisi olmasa bile
poliovirüs izole edilmesi durumuna sıcak vaka
denir.
AKUT FLASK PARALİZİ VAKASI
UYGUN NUMUNE
PARALİZİ BAŞLANGICINDAN İTİBAREN İLK 14
GÜN İÇİNDE EN AZ 24 SAAT ARALIKLA İKİ GAİTA
NUMUNESİ (GEÇ VAKALARDA İLK 6 HAFTA
İÇİNDE SAPTANMIŞSA NUMUNE ALINIR)
UYGUN NUMUNE ALINAMADIYSA
TERCİHEN 5 YAŞ ALTI, YOKSA 15 YAŞ ALTI 5
TEMASLIDAN BİRER NUMUNE (UYGUN NUMUNE ALINAN VAKALAR SICAK VAKA DEĞİLSE,
TEMASLI NUMUNESİNE GEREK YOKTUR*)
NUMUNELER +2 +80C’DE KORUNARAK EN
GEÇ 3 GÜN İÇİNDE SOĞUK ŞARTLARDA
LABORATUVARA ULAŞTIRILACAK
3 GÜN İÇİNDE ULAŞTIRILAMIYORSA 200C’DE SAKLANACAK
SICAK VAKA AYRIMI
YAPILARAK POLİO
İMPORTASYON PLANI
GENELGESİ UYGULANACAK
BAŞKA BİR İLE AİT VAKA
SAPTANMIŞSA İLGİLİ İLE
HABER VERİLECEK
VAKA İZLEME ALINARAK 60 GÜN BOYUNCA
İZLENECEK VE 60. GÜN SONUNDA VAKA
İNCELEME FORMUNDA VAKANIN SON
DURUMU VE TANISI BELİRTİLECEKTİR.
UYGUN NUMUNE ALINAMAMIŞ VE 60. GÜN
SONUNDA KALICI PARALİZİSİ OLAN/ÖLEN
VAKALARDA UZMAN KURULUNA
SUNULABİLMESİ İÇİN, HASTANE DOSYASI DA
VAKA İNCELEME FORMU İLE BİRLİKTE
GÖNDERİLECEKTİR.
İL PEP SORUMLUSUNUN GÖREVLERİ
AKUT FLASK PARALİZİ VAKASI
Poliomyelit benzeri klinik
tablo (ateş+ani paralizi+ asimetri+ ekstremite tutulumu)
3 dozdan az Polio aşısı
almış
Kendisi veya temaslısının
poliomyelitin endemik olduğu ülkeye seyahat öyküsü
Vahşi poliovirüsün son dönemde görüldüğü bölgelere
komşuluğu olan yüksek
riskli bölgelerden bildirim
Herhangi yaştaki bir kişide
poliomyelit benzeri klinik
tablo ve klinisyenin poliomyelitten şüphelenmesi
Eksik aşılı, endemik bölgeye seyahat öyküsü olan
veya yüksek riskli bir bölgeden bildirilen kişide paralizi
olmasa bile poliovirüs izole
edilmesi
SICAK
VAKA
•Belirlenen AFP vakasının SICAK
VAKA olup olmadığına karar verecek
ve sıcak vakalar hızla incelenecek ve
sonuçlandırılacaktır.
•Sıcak vaka saptanması halinde Vaka
Bildirim Formu derhal faks ile gönderilecek ve telefon ile de bildirim teyid
edilecektir.
•Sıcak vakalarda, vakanın yanı sıra
en az 5 temaslısından da numune alınacak, numuneler derhal laboratuvara gönderilecek, bildirim ve laboratuvar formunda vakanın SICAK VAKA
olduğu belirtilecektir.
•Sıcak vakadan ve temaslılarından
numune alındıktan sonra vakanın yakın temaslılarının aşılanma durumları
hızla gözden geçirilecek, vaka ve aşısız/eksik aşılı temaslılarına OPV aşısı
yapılacaktır.
•Eğer vakanın bulunduğu bölgede rutin aşı oranı %80’in altında ise 0-59
ay grubundaki çocukların eksik aşılarını tamamlamaya yönelik, bölge
çevresini de içeren, rutin aşılama
çalışmaları başlatılacaktır.
POLİO ERADİKASYONU PROGRAMI
ŞÜPHELİ VAKA
HEMEN
1. Telefon ile İl Sağlık Müdürlüğüne bildirilir.
2. Vaka Bildirim Formu doldurulur.
İmportasyon planı
gerekleri yerine
getirilmelidir
VAKA ARAŞTIRMASI
SALGIN ARAŞTIRMASI
AFP Aktif Surveyans İl İzlem Formu 1a .
(Sağlık Müdürlüğünde dosyalanacak)
İl:
Tarih:
Sıra Ziyaret
No edilen
yerin adı
1
2
3
4
5
6
7
8
AFP Vakası
+
-
Ziyaret
tarihi
Görüşülen
kişinin adı,
soyadı
İmzası
Görüşen
Açıklamalar
kişinin
adı, soyadı
Vahşi Virüs İzolasyonu Durumunda
Yapılacak Aktiviteler
• Tanım: Olası poliomyelit vakasından (paralitik veya non
paralitik) intra tipik inceleme (Intratypic differentiation of
Polioviruses - EIA, nucleic acid hybridization, PCR RRL only) ile vahşi virüs olduğunun gösterilmesi
durumudur.
Aşı
türevi
poliovirüs,
saptanması
durumunda yapılacak aktiviteler aynıdır.
• Bir vahşi poliovirüsün izole edilmesi ulusal bir acil durum
olarak değerlendirilecektir.
•
Yapılacak aktiviteler Daimi genelgede ayrıntılı olarak
açıklanmıştır.
Aşıya bağlı paralitik polio
vakaları
 Mutasyon veya replikasyon nedeniyle nörovirulans
kazanan Sabin suşları
 18 yaşından büyüklerde daha sık
 İmmün yetmezliği olanlarda daha sık (gn. B lenfosit
azlığı/fonk. bozukluğuna bağlı agammaglobülinemi,
hipogammaglobülinemide 7.000 kez fazla)
 Vakalarda en sık Tip 3, temaslılarda en sık Tip 2’ye
bağlı
 Bebeklere maternal antikorlar ile korundukları
dönemde OPV uygulandığında aşıya bağlı
paralizilerin azaldığı düşünülmekte
Aşıya bağlı paralitik
polio vakaları
 İlk dozdan sonra sık (1/700.000 doz, diğer dozlara
oranla 7-21 kez fazla)
 Sonraki dozlarda azalır (1/6-9 milyon doz)
 Ortalama 1/2-3 milyon doz
 Yapılan büyük çaplı çalışmalara göre sıklık;
1/ 3.3 milyon doz (8 ülkede DSÖ tarafından 198084 arasında yapılan çalışma)
1/2.5 milyon doz (ABD’de 1980-89 arasında
yapılan çalışma)
1/2.4 milyon doz (temaslılarda 1/7.6 milyon doz)
(CDC tarafından 1980-94 arasında yapılan
çalışma)
Aşıya bağlı paralitik polio vaka tanımı
(DSÖ, Avrupa Bölge Bürosu)
Akut Flask Paralizisi olan bir vakada:
• Alınan numunede aşı virusunun saptanması ve
• Vakanın klinik bulgularının polio ile uyumlu olması ve
• 60 gün sonunda kalıcı paralizi
• 60 gün içinde vakanın ölmesi
• klinik olarak polioyu destekleyen bulgular
• 4-30 gün öncesinde OPV ile aşılanma veya 4-75 gün
öncesinde aşılanmış biri ile temas hikayesi olması ve
• Diğer AFP ile seyreden hastalıkların olmadığının
kanıtlanması.
Aşı türevi poliovirüse (Vaccine-Derived
Poliovirus-VDPV) bağlı ortaya çıkan vakalar
•Moleküler özellikleri aşı virüsü ve vahşi virüsten
farklı, vahşi virüs benzeri nörovirülans ve
bulaştırıcılık özellikleri kazanmış virüslere bağlı
ortaya çıkan vakalardır.
•Bu tür vakaların en önemli nedeni rutin aşı
hızlarının düşüklüğüdür.
•Aşı virüsü kişiden kişiye yayılmakta,
nörovirulansı
ve
bulaştırıcılık
özelliği
artmaktadır.
POLİO VİRUS TÜR SAPTANMASI
Ekim 2000 tarihindeki Hispaniola
salgınından sonra laboratuvarda
üretilen poliovirüsler, sekanslama
ile incelenmeye başlanmıştır.
Genetik dizilim sonuçlarına
göre;
•Sabin
aşı
virüsünden
%1’den az farklılık gösteren
sonuçlar Sabin-like olarak,
•%1-%15 farklılık gösteren
sonuçlar aşı türevi polio virüs
(VDPV) olarak ve
•%15’den fazla farklılık
gösteren virüsler de vahşi
virüs olarak tanımlanmıştır.
cVDPVs salgınları
(dolaşan aşı türevi poliovirüsleri)
Hispaniola
Type 1, 2000-1
22 vaka
Mısır
Type 2, 1988-93
32 vaka
Filipinler
Type 1, 2001
3 vaka
Madagaskar
2002, type 2
4 vaka
cVDPV Riski
• endojen vahşi virüs dolaşımının olmaması
• rutin aşılama oranlarının düşüklüğü
• OPV kullanımının devam etmesi
Dolaşan Aşı türevi Poliovirüs
vakaları, 2000-2014
cVDPV type 12
Country
Mozambique
Myanmar
Indonesia
China
Philippines
DOR/Haiti
Total type 1
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
2
1
4
1
4
02-Jun-11
06-Dec-07
26-Oct-05
11-Nov-04
26-Jul-01
12-Jul-01
46
2
12
12
3
9
12
0
0
2
46
0
0
0
2
Onset of most
recent case
0
0
0
cVDPV type 22
Country
Nigeria
Pakistan
Cameroon
Niger
Chad
Afghanistan
Somalia
Kenya
DRCongo
China
Yemen
India
Ethiopia
Madagascar
Total type 2
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
3
22
71
68
155
27
34
2
1
1
1
6
1
5
1
1
9
13
5
18
11
2
3
15
1
85
184
55
2
8
16
12
9
1
3
17
2
4
48
4
1
4
3
1
19
18
65
37
9
0
1
1
4
4
0
0
3
6
24
71
65
68
Onset of most
recent case
22-Jun-14
27-May-14
12-Aug-13
11-Jul-13
12-May-13
13-Mar-13
09-Jan-13
29-Aug-12
04-Apr-12
06-Feb-12
05-Oct-11
18-Jan-10
16-Feb-09
13-Jul-05
cVDPV type 32
Country
Yemen
Ethiopia
Cambodia
Total type 3
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
0
0
0
0
0
1
1
1
1
0
0
1
5
1
5
0
3
1
3
1
Onset of most
recent case
12-Jul-13
17-May-10
15-Jan-06
0
31
Dolaşan Aşı türevi Poliovirüs
vakaları1, Son 6 Ay2
32
Aşı türevi poliovirüse (Vaccine-Derived
Poliovirus-VDPV) bağlı ortaya çıkan vakalar
Aşı türevi poliovirüs, vahşi poliovirüse benzer
özellikler gösterdiğinden saptanması durumunda
yapılacak aktiviteler aynıdır.
Aşı türevi virüslere bağlı ortaya çıkan salgınlar
da OPV aşısının uygulanması ile kontrol altına
alınabilmektedir.
Türkiye’de bugüne dek VDPV saptanmamıştır.
DÜNYADA DURUM
DÜNYADA DURUM
Batı Pasifik
Bölgesi
Mum Chanty
Kamboçya 1997
1997 DSÖ Batı
1991 DSÖ
Pasifik
Amerika
Bölgesinin son
bölgesinin son
vahşi polio vakası vahşi polio
vakası
Avrupa Bölgesi
Melik Minas
Türkiye 1998
1998 DSÖ
Avrupa
bölgesinin son
vahşi polio
vakası
Dünyada Durum- 2013-14
Ocak-Aralık 2013 = 416 VAKA
1 Ocak-16 Eylül 2014 = 178 VAKA
2013’ün aynı döneminde 264 vaka mevcuttu.
Polio endemik ülke sayısı: 3
Pakistan, Nijerya, Afganistan
Hedef: 2015 sonu itibarıyla
Polio virüs dolaşımının durdurulması
2013 ve 2014 Verileri kıyaslaması
(01 Ocak - 19 Ağustos)
WHO region
AFP Cases
2013
11642
African
2040
Central
2857
South/East
6745
West
846
American
Eastern Mediterranean 6661
994
European
33053
South East Asian
3236
Western Pacific
56432
Global
Wild Virus
2014 2013
12912 56
0
1971
3212 13
7729 43
0
933
6939 136
0
915
32708 0
0
3520
57927 192
2014
16
10
1
5
0
130
0
0
0
146
Polio
Compatible
2013
43
29
6
8
0
0
0
5
1
49
2014
32
9
4
19
1
1
0
0
0
34
Veriler 1 Ocak - 20 Ağustos 2013 ve 1 Ocak - 19 Ağustos 2014 arasını kapsamaktadır
Data in WHO HQ as of 19 August 2014
Pending Final
Classification
>90 days
Total
2013 2014 2014
583
1705 1770
44
302 247
253
671 719
286
732 804
114
301 262
113
885 882
93
362 391
3965 4905 1307
614
1141 1581
8359 9791 2824
Data received
in HQ
as of 18 August
as of 15 August
as of 18 August
as of 18 August
as of 18 August
as of 19 August
Son 12 ayda ki Vahşi Poliovirüs kaynaklı
Vaka¹ Sayısı² (19 Ağustos 2014)
Country
Poliovirus tip 1
Endemik Ülkeler
Son 6 aydır vahşi virüs kökenli vaka görülenler
Son 6-12 aydır vahşi polio virüs kökenli vakası olanlar
1
Aşı Derivesi ve Çevresel Sürveyans ile tespit edilen vakaları kapsamamaktadır
2
Paralizi başlangıcı 20 Ağustos 2013 – 19 Ağustos 2014
Data in WHO HQ as of 19 August 2014
Cameroon
Equatorial Guinea
Ethiopia
Nigeria
AFR
Afghanistan
Iraq
Pakistan
Somalia
Syria
EMR
Global
Onset of most Number of Total WPV
recent case
districts (all type1)
09-Jul-14
03-May-14
05-Jan-14
27-May-14
09-Jul-14
17-Jun-14
07-Apr-14
27-Jul-14
03-Jun-14
21-Jan-14
27-Jul-14
27-Jul-14
6
5
1
11
23
14
2
25
11
11
63
86
9
5
8
11
33
17
2
180
21
35
255
288
Olası importasyon sonrası yayılma riski
olan bölgeler
ÜLKEMİZDE
AFP SÜRVEYANSI VE
AŞILAMA DURUMU
PEP
Polio vakaları ve Polio-3 (DPT+IPV+Hib 5’li karma 3.doz)
kapsayıcılığı, Türkiye, 1985-2013***
Vaka sayısı
%
100
80
100
80
PEP
UAG VE MOP-UP
60
60
•Klinik sınıflandırma(1989’dan itibaren) **Virolojik sınıflandırma (1997’den itibaren)
***2013 (12 aylık)
20
13
20
11
20
09
20
07
20
05
20
03
20
01
99
**
97
95
0
93
0
91
20
*8
9
20
87
40
85
40
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
2013 yılı 5’li karma 3.dozu aşı
oranları
POLİO DIŞI AFP HIZI
TÜRKİYE, 1990-2013, 2014*
1,4
1,23
1,17
1,16
1,151,18
0,95 1,12
1,08
1,03
0,92
0,93
0,9
0,96 1
0,9
0,89
0,84
1,2
1
0,8
0,62
0,6
0,45
0,4 0,31 0,28
*2014 Ocak-Ağustos dönemini
kapsamaktadır.
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
1990
0
1991
0,17
0,2
0,25
0,19
0,13
BÖLGESEL AFP HIZI
TÜRKİYE, 2010-2013
TÜRKİYE
Akdeniz
2010
2011
2012
2013
Doğu
Ege
Güneydoğu
İç Anadolu
Karadeniz
Marmara
0
0,5
1
1,5
2
2,5
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Polio dışı AFP hızı,
Türkiye, 2012
2013 yılı AFP hızı
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
İllere göre AFP İnsidansı 2014
(Ocak-Ağustos)
Uygun gaita numunesi oranı
Türkiye, 1994-2013, 2014*
20
14
20
12
20
10
20
08
20
06
20
04
*2014 Ocak-Ağustos dönemini
kapsamaktadır.
20
02
20
00
19
98
19
96
19
94
100
88
88
87 84
82,11
85
85
84
90
83
83
83
82
80
79,65
79
78
80
70
66
70
60
45
50
36
40
30
20 16
10
0
Bölgelere göre uygun gaita numunesi
oranı, Türkiye, 2010-2013
TÜRKİYE
Akdeniz
2010
2011
2012
2013
Doğu
Ege
Güneydoğu
İç Anadolu
Karadeniz
Marmara
0
20
40
60
80
100
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Uygun gaita numunesi oranı,
Türkiye, 2012
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Uygun gaita numunesi oranı,
Türkiye, 2013
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
AKTİF SÜRVEYANS
İller
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Aktif Sürveyans İzlem Durumu,
Türkiye, 2012
İller Aktif Sürveyans İzlem Durumu,
Türkiye, 2013
AFP vakaları bildirimi 2010-2013
N2010=218, N2011=202, N2012=177, N2013*=231
39
40
35
35
31
30
28
26
25
25
23
21
20
19
20
16
14
15
11
10
25
9
13
12
10
21
15 15
19
14
20
18
1717
17
16
16
15
14
14
14
12
12
11
11
9
9
19
18
141414
12
11
8
5
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
2010
2011
2012
2013
AFP vakaları bildirimi 2014
N2014*=186 (*Ocak-Ağustos)
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
39
40
35
30
29
25
23 23 23
20
19
20
15
10
10
5
0
1
2
3
4
5
2014
6
7
8
9
10
11
12
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
AFP vaka sayıları
AFP vakalarında semptom başlangıcından bildirime
kadar geçen süre (gün),
Türkiye, 2011 (N=202)
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
%55
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 30 31 33 35 46 54 64 82
Günler=Semptom başlangıcından bildirime kadar
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
AFP vakalarında semptom başlangıcından bildirime
kadar geçen süre (gün),
Türkiye, 2012 (N=177 AFP vakası)
%51
AFP vaka sayıları
20
15
10
5
0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
19
20
21
22
23
25
34
37
Günler=Semptom başlangıcından bildirime kadar
42
48
66
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
AFP vakalarında semptom başlangıcından bildirime
kadar geçen süre (gün),
Türkiye, 2013 (N=231 AFP vakası)
%50
%80
AFP vaka sayıları
25
20
15
10
5
0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 24 25 32 35 36 38 39 41 49 52 64 70 86
Günler=Semptom başlangıcından bildirime kadar
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
AFP vakalarında semptom başlangıcından ikinci gaita
örneğine kadar geçen süre (gün), 2011
(N=200 2 vaka 2.numunesiz AFP vakası)
68
83
41
52
55
34
35
30
31
25
26
22
24
20
21
17
18
15
16
13
14
11
12
8
9
10
7
6
5
4
2
3
1
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
0
AFP vaka sayıları
Vakaların %17’sında ikinci gaita örneği, semptom başlangıcından 14 günden
fazla süre sonra alınmaktadır.
%83
20
Günler=Semptom başlangıcından ikinci gaita örneğine kadar
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
AFP vakalarında semptom başlangıcından 2.gaita
örneğine kadar geçen süre (gün), 2012
(N=177 1 vaka 2.numunesiz AFP vakası)
AFP vaka sayıları
Vakaların %16’sında ikinci gaita örneği, semptom başlangıcından 14 günden
fazla süre sonra alınmaktadır.
%84
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 22 23 24 25 27 35 36 41 45 67
Günler=Semptom başlangıcından ikinci gaita örneğine kadar
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
AFP vakalarında semptom başlangıcından 2.gaita örneğine kadar
geçen süre (gün), 2013
(N=231 2vaka=numunesiz 2vaka=2.numunesiz AFP vakası) N1 =227
üzerinden
57
69
43
44
52
41
42
37
40
27
30
24
25
20
21
18
19
16
17
14
15
12
13
9
10
11
8
7
6
5
3
4
2
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
0
AFP vaka sayıları
Vakaların %20’sında ikinci gaita örneği, semptom başlangıcından 14 günden
fazla süre sonra alınmaktadır.
%79,65
20
Günler=Semptom başlangıcından ikinci gaita örneğine kadar
Yaş
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
2011-2013
0-2 yrs
2010-2012
0-2 yrs
2013
3-5 yrs
0-2 yrs
2011
0-2 yrs
2010
10%
6-15 yrs
3-5 yrs
6-15 yrs
3-5 yrs
6-15 yrs
3-5 yrs
0-2 yrs
0%
6-15 yrs
3-5 yrs
0-2 yrs
2012
gruplarına göre AFP vakaları
2010-2012, N2010-2012=597
2011-2013, N2011-2013=610
6-15 yrs
3-5 yrs
20%
30%
40%
6-15 yrs
50%
60%
70%
80%
90%
100%
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
AFP vakarından enterovirüs izole edilme oranı, 2009-2012
n2009=156 n2010=218 n2011=202 n2012=177 n2013*=231
Örneklerde polio dışı enterovirüslerin tespit ediliyor olması, bir çok örneğin laboratuara analiz için
uygun durumda ulaştığını göstermektedir.
% 40
35
30
25
20
*%8= 2013
15
10
5
0
Numune Yüzdesi
2009
2010
2011
2012
SURİYE ve IRAKTAKİ SON DURUM
Suriye ve Irak vakalarının bulunduğu yerler
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Öncelikli Bölgeler
• Zone 1: Salgının olduğu bölgeler: Suriye Arap
Cumhuriyeti
• Zone 2: Salgın Müdahale Bölgeleri : Virus dolaşımı
riski olan komşu bölgeler (Kampların ve Suriye sınırı
olan ülkeler (Irak, Türkiye, Lübnan, Ürdün)
• Zone 3: Riskin azaltılacağı bölgeler (Diğer komşu
ülkeler)
Zone 2: Polio salgının yayılabileceği bölgeler:
• Hedef1: Mart 2014 itibarıyla yıllık AFP sürveyansı 2/100
000’den yüksek olması;
• Hedef 2: Son 3 ulusal aşılama kampanyası veya destek
aşılaması %95’den fazla olmalı;
• Hedef 3: Sınır bölgesindeki iller ve kampların olduğu
illerde rutin aşılama %95’den yüksek olmalı;
• Hedef 4: WPV 1 saptandığında 14 gün içinde geniş çaplı
mop-up yapabilecek kapasitede olmak
WHO/UNICEF STRATEGIC PLAN FOR POLIO OUTBREAK RESPONSE THE SYRIAN ARAB
REPUBLIC AND SURROUNDING COUNTRIES - IRAQ, JORDAN, LEBANON, TURKEY, WEST
BANK AND GAZA STRIP, EGYPT 26 November 2013
2013 AFP vaka sınıflandırması
Bölgeler
Ülke
AFP vaka sınıflandırması - 2013
Vahşi
Polio
1
2
Polio
Ekarte
Uyumlu Edilen
Sonuçlandır
ılmamış
Toplam Yıllık (52 hafta)
AFP
AFP hızı Beklene
vakaları
n AFP
vaka
sayısı
SYR
35
12
133
0
180
1.7
164
IRQ
0
0
444
0
444
3.1
288
JOR
0
0
35
0
35
1.4
48
LEB
0
0
32
1
33
2.2
31
IRN
0
0
707
0
708
4.0
351
TUR
0
0
231
0
231
1.2
190
OPT
0
0
38
0
38
2.2
34
EGY
0
0
1007
0
1007
3.0
645
Toplam
35
12
2627
1
2676
2.4
1751
2014 AFP vaka sınıflandırması
Bölgeler
Ülke
AFP vaka sınıflandırması - 2014
Vahşi
Polio
1
2
Polio
Ekarte
Uyumlu Edilen
Sonuçlandır
ılmamış
Toplam Yıllık (33 hafta)
AFP
AFP hızı Beklene
vakaları
n AFP
vaka
sayısı
SYR
1
0
136
10
147
3.0
97
IRQ
2
0
360
32
394
4.3
185
JOR
0
0
9
10
19
1.2
31
LEB
0
0
13
9
22
1.9
24
IRN
0
0
343
131
474
4.2
228
TUR
0
0
113
59
177
0.9
120
OPT
0
0
10
3
13
1.2
22
EGY
0
0
513
88
602
2.8
432
Toplam
3
0
1497
342
1848
2.8
1259
Salgına Verilen Yanıt
Kasım 2013 – Haziran 2014
Ülkeler
Aşılanan Çocuk Sayısı
Kasım 13
Aralık 13
Ocak 14
Şubat 14
Mart 14
Nisan 14
Mayıs 14
Haziran 14
Suriye
2.432.751 2.246.762 2.532.476 2.745.554 2.919.682 2.913.640 2.808.497 2.760.242
Ürdün
1.138.285
915.420
1.084.776
580.770
589.054
492.706
Lübnan
Irak
1.208.087 4.846.158
Mısır
14.226.411
Türkiye
1.148.918 1.388.103
Filistin
Toplam
20.735.222
649.105
235.366 5.372.156 5.840.387 5.891.348 1.507.804
14.387.578
68.770
352.002
639.481
655.236
25.012.556
3.836.817
549.768
3.332.922
9.938.090
14.714.987
642.265
569.871
231.780
24.661.047
9.269.716
4.499.826
Salgın Sonrası Aşılama Yüzdeleri Kasım
2013 – Haziran 2014
Kampanya Sonrası İzleme Göre Aşı kapsayıcılığı
Ülkeler
Kasım 13
Aralık 13
Ocak 14
Şubat 14
Mart 14
Nisan 14
Mayıs 14
Haziran 14
Suriye
Veri Yok
%79
%88
%88
%93
%92
%91
%89
Ürdün
%94
%76
%88
Lübnan
%90
%78
Veri Yok
Irak
Veri Yok
Veri Yok
%93
%96
Mısır
Veri Yok
Veri Yok
%90
%92
%91
%80
Türkiye*
Filistin
Veri Yok
Veri Yok
%78
%92
%97
%90
%88
Veri Yok
* Türkiye verileri kendi hesapladığımız yüzdeyi içermektedir.
İllere göre Mop-up oranları
İller
Adana
1.Tur
18-24 Kasım 2013
2. Tur
23-29 Aralık 2013
3. Tur (Tur 2A)
17-23 Şubat 2014
4.Tur
7-13 Nisan 2014
5.Tur
21-27 Mayıs 2014
%91
%92
--------
--------
-------
Adıyaman
----------
%89
%89
--------
-------
Batman
----------
----------
----------
%82
%92
Diyarbakır
----------
----------
----------
%87
%90
Gaziantep
%95
%98
----------
--------
------
----------
----------
----------
%78
%83
%97
%97
----------
--------
------
----------
%89
%94
--------
-------
%85
%88
----------
--------
------
Malatya
----------
%85
%86
--------
------
Mardin
%89
%89
----------
--------
------
Mersin
----------
----------
----------
%96
%99
Osmaniye
----------
%91
%90
--------
------
Siirt
----------
----------
----------
%84
%86
Şanlıurfa
%81
%89
----------
--------
-----
Şırnak
%90
%93
----------
--------
------
----------
----------
----------
%86
%86
%90
%92
%90
%88
%91
Hakkari
Hatay
K.Maraş
Kilis
Van
Genel Toplam
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Mop-Up 1.Tur Uygulaması
Mop-Up 2.Tur Uygulaması
İstanbul 6 ilçe 1.tur yüzdeleri
İlçeler
1.Tur İstanbul 6 ilçe
05-11 Haziran 2014
%
1.Tur ilçelere göre denetim
sonuçları (aşısız%)
Esenyurt
82,05
%26
Fatih
84,38
%28
K.Çekmece
75,99
%44
Sancaktepe
75,92
%32
Sultangazi
92,17
%22
Umraniye
70,87
%31
79,93
%30,65
Istanbul (6 ilçe)
Toplam
2. tur Istanbul 6 ilçe
(Ekimde planlanıyor)
Tarihler kararlaştırılacak
28. AVRUPA BÖLGESİ
SERTİFİKASYON KOMİTESİ
TOPLANTISI
3-5 HAZİRAN 2014
Avrupa Bölgesi Sertifikasyon Komitesi
Toplantısının Kapsamı ve Amacı:
• Mevcut genel değerlendirme yapmak
• Tüm üye ülkelerin durumunu değerlendirmek
• Türkiye, İsrail ve diğer üye ülkelerin bölgedeki riskli durum ile ilgili
yaptıkları çalışmaların tartışılması
• Laboratuvar çalışmaları
• Bivalan aşı kullanımı (Tip 1 ve 3 )
• to bOPV globally;
• 2014‐15 yıllarında yapılacakların gözden geçirilmesi
• Avrupa’nın “Doğu sınırını mutlaka açık
tutun, ama Batı sınırını kapatın, bize
gelmesinler” yaklaşımı her türlü etik ve
vicdani sınırı zorlamaktadır. 3,5 milyon
Suriyeli ülkesini terk etmek zorunda
kalmışken, bu 3,5 milyon Suriyeli içinden
gelişmiş ülkelere gidenlerin ya da gitmeleri
taahhüt edilenlerin sayısı 123 binde yani
% 3,5’te kalmıştır.
Ref:
Doç. Dr. M. Murat ERDOĞAN Kasım 2014)Türkiye’deki Suriyeliler: Toplumsal Kabul ve UyumHacettepe
Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi-HUGO ”
TÜRKİYE’DE KAMPLARDA YA DA KAMPLAR DIŞINDA
BULUNAN SURİYELİLERİN İLLERE DAĞILIMI (*)
• Türkiye’deki Toplam Suriyeliler: 1,604,430
• Kamplar Dışında Yaşayan Suriyeliler: 1,385,583 (% 86,5)
• Kamplarda Yaşayan Suriyeliler: 218,847 (%13,5)
* https://www.afad.gov.tr/TR/IcerikDetay1.aspx?IcerikID=848&ID=16 (Erişim: 20 Ekim 2014)
2011-2013 Bildirimleri
<15 age
Expected
Pop
AFP/y
Cases
Rate/y
Number
%
AFP INDEX
2013
19.837.235
200
250
1,26
199
79,60
1,00
2012
19.980.757
200
177
0,89
148
84,62
0,74
2011
19.980.757
200
202
1,01
168
83,17
0,84
Year
Non Polio AFP
Adequate stool
• 3-5 Haziran tarihleri arasında
Kopenhag’da yapılan RCC (Bölgesel
Sertifikasyon Komisyonu) toplantısında
Türkiye düşük riskli ülke olarak
değerlendirildi.
• 2014 yılındaki çalışmalarda «Dış DenetimDış Değerlendirme» yapılmamasına karar
verildi.
Hızlı
“AFP Sürveyansı Durum Saptama”
protokolü
Oluşacak ekip aşağıdaki soruların yanıtlarını derlemelidir:
1. Polio vakası veya bulaşı zamanında yakalanabiliyor mu ?
2. AFP vakalarında yönetimin durumu, kontrol listelerinini takibi, olası vaka ve
temaslı incelemesi yeterli mi?
3. Saptanan AFP vakalarının bildirimleri geçerli ve tam mı?
4. Aktif sürveyans düzenli yapılıyor mu?
5. Aktif sürveyans marjinalize gruplara yeteri kadar duyarlı işliyor mu?
6. Veriler düzenli analiz ediliyor mu?
7. Yöneticiler, sürveyans çalışmalarında görev alanlar, klinisyenler, sağlık
çalışanları ve laboratuvarlar arası koordinasyon iyi işliyor mu?
İl İlçe düzeyindeki kontrol listesi
• Personelin vaka tanımı, haftalık bildirim-takip, sıfır
bildirim, vaka inceleme formu hakkındaki bilgisi
• Aktif sürveyans, bildirim sistemi, sürveyans ağının
işleyişi
• Bildirimi yapılmamış vakalar
• AFP saptandığı zaman verilen yanıt ( vaka inceleme,
dışkı numunesi, bildirim...)
• AFP sürveyansının performansı (indikatör ve veri analizi)
Hastalık insidans ve indikatörleri
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
2009-2012 dan bugüne kadar olan “Aşı ile korunulabilen hastalık (AKH)”
salgınlarının haritası (kızamık, difteri, boğmaca ve neonatal tetanos)
AFP vakalarının illere göre sınıflandırılmış listesi (Line-list)
AFP vaka sınıflaması ve non-polio AFP vakalarının kesin tanıları
Polio importasyon ve aşılama planı
AFP ve kızamık sürveyans indikatörleri
Bildirimlerin tamamlanma ve zamanlama durumu (İllere göre)
Kullanılan formların uygunluğu
Avrupa Polio Sertifikasyon komitesine gönderilen “Yıllık güncelleme
raporları” (2002-2011)
İllere göre kitlesel veya destek aşı programları ve kapsayıcılık yüzdeleri
(Kızamık, polio, kızamıkçık, tetanos) 2008-2011
Yapılan aşı surveyleri
AFP DIŞ DENETİM
ADANA
2-4 ARALIK 2014
ULUSAL
SERTİFİKASYON
KOMİTESİ ADINA
DSÖ ADINA
Vladan Saponjic
Adana 2014 Destek Aşıları
Vatandaşlık
TC
Yapılan Destek
Aşısı
Aşılama %
187.763
102,5
Suriye (1. Tur)
6.340
Suriye (2. Tur)
6.418
AFP Sürveyansı İşgücü
Hastane
Ped. Nör
Ped. İnfeksiyon
Numune
2
1
Başkent
2
1
Balcalı Fak Has.
2
4
Meydan Çocuk
1
--
Adana AFP Vaka Bildirimleri
YIL
Adana
Adana Dışı
2001
5
9
2002
10
13
2003
8
2
2004
5
6
2005
7
3
2006
5
6
2007
1
5
2008
6
4
2009
4
3
2010
4
7
2011
4
2
2012
5
4
2013
10
12
2014(10 aylık)
8
12 (2 Suriyeli)
Adana dışı iller (2013-4):
• Hatay
• Mardin
• Mersin
• Şanlıurfa
• Şırnak
• Osmaniye
• K. Maraş
Tesbit Edilen sorunlar
Tek ped nörolog varsa izin sırasında AFP sürveyansı
devredilmiyor.
2. Bazen bildirimler epikriz yazıldıktan sonra yapılıyor. (Birinci ve
ikinci numune alımını ve temaslı takibine olumsuz etki)
3. Bazı vakalarda bildirim gecikmiş
4. Formlarda yazım hataları var.
5. Epi no. sadece merkezden veriliyor. Takipte güçlük yaratıyor.
6. Devlete ait hastanede uzmanların sürekliliği iyi değil.
7. Suriyelilerle dil problemi var.
8. Hastane bildirim formları çok uzun
9. Laboratuvar sonuçlarının AFP bildirimi yapan hastaneye bildirimi
eksik
10. Sıcak vaka tanımı hastanedeki uzmanlar tarafından tam olarak
anlaşılmamış
1.
SORULAR
?????
KATKILAR
